t.c. akdenİz Ünİversİtesİegitimbilim.akdeniz.edu.tr/wp-content/uploads/2017/... · (cd’ler...

T.C.

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TEZ YAZIM KILAVUZU

(26.04.2017 tarihli ve 10/97 sayılı Akdeniz Üniversitesi Senatosu Kararı)

İÇİNDEKİLER

TEZ YAZIM ESASLARI ..................................................................................................................................... 5

1. AMAÇ VE KAPSAM .................................................................................................................................. 5

2. GENEL KURALLAR ...................................................................................................................................... 5

3. KISALTMALAR VE TANIMLAR ............................................................................................................ 7

TEZİN BÖLÜMLERİ .......................................................................................................................................... 8

1. ÖN BÖLÜM .............................................................................................................................................. 10

1.1. Başlık Sayfası .................................................................................................................................................. 10

1.1.1. Tezin Başlığı ........................................................................................................................................... 10

1.2. Jüri Üyelerinin İmza Sayfası ..................................................................................................................... 11

1.3. Ön söz ................................................................................................................................................................ 11

1.4. Özet .................................................................................................................................................................... 11

1.5. Abstract ........................................................................................................................................................... 12

1.6. İçindekiler Sayfası ........................................................................................................................................ 12

1.7. Tablolar, Şekiller ve Grafikler Listesi .................................................................................................. 13

1.8. Kısaltmalar Listesi ....................................................................................................................................... 13

2. ANA BÖLÜM ............................................................................................................................................... 14

2.1. Giriş Bölümü...................................................................................................................................... 14

2.1.1. Amaç .............................................................................................................................................................. 15

2.1.1.1. Nicel Araştırmalarda Alt Amaç Yazma .................................................................................... 17

2.1.1.1.1. Tarama modellerinde alt amaç yazımı ........................................................................... 17

2.1.1.1.2. Korelasyonel araştırma desenlerinde alt amaç yazımı ............................................ 17

2.1.1.1.3. Nedensel karşılaştırma desenlerinde alt amaç yazımı ............................................ 18

2.1.1.1.4. Deneysel araştırma desenlerinde alt amaç yazımı .................................................... 19

2.1.1.2. Nitel Araştırmalarda Alt Amaç Yazma ......................................................................................... 20

2.1.1.2.1. Açık uçlu soru yazımı .................................................................................................................. 20

2.1.1.2.2. Kapalı uçlu soru yazımı .............................................................................................................. 20

2.1.2. Önem.............................................................................................................................................................. 21

2.1.3. Sayıltılar (Varsayımlar) ......................................................................................................................... 22

2.1.4. Sınırlılıklar .................................................................................................................................................. 23

2.1.5. Tanımlar ....................................................................................................................................................... 23

2.2. Kuramsal Çerçeve ve İlgili Araştırmalar ................................................................................. 24

2.3. Yöntem ................................................................................................................................................ 25

2.3.1. Araştırma Modeli ...................................................................................................................................... 25

2.3.2. Evren ve Örneklem/Araştırma (Çalışma) Grubu/Denekler ................................................... 27

2.3.2.1. Belirli bir örnekleme yönteminin benimsendiği araştırmalar ...................................... 27

2.3.2.2. Evrenden örneklem seçmenin olanaklı olmadığı araştırmalar .................................... 27

2.3.2.3. Tarihi araştırmalar / Doküman çözümlemesine dayalı araştırmalar ........................ 27

2.3.2.4. Deneysel araştırmalar .................................................................................................................... 28

2.3.3. Veri Toplama Araçları ............................................................................................................................ 29

2.3.3.1. Araştırmacının araç geliştirdiği durumlarda ....................................................................... 29

2.3.3.2. Araştırmacının bir başka araştırmacı tarafından geliştirilen/uyarlanan bir aracı

kullandığı durumlarda ................................................................................................................................... 30

2.3.3.3. Araştırmacının bir araç uyarladığı durumlarda .................................................................. 30

2.3.3.4. Araştırmacının görüşme formu kullandığı durumlarda .................................................. 31

2.3.3.5. Araştırmacının gözlem formu kullandığı durumlarda ..................................................... 31

2.3.3.6. Araştırmacının hazır veri kullandığı durumlarda .............................................................. 31

2.3.4. Verilerin Toplanması .............................................................................................................................. 32

2.3.5. Verilerin Analizi ........................................................................................................................................ 32

2.4. Bulgular .............................................................................................................................................. 34

2.4.1. Tarama modelindeki bir araştırma için bulgu yazma örneği ................................................. 35

2.4.2. Korelasyonel modeldeki bir araştırma için bulgu yazma örneği.......................................... 37

2.4.3. Nedensel karşılaştırma modelindeki bir araştırma için bulgu yazma örneği ................. 39

2.4.4. Deneysel bir araştırma modeli için bulgu yazma örneği ......................................................... 40

2.5. Sonuç, Tartışma ve Öneriler ........................................................................................................ 42

2.5.1. Sonuç ve Tartışma .................................................................................................................................... 42

2.5.2. Öneriler......................................................................................................................................................... 44

2.6. Kaynak Gösterimi ............................................................................................................................ 45

2.6.1. Metin İçi Kaynak Gösterimi .................................................................................................................. 45

2.6.1.1. Tek Yazarlı / Çok Yazarlı Tek Çalışma .................................................................................... 45

2.6.1.2. Farklı Yazarlardan Birden Fazla Alıntı Yapma .................................................................... 46

2.6.1.3. Aynı Yazar(lar)ın Birden Fazla Ortak Araştırmasından Alıntı Yapma ....................... 47

2.6.1.4. Aynı Yazarın/Yazarların, Aynı Yıl İçinde Basılan Birden Fazla Ortak

Araştırmasından Alıntı Yapma ................................................................................................................... 47

2.6.1.5. Aynı Soyadlı Yazarlar ..................................................................................................................... 47

2.6.1.6. Yazarı Belli Olmayan Çalışmalar ................................................................................................ 47

2.6.1.7. İkincil Kaynakların Kullanımı ..................................................................................................... 47

2.6.1.8. Klasik / Çok Eski Çalışmalar ........................................................................................................ 47

2.6.2 Tez Sonunda Kaynaklar Bölümünün Yazımı .................................................................................. 48

2.6.2.1. Kitaplar................................................................................................................................................. 48

2.6.2.1.1. Tek yazarlı kitap ...................................................................................................................... 48

2.6.2.1.2. Çok yazarlı kitap ...................................................................................................................... 48

2.6.2.1.3. Çeviri kitap ................................................................................................................................. 49

2.6.2.1.4. Editörlü bir kitapta bölüm ................................................................................................... 49

2.6.2.1.5. Tüzelkişi yazarlı ....................................................................................................................... 50

2.6.2.1.6. Ansiklopedi ya da sözlük ...................................................................................................... 50

2.6.2.2. Süreli Yayın (Makale) ..................................................................................................................... 50

2.6.2.2.1. Tek yazarlı dergi makalesi ................................................................................................... 50

2.6.2.2.2. Çok yazarlı dergi makalesi (yedi ve daha az)............................................................... 50

2.6.2.2.3. Baskıda Olan Makale .............................................................................................................. 51

2.6.2.2.4. Popüler Dergi Makalesi ......................................................................................................... 51

2.6.2.2.5. Yazarı Belirtilmiş Gazete Makalesi ................................................................................... 52

2.6.2.2.6. Yazarı Belirtilmemiş Gazete Makalesi ............................................................................ 52

2.6.2.2.7. Yayınlanmamış Bildiri ........................................................................................................... 52

2.6.2.2.8. Yayınlanmış Bildiri ................................................................................................................. 52

2.6.2.2.9. Poster Bildiri ............................................................................................................................. 52

2.6.2.2.10. Tez (Yayınlanmamış) .......................................................................................................... 53

2.6.2.2.11. Tez (Yayınlanmış/Ticari Veri Tabanından Alınan) ................................................ 53

BİÇEMSEL YAZIM KURALLARI ................................................................................................................. 54

1. Kâğıt Boyutları ve Ağırlığı ................................................................................................................ 54

2. Sayfa Yapısı ve Düzenlemesi ........................................................................................................... 54

3. Sayfa Numaraları ................................................................................................................................. 54

4. Ana ve Alt Bölüm Başlıkları ............................................................................................................. 54

4.1. Birinci Düzey Başlıklar.................................................................................................................................. 54

4.2. İkinci Düzey Başlıklar .................................................................................................................................... 55

4.3. Üçüncü Düzey Başlıklar ............................................................................................................................... 55

4.4. Dördüncü Düzey Başlıklar ......................................................................................................................... 55

4.5. Beşinci Düzey Başlıklar ................................................................................................................................ 55

5. Gövde Metni ........................................................................................................................................... 55

6. Satır Aralıkları ..................................................................................................................................... 56

7. Tablo Başlıkları ..................................................................................................................................... 56

8. Şekil /Grafik / Harita / Fotoğraf Gösterimleri ve Başlıkları .............................................. 57

9. Madde Gösterimleri ........................................................................................................................... 57

10. Tezlerin Derlenip Ciltlenmesinde İzlenecek Sıra ................................................................. 58

EKLER ............................................................................................................................................................... 59

EK-1. YAZI ALANI ÖLÇÜLERİ ................................................................................................................ 59

EK-2. DIŞ KAPAK ÖRNEĞİ ...................................................................................................................... 60

EK-3. SIRT YAZISI ÖRNEĞİ .................................................................................................................... 61

EK-4. İÇ KAPAK ÖRNEĞİ ........................................................................................................................ 62

EK-5. TEZ DOĞRULUK BEYANI ............................................................................................................ 63

EK-6. JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ÖRNEĞİ ............................................................................ 64

EK-7. İÇİNDEKİLER SAYFASI ÖRNEĞİ ................................................................................................ 65

EK-8. TABLO VE ŞEKİL ÖRNEKLERİ ................................................................................................... 67

EK-9. ÖZGEÇMİŞ SAYFASI ...................................................................................................................... 68

EK-10. BİLDİRİM SAYFASI ..................................................................................................................... 69

5

TEZ YAZIM ESASLARI

1. AMAÇ VE KAPSAM

Tez Yazım Kılavuzu’nun amacı; Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uyarınca Akdeniz Üniversitesi Eğitim

Bilimleri Enstitüsünde hazırlanan tez, tez önerisi, Tezsiz Yüksek Lisans dönem projesi ve

seminer raporlarının yazımı ile ilgili esasları düzenlemektir.

2. GENEL KURALLAR

Tezler; Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünün Tez Yazım Kılavuzu’na uygun

şekilde hazırlanmalıdır.

Biten Tezin yazışmaları:

a) Tez savunma öncesi

“Tez Sınav Jürisi Atama Teklif Formu” danışman tarafından doldurularak alıntı ve

benzerlik oranını belirleyen intihal raporu, Anabilim Dalı Kararı ve Yüksek

lisans/Doktora tezinin/ Tezsiz Yüksek Lisans Dönem projesinin spiral ciltli bir

nüshası enstitüye ulaştırılır.

“Tez Savunma Duyurusu Formu” ilgili danışman tarafından doldurularak

Enstitüye ulaştırılır ve enstitü tarafından ilan edilir.

Biçimsel özellikler ve intihal bakımından sorunlu olmayan taslak tez için Enstitü

Yönetim Kurulu tarafından tez jürisi, tarihi, yeri ve saati belirlenerek Anabilim Dalı

Başkanlığına bildirilir ve jüri üyelerine “Lisansüstü Tez Değerlendirme Bireysel

Rapor Formu” ve görevlendirme yazıları gönderilir.

İlgili jüri üyelerine tezin bir nüshası savunma tarihinden en az 20 gün öncesinden

öğrenci tarafından elden teslim edilir veya gerektiği durumlarda kargo ile

gönderilir.

Jüri üyeleri tarafından hazırlanan “Lisansüstü Tez Değerlendirme Bireysel Raporları”

ilgili danışmanın takibi ile kapalı zarf içerisinde tez savunma tarihinden en az üç gün

önce enstitüye ulaştırılır.

6

Tez savunma tarihinden en az bir gün önce jüri üyeleri tarafından hazırlanan

“Lisansüstü Tez Değerlendirme Bireysel Raporları”, Tez jürisini belirleyen Enstitü

Yönetim Kurulu Kararı örneği ve tez savunması sonrasında doldurulması

gereken “Tez Savunması Sınav Tutanağı” enstitü tarafından ilgili danışmana veya

Anabilim Dalı Sekreterliğine Enstitü üst yazısı ile teslim edilir.

b) Tez savunma sonrası

Tez savunması sonrasında jüri başkanı tarafından doldurulan “Tez Savunması

Sınav Tutanağı” tez savunma tarihini takip eden üç gün içinde Anabilim Dalı Kararı

ile enstitüye ulaştırılır.

Tez savunma sınavı sonrasında jüri üyelerinin belirlediği düzeltmeler (eğer varsa)

30 takvim günü içinde tamamlanır ve düzeltmeler sonrasında yeni bir intihal raporu

alınarak tez enstitüye teslim edilir.

Jüri üyeleri tarafından ıslak imzalanan tez kabul formu da bulunan tezin 4 adet deri

kaplı cildi, içerisinde hazırlanan tezin pdf formatı olan 2 adet CD ve 4 adet

hazırlanan “Tez Veri Giriş Formu’’Enstitüye ulaştırılır.

(CD’ler hazırlanırken, tez içerisinde yer alan kapak, İngilizce ve Türkçe özetler,

ana metin kısmı, intihal raporu ve özgeçmiş de dâhil ayrıştırılmadan tek bir dosya

halinde olmasına dikkat edilir)

Yukarıdaki işlemler, tez savunma sınavına girildiği tarihten itibaren en geç 30 gün

içinde tamamlanır. Deri ciltli tez nüshaları ve tez ile ilgili tüm belgeler enstitü

yönetimi tarafından tekrar incelenir. Bütün işlemleri tamamlanmış olan tez, Enstitü

Yönetim Kurulunda görüşülerek öğrenci mezun edilir.

c) Tez Veri Giriş Formu Doldurulması

Bu süreç adım adım şöyle izlenebilir:

(bkz. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezTeslimKilavuz.jsp)

YÖK web sayfası aracılığıyla (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi) “Ulusal Tez

Merkezi”ne girilerek üye olunur ve ilgili sayfada bulunan “Tez Veri Giriş Formu” elektronik

ortamda doldurulup çıktı alınır.

Tezin tamamı, kabul ve onay sayfası ile bildirim sayfasının imzalanmış (enstitü müdürü

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezTeslimKilavuz.jsp

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi

7

hariç sadece jüri üyelerinin imzası ile) ve taranmış hali ile iki ayrı CD’ye pdf formatında

kopyalanır.

CD’ye kaydedilen pdf dosyasına verilecek isim, Tez Veri Giriş Formu doldurulurken YÖK/

Ulusal Tez Merkezi’nin size vereceği referans numarası olmalıdır (örn: 35488.pdf).

CD kapları içindeki CD’ler, bir zarf içinde, zarfların üzerine tez sahibinin adı, soyadı,

anabilim dalı, statü (yüksek lisans, doktora tezi, dönem projesi) tez başlığı, mezun olunan yıl

yazılı halde teslim edilir. 4 adet ıslak imzalı tezle beraber bu belgeler enstitüye teslim

edilir. Ayrıca jüri üyelerine de birer nüsha tez öğrenci tarafından elden teslim edilir.

3. KISALTMALAR VE TANIMLAR

a. Ana Bilim/Ana Sanat Dalı: Enstitüde eğitim programı bulunan ana bilim/ana sanat dalı

b. Dönem Projesi: Tezsiz yüksek lisans çalışması

c. Enstitü: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

d. Rapor: Bilimsel çalışma raporu, tez ara raporu

e. Tez Önerisi: Yüksek lisans tez önerisi veya doktora tez önerisi

f. Tez: Yüksek lisans tezi ya da doktora tezi

g. Üniversite:Akdeniz Üniversitesi

h. YÖK: Yükseköğretim Kurulu

8

TEZİN BÖLÜMLERİ

Tezler; genellikle, üç kümede toplanabilen bölüm ve alt bölümler hâlinde düzenlenir.

Bunlar:

1. Ön bölüm,

2. Ana bölümler,

3. Arka bölüm (ekler ve kaynakça)’dür.

Ön ve arka bölümler; yardımcı nitelikte olup ana bölümleri tanıtıcı ve tamamlayıcı

görevlere sahiptir.

