Poglavlje 13Tehnike procjene isplativosti ulaganjaProf. dr Adnan RovaninAsistent: Adem Abdi

Procjena projekta i izbor projekta Potencijalne tekoe Kapitalno racioniranje Nadgledanje projekta Revizija na zavrenom projektuTehnike procjene isplativosti ulaganja

Period povrata (PBP) Interna stopa prinosa (IRR) Neto sadanja vrijednost (NPV) Indeks profitabilnosti (PI)Procjena projekta i izbor projekta: Alternativne metode

Inicijalno (poetno) ulaganje u projekat X iznosi $100.000. Menadment kompanije oekuje da e ostvariti neto tokove novca: $34.432; $39.530; $39.359 i $32.219, respektivno, tokom slijedee 4 godine.Predloeni podaci za projekat

Nezavisni projekatZa ovaj projekat, pretpostavit emo da je nezavisan od bilo koji drugih potencijalnih projekata koje preduzee moe preduzeti.Nezavisan projekat - projekat ije prihvatanje (ili odbijanje) ne sprijeava prihvatanje ostalih projekata u razmatranju.

Period povrata (PBP) - period vremena koji je potreban da se kumulativni oekivani tokovi gotovine izjednae sa inicijalnim (poetnim) ulaganjem.0 1 2 3 4 -100.000 $ 34.432 $ 39.530 $ 39.539 $ 32.219 $Period povrata

0 1 2 3 4 -100.000 $ 34.432 $ 39.530 $ 39.539 $ 32.219 $Period povrata(a)(-b)(d)34.432$ 73.962$ 113.321$ 145.540$ PBP= a + ( b - c ) / d= 2 + (100,000 - 73,962) / 39,539= 2 + (26,038) / 39,539 = 2,66 godinaKumulativni prilivi(c)

DA! Komapnija X e povratiti svoje inicijalno ulaganje za manje od 2,66 godina. [2,66 godine < 3 godine]Ako je izraunati period povrata manji od maksimalno prihvatljivog perioda povrata, projekat se prihvaa; ako ne, projekat se odbacuje.

Menadment kompanije X je postavio maksimalni PBP od 3 godine za projekte ove vrste.

Da li ovaj projekat treba prihvatiti?

Kriterij prihvatanja - period povrata

Prednosti:

Jednostavna za koristiti i razumijeti Moe se koristiti za mjerenje likvidnosti Jednostavnije je predvidjeti tokove gotovine na kratak rok nego na dugi rokNedostaci:

Ne uzima u obzir vremensku vrijednost novca Ne razmatra tokove gotovine preko perioda povrata (PBP) Period razgranienja je subjektivan

Prednosti i nedostaci metode - Period povrata

DPBP - period vremena koji je potreban da se kumulativni diskontovani oekivani tokovi gotovine izjednae sa inicijalnim (poetnim) ulaganjem. Originalni neto novani tokovi se diskontuju odreenom kamatnom stopom (npr. 15%)0 1 2 3 4 -100.000 $ 34.432 $ 39.530 $ 39.539 $ 32.219 $Diskontovani period povrata

0 1 2 3 4 -100.000 $ 34.432 $ 39.530 $ 39.539 $ 32.219 $Diskontovani period povrata(a)(-b)(d) PBP= a + ( b - c ) / d= 3 + (100,000 - 85.738,74)/18.429,27= 3 + (14.261,26) / 18.429,27 = 3,77 godina(c)

GodinaNeto novani tokovi (NNT)Diskontni faktorSadanje vrijednostiKumulativni diskontovani NNT134.4320,87029.955,8429.955,84239.5300,75629.884,6859.840,52339.5390,65825.898,2285.738,74432.2190,57218.429,27104.168,01104.168,01

NE! Kompanija X e povratiti svoje inicijalno ulaganje za vie od 3 godine. [3,77 godina > 3 godine]Ako je izraunati diskontovani period povrata manji od maksimalno prihvatljivog perioda povrata, projekat se prihvaa; ako ne, projekat se odbacuje.

Menadment kompanije X je postavio maksimalni PBP od 3 godine za projekte ove vrste.

Da li ovaj projekat treba prihvatiti?

Kriterij prihvatanja - diskontovani period povrata

IRR - diskontna stopa koja izjednaava sadanju vrijednost buduih neto novanih tokova investicionog projekta sa vrijednou inicijalnog (poetnog) ulaganja u projekat.Interna stopa prinosa - (IRR)

$39.359 $32.219$34.432 $39.530(1+IRR)1 (1+IRR)2Pronai kamatnu stopu (IRR) pomou koje e vrijednost diskontovanog gotovinskog toka iznositi $100.000.+++$100.000 =(1+IRR)3 (1+IRR)4Interna stopa prinosa - (IRR)

$100.000 = $34.432(PVIF15%,1) + $39.530(PVIF15%,2) +$39.359(PVIF15%,3) + $32.219(PVIF15%,4) $100.000 = $34.432(0,870) + $39.530(0,756) + $39.359(0,658) + $32.219(0,572) $100.000 = $29.955,84 + $29.884,68 + $25.898,22 + $18.429,27 =$104.168,01 Diskontna stopa je preniska!!!Interna stopa prinosa - (IRR) - iteracija

