the miracle that has come with milk springs that …œtÜ-1.…anahtar kelimeler: anne sütü,...

II International Creation Congress on the Ligth of Sciences

8th-9th November 2018 Erzurum TURKEY

81 wwwbilimveyaratilisorg

THE MIRACLE THAT HAS COME WITH MILK SPRINGS THAT HAVE BEEN CASCADING

FOR CENTURIES MARVELOUS FOOD MOTHERS MILK

Asst Prof Dr Halil İbrahim ERBIYIK1 Dr Rabia Merve ERBIYIK2

1TC Uumlskuumldar Uumlniversitesi SMYO Ameliyathane Hizmetleri İstanbul Tuumlrkiye

2SBUuml Uumlmraniye EAH Kadın Hast Ve Doğum Kliniği

drhalilibrahimgmailcom

Abstract

Creation and human beings are filled with imaginative beauties The verses of Creation invite the person with

the most special design to a magnificent and authentic journey The information that came with the supreme

book 1440 years ago points to the greatest awareness in human life With miracles human beings are called to

define themselves the Creator and the universe

The 66th verse of Surat an-Nahl says Actually there are also proofs for you on the sheep for we are giving

you a milk of milk between what is in their wombs and blood and the drinkers will pass it through their

throats Blood circulates in the body transporting nutrients and oxygen needed by cells Thousands of

chemical reactions in the digestive system are carried out after physical procedures In an incredibly short time

hard work a great skill a great product is revealed After selecting the necessary nutrients in the gut the

relevant part is transferred to the blood Following the first liquidation blood from the mammary glands (the

original raw material) is converted into a specially fabricated one Approximately 115 items are separated from

the bloodstream by the osmosis process and included in the milk content Milk is only produced in the body

of the mother who eats the same food as the rest of the household

The aim of this article is to claim that the Creation verses are an attempt to open horizons in the minds of

todays people through the interpretation of modern medicine As we have mentioned in our book lsquoMothers

Milkrsquo interpretation methods with instruments of medical texts in verses are preferred

As a result 1440 years ago the sacred expressions that discussed the role of blood in the process of

transformation attention is given to the Great Powers of the Creator the brains who think of their wonderful

arts

Key Words Human milk Osmosis Blood Digestion

ASIRLARDIR CcedilAĞLAYAN SUumlT PINARLARIYLA GELEN MUCİZE HARİKULADE BESİN

ANNE SUumlTUuml

Dr Oumlğr Uumlyesi Halil İbrahim ERBIYIK Dr Rabia Merve ERBIYIK

Oumlzet

Yaratılış vetiresi insan aklına durgunluk veren guumlzelliklerle dopdoludur Yaratılış ayetleri en oumlzel tasarım olan

insanı muhteşem ve otantik bir seyahate davet ediyor 1440 sene oumlnceden yuumlce kitapla gelen bilgiler insan

hayatındaki en muazzam farkındalığa işaret ediyor Mucizeler silsilesi ile insan adeta kendini Yaratıcırsquoyı

kainatı tanımaya ccedilağrılmaktadır

Nahl suresi (16) 66 Ayette geccedilen ldquoDoğrusu davarlarda da sizin iccedilin deliller vardır Zira size onların

karınlarında olan ile kan arasından halis bir suumlt iccediliriyoruz ki iccedilenlerin boğazından afiyetle geccedilerrdquo ifadeleri ccedilok

oumlncelerden şaşırtıcı ve inanılmaz bilgilerden soumlz etmektedir Allahrsquoın varlığına birliğine emare ve deliller

binlercedir Onlardan biri de memeli hayvanların suumltleridir En guumlzel besin olarak yumurta ikinci sıradadır

Birinci sıra ise tartışmasız anne suumltuumlnuumlnduumlr Yaratıcımız iccediltiğimiz halis ve tam gıda olan anne suumltuumlnuuml rahmet

ccedileşmesi de diyeceğimiz memeler musluğundan kan ve fışkı (arasın)dan hasıl ve ikram etmektedir




Canlının yediği gıda midede ve barsaklarda sindirilir Kan vuumlcut iccedilinde dolaşıp huumlcre doku ve organların

ihtiyaccedil duyduğu gıda ve besin maddelerini gerekli oksijeni taşımaktadır Sindirim sisteminde onbinlerce

kimyasal reaksiyon fiziksel hormonal faaliyet ardı ardına gerccedilekleştirilir İnanılmaz kısa suumlrede ccedilok zor işler

ccedilok buumlyuumlk bir maharetle ccedilok muhteşem bir uumlruumln ortaya ccedilıkarılır Barsaklardaki gerekli besin seccedilimi ardından

ilgili kısım kana aktarılır İlk tasfiye ardından meme bezlerine gelen kan (asıl hammadde) oumlzel bir

fabrikasyonla suumlte doumlnuumlştuumlruumlluumlr Yaklaşık 115 madde lsquoozmozrsquo tekniği ile kandan ayrılıp suumlt muhtevasına dahil

edilmektedir Hayvan insan buumltuumln memeli annelerin yedikleri sindirimle oumlnce fışkıdan sonra da kandan

ayrıştırılmaktadır Ev halkı ile aynı gıdaları yiyen loğusanın bedeninde sadece suumlt uumlretilmektedir

Bu makalenin amacı Yaratılış ayetlerinin modern tıbbın yorumuyla guumlnuumlmuumlz insanının zihninde ufuklar accedilma

ccedilabasıdır Anne Suumltuuml kitabımızda da belirttiğimiz gibi ayetlerdeki ifadeleri tıp tekniği enstruumlmanları ile

yorumlama metodu tercih edilmiştir

Sonuccedil olarak 1440 sene oumlnce kanın suumlte doumlnuumlştuumlruumllme suumlrecindeki roluumlnuuml konu edinen kutsal ifadelerle

herşeyin Sahibi olan Ulu Kudretin muhteşem sanatlarını duumlşuumlnen beyinlere sunduğuna dikkat ccedilekilmektedir

Anahtar Kelimeler Anne suumltuuml Ozmoz Kan Sindirim

1HAMİLELİKTE MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER

Gebeliğin uumlccediluumlncuuml ayından itibaren giderek artan bir hızla yuumlksek duumlzeyde oumlstrojen progesteron

prolaktin ve plasenta suumlt hormonu salgılanır Boumlylece memeler buumlyuumlyerek fonksiyonel organ haline gelirler

Meme başı ccedilocuğun ağzına kolayca alabileceği bir hale getirilir Meme başındaki koyu renkli areolanın

hassasiyeti buumlyuumlmesi artar Uumlzerindeki lsquomontgomeri tuumlberkuumlllerirsquo denilen kabarcıkları bazı anne adayları boş

yere anormal sayar uumlzuumlluumlrler Unutmamak gerekir ki hiccedilbir insanın bedeni yapısı başkasına benzemez

organizmanın muhteşem tasarımında tesaduumlfe tesaduumlf edilemez Montgomeri tuumlberkuumlllerinin bir goumlrevi

memeyi koruyucu yağlı ve kokulu bir madde salgılamalarıdır Mikrop oumllduumlruumlcuuml etkisi de olan bu madde meme

başı ve areolayı kaygan hale getirdiği gibi saldığı koku bebeğin areola ve meme başını kolayca bulmasını da

kolaylaştırır Gebeliğin ikinci yarısından itibaren meme dokusunda hummalı faaliyet hızlanır Alveollerden

kolostrum (ağız ilk suumlt) sentezi başlar(1)

2SUumlT YAPIMI (LAKTOGENEZ)

Suumlt yapımının başlaması plasentanın ayrılması ile eş zamanlıdır Doğumu takip eden ilk 30 saatte

goumlğuumlsler kolostrum ile doludur Ancak otuzuncu ila kırkıncı saatlerden sonra sentezlenen suumltuumln iccedilerisindeki

laktoz miktarı giderek artmaya başlar Laktoz anne suumltuumlndeki en lsquoozmotikrsquo maddedir Laktozun artmasına

paralel olarak suumlt miktarı da ccediloğalarak halk arasında lsquosuumlt inmesirsquo olarak tarif edilen bu durum memenin

emzirme işlemine paralel olarak suumlt salınımına imkacircn verir Emzirildikccedile suumlt imal edilir Boumlylece israfın oumlnuumlne

geccedililmiş olur Bebeğin ihtiyacından fazla suumltuumln yapılarak ziyan olması veya az suumlt yapılarak accedil kalması

oumlnlenmiş olur Her iki meme aynı hormonal etkilere maruz kalmalarına rağmen yaptıkları suumlt miktarları farklı

olabilir(2)

21 ORİJİNAL SUumlT OLUŞUMU

Suumltuumln ham maddesi lsquokanrsquodır Suumlt alveol denen meme bezlerinin oumlzel odacıklarında imal edilmektedir

Sizin iccedilin hayvanlarda da elbette ibretler vardır size onların

karınlarındaki fers (yarı sindirilmiş gıdalar) ile kan arasından

iccedilenlerin boğazından kolaylıkla kayan dupduru bir suumlt

iccedilirmekteyiz (Nahl 66) (3)

Annenin meme dokusu yeni doğmuş bir bebeğin ihtiyacı olan anne suumltuumlnuumln uumlretilmesi ve salgılanması

goumlrevlerini muumlkemmel olarak yerine getirecek bir yapıda yaratılmıştır Meme dokusu gebelik doumlneminde artan




hormonların etkisiyle daha ilk haftalardan itibaren oumlnemli değişikliklere uğratılır ve 20haftadan itibaren

kolostrum adı verilen ilk suumlt meme kanallarından salgılanmaya hazır hale gelir