Buna göre, bir tezin ana hatlarını oluşturan bölüm ve alt bölümler sırasıyla şunlardır:

1. ÖN BÖLÜM

1.1. BAŞLIK SAYFASI

1.2. JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI

1.3. ÖN SÖZ

1.4. ÖZET

1.5. ABSTRACT

1.6. İÇİNDEKİLER

1.7. TABLOLAR LİSTESİ

1.8. ŞEKİLLER LİSTESİ

1.9. GRAFİKLER LİSTESİ

1.10. KISALTMALAR LİSTESİ

2. ANA BÖLÜMLER

2.1. GİRİŞ

2.1.1. Problem Durumu

2.1.2. Amaç

2.1.3. Önem

2.1.4. Varsayımlar

2.1.5. Sınırlılıklar

2.1.6. Tanımlar

9

2.2. KURAMSAL ÇERÇEVE ve İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

2.3. YÖNTEM

2.3.1. Araştırmanın Modeli

2.3.2. Evren ve Örneklem

2.3.3. Veri Toplama Araçları

2.3.4. Verilerin Toplanması Süreci

2.3.5. Verilerin Analizi

2.4. BULGULAR

2.5. SONUÇ, TARTIŞMA ve ÖNERİLER

2.5.1. Sonuç

2.5.2. Tartışma

2.5.3. Öneriler

3.ARKA BÖLÜM

KAYNAKÇA

EKLER

ÖZGEÇMİŞ

İNTİHAL RAPORU

10

1. ÖN BÖLÜM

Ön bölüm, tezi bütünüyle tanıtan, bir tür kimliktir. Bu bölümde genellikle, önce boş bir sayfa,

sonra sırasıyla başlık, özet, abstract, jüri üyelerinin onayı, içindekiler ve tezin içeriğine göre

tablolar, şekiller, grafikler, resimler ve fotoğraflar listesi sayfalarından biri ya da birkaçı

bulunur. Ön bölüm sayfa numaraları Roma rakamı ile numaralandırılır ve bu bölüm her sayfada

tek yüz olacak şekilde hazırlanır.

1.1. Başlık Sayfası

Tezin yazılı ilk sayfası başlık sayfasıdır. Başlık sayfası, Dış Kapak Sayfası ve İç Kapak

Sayfası olmak üzere iki sayfadan oluşur. Dış kapak sayfasında, sırasıyla tezin başlığı, tezi

hazırlayanın adı soyadı, tezin türü (yüksek lisans, doktora, dönem projesi), tezin sunulduğu

kurumun bulunduğu şehir, üniversite ve enstitünün adı ile tarih yer alır. Bu bilgilerin

başlık sayfasına yerleştirilmesi EK-2’deki örnekte olduğu gibidir.

İç kapak sayfasında ise, yukarıdaki bilgilere ek olarak danışmanın adı, soyadı, unvanı, kurumu

ve anabilim dalı bilgileri yer alır. Ayrıca, eğer tez bir birim tarafından desteklenmişse bu

sayfada belirtilir. EK-4’te bir iç kapak sayfası örneği verilmiştir.

1.1.1. Tezin Başlığı

Tez başlığı araştırmanın içeriğini açıkça yansıtır nitelikte olmalıdır. Başlığın çok uzun,

anlaşılması güç genel terimlerden oluşmamasına dikkat edilmelidir. Tezin başlığı 20 kelimeyi

geçmemeli ve Türkçe kelimeler kullanılarak oluşturulmalıdır. (Tez yabancı dilde eğitim

yapan bir programa ait ise o programın dilinde tez başlığı kullanılır ancak iç kapakta her iki

başlık da yazılır)

Başlık seçilirken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:

1. Başlık, çalışma alanına özel olmalıdır. Başlık; ne çok uzun ne de çok kapsamlı olmalıdır.

2. Başlık, çalışmanın konusunu ortaya koymalı, yöntemi yansıtacak şekilde olmalı fakat çok

genel olmamalıdır.

3. Başlıkta kullanılan dil anlaşılır olmalı, başlıkta yer alan sözcükler etkili bir şekilde

sıralanmalıdır.

11

Örnekler:

İLKÖĞRETİM 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ZAMAN YÖNETİMİ BECERİLERİ İLE

AKADEMİK BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

BİR FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYININ PEDAGOJİK ALAN BİLGİSİNİN

GELİŞİM AŞAMALARI: ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ

1.2. Jüri Üyelerinin İmza Sayfası

Tezlerde, Jüri ve Enstitü Müdürlüğünce, tezin aranan nitelikleri taşıdığını ve başarı ile

savunulduğunu belgeleyen, EK-6’da verilen örnekte görüldüğü gibi bir sayfa bulunur. Bu

sayfada önce jüri başkanının, sonra diğer üyelerin adları, unvanları ve kurum bilgileri yer alır.

1.3. Ön söz

Tezde ön söz yazmak öğrencinin isteğine bağlıdır, eğer yazılacaksa başlık, büyük harflerle

sayfanın yukarısına ve ortaya yazılır. Ön sözde tez hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra

teze önemli katkıları olan kişi ve kurumlara teşekkür edilir. Tezi hazırlayan öğrencinin adı

ve soyadı, ön söz yazısının bir geniş satır aralığı altına ve yazı alanının sağ kenarında bitecek

şekilde yazılır. Ek-7’de bir önsöz örneği verilmiştir.

1.4. Özet

Özette öncelikle çalışmanın ve yazarın adı, tezin niteliği, hangi anabilim dalına ve programa

ait olduğu ve unvanıyla birlikte danışmanın ismi yer alır. Ayrıca, tezin yapıldığı tarih ve kaç

sayfa olduğu yazılır.

Özette, öncellikle araştırmanın amacına yer verilir. Daha sonra araştırmanın yöntemi kısaca

açıklanır. Yöntemde, araştırmanın modelinden söz edilerek çalışmanın evreni ve evrenden

seçilen örneklem tanıtılır (evren-örneklem tanımlaması olmayan araştırmalarda araştırma

grubu tanıtılır). Araştırmanın veri toplama aracı açıklanır ve uygulamanın nasıl

yapıldığına değinilir. Toplanan verilerin hangi teknikler kullanılarak analiz edildiği yazılır.

12

Son olarak, kısaca araştırmanın bulguları ve sonuçları yazılır.

Özet; başlık sayfasından sonra yer alır ve özetin en az 200 en fazla 400 kelime olmasına

dikkat edilmelidir. Özetlerde, şekil, tablo, kaynak vb. bilgilere yer verilmez, ayrıca alt başlık

vb. kullanılmaz. Özette, aktarmalar yerine araştırmacının kendi ifadeleri yer alır. Özetin son

bölümünde anahtar kelimeler yer alır.

1.5. Abstract

Özet sayfasının İngilizce yazımı olup Türkçe yazılan tezlerde özet sayfasından sonra yer

alır. Türkçe özet için yukarıda sıralanan şartlar İngilizce özet (abstract) için de

geçerlidir. Eğer Tez’in yazım dili Türkçe dışında bir dil ise Tezin yazıldığı dildeki özet

Türkçe özetten önce yer alır.

1.6. İçindekiler Sayfası

İçindekiler bölümü de diğer bölümler gibi, büyük harflerle yazılmış İÇİNDEKİLER başlığı

ile başlar.

İçindekiler sayfasında, çalışmanın ön bölümünde (dış kapak, iç kapak, jüri üyelerinin imza

sayfası, doğruluk beyanı), ana bölümünde (I. Giriş, II. Kuramsal Çerçeve ve İlgili

Araştırmalar, III. Yöntem, IV. Bulgular ve V. Sonuç, tartışma ve öneriler) ve arka

bölümünde (kaynakça, ekler, intihal raporu, özgeçmiş) yer alan bölüm ve alt bölüm başlıkları

sayfa numaralarıyla birlikte sırasıyla verilir.

Tezin ön bölümü ile arka bölümünde yer alan başlıkların tümü büyük harflerle ve satır

başından itibaren yazılır. Tezin metin kısmı olan ana bölümdeki bölüm başlıkları büyük

harflerle ve bölüm numarası verilerek yazılır. Bölüm adı bir satıra sığmazsa, aynı hizadan

sıkışık satırla devam edilir. Alt bölüm başlıkları sadece ilk harfleri büyük olacak şekilde

yazılır. Alt bölüm başlıkları ana bölüm başlığından bir normal satır aralığı aşağıdan başlar ve

kendi aralarında sıkışık satır aralığı bırakılır. Her başlık kendinden bir üst derecedeki başlığa

göre, iki harf boşluğu içeriden yazılır.

13

Başlıklar yazılırken hiçbir kısaltma yapılmaz. Bilgiler tek sayfaya sığmazsa, diğer sayfada

yazı alanı üst kenarından başlanarak devam edilir. EK-7’da örnek bir “İÇİNDEKİLER”

sayfası verilmiştir.

1.7. Tablolar, Şekiller ve Grafikler Listesi

Tezde tablo ve şekiller varsa, ayrı ayrı ya da birlikte ön bölümde sıralanır. Üç ya da daha

çok sayıdaki tablo, şekil ve grafikler,“Tablolar Listesi”, “Şekiller Listesi” ve “Grafikler

Listesi” olarak ayrı ayrı sıralanır. Daha az sayıdaki tablo, şekil ve grafikler ise “tablo, şekil

ve grafikler listesi” başlığı altında birlikte sunulur. Bir tek tablo, şekil veya grafik için ayrı bir

liste yapılmaz.

Tezlerin içeriğine göre tezde, birden çok çeşit ve her çeşitten beş ve daha çok sayıda

şekil varsa, şekilleri de kümelendirerek vermek yararlıdır. Bu amaçla, “şekiller listesi” bölüm

başlığı altında, “Resimler Listesi”, “Haritalar Listesi” gibi alt başlıklar kullanılır.

1.8. Kısaltmalar Listesi

Tezde kısaltılmış ifadeleriyle yer alan kavram, kurum, kuruluş adlarının kısaltmaları bu

bölümde açıklanır. Ulusal ve uluslararası olarak kabul görmüş kısaltmalara burada yer

verilmez.

14

2. ANA BÖLÜM

2.1. Giriş Bölümü

Tezin giriş bölümünde tez konusu olarak ele alınan problem doğrultusunda ve ilgili alanyazın

temelinde araştırmanının problemine, amacına, önemine, sınırlılıklarına, varsayımlarına ve

tanımlarına ilişkin bilgilere yer verilir. Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır.

Problemin Ele Alınması:

Giriş bölümünde araştırma problemine ilişkin alt yapı oluşturulur. Problemin alt yapısı

oluşturulurken kavramsal boyuta, değişkenlere, güncelliğine, özgünlüğüne, varsa ilişkilere,

modellere ilişkin konular ele alınır. Bu bağlamda giriş kuramsal çerçeve (ilgili alanyazın)

temelinde, kavramsal açıdan genelden özele doğru ele alınmalı ve konu problem cümlesine

bağlanmalıdır. Problem cümlesi (a) araştırmanın değişkenlerini, evrenini içermeli, konunun

araştırılabilirliğini göstermeli, (b) açık ve kısa bir biçimde yazılmalı, (c) soru cümlesi değil,

düz cümle ile kurgulanmalı, (d) son paragrafta yer almalı, (e) tez başlığının ya da amaç

cümlesinin tekrarı biçiminde yazılmamalı ve (f) araştırma sorusu (alt problem / alt amaç)

biçiminde yazılmamalıdır.

Doğru yazılmış problem cümlesi örnekleri:

“Araştırmanın problemi Antalya ili, Muratpaşa ilçesindeki ortaokul 8. Sınıf

öğrencilerinin TEOG sınavına ilişkin tutumlarını ve özyeterlilik algılarını

belirlemektir.”

“Araştırmanın problemi Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Fakültesindeki öğretmen

adaylarının ölçme ve değerlendirme dersi başarılarının yordayıcılarını

belirlemektir.”

“Araştırmanın problemi lise öğrencileri için Kariyer Motivasyonu Ölçeğinin

uyarlanması ve aracın psikometrik niteliklerinin belirlenmesidir.”

“Araştırmanın problemi PDR öğrencileri için empati psikoeğitim programının,

öğrencilerin empati becerilerine etkisini belirlemektir.”

15

Yanlış yazılmış problem cümlesi örnekleri1:

“14-17 yaş aralığındaki ergenlerin atılganlıklarının geliştirilmesinde,

psikodramanın atılganlık düzeylerine etkisi var mıdır?” (Problem cümlesi soru

cümlesi biçiminde yazılmıştır.)

“Bilgisayar destekli öğretim yöntemine dayalı öğrenim gören deney grubundaki

öğrenciler ile geleneksel öğretim yöntemlerinin uygulandığı kontrol grubundaki

öğrencilerin dersteki başarıları arasında manidar bir farklılık var mıdır?"

(Problem cümlesi araştırma sorusu biçiminde yazılmıştır.)

Problem: “Bu araştırmanın problemi düzenli basketbol oynayan 14-18 yaş

arasındaki ergenlerin, sosyo-demografik yapılarının tespiti ile özsaygı ve

depresyon düzeylerinin belirlenerek aralarındaki farklılıkların ortaya

konmasıdır.” Amaç: “Araştırmanın amacı düzenli basketbol oynayan 14-18 yaş

arası ergenlerin sosyo-demografik yapılarına göre özsaygı ve depresyon

düzeylerini belirlemektir.” (Problem cümlesi amacın tekrarı niteliğindedir.)

Tezin başlığı: “Ergenlik Sürecindeki (12-17 Yaş) İşitme Engeli Olan ve Olmayan

Öğrencilerin Sosyal Becerilerinin Öğretmen Görüşlerine Göre

Değerlendirilmesi." Problem: “Ergenlik sürecindeki işitme engeli olan ve

olmayan öğrencilerin sosyal becerilerinin öğretmen görüşlerine göre

betimlenmesi ve değerlendirilmesi bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır.”

(Problem cümlesi tez başlığının tekrarı niteliğindedir.)

“Bu araştırmanın problemi Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen bireylerin

bilindik isim bilgilerini genişletmek için eylem-isim ortaklıkları hakkındaki

farkındalık düzeylerinin öbekleme yoluyla arttırılıp arttırılamayacağını

belirlemektir.” (Problem cümlesi “anlaşılırlık” ölçütünü karşılamamaktadır.)

2.1.1. Amaç

Bu kısımda araştırmanın hedeflerini ortaya koyan genel bir ifade yazılır. Amaç cümlesi

araştırmaya gereksinim duyulmasını sağlayan ya da araştırmaya yol açan problemi ya da

1 Tez yazım kılavuzundaki yanlış yazım örneklerinin tümü tamamlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinden alınmıştır. Farklı anlamalara yol açmamak açısından ifadeler aynen alınmamış, araştırma raporunun ortaya çıkmaması için değişiklikler (değişken, örneklem vb.) yapılmıştır.

16

nedeni değil, neyin elde edilmek istendiğinin bir ifadesi olmalıdır. Bu çerçevede araştırmacı

öncelikle genel bir amaç ifadesi yazar.

Nicel bir araştırmada amaç yazımı örneği:

"Bu araştırmanın genel amacı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı

almış 6-9 yaş arası çocuklarda oyun terapisinin, dikkat eksikliği ve

hiperaktiviteye olan etkisinin belirlenmesidir.”

“Bu araştırmanın genel amacı ilkokul öğrencilerinin matematik başarılarını

yordayan duyuşsal değişkenleri belirlemektir. Buna göre aşağıdaki temel modelin

test edilmesi amaçlanmıştır.”

NOT: Modelleme çalışmalarında modele ilişkin şema amaç kısmında doğrudan

verilebilir.

Nitel bir araştırmada amaç yazımı örnekleri:

"Bu araştırmanın genel amacı ...... lisesinde uyuşturucu madde kullandığı

belirlenen sekiz ergende, madde kullanımının ortaya çıkmasına neden olan

bilişsel, duyuşsal, sosyal ve eğitsel faktörleri keşfetmektir. Çalışmada ayrıca

ergenlerin madde kullanımının neden devam ettiğinin açıklanması da

hedeflenmiştir.”

“Bu araştırmanın genel amacı 2011-2015 YGS ve LYS Türkçe ve Edebiyat

Testleri maddelerinin Bloom’un yeniden düzenlenen bilişsel alan taksonomisine

göre değerlendirilmesidir.”

17

Genel amacın belirtilmesinin ardından gereksinim duyulan verilerin hangi değişkenler ile

toplanacağını gösteren işevuruk (gözlenebilir ve ölçülebilir) alt amaçlar yazılmalıdır. Alt

amaçlar araştırmacının yanıtını aradığı soru cümleleri (araştırma soruları) ya da sınamayı

amaçladığı denenceler (hipotezler) biçiminde oluşturulabilir. Alt amaçlar tek bir değişkenle

ilgili olabileceği gibi, birden fazla değişkeni de içerebilir, ancak her alt amaç bir

istatistiksel/betimsel çözümlemeye karşılık gelmelidir. Alt amaçlarla ortaya konan bulgular

problemin bütününe yanıt oluşturacak biçimde olmalıdır.