$100.000 = $34.432(PVIF20%,1) + $39.530(PVIF20%,2) +$39.359(PVIF20%,3) + $32.219(PVIF20%,4) $100.000 = $34.432(0,833) + $39.530(0,694) + $39.359(0,579) + $32.219(0,482) $100.000 = $28.681,86 + $27.433,82 + $22.788,86 + $15.529,56 =$94.434,10 Diskontna stopa je previsoka!!!Interna stopa prinosa - (IRR) - iteracija

0,15 $104.168,010,05 IRR $100.000 $9.733,91 0,20 $ 94.434,10

X$4.168,010,05$9.733,91 0,05x4.168,01 9.733,91$4.168,01X=Interna stopa povrata - (IRR) - interpolacijaX =X = 0,0214IRR = 0,15 + 0,0214 = 0,1714 ili 17,14%

Da! Kompanija X e primiti 17.14% za svaki dolar uloen u ovaj projekat po troku od 12%. [ IRR > Granina stopa povrata ] Menadment kompanije X je ustanovio da je granina stopa povrata 12% za projekte ove vrste. Da li ovaj projekat treba prihvatiti?Kriterij prihvatanja - IRR

Prednosti : Uzima u obzir vremensku vrijednost novca Uzima u obzir sve tokove gotovine Prisutno manje subjektivnsotiNedostaci: Pretpostavlja da su svi gotovinski tokovi reinvestirani po stopi IRR Potekoe sa rangiranjem projekata i sa viestrukim IRR

Prednosti i nedostaci metode - IRR

NPV - sadanja vrijednost neto gotovinskih tokova investicionog projekta umanjena za iznos inicijalnog (poetnog) ulaganja u projekat.Neto sadanja vrijednost - NPV

Kompanija X je ustanovila da je odgovarajua diskontna stopa (k) za ovaj projekat 12%.$32.219 $34.432 $39.530 $39.359 (1,12)1 (1,12)2 (1,12)3 ++- $100.000 = 10.768(1,12)4 NPV =+Neto sadanja vrijednost - NPV rjeenje

DA! NPV je pozitivna. Ovo znai da projekat poveava bogastvo dioniara. [Projekat treba prihvatiti jer je NPV > 0 ]Menadment kompanije X je ustanovio da zahtijevana stopa povrata za ovaj projekat iznosi 12%.Da li ovaj projekat treba prihvatiti?Kriterij prihvatanja - NPV

Prednosti: Pretpostavlja se da segotovinski tokovi reinvestiraju po graninoj stopi prinosa. Uzima u obzir vremensku vrijednost novca. Uzima u obzir sve gotovinske tokove.Nedostaci: Ne ukljuuje upravljake opcije u projekat.Prednosti i nedostaci metode - NPV

Profil neto sadanje vrijednosti - NPV

PI - odnos sadanje vrijednosti buduih neto gotovinskih tokova projekta i inicijalnog ulaganja u projekat.Indeks profitabilnosti - PI

DA! PI je vei od 1.00. Ovo znai da je projekat profitabilan. Prihvatiti jer je PI > 1.00 PI = ($30.748 + $31.505+28.024+20.491)/100.00 =110.768 / 100.000 = 1,11Da li ovaj projekat treba prihvatiti?Kriterij prihvatanja - PI

Prednosti: Isto kao NPV Omoguuje poreenje projekata razliitih obimaPrednosti i nedostaci metode - PI Nedostaci: Isto kao NPV Daje samo relativnu profitabilnsot Potencijalni problemi sa rangiranjem

Potencijalne tekoeZavisni (uslovni) projekat - projekat ije prihvatanje zavisi od prihvatanja jednog ili vie drugih projekata. Meusobno iskljuivi - projekat ije prihvatanje spreava prihvatanje jednog ili vie alternativnih projekata.

Rangiranje prijedloga projekata moe dati kontradiktorne rezultateA. Obim ulaganja B. Obrazac novanog tokaC. ivotni vijek projekta

Potencijalni problermi u sluajevima meusobne iskljuivosti

Uporedite mali (S) i veliki (L) projekat.A. Razlike u obimu ulaganja

Izraunajte PBP, IRR, NPV po 10%, i PI po10%.Koji projekat je poeljniji? Zato?Projekat IRR NPV PI S 100% 231$ 3.31 L 25% 29,132 $ 1.29A. Razlike u obimu ulaganja

Uporedimo projekat sa opadajuim gotovinskim tokovima (D) i projekat sa rastuim gotovinskim tokovima (I).B. Obrazac novanog toka

D 23% $198 1.17 I 17% $198 1.17 Izraunajte IRR, NPV po10%, i PI po10%.Koji projekat je poeljniji? Projekat IRR NPV PIB. Obrazac novanog toka

Ispitajte NPV profil

Za k>10%, D je najbolji!Fisherova stopa presjeka

Uporedimo projekat dugakog vijeka (X) sa projektom kratkog vijeka (Y).C. Razlike u vijeku projekta

X 50% $1,536 2.54 Y 100% $ 818 1.82Izraunajte PBP, IRR, NPV po10%, i Pi po 10%.Koji projekat je poeljniji? Zato? Projekat IRR NPV PIRazlike u vijeku projekta

Kapitalno racioniranje

Racioniranje kapitala - situacija u kojoj se na ukupnu veliinu kapitalnih izdataka stavlja ogranienje ili granica budetaRevizija nakon zavretka - formalna usporedba stvarnih trokova i koristi od projekata s izvornim procjenama.Kljuni elemenat revizije je povratna sprega.

*