Meme bezleri ya da rahmet muslukları 20 segment (lob kısım)rsquoten muumlteşekkildir Bu boumlluumlmlerin

her biri meme başında sonlanan bir ağacın dalları ve yapraklarını andıran fabrika uumlniteleridir Dallar suumlt

kanallarıdır Yapraklar ise iccedillerinde suumltuumln uumlretildiği alveollerdir Alveoller ccedilok muumlkemmel bir şekilde

geliştirilmiş fonksiyonel odacıklardır Meme kısmen salgı dokusu kısmen destek ve yağ dokusundan

oluşmuştur Salgı dokusunda yapılan suumlt oumlnce kuumlccediluumlk kanallar ve daha sonra ana toplayıcı kanallar boyunca

meme ucuna ilerler Kanallar meme ucuna ulaşmadan oumlnce daha da genişleyerek laktiferoumlz sinuumlsler şeklini

alır Bu sinuumlsler suumltuumln iccedilinde toplanması nedeni ile oumlnemlidir Meme ucunda pek ccedilok sinir ucu bulunmaktadır

Meme ucunun ccedilevresinde areola adı verilen koyu renkli hafif kabarık bir halka bulunur Yağlı vasıfta olup

meme ucu derisinin yumuşak ve iyi durumda bulunması sağlar Suumlt yapımı hormon enzim ve refleksler

sonucu meydana getirilmektedir Gebelik suumlresince salgı bezleri suumlt yapımına hazırlanırlar Doğumdan

hemen sonra değişen hormonal değişiklikler ile suumlt yapımı başlar Bebek beslenmeye başlayınca iki refleks

sonucu suumlt tam zamanında gelmeye başlar Meme bezlerine dolaşım vasıtasıyla ulaştıran kandan alınan

besinler bir seri faaliyetten geccedilirilir Kısmen veya tamamen parccedilalanırlar Yeniden senteze uğrarlar miktar ve

vasıfları ayarlanır Paketlenir ve ihraccedil edilirler 115 madde (Neville 1995 ve ark) yaşayan canlı bir sıvıda

buluşuyor(9)

Ham madde yani kan alveollerden laktifer sinuumlslere suumlt vasfını kazanıp meme ucuna accedilılan buumlyuumlk

boşluk olan ampullarsquoya sevk edilir Bebek ihtiyacı olan suumltuuml rahmet musluğunun ağzından ccedilok az bir gayretle

alıverir (4)

Anne suumltuumlnuumln temel kısımları protein karbohidrat yağ ve minerallerdir Bunların her biri

alveollerde farklı imalat kalıplarından geccedilirilmektedir Endoplazmik retikulum denilen orijinal cihazların

ribozom adlı boumlluumlmleri bu iş iccedilin maharet kazanmıştır Anne suumltuumlne has miktar ve kalitede suumlt imali iccedilin tuumlm

hazırlıklar tamamdır Golgide son bir roumltuumlş yapılır Anne suumltuumlne mahsus oumlzelleşmiş karbohidrat ve glikoprotein

de yine bu golgi cihazında uumlretilir Huumlcre vakuolleri veya transfer vezikuumllleri gibi oumlzelleşmiş odalarda

tutulduktan sonra alveol huumlcrelerinin duvarlarındaki yine bu maksat iccedilin hususileştirilmiş yerlere getirilir

Anne suumltuumlnuumln oumlzel şekeri olan laktoz laktoz sentetaz adlı enzimle golgi cihazında imal edildikten sonra

proteinlerde birleştirilmektedir Laktoz sentetaz enzimi A ve B (Alfa-laktoglobulin) diye iki ayrı proteinden

ibarettir Laktoz sentezi esnasında her iki protein golgi cihazı iccedilerisinde etkileşmekte ve laktoz adlı lsquosuumlt şekerirsquo

imalatı yapılır Laktoz sentezi B proteinlerinin mevcudiyetine bağlıdır Yağlar damla şeklinde alveol

huumlcrelerinin duvarında yer aldıktan sonra gittikccedile huumlcre duvarı ile beraber dışarıya doğru suumlruumlklenirler




Prolaktinin suumlt imalini başlatması ile alveol huumlcrelerinin enzim muhtevası da değişir Kanda besinler (protein

karbohidrat yağ vitamin ve mineral temel maddelerin alt yapısında kullanılan) yaklaşık 115 kadar plazma

maddesi halinde ozmoza uğratılıyor (40)

Ozmoz kanın suumlte doumlnuumlşuumlmuumlnde en temel biyolojik işlemdir Suumlt komponeentlerinin oumlncuumlleri kandan

ozmoz tekniği ile ayrılır Kapiller damarlar ve epitel huumlcreleri arasındaki ekstraseluumller sıvıya dacirchil olur

Oumlncuumller muumlteakiben ekstra seluumller sıvıya veda edip suumlt uumlretim huumlcresi olan alveol epitel huumlcresinin bazolateral

membrın boyunca taşınırlar Suumlt oumlncuumlleri ve suumlt muhtevasındakiler 5 yolla alveol luumlmenine dacirchil olur Amino

asitler şeker tuz yağ oumlncuumlleri olup Ig gibi protein oumlncuumlleri ile ekstraseluumller nahiyede buluşurlar Amino

asitler proteinlere glukoz laktoza doumlnuumlşuumlr Lipid damlaları trigliseritlerden teşkil edilir

Kan ve suumlt izoozmotiktir Ancak aynı kimyasal dengede değildir Suumltte şeker kanda olduğundan 90

kat kalsiyum 13 kat inorganik fosfor 10 kat yağ 9 kat potasyum 5 kat fazladır Protein yarısı sodyum 7rsquode

biri kadar bulunmaktadır Majoumlr katyonlar Potasyum Sodyum Kalsiyum Magnezyumdur Bunlar Klor ve

sitrat ile dengelenir Sodyum Potasyum ve Klor geccedilirgenliği kolay elementlerdir Kalsiyum Magnezyum ve

sitrat ise kısmen bulunmaktadır Kazein molekuumlllerinde bolca Magnezyum ve Kalsiyum ile sitrat mevcuttur

Kalsiyumun bir kısmı kemikte fosfata bağlanır Suumltuumln ozmotik basıncının ccediloğu suumlt şekeri laktoza kalanı bir

takım iyonlar sitrat ve proteinlere aittir Suyun akışı elektriksel bir potansiyel oluşturur Sodyum ve potasyum

sitoplazmaya dacirchil olur Su kanallara geccedilmez Alveol huumlcrelerdeki salgı iyon oluşumunu sağlar Kalsiyum ve

fosfor esas suumlt mineralleridir Ccedilinko magnezyum demir mangan ve molibden ile kobalt enzim ve

kofaktoumlrlerin sentezi iccedilin şarttır (bebeğin kemik gelişimi doku gelişmesi iccedilin) 1 yıl dolmadan hem beyin hem

de vuumlcut gelişimi hız kazanmalıdır Yuumlruumlyen konuşan hareket eden goumlren duyan bir canlıya doumlnuumlşuumlm projesi

iccedilin anne suumltuuml ve iccedilindekiler son derece değerlidir

(40)

22 ANNE SUumlTUumlNUumlN TEMEL KORUYUCULARI

İmmuumlnoglobulinler En yuumlksek konsantrasyon kolostrumdadır Spesifik viruumlslere ve bakterilere karşı

anne suumltuuml seviyeleri artmaktadır




Laktoferrin İnsan suumltuumlne hastır Kolostrumda en yuumlksek konsantrasyonlarda bulunur ancak tuumlm ilk

yıl boyunca devam eder Staphylococci ve E Coli gibi oumlnemli bakteriler uumlzerinde doğrudan antibiyotik etkiye

sahiptir

Lizozim İnsan suumltuuml herhangi bir formuumllden otuz kat daha yuumlksek seviyelerde lizozim (guumlccedilluuml bir

sindirim bileşeni) iccedilerir Bağırsak bakterilerinin duumlşmanıdır

Buumlyuumlme Faktoumlrleri Hastalığa neden olan gram-negatif bakteri ve parazitleri ortadan kaldıran

laktobasillere yardım eder

Alerji oumlnleyici faktoumlrler Ccediloğu formuumllde kullanılan ineklerin suumlt proteini yabancı bir proteindir

Bebekler insan dışı suumltuuml maruz bıraktıklarında aslında yabancı proteine karşı antikorlar geliştirirler

Karnitin Karnitin yağ asitlerini bir enerji kaynağı olarak kullanmak iccedilin gereklidir

DHA amp ARA Beyin ve retina maddesinde oumlnemli yapısal bileşenlerdir (4)