NOT: Araştırmacı alt amaçlarını alt amaç, alt problem, araştırma soruları, hipotezler ya da

denenceler başlıkları altında yazabilir, ancak bir tezde hem alt amaç/alt problem/araştırma

soruları hem de hipotez/denence yazılmamalıdır. Araştırmacı araştırma desenine göre uygun

bir başlık ve biçimi seçmelidir.

2.1.1.1. Nicel Araştırmalarda Alt Amaç Yazma

Nicel araştırmalarda alt amaçlar soru cümlesi olarak araştırmanın temel desenine göre

betimsel, korelasyonel, nedensel karşılaştırma ve deneysel olmak üzere dört biçimde

yazılabilir.

2.1.1.1.1. Tarama modellerinde alt amaç yazımı

Bu araştırma desenindeki sorular, bir durumun ne olduğunu betimlemek amacıyla genellikle

“nedir?” ifadesi kullanılarak yazılır.

Araştırma sorusu örneği:

"Öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlık düzeyleri nedir?”

2.1.1.1.2. Korelasyonel araştırma desenlerinde alt amaç yazımı

Korelasyonel soru cümlesi değişkenler arasındaki ilişkinin miktarına, yapısına ve yönüne

odaklıdır. Korelasyonel araştırmalar keşfedici ve yordayıcı olarak ikiye ayrıldığından

araştırma soruları iki biçimde yazılabilir.

Keşfedici korelasyonel modellerde araştırma sorusu örneği:

"Öğrencilerin LYS matematik testindeki başarıları ile okuduğunu anlama

becerileri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?”

Yordayıcı korelasyonel modellerde araştırma sorusu örneği:

18

"Öğrencilerin istatistik dersine ilişkin tutumları, istatistik başarılarının anlamlı

bir yordayıcısı mıdır?”

ya da

Denence örneği:

"H0: Öğrencilerin LYS matematik testindeki başarıları ile okuduğunu anlama

becerileri arasında anlamlı bir ilişki yoktur.” veya sembollerle gösterilecekse

“H0 : rmb-oa = 0”

"H0: Öğrencilerin istatistik dersine ilişkin tutumları, istatistik başarılarının

anlamlı bir yordayıcısı değildir.” veya sembollerle gösterilecekse “H0 : t = 0”

NOT: Yalnızca korelasyonel değil, tüm araştırma desenlerinde denenceler tek yönlü ya da

çift yönlü yazılabilir. Eğer araştırmacı çift yönlü hipotez yazacaksa yokluk (null, H0) hipotezi

yazmalıdır.

2.1.1.1.3. Nedensel karşılaştırma desenlerinde alt amaç yazımı

Karşılaştırmalı araştırmalar bir bağımlı değişken bağlamında birden fazla grubun

karşılaştırmasına dayanır. Bu araştırmalarda gruplararası ya da gruplariçi karşılaştırmaya

odaklanıldığından araştırma soruları iki biçimde yazılabilir.

Gruplararası araştırma sorusu örneği:

"Kadın ve erkek öğretmenlerin duygusal taciz puan ortalamaları arasında

anlamlı bir fark var mıdır?”

Gruplariçi araştırma sorusu örneği:

"Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin öğretim yılı başındaki akademik

uyum ortalaması ile öğretim yılı sonundaki akademik uyum ortalaması arasında

anlamlı bir fark var mıdır?”

ya da

Denence örnekleri:

"H0: Kadın ve erkek öğretmenlerin duygusal taciz puan ortalamaları arasında

anlamlı bir fark yoktur.” ya da sembollerle gösterilecekse “H0 : dtk - dte = 0”

19

"H0: Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin öğretim yılı başındaki akademik

uyum ortalaması ile öğretim yılı sonundaki akademik uyum ortalaması arasında

anlamlı bir fark yoktur.” veya sembollerle gösterilecekse “H0 : öbau - ösau = 0”

2.1.1.1.4. Deneysel araştırma desenlerinde alt amaç yazımı

Deneysel araştırmaların çok sayıda türü vardır, dolayısıyla her birine örnek vermek olanaklı

olmadığından bir örnek üzerinden alt amaçların yazımı verilmiştir.

Örnek: “Sınıf öğretmenliği dördüncü sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme

becerilerinin geliştirilmesinde uygulanan eleştirel düşünme eğitiminin etkililiğine

ilişkin deneysel bir çalışma.”

Araştırma sorusu örnekleri:

"Deney grubundaki deneklerin eleştirel düşünme öntest ve sontest puan

ortalamaları arasında anlamlı bir fark var mıdır?” (Ö1-Ö3)

"Deney ve kontrol grubundaki deneklerin eleştirel düşünme sontest puan


"Kontrol grubundaki deneklerin eleştirel düşünme öntest ve sontest puan


ya da

Denence örnekleri:

"H01: Deney grubundaki deneklerin eleştirel düşünme öntest ve sontest puan

ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.” ya da sembollerle gösterilecekse

“H0 : döt - dst = 0” (Ö1-Ö3)

20

"H02: Deney ve kontrol grubundaki deneklerin eleştirel düşünme sontest puan


“H0 : dst - kst = 0” (Ö3-Ö4)

"H03: Kontrol grubundaki deneklerin eleştirel düşünme öntest ve sontest puan


“H0 : köt - kst = 0” (Ö2-Ö4)

2.1.1.2. Nitel Araştırmalarda Alt Amaç Yazma

Nitel araştırmalarda alt amaçlar soru cümlesi olarak yazılabilir, ancak pek çok nitel

çalışmada nicel araştırma sorularında olduğu gibi sorular baştan kesin olarak sınırlandırılmaz.

Nitel araştırma soruları açık uçlu sorular ve kapalı uçlu sorular olmak üzere iki grupta ele

alınabilir.

2.1.1.2.1. Açık uçlu soru yazımı

Açık uçlu araştırma soruları özellikle araştırma konusuna temel oluşturan kuramsal

alanyazının sınırlı olduğu durumlarda tercih edilmelidir.


"Öğretmenler sınıfta disiplini nasıl sağlamaktadır?”

“..... meslek lisesinde öğrenciler arasındaki sosyal gruplar nasıl oluşur ve bu

gruplar öğrencilerin sosyal yaşamlarını nasıl etkilemektedir?”

“..... okulunda öğretmenlerin performansları nasıl değerlendirilmektedir ve

değerlendirme sürecinin güçlü ve zayıf yönleri nelerdir?”

2.1.1.2.2. Kapalı uçlu soru yazımı

Kapalı uçlu araştırma soruları çoğunlukla problem belirli bir kuramsal temele dayalı ise

tercih edilmelidir.


"Öğretmenin sınıfta sorduğu soruların türü ile öğrencinin bu sorulara verdiği

yanıtların düzeyi arasında ne tür bir ilişki vardır?” (Bu soru sorularla yanıtlar

21

arasında bir ilişki olduğu varsayımına dayanmaktadır ve bu varsayım ilgili

alanyazın tarafından desteklenmektedir).

“Öğretmenin sınıf içi sözel olmayan davranışları, öğrencilerin derse katılımını ne

yönde etkilemektedir?” (Bu soru sözel olmayan davranışların öğrenci

davranışlarını etkilediği varsayımına dayanmaktadır).

2.1.2. Önem

Tezin bu kısmında araştırmanın yapılması ile kime, neye, hangi ölçüde katkı getirileceği

açıklanır. Önem başlığı altında araştırmanın amacı doğrultusunda elde edilen verilerin,

kuramsal ya da uygulamadaki hangi sorunun çözümünde ve nasıl kullanılabileceğinin

açıklanması gerekir. Bu kısımda araştırmanın kuramsal bilgi birikimine, uygulamaya, diğer

araştırmacılara katkısı belirtilmelidir. Araştırmaya konu olan durumun önemi yazılmamalıdır.

Doğru yazılmış önem cümleleri:

"..... alanyazında kuramsal bilgi birikimine katkı sağlayacağı ....”

“..... Rehberlik Araştırma Merkezlerinin (RAM) yönlendirme çalışmalarına ışık

tutacağı .....”

“..... analizi ile ölçme araçlarının psikometrik niteliklerini belirlemeyi amaçlayan

araştırmacılara farklı bir bakış açısının tanıtımı sağlanmış olacak ve böylece

yapı geçerliliğine ilişkin araştırmacıların daha doğru kararlar alabilmelerine

katkı sağlayacaktır.”

Yanlış yazılmış önem örneği:

“...... hızla büyüyen ekonomisi, gelişmiş eğitim alt yapısı ve eğitimli genç nüfusu

ile önümüzdeki 10 yılda dünyanın süper güçleri arasına girmeye adaydır.

Amerika Birleşik Devletleri ......’ı gelecekteki en önemli ortaklarından birisi

olarak nitelendirmektedir. Geleceğin süper güçleri arasında anılan ...... Türkiye

açısından oldukça önemlidir.”

“...... bilgi teknolojilerine ilişkin sözleşmeler, kurdaki hızlı değişim nedeniyle fiyat

hareketlerine karşı kendini korumak isteyen MEB açısından büyük önem

taşımaktadır.”

22

"Eğitimin çok önemli lokomotif bir sektör haline geldiği ......'de coğrafi

özelliklerin eğitim üzerine etkilerinin yüksek lisans düzeyinde çalışılmasının ülke

eğitimi açısından yararlı olacağına inanıyoruz."

2.1.3. Sayıltılar (Varsayımlar)

Sayıltı araştırma sürecini ve sonucunu önemli ölçüde etkileyeceği düşünülen, ancak

doğruluğu desteklenmekle birlikte halen tartışmalı olan araştırmacının sınayamadığı

gerekçeli bir “kabul”dür. Diğer bir ifadeyle denemeyle kanıtlamanın olanaksız olduğu

durumlar sayıltı olarak yazılabilir, ancak doğruluğu araştırmacı tarafından test edilebilecek

durumlar sayıltı olarak yazılamaz.

Doğru yazılmış sayıltı örnekleri:

Bir veri toplama aracının uygulandığı tezde "Veri toplama araçlarına verilen

yanıtların doğru ve samimi olduğu varsayılmıştır.”

Öğrencilerin biyoloji dersindeki başarılarının cinsiyete göre değişip

değişmediğinin araştırıldığı bir tezde “öğrencilerin biyoloji dersindeki notları,

biyoloji dersindeki başarıyı yansıtmaktadır.”

Başka bir araştırmadaki denenceye ilişkin bulguyu temel alan bir tezde “......

tarafından (2012) yapılan araştırmada denencelere ilişkin bulguların doğru

olduğu varsayılmıştır.”

Yanlış yazılmış sayıltı örnekleri:

“Araştırma için seçilen örneklemin, evreni en iyi biçimde temsil ettiği

düşünülmektedir.”

“Örneklemde n>30 ise dağılım parametrik, n<30 ise dağılım nonparametriktir.”

"Çalışma alışkanlıkları envanterinin, öğrencilerin verimli çalışma düzeylerini

yansıtmada yeterli olduğu varsayılmaktadır."

"Araştırmada kullanılan veri toplama aracının geçerli ve güvenilir olduğu kabul

edilmiştir."

“Bazı üniversite öğrencilerinin sözel ve sayısal dersleri anlayamama problemi

vardır.”

23

“Araştırmada kullanılan istatistiksel çözümleme tekniklerinin araştırmanın

problemine ve alt problemlerine uygun olduğu varsayılmıştır.”

“Seçilen araştırma yöntemi araştırmanın amacına uygundur.”

“Araştırmada kullanılan testlerin ve planların hazırlanmasında başvurulan

uzman kanıları yeterlidir ve görüşlerine başvurulan uzmanlar alanlarında

yeterlidir.”

2.1.4. Sınırlılıklar

Sınırlılıklar araştırmanın temeli, uygulanması ve sonuçlanması açısından sınırlarının

belirlendiği kısımdır. Araştırmacının yapmak isteyip de yapamadığı; zaman, maliyet, işgücü

vb. nedenlerle vazgeçmek zorunda kaldığı durumlar bu kısımda yazılmalıdır. Sınırlılıklar

evren ve örnekleme, araştırmanın kuramsal boyutuna ve/veya veri toplama araçlarına ilişkin

yazılabilir.

Doğru yazılmış sınırlılık örnekleri:

“Araştırma 2015-2016 eğitim öğretim yılında Antalya Muratpaşa İlçesindeki

Ortaokullarda öğrenim gören 8. sınıf öğrencileriyle sınırlıdır.” (Evren ve

örnekleme ilişkin bir sınırlılık)

“Araştırma öğrencilerin kimya dersine yönelik tutumlarıyla sınırlandırılmıştır.”

(Araştırmanın kuramsal boyutuna yönelik bir sınırlılık)

“Araştırmada veri toplama araçları görüşme formu ve kontrol listesiyle

sınırlıdır.” (Veri toplama araçlarına ilişkin bir sınırlılık)

Yanlış yazılmış sınırlılık örnekleri:

“Bu araştırma kullanılan istatistiksel yöntemlerle sınırlıdır.”

“Araştırma veri toplama aracında yer alan maddelerle sınırlıdır.”

“Araştırma konu ile ilgili ulaşılan yazılı kaynaklar ve tezlerle sınırlıdır.”

2.1.5. Tanımlar

Bu kısımda araştırmada geçen anahtar sözcüklerin tanımlarına yer verilir. Araştırmacı

problem cümlesinde geçen her değişkeni tanımlamamalı, yalnızca daha az bilinen ve/veya

yoruma açık olan kavramları tanımlanmalıdır. Araştırmacının ilgili kavramı kendi

24

sözcükleriyle tanımlaması tercih edilir, ancak tanımların işlevsel (kavramın sınırları

belirlenmiş, anlam açık seçik hale gelmiş, ölçütler gözlenebilir ve uygulanabilir) bir biçimde

yazılması gerekir. Ayrıca herkesçe bilinen öğretim, öğrenme, öğretmen, MEB, YÖK, öğretim

aracı, araç-gereç, eğitim-öğretim yılı, ders programı, amaç, içerik, fen bilgisi, sosyal bilgiler,

matematik, okul öncesi eğitim, anaokulu, anasınıfı, karne notu, deney grubu, web, örneklem,

varsayım, bulgu, geçerlilik, güvenilirlik gibi tanımlara yer verilmemelidir.

2.2. Kuramsal Çerçeve ve İlgili Araştırmalar

Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır. Başlık olarak, “Kuramsal Çerçeve ve İlgili

Araştırmalar” yazılmalıdır. Bu bölümde, araştırmanın problemine dayanak oluşturan

kuramsal çerçeve açıklanır. Alanyazın taraması kapsamında, araştırmanın temel değişkenleri

ile ilgili kuramsal temeller, kavramlar ve kavramsal ilişkilerden söz edilir. Araştırmanın

problemiyle ilgili olduğu düşünülen çalışmalar, araştırma problemiyle ilişkilendirilerek

açıklanır.

Bu bölümle ilgili aşağıdaki durumlara dikkat edilmelidir:

Alanyazın bilgisine dayalı olarak değerlendirmeler, analizler ve sentezler

yapılmalıdır.

Açıklamalar, öncelikle temel ve güncel kaynaklara (güncelden, geçmişe doğru) dayalı

olarak yapılmalıdır.

Alanyazın bilgisi, dil ve anlam bütünlüğü gözetilerek yazılmalıdır.

Paragraflar birbirinden kopuk olmamalı, geçiş cümleleri / ifadeleri ile anlatımda

akıcılık sağlanmalıdır.

Dil bilgisi kuralları, akıcılık, tutarlılık, bütünlük vb. gibi Türkçe’nin kurallarının

doğru biçimde kullanılmasına özen gösterilmeli; anlatım bozuklukları, yazım ve

noktalama yanlışları yapılmamalıdır. Tez yazımında Dil Derneği’nin ya da Türk Dil

Kurumu’nun son baskı ya da çevrimiçi yazım kılavuzu esas alınmalıdır.

Konunun anlaşılmasına katkı sağlayabileceği düşünülen yerlerde tablo, şekil, grafik,

resim vb. öğelere kaynağı gösterilerek yer verilebilir.

Araştırmanın konusu ile doğrudan ilişkisi olmayan konulara yer verilmemeli, içerikte

bütünlük bozulmamalıdır.

Konularla ilgili tekrar niteliği taşıyabilecek açıklamalara yer verilmemelidir.

25

Aynı kaynaktan arka arkaya alıntı yapılmasından kaçınılmalıdır

Aynı kaynaktan blok halinde alıntı yapılmasından kaçınılmalıdır.

Yayınlanmamış ödevler ve diğer materyaller kaynak olarak kullanılmamalıdır.

Birincil kaynağa ulaşma olanağı varsa ikincil kaynaklar kullanılmamalıdır.

