TUumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ ELEKTRONİK BUumlLTENİ ŞUBAT 2014 SAyı 50

TUumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevİrsquonde Yenİ Bİr Asteroİd

Keşfedİldİ

- Uluslararası ışık yılı - Rosetta Uykudan Uyandı - yerrsquoi Tehdit Eden Asteroidlerin İzlenmesinde ESAESO İşbirliği

GOumlKYUumlZUuml

2 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

İccedilindekiler

İCcedilİNDEKİLER

TUGrsquodan asTeroİd Keşfİ

UlUslararası ışıK YılıZeki ASLAN

roseTTa UYKUdan UYandıOumlzge şen

Yerrsquoİ TehdİT eden asTeroİdlerİn İzlenmesİnde esaeso İşbİrlİğİfurkan ali KUumlCcedilUumlK

m82 GalaKsİsİnde sUumlpernova paTlamasıdicle KolUKısa

GOumlKYUumlzUuml KOumlşesİsuumlleyman fİşeK

04

05

06

08

10

14

05

06

08

10

3Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Oumlnsoumlz

yAyıN KURULU Aysun AKyuumlzSinan ALİş (Editoumlr)Ayşe Ulubay SıDDıKİSinan Kaan yERLİKutluay yuumlcE KAPAK FOTOĞRAFı copy M Raşid TUĞRAL

TASARıMSerkan USLU

2014 yAyıN EKİBİİSTANBUL uumlNİVERSİTESİFEN FAKuumlLTESİAMATOumlR ASTRONOMLAR KULuumlBuuml

TuumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ ELEKTRONİK BuumlLTENİ 2014 copy Tuumlm hakları saklıdır

TUumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ İLETİŞİM ADRESLERİ

E - POSTAtadtadgovtr

AĞ SAyFALARı wwwastronomiorg wwwtadorgtr

FAcEBOOKfacebookcomTurkAstrono-miDernegi

TwıTTER twittercomTurkAstroDer

OumlNSOumlzMerhaba

Bir goumlzlem şenliğine katılıp da Dobson tuumlruuml teleskop kullan-mamış olanınız yoktur herhalde Basit kurgusu ve uygun fiyat-ları nedeniyle birccedilok amatoumlr astronomun belki de ilk goumlzlem aleti olmuştur Oumlzellikle son yıllarda uumllkemizde de yaygınlaşan ayna yapım ccedilalışmaları hep birer Dobson tuumlruuml teleskobun uumlre-timi ile sonuccedillanmıştır İstanbul Kuumlltuumlr uumlniversitesi 2009rsquoda Duumlnya Astronomi yılı etkinlikleri kapsamında Tuumlrkiyersquode bir ilki gerccedilekleştirerek buumlyuumlk bir atoumllye kurulmasına oumlncuumlluumlk etmiş ve bir hafta gibi kısa bir suumlrede 100 Dobson tuumlruuml teleskop yapıl-mıştı İşte amatoumlr astronomların ve kendi aynasını yapan her-kesin ilk tercihi olan bu teleskobun tasarımcısı John Dobson geccediltiğimiz ay hayata goumlzlerini yumdu John Dobson 15 Ocak 2014 guumlnuuml oumllduumlğuumlnde 99 yaşındaydı Ne mutlu ki uzun hayatı suumlresince kendi tasarımı teleskopların yaygın bir şekilde kulla-nıldığını goumlrebildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki T100 teleskobu yeni bir asteroid keşfetti Tamamı Tuumlrk astronomların kullanımında olan T100 teleskobu ilk ışığı aldığı 2009rsquodan beri goumlruumlntuumlleme ve ışıkoumllccediluumlm ccedilalışmalarına oumlnemli katkılar yapıyor Akdeniz uumlniversitesi Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Enstituuml-suuml ortaklığında yuumlruumltuumllen ccedilalışmanın uumlruumlnuuml olarak bu yeni aste-roide 2013 QQ19 adı verilmiş uumllkemizdeki teleskopların daha nice keşiflere yardımcı olması dileğiyle ccedilalışmayı yuumlruumlten ekibi ve ulusal goumlzlemevimizi tebrik ediyoruz

Bir diğer keşif hikacircyesi ise İngilterersquoden Astronomi dersi-nin uygulaması iccedilin teleskop başına geccedilen oumlğrenciler rastgele goumlzledikleri M82 galaksisinde bir suumlpernova patlaması keşfet-tiler uumlstelik 35 cm accedilıklığa sahip bir teleskopla Bu boyuttaki teleskoplar artık uumllkemizdeki birccedilok amatoumlruumln elinde var Umu-yoruz yakın gelecekte bizden de benzer haberler duyarız

Goumlkyuumlzuumlne duumlzenli bakmaya devam edin sıradaki keşfi siz yapacaksınız

sinan alİşeditor

4 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

T100 teleskobu 2006rsquoda kabul edilen DPT projesiyle Bakırlıtepersquodeki TUG yerleşkesine kurulmuş ve Ekim 2009rsquoda ilk ışığını almıştı Goumlzlem zamanının tuumlmuuml Tuumlrk astronomlara ait olan T100 teleskobu birccedilok kuumlccediluumlk gezegen ve asteroid goumlzlemlerinde kullanıldı Son olarak Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Ens-tituumlsuuml ile yuumlruumltuumllen ortak bir ccedilalışma sırasında yeni bir asteroid keşfedilmesine olanak tanıdı

TUGrsquodaki T100 teleskobuyla yapılan goumlz-lemler daha oumlnce Hawaiirsquodeki Pan-STARRS te-leskoplarıyla goumlzlenmiş bir goumlkcisminin yeni bir asteroid olduğunu doğruladı Bu yeni bulunan asteroide ldquo2013 QQ19rdquo adı verildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki teleskop-lar kullanılarak 1997-2014 yılları arasında 7605

asteroid goumlzlemi yapılmış ve sonuccedillar Ulus-lararası Astronomi Birliğirsquonin ldquoKuumlccediluumlk Gezegen Merkezirdquone (ıAU - Minor Planet center) goumlnde-rilmişti Bu goumlzlemlerden 2004rsquote 3 ve 2005rsquote 1 toplamda 4 asteroid keşfedilmişti

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde yeni Bir Asteroid Keşfedildi

copy TUG -1m ccedilaplı TUG-T100 teleskobu

TUumlBİTAK ULUSAL GoumlzLEMEvİrsquoNDE yENİ BİR ASTEROİD KEŞFEDİLDİ

rdquoTuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde (TUG) 1m ccedilaplı teleskop (T100) kullanılarak

yeni bir asteroid keşfedildirdquo

5Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

UNESCO ve Uluslararası Işık Yılırsquonın logoları

Uluslararası ışık yılı - 2015

Birleşmiş Milletler (BM) 71rsquonci Genel Kuru-lunun 68rsquoinci oturumunda 2015 yılını Uluslar- arası ışık ve ışık Temelli Teknolojiler yılı (ıyL-Uıy 2015) olarak ilan etti ışık ve ışık temelli tekno-lojiler konusuna odaklanan BM konu uumlzerinde kuumlresel bilinccedillenmeyi desteklemeyi suumlrduumlruumlle-bilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve ccediloumlzuumlmler sun-mayı enerji eğitim tarım ve sağlık alanlarında ışık temelli teknolojilerin oumlnemini vurgulamayı amaccedillamıştır Gerccedilekten bu karar ldquokalkın-ma iccedilin bilim ve teknolojirdquo genel guumlnde-minin bir par-ccedilası olarak kabul edilmiş-tir ışık ve ışık uygulamalarının oumlnemini destek-lemek ve yuumlceltmek iccedilin Uluslararası ışık yılı UNEScO bilimsel dernekler ve sendikalar eği-tim ve araştırma kurumları teknoloji platform-ları kacircr amacı guumltmeyen oluşumlar oumlzel sektoumlr gibi birccedilok değişik kurumları 2015 yılı iccedilinde bir araya getirecektir

2015 yılı aynı zamanda İbn-i Heysemrsquoin Op-tik kitabının 1000rsquoinci Fresnelrsquoin ışığın dalga ya-

pısını ortaya koymasının 200rsquouumlncuuml Maxwellrsquoin elektromanyetik dalgaları tanımlayışının 150rsquoinci Einsteinrsquoin uzay-zamanın ışığı etkile-diğini goumlstermesinin 100rsquouumlncuuml kozmik mikro-dalga fon ışınımı ve fiber optiğin keşfinin 50rsquoinci yıldoumlnuumlmuuml