Suumlt bebek iccedilin yegacircne su kaynağıdır

3 DOĞUMUN DOumlRDUumlNCUuml SAFHASI EMZİRME

Emzirme doğumun uumlccedil safhasına ilaveten ayrılmaz doumlrduumlncuuml kısmıdır İlk ve devamlı bağışıklama ve

tabii bir aşılamadır Olağanuumlstuumlduumlr Eşi bulunmaz bir cevherdir Muhteşem bir sanattır Anneden bebeğe

muumlkemmel bir servis harikulade bir lezzet kanalıdır Emzirme ile anne ve bebek arasında sevgi akışı

gerccedilekleşir Emzirme hakkı buumltuumln kadınlar iccedilin bir insanlık hakkıdır Yeni doğmuş bebeğimiz sizden farklı

bir canlı olduğunu anlaması iki yılını alır Bu sebeple 2 yaşından oumlnce bir bebek annesinden 24 saat ayrı

kalmayı kabul edemez Yeni doğmuş bir bebek annesinin kucağında buumltuumln ağrılarını sancılarını unutur Spazm

ve gerilimleri ortadan kalkar Onun iccedilin annesinin goumlğsuumlnden emmek onun kokusunu almak buumltuumln ağrı

kesicilerden ccedilok daha tesirlidir Anne suumltuumlnuumln gizemi akılları durgunluk vermektedir Anne suumltuumlnuumln

formuumlluumlnuuml buguumln bile halen anlayamıyoruz İşin en enteresan tarafı standart bir suumlt tarzının olmasıdır Anne

suumltuuml tıbbın ccediloumlzemediği bir mantıkla uumlretilmektedir Hem oumlzellik ve hem miktar olarak tam bebeğin

oumlzelliklerine goumlre imal edilmektedir Ekmekle beslenen bir deri bir kemik Afrikalı kadın bile havyarla

beslenen İskandinav uumllke kadını gibi aynı muumlkemmellikte suumlt imal edip suumltlerini bolca yavrularına

sunabilmektedir (batılı kadınların suumltuumlnuumln kalitesi fakir uumllke kadınıyla aynıdır) Gerekirse annesinin kemiğini

eriterek gerekli kalsiyumu temin etmektedir Biyolojik mucize Yavrunun midesinde suumlt bitince ve mide asidi

refleksif bir yolla artınca anne suumltuuml de benzer refleksif yolla aynı zamanda salgılanmaktadır lsquo Biyolojik mucize

rsquo olarak ifade edilen bu harika hadise anne organizmasının buumltuumln oumlzelliklerini ve aynı zamanda yavrunun

ihtiyaccedillarını bilen ve onları bir sisteme bağlayan İlahi proseduumlrce gerccedilekleştirilmektedir Anne yan odada ev

işiyle meşgulken bebek acıkıp mide kasları kasılınca aynı zamanda oumlte odada bulunan annenin goumlğuumls

dokusunda suumlt salgılaması başlamaktadır Birbirlerini goumlrmeseler bile Duumlnyadaki hiccedilbir besin anne suumltuumlnuumln

yerine tutamadığına goumlre zerresi ziyan edilmemelidir

Anneler Emmek istediği iccedilin ağlayan bebeğiniz emziği değil sizi istiyor (5)

4 SİRKADİYEN RİTİM İNSAN VUumlCUDUNUN BİYOLOJİK SAATİ

Hormonlarla duumlzenlenen vuumlcudun değişen ihtiyaccedilları bir oumlzel saate tabidir Oumlrneğin kortizol

hormonu vuumlcudun stres duumlzeylerini melatonin hormonu ise uyku ve uyanıklık ritmini duumlzenlemektedir

Sindirim sisteminin hızlı olduğu saatler sabah saatleri sindirim sisteminin yavaş olduğu saatler ise akşam ve

gece saatleridir

Anne suumltuumlnuumln ise canlı ve dinamik yapısı guumlnuumln değişen ritmiyle eşsiz bir uyum iccedilindedir Bebeğin

biyolojik saati de sirkadiyen doumlnguumlyle birlikte ilerler Ancak hayata henuumlz adapte olmaya ccedilalışan kuumlccediluumlk




bedeninin ihtiyacı olan ve oumlğrenmesi gereken dengeler vardır Emzirilen bir bebek annesinin suumltuumlnden sadece

besin ve bağışıklık faktoumlrleri değil aynı zamanda hormon yapıları stres ve enerji duumlzenleyicileri de alır Bu

yolla sağlıklı gelişir ve buumlyuumlr (9) Suumlt şekeri dediğimiz laktoz sabah suumltuumlnuumln eşsiz yoğunluktaki bileşenidir

Bebeğin guumln boyu suumlrecek olan beyin gelişiminin ve beden enerjisinin yakıtıdır Laktoz kuvvetli bir besindir

ve sindirim sisteminin hızlı ccedilalıştığı sabah saatlerinde sindirimi idealdir Meme iccedilinde su yoğunluğu arttığında

laktoz oranı da yuumlkselir Annelerin sabah saatlerinde memelerini daha şiş ve dolu hissetmesinin nedeni budur

Sabah suumltuuml aynı zamanda ilk suumlt oumlzelliğine sahip olup bebeğin susuzluğunu giderir Emzirme sonunda son suumlt

adını almaktadır İki suumlt arasındaki fark sadece suumltuumln yağ iccedileriğindedir İlk suumltuumln yoğunluğunu su son suumltuumln

yoğunluğunu yağ oluşturur Memedeki suumlt kanallarda depolanmaz Her emzirme bitiminde suumlt meme iccedilinde

baştan uumlretilir Buna goumlre oumlnce yağ uumlretimi gerccedilekleşir daha sonra su oranı yavaşccedila artmaya başlar Meme

iccedilinde suumltuumln kapasitesi son noktaya ulaştığında su miktarı yağ miktarından her zaman fazladır Boumlylelikle

bebek uzun emzirme aralığında daha yoğun su kısa emzirme arlığında ise yoğun yağ iccedileriğini alır Benzer

biccedilimde sabah saatlerinde su muhtevası yoğun suumltuuml alan bebek gece saatlerin de yağlı suumltuuml alır(10) Annenin

suumltuumlndeki su oranı akşam saatlerinde yavaş yavaş duumlşmeye başlar Bu nedenle de anneler akşam ve gece

saatlerinde memelerinin dolu olmadığını hatta boş olduğunu duumlşuumlnuumlr ama bu doğru değildir Ccediluumlnkuuml akşam

suumltuumlnuumln su yoğunluğu duumlşuumlk ama yağ oranı yuumlksektir Gece suumltuumlnuumln yapısı incelendiğinde benzersiz

oumlzelliklerle karşılaşılmıştır Gece suumltuumlnde laktoz oranı duumlşuumlktuumlr Ccediluumlnkuuml gece sindirim sistemi yavaşlar ve guumln

boyu ccedilalışan beynin gelişimi ise artık dinlenmeye ve sağlıklı REM duumlzeylerine bağlıdır Gece suumltuumlnuumln yağ

oranının yuumlksek olmasının en oumlnemli nedeni bebeği sadece tok tutması değil aynı zamanda kısa bir suumlre

emerek doymasını sağlamasıdır Bu nedenle emzirilen bebekler geceleri guumlnduumlze oranla daha kısa bir seansta

emme işini bitirirler Anne uykusuna devam etme fırsatı yakalar

Bazı loğusalar ldquoArkadaşımın bebeği mama ile besleniyor ve sabaha kadar uyuyor ben ise bebeğimi

emziriyorum ama ccedilok sık uyanıyor emmek iccedilin yoksa karnı doymuyor mu rdquodiye endişelenir Emzirilen

bebeklerin karnı ideal oumllccediluumlde doyar İhtiyaccedil doğrultusunda uyur uyanırlar Formuumll mama ile beslenen bebekler

ise uzun uyuyabilir Bunun genellikle iki oumlnemli sonucu olur İlki fazladan mide doluluğu nedeniyle sindirim

sistemi boumlbrek ve karaciğer yorulabilir ve sonucunda buumlyuumlme hormonları baskılanabilir İkincisi ise formuumll

mamalar inek suumltuumlnden geliştirilen protein yapısına sahiptir ve bu protein tuumlruuml casomorphin iccedilerir

Casomorphin ise gereğinden fazla ve uyuşarak uyumaya neden olur Yeni doğan iccedilin ilk 6 ay en oumlnemli şey

beslenme ve uyku değil yeteri kadar beslenme uyku ve uyanıklıktır

Bebek gelişimi nicelikten ccedilok niteliğe bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan yavrusunun ihtiyaccedilları inek yavrusunun

ihtiyaccedillarından oldukccedila farklıdır(11) Akşam saatlerinde annenin suumltuumlnde melatonin duumlzeyleri yuumlkselmeye

başlar Gecenin en karanlık ve annenin uykuya geccediltiği saatte anne suumltuumlndeki melatonin duumlzeyleri yuumlksek

seviyelere ulaşır Melatonin bebek vuumlcudunda uyuma uyanma dengesini ayarlar sindirim sistemi ve duumlz

kaslar uumlzerinde dinlenme etkisi yapar Bu sayede bebeğin buumlyuumlme faktoumlrleri aktive olur lsquoUyusun da buumlyuumlsuumlnrsquo

lafı boş bir soumlz değildir Bebekler dingin ve stressiz bir uyku uyurlar daha iyi dinlenir bu nedenle de daha

ccedilabuk uyanırlar Anne suumltuuml alan bebekler gece ve guumlnduumlz yeterli aralıklarda uyur ve beslenir uyanık ve canlı

kalırlar Uykuda daha dengeli REM duumlzeyi goumlsterirler Anne suumltuuml alan bebek acıktığı iccedilin daha kısa uyumaz

aynı zamanda daha iyi dinlendikleri iccedilin de kısa uyurlar(12)