İnternet kaynaklarının kullanımında, akademik niteliğe uygun olmayan web

sayfalarından yararlanılmamalıdır. Resmî kurumlar, akademik bilgi bankaları, veri

tabanları (Eric, Ebsco vb.), üniversite kütüphaneleri, ulusal ve uluslararası hakemli

çevirimiçi dergiler vb. dışındaki web siteleri mümkün olduğunca tercih edilmemelidir.

İlgili alanyazın liste biçiminde yazılmamalıdır.

2.3. Yöntem

Araştırmanın yöntem bölümünde araştırmanın modeli, evren ve örneklem/araştırma grubu,

veri toplama araç ve teknikleri, verilerin toplanması ve verilerin analizi başlıkları yer alır.

2.3.1. Araştırma Modeli

Bu başlık altında araştırmada ele alınan problemin ne tür bir araştırma olduğu ve hangi

yönteme göre araştırıldığı gerekçeleriyle birlikte verilir. Araştırma modeli araştırmanın

amacına uygun olmalı ve okuyucunun anlayabileceği kadar açık ve anlaşılır olmalıdır.

Araştırmanın modeli araştırmada ele alınan araştırma sorularını ya da denenceleri test etmeyi

güvence altına alan verilerin, araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak toplanmasını

ve çözümlenmesini sağlayan koşulların düzenlenmesidir. Araştırma modeli, araştırmadaki

değişkenlerin birbirine göre durumları, sayıltıların sağlam olması, araştırma sonuçlarının

güvenilirliği ile doğrudan ilgilidir. Bu bakımdan model ve modele konu olan değişkenlerin

özellikleri ve birbiri ile ilişkileri ayrıntılı bir biçimde verilir. Gerekirse gözlem ve ölçme

durumlarını açıklayıcı model verilir.

Araştırma modelinin özellikleri seçilme nedeni, araştırma soruları ya da denenceler dikkate

alınarak açıklanmalıdır. Yöntemle ilgili olarak, araştırma için yerine getirilen ya da

araştırmacı tarafından düzenlenen koşullar açıklanmalıdır. Araştırmanın nerede, ne zaman ve

nasıl yürütüldüğü vurgulanmalıdır.

Bu kısımda alan araştırması, eylem araştırması, anket uygulama modeli, betimsel profil

çalışması, nicel araştırma, nitel araştırma, karma araştırma vb. ifadeler araştırma modeli

olarak yazılmamalıdır.

26

Eğer araştırma modeli deneysel ise desenin hangi deneysel araştırma modeli (yarı-deneysel

desen, öntest ve sontest kontrol gruplu gerçek deneysel desen, sontest kontrol gruplu desen

vb.) bağlamında yürütüldüğü belirtilmelidir.

Nicel bir araştırmada model yazımı örneği:

“İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin zekâ düzeyleri ile sosyal beceri

düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılan bu çalışma korelasyonel

araştırma modeli bağlamında yürütülmüştür. Korelasyonel araştırma

modellerinde, iki ya da daha çok değişken arasındaki ilişki herhangi bir biçimde

bu değişkenlere müdahale edilmeden incelenir (Yazar, Yıl).”

Nitel bir araştırmada model yazımı örneği:

“Araştırmanın modeli nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasıdır (case

study). Durum çalışması güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi içinde

çalışan ve durumları çok yönlü, sistemli ve derinlemesine inceleyen görgül bir

araştırma yöntemidir (Yazar, Yıl; Yazar, Yıl). Durum çalışması durumun

sınırlanması, araştırma olgusunun belirlenmesi, veri setinin araştırılması,

bulguların oluşturulması, yorumların yapılması ve sonuçların yazılması

aşamalarını içerir (Yazar, Yıl). Araştırmada durum çalışması desenlerinden “iç

içe geçmiş tek durum deseni” kullanılmıştır. Bu desende, tek bir durum içinde

birden fazla alt birime yönelme esastır (Yazar, Yıl).

Karma araştırmada (mix method) model yazımı örneği:

“Maarif müfettişlerinin eğitim gereksinimlerini belirlemek amacıyla yapılan bu

araştırmanın deseni karma yöntem desenlerinden eşzamanlı üçgenlemedir

(concurrent triangulation). Bu desende nicel ve nitel veriler aynı zamanda

toplanıp analiz edilir. Öncelik her iki veri türü için eşittir. Veri analizi genellikle

ayrı ayrı yapılır ve verilerin yorumlanması sürecinde birleştirme gerçekleşir.

Birleştirme verilerin üçgenlemesi, diğer bir ifadeyle birbirine ne derece yakın

olduğunun tartışılmasıdır (Kaynak, Yıl). Bu çerçevede araştırmanın nicel

boyutuyla ilgili veri toplamak için anket uygulaması yapılmış; nitel boyutuyla

ilgili veri toplamak içinse doküman incelemesi, telefon görüşmeleri, odak grup

oturumları ve panel tartışması yapılmıştır.”

27

2.3.2. Evren ve Örneklem/Araştırma (Çalışma) Grubu/Denekler

Araştırmanın evreni ve örneklemiyle ilgili ayrıntılı tanımlamalar ve açıklamalar bu bölümde

verilir.

2.3.2.1. Belirli bir örnekleme yönteminin benimsendiği araştırmalar

Araştırmacı evren tanımını yaptıktan sonra ilgilendiği demografik özellikler açısından

evrenin dağılımını vermelidir. Evrenin tüm özelliklerini yansıtan bir örneklemin

oluşturulması için kullanılacak örnekleme yönteminin (basit seçkisiz örnekleme, tabakalı

örnekleme, amaçsal örnekleme vb.) ve öngörülen ya da hesaplanan örneklem büyüklüğünün

tezde ayrıntılı olarak açıklanması gerekir. Eğer araştırmacı seçkisiz örnekleme

yöntemlerinden birini seçmişse katılımcıların örnekleme nasıl atandığını (örneğin rassal

yansız sayılar tablosu, yerine koyma kuralına göre kura vb.) belirtmesi gerekir. Eğer

araştırmacı seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden birini seçmişse katılımcıların

örnekleme atanma ölçütünü ayrıntılı bir biçimde açıklamalıdır (örneğin sistematik örnekleme

yöntemi seçilmişse örneklem aralığının ve başlangıç noktasının açıklanması). Araştırmacı

temel aldığı örnekleme yöntemi sonucunda belirlediği örnekleme ilişkin dağılımı da

vermelidir.

2.3.2.2. Evrenden örneklem seçmenin olanaklı olmadığı araştırmalar

Tanımlanan bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin

olanaklı olmadığı çalışmalar da söz konusu olabilir. Bu durumda araştırmanın katılımcılarının

“Araştırma/çalışma grubu” olarak tanımlanması gerekir (böyle bir durumda başlık da

araştırma grubu ya da çalışma grubu olarak yazılmalıdır). Araştırmacı araştırma/çalışma

grubuna ilişkin dağılımı vermelidir.

2.3.2.3. Tarihi araştırmalar / Doküman çözümlemesine dayalı araştırmalar

Evren ve örneklem belge, kitap, sanatsal eser de olabilir. Bu durumda araştırmacı evren ve

örneklem tanımlamasını bu doğrultuda yapmalıdır. Örneğin son on yılda gazetelerde çıkan

eğitimle ilgili haberlere ilişkin içerik çözümlemesinin yapıldığı bir araştırmada “Bu

araştırmanın evreni 2005-2015 yılları arasında ulusal düzeyde yayın yapan gazetelerdir. Bu

çerçevede rastlantısal olarak seçilen ......, ...... ve ...... gazetelerinin, 2005, 2010 ve 2015

yıllarında Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 9., 19. ve 29. günlerindeki baskıları bu

araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır.” vb. biçimde evren ve örneklem yazılabilir.

28

2.3.2.4. Deneysel araştırmalar

Deneysel çalışmalarda ise bu kısmın başlığı “Denekler” olabilir. Böyle bir durumda

araştırmacı deneklerin özelliklerini ayrıntılı bir biçimde tanıtmalıdır.

Evren ve örneklem yazımında ayrıca şu noktalara dikkat edilmelidir:

Verilerin toplandığı kaynağa ait başlık ile içerik bilgisi tutarlı olmalıdır. Örneğin

"Araştırmanın evrenini Türkiye'deki eğitim fakültelerinin ...... öğretmenliği son

sınıfında öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Örneklem ise 2006-2007

öğretim yılı bahar döneminde ...... Üniversitesi ...... Eğitim Fakültesi ...... Eğitimi

Anabilim Dalı son sınıfta öğrenim gören 20 öğretmen adayıdır."

Evren, çalışma grubu, örneklem kavramları birbiri yerine kullanılmamalıdır. Örneğin

"Araştırmanın evreni ...... eğitim-öğretim yılında ...... ili Milli Eğitim İl Müdürlüğünde

görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklemi ise bu okullardaki 82

matematik öğretmeni oluşturmaktadır."

Bu kısımda yalnızca evren ve örneklem özellikleri ele alınmalıdır. Yöntemle ilgili

diğer açıklamalar bu başlık altında verilmemelidir. Örneğin “...... Araştırma grubunun

oluşturulmasında yukarıda belirtilen okullarda görev yapan 378 öğretmen

belirlenmiş ve hazırlanan veri toplama araçları araştırmacı tarafından okullarına

gidilerek kendilerine ulaştırılmıştır.”

Örnekleme ilişkin demografik özellikler, araştırmanın bulgular bölümüne

konulmamalı, örneklem bölümünde olmalıdır. Örneklemin demografik özellikleri ile

ilgili genel tanımlayıcı bilgiler (yaş, cinsiyet, sınıf vb.) bu bölüme konurken, ayrıntılar

gerekiyorsa tercihe bağlı olarak ekler bölümüne konulabilir.

Araştırma değişkenleriyle ilgili olmayan demografik özellikler (çözümlemesi

yapılmayacak) örneklem betimlemesinde yer almamalıdır.

Örneklem yazımında “MEB’e bağlı temel öğretim okulları” vb. ayırt edici olmayan

tanımlamalar ya da sınırlamalar kullanılmamalıdır. Çünkü MEB’e bağlı olmak, temel

öğretim okulları açısından ayırt edici değil, zorunlu bir durumdur.

Nitel araştırmalar için “çalışma grubu” ya da “katılımcı” (tek bir kişiden oluşan

durum çalışmaları için) seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden hangisinin

kullanıldığı gerekçeleri ile açıklanmalıdır.

29

2.3.3. Veri Toplama Araçları

Araştırmanın temel dayanağı olan veriler, araştırma sürecinde araştırma sorularına yanıt

aramak ve sonuca ulaşmak için gözlem ya da ölçmeye dayalı olarak toplanan bilgiler bu

bölümde ele alınmalıdır. Araştırmacı araç geliştirebileceği gibi, başka bir araştırmacı

tarafından geliştirilen/uyarlanan aracı kullanabilir ve/veya başka bir kültürde geliştirilmiş

olan aracı hedef kültüre uyarlayabilir. Hangi seçenek tercih edilirse edilsin araştırmacı veri

toplama aracının hangi özelliği/özellikleri ölçtüğünü (varsa alt ölçek/testlerle birlikte),

aracı/araçları seçme nedenini, puanlanış biçim(ler)ini ve aracın psikometrik niteliklerine

(geçerlilik ve güvenilirlik) ilişkin görgül (ampirik) kanıtları bu kısımda vermelidir. Bu kısmın

yazımında araştırmacı şu noktalara dikkat etmelidir:

Eğer araştırmada birden fazla ölçme aracı kullanılacaksa her biri ayrı alt başlıklar

halinde tanıtılmalıdır.

Ölçek yerine anket, anket yerine ölçek kavramlaştırmaları yapılmamalıdır.

Kişisel bilgiler formu için geçerlik ve güvenirlik çalışmasına gerek yoktur.

Araştırma soruları ile veri toplama araçları arasındaki ilişkiler bu bölümde ifade

edilmelidir. Bu çerçevede, hangi değişkenin hangi ölçme aracıyla ölçüldüğüne ilişkin

bilgilere yer verilmelidir.

Ölçme araçlarının tanıtımı ve ekler bölümüne konması ile ilgili telif durumu göz

önünde bulundurulmalıdır. Bu konuda doğabilecek hukuki sorunlardan araştırmacının

sorumlu olacağı unutulmamalıdır.

Araç uygulama, bir başka araştırmacı tarafından geliştirilen ya da uyarlanan aracı

kullanma, bir başka kültürde geliştirilen araç için yazar(lar)dan alınan izinler bu

kısımda belirtilmeli; izinler “Ekler” bölümünde sunulmalıdır. Bu konuda doğabilecek

hukuki sorunlardan araştırmacının sorumlu olacağı unutulmamalıdır.

2.3.3.1. Araştırmacının araç geliştirdiği durumlarda

Aracın gerçekte ölçtüğü özellik (yapı/kapsam) ile aracın adının tutarlı olmasına dikkat

edilmelidir. Ne ölçtüğü belli olmayan isimler verilmemelidir. Örneğin “Sanatsal İlgi

Tutum Ölçeği”, “Dörtlü Dereceleme Ölçeği”, “İlköğretim Müfettişleri Ölçeği”,

“Performans Çözme Becerisi Ölçü Aracı”, “Madde Kullanımıyla İlgili Bilgi ve İnanç

Bilgi Formu” vb.

30

Uygulama izni belirtilmelidir.

Araç geliştirmenin adımları raporlaştırılmalıdır.

Araçtan elde edilen puanlar çerçevesinde puanların türüne/düzeyine uygun geçerlilik

ve güvenilirlik kanıtları sunulmalıdır (NOT: Araştırma soruları arasında aracın

psikometrik niteliklerini belirleme durumu varsa bu bilgilerin “Bulgular” bölümünde

verilmesi gerekir).

2.3.3.2. Araştırmacının bir başka araştırmacı tarafından geliştirilen/uyarlanan bir aracı

kullandığı durumlarda

Aracın adı, yazarı, geliştirme/uyarlama yılı, ölçtüğü özellik, aracın psikometrik

niteliklerinin hangi örnekleme ilişkin olduğu, araçtaki madde sayısı, varsa alt

ölçekleri, aracın puanlama biçimi ve kuralları vb. bilgiler sunulmalıdır.

Aracın araştırmadaki kullanım amacı belirtilmelidir.

Yazar(lar)dan/uyarlayan(lar)dan aracı kullanma izni ve aracın uygulama izni

belirtilmelidir.

Aracın psikometrik niteliklerine ilişkin kanıtlar (orijinal geçerlilik ve güvenilirlik

kanıtları ve gerekli ise araştırma kapsamında belirlenen geçerlilik ve güvenilirlik

kanıtları) sunulmalıdır.

Bir başka araştırmacı tarafından uyarlanan bir araç kullanılıyorsa aracın uyarlama

adımları belirtilmelidir.

2.3.3.3. Araştırmacının bir araç uyarladığı durumlarda

Aracın adı, orijinal aracın yazarı, geliştirme yılı, ölçtüğü özellik, aracın orijinal

kültürdeki psikometrik niteliklerinin hangi örnekleme ilişkin olduğu, araçtaki madde

sayısı, varsa alt ölçekleri, aracın puanlama biçimi ve kuralları vb. bilgiler

sunulmalıdır.

Aracın araştırmadaki kullanım amacı belirtilmelidir.

Yazar(lar)dan aracı uyarlama izni ve aracın uygulama izni belirtilmelidir.

Aracın çevirisi ve geri çevirisi hakkında bilgi verilmeli; dilsel eşdeğerlilik kanıtları

sunulmalıdır (dilsel eşdeğerlilik çalışması yapılamıyorsa bunun mantıklı/kuramsal

gerekçesi belirtilmelidir).

Araç uyarlama adımları raporlaştırılmalıdır.

31

Araçtan elde edilen puanların türüne/düzeyine uygun geçerlilik ve güvenilirlik

kanıtları orijinal kültürdeki kanıtlar ile karşılaştırmalı olarak sunulmalıdır (NOT:

Araştırma soruları arasında aracın psikometrik niteliklerini belirleme durumu varsa bu

bilgilerin “Bulgular” bölümünde verilmesi gerekir).

2.3.3.4. Araştırmacının görüşme formu kullandığı durumlarda

Formun adı, kim tarafından geliştirildiği, konusu, kullanım amacı vb. bilgiler

sunulmalıdır.

Görüşme türü, araştırmacı dışında görüşmeci varsa görüşmecilerin eğitimi, görüşme

kayıtlarının nasıl tutulduğu belirtilmelidir.

Formun geliştirme adımları sunulmalıdır.

Görüşme formunun geçerliliğine ilişkin kanıtlar sunulmalıdır.

Görüşme adımları sunulmalıdır.

Görüşme izni belirtilmelidir.

2.3.3.5. Araştırmacının gözlem formu kullandığı durumlarda

Formun adı, kim tarafından geliştirildiği, konusu, kullanım amacı vb. bilgiler

sunulmalıdır.