2015 Uluslararası ışık yılı oumlnerisini eş-sponsor olarak destekleyen 35 uumllke arasında

Tuumlrkiye de var

Kurulmak-ta olan ulusal ve boumllgesel ko-miteler ve ileti-şim merkezleri tuumlm duumlnyadan u lus la raras ı

toplumun katılımını sağlayacaktır Daha fazla bilgi guumlncellemeler ve e-posta listesine kaydol-mak iccedilin lightepsorg ile iletişime geccedilebilir il-gili dosyalara wwwepsorglight2015 adresin-den ulaşabilirsiniz

Ayrıca daha fazla bilgi iccedilin ldquoTuumlrkiyersquode ışık Kirliliğini Engellemerdquo ccedilalışma grubunun ağ say-fası da ziyaret edilebilir

ULUSLARARASı ıŞıK yıLı - 2015zeki ASLAN

2 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

İccedilindekiler

İCcedilİNDEKİLER

TUGrsquodan asTeroİd Keşfİ

UlUslararası ışıK YılıZeki ASLAN

roseTTa UYKUdan UYandıOumlzge şen

Yerrsquoİ TehdİT eden asTeroİdlerİn İzlenmesİnde esaeso İşbİrlİğİfurkan ali KUumlCcedilUumlK

m82 GalaKsİsİnde sUumlpernova paTlamasıdicle KolUKısa

GOumlKYUumlzUuml KOumlşesİsuumlleyman fİşeK

04

05

06

08

10

14

05

06

08

10

3Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Oumlnsoumlz

yAyıN KURULU Aysun AKyuumlzSinan ALİş (Editoumlr)Ayşe Ulubay SıDDıKİSinan Kaan yERLİKutluay yuumlcE KAPAK FOTOĞRAFı copy M Raşid TUĞRAL

TASARıMSerkan USLU

2014 yAyıN EKİBİİSTANBUL uumlNİVERSİTESİFEN FAKuumlLTESİAMATOumlR ASTRONOMLAR KULuumlBuuml

TuumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ ELEKTRONİK BuumlLTENİ 2014 copy Tuumlm hakları saklıdır

TUumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ İLETİŞİM ADRESLERİ

E - POSTAtadtadgovtr

AĞ SAyFALARı wwwastronomiorg wwwtadorgtr

FAcEBOOKfacebookcomTurkAstrono-miDernegi

TwıTTER twittercomTurkAstroDer

OumlNSOumlzMerhaba

Bir goumlzlem şenliğine katılıp da Dobson tuumlruuml teleskop kullan-mamış olanınız yoktur herhalde Basit kurgusu ve uygun fiyat-ları nedeniyle birccedilok amatoumlr astronomun belki de ilk goumlzlem aleti olmuştur Oumlzellikle son yıllarda uumllkemizde de yaygınlaşan ayna yapım ccedilalışmaları hep birer Dobson tuumlruuml teleskobun uumlre-timi ile sonuccedillanmıştır İstanbul Kuumlltuumlr uumlniversitesi 2009rsquoda Duumlnya Astronomi yılı etkinlikleri kapsamında Tuumlrkiyersquode bir ilki gerccedilekleştirerek buumlyuumlk bir atoumllye kurulmasına oumlncuumlluumlk etmiş ve bir hafta gibi kısa bir suumlrede 100 Dobson tuumlruuml teleskop yapıl-mıştı İşte amatoumlr astronomların ve kendi aynasını yapan her-kesin ilk tercihi olan bu teleskobun tasarımcısı John Dobson geccediltiğimiz ay hayata goumlzlerini yumdu John Dobson 15 Ocak 2014 guumlnuuml oumllduumlğuumlnde 99 yaşındaydı Ne mutlu ki uzun hayatı suumlresince kendi tasarımı teleskopların yaygın bir şekilde kulla-nıldığını goumlrebildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki T100 teleskobu yeni bir asteroid keşfetti Tamamı Tuumlrk astronomların kullanımında olan T100 teleskobu ilk ışığı aldığı 2009rsquodan beri goumlruumlntuumlleme ve ışıkoumllccediluumlm ccedilalışmalarına oumlnemli katkılar yapıyor Akdeniz uumlniversitesi Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Enstituuml-suuml ortaklığında yuumlruumltuumllen ccedilalışmanın uumlruumlnuuml olarak bu yeni aste-roide 2013 QQ19 adı verilmiş uumllkemizdeki teleskopların daha nice keşiflere yardımcı olması dileğiyle ccedilalışmayı yuumlruumlten ekibi ve ulusal goumlzlemevimizi tebrik ediyoruz

Bir diğer keşif hikacircyesi ise İngilterersquoden Astronomi dersi-nin uygulaması iccedilin teleskop başına geccedilen oumlğrenciler rastgele goumlzledikleri M82 galaksisinde bir suumlpernova patlaması keşfet-tiler uumlstelik 35 cm accedilıklığa sahip bir teleskopla Bu boyuttaki teleskoplar artık uumllkemizdeki birccedilok amatoumlruumln elinde var Umu-yoruz yakın gelecekte bizden de benzer haberler duyarız

Goumlkyuumlzuumlne duumlzenli bakmaya devam edin sıradaki keşfi siz yapacaksınız

sinan alİşeditor

4 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

T100 teleskobu 2006rsquoda kabul edilen DPT projesiyle Bakırlıtepersquodeki TUG yerleşkesine kurulmuş ve Ekim 2009rsquoda ilk ışığını almıştı Goumlzlem zamanının tuumlmuuml Tuumlrk astronomlara ait olan T100 teleskobu birccedilok kuumlccediluumlk gezegen ve asteroid goumlzlemlerinde kullanıldı Son olarak Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Ens-tituumlsuuml ile yuumlruumltuumllen ortak bir ccedilalışma sırasında yeni bir asteroid keşfedilmesine olanak tanıdı

TUGrsquodaki T100 teleskobuyla yapılan goumlz-lemler daha oumlnce Hawaiirsquodeki Pan-STARRS te-leskoplarıyla goumlzlenmiş bir goumlkcisminin yeni bir asteroid olduğunu doğruladı Bu yeni bulunan asteroide ldquo2013 QQ19rdquo adı verildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki teleskop-lar kullanılarak 1997-2014 yılları arasında 7605

asteroid goumlzlemi yapılmış ve sonuccedillar Ulus-lararası Astronomi Birliğirsquonin ldquoKuumlccediluumlk Gezegen Merkezirdquone (ıAU - Minor Planet center) goumlnde-rilmişti Bu goumlzlemlerden 2004rsquote 3 ve 2005rsquote 1 toplamda 4 asteroid keşfedilmişti

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde yeni Bir Asteroid Keşfedildi

copy TUG -1m ccedilaplı TUG-T100 teleskobu

TUumlBİTAK ULUSAL GoumlzLEMEvİrsquoNDE yENİ BİR ASTEROİD KEŞFEDİLDİ

rdquoTuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde (TUG) 1m ccedilaplı teleskop (T100) kullanılarak

yeni bir asteroid keşfedildirdquo

5Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

UNESCO ve Uluslararası Işık Yılırsquonın logoları

Uluslararası ışık yılı - 2015

Birleşmiş Milletler (BM) 71rsquonci Genel Kuru-lunun 68rsquoinci oturumunda 2015 yılını Uluslar- arası ışık ve ışık Temelli Teknolojiler yılı (ıyL-Uıy 2015) olarak ilan etti ışık ve ışık temelli tekno-lojiler konusuna odaklanan BM konu uumlzerinde kuumlresel bilinccedillenmeyi desteklemeyi suumlrduumlruumlle-bilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve ccediloumlzuumlmler sun-mayı enerji eğitim tarım ve sağlık alanlarında ışık temelli teknolojilerin oumlnemini vurgulamayı amaccedillamıştır Gerccedilekten bu karar ldquokalkın-ma iccedilin bilim ve teknolojirdquo genel guumlnde-minin bir par-ccedilası olarak kabul edilmiş-tir ışık ve ışık uygulamalarının oumlnemini destek-lemek ve yuumlceltmek iccedilin Uluslararası ışık yılı UNEScO bilimsel dernekler ve sendikalar eği-tim ve araştırma kurumları teknoloji platform-ları kacircr amacı guumltmeyen oluşumlar oumlzel sektoumlr gibi birccedilok değişik kurumları 2015 yılı iccedilinde bir araya getirecektir