5 SUumlTUumlN MUHTEVASI BEBEĞİN BUumlYUumlMESİ İLE ORANTILI OLARAK DEĞİŞİR

Bebeğin geccedilirdiği evreye goumlre hangi doumlnemde hangi besine ihtiyacı varsa suumlt muhtevası da bu doumlneme

goumlre farklıdır İlk doğduğu guumlnlerde suumlt kolostrumdur yani protein ve antikor accedilısından zengindir Bu suumlt

bebeğin bağışıklığını kuvvetlendirir ve bebeğin sindirim sisteminin gelişimine yardımcı olur İlk 3-4 guumlnden

sonra suumlt daha ince sulu ve tatlı bir forma doumlnuumlşuumlr Bu onun susuzluğu iccedilindir Şeker protein ve mineraller de

ihtiyacına goumlredir Bu suumlt yağ accedilısından duumlşuumlk ve karbohidrat accedilısından zengindir İdeal sıcaklığı ile her an

hazır olan anne suumltuuml iccedilinde bulunan şeker ve yağ ile beyin gelişiminde de oumlnemli bir rol oynar Ayrıca iccedilindeki




kalsiyum gibi elementler bebeğin kemik gelişiminde buumlyuumlk bir pay sahibidir Zamanla daha yoğun ve kremsi

bir hal alır (bebeğin accedillığını gidermek iccedilin) Aynı zamanda IgA seviyesi 10 guumlnden en az 75 aya kadar

yuumlksektir Bu suumltuumln iccedilerdiği antikorlar da bireysel yani her bebeğin ihtiyacına goumlre farklıdır Yuumlce Kudret

bunun iccedilin oumlzel bir sistem yaratmıştır Anne bebeğe dokunup sarıldıkccedila annenin vuumlcudu bebeği kolonize eden

patojenlerle bağlantıya geccediler ve annenin vuumlcudu uygun antikorları ve bağışıklık huumlcrelerini uumlretir Erken

doğum yapan annelerin suumltuumlnde ise mucizevi bir şekilde bebeğin ihtiyacına youmlnelik olarak daha fazla yağ

protein sodyum kloruumlr ve demir bulunur Nitekim kendi annelerinin suumltuumlyle beslenen erken doğan (prematuumlre)

bebeklerde goumlz işlevlerinin daha iyi gelişmesi zekacirc testlerinde daha başarılı olma gibi pek ccedilok uumlstuumlnluumlk tespit

edilmiştir Anne suumltuuml bebeğin geccedilirdiği evrelere goumlre değişmekte ve bebeğin hangi doumlneminde hangi besine

ihtiyacı varsa suumltuumln iccedileriği de bu doumlneme goumlre farklılık goumlstermektedir Bu mucizevi karışım suumlt olarak

adlandırılmasına rağmen aslında anne suumltuumlnuumln 90rsquoı sudan oluşmaktadır Bebeklerin besinden başka suya da

ihtiyaccedil duyarlar Hariccedilten alınan su sağlıklı olmayabilir

Anne suumltuumlnuumln besin değeri ccedilocuğun cinsiyetine goumlre değişir Yağ protein vitamin şeker

mineraller ve hormon seviyelerinin erkek ve kız bebekler iccedilin farklı olduğunu goumlsterilmiştir Sadece buumlyuumlmesi

uumlzerinde değil davranışları uumlzerinde de doğrudan etkilidir Erkek bebekler iccedilin uumlretilen suumltuumln yağ ve protein

bakımından 35 daha yoğun olduğunu goumlstermektedir Kız bebek emziren annelerin suumltuuml daha az yağlı

kalsiyum bakımından oldukccedila zengindir Bu durum kızların iskelet sisteminin daha hızlı gelişmesini

sağlar(11) Bebek hastalıklarına oumlzel tedavi ve ilaccedil iccedileren oumlzel bir besin annelerinin vuumlcudunda

yaratılmaktadır Bebek ile ilgilenen anne organizması istilacıları belirler Bu durum tesaduumlflerle asla

accedilıklanamayacak kadar kusursuzdur

Ccedilok az miktarda demir bulunması demir bakımından fakirlik anlamına gelmez Demir bakteriler ve

boğaz florası iccedilin bir işarettir Bebeğin bağırsaklarında faydalı bakterilerin gelişmesi bu harika gıda ile hız

kazanmaktadır Bağırsaklarda sağlıklı mikrobiyal yapının bulunması şarttır Bebeklerin ise doğduklarında

bağırsaklarında bakteri bulunmaz bu nedenle ilk uumlccedil yıl iccedilinde bebeklerin beslenmesi oumlnemli bir etki oluşturur

Erken doğmuş bebeklerin ihtiyaccedil duyduğu maddelerle zamanında doğan bebeklerin ihtiyaccedilları birbirinden

farklıdır ve buna uygun olarak gebelik haftasına goumlre bebeğe verilen ilk suumltuumln bileşimi oumlnemli değişiklikler

goumlsterir Yapılan ccedilalışmalar sonucunda hakkında yuumlzlerce makale yayınlanan anne suumltuumlnuumln son olarak da

bebekleri kanserden koruduğu ispatlanmış fakat bunun mekanizması henuumlz tam olarak anlaşılamamıştır

İsveccedilrsquote Lund Uumlniversitesirsquonde doktor ve immuumlnolog olarak ccedilalışan Catharina Svanborg anne suumltuumlndeki bu

mucizevi sırların kanserin her ccedileşidi iccedilin bir koruma sağlayabileceği uumlzerine keşfe devam ettiklerini

soumlylemektedir(13) Anne suumltuumlnuumln bolca ihtiva ettiği Omega-3 yağ asitleri insan beyni ve retinasının oumlnemli bir

bileşeni olduğundan oumlzellikle yeni doğan bebekler accedilısından ccedilok değerlidir Omega-3 hamilelik doumlnemi

boyunca ve bebeklik doumlneminin başlarında beyin ve sinirlerin uygun şekilde gelişimine katkı sağlar Anne

suumltuuml de doğal ve muumlkemmel bir Omega-3 deposu olduğundan bilim adamları anne suumltuumlnuumln bu iccedileriğine dikkat

ccedilekerler (13)

Anne suumltuuml bebeğin psikolojik ihtiyaccedillarını da karşılamaktadır Annenin bebeğini emzirmesi

sadece fiziksel bir eylem değildir Anne bebeğini buumlyuumlk bir şevk ve aşkla kucağına alıp emzirmeye başlarsa

boumlylece bebeğine sevgiyi ve sevmeyi de oumlğretmiş olur Oumlte yandan bebeği emzirmek buumlyuumlk miktarda kalori

tuumlketerek hamilelik sonrası kilolardan kurtulmaya yaramaktadır (34) Bebeğe ek besin su biberon verildiği

andan itibaren suumlt salgısı azalmaya başlar Aksine bebeğin accedillık belirtileri ortaya ccedilıktıkccedila anne onu

emzirdiğinde suumlt uumlretimi gerekli seviyeye ulaşır(4) Anne suumltuumlndeki besin maddelerinin dengesi en ideal

oumllccediluumllerdedir ve bebeğin henuumlz olgunlaşmamış vuumlcut sistemleri iccedilin en uygun formdadır (13)

6 KOLOSTRUM (AĞIZ SUumlTUuml) VE BİYO-YARARLILIK

Doğumdan hemen sonra ilk 3-5 guumlnde salgılanan bileşim oumlzellikleri ile yeni doğan bebeğin ilk

guumlnlerdeki ihtiyaccedillarını karşılamak accedilısından buumlyuumlk oumlnem taşıyan suumlttuumlr Hastalıklardan korur bağışıklık




sistemini guumlccedillendirir A D B12 vitaminleri acısından yeterli bağırsağın olgunlaşmasını sağlayan epidermal

buumlyuumlme alerji ve intolerans oluşmasını engelleyen buumlyuumlme etmenlerinden zengindir Kolostrum 5-10 guumln

arasında geccediliş suumltuuml şeklini alır 3 haftadan sonra anne suumltuuml olgun suumlt oumlzelliğini taşır Anne suumltuumlnuumln laktoz

iccedileriği ise 7 civarındadır Enerji protein ve yağlardan gelir Kolostrumda daha fazla olmak uumlzere ccediloklu

doymamış yağ asitlerinden zengin olması sinir ve beyin huumlcrelerinin gelişimi goumlrme iccedilin oumlnemli rol oynar

Potasyum sodyum kalsiyum serbest iyonlar olarak diğer mineraller de kompleks bileşikler halinde bulunur

Demir az zannedilse de (100 ml de 02-08 mg) biyo-yararlılık accedilısından yeterlidir Ccedilinko emilimi yuumlksektir

(4)

İkinci Duumlnya Savaşından sonra bebeklerin oumlzellikle gelişmiş uumllkelerde biberonla ve formuumll suumltlerle

beslenmesi ccedilocuk sağlığı konusunda hekimleri derinden kaygılandırmaya başladı

Bu ccedilerccedilevede WHO (Duumlnya sağlık oumlrguumltuuml) ve UNICEFin işbirliği ile Ağustos 1990 tarihinde İtalyanın

Floransa kentinde anne suumltuuml ile beslenmenin yaygınlaştırılması ve desteklenmesi bağlamında bir bildirge

yayınlandı ve iccedilinde bebeklerin en az ilk altı ayda ana suumltuuml ile beslenme zaruretine vurgu yapıldı Bu yuumlzden

her yıl 1 Ağustos guumlnuuml de duumlnyanın ccedileşitli uumllkelerinde duumlnya anne suumltuuml guumlnuuml olarak kutlanıyor(15)