Gözlem türü, araştırmacı dışında gözlemci varsa gözlemcilerin eğitimi, gözlem

kayıtlarının nasıl tutulduğu belirtilmelidir.

Formun geliştirme adımları sunulmalıdır.

Gözlem formunun geçerliliğine ilişkin kanıtlar sunulmalıdır.

Gözlem formunun güvenilirliğine ilişkin gözlemler arası güvenilirlik ve gözlemciler

arası güvenilirlik kanıtları sunulmalıdır.

Gözlem adımları sunulmalıdır.

Gözlem izni belirtilmelidir.

2.3.3.6. Araştırmacının hazır veri kullandığı durumlarda

Hazır verinin adı, hangi kurum/kuruluşa ait olduğu (YÖK, MEB, OECD, IAE,

üniversite vb.), konusu, kullanım amacı vb. bilgiler sunulmalıdır.

Hazır verinin varsa kullanım izni belirtilmelidir.

Hazır verinin hangi değişkenlerden oluştuğuna dair bilgiler sunulmalıdır.

32

NOT: Araştırmacının hazır veri kullandığı durumlarda bu kısmın adı “Hazır Veri” olarak

yazılmalıdır.

2.3.4. Verilerin Toplanması

Araştırmada değişkenlere ilişkin verilerin, ne zaman, hangi süreçlerle toplandığına ilişkin

ayrıntılar açıklanmalıdır. Bu kısımda verilecek bilgilerin aktarılmasındaki genel ilke,

“verilerin toplanması sürecinde izlenen her adım, bir başka araştırmacının bu ya da benzeri

bir araştırmayı aynen tekrarlamasını sağlayacak açıklıkta olmalıdır” ilkesidir.

Araştırmanın yapısına ve türüne göre bire bir, grup uygulaması, uygulamanın süresi,

uygulayıcı sayısı ve durumu, görüşme ya da gözleme dayalı olup olmadığı, başlangıç ve bitiş

tarihleri, izin alma süreçleri vb. hakkında bilgilere yer verilmelidir. Deneysel çalışmalarda

deney ve kontrol gruplarının nasıl oluşturulduğu, deneklerin gruplara nasıl atandığı ve hangi

süreçlerin işletildiği hakkındaki bilgiler ayrıntılarıyla aktarılmalıdır.

Nitel araştırmalarda araştırmacı(lar)ın rolü mutlaka belirtilmelidir. Bu bölüm, “Verilerin

Toplanması” alt başlığından sonra, yeni bir alt başlık altında yazılabilir.

Ayrıca veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kurallarına uygun olarak yürümesini

sağlayıcı ne tür önlemlerin alındığı da açıklanmalıdır.

2.3.5. Verilerin Analizi

Araştırma için toplanan verilerin araştırmada ele alınan problemlere yorum getirecek biçimde

nasıl düzenlendiği ve analiz edildiği bu kısımda açıklanır. Ayrıca toplanan verilerin

değişkenlerine göre kullanılan istatistiksel teknikler, kullanım amacı ve probleme nasıl

çözüm sağlayacağı hakkında açıklayıcı bilgilere yer verilmelidir. Buna göre şu noktalara

dikkat edilmelidir:

Elde edilen verilerin hangi sınıflamalar/kodlamalar doğrultusunda işlendiği

açıklanmalıdır. Bu sınıflamalar, araştırma probleminin amaçlarına uygun olarak

yapılmalı ve toplanan verilerin/bilgilerin başkaları tarafından da anlaşılabilmesi,

gerektiğinde aynı yollarla elde edilmiş başka verilerle karşılaştırılabilmesi için

verilerin analizinde kullanılan yöntemler ve amaçları açıklanmalıdır.

Araştırma sorusuna uygun istatistiksel analiz tekniğinin seçimi çok önemlidir.

Örneğin araştırmacı değişkenler arasındaki ilişkiye odaklanıyorsa uygun bir

korelasyon analizi, bir değişkenden diğerini tahmin etmeye çalıyorsa uygun bir

33

regresyon analizi, iki ya da daha fazla ortalama arasındaki farka odaklanıyorsa uygun

bir hipotez testi seçmelidir. Uygun istatistik tekniğin seçiminde değişkenlerin sayısı,

türü, ölçek düzeyi, dağılım özellikleri, alt örneklemlerin sayısı ve dağılım özellikleri,

deneysel ya da istatistiksel kontrol durumları vb. dikkate alınmalıdır.

Yapılacak analizlerde parametrik ve parametrik olmayan tekniklerin hangisinin

kullanılacağına ilişkin alınan karar, gerekçeleriyle birlikte bu kısımda yazılmalıdır.

İstatistik analizlerin sayıltılarına (normallik, doğrusallık, çoklu bağlantı problemi,

kayıp değer vb.) ilişkin yapılan testlere ilişkin bilgiler bu kısımda sunulmalıdır.

Araştırmanın sorularına/denencelere ilişkin yapılan istatistiksel analizlerle ilgili

ayrıntılar açıklanmalıdır. Uygulanan analiz tekniği çok bilindik ise tekniğin

tanıtılmasına gerek yoktur. Örneğin Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı

ya da ki-kare manidarlık testi vb. Ancak kullanılan analiz tekniği az bilinen bir teknik

ise bu analizi tanıtıcı alanyazın bilgisi bu başlık altında verilmelidir. Örneğin karışık

ölçümler için iki faktörlü ANOVA, çoklu gruplar için doğrulayıcı faktör analizi, çoklu

özellik-çoklu yöntem matrisi vb. Ayrıca hangi araştırma sorusu/hipotezi için hangi

analizin yapıldığı tek tek belirtilmelidir.

Eğer araştırmanın deseni kontrol gruplu deneysel bir desen ise grupların özdeşliğine

(deney ve kontrol grubunun öntest puanları arasında anlamlı bir fark olmaması) ilişkin

yapılan analiz sonucunun bu başlık altında (ya da denekler başlığı altında) verilmesi

daha uygundur. Çünkü deney ve kontrol gruplarının özdeşliğine ilişkin yapılan analiz

sonucu bir bulgu değildir; özdeş gruplar oluşturma araştırmacının deneysel işlem

öncesi yerine getirmesi gereken bir yükümlülüktür.

Eğer bir manidarlık testi yapılmışsa p değeri için kabul düzeyinin belirtilmesi gerekir.

Örneğin “Bu araştırmada manidarlık düzeyi .05 olarak alınmıştır.”.

Başlık ve içerik bilgisi tutarlı olmalıdır. Örneğin “Deney ve kontrol gruplarının ön

testleri arasında anlamlı bir fark bulunması üzerine (p<0.05) deney ve kontrol

gruplarının ön test ve son test ...... aritmetik ortalamaları alınmış ve deney ve kontrol

grubunun ...... testleri sonuçlarına ilişkin kovaryans analizi sonuçlarına bakılmış, ön

testler kontrol edildiğinde son testler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Fark

deney grubu lehinedir (p=.000<0.05).” gibi bulgular bu kısımda verilmemelidir.

Yine “Yapılan ölçek çalışmasının geçerlilik ve güvenilirlik katsayılarını belirlemek

amacıyla geliştirmiş olan … ölçeği uygulanmıştır. Ölçeğin güvenilirliğini gösteren

Cronbach Alfa katsayısı 0.90 olarak bulunmuştur. Araştırmada kullanılan bu ölçekte

34

genel sorular dışında 5’li Likert tipi ölçek kullanılmıştır. Bu tip ölçeklerde verilen

cevaplar 1 ile 5 arasında değişmektedir.” gibi veri toplama aracı altında yer alması

gereken bilgiler bu kısımda verilmemelidir.

Kullanılan istatistik paket programın adı (SPSS, EQS, LISREL, Amos, Statistica,

Mplus, MLwin, LISCOMP, ITEMAN, SAS PROC-CALIS, NVivo, MAXqda vb.)

yazılmamalıdır.

Araştırma ile ilgili veri toplama araçları/ham veriler ve bilgisayar ortamlarına girilmiş

veriler tezin bitiminden itibaren beş yıl süreyle araştırmacı tarafından muhafaza

edilmelidir. Söz konusu araç, evrak ve dosyalar gerektiğinde Enstitü tarafından

istenebilir.

Nitel araştırmalarda da, veri analizi için uygulanan süreçler (kullanılan tekniklerin betimsel,

içerik ideografik, mikro-etnografik oluşu ve seçilmelerine ilişkin gerekçeleri ile birlikte) tek

tek açıklanmalıdır.

2.4. Bulgular

Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda toplanan

verilerin işlenmesinden sonra problem çözümüne ışık tutacak biçimde kullanıma hazır hâle

getirilen verilerin analiz sonuçları bulgular bölümünde yer alır. Bu bölüm kendi içinde alt

bölüm ve başlıklar altında yazılabilir. Bulguların yazımında şu noktalara dikkat etmek

gerekir:

Nicel ya da nitel analiz sonuçlarını ortaya koymanın en iyi yolu bulguların, araştırma

sorularının/denencelerin sırasıyla sunulmasıdır. Araştırmada belirlenen her araştırma

sorusu/denence, bölüm içerisinde ayrı bir alt başlık olarak ele alınmalıdır. Örneğin üç

araştırma sorusu varsa bölüm içerisinde üç ayrı alt bölüm olmalıdır.

Bulgularla yazılırken her bir araştırma sorusuyla/denenceyle ilgili tablo ya da şekiller

oluşturulabilir. Bu tablo ya da şekiller okuyucu açısından daha anlaşılır olacaktır ve

araştırmacının verileri sunmasını da kolaylaştırır. Tablo ve şekiller açıklanırken

önemli olanlar vurgulanmalıdır. Bütün ayrıntıların ele alınması asıl verilmek

istenenden uzaklaşmaya yol açabilir.

İstatistiksel analizlere ilişkin bilgisayar paket programlarından elde edilen tablolar

ve/veya şekiller (grafik çizme programları hariç) ekran görüntüsü biçiminde aynen

alınmamalıdır.

35

Tablo, şekil, grafik vb. görseller mutlaka APA yazım kılavuzunun güncel sürümüne

uygun olmalıdır.

Elde edilen bulgular olduğu gibi raporlaştırılmalı, yoruma yer verilmemelidir. Eğer

araştırmacının bulguların yorumunu bu bölümde yapması zorunlu ise bu yorum ayrı

paragraf(lar) hâlinde sunulmalıdır.

Bulguların sunumunda araştırmacının beklentileri ve öznel yargıları değil, problemin

çözümü için bulunan sonuçlar ön planda tutulmalıdır.

Bulgular kısmının düzenlenmesinde ham veri tablolarına yer verilmeden, analiz

edilmiş tablolar doğrudan sunulabilir. Gerek görülürse ham veri tabloları “Ekler”

bölümünde verilebilir.

Analizi yapılan veriler sayısallaştırılarak tablolarda sunulmadan önce, hangi alt

probleme ait veri olduğuna ve hangi istatistik yöntemle analiz edildiğine ilişkin bilgi

verilmelidir.

Tablo açıklamalarında, tablo numarası mutlaka belirtilmelidir. “Yukarıdaki tablo”,

“aşağıdaki tablo” gibi ifadeler kullanılmamalıdır. Buna göre tablo sunulurken,

“...Tablo ......’da gösterilmiştir” gibi tabloya giriş ifadesi ve tablonun altına da “Tablo

......’da görüldüğü gibi...” biçiminde tablodan çıkış ifadesi yazılabilir.

Bu bölümde sonuç, tartışma ya da öneriye yer verilmemelidir.

Araştırma soruları/denenceler arasında olmayan bulgulara yer verilmemelidir.

2.4.1. Tarama modelindeki bir araştırma için bulgu yazma örneği

Araştırmacı tarama modelindeki bir araştırmada bulgusunu düz cümle biçiminde yazabilir,

tablo ya da şekille gösterebilir. Bu yollardan yalnızca biri tercih edilmelidir.

Bulgunun düz cümle biçiminde yazımına ilişkin örnek:

“7-14 yaş aralığındaki çocukların, aile içindeki yetişkinler tarafından terk etmekle tehdit

edilme durumları”nı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Beşinci araştırma sorusu çerçevesinde aile içindeki yetişkinlerin çocuğu terk

etmekle tehdit etme durumunu belirlemek amacıyla yüzde analizi yapılmıştır.

Yapılan analiz sonucunda çocukların % 20.99’unun (n=170) birçok kez tehdit

edildiği, % 24.69’unun (n=200) bazen tehdit edildiği ve % 54.32’sinin (n=440)

hiçbir zaman tehdit edilmediği belirlenmiştir.”

36

Bulgunun tablo biçiminde sunumuna ilişkin örnek:

“7-14 yaş aralığındaki çocukların ev içinde korkmasına neden olacak biçimde yetişkin

kavgalarına şahit olma durumları”nı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde

yazabilir:

“Dördüncü araştırma sorusu çerçevesinde ev içinde çocuğun korkmasına neden

olacak biçimde yetişkinlerin kavga sıklığını belirlemek amacıyla frekans ve yüzde

analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda elde edilen bulgular Tablo 4’te

gösterilmiştir.”

NOT: Bulgunun tablo ile gösteriminde, sayısal değerler metin içinde tekrar edilmemelidir.

Araştırmacı önemli gördüğü noktaları ve okuyucunun dikkatini çekmek istediği bulguyu

vurgulamalıdır.

Bulgunun şekille sunumuna ilişkin örnek:

“7-14 yaş aralığındaki çocukların ev içi şiddete tanıklık etme durumları”nı belirlemek isteyen

bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Üçüncü araştırma sorusu çerçevesinde çocukların son bir yıl içinde ev içi

şiddete tanıklık etme durumunu belirlemek amacıyla yüzde analizi yapılmıştır.

Yapılan analiz sonucunda elde edilen bulgular Şekil 1’de gösterilmiştir.”

37

Şekil 1: Çocukların Son Bir Yıl İçinde Ev İçi Şiddete Tanıklık Etme Durumu

NOT: Bulgunun şekil ile gösteriminde, sayısal değerler metin içinde tekrar edilmemelidir.


vurgulamalıdır.

2.4.2. Korelasyonel modeldeki bir araştırma için bulgu yazma örneği

Araştırmacı korelasyonel modeldeki bir araştırmada bulgusunu düz cümle biçiminde

yazabilir, tablo ya da şekil (eğer uygunsa) ile de gösterebilir. Bu yollardan yalnızca biri

tercih edilmelidir.


“9. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama başarısı ile diğer alanlardaki başarıları arasındaki

ilişki”yi belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın sekizinci sorusu çerçevesinde öğrencilerin okuduğunu anlama

testi puanları ile fizik dersi başarıları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını

belirlemek amacıyla Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı

hesaplanmıştır. Yapılan analiz sonucunda okuduğunu anlama ile fizik dersi

başarısı arasında pozitif, orta ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir, r=.33,

p=.000. Ayrıca söz konusu iki değişken arasında toplam varyansın

(değişkenliğin) %11 olduğu belirlenmiştir.”


“Üniversite öğrencilerinin çalışma belleği, bilgiyi işleme, sözcük, anısal bellek puanları ve

yaş arasındaki ilişkiler”i belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın beşinci sorusu çerçevesinde üniversite öğrencilerinin çalışma

belleği, bilgiyi işleme, sözcük, anısal bellek puanları ve yaş arasında anlamlı bir

ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla Pearson momentler çarpımı

korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Yapılan analiz sonucunda elde edilen

bulgular Tablo 5’te gösterilmiştir.”

38



vurgulamalıdır.

Bulgunun şekil biçiminde sunumuna ilişkin örnek:

“Lise öğrencileri için benlik algılarının güvenli bağlanma, öznel iyi oluş ve sosyal izolasyon

aracı değişkenleri ile yaşam doyumlarını yordama durumunun bir yol modeli çerçevesinde

doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde

yazabilir:

“Araştırmanın ikinci sorusu çerçevesinde lise öğrencilerinin benlik algılarının

güvenli bağlanma, öznel iyi oluş ve sosyal izolasyon aracı değişkenleri ile yaşam

doyumlarını yordama durumunun bir yol modeli çerçevesinde doğrulanıp

doğrulanmadığını belirlemek amacıyla yol (path) analizi yapılmıştır. Yapılan

analiz sonucunda elde edilen bulgular Şekil 7’de gösterilmiştir.

Şekil 7: Yaşam Doyumuna İlişkin Yol Modeli

Şekil 7’de sunulan modele ilişkin uyum indeksleri 2(318)=626.75, p=.000,

(2/sd)=1.97, GFI=0.91, NFI=0.95, CFI=0.96, SRMR=0.062 ve RMSEA=0.055

39

olarak bulunmuştur. Yol katsayılarının tümünün anlamlı t değeri verdiği

belirlenen modelde...”