2015 yılı aynı zamanda İbn-i Heysemrsquoin Op-tik kitabının 1000rsquoinci Fresnelrsquoin ışığın dalga ya-

pısını ortaya koymasının 200rsquouumlncuuml Maxwellrsquoin elektromanyetik dalgaları tanımlayışının 150rsquoinci Einsteinrsquoin uzay-zamanın ışığı etkile-diğini goumlstermesinin 100rsquouumlncuuml kozmik mikro-dalga fon ışınımı ve fiber optiğin keşfinin 50rsquoinci yıldoumlnuumlmuuml

2015 Uluslararası ışık yılı oumlnerisini eş-sponsor olarak destekleyen 35 uumllke arasında

Tuumlrkiye de var

Kurulmak-ta olan ulusal ve boumllgesel ko-miteler ve ileti-şim merkezleri tuumlm duumlnyadan u lus la raras ı

toplumun katılımını sağlayacaktır Daha fazla bilgi guumlncellemeler ve e-posta listesine kaydol-mak iccedilin lightepsorg ile iletişime geccedilebilir il-gili dosyalara wwwepsorglight2015 adresin-den ulaşabilirsiniz

Ayrıca daha fazla bilgi iccedilin ldquoTuumlrkiyersquode ışık Kirliliğini Engellemerdquo ccedilalışma grubunun ağ say-fası da ziyaret edilebilir

ULUSLARARASı ıŞıK yıLı - 2015zeki ASLAN

3Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Oumlnsoumlz

yAyıN KURULU Aysun AKyuumlzSinan ALİş (Editoumlr)Ayşe Ulubay SıDDıKİSinan Kaan yERLİKutluay yuumlcE KAPAK FOTOĞRAFı copy M Raşid TUĞRAL

TASARıMSerkan USLU

2014 yAyıN EKİBİİSTANBUL uumlNİVERSİTESİFEN FAKuumlLTESİAMATOumlR ASTRONOMLAR KULuumlBuuml

TuumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ ELEKTRONİK BuumlLTENİ 2014 copy Tuumlm hakları saklıdır

TUumlRK ASTRONOMİ DERNEĞİ İLETİŞİM ADRESLERİ

E - POSTAtadtadgovtr

AĞ SAyFALARı wwwastronomiorg wwwtadorgtr

FAcEBOOKfacebookcomTurkAstrono-miDernegi

TwıTTER twittercomTurkAstroDer

OumlNSOumlzMerhaba

Bir goumlzlem şenliğine katılıp da Dobson tuumlruuml teleskop kullan-mamış olanınız yoktur herhalde Basit kurgusu ve uygun fiyat-ları nedeniyle birccedilok amatoumlr astronomun belki de ilk goumlzlem aleti olmuştur Oumlzellikle son yıllarda uumllkemizde de yaygınlaşan ayna yapım ccedilalışmaları hep birer Dobson tuumlruuml teleskobun uumlre-timi ile sonuccedillanmıştır İstanbul Kuumlltuumlr uumlniversitesi 2009rsquoda Duumlnya Astronomi yılı etkinlikleri kapsamında Tuumlrkiyersquode bir ilki gerccedilekleştirerek buumlyuumlk bir atoumllye kurulmasına oumlncuumlluumlk etmiş ve bir hafta gibi kısa bir suumlrede 100 Dobson tuumlruuml teleskop yapıl-mıştı İşte amatoumlr astronomların ve kendi aynasını yapan her-kesin ilk tercihi olan bu teleskobun tasarımcısı John Dobson geccediltiğimiz ay hayata goumlzlerini yumdu John Dobson 15 Ocak 2014 guumlnuuml oumllduumlğuumlnde 99 yaşındaydı Ne mutlu ki uzun hayatı suumlresince kendi tasarımı teleskopların yaygın bir şekilde kulla-nıldığını goumlrebildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki T100 teleskobu yeni bir asteroid keşfetti Tamamı Tuumlrk astronomların kullanımında olan T100 teleskobu ilk ışığı aldığı 2009rsquodan beri goumlruumlntuumlleme ve ışıkoumllccediluumlm ccedilalışmalarına oumlnemli katkılar yapıyor Akdeniz uumlniversitesi Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Enstituuml-suuml ortaklığında yuumlruumltuumllen ccedilalışmanın uumlruumlnuuml olarak bu yeni aste-roide 2013 QQ19 adı verilmiş uumllkemizdeki teleskopların daha nice keşiflere yardımcı olması dileğiyle ccedilalışmayı yuumlruumlten ekibi ve ulusal goumlzlemevimizi tebrik ediyoruz

Bir diğer keşif hikacircyesi ise İngilterersquoden Astronomi dersi-nin uygulaması iccedilin teleskop başına geccedilen oumlğrenciler rastgele goumlzledikleri M82 galaksisinde bir suumlpernova patlaması keşfet-tiler uumlstelik 35 cm accedilıklığa sahip bir teleskopla Bu boyuttaki teleskoplar artık uumllkemizdeki birccedilok amatoumlruumln elinde var Umu-yoruz yakın gelecekte bizden de benzer haberler duyarız

Goumlkyuumlzuumlne duumlzenli bakmaya devam edin sıradaki keşfi siz yapacaksınız

sinan alİşeditor

4 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

T100 teleskobu 2006rsquoda kabul edilen DPT projesiyle Bakırlıtepersquodeki TUG yerleşkesine kurulmuş ve Ekim 2009rsquoda ilk ışığını almıştı Goumlzlem zamanının tuumlmuuml Tuumlrk astronomlara ait olan T100 teleskobu birccedilok kuumlccediluumlk gezegen ve asteroid goumlzlemlerinde kullanıldı Son olarak Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Ens-tituumlsuuml ile yuumlruumltuumllen ortak bir ccedilalışma sırasında yeni bir asteroid keşfedilmesine olanak tanıdı

TUGrsquodaki T100 teleskobuyla yapılan goumlz-lemler daha oumlnce Hawaiirsquodeki Pan-STARRS te-leskoplarıyla goumlzlenmiş bir goumlkcisminin yeni bir asteroid olduğunu doğruladı Bu yeni bulunan asteroide ldquo2013 QQ19rdquo adı verildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki teleskop-lar kullanılarak 1997-2014 yılları arasında 7605

asteroid goumlzlemi yapılmış ve sonuccedillar Ulus-lararası Astronomi Birliğirsquonin ldquoKuumlccediluumlk Gezegen Merkezirdquone (ıAU - Minor Planet center) goumlnde-rilmişti Bu goumlzlemlerden 2004rsquote 3 ve 2005rsquote 1 toplamda 4 asteroid keşfedilmişti

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde yeni Bir Asteroid Keşfedildi

copy TUG -1m ccedilaplı TUG-T100 teleskobu

TUumlBİTAK ULUSAL GoumlzLEMEvİrsquoNDE yENİ BİR ASTEROİD KEŞFEDİLDİ

rdquoTuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde (TUG) 1m ccedilaplı teleskop (T100) kullanılarak

yeni bir asteroid keşfedildirdquo

5Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

UNESCO ve Uluslararası Işık Yılırsquonın logoları

Uluslararası ışık yılı - 2015

Birleşmiş Milletler (BM) 71rsquonci Genel Kuru-lunun 68rsquoinci oturumunda 2015 yılını Uluslar- arası ışık ve ışık Temelli Teknolojiler yılı (ıyL-Uıy 2015) olarak ilan etti ışık ve ışık temelli tekno-lojiler konusuna odaklanan BM konu uumlzerinde kuumlresel bilinccedillenmeyi desteklemeyi suumlrduumlruumlle-bilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve ccediloumlzuumlmler sun-mayı enerji eğitim tarım ve sağlık alanlarında ışık temelli teknolojilerin oumlnemini vurgulamayı amaccedillamıştır Gerccedilekten bu karar ldquokalkın-ma iccedilin bilim ve teknolojirdquo genel guumlnde-minin bir par-ccedilası olarak kabul edilmiş-tir ışık ve ışık uygulamalarının oumlnemini destek-lemek ve yuumlceltmek iccedilin Uluslararası ışık yılı UNEScO bilimsel dernekler ve sendikalar eği-tim ve araştırma kurumları teknoloji platform-ları kacircr amacı guumltmeyen oluşumlar oumlzel sektoumlr gibi birccedilok değişik kurumları 2015 yılı iccedilinde bir araya getirecektir