Bristol Uumlniversitesi bilim adamlarının yaptıkları araştırmalarda anne suumltuumlyle beslenmenin uzun

vadedeki faydaları arasında tansiyon uumlzerinde olumlu etkisinin bulunduğu ve bu sayede kalp krizi risklerinin

azaldığı ortaya konmuştur

Circulation adlı tıp dergisinde yayımlanan araştırma sonuccedillarına goumlre anne suumltuuml ile beslenen

bebeklerin kalp hastalıklarına yakalanma riski daha azdır Anne suumltuumlnde damar sertliğini oumlnleyen yağ

asitlerinin bulunması anne suumltuuml ile beslenen bebeklerin daha az sodyum tuumlkettikleri ve aşırı kilo almadıkları

iccedilin anne suumltuumlnuumln kalp sağlıkları uumlzerinde olumlu etkiye sahip olduğu gerccedileğini ortaya konmuştur

ABDrsquodeki Cincinnati Uumlniversitesi ccedilocuk hastanesinde Lisa Martin ve arkadaşları anne suumltuumlnde yuumlksek

miktarda kalp krizi ve obezite riskini azaltmada oumlnemli ldquoadiponektinrdquo isimli protein hormonu buldu Anne

suumltuumlndeki leptin hormonu yağ metabolizmasında oumlnemli bir rol uumlstlenmektedir

7 NİCcedilİN İKİ YIL

Manuel of Pediatric Therapeuties dergisinde bebeğin anne suumltuuml ile iki sene emzirilmesi icap ettiği ifade

ediliyor (16) Anne suumltuumlnde serbest taurine (beyin gelişiminde oumlnemli) inek suumltuumlnden kırk kat fazladır

Ccedilocuğun zeki olması uzun suumlreli emzirilmeyle ilgilidir Kuvvetli bir mikrop oumllduumlruumlcuuml olarak sepsiste (yani

vuumlcudun yaygın olarak mikropla istilasında) kan verilme tedavisi ne ise aynen oumlyle yararlıdır O durumda suumlt

ememeyen ve burundan fasılalarla beslenen yavru adeta antibiyotik almaktadır Hatalı bir anlayış ile bazı

youmlrelerde ishalli ccedilocuğa suumlt vermezler Oysa ishalden oumlluumlm ve hipernatreminin (kanda sodyum fazlalığı) ilacı

anne suumltuumlduumlr(16) İngiltere ve Gallerdeki seri ccedilalışmalar bunu destekler mahiyettedir(17) Ig A lizozim

laktoferrin mikropların uumlremesini engellediği gibi yeni doğan servislerinin korkutucu mikrobu olan

klebsiallanın oumlnuumlne geccedilmek imkacircnını da sunmaktadır Gaitada kan ile seyreden ağır bir hastalık olan

nekrotizan enterokolit suumlte mağlup olmaktadır(18) Anne suumltuuml viruumls oumllduumlruumlcuuml faktoumlrler ihtiva eder Bilhassa

geri kalmış uumllkelerde anne suumltuuml ile beslenen bebeklerde oumlluumlm oranı azdır(19) Anne suumltuuml alanlar ileride

yaşlıların rahatsızlığı damar sertliği ve şişmanlığa karşı korunurlar Yuumlksek kolesterol muhtevası kolesterol

katabolizması iccedilin luumlzumlu enzim yapımına imkacircn tanır (20) Lloyd ve Falknerin yayınları da bu

youmlndedir(21)

Tiroit bezi yetersiz ccedilalışması sonucu ortaya ccedilıkan hipotroidi hastalığı anne suumltuuml alanlarda daha az

goumlruumlluumlyor İnek suumltuuml allerjisi ve suumlte tahammuumllsuumlzluumlk tabidir ki goumlruumllmemektedir Stevenson ikinci altı aylık

suumlrede solunum yolu enfeksiyonlarının anne suumltuuml alanlarda daha az olduğunu belirtmektedir Kabakulak grip

succediliccedileği Japon B ansefalit (beyin iltihabı) viruumlslerinin buumlyuumlmesi insan suumltuumlndeki maddeler tarafından




engellendiği suumltteki antikorların sindirim sisteminin mukavemetini artırdığı bilhassa Ecoli denen mikrop

ccedileşitlerine direnccedil sağladığı belirtiliyor(22)

Anne suumltuumlnuuml uzun suumlre vermek anneye meme kanseri accedilısından koruyucu mahiyettedir(23) Bir başka

makalede de 25 yaşına kadar doğum yapanlarda meme kanserinin engellendiği belirtiliyor(24) Anne suumltuuml

yanında bebeğe ilacircve gıda verilmesi iccedilin aceleye gerek yoktur Altı aydan oumlnce tamamen gereksizdir Anne

suumltuumlnden alınan demir guumlnluumlk ihtiyacı karşılayabilmektedir Ek besinler demirin emilmesini azaltmaları (

80 nispetinde ) sebebi ile demir eksikliği accedilısından riskli bir duruma yol accedilabilmektedir

Dokuz ay anne suumltuuml dışında herhangi bir ek besin almayan bebeklerde kansızlık (anemi) olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr (25) Ccedilocuğu suumltten erken kesmek ccedilocuk ruhu uumlzerinde aksi tesir yap maktadır Prof Adasal (26)

Vakitsiz meme kesimi ileride daima serzeniş ve guumlccedil beğenme davranışını doğurur Ani memeden kesmeyle

duygu bozukluğu olabilir ldquodemektedir Prof Koumlknel (27) ise ldquoYemek iccedilki duumlşkuumlnluumlğuuml sigara uyuşturucu

madde kullanma alışkanlığı oral doumlnemle (ccedilocuğun suumlt emme doumlnemleri) alakalı inkıta neticesi olur der

Ccedilocuğun suumltten erkenden kesilmesi ruhunda menfi durumlar meydana getiriyor Sosyolog Mead

araştırmasında ccedilocukluğunda az şefkat goumlren gıda accedilısından cimri bir şekilde beslenenlerin ileride saldırgan

kavgacı guumlvensiz kimseler olarak yetiştiklerini tespit etmiştir Ccedilocuk iki yıl emzirildiğinde hem gıda problemi

hem de şefkat problemi halloluyor Ccediluumlnkuuml emzirmek iccedilin kucağa almak aynı zamanda bir şefkat goumlsterisidir

(28)

Prof Harlov anne varlığının yalnız fizikicirc destek iccedilin değil ccedilocuğun zevklerinin doyurulması iccedilin de

oumlnemini ispatlamıştır Anne kucağında emzirilen insan yavrusu da hem beslenmekte hem de guumlven ortamı

bulmaktadır(28) Prof Cebiroğlu nun dediği gibi Anne ccedilocuğunun accedillığını ıslaklığını soğukluğunu giderir

Bunlarla birlikte ccedilocuk her defasında annesinin sesini kokusunu temasını hisseder Bebek de anne yuumlzuumlne

bakar iki aydan sonra guumlluumlmser ağlar kucağa uygun gevşek durum alır Erken emmekten kesilirse ccedilocuğun

zevkini tatmin etmek iccedilin parmağını emdiği goumlruumlluumlr denmektedir (29) Ccedilocuğun annesi tarafından kucakta

emzirilerek beslenmesi ccedilocukta duyduğu huzursuzluğu (sıkıntı korku ve guumlvensizlik) giderici onda huzur

sağlayıcı (gevşemek ve guumlven duygusu) tesirdedir Ccedilocuk emzirilirken kucakta olması ccedilocuğa guumlven veriyor

Bowlby (30) anne bedenine değinenin guumlven duygusu yerleşmesine tesirinin oumlnemli olduğunu bulmuştur

Messerman annenin ccedilocuğa sarılmasının muumlhim bir hacircdise olduğunu belirtir Uzun suumlre ccedilocuğu emzirmek

ileride kendine guumlvenen istikrarlı bir ruh haleti ortaya ccedilıkarır Prof Youmlruumlkoğlu suumlt ccedilocukluğu doumlneminde bu

problemin ileride oburluk şişmanlık iccedilkiye ve uyuşturucuya duumlşkuumlnluumlk ruhi ccediloumlkuumlntuumlye sebep olduğunu

soumlyluumlyor(31)

1993 yılında yapılan ldquoTuumlrkiye Nuumlfus ve Sağlık Araştırmasırsquonda ilk altı ayda sadece anne suumltuuml ile

beslenen bebeklerin oranı 13 olarak belirtilmiştir (32) Yine aynı araştırmada beş yaşın altındaki ccedilocukların

25rsquoinde beslenme eksikliği tespit edilmiş ve her yıl 63000 ccedilocuğun oumlnlenebilir hastalıklardan dolayı hayatını

kaybettiği belirlenmiştir Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuumlrsquone goumlre emziren kadın oranları yuumlksek olsaydı yılda 15 milyon

bebeğin yaşamı kurtulacaktı(33) Bu oumlluumlmlerin sayısını azaltmak ve bebeklerin sağlıklı yaşamasını sağlamak

amacıyla Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml ve UNICEF gibi organizasyonlar Tuumlrkiyersquode ve duumlnyanın birccedilok uumllkesinde

anne suumltuumlnuumln kullanımı konusunda anneleri bilgilendiriyor ve onları teşvik ediyor(15)