2.4.3. Nedensel karşılaştırma modelindeki bir araştırma için bulgu yazma örneği

Araştırmacı nedensel karşılaştırma modelindeki bir araştırmada bulgusunu düz cümle

biçiminde yazabilir ya da tablo ile gösterebilir. Bu yollardan yalnızca biri tercih edilmelidir.


“0-6 yaş arası çocuğu olan anne ve babaların, çocuk gelişimi konusundaki bilgi düzeyleri

arasındaki fark”ı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın ikinci sorusu çerçevesinde 0-6 yaş arası çocuğu olan anne ve

babaların, çocuk gelişimi konusundaki bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir fark

olup olmadığını belirlemek amacıyla bağımsız gruplar için t-testi yapılmıştır.

Yapılan analiz sonucunda annelerin puan ortalaması (Ortalama=73.43, S=7.79)

ile babaların puan ortalamaları (Ortalama=69.37, S=8.05) arasındaki farkın

manidar olduğu belirlenmiştir, t(160)=3.260, p=.001, 2=.062. Buna göre

annelerin puan ortalaması, babaların puan ortalamasından yüksektir. Söz konusu

farka ilişkin eta-kare değerlendirildiğinde etki büyüklüğünün orta olduğu ifade

edilebilir (Kaynak, Yıl).”

NOT: Hipotez testlerinde farkın manidarlığına ilişkin bulgunun raporlaştırılması örneğinde

etki büyüklüğü için eta-kare verilmiştir, ancak araştırmacı elbette diğer etki büyüklüğü

hesaplama yöntemlerinden (Cohen d vb.) birini de tercih edebilir.


“0-6 yaş arası çocuğu olan anne ve babaların, çocuk gelişimi konusundaki bilgi düzeyleri

arasındaki fark”ı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın ikinci sorusu çerçevesinde 0-6 yaş arası çocuğu olan anne ve

babaların, çocuk gelişimi konusundaki bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir fark

olup olmadığını belirlemek amacıyla bağımsız gruplar için t-testi yapılmıştır.

Yapılan analiz sonucunda elde edilen bulgular Tablo 2’de gösterilmiştir.”

40

Tablo 2’de görüldüğü üzere, anne ve babaların puan ortalamaları arasında

manidar bir fark vardır, t(160)=3.260, p=.001, 2=.062. Buna göre annelerin

puan ortalaması, babaların puan ortalamasından yüksektir. Söz konusu farka

ilişkin eta-kare değerlendirildiğinde etki büyüklüğünün orta olduğu ifade



Eğer ortalamalar arasında fark varsa araştırmacı farkın kaynağına ilişkin bilgileri vermeli ve

etki büyüklüğü kararını yazmalıdır.

2.4.4. Deneysel bir araştırma modeli için bulgu yazma örneği

Araştırmacı deneysel bir araştırmada bulgusunu düz cümle biçiminde yazabilir ya da tablo ile

gösterebilir. Bu yollardan yalnızca biri tercih edilmelidir.


“5. sınıf öğrencileri için sosyal beceri eğitiminin, öğrencilerin öğrenilmiş çaresizlik

düzeylerine etkisi”nin araştırıldığı bir çalışmada deney, kontrol ve plasebo gruplarının sontest

puanları arasındaki farkı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın üçüncü sorusu çerçevesinde deney, kontrol ve plasebo gruplarının

öğrenilmiş çaresizlik sontest puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup

olmadığını belirlemek amacıyla tek faktörlü varyans analizi yapılmıştır. Yapılan

analiz sonucunda deney grubunun puan ortalaması (n=20, Ortalama=56.6,

S=12.01), kontrol grubunun puan ortalaması (n=20, Ortalama=59, S=11.42) ve

plasebo grubunun puan ortalaması (n=20, Ortalama=58.4, S=12.31) arasındaki

farkın manidar olduğu belirlenmiştir, F(2,57)=6.184, p=.004, 2=.178. Farkın

kaynağını belirlemek amacıyla çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey yapılmış ve

deney grubunun öğrenilmiş çaresizlik puan ortalamasının, kontrol ve plasebo

gruplarının puan ortalamalarından daha düşük olduğu belirlenmiştir. Kontrol ve

plasebo grupları arasında ise anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Söz konusu

41

farka ilişkin eta-kare değerlendirildiğinde etki büyüklüğünün yüksek olduğu ifade



“5. sınıf öğrencileri için sosyal beceri eğitiminin, öğrencilerin öğrenilmiş çaresizlik

düzeylerine etkisi”nin araştırıldığı bir çalışmada deney, kontrol ve plasebo gruplarının sontest

puanları arasındaki farkı belirlemek isteyen bir araştırmacı, bulgusunu şu biçimde yazabilir:

“Araştırmanın üçüncü sorusu çerçevesinde deney, kontrol ve plasebo gruplarının

öğrenilmiş çaresizlik sontest puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup

olmadığını belirlemek amacıyla tek faktörlü varyans analizi yapılmıştır. Yapılan

analiz sonucunda elde edilen bulgular Tablo 3’te gösterilmiştir.

Tablo 3’de görüldüğü gibi deney, kontrol ve plasebo gruplarının sontest puan

ortalamaları arasında manidar bir fark vardır, F(2,57)=6.184, p=.004, 2=178.

Farkın kaynağını belirlemek amacıyla çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey

yapılmış ve deney grubunun öğrenilmiş çaresizlik puan ortalamasının, kontrol ve

plasebo gruplarının puan ortalamalarından daha düşük olduğu belirlenmiştir.

Kontrol ve plasebo grupları arasında ise anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Söz

konusu farka ilişkin eta-kare değerlendirildiğinde etki büyüklüğünün yüksek

olduğu ifade edilebilir (Kaynak, Yıl).”


Eğer ortalamalar arasında fark varsa araştırmacı farkın kaynağına ilişkin bilgileri vermeli ve

etki büyüklüğü kararını yazmalıdır.

Bu bölümde ifade edilen kurallar ağırlıklı olarak nicel çalışmalar içindir. Bu kurallar büyük

ölçüde nitel çalışmalar için de geçerlidir. Nitel bir çalışmada da bulgular araştırma soruları

çerçevesinde organize edilmelidir. Nicel çalışmaların bulguları birkaç paragraf ve tablo ile

kolaylıkla ifade edilebilirken, nitel çalışmaların bulguları daha uzun anlatımları gerektirebilir.

Nitel çözümlemelere ilişkin bulguların yazımında şu noktalara dikkat edilmesi gerekir:

42

Yazılı yanıtlardan ya da doküman örneklerinden kesitler sunulacaksa orijinalliği

bozulmadan sunulmalıdır (örneğin tarama yapılarak).

Görüşme ve video dökümlerindeki etkileşimlerden örnek kesitlerin sunumu sırasında,

sözel ifadelerin yanı sıra araştırma açısından önemliyse sözel olmayan ifadelere de

(duraksama, gülme, sinirlenme, yüksek sesle/fısıltı ile konuşma gibi) yer verilmelidir.

Sözel olmayan ifadelere ilişkin standart işaretlemeler bulguların giriş bölümünde

sunulmalıdır.

Görüşmeden ve video çekiminden bir kesit sunulurken görüşmenin/video kaydının

kaçıncı dakikası ve saniyesinden kesit sunulduğu ifade edilmelidir.

Doküman ve günlüklerden örnek kesitler sunulurken sayfa numaraları verilmelidir.

2.5. Sonuç, Tartışma ve Öneriler

Bu bölüm “Sonuç ve Tartışma” ve “Öneriler” olmak üzere iki alt başlıktan oluşur, yeni bir

sayfadan başlanarak yazılır. Bu bölümde araştırma problemi doğrultusunda ele alınan

araştırma sorularına/denencelere ilişkin bulgulara ait sonuçlar yazılarak problem

çerçevesinde tartışılır ve bu bağlamda öneriler yazılır.

2.5.1. Sonuç ve Tartışma

Bu kısımda doğrulansın ya da doğrulanmasın, kabul edilsin ya da reddedilsin ele alınan her

bir araştırma sorusuna ilişkin bulgunun sonucu yazılır, hemen ardından ilgili alanyazında

geçen ve çalışmanın kuramsal çerçeve ve ilgili alanyazın bölümünde sunulan benzer ve farklı

araştırma sonuçları (atıfta bulunarak) ile de karşılaştırılarak tartışılır. Sonuç bölümünün,

bulguların bir özeti ya da kısa bir tekrarı olmadığı ve bulgulara ilişkin yapılan yorumlardan

sonra araştırmacının yargısı olduğu bilinmelidir. Diğer bir ifadeyle araştırmacı sonuç ve

tartışmayı büyük ölçüde kendi ifadesiyle ele almalıdır. Araştırma soruları/denencelere ilişkin

ortaya konan sonuçlar, nihayetinde araştırma problemine yanıt olacak biçimde bir tartışma ile

bitirilmelidir. Sonuçların, okumayı kolaylaştırması açısından araştırma soruları/denenceler

doğrultusunda maddeler halinde yazılması tercih edilmelidir.

43

Doğru yazılmış sonuç ve tartışma örneği:

“Birinci araştırma sorusuna ilişkin bulgu doğrultusunda okul psikolojik

danışmanlarının özel eğitime yönelik özyeterlilik algılarının cinsiyete göre

anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç, okul psikolojik

danışmanlarıyla yapılan diğer özyeterlilik çalışmalarının sonuçlarıyla büyük

ölçüde paralellik göstermektedir. Türkiye’de ...... (Yıl), ...... ve ...... (Yıl) ve ......’ün

(Yıl) okul psikolojik danışmanlarının özyeterliliklerine ve ......’nın (Yıl)

öğretmenlerin özel eğitim özyeterliliklerine ilişkin yaptıkları araştırmalarda da

özyeterliliğin cinsiyete göre anlamlı bir biçimde farklılaşmadığı belirlenmiştir.

Diğer taraftan ...... ve ......’un (Yıl) öğretmenlerle yaptıkları çalışmada ise kadın

öğretmenlerin erkeklere göre daha yüksek özyeterlilik düzeyine sahip oldukları

bildirilmiştir. Araştırma sorusu çerçevesinde ortaya çıkan sonucun diğer

çalışmalarla büyük oranda örtüştüğü ifade edilebilir. Buna bağlı olarak okul

psikolojik danışmanlarının özel eğitime ilişkin özyeterlilik algılarının cinsiyet

faktöründen bağımsız bir biçimde değerlendirilebileceği söylenebilir.”

Yanlış yazılmış sonuç ve tartışma örneği:

“Şiddet öğesi içeren programlardan rahatsız olup olmama durumuna

bakıldığında, “çizgi filmlerdeki şiddet unsuru içeren sahneleri çocukların

seyretmesinden rahatsız olma durumu (%59.4)”, “filmin kahramanının halkın

iyiliği için kuvvet kullanmasından rahatsız olma durumu (%42.8)”, “dizilerde

veya filmlerde kadının çalışmasının engellenmesinden rahatsız olma durumu

(%63.6)”, “çocuğunuzun herhangi bir çizgi film kahramanını örnek almasından

rahatsız olma durumu (%69.7)” vb. örneklerde rahatsız olma oranları düşük

çıkmıştır.”

(Bu örnekte bulgular aynen tekrar edilmiş, alanyazındaki benzer ya da farklı

araştırma sonuçlarıyla karşılaştırma yapılmamış ve araştırmacı kendi ifadeleriyle

sonucu tartışmamıştır.)

44

2.5.2. Öneriler

Araştırmacı öneriler başlığı altında mutlaka araştırmadan elde edilen bulgular temelinde

öneriler yazmalıdır. Bu kısımda araştırma bulgularıyla ilgisi olmayan, çok genel, net olmayan

öneriler yazılmamalıdır. Araştırmacı iki bağlamda öneri yazabilir. Bunlar:

1. İleriye dönük araştırmalara ilişkin öneriler yazmak.

2. Uygulamaya dönük öneriler yazmak.

Doğru yazılmış öneri örnekleri:

“... ölçme aracının klinik gruplar (depresyon tanısı almış çocuklar vb.), üstün

zekâlı ya da engelli çocuklar, istismar edilmiş çocuklar gibi spesifik gruplar için

ölçme değişmezliğini test etmeye yönelik araştırmalar planlanabilir.” (İleriye

dönük araştırmalara ilişkin bir öneri)

“Çalışmanın sonuçları öğrencilerde kimyasal denge konusunda kavram

yanılgılarının benzeşim (analoji) yöntemi ile azaldığını ortaya koymaktadır. Bu

doğrultuda kimya öğretmenleri öğretim sürecinde kavram yanılgılarını azaltmak

için kazanımlarla somut benzerliği olan analojileri kullanabilirler.”

(Uygulamaya dönük bir öneri)

Yanlış yazılmış öneri örnekleri:

“Çağdaş̧ öğrenme ve öğretme kuramlarının ortaya koyduğu bilimsel yöntemi

kullanma, problem çözme, objektif düşünme, doğru karar verme, öğrenmeyi

öğrenme gibi özellikleri öğrencilere kazandırmada ve 21. yüzyılın bireyi olarak

geliştirmede bilgisayar destekli öğretimin avantajlarından yararlanılmalıdır.”

(Araştırmacı kendi araştırmasından çıkması olanaklı olmayan, bulgulara dayalı

olmayan çok genel öneriler [araştırma yapılmadan da getirilebilecek öneriler]

yazmamalıdır.)

“Öğrenmek için, eğitimci ve eğitime katılanlar arasında bir fikir alışverişi ortamı

yaratılmalıdır. Öğrenme iki veya daha fazla kişi arasında olan bir alışveriştir.

...... eğitimcisi, şimdi artık öğreten değil, kişilerin öğrenmesini izleyen bir kişi

konumundadır. Öğretmek yerine öğrenmeyi izlemek daha fazla öğretici

olmaktadır.” (Öneri niteliğinde olmayan ifadeler öneri olarak yazılmamalıdır.)

“Kavram haritalarının ölçme değerlendirme amaçlı kullanımından önce

öğrencilerin kavram haritalarını öğrenme amaçlı kullanmaları sağlanmalıdır. Bu

45

yolla öğrenciler kavramlar arası ilişkileri daha iyi öğrenebilirler (......, 2004;

......, 2000; ......, 2010).” (Önerilerde referans bulunmamalıdır.)

"...... yok olup gitmeden öz kültürümüzün yaşatılması için kurumlar tarafından

tespitler yapılmalı, yöre halkı da bu kültürel mirası kültürümüzün tarihi ve

vazgeçilmez bir değeri olarak korumalı ve yaşatmaya çalışmalıdır." (Öneriden

çok temenni niteliğindeki ifadelere yer verilmemelidir.)

2.6. Kaynak Gösterimi

2.6.1. Metin İçi Kaynak Gösterimi

Metin içi kaynak gösteriminde Amerikan Psikoloji Derneği (American Psychological

Association-APA) güncel yazım kılavuzu referans alınmalıdır. Kaynak gösteriminde

disiplinlerarası farklar varsa danışman onayıyla farklı stiller de kullanılabilir. Metin içi

kaynak gösterimi, metnin tamamında tutarlı ve tek bir stile uygun olmalıdır.

Aşağıda sık kullanılan gösterimlere ilişkin örnekler verilmiştir. Ayrıntılı bilgi için APA

Yazım Kılavuzu’nun güncel basımına başvurunuz.

2.6.1.1. Tek Yazarlı / Çok Yazarlı Tek Çalışma

Yazarın soyadı ve çalışmanın tarihi yazılır. Örneğin metin içinde gönderim yapılacak kaynak,

alıntı yapılan cümlenin başında gösterilecekse “Soyad (Yıl)...”; sonunda gösterilecekse

“(Soyad, Yıl)” biçiminde yazılır. Metin içi gösterimleri Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1: Tek Yazarlı/Çok Yazarlı Çalışmaların Metin İçi Kaynak Gösterimi

Metin içinde ilk

gösterim

Metin içinde

sonraki

gösterimler

Metin içinde

ayraç içi ilk

gösterim

Metin içinde

ayraç içi

sonraki

gösterimler

Tek yazarlı bir

çalışma Kline (2000) Kline (2000) (Kline, 2000) (Kline, 2000)

İki yazarlı bir

çalışma

Turgut ve

Baykul (2012)

Turgut ve

Baykul (2012)

(Turgut ve

Baykul, 2012)

(Turgut ve

Baykul, 2012)

Üç yazarlı bir Dunn, Everitt ve Dunn ve (Dunn, Everitt (Dunn ve

46

çalışma Pickles (1993) diğerleri (1993) ve Pickles,

1993)

diğerleri, 1993)

Dört yazarlı

bir çalışma

Büyüköztürk,

Akgün, Kahveci

ve Demirel

(2004)

Büyüköztürk ve

diğerleri (2004)

(Büyüköztürk,

Akgün, Kahveci

ve Demirel,

2004)

(Büyüköztürk ve

diğerleri, 2004)

Beş yazarlı bir

çalışma

Gathercole,

Service, Hitch,

Adams ve

Martin (1999)

Gathercole ve

diğerleri (1999)

(Gathercole,

Service, Hitch,

Adams ve

Martin, 1999)

(Gathercole ve

diğerleri, 1999)

Altı ve daha

çok yazarlı bir

çalışma

Spitzer ve

diğerleri (2010)

Spitzer ve

diğerleri (2010)

(Spitzer ve

diğerleri, 2010)

(Spitzer ve

diğerleri, 2010)

Yazarlardan

oluşan bir grup

(Kısaltması

anlaşılır ise)

American

Psychological

Association

(APA, 2010)

APA (2010)

(American

Psychological

Association

(APA), 2010)

(APA, 2010)

Yazarlardan

oluşan bir grup

(Kısaltması

yok)

Akdeniz

Üniversitesi

(2016)

Akdeniz

Üniversitesi

(2016)

(Akdeniz

Üniversitesi,

2016)

(Akdeniz

Üniversitesi,

2016)

NOT 1: Jr., Von, De gibi ekler kullanılamaz.