2015 yılı aynı zamanda İbn-i Heysemrsquoin Op-tik kitabının 1000rsquoinci Fresnelrsquoin ışığın dalga ya-

pısını ortaya koymasının 200rsquouumlncuuml Maxwellrsquoin elektromanyetik dalgaları tanımlayışının 150rsquoinci Einsteinrsquoin uzay-zamanın ışığı etkile-diğini goumlstermesinin 100rsquouumlncuuml kozmik mikro-dalga fon ışınımı ve fiber optiğin keşfinin 50rsquoinci yıldoumlnuumlmuuml

2015 Uluslararası ışık yılı oumlnerisini eş-sponsor olarak destekleyen 35 uumllke arasında

Tuumlrkiye de var

Kurulmak-ta olan ulusal ve boumllgesel ko-miteler ve ileti-şim merkezleri tuumlm duumlnyadan u lus la raras ı

toplumun katılımını sağlayacaktır Daha fazla bilgi guumlncellemeler ve e-posta listesine kaydol-mak iccedilin lightepsorg ile iletişime geccedilebilir il-gili dosyalara wwwepsorglight2015 adresin-den ulaşabilirsiniz

Ayrıca daha fazla bilgi iccedilin ldquoTuumlrkiyersquode ışık Kirliliğini Engellemerdquo ccedilalışma grubunun ağ say-fası da ziyaret edilebilir

ULUSLARARASı ıŞıK yıLı - 2015zeki ASLAN

4 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

T100 teleskobu 2006rsquoda kabul edilen DPT projesiyle Bakırlıtepersquodeki TUG yerleşkesine kurulmuş ve Ekim 2009rsquoda ilk ışığını almıştı Goumlzlem zamanının tuumlmuuml Tuumlrk astronomlara ait olan T100 teleskobu birccedilok kuumlccediluumlk gezegen ve asteroid goumlzlemlerinde kullanıldı Son olarak Paris Goumlzlemevi ve Romanya Astronomi Ens-tituumlsuuml ile yuumlruumltuumllen ortak bir ccedilalışma sırasında yeni bir asteroid keşfedilmesine olanak tanıdı

TUGrsquodaki T100 teleskobuyla yapılan goumlz-lemler daha oumlnce Hawaiirsquodeki Pan-STARRS te-leskoplarıyla goumlzlenmiş bir goumlkcisminin yeni bir asteroid olduğunu doğruladı Bu yeni bulunan asteroide ldquo2013 QQ19rdquo adı verildi

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquondeki teleskop-lar kullanılarak 1997-2014 yılları arasında 7605

asteroid goumlzlemi yapılmış ve sonuccedillar Ulus-lararası Astronomi Birliğirsquonin ldquoKuumlccediluumlk Gezegen Merkezirdquone (ıAU - Minor Planet center) goumlnde-rilmişti Bu goumlzlemlerden 2004rsquote 3 ve 2005rsquote 1 toplamda 4 asteroid keşfedilmişti

TuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde yeni Bir Asteroid Keşfedildi

copy TUG -1m ccedilaplı TUG-T100 teleskobu

TUumlBİTAK ULUSAL GoumlzLEMEvİrsquoNDE yENİ BİR ASTEROİD KEŞFEDİLDİ

rdquoTuumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevirsquonde (TUG) 1m ccedilaplı teleskop (T100) kullanılarak

yeni bir asteroid keşfedildirdquo

5Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

UNESCO ve Uluslararası Işık Yılırsquonın logoları

Uluslararası ışık yılı - 2015

Birleşmiş Milletler (BM) 71rsquonci Genel Kuru-lunun 68rsquoinci oturumunda 2015 yılını Uluslar- arası ışık ve ışık Temelli Teknolojiler yılı (ıyL-Uıy 2015) olarak ilan etti ışık ve ışık temelli tekno-lojiler konusuna odaklanan BM konu uumlzerinde kuumlresel bilinccedillenmeyi desteklemeyi suumlrduumlruumlle-bilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve ccediloumlzuumlmler sun-mayı enerji eğitim tarım ve sağlık alanlarında ışık temelli teknolojilerin oumlnemini vurgulamayı amaccedillamıştır Gerccedilekten bu karar ldquokalkın-ma iccedilin bilim ve teknolojirdquo genel guumlnde-minin bir par-ccedilası olarak kabul edilmiş-tir ışık ve ışık uygulamalarının oumlnemini destek-lemek ve yuumlceltmek iccedilin Uluslararası ışık yılı UNEScO bilimsel dernekler ve sendikalar eği-tim ve araştırma kurumları teknoloji platform-ları kacircr amacı guumltmeyen oluşumlar oumlzel sektoumlr gibi birccedilok değişik kurumları 2015 yılı iccedilinde bir araya getirecektir

2015 yılı aynı zamanda İbn-i Heysemrsquoin Op-tik kitabının 1000rsquoinci Fresnelrsquoin ışığın dalga ya-

pısını ortaya koymasının 200rsquouumlncuuml Maxwellrsquoin elektromanyetik dalgaları tanımlayışının 150rsquoinci Einsteinrsquoin uzay-zamanın ışığı etkile-diğini goumlstermesinin 100rsquouumlncuuml kozmik mikro-dalga fon ışınımı ve fiber optiğin keşfinin 50rsquoinci yıldoumlnuumlmuuml

2015 Uluslararası ışık yılı oumlnerisini eş-sponsor olarak destekleyen 35 uumllke arasında

Tuumlrkiye de var

Kurulmak-ta olan ulusal ve boumllgesel ko-miteler ve ileti-şim merkezleri tuumlm duumlnyadan u lus la raras ı

toplumun katılımını sağlayacaktır Daha fazla bilgi guumlncellemeler ve e-posta listesine kaydol-mak iccedilin lightepsorg ile iletişime geccedilebilir il-gili dosyalara wwwepsorglight2015 adresin-den ulaşabilirsiniz

Ayrıca daha fazla bilgi iccedilin ldquoTuumlrkiyersquode ışık Kirliliğini Engellemerdquo ccedilalışma grubunun ağ say-fası da ziyaret edilebilir

ULUSLARARASı ıŞıK yıLı - 2015zeki ASLAN

5Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

UNESCO ve Uluslararası Işık Yılırsquonın logoları

Uluslararası ışık yılı - 2015

Birleşmiş Milletler (BM) 71rsquonci Genel Kuru-lunun 68rsquoinci oturumunda 2015 yılını Uluslar- arası ışık ve ışık Temelli Teknolojiler yılı (ıyL-Uıy 2015) olarak ilan etti ışık ve ışık temelli tekno-lojiler konusuna odaklanan BM konu uumlzerinde kuumlresel bilinccedillenmeyi desteklemeyi suumlrduumlruumlle-bilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve ccediloumlzuumlmler sun-mayı enerji eğitim tarım ve sağlık alanlarında ışık temelli teknolojilerin oumlnemini vurgulamayı amaccedillamıştır Gerccedilekten bu karar ldquokalkın-ma iccedilin bilim ve teknolojirdquo genel guumlnde-minin bir par-ccedilası olarak kabul edilmiş-tir ışık ve ışık uygulamalarının oumlnemini destek-lemek ve yuumlceltmek iccedilin Uluslararası ışık yılı UNEScO bilimsel dernekler ve sendikalar eği-tim ve araştırma kurumları teknoloji platform-ları kacircr amacı guumltmeyen oluşumlar oumlzel sektoumlr gibi birccedilok değişik kurumları 2015 yılı iccedilinde bir araya getirecektir

2015 yılı aynı zamanda İbn-i Heysemrsquoin Op-tik kitabının 1000rsquoinci Fresnelrsquoin ışığın dalga ya-

pısını ortaya koymasının 200rsquouumlncuuml Maxwellrsquoin elektromanyetik dalgaları tanımlayışının 150rsquoinci Einsteinrsquoin uzay-zamanın ışığı etkile-diğini goumlstermesinin 100rsquouumlncuuml kozmik mikro-dalga fon ışınımı ve fiber optiğin keşfinin 50rsquoinci yıldoumlnuumlmuuml

2015 Uluslararası ışık yılı oumlnerisini eş-sponsor olarak destekleyen 35 uumllke arasında

Tuumlrkiye de var

Kurulmak-ta olan ulusal ve boumllgesel ko-miteler ve ileti-şim merkezleri tuumlm duumlnyadan u lus la raras ı

toplumun katılımını sağlayacaktır Daha fazla bilgi guumlncellemeler ve e-posta listesine kaydol-mak iccedilin lightepsorg ile iletişime geccedilebilir il-gili dosyalara wwwepsorglight2015 adresin-den ulaşabilirsiniz