8 WHO VE UNICEF EMZİRMEYİ OumlNERİYOR

1 Doğumdan sonra ilk 6 ayda anne suumltuuml haricinde hiccedil bir ek gıdaya ihtiyaccedil yoktur

2 Anne ile bebek arasında guumlccedilluuml bir duygusal bağ meydana gelir (oksitosin hormonu)

3 Emzirme bebeğin duygusal ihtiyaccedillarını karşılar

4 Anne suumltuuml tuumlre oumlzguuml bir salgıdır ve başka hiccedilbir besin bu kadar muumlkemmel olamamaktadır

5 Annede meme kanseri riskini azaltır

6 Anne suumltuuml her zaman hazırdır




7 Anne suumltuumlnuumln sindirilmesi daha kolaydır

8 Mama ile beslenme kız bebeklerin ileride meme kanseri olma riski artmaktadır

9 Anne suumltuuml mekonyumun atılmasını kolaylaştırır

10 Mama ile beslenme daha duumlşuumlk zeka duumlzeyi ile bağlantılıdır

11 Crohn hastalığına karşı koruma sağlar

12 Annenin doğum sonrası kilo vermesi kolaylaşır (guumlnde 500 kalori)

13Doğum sonrası kanamaları azaltır

14 Emzirme doğum sonrası annenin rahminin kuumlccediluumllmesini kolaylaştırır kanamayı azaltır

15 Pre-term suumlt erken doğan bebekler iccedilin tasarlanmış olup kolostrum adeta ldquoilk aşısırdquo dır

16 Bağışıklık sisteminin gelişimini kolaylaştırır

17 Mama ile beslenen bebeklerde Tip I Diabet riski artar

18 Endometriozis gelişimini azaltır

19 Annede yumurtalık kanseri riskini azaltır

20 Endometrium kanseri riski azalır

21 Mama bebekte allerji gelişme şansını arttırır

22 Mam ani bebek oumlluumlmuuml sendromu riskini arttırabilir

23 Anne suumltuuml kulak enfeksiyonları sıklığını azaltır

24 Astım ve diğer allerjik hastalıkların goumlruumllme riskini ve sıklığını azaltır

25 İshale karşı korur

26 Bakteriyel menenjite karşı korur

27 Solunum sistemi enfeksiyonlarına karşı korur

28 Bazı lenfoma tuumlrlerine karşı korur

29 ldquoJuvenil eklem romatizmasına karşı korur

30 İnek suumltuuml barsaklar accedilısından irritandır (tahriş edici)

31 Anne suumltuuml bedavadır

32 Obeziteye karşı tedbirdir

33 Goumlrme kusurların karşı korur (34) Aşıların etkinliğini arttırır

35 Emzirme doğal bir gebelikten korunma youmlntemidir

36 Bebekler daha az doktora gider

37 Annede ileride kemik erimesi şansını azaltır

38 Daha iyi sosyal gelişim sağlar Psikomotor ve sosyal gelişim harikadır

39 Her zaman uygun konsantrasyonda besin maddesi iccedilerir

40 Bebek iccedilin doğal bir sakinleştiricidir Uykuda daima rahatlıktır Sinirli bebek sakinleşir

41 Mama hazırlamaya gerek yoktur

42 Ccedilevre ile barışıktır Şişe kutu paket gibi atık madde olmadığından ccedilevre dostudur

43 Ağrı kesicidir İccedilindeki ldquoendorfinlerrdquo bebek iccedilin doğal ağrı kesici goumlrevi goumlruumlr

44 Her zaman temizdir

45 Dişler iccedilin yararlıdır Biberona nazaran 60 kat fazla enerji harcar Ccedilene kasları guumlccedillenir (46) Bebeklerde

refluuml daha az goumlruumlluumlr

47 Annenin kendine olan saygısını guumlccedillendirir

48 Her zaman uygun sıcaklıktadır

49 Sentetik hormonlar iccedilermez tamamen doğaldır (15)

9 DOLAŞIM VE SUumlTUumlN KANDAN TEŞKİLİ BİR KURrsquoAN MUCİZESİDİR

Vuumlcudun beslenmesini sağlayan temel maddeler sindirim sistemindeki kimyasal doumlnuumlşuumlmler

sonucunda oluşur Sindirilen maddeler bağırsak duvarından kan dolaşımına katılır Bu sayede ilgili organlara

sevk edilir Suumlt bezleri de diğer vuumlcut dokuları gibi kandan beslenir Suumlt birccedilok safhadan sonra suumlt bezlerinden




salgılanır Besin değeri muazzam harikulade bir gıdadır İnsan ne hayvanın karnındaki yarı sindirilmiş besini

ne de hayvan kanını doğrudan tuumlketemez Ciddi zehirlenme hatta oumlluumlme yol accedilmamak iccedilin Yuumlce Kudret

yarattığı son derece kompleks biyolojik sistemler ile temiz ve sağlıklı muumlkemmel bir gıdayı insanların

faydasına sunmaktadır Boumlylece insanların doğrudan tuumlketemeyeceği kan ve yarı sindirilmiş besinden iccedililir

nitelikte besleyici suumlt uumlretilmiş olur(41)

Arap bilgin İbn-i Nefis 1242 yılında insan vuumlcudundaki kan dolaşımını ilk kez doğru olarak tarif eden

kişidir İngiliz hekim William Harveyrsquoin 1616 yılında kan dolaşımı modelini yorumlamıştır Oysa Kuran 1440

sene oumlnceden kan dolaşımına youmlnelik uzmanlık gerektiren boumlyle bir bilgiden bu kadar erken bir doumlnemde soumlz

etmektedir Yuumlce Peygamberrsquo in lsquoBebek iccedilin hiccedil bir suumlt anne suumltuumlnden daha iyi olamazrsquo diye buyurduğu

rivayet edilir (35) Kurrsquoan mucizesinden biri de anne suumltuumlduumlr

Nahl Suresirsquonin 66 ayetinde suumltuumln biyolojik oluşumu ile ilgili tarif edilenler fizyoloji anatomi gibi

bilimlerin guumlnuumlmuumlzde ortaya koyduğu bilgilerle buumlyuumlk bir uyum iccedilindedir Sağmal hayvanrdquo denilen enlsquoacircm

kelimesinin koyun keccedili sığır ve deveyi kapsadığı belirtilmektedir (6) Yuumlce Kudret hikmetli yaratıcılığına

dikkat ccedilekiyor lsquoBesin artığırsquo anlamındaki fers kelimesi ile gıdaların sindirim sırasında besleyici unsurları

alınıp artık canlı metabolizması iccedilin bir değeri kalmayan bir suumlre sonra dışkı halinde dışarı atılacak olan

artıkları anlatılmaktadır Sindirim işleminde barsak muhtevasından elementler kana taşınarak bambaşka bir

sistemin alt yapısını teşkil etmektedir Ayette suumltuumln bu besin artığı ile kan arasında bir konumda olduğu

belirtilmektedir Suumlt vuumlcuttaki besin artığının bulunduğu sistem ile kana taşınan besinlerin arasından gelmekte

bunlara asla karışmamakta ve kimyasal yapı ve oumlzellikleriyle onlardan farklı bir değer taşımaktadır(7) Adeta

suumlt ile diğer iki madde (kan ve besin artığı) arasına Allahrsquoın kudretiyle bir perde ccedilekilmekte suumltuumln bunlardan

birine veya ikisine karışarak renk tat ve kokusu bakımından saflığının bozulması oumlnlenmektedir (8)

Emzirme ve tuumlrevleri Kuranı Kerimde 11 kez zikredilmiştir (Nisa 23 Hac 2 Kasas 7 Kasas12

Talak 6)(3)

Anneler ccedilocuklarını tam iki yıl emzirsinler (Bakara 233)Emzirmeyi tamamlamak

isteyen(babalar) iccedilin anneler ccedilocuklarını iki tam yıl emzirirler Onların (annelerin) yiyeceği ve giyeceği

maruf(oumlrfe uygun) olarak ccedilocuğun babasına aittir Suumltten kesilmesi de iki sene iccedilindedir (Lokman

14)

Ccedilocuğun anne karnında taşınması ve suumltten kesilmesi otuz ay suumlrer ldquoBiz insana anne ve babasına

guumlzellikle davranmasını tavsiye ettik Annesi onu guumlccedilluumlkle taşıdı ve onu guumlccedilluumlkle doğurdu Onun

(hamilelikte) taşınması ve suumltten kesilmesi otuz aydırrdquo (Ahkaf suresi 15)

Bakara suresinde ilgili ayetin bir boumlluumlmuumlnde gerccedili bebeğin iktisadi accedilıdan geccediliminin sorumluluğu

babalara devredilmiştir ama yine de bebeğin beden ve ruh beslenmesinin ana suumltuuml ile kopmaz bir bağı soumlz

konusudur ve bu haklar da kesin olarak analara verilmiştir Ananın duyguları da goumlzetilmelidir ccediluumlnkuuml

bir anne bebeğinin yetiştiği en hassas doumlneminde onu yalnız bırakamaz Ayet ve rivayetlere bakıldığında

emzirme suumlresinin en az 21 ay ve en ccedilok iki yıl kadar olması gerektiği anlaşılır Anne emzirmekten maddicirc ve

manevicirc zevk ve haz duyduğundan emzirmeye devam edebilir Bazen anneler bir takım sebeplerle emziremez

suumltanne ihtiyacı doğar Hz Ali ldquoEvlilik iccedilin ccedilabalayıp kendinize uygun biri ile evlenmeye ccedilalıştığınız kadar

bebeğinizi emzirme konusunda da suumltanneyi seccedilerken bir o kadar oumlzen goumlsterin ccediluumlnkuuml suumltannenin suumltuuml bebeğin

kaderini değiştirebilir Kutlu Peygamberinin suumltannesi oumlzel (pak ve imanlı) bir kadın olan Halime oldu Hz