NOT 2: Yazar unvanları (Dr., Prof. vb.) kaynak gösteriminde yer almaz.

2.6.1.2. Farklı Yazarlardan Birden Fazla Alıntı Yapma

Farklı yazarların çalışmalarından birden fazla alıntı yapıldığı durumda ayraç içinde,

kaynaklar arasında noktalı virgül konarak ve alfabetik sırayla yazarın soyadı ve çalışmanın

yılı (Soyad, Yıl; Soyad, Yıl; Soyad, Yıl) yazılır.

Örnek: (Işık, 2003; Lunenburg ve Ornstein, 2011; Terzi, 2005).

47

2.6.1.3. Aynı Yazar(lar)ın Birden Fazla Ortak Araştırmasından Alıntı Yapma

Aynı yazar(lar)a ait birden fazla çalışma yayın yılı gözetilerek yazılır. Baskıda olan yayınlar

en sona yazılır. Önce yazar(lar)ın soyad(lar)ı, daha sonra her bir çalışmanın yılı (Soyad ve

Soyad, Yıl, Yıl) verilir.

Örnek: (Deryakulu ve Büyüköztürk, 2002, 2005).

2.6.1.4. Aynı Yazarın/Yazarların, Aynı Yıl İçinde Basılan Birden Fazla Ortak

Araştırmasından Alıntı Yapma

Aynı yazarın/yazarların aynı yıl içinde yaptığı çalışmalar, yılın sonuna a, b, c eklenerek

yazılır. Bu ekler kaynaklardaki sıraya göre (makale, kitap bölümünün adının alfabetik

sıralamasına göre) yazılır.

Örnek: (Kayri ve Çokluk, 2010a, 2010b)

2.6.1.5. Aynı Soyadlı Yazarlar

Aynı soyadlı yazarların, metin içinde adlarının baş harfleri verilir.

Örnek: L. W. Green (1980) ve M. F. Green (1997)...

2.6.1.6. Yazarı Belli Olmayan Çalışmalar

Kaynaklarda belirtilen başlık ve yıl ile birlikte verilir. Eğer makale, kitap bölümü ya da web

sayfası ise başlık tırnak içinde; süreli yayın/dergi, kitap, broşür ya da kitap ise başlık italik

olarak yazılır.

Örnek: “Yerel Bilginin Küreselleştirilmesi (2006) adlı makale...” ya da “(“Study finds”,

2007)”.

Eğer bir çalışma “anonim” ise (Anonim, 2009) biçiminde yazılır.

2.6.1.7. İkincil Kaynakların Kullanımı

Örnek: Meade ve Bauer (2007) tarafından... (akt: Sass, Schmitt ve Marsh, 2014).

2.6.1.8. Klasik / Çok Eski Çalışmalar

Çok eski bir çalışma olduğu için yayın yılı bilinmiyor ise çeviri yapıldığı / uyarlandığı yıl

alıntı yapılır ve “çev.,” eklenir. Kullanılan sürümün yılının sonuna sürüm eklenir. Özgün

(orijinal) yayın tarihi biliniyorsa alıntıda yer verilir.

Örnek: (Eflatun, çev., 1942)

48

(Aristotle, t.y.) NOT: t.y.: tarih yok

2.6.2 Tez Sonunda Kaynaklar Bölümünün Yazımı

Kaynaklar bölümünde, metin içerisinde kullanılan kaynaklar alfabetik sırayla verilir. Metin

içerisinde olmayan/kullanılmayan kaynaklar, Kaynaklar bölümünde kesinlikle yer

almamalıdır. Kaynakların gösterimine ilişkin genel ve sık başvurulan kurallar aşağıda

belirtilmiştir. Diğer ayrıntılar için örneklere ve APA’nın güncel yayım Kılavuzu’na

bakılabilir.

Yazar unvanları kaynaklarda yer almaz.

Birden çok yazarlı eserlerde, yazarlar virgül ile ayrılır ve son yazardan önce “ve/and”

bağlacı kullanılır.

Kitap adları italik yazılır.

Süreli yayınlarda dergi adları italik yazılır.

Yayınevlerinin adları kısaltılmaz.

Editörlü bir kitabı belirtmek için “(Ed.)” kısaltması kullanılır.

Çeviri eserlerde, eser adından sonra çevirenin adı verilir.

Basım bilgisi varsa eser adından sonra ayraç içinde basım bilgisi verilir.

Süreli yayınlarda dergi adından sonra cilt, sayı numarası ve sayfa numaraları verilir.

Kaynakçada ikinci ve daha sonraki satırlar bir cm. içerden başlar.

2.6.2.1. Kitaplar

2.6.2.1.1. Tek yazarlı kitap

Soyad, A. (Yayın yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Baykul, Y. (2010). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara:

Pegem Akademi.

Kirk, R. E. (2000). Experimental design: Procedures for the Behavioral Sciences (Second

Edition). California: Brooks/Cole Publishing Company.

2.6.2.1.2. Çok yazarlı kitap

İkiden yediye kadar yazarı olan kitaplar

49

Soyad, A. ve/and Soyad, B. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Özer, D. S. ve Özer, M. K. (2014). Çocuklarda motor gelişim. Ankara: Nobel Akademik

Yayıncılık.

Duncan, T. E., Duncan, S. C., Strycker, L. A., Li, F., & Alpert, A. (1999). An introduction to

latent variable growth curve modeling: Concepts, issues, and applications. New Jersey:

Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Yediden daha fazla yazarı olan kitaplarda, ilk altı yazar ve son yazarın adı yazılır.

Yazar, 1., Yazar, 2., Yazar, 3., Yazar, 4., Yazar, 5., Yazar, 6., … Yazar, X. (Yayın Yılı).

Kitap adı. Yayın Yeri: Yayınevi.

Livermore, S., Smith, L., Richman, D. F., Fraser, G., Gurr, M., Lawrence, Z., Zuckerman, G.,

… Ercikan, K. (2010). Handbook for Teachers. New York: NASW Press.

2.6.2.1.3. Çeviri kitap

Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı (A. Soyadı, Çev.). Yayın yeri: Yayınevi. (Kaynak Kitabın

Yayın Yılı).

Fromm, E. (1993). Erdem ve mutluluk (A. Yörükan, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası

Kültür Yayınları. (1947).

2.6.2.1.4. Editörlü bir kitapta bölüm

Yazar, A. (Yayın Yılı). Yayın adı. A. Soyadı (Haz./Ed.). Kitap adı (s. sayfa numaraları).

Yayın yeri: Yayınevi.

Uçar, N. (2005). Kümeleme analizi. Ş. Kalaycı (Ed.). SPSS uygulamalı çok değişkenli

istatistik teknikleri (s. 349-376). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Caplan, J. B. and Caplan, P. J. (2005). The perseverative search for sex differences in

mathematics ability. A. M. Gallagher and J. C. Kaufman (Ed.). Gender differences in

mathematics an integrative psychological approach (p. 25-47). Cambridge: Cambridge

University Press.

50

2.6.2.1.5. Tüzelkişi yazarlı

Tüzelkişi. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

T.C. Sağlık Bakanlığı. (2014). Türkiye çocukluk çağı (7-8 yaş) şişmanlık araştırması raporu.

Ankara: Sistem Yayıncılık.

Organisation for Economic Co-operation and Development. (2014). PISA 2012 technical

report. Paris: OECD Publishing.

2.6.2.1.6. Ansiklopedi ya da sözlük

Yazar, A. (Yayın Yılı). Yayın adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S. ve Yolsal, Ü. H. (2002). Felsefe sözlüğü. Ankara: Bilim ve

Sanat Yayınları.

2.6.2.2. Süreli Yayın (Makale)

2.6.2.2.1. Tek yazarlı dergi makalesi

Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt no (sayı), sayfa numaraları.

Taştan, M. (2015). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Kimlik Algıları. Eğitim ve

Bilim, 40 (180), 327-342.

Billingsley, B. S. (2004). Special education teacher retention and attrition: A critical analysis

of the research literature. The Journal of Special Education, 38 (1), 39-55.

2.6.2.2.2. Çok yazarlı dergi makalesi (yedi ve daha az)

İkiden yediye kadar yazarı olan kitaplar

Yazar, A., Yazar, B., ve/and Yazar, C. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt no (sayı),

sayfa numaraları.

Deniz, M. ve Çok, F. (2010). Kendini gizleme ölçeğinin ergenler için uyarlanması ve

psikometrik nitelikleri. İlköğretim Online, 9 (1), 424–432.

Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., Pulakos, E. D., & White, L. A. (1993). The

51

people in organization. Organizational Management, 41, 21-30.

Yediden daha fazla yazarı olan makalelerde, ilk altı yazar ve son yazarın adı yazılır.

Yazar, 1., Yazar, 2., Yazar, 3., Yazar, 4., Yazar, 5., Yazar, 6., ... Yazar, 8. (Yayın Yılı).

Makale adı. Dergi Adı, cilt no (sayı), sayfa numaraları.

Miller, F. H., Choi, M. J., Angeli, L. L., Harland, A. A., Stamos, J. A., Thomas, S. T., …

Rubin, L. H. (2009). Web site usability for the blind and low-vision user. Technical

Communication, 57, 323-335.

NOT: Gerek tek yazarlı, gerekse çok yazarlı süreli yayınların doi (digital object identifier)

numarası varsa bunun da kaynak yazımında belirtilmesi gerekir.

Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt no (sayı), sayfa numaraları. doi:

Yalçın, İ. (2016). Profesyonel psikolojik yardım aramaya ilişkin tutumların yordanmasında

benlik kurgusu ve algılanan sosyal desteğin rolü. Eğitim ve Bilim, 41 (183), 339-349.

doi:10.15390/EB.2016.3083

Irvin, M. J., Meece, J. L., Byun, S., Farmer, T. W., & Hutchins, B. C. (2011). Relationship of

school context to rural youth’s educational achievement and aspirations. Journal of

Youth Adolescence, 40, 1225-1242. doi: 10.1007/s10964-011-9628-8

2.6.2.2.3. Baskıda Olan Makale

Yazar, A., Yazar, B., ve/and Yazar, C. (baskıda/in press). Makale adı. Dergi Adı.

Güleç Öyekçin, D., Yetim, D. ve Şahin, E. M. (baskıda). Kadına yönelik farklı ev şiddeti

tiplerini etkileyen psikososyal faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi.

Brusilovsky, P., & Eklund, J. A. (in press). A study of user-model based link annotation in

educational hypermedia. Journal of Universal Computer Science.

2.6.2.2.4. Popüler Dergi Makalesi

Yazar, A., Yazar, B., ve/and Yazar, C. (Yayın Yılı, Ay). Makale adı. Dergi Adı, cilt no (sayı),

sayfa numaraları.

52

İnam, A. (2001, Şubat). Şiddeti anlamak. Bilim ve Teknik, 399 (2), 46-47.

Zimmer, C. (2014, February). Secrets of the brain. National Geographic, 225 (2), 28-57.

2.6.2.2.5. Yazarı Belirtilmiş Gazete Makalesi

Yazar, A. (Yıl, Ay Gün). Makale adı. Gazete Adı, sayfa numarası.

Şirin, S. (2015, Kasım 23). İşte böyle ödev verilir. Hürriyet, 5.

Jordan, M. (1993, November 5). Gifted students’ quiet crisis. The Washington Post, A16.

2.6.2.2.6. Yazarı Belirtilmemiş Gazete Makalesi

Makale adı. (Yıl, Ay Gün). Gazete Adı, sayfa numarası.

Matematikte en zor sınav. (2013, Haziran 17). Radikal, 8.

What cost for a good education? (2012, March 31). The Saturday Star, 14.

2.6.2.2.7. Yayınlanmamış Bildiri

Konuşmacı, A. (Yıl, Ay). Bildiri adı. Kongre/Sempozyum Adı’nda sunulan bildiri, Yer.

Özçimenli, E., Güleş, H. ve Turan, S. (2011, Nisan). Çoğulcu liderlik: Kavramsal bir

çözümleme. VI. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Magosa, KKTC.

2.6.2.2.8. Yayınlanmış Bildiri

Konuşmacı, A. (Yıl, Ay). Bildiri adı. A. Editörün Soyadı (Ed.), Kongre/Sempozyum Adı

içinde (sayfa numarası), Yer.

Baykul, Y. (2008). Türk eğitiminde ölçme ve değerlendirme alanındaki gelişmeler: Dikey

geçiş sistemi . N. Koç (Ed.), I. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme

Kongresi içinde (1-28). Ankara Üniversitesi.

2.6.2.2.9. Poster Bildiri

Konuşmacı, A. (Yıl, Ay). Poster adı. Kongre/Sempozyum Adı’nda sunulan bildiri, Yer.

53

Aylaz, R., Güneş, G. ve Yıldız, E. (2015, Kasım). Ergenlerde akran eğitiminin sigarayı

bırakmaya etkisi. 20. Ergen Günleri Kongresi’nde sunulan poster bildiri, İnönü

Üniversitesi, Malatya.

Galeshi, R. (2016, February). Accurately assessing learners’ skills using cognitive models.

Poster session presented at the annual meeting of the Conference on Higher Education

Pedagogy, Blacksburg, VA.

2.6.2.2.10. Tez (Yayınlanmamış)

Ulusal Tez Merkezi ya da üniversitelerin/enstitülerin veri tabanından alınan tezler

Yazar, A. (Yayın Yılı). Tez adı (Yayınlanmamış Yüksek lisans/Doktora/Sanatta yeterlik

tezi). Üniversite Adı, Yer.

Doğruöz, P. (1998). Bilimsel işlem becerilerini kullanmaya yönelik yöntemin öğrencilerin

akışkanların kaldırma kuvveti konusunu anlamalarına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.

Boysan, M. (2012). Üniversite öğrencilerinde erken dönem uyumsuz şemalar, başa çıkma

stilleri ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilere yönelik bir model sınaması

(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

2.6.2.2.11. Tez (Yayınlanmış/Ticari Veri Tabanından Alınan)

Yazar, A. (Yayın Yılı). Tez adı (Yüksek lisans/Doktora/Sanatta yeterlik tezi). Hangi veri

tabanından alındığı. (Yayın No’su)

Walls, M. E. (2006). Multiple predictors of mother-child attachment and peer competency

during the preschool years (Doctoral thesis). Available from ProQuest Dissertations

and Theses database. (UMI No. 304386676)

NOT: Diğer kaynak türlerinden yapılan alıntılar için APA’nın güncel basımından

yararlanılmalıdır.

54

BİÇEMSEL YAZIM KURALLARI

1. Kâğıt Boyutları ve Ağırlığı

Tezler, A4 standardında (21cm x 29,5 cm) en az 70, en çok 100 gram birinci hamur beyaz

kâğıda yazılmalıdır. Kullanılacak kâğıdın boyutları, tez ciltlenip kesildikten sonra 20x28 cm

olacak şekilde seçilmelidir.

2. Sayfa Yapısı ve Düzenlemesi

Sayfa düzenlemesinde aşağıdaki özellikler dikkate alınarak hazırlanmalıdır:

- Tüm sayfaların (kapaklar, ekler vb. dahil) kenar boşlukları, soldan 4 cm, alt, üst ve sağdan

2,5 cm. olmalıdır.

- Tez sayfanın tek yönüne yazılmalıdır.

- Tez çıktısı laser yazıcıdan alınmalıdır. Resim, şekil vb. kullanımında, ilgili sayfalar için

renkli çıktı da alınabilir.