Ayrıca daha fazla bilgi iccedilin ldquoTuumlrkiyersquode ışık Kirliliğini Engellemerdquo ccedilalışma grubunun ağ say-fası da ziyaret edilebilir

ULUSLARARASı ıŞıK yıLı - 2015zeki ASLAN

6 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Avrupa Uzay Ajansırsquonın (ESA) uzaya goumlnder-diği Rosetta uzay aracı 957 guumlnluumlk uykusundan 20 Ocak 2014 Pazartesi guumlnuuml uyandırıldı

Rosettarsquonın yolculuğu 2 Mart 2004rsquote Guumlney Amerikarsquodaki Kourou fırlatma uumlssuumlnden Ariane 5G fuumlzesi ile fırlatılmasıyla başlamıştı Goumlrevi ise 67PchuryumovndashGerasimenko kuyrukluyıl-dızı ile buluşmaktı

yalnızca Guumlneş enerjisi ile ccedilalışan Rosetta Haziran 2011rsquode Guumlneşrsquoten yaklaşık 800 milyon kilometre uzaklıkta Juumlpiterrsquoin youmlruumlngesi yakı-nında uykuya geccedilirildi Ccediluumlnkuuml bu uzaklıkta uzay aracının Guumlneş ışınları ile Guumlneş pillerini doldur-ması olanaksızdı

20 Ocak 2014 Pazartesi guumlnuuml ESA Guumlneşrsquoten 807 milyon kilometre uzaktaki uzay aracına uyandırma sinyalleri goumlndermeye başladı Bu uzaklık Rosettarsquonın yeniden tam anlamıyla Guuml-neş enerjisi ile ccedilalışabilmesi iccedilin yeterliydi Boumly-lece Rosetta kuyrukluyıldıza 9 milyon kilometre kala oumlnceden programlanmış ldquoccedilalar saatirdquo ile uyandırılmış olacaktı

Rosetta youmln bulma aletleri ısındıktan ve ana

radyo antenini yerrsquoe ccedilevirdikten sonra sonunda sinyal goumlnderdi ve bu sinyali Goldstone (ABD) ve canberra (Avustralya) yer istasyonları aldı

ESArsquonın Darmstadtrsquodaki kontrol merkezi sinyali anında doğruladı ve bu başarılı uyanışı twitter aracılığıyla ESA_Rosetta hesabından ldquoMerhaba Duumlnyardquo tweetrsquoi ile duyurdu

Rosettarsquonın 67PchuryumovndashGerasimenko kuyrukluyıldızından ilk goumlruumlntuumlyuuml Mayısrsquota al-ması bekleniyor Mayıs Ayırsquonın sonuna doğru da uzay aracı kuyrukluyıldızla kritik buluşmayı ger-ccedilekleştirecek Buluşmadan sonra Rosetta kuy-rukluyıldızın yuumlzeyini iki ay suumlreyle kapsamlı bir şekilde haritalayacak ve kuyrukluyıldızın yerccedile-kimi kuumltlesi ve şekli ile ilgili oumllccediluumlmler yapacak Kuyrukluyıldızın gaz halini toz yuumlkluuml atmosferi-ni değerlendirecek Ayrıca youmlruumlngedeki bu gaz bulutunun Guumlneşrsquoin dış atmosferi ve Guumlneş ruumlzgacircrlarıyla nasıl etkileştiğini de analiz edecek

Rosetta Ağustosrsquota kuyrukluyıldızın youmlruumln-gesine girecek ve taşıdığı inceleme aracını Ka-sım Ayırsquonda kuyrukluyıldıza iniş yapmak uumlzere bırakacak şimdilik bu iniş 11 Kasım 2014 ola-rak planlanmış durumda

UyUyAN GuumlzEL ROSETTA Kış UyKUSUNDAN UyANDıOumlzge şEN

Uyuyan Guumlzel Rosetta Uykudan Uyandı

7Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

ESA - NASA

Kaynak

copy ESA - Rosettarsquonın devasa Guumlneş panelleri copy ESA - Darmstadtrsquodaki kontrol merkezinde sinyalin

alındığı an

copy ESA - Rosetta ve Philaersquonin temsili resimleri copy ESA - ESArsquonın Darmstadtrsquodaki yer kontrol merkezi

Rosettarsquonın taşıdığı 100 kg ağırlığındaki in-celeme aracı ldquoPhilaerdquo yaklaşık 4 km genişliğin-deki kuyrukluyıldızın yuumlzeyine iniş yaparken tek-rar uzaya geri sıccedilramamak iccedilin buz vidalarını ve zıpkınlarını kullanacak

Kuyrukluyıldızlar Guumlneşrsquoe yaklaştıkccedila suumlrekli gaz ve toz puumlskuumlrtuumlrler Bu nedenle uumlzerine bir uzay aracının iniş yapması oldukccedila zordur şim-diye kadar hiccedilbir uzay aracı bir kuyrukluyıldızın yuumlzeyine iniş yapıp onları inceleme fırsatına sa-hip olamamıştı Philae 67PchuryumovndashGera-simenko kuyrukluyıldızının yuumlzeyine iniş yapa-rak bir ilki gerccedilekleştirecek

İnceleme aracı Philae bilimsel oumllccediluumlmlerin dışında kuyrukluyıldızın ccedilevresinin ve yuumlzeyinin de yuumlksek ccediloumlzuumlnuumlrluumlkluuml goumlruumlntuumllerini goumlndere-cek

Philae uumlzerindeki 10 bilimsel aygıtı ve mat-

kabıyla kuyrukluyıldızın yuumlzeyinin 23 cm altın-dan oumlrnekler alacak Araccedil başarılı bir şekilde yerrsquoe doumlnebilirse bu oumlrnekler yerrsquode kapsamlı bir şekilde analiz edilecekler

Kuyrukluyıldızlar Guumlneş Sistemirsquonin ilkel ya-pıtaşları olarak kabul ediliyor ve bilim insanları bu yapıtaşlarının yerrsquode su ile birlikte yaşam iccedilin gerekli maddelerin oluşmasına katkıda bulun-duklarını duumlşuumlnuumlyorlar Rosettarsquonın kuyrukluyıl-dız uumlzerinde doğrudan yapacağı bu ccedilalışmalar birccedilok sorunun yanıtlanmasına yardım edecek

Proje başarı ile sonuccedillandığında Rosetta kuyrukluyıldızların sırlarını ccediloumlzmek iccedilin ccedilıktığı bu yolculukta amacına ulaşmış olacak

Rosetta 67PchuryumovndashGerasimenko kuyrukluyıldızı 2015rsquote Guumlneşrsquoten uzaklaşana kadar onu izleyecek

Uyuyan Guumlzel Rosetta Uykudan Uyandı

7Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

ESA - NASA

Kaynak

copy ESA - Rosettarsquonın devasa Guumlneş panelleri copy ESA - Darmstadtrsquodaki kontrol merkezinde sinyalin

alındığı an

copy ESA - Rosetta ve Philaersquonin temsili resimleri copy ESA - ESArsquonın Darmstadtrsquodaki yer kontrol merkezi

Rosettarsquonın taşıdığı 100 kg ağırlığındaki in-celeme aracı ldquoPhilaerdquo yaklaşık 4 km genişliğin-deki kuyrukluyıldızın yuumlzeyine iniş yaparken tek-rar uzaya geri sıccedilramamak iccedilin buz vidalarını ve zıpkınlarını kullanacak

Kuyrukluyıldızlar Guumlneşrsquoe yaklaştıkccedila suumlrekli gaz ve toz puumlskuumlrtuumlrler Bu nedenle uumlzerine bir uzay aracının iniş yapması oldukccedila zordur şim-diye kadar hiccedilbir uzay aracı bir kuyrukluyıldızın yuumlzeyine iniş yapıp onları inceleme fırsatına sa-hip olamamıştı Philae 67PchuryumovndashGera-simenko kuyrukluyıldızının yuumlzeyine iniş yapa-rak bir ilki gerccedilekleştirecek

İnceleme aracı Philae bilimsel oumllccediluumlmlerin dışında kuyrukluyıldızın ccedilevresinin ve yuumlzeyinin de yuumlksek ccediloumlzuumlnuumlrluumlkluuml goumlruumlntuumllerini goumlndere-cek