Musa ise Firavun sarayında hiccedil bir kadını emmedi ta ki annesi geldi ve onu emzirdi Bu oumlrnekler bebeklik

ccedilağının oumlzel kulların eğitim ve terbiyelerinde oumlnemli bir mesele olduğunu goumlsteriyor (36)

Nursi mahlucirckatın yaratılışını izah ederken Kadir-i Zuumllcelacirclrsquoin iki tarzda icadının varlığından bahseder

ldquoBiri ihtirarsquo ve ibdarsquo iledirrdquo der Yani hiccedilten yoktan icad ederek vuumlcut vermesi şeklindeki icraatı Diğeri iccedilin

ise ldquoinşa terkip ve san rsquoat iledirrdquo der İhtirarsquo ve ibdarsquo şeklindeki benzeri olmayan bir şeyi hiccedilten yoktan




yaratmaya misallerden birisi de zerrelerin atom altı parccedilacıkların yaratılmasıdır diyebiliriz Bu zerrelerin

belirli bir hikmet ve san lsquoat dairesinde bir araya getirilmesi ile kacircinatta muumlşahede ettiğimiz veya edemediğimiz

mahlucirckatın inşa terkip ve san lsquoat tarzındaki yaratılmasıdır (38) Nursi gerek ibdarsquo ve gerekse inşarsquo tarzında

yaratılan tuumlm mahlucirckatın icadlarının ancak ve ancak her şeye huumlkmeden her şeyi bilen sonsuz kudret ve

hikmet sahibi Kadir-i Zuumllcelalrsquoe mahsus olduğunu hatırlatır Anne suumltuumlnuumln yaratılmasında ibdarsquo ve inşarsquo

icadlarının beraberce tahakkuku muumlkemmeldir(39) Rezzak-ı Hakiki ccedilocukların rızkını suumltle vermek iccedilin anne

memesinde suumlt bezlerini hormonlar ve teknik detayları devreye sokar lsquorsquoHer emrine tabi olan zerratları ve

maddeleri Rezzakiyet kanunuyla onlara goumlnderir ve onlarda ccedilalıştırırrdquo hakikati bir mucizeye dikkat ccedileker

Kadir-i Zuumllcelalrsquoin ibda tarzındaki yaratılma şeklini bizlere hatırlatan anne suumltuumlnuumln iccedileriğinin farklı farklı

olması hakikati başka bir mucizedir Her bebeğe has oumlzel olarak her an değişik bileşenlerde yaratılan anne

suumltuumlnuumln Rezzak-ı Hakikirsquonin ibdarsquo tarzındaki yaratma nazirelerine ccedilok guumlzel misal teşkil ediyor Mursquocizevi

anne suumltuumlnde bu yaratılış hakikatlerini goumlren bir insan elbette ki Rabbimizin kudret san lsquoat ve hikmeti

karşısında hayretle secdeye varacaktır (37)

lsquoO erzak paketleri iccedilinde yavrulara goumlnderilen suumlt konservelerirsquo Her bahara bir vagon gibi

hazine-i gaybdan yuumlz bin nevi etrsquoime ve levazımat kemacircl-i intizamla yuumlklenip zihayata goumlnderiliyor Ve

bilhassa o erzak paketleri iccedilinde yavrulara goumlnderilen suumlt konserveleri ve validelerinin şefkatli sinelerinde

asılan şekerli suumlt tulumbacıklarını goumlndermek o kadar şefkat ve merhamet ve hikmet iccedilinde goumlruumlnuumlyor ki

bilbedahe bir Rahman-ı Rahimin gayet muumlşfikine ve muumlrebbiyane bir cilve-i rahmeti ve ihsanı olduğunu ispat

eder(38) Yeni doğmuş masum ve ccedilaresiz olan o yavruların daha bir kolay daha bir şefkatli şekilde

beslendikleri ve rızıklandırıldıkları ifade edilmek isteniyor Yaratılan suumlt ccedilocuğun yaşına hastalığına

cinsiyetine yani ihtiyacına goumlre farklı yaratılıyor Bilim bunu vuumlcut otomatik algılıyor diye ifade etse de

Rahmacircn Rahicircm Lacirctif ve Kericircm gibi isimlerinin tecellisiyle bu yaratılış ancak Allahın eseridir Ccedilocukları

duumlnyaya goumlnderdiği vakit arkalarından rızıklarını gayet lacirctif bir surette goumlnderip ve memeler musluğundan

ağızlarına akıtmaktadır(37)

10 SONUCcedil

Anne suumltuuml evrimle tesaduumlfle rastlantı ile asla accedilıklanamayacak sayısız ve ccedilok orijinal oumlzelliğiyle başlı

başına bir yaratılış mucizesidir İnsanın yokluktan canlı ve bilinccedilli bir varlık olmasına varan yolculuğundaki

en oumlnemli doumlnemlerinden biri ana rahmindeki hayatı bir diğeri doğumu takiben başlayan bebeklik doumlnemidir

Henuumlz kendini koruyacak guumlce sahip olamayan bebek bu hassas ve tehlikeli aşamada tek besinini annesinin

suumltuumlnden alır Anne suumltuuml bu ccedilağında bebeğin besin ihtiyaccedillarını eksiksiz olarak gidermek ve bebeği muhtemel

enfeksiyonlara karşı korunmak uumlzere hazırlanmış Yaratıcırsquonın eşsiz bir tasarımıdır Anne suumltuuml oumlylesine

mucizevi bir karışımdır ki guumlnuumlmuumlz teknolojisi bile benzerini uumlretememektedir Anne suumltuuml iccedilen bir bebek

adeta mucizeler okyanusuna dalmaktadır Erken doğan bebek emzirme suumlresince farklı ve muumlkemmel

birleşimlerle karşılaşmaktadır Bebeğin gelişimine paralel anne suumltuumlnde meydana gelen değişimi kim

ayarlamaktadır Doğumdan sonra son derece aciz ve guumlccedilsuumlz olan bu canlıyı koruyan ona rızkını veren Rezzak

(buumltuumln canlıları rızık veren) ccedilevresi milyonlarca duumlşmanlara aman vermemektedir (ccedileşitli mikrop bakteri ve

viruumlsler) Normal bir insan bedeni sahip olduğu savunma sistemi sayesinde bu duumlşmanlarla 24 saat aralıksız

savaşır İşte yeni doğan bebek iccedilin problem burada ortaya ccedilıkar Ccediluumlnkuuml bebeğin vuumlcudunda kendisini bu

duumlşmanlara karşı koruyacak bir savunma sistemi yoktur Gerekli savunma sistemi (antikorlar ve savunma

huumlcreleri) anne suumltuumlnuumln iccedilinde bebeğe verilir Suda ccediloumlzuumllebilen tek D vitamini tuumlruumlnuumln anne suumltuumlnde

bulunduğu ortaya ccedilıkmış ve bu maddenin anne suumltuumlndeki diğer maddelerle birleştiği zaman bebeğin soumlz

konusu ihtiyacını muumlkemmel bir şekilde giderdiği tespit edilmiştir Annenin vuumlcuduna da bebeğin vuumlcuduna

da hacirckim olan uumlstuumln bir en Uumlst Akıl anne bedeninden suumlt imalini yaratıp duumlzenlemektedir

Anne suumltuumlnuumln olmazsa olmaz nitelikte birccedilok madde ve bu maddelerin arasında bir denge ihtiva

etmesi suumltuumln oumlzellikleri sabit kalmaması bebeğin değişen ihtiyaccedillarına cevap verecek şekilde suumlrekli değişime




uğraması bebeğin anne suumltuuml sayesinde bir savunma sistemine sahip olması vuumlcudun mikrop ve bakterilere

karşı korunması suumltle beraber mideye ulaşan protein yapılı bu savunma askerlerinin proteinlerin sindirildiği

midede sindirilmemeleri mucizevi bir tolerans tanınması henuumlz guumlccedilsuumlz olan sindirim sisteminin anne suumltuumlyle

gelen enzimler sayesinde goumlrevini yapacak hale gelmesi son derece enteresandır

Uumlstad Nursi muhteşem metaforlar ile emzirmeyi yorumluyor lsquoVe sair hayvanatın ve insanın

yavrularına memeler musluğundan Ab-ı Kevser gibi hoş mugaddi safi halis beyaz suumltleri kırmızı kan ve

muumllevves fışkı iccedilinden bulaşmadan bulandırmadan imdatlarına goumlnderir validelerinin şefkatlerini yardımcı

verirrsquo(38)