Philae uumlzerindeki 10 bilimsel aygıtı ve mat-

kabıyla kuyrukluyıldızın yuumlzeyinin 23 cm altın-dan oumlrnekler alacak Araccedil başarılı bir şekilde yerrsquoe doumlnebilirse bu oumlrnekler yerrsquode kapsamlı bir şekilde analiz edilecekler

Kuyrukluyıldızlar Guumlneş Sistemirsquonin ilkel ya-pıtaşları olarak kabul ediliyor ve bilim insanları bu yapıtaşlarının yerrsquode su ile birlikte yaşam iccedilin gerekli maddelerin oluşmasına katkıda bulun-duklarını duumlşuumlnuumlyorlar Rosettarsquonın kuyrukluyıl-dız uumlzerinde doğrudan yapacağı bu ccedilalışmalar birccedilok sorunun yanıtlanmasına yardım edecek

Proje başarı ile sonuccedillandığında Rosetta kuyrukluyıldızların sırlarını ccediloumlzmek iccedilin ccedilıktığı bu yolculukta amacına ulaşmış olacak

Rosetta 67PchuryumovndashGerasimenko kuyrukluyıldızı 2015rsquote Guumlneşrsquoten uzaklaşana kadar onu izleyecek

Uyuyan Guumlzel Rosetta Uykudan Uyandı

yerrsquoi Tehdit Eden Asteroidlerin İzlenmesinde ESAESO işbirliği

8 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

yERrsquoİ TEhDİT EDEN ASTEROİDLERİN İzLENMESİNDE ESAESO İŞBİRLİĞİ

avrupa Uzay ajansı (esa) ve avrupa Guumlney Goumlzlemevi (eso) Yerrsquoi tehdit eden as-teroidlerin izlenmesi iccedilin bir işbirliği başlattı

Yerrsquoe yakın goumlkcisim-leri (near-earth objects neo) Yerrsquoe ccedilok yaklaşan asteroid ve kuyrukluyıldızla-ra verilen genel bir isim Guumlneş sistemirsquonde bilinen 600000 astero-idin 10000rsquoden fazlası neo sınıfına giri-yor boyutları metrersquoden kilometrersquoye kadar değişen neorsquoların Yerrsquoe ccedilarpması buumlyuumlk bir felakete neden olabilir her ne kadar buumlyuumlk boyutlu bir neorsquonun Yerrsquoe ccedilarpması ccedilok kuumlccediluumlk bir olasılık bile olsa bu cisimlerin suumlrekli izlenme-si gerekiyor

bu işbirliğinin ilk sonucu şimdiye kadar lis-telenmiş en tehlikeli beş asteroidden biri olan 2009 fdrsquonin kapsamlı izlenmesi oldu esorsquonun vlT teleskobu ile yapılan goumlzlemler 2009 fdrsquonin sanıldığının tersine Yer iccedilin bir tehlike oluşturma-dığını goumlsterdi

esa ve eso arasındaki işbirliği birleşmiş milletlerrsquoin ldquodış Uzayın barışccedilıl amaccedillarla Kullanıl-masırdquo (UnCopUos) protokoluuml ccedilerccedilevesinde yuuml-ruumltuumlluumlyor Oumlzellikle şubat 2013rsquote Chelyabinskrsquote (rusya) yaşanan asteroid olayı neorsquolara kar-şı ilginin yeniden artmasına neden olmuş ve esorsquonun da iccedilinde bulunduğu UnCopUos ekibi uluslararası bir uyarı ağı kurulması oumlnerisinde

bulunmuştu bu oumlneri birleşmiş milletlerrsquoin ekim 2013rsquodeki Genel Kurulunda kabul edilmişti

İşbirliği kapsamında eso teleskoplarının kul-lanılması ile esarsquonın neorsquoları bulma ve izleme ccedilabaları guumlccedillenmiş oldu paranal (şili) tepesin-deki 82 metrelik vlT teleskopları ile 265 kadir parlaklığına kadar asteroidler izlenebilecek 2009 fd ancak vlT gibi teleskoplarla goumlzlenebilecek bir asteroid 2009 fdrsquonin Yerrsquoe ccedilarpma olasılığı buumlyuumlk oumllccediluumlde azalmış olsa da 2185 ile 2198 yıl-ları arasında bir tehlike yaratabilir

2009 fdlsquonin başarılı goumlzlem sonuccedilları goumlste-riyor ki ldquoneo Koordinasyon merkezirdquo iccedilin vlT gibi buumlyuumlk teleskopların kullanımı ccedilok oumlnemli bir fır-sat 10000rsquoin uumlzerindeki neorsquodan 428rsquoi oumlzellikle tehlikeli cisimler grubunda ve suumlrekli izlenmeleri gerekiyor

Furkan Ali KuumlCcediluumlK

yerrsquoi Tehdit Eden Asteroidlerin İzlenmesinde ESAESO işbirliği

9Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

copy ESO - ESAESO işbirliğinde yapılan ilk goumlzlemler

2009 FD adlı asteroide ait

copy Alex Alishevskikh - 15 Şubat 2013rsquote

Chelyabinskrsquote yere ccedilarpmadan oumlnce patlayan asteroid

ESO

Kaynak

yerrsquoi Tehdit Eden Asteroidlerin İzlenmesinde ESAESO işbirliği

9Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

copy ESO - ESAESO işbirliğinde yapılan ilk goumlzlemler

2009 FD adlı asteroide ait

copy Alex Alishevskikh - 15 Şubat 2013rsquote

Chelyabinskrsquote yere ccedilarpmadan oumlnce patlayan asteroid

ESO

Kaynak

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

10 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

M82 GALAKSİSİNDE yENİ BİR SUumlPERNOvA KEŞFEDİLDİDicle KOLUKıSA

21 ocak 2014 gecesi dr steve J fossey ve oumlğrencileri ben Cooke Tom Wright matt-hew Wilde ve Guy pollack londra Uumlniversitesi Goumlzlemevirsquonde yılın en parlak suumlpernova patla-masını keşfettiler bulutlar goumlkyuumlzuumlnuuml tamamen kapatmadan hemen oumlnce m82 katalog numa-rasıyla bilinen uumlnluuml puro Galaksisirsquone ccedilevirdikleri 035 metrelik teleskopları daha oumlnceki goumlzlemler-de bulunmayan parlak bir noktayı goumlsterdi Keş-fin resmi duyurusu ertesi guumln The astronomerrsquos Telegramrsquoda aTel5786 referans numarasıyla yayınlandı

sn 2014J ya da diğer adıyla psn_J09554214+6940260 ocak 2014rsquote rapor edi-len 81 suumlpernova patlamasından yalnızca birisi fakat bu patlamayı oumlzel kılan birccedilok neden var bunlardan en oumlnemlisi suumlpernovanın yakınlığı 1993 yılından beri goumlzlenen en yakın Tip ıa suuml-pernova patlaması şimdiye kadarkiler iccedilinde Guuml-

neş sistemirsquone en yakını 1987rsquode 168000 ışıkyılı uzaklıkta buumlyuumlk macellan bulutursquonda patlamıştı 1987a adıyla anılan ve ccedilıplak goumlzle de goumlruumlle-bilen bu patlama bir Tip ıı suumlpernovasıydı ve patlama sırasında accedilığa ccedilıkan noumltrinoların pat-lamanın keşfinden oumlnce Yerrsquoe ulaştığı sonradan anlaşılmıştı sn2014J astronomik olarak ldquobur-numuzun dibinderdquo patlamış olsa da accedilığa ccedilıkan noumltrinoları Yerrsquoden belirlemek olanaksız gibi

12 milyon ışıkyılı uzaklıktaki m82 galaksisin-deki bu suumlpernova amatoumlr teleskoplarla bile ra-hatlıkla goumlruumllebilecek parlaklıkta suumlpernova 31 ocakrsquota parlaklığı tepe yaptığında 105 kadirden bir goumlkcismiydi

suumlpernovanın Tip ıa sınıfından olması oumlzellik-le kozmologları yakından ilgilendiriyor ccediluumlnkuuml Tip ıa suumlpernova patlamaları karanlık enerji ve evre-

copy Leonid Elenin - M82 galaksisinde keşfedilen 2014J suumlper-

novası

copy Stellarium - Suumlpernovanın gerccedilekleştiği M82 galaksisi

ve Buumlyuumlk Ayı takımyıldızına goumlre konumu

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

11Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

nin genişlemesiyle ilgili sorulara yanıt aramakta kullanılan goumlkcisimlerinden Tip ıa patlamaların-da accedilığa ccedilıkan enerjinin ve dolayısıyla parlaklı ğın hep aynı olması bu cisimleri ldquostandartrdquo birer ışık kaynağı durumuna getiriyor bu oumlzellikleri ile evre-nin genişleme hızı oumllccediluumllebiliyor 1998rsquode uumlccedil farklı araştırma grubu Tip ıa suumlpernovalarını kullana-rak evrenin genişleme hızının arttığını keşfetmiş ve 2011 nobel fizik Oumlduumlluuml bu kişilere verilmişti

Tip ıa sınıfı suumlpernova patlamaları bileşen-

lerden birisinin beyaz cuumlce diğerinin dev yıldız olduğu ccedilift yıldız sistemlerinde goumlruumllmektedir İccedileriğinde karbon (C) ve oksijen (o) barındıran bir beyaz cuumlce diğer yıldızdan aldığı kuumltleyle sıcaklı-ğını arttırıyor ve karbonun yanma suumlrecini başla-

tıyor bu suumlreccedil buguumln sn 2014Jrsquonin tayfında da goumlrduumlğuumlmuumlz silisyumun (si) oluşmasını sağlıyor beyaz cuumlcenin kuumltlesi diğer yıldızdan aktarılan madde ile Chandrasekhar limiti olarak bilinen 144 Guumlneş kuumltlesine ulaştığında ise patlama geccedilekleşiyor Ccedilift yıldız sistemlerinde olan Tip ıa suumlpernovalarını buumlyuumlk kuumltleli tekil yıldızların son aşaması olan Tip ıı suumlpernovalarından ayırmak iccedilin tayfsal goumlzlemler gerekli Tip ıa suumlpernova-ları tayflarında goumlruumllen silisyum ve demir ccedilizgileri ile tanımlanıyorlar ve Tip ıı suumlpernovalarında gouml-ruumllen hidrojen ccedilizgilerinden yoksunlar

astronomi dersinin uygulaması iccedilin teleskop başına geccedilen fossey ve oumlğrencileri havanın ka-patmaya başlamasıyla planlarının dışına ccedilıka-

copy Tom Wildoner - Buumlyuumlk Ayı takımyıldızındaki M81 ve M82 galaksileri ile suumlpernova SN2014Jrsquonin 22 Ocak 2014rsquoteki goumlruumlntuumlsuuml

copy American Association of Variable Star Observers (AAVSO) - SN 2014Jrsquonin keşfedildiği guumlnden 2 Şubatrsquoa kadar olan ışık eğrisi

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

12 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

rak M82 galaksisini goumlzlemeyi seccedilmişler İyi ki oumlyle yapmışlar Boumlylece farkedilmesi bir hafta geciken patlamayı keşfetmiş oldular Nova ve suumlpernova gibi buumlyuumlk parlaklık değişimi goumlsteren goumlk olaylarını amatoumlrler genelde 15 kadir parlaklıklarında farkedebiliyorlar Ancak SN2014J bir hafta boyunca kimsenin dikkatini ccedilekmemiş Keşfin duyurusundan sonra yapılan

taramalardan suumlpernovanın 14 Ocak guumlnuuml pat-ladığı belirlenmiş

SN2014J suumlpernovası amatoumlr goumlzlemciler iccedilin hala iyi bir hedef Suumlpernova bir ay iccedilinde patlama oumlncesi parlaklığına doumlnecek ışık eğri-sinden de goumlruumllebileceği gibi şu sıralar 10 kadir parlaklığında

copy Koichi Itagaki - SN2014Jrsquonin keşif oumlncesi goumlruumlntuumlleri Goumlruumlntuumllerden patlamanın 14 Ocak guumlnuuml olduğu anlaşılmakta

copy Manuel E Moreno-Raya amp Lluis Galbany - SN2014Jrsquonin keşiften 11 guumln sonra Kanarya Adalarırsquondaki William Herschel Te-

leskobu (42m) ile elde edilen tayfı

astronomycom - skyandTelescope - Ulo - asTro bob

Kaynak

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

11Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

nin genişlemesiyle ilgili sorulara yanıt aramakta kullanılan goumlkcisimlerinden Tip ıa patlamaların-da accedilığa ccedilıkan enerjinin ve dolayısıyla parlaklı ğın hep aynı olması bu cisimleri ldquostandartrdquo birer ışık kaynağı durumuna getiriyor bu oumlzellikleri ile evre-nin genişleme hızı oumllccediluumllebiliyor 1998rsquode uumlccedil farklı araştırma grubu Tip ıa suumlpernovalarını kullana-rak evrenin genişleme hızının arttığını keşfetmiş ve 2011 nobel fizik Oumlduumlluuml bu kişilere verilmişti

Tip ıa sınıfı suumlpernova patlamaları bileşen-

lerden birisinin beyaz cuumlce diğerinin dev yıldız olduğu ccedilift yıldız sistemlerinde goumlruumllmektedir İccedileriğinde karbon (C) ve oksijen (o) barındıran bir beyaz cuumlce diğer yıldızdan aldığı kuumltleyle sıcaklı-ğını arttırıyor ve karbonun yanma suumlrecini başla-

tıyor bu suumlreccedil buguumln sn 2014Jrsquonin tayfında da goumlrduumlğuumlmuumlz silisyumun (si) oluşmasını sağlıyor beyaz cuumlcenin kuumltlesi diğer yıldızdan aktarılan madde ile Chandrasekhar limiti olarak bilinen 144 Guumlneş kuumltlesine ulaştığında ise patlama geccedilekleşiyor Ccedilift yıldız sistemlerinde olan Tip ıa suumlpernovalarını buumlyuumlk kuumltleli tekil yıldızların son aşaması olan Tip ıı suumlpernovalarından ayırmak iccedilin tayfsal goumlzlemler gerekli Tip ıa suumlpernova-ları tayflarında goumlruumllen silisyum ve demir ccedilizgileri ile tanımlanıyorlar ve Tip ıı suumlpernovalarında gouml-ruumllen hidrojen ccedilizgilerinden yoksunlar

astronomi dersinin uygulaması iccedilin teleskop başına geccedilen fossey ve oumlğrencileri havanın ka-patmaya başlamasıyla planlarının dışına ccedilıka-

copy Tom Wildoner - Buumlyuumlk Ayı takımyıldızındaki M81 ve M82 galaksileri ile suumlpernova SN2014Jrsquonin 22 Ocak 2014rsquoteki goumlruumlntuumlsuuml

copy American Association of Variable Star Observers (AAVSO) - SN 2014Jrsquonin keşfedildiği guumlnden 2 Şubatrsquoa kadar olan ışık eğrisi

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

12 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

rak M82 galaksisini goumlzlemeyi seccedilmişler İyi ki oumlyle yapmışlar Boumlylece farkedilmesi bir hafta geciken patlamayı keşfetmiş oldular Nova ve suumlpernova gibi buumlyuumlk parlaklık değişimi goumlsteren goumlk olaylarını amatoumlrler genelde 15 kadir parlaklıklarında farkedebiliyorlar Ancak SN2014J bir hafta boyunca kimsenin dikkatini ccedilekmemiş Keşfin duyurusundan sonra yapılan

taramalardan suumlpernovanın 14 Ocak guumlnuuml pat-ladığı belirlenmiş

SN2014J suumlpernovası amatoumlr goumlzlemciler iccedilin hala iyi bir hedef Suumlpernova bir ay iccedilinde patlama oumlncesi parlaklığına doumlnecek ışık eğri-sinden de goumlruumllebileceği gibi şu sıralar 10 kadir parlaklığında

copy Koichi Itagaki - SN2014Jrsquonin keşif oumlncesi goumlruumlntuumlleri Goumlruumlntuumllerden patlamanın 14 Ocak guumlnuuml olduğu anlaşılmakta

copy Manuel E Moreno-Raya amp Lluis Galbany - SN2014Jrsquonin keşiften 11 guumln sonra Kanarya Adalarırsquondaki William Herschel Te-

leskobu (42m) ile elde edilen tayfı

astronomycom - skyandTelescope - Ulo - asTro bob

Kaynak

M82 Galaksisinde yeni Bir Suumlpernove Keşfedildi

12 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

rak M82 galaksisini goumlzlemeyi seccedilmişler İyi ki oumlyle yapmışlar Boumlylece farkedilmesi bir hafta geciken patlamayı keşfetmiş oldular Nova ve suumlpernova gibi buumlyuumlk parlaklık değişimi goumlsteren goumlk olaylarını amatoumlrler genelde 15 kadir parlaklıklarında farkedebiliyorlar Ancak SN2014J bir hafta boyunca kimsenin dikkatini ccedilekmemiş Keşfin duyurusundan sonra yapılan