Anne suumltuuml yaradılış accedilısından insan aklına durgunluk veren hayretlere duumlşuumlren ihtişamıyla şaşırtan

harikulade bir yaşayan canlı enerjik sıvıdır İlk insandan bu yana yuumlzyıllardır suumlt pınarları insanlığı

doyurmaya beslemeye Ezel ve Ebed Sahibi Rezzak-ı Hakikirsquo nin muhteşem tasarımlarından biri olarak anne

sinelerinden ccedilağlamaya devam etmektedir

KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology

2 Danforthrsquos Gynecology and Obstetrics

3 Kuran-ı Kerim (Diyanet İşleri Başkanlığı)

4 Human Milk

5 Sağlıklı beslenmede anne suumltuuml Dr İbrahim Erbıyık Nesil yayınları 1996

6 Zemahşericirc II 334

7 İbn Atıyye III 404 Şevkacircnicirc III 197

8 Kuran Yolu Tefsiri Cilt 3 Sayfa 415-416

9 Daly SE et al (1993) Degree of breast emptying explains changes in the fat content but not fatty acid

composition of human milk

10 Hale TW et al (2007) Textbook of Human Lactation

11 de Weerd AW et al (2003) The development of sleep during the first months of life

12 Ardura J et al (2003) Emergence and evolution of the circadian rhythm of melatonin in children

13 Catharina Svanborg MD PhD Professor of Clinical Immunology at Lund University Sweden and

Fellow of the Royal Swedish Academy of Science

14 Nelson Textbook of Pedratrics 1976

15 7-11 Kasım 2016 UNICEF ve Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml (WHO) Floransa İtalya

16 Manuel of Pediatric Therapeuties

17 The UK Association for Milk Banking

18 Acta Pedratarica 1982

19 Current Pedratrics 1982

20 Acta Scandinavica 299 1982

21 Lloyd 1980 ve Falkner 1980

22 Acta Pedratrica Scandinavica 1982

23 Macmalson Cancer

24 Vorherr Human Breast Cancer

25 The value of human milkwwwmedelacom

26 Prof Dr Rasim Adasal Psikiyatri

27 Kişilik Prof Dr Oumlzcan Koumlknel

28 Pediatr Clin North Am 2001 Feb48(1)53-67 Nutrient comp of human milk Picciano MF

29 Ruh sağlığı ve hastalıkları Prof Dr Rıdvan Cebiroğlu

30 Bağlanma Teorisi İngiliz psikanalist John Bowlby (1907-1990)




31 Prof Dr Atalay Youmlruumlkoğlu Genccedillik Ccedilağı Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar

32 Tuumlrkiyeye Oumlzguuml Beslenme Rehberi 2004

33 UNICEF

34 A Oumlzer F Taş H Ccedil Ekerbiccediler - TAF Preventive Medicine 2010

35 Mesʽad Abduumllhamid (Beyrut Dacircrul-Kuumltuumlbil-İlmiyye 14171996) 2 190 hellip

36 Aliden Ccedilağlara Mesaj Tercuumlme ve Accedilıklama İstanbul 2006112

37 RNur Kuumllliyatı MektubatB S Nursi

38 Şualar B S Nursi

39 Lemalar 23 Lema BSN

40 httpmamarynivgovrewievslactationNeville001contents

41 wwwsorularla islamiyet




Canlının yediği gıda midede ve barsaklarda sindirilir Kan vuumlcut iccedilinde dolaşıp huumlcre doku ve organların

ihtiyaccedil duyduğu gıda ve besin maddelerini gerekli oksijeni taşımaktadır Sindirim sisteminde onbinlerce

kimyasal reaksiyon fiziksel hormonal faaliyet ardı ardına gerccedilekleştirilir İnanılmaz kısa suumlrede ccedilok zor işler

ccedilok buumlyuumlk bir maharetle ccedilok muhteşem bir uumlruumln ortaya ccedilıkarılır Barsaklardaki gerekli besin seccedilimi ardından

ilgili kısım kana aktarılır İlk tasfiye ardından meme bezlerine gelen kan (asıl hammadde) oumlzel bir

fabrikasyonla suumlte doumlnuumlştuumlruumlluumlr Yaklaşık 115 madde lsquoozmozrsquo tekniği ile kandan ayrılıp suumlt muhtevasına dahil

edilmektedir Hayvan insan buumltuumln memeli annelerin yedikleri sindirimle oumlnce fışkıdan sonra da kandan

ayrıştırılmaktadır Ev halkı ile aynı gıdaları yiyen loğusanın bedeninde sadece suumlt uumlretilmektedir

Bu makalenin amacı Yaratılış ayetlerinin modern tıbbın yorumuyla guumlnuumlmuumlz insanının zihninde ufuklar accedilma

ccedilabasıdır Anne Suumltuuml kitabımızda da belirttiğimiz gibi ayetlerdeki ifadeleri tıp tekniği enstruumlmanları ile

yorumlama metodu tercih edilmiştir

Sonuccedil olarak 1440 sene oumlnce kanın suumlte doumlnuumlştuumlruumllme suumlrecindeki roluumlnuuml konu edinen kutsal ifadelerle

herşeyin Sahibi olan Ulu Kudretin muhteşem sanatlarını duumlşuumlnen beyinlere sunduğuna dikkat ccedilekilmektedir

Anahtar Kelimeler Anne suumltuuml Ozmoz Kan Sindirim

1HAMİLELİKTE MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER

Gebeliğin uumlccediluumlncuuml ayından itibaren giderek artan bir hızla yuumlksek duumlzeyde oumlstrojen progesteron

prolaktin ve plasenta suumlt hormonu salgılanır Boumlylece memeler buumlyuumlyerek fonksiyonel organ haline gelirler

Meme başı ccedilocuğun ağzına kolayca alabileceği bir hale getirilir Meme başındaki koyu renkli areolanın

hassasiyeti buumlyuumlmesi artar Uumlzerindeki lsquomontgomeri tuumlberkuumlllerirsquo denilen kabarcıkları bazı anne adayları boş

yere anormal sayar uumlzuumlluumlrler Unutmamak gerekir ki hiccedilbir insanın bedeni yapısı başkasına benzemez

organizmanın muhteşem tasarımında tesaduumlfe tesaduumlf edilemez Montgomeri tuumlberkuumlllerinin bir goumlrevi

memeyi koruyucu yağlı ve kokulu bir madde salgılamalarıdır Mikrop oumllduumlruumlcuuml etkisi de olan bu madde meme

başı ve areolayı kaygan hale getirdiği gibi saldığı koku bebeğin areola ve meme başını kolayca bulmasını da

kolaylaştırır Gebeliğin ikinci yarısından itibaren meme dokusunda hummalı faaliyet hızlanır Alveollerden

kolostrum (ağız ilk suumlt) sentezi başlar(1)

2SUumlT YAPIMI (LAKTOGENEZ)

Suumlt yapımının başlaması plasentanın ayrılması ile eş zamanlıdır Doğumu takip eden ilk 30 saatte

goumlğuumlsler kolostrum ile doludur Ancak otuzuncu ila kırkıncı saatlerden sonra sentezlenen suumltuumln iccedilerisindeki

laktoz miktarı giderek artmaya başlar Laktoz anne suumltuumlndeki en lsquoozmotikrsquo maddedir Laktozun artmasına

paralel olarak suumlt miktarı da ccediloğalarak halk arasında lsquosuumlt inmesirsquo olarak tarif edilen bu durum memenin

emzirme işlemine paralel olarak suumlt salınımına imkacircn verir Emzirildikccedile suumlt imal edilir Boumlylece israfın oumlnuumlne

geccedililmiş olur Bebeğin ihtiyacından fazla suumltuumln yapılarak ziyan olması veya az suumlt yapılarak accedil kalması

oumlnlenmiş olur Her iki meme aynı hormonal etkilere maruz kalmalarına rağmen yaptıkları suumlt miktarları farklı

olabilir(2)

21 ORİJİNAL SUumlT OLUŞUMU

Suumltuumln ham maddesi lsquokanrsquodır Suumlt alveol denen meme bezlerinin oumlzel odacıklarında imal edilmektedir

Sizin iccedilin hayvanlarda da elbette ibretler vardır size onların

karınlarındaki fers (yarı sindirilmiş gıdalar) ile kan arasından

iccedilenlerin boğazından kolaylıkla kayan dupduru bir suumlt

iccedilirmekteyiz (Nahl 66) (3)

Annenin meme dokusu yeni doğmuş bir bebeğin ihtiyacı olan anne suumltuumlnuumln uumlretilmesi ve salgılanması

goumlrevlerini muumlkemmel olarak yerine getirecek bir yapıda yaratılmıştır Meme dokusu gebelik doumlneminde artan




















buluşuyor(9)



alıverir (4)




































(40)









sahiptir




































gece saatleridir
























































































ccedilekerler (13)





















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF




























buluşuyor(9)



alıverir (4)




































(40)









sahiptir




































gece saatleridir
























































































ccedilekerler (13)





















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF

































(40)









sahiptir




































gece saatleridir
























































































ccedilekerler (13)





















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF














sahiptir




































gece saatleridir
























































































ccedilekerler (13)





















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF






























































































ccedilekerler (13)





















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF



















(4)































youmlndedir(21)
























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF




























(28)













soumlyluumlyor(31)

























































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF



















































































Talak 6)(3)




14)













































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF




































10 SONUCcedil































verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF



















verirrsquo(38)





KAYNAKLAR

1 Novak Gynecology



4 Human Milk





















23 Macmalson Cancer













33 UNICEF














33 UNICEF









the miracle that has come with milk springs that …œtÜ-1.…anahtar kelimeler: anne sütü,...

Documents