taramalardan suumlpernovanın 14 Ocak guumlnuuml pat-ladığı belirlenmiş

SN2014J suumlpernovası amatoumlr goumlzlemciler iccedilin hala iyi bir hedef Suumlpernova bir ay iccedilinde patlama oumlncesi parlaklığına doumlnecek ışık eğri-sinden de goumlruumllebileceği gibi şu sıralar 10 kadir parlaklığında

copy Koichi Itagaki - SN2014Jrsquonin keşif oumlncesi goumlruumlntuumlleri Goumlruumlntuumllerden patlamanın 14 Ocak guumlnuuml olduğu anlaşılmakta

copy Manuel E Moreno-Raya amp Lluis Galbany - SN2014Jrsquonin keşiften 11 guumln sonra Kanarya Adalarırsquondaki William Herschel Te-

leskobu (42m) ile elde edilen tayfı

astronomycom - skyandTelescope - Ulo - asTro bob

Kaynak

Goumlkyuumlzuuml

30 Ocak 2014

YeniaY

6 şubat 2014

ilkdoumlrduumln

14 şubat 2014

dolunaY Sondoumlrduumln

22 şubat 2014

13Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

BU AyKİ GOumlKyuumlzuuml

1 şubat 2014 saat 2300

15 şubat 2014 saat 2200

30 şubat 2014 saat 2100

iccedilin goumlkyuumlzuuml

aY takViMi

Not yıldızlar her gece yaklaşık 4 dakika daha erken doğarlar Dolayısıyla her 15 guumlnluumlk bir doumln-guumlde (15x4rsquo=60rsquo) 1 saatlik değişimle (gecikmeyle) aynı goumlkyuumlzuumlnuuml goumlruumlruumlz Bundan dolayı 15 guumlnde bir rdquo1 saat oumlncesirdquo aynı goumlkyuumlzuumlduumlr

Suumlleyman FİşEK

Goumlkyuumlzuuml

14 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Goumlzlem iccedilin yılın en iyi konumlarından birin-deki Merkuumlr guumlnbatımından sonra Guumlneybatı ufkunda goumlruumllebilecek Ayın ortalarından sonra sabah goumlkyuumlzuumlne geccedilecek gezegen ufuktan fazla yuumlkselemeyeceği iccedilin ancak ufkun accedilık olduğu yerlerden goumlzlenebilecek

Goumlkyuumlzuumlnde guumlzelliğin semboluuml Venuumls tuumlm ay boyunca sabah goumlkyuumlzuumlnde olacak 15 şubatrsquota Guumlneş ile en uzak goumlruumlneceği konum-dan geccedilecek olan Venuumls ayın sonraki guumlnlerin-de goumlzlem iccedilin yılın en iyi konumunda olacak

Kızıl gezegen Marsrsquoı goumlrmek iccedilin geceyarısı-na yakın doğu ufkuna bakmanız yeterli şubatrsquoın ilerleyen guumlnlerinde daha da erken saatlerde doğacak gezegen sabaha kadar goumlkyuumlzuumlnde olacak

Tıpkı Mars gibi Juumlpiter ve Satuumlrn de saba-ha kadar goumlkyuumlzuumlnde bizlere eşlik ediyorlar Bu devlerden Juumlpiter hava kararır kararmaz goumlkyuuml-zuumlndeki yerini alırken Satuumlrn doğmak iccedilin saat-lerin geceyarısını goumlstermesini bekliyor

TUG - sTellarıUm

Kaynak

Goumlkyuumlzuuml

14 Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

Goumlzlem iccedilin yılın en iyi konumlarından birin-deki Merkuumlr guumlnbatımından sonra Guumlneybatı ufkunda goumlruumllebilecek Ayın ortalarından sonra sabah goumlkyuumlzuumlne geccedilecek gezegen ufuktan fazla yuumlkselemeyeceği iccedilin ancak ufkun accedilık olduğu yerlerden goumlzlenebilecek

Goumlkyuumlzuumlnde guumlzelliğin semboluuml Venuumls tuumlm ay boyunca sabah goumlkyuumlzuumlnde olacak 15 şubatrsquota Guumlneş ile en uzak goumlruumlneceği konum-dan geccedilecek olan Venuumls ayın sonraki guumlnlerin-de goumlzlem iccedilin yılın en iyi konumunda olacak

Kızıl gezegen Marsrsquoı goumlrmek iccedilin geceyarısı-na yakın doğu ufkuna bakmanız yeterli şubatrsquoın ilerleyen guumlnlerinde daha da erken saatlerde doğacak gezegen sabaha kadar goumlkyuumlzuumlnde olacak

Tıpkı Mars gibi Juumlpiter ve Satuumlrn de saba-ha kadar goumlkyuumlzuumlnde bizlere eşlik ediyorlar Bu devlerden Juumlpiter hava kararır kararmaz goumlkyuuml-zuumlndeki yerini alırken Satuumlrn doğmak iccedilin saat-lerin geceyarısını goumlstermesini bekliyor

TUG - sTellarıUm

Kaynak

yayın Ekibi

15Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

1991 yılında İstanbul uumlniversitesi Fen Fakuumlltesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Boumlluumlmuuml oumlğrencileri tarafından kurulmuş olan AAK Tuumlrkiyersquonin ilk amatoumlr astronomi kuluumlplerinden biridir

İstanbul uumlniversitesi buumlnyesinde kuluumlbe uumlye olan oumlğrencileriyle birlikte faaliyetlerini suumlrduumlrmekte olan AAK tuumlm uumlniversite oumlğrencilerinin katılımına accedilık olan ldquoHaftalık Etkinlikrdquolerin yanı sıra duumlzenli olarak halka accedilık etkinlikler de duumlzenlemektedir Ayrıca yapılan davetler uumlzerine ilkoumlğretim ve ortaoumlğretim okullarında oumlzel etkinlikler duumlzenlemektedir Oumlzellikle geleneksel olarak her yıl duumlzenlediği ldquoMayıs Etkinliklerirdquo ile birccedilok amatoumlr astronomi meraklısını bir araya getirmektedir

Buguumlne kadar yaptığımız etkinlikler sadece seminerle sınırlı olmayıp diğer uumlniversite kuluumlpleriyle birlikte goumlktaşı goumlzlem kampları İstanbul Astronomi Kuluumlpleri ile birlikte yuri Gecesi organizasyonu ve ccedileşitli goumlzlem etkinlikleri de bunların arasında sayılabilir En son goumlzlemsel etkinliğimiz 2012 yılında gerccedilekleşen Venuumls Geccedilişi goumlzlemi olmuştur

AAK aynı zamanda astronomi oumlğrencilerinin bilgi ve goumlrguumllerinin artması ve gelecek placircnları iccedilin yardımcı olması iccedilin ccedileşitli araştırma merkezleri ve laboratuvarlara geziler duumlzenlemektedir AAK ekibi son yıllarda yoğun bir şekilde Ulusal Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem şenliğirsquonin organizasyonunda ve yuumlruumltuumllmesinde de goumlrev almaktadır

İuumlFF Amatoumlr Astronomlar Kuluumlbuumlrsquonuumln hedeflerinden en oumlnemlisi doğru bilgiyi halka ulaştırmak ve popuumller bilimin araccedilları ile bilime meraklı bir kitle oluşmasına katkıda bulunmaktır AAK ancak bu sayede bir bilim toplumu olabileceğimize inanmaktadırİletişim ve etkinlikler hakkında bilgi almak iccedilin

yer İuuml Fen Fakuumlltesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Boumlluumlmuuml İuuml Merkez Kampuumlsuuml Beyazıt

Telefon 0212-440 00 00 - 10398

Faks 0212-440 03 70

E-Posta iuffaakgmailcom

Ağ httpastronomiistanbuledutraak

Ayrıca sosyal paylaşım ağı olan ldquofacebookrdquota ldquoİuumlFF Amatoumlr Astronomlar Kuluumlbuumlrdquo adlı grubumuza katılabilir ve aynı adı taşıyan sayfamızı beğenebilirisiniz

Goumlkyuumlzuumlnuumlz accedilık olsunhellip

İUumlFF AMAToumlR ASTRONOMLAR KULUumlBUuml