3. Sayfa Numaraları

Sayfa numaralarının düzenlemesinde aşağıdaki özellikler dikkate alınarak hazırlanmalıdır:

- Sayfa numaraları, Times New Roman 11 punto olmalıdır.

- Ana metin sayfalarında, sayfa numaraları, ortalı ve alttan 2.5 cm olacak şekilde

numaralandırılmalıdır.

- Tezin dış ve iç kapak sayfasında sayfa numarası konulmamalıdır.

- Tezin Onay Sayfası’ndan başlayarak Giriş Bölümü’ne kadar olan sayfalarına, küçük romen

rakamları (i, ii, iii, iv, v) ile numaralandırma yapılmalıdır. Bu numaralar, sayfanın alt

ortasına hizalanarak yazılmalıdır.

- Sayfa numaralarının önünde ve arkasında ayraç, çizgi gibi bir işaret kullanılmamalıdır.

4. Ana ve Alt Bölüm Başlıkları

Tezin ana ve alt başlıklandırmaları ile ilgili yazım şekli aşağıdaki gibidir:

Her ana bölüm, romen rakamı kullanılarak ve bölüm başlığı belirtilerek yazılmalıdır. Örnek:

Bölüm I. GİRİŞ

4.1. Birinci Düzey Başlıklar

Birinci düzey başlıklar, ortalanmış, Times New Roman, kalın, 12 punto ve tümü büyük harf,

55

üstten 30 nk, alttan 24 nk, satır arası 1 olmalıdır.

Ana bölümler (BÖLÜM I, BÖLÜM II, BÖLÜM III vb.) yeni sayfadan başlatılmalıdır.

4.2. İkinci Düzey Başlıklar

İkinci düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş harfleri büyük,


4.3. Üçüncü Düzey Başlıklar

Üçüncü düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş harfleri büyük,


4.4. Dördüncü Düzey Başlıklar

Dördüncü düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş harfleri

büyük, üstten 18 nk, alttan 12 nk, satır arası 1 olmalıdır.

4.5. Beşinci Düzey Başlıklar

Beşinci düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, italik, 12 punto ve baş harfleri

büyük, üstten 18 nk, alttan 12 nk, satır arası 1 olmalıdır.

Uyarı

- Her bölüm numaralandırma sistemine uygun olarak yazılmalıdır. Metin içerisinde başlık

olduğu halde numaralandırma yapılmayan ifadelere yer verilmemelidir.

- Birinci düzey başlıklar, romen rakamı kullanılarak ve bölümün adı da verilerek

yazılmalıdır.

- Başlıklarda mümkün olduğunca imla işaretleri kullanılmamalı, yazımlarda imla işareti

kullanımını gerektirecek başlıklandırmalara gidilmemelidir.

- Önsöz, Özet, Abstract, İçindekiler, Tablolar Listesi, Grafikler Listesi, Şekiller Listesi,

Kısaltmalar ve Semboller, Kaynaklar, Ekler için numaralandırma kullanılmamalıdır.

5. Gövde Metni

Ana metin yazımında aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır:

- Ana metinler Times New Roman 12 punto ile yazılmalıdır.

- Bütün imlalarda, imla işaretinden önce boşluk bırakılmamalı, sonrasında ise sadece bir

boşluk bırakılmalıdır. Ancak, parantez, çift tırnak ve kesme işaretlerinde, iç taraflarda

56

boşluk bırakılmamalı, dış taraflarda ise sadece bir boşluk bırakılmalıdır.

- Satır sonlarında kesme işareti kullanılmamalıdır.

- Ana bölümler (BÖLÜM I, BÖLÜM II, BÖLÜM III vb.) yeni sayfadan başlatılmalıdır.

- Başlıklar ile bağlı olan metin ayrı sayfalarda olmamalıdır.

- Tablo, şekil, çizelge vb. görseller, zorunlu olmadıkça bölünmemelidir.

6. Satır Aralıkları

Satır aralıkları aşağıdaki özellikler dikkate alınarak bırakılmalıdır:

-Ana metin 1,5 satır aralıkla yazılır.

-Yeni paragraflara 1,25 cm içeriden başlanır ve iki yana yasla ile hizalanır.

-Ana ve alt başlıklardan sonra 1 satır aralıklı tek boşluk bırakılarak metne geçilir.

-Alt başlıklardan önce 1,5 satır aralıklı tek boşluk bırakılır.

-Noktalama işaretlerinden sonra bir karakter boşluk bırakılır.

7. Tablo Başlıkları

Tablo başlıkları ve tablo düzenlemeleri aşağıdaki özellikler dikkate alınarak yapılmalıdır:

- Her bir tablonun kısa, öz ve açıklayıcı bir başlığı olmalıdır.

- Sola dayalı, Times New Roman, 12 punto ve baş harfleri büyük, italik, üstten 12 nk,

alttan 6 nk, satır arası 1 olmalıdır.

- Tablo başlıkları bölüm başlığı (Tablo 4.1, Tablo 4.2.vb.) dikkate alınarak

numaralandırılmalıdır.

- Tablolardaki iç metinlerin yazımında gerekli hallerde 8 puntoya kadar küçültme

yapılabilir.

- Tablo, metinde ilk atıfta bulunulan kısma yakın bir yere yerleştirilmelidir.

- Tablodaki her bir satır ve sütunun kısa başlıkları olmalıdır.

- Tablo başlıkları ile tablo gövdesi hiçbir şekilde ayrı sayfalarda olmamalıdır.

- Tablo gövdesindeki bölünmelere mümkün olduğunca izin verilmemelidir.

- İstatistiki anlamlılık düzeyinin açıklaması tablo altında yıldız kullanılarak yapılmalıdır.

- Metin içerisinde farklı anlamlılık düzeyleri için farklı sayıda yıldız kullanılmalıdır.

*p <.05, **p<.01.

- Tablo bölünmesi zorunlu ise, üst bilgi satırı sonraki sayfalarda da aynen yazılmalıdır.

- Tablolarda kullanılan semboller büyük-küçük gösterimleri, üst çizgileri, yatay-dikey

57

gösterimleri, üslü ifadeler vb. ayrıntılara dikkat edilerek yazılmalıdır.

Örneğin, aritmetik ortalama sembolü olan x gösterimi x olarak yazılmamalıdır. (Bu konuda word

programında “insert equation” ya da “denklem ekle” menüsü kullanılabilir.)

- Tablolarda sadece yatay çizgiler kullanılmalıdır.(Ek-10’da bir tablo örneği verilmiştir)

8. Şekil /Grafik / Harita / Fotoğraf Gösterimleri ve Başlıkları

Şekil, grafik, harita, fotoğraf vb. ile ilgili içeriklerin düzenlenmesinde ve başlıklarının

yazımında aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır:

- Her bir Şekil/Grafik/Harita/Fotoğraf ın kısa, öz ve açıklayıcı bir başlığı olmalıdır.

- Şekil/Grafik/Harita/Fotoğraf başlıkları bölüm başlığı (Tablon3.1, Tablo 3.2. vb.) dikkate

alınarak numaralandırılmalıdır.

- Başlıklar Şekil/Grafik/Harita/Fotoğraf’ ın altında, sola dayalı, Times New Roman, 12

punto ve baş harfleri büyük, üstten 6 nk, alttan 18 nk, satır arası 1 olmalıdır.

- Şekil/grafik/harita/fotoğraf vb. ile ilgili iç metinlerin yazımında 8 puntoya kadar

küçültme yapılabilir.

- Şekil/grafik/harita/fotoğraf başlıkları ile gövde hiçbir şekilde ayrı sayfalarda

olmamalıdır.

- Şekil/grafik/harita/fotoğraf gövdesindeki bölünmelere mümkün olduğunca izin

verilmemelidir. (Ek-11’de bir grafik örneği verilmiştir)

Tablo, şekil ve Grafikler APA nın en güncel versiyonuna göre hazırlanmalı, paket

programların sunduğu tablolar, şekiller ve grafikler ekran görüntüsü olarak değil , Word

programında hazırlanmalıdır.

9. Madde Gösterimleri

Madde gösterimleri ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

- Madde gösterimlerinden önce giriş açıklaması olmalıdır.

- Maddeler literatürden alınmışsa, madde bitiminde ya da her maddenin sonunda değil, giriş

açıklamasının sonunda kaynak gösterilir.

- Madde gösterimleri, bir örneklik sağlanarak yazılmalıdır.

- Madde gösterimlerinde harf, rakam ya da sembol gösterimleri araştırmacının tercihine

bağlıdır.

58

10. Tezlerin Derlenip Ciltlenmesinde İzlenecek Sıra

Tezlerin derlenip ciltlenmesinde aşağıdaki sıraya uyulmalıdır:

Dış Kapak

Tezler deri cilt ile ciltlenmelidir. Standartlaşmayı sağlamak için kapak yazıları bilgisayar ile

yazılmalıdır. Dış kapakta, EK-2’de verilen örnekte görüldüğü gibi, kurum

(Üniversite/Enstitü, Ana Bilim Dalı ve programın) adı, tezin adı, tezin hangi düzeyde olduğu

(yüksek lisans/doktora), tezi hazırlayanın adı-soyadı ve şehir adı-tarih yer alır. Dış kapakta

yer alan yazılardan kurum adları, tezin adı ve düzeyi 14 punto büyük harflerle; tezi

hazırlayanın adı soyadı ile şehir adı-tarih, 12 punto küçük harflerle yazılır.

Tezin dış kapağında yılı, düzeyi ve ait olduğu anabilim dalının yer aldığı bir sırt yazısı

bulunur. Sırt yazısında, EK-3’te verilen örnekte görüldüğü gibi, tüm yazılar büyük

harflerle ve 12 punto ile yazılır.

İç Kapak

İç kapak içerik ve sayfa düzeni yönünden dış kapağın aynısıdır. Ancak iç kapakta, dış

kapaktan farklı olarak, tezi hazırlayanın adından sonra danışmanın adı-soyadı da

yazılmalıdır. Dış kapak ile iç kapak sayfası arasında ve ayrıca dış kapağın arkası ile tezin

son sayfası arasında iki yüzü de boş birer kâğıt yer almalıdır. EK- 4’te iç kapak örneği

verilmiştir.

59

EKLER

EK-1. YAZI ALANI ÖLÇÜLERİ

2,5 cm

4 cm

2, 5cm

Sayfa Numarası

60

EK-2. DIŞ KAPAK ÖRNEĞİ

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM

TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

TEZ KONUSU/ADI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ad, Soyad

61

EK-3. SIRT YAZISI ÖRNEĞİ

AKD. Ü

EBE

YDE-1

2016

YL

62

EK-4. İÇ KAPAK ÖRNEĞİ


EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM

TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

TEZ KONUSU/ADI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ad, Soyad

Danışman:

Bu Tez Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP) tarafından

desteklenmiştir.

Antalya, YIL

63

EK-5. TEZ DOĞRULUK BEYANI

DOĞRULUK BEYANI

Yüksek lisans / Doktora tezi / D ö n e m p r o j e s i olarak sunduğum bu

çalışmayı, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yol ve yardıma

başvurmaksızın yazdığımı, yararlandığım eserlerin kaynakçalardan gösterilenlerden

oluştuğunu ve bu eserleri her kullanışımda alıntı yaparak yararlandığımı belirtir;

bunu onurumla doğrularım. Enstitü tarafından belli bir zamana bağlı olmaksızın,

tezimle ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya

çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara katlanacağımı bildiririm.

..… / ….. / ....

Adı-Soyadı

İmzası

EK-6. JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ÖRNEĞİ


EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

………… ……….. ‘nın bu çalışması ………………….. tarihinde jürimiz tarafından

……………….. Anabilim Dalı ………………………… (Tezli Yüksek Lisans Programında

Yüksek Lisans Tezi) (Tezsiz Yüksek Lisans Programında Dönem Projesi) (Doktora programında

Doktora Tezi) olarak oy birliği/oy çokluğu ile kabul edilmiştir. (Uyarı: bu form hazırlanırken

program ve derece için ilgili olan yazılmalı diğerleri silinmelidir)

İMZA

Başkan : (Unvan)Adı Soyadı

……………

(Çalıştığı Kurum, Fakülte, Bölüm)

Üye : (Unvan)Adı Soyadı

……………


Üye (Danışman) : (Unvan)Adı Soyadı

...................


YÜKSEK LİSANS TEZİNİN ADI:

ONAY: Bu tez, Enstitü Yönetim Kurulunca belirlenen yukarıdaki jüri üyeleri tarafından uygun

görülmüş ve Enstitü Yönetim Kurulunun …………….. tarihli ve …..…………. sayılı kararıyla

kabul edilmiştir.

Doç. Dr. Mehmet CANBULAT

Enstitü Müdürü

i

EK-7. İÇİNDEKİLER SAYFASI ÖRNEĞİ

İÇİNDEKİLER

TABLOLAR LİSTESİ..........................................................................................................iii

KISALTMALAR LİSTESİ ........................................................................................ ............iv

ÖZET.....................................................................................................................................v

ABSTRACT…………………………………………………………………………....…..vi

ÖNSÖZ ...............................................................................................................................vii

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

1.1 Problem Durumu..............................................................................................................1

1.2 Araştırmanın Amacı ve Problemleri .................................................................................2

1.3 Araştırmanın Önemi.........................................................................................................3

1.4 Araştırmanın Varsayımları (Sayıtlıları) ............................................................................4

1.5 Araştırmanın Sınırlılıkları ...............................................................................................5

1.6 Tanımlar ..........................................................................................................................6

İKİNCİ BÖLÜM

KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

2.1 İşbirlikli Öğrenme Yöntemi...............................................................................................7

2.1.1 İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Temel İlkeleri ...................................................8

2.1.2 İşbirlikli Öğrenme Teknikleri.............................................................................9

2.1.2.1 Birleştirme (Jigsaw) IV Tekniği..........................................................10

2.2 İşbirlikli Öğrenme ve Matematik Dersi ............................................................................13

2.3 Özyeterlilik Algısı............................................................................................................15

2.4 Matematik Kaygısı ...........................................................................................................17

2.5 Yurtiçinde Yapılan Araştırmalar ......................................................................................19

2.6 Yurtdışında Yapılan Araştırmalar .....................................................................................22

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNTEM

3.1 Araştırma Modeli ............................................................................................................25

3.2 Çalışma Grubu.................................................................................................................26

3.3 Veri Toplama Araçları ....................................................................................................26

3.3.1 Matematik Dersi Başarı Testi (MDBT) ............................................................26

3.3.2 Matematik Özyeterlilik Ölçeği (MÖÖ).............................................................27

3.3.3 Matematik Kaygı Ölçeği (MKÖ) .....................................................................27

3.4 Uygulama/Verilerin Toplanması .....................................................................................27

3.5 Verilerin Analizi .............................................................................................................33

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR

4.1 Kalıcılığa İlişkin Bulgular ……………………………………………………….….34

4.2 Özyeterliliğe İlişkin Bulgular ………………………………………………….… …35

4.3 Kaygıya İlişkin Bulgular ……………………………………………..……….……36

BEŞİNCİ BÖLÜM

SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER

5.1 Sonuç ve Tartışma ...........................................................................................................38

5.2 Öneriler............................................................................................................................41

KAYNAKÇA........................................................................................................................42

EKLER.................................................................................................................................53

Ek-1 Matematik Özyeterlilik Ölçeği (MÖÖ) .............................................................54

Ek-2 Matematik Kaygı Ölçeği (MKÖ) ......................................................................55

Ek-3 Matematik Dersi Başarı Testi (MDBT).............................................................56

Ek-4 Akademik Başarı Testi Madde Analizi Sonuçları.............................................61

Ek-5 Deney Grubuna Ait Ders Planı Örneği.............................................................62

Ek-6 Deney Grubu Asıl Gruplarının Oluşturulması...................................................69

Ek-7 Jigsaw Gruplarının Testleri ..............................................................................70

Ek-8 Asıl Grupların Testleri......................................................................................78

Ek-9 Asıl Grupların Bireysel Değerlendirme Test Sonuçları.....................................84

Ek-10 Kontrol Grubuna Ait Ders Planı Örneği..........................................................88

Ek-11 Araştırma İzin Onayı .......................................................................................94

ÖZGEÇMİŞ ........................................................................................................................96

İNTİHAL RAPORU ..........................................................................................................97

EK-8. TABLO VE ŞEKİL ÖRNEKLERİ

EK-9. ÖZGEÇMİŞ SAYFASI

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Adı Soyadı : Doğum Yeri ve

Tarihi :

Eğitim Durumu

Lisans Öğrenimi: Yüksek Lisans

Öğrenimi : Bildiği Yabancı Diller

: Bilimsel Faaliyetleri :

İş Deneyimi

Stajlar : Projeler : Çalıştığı

Kurumlar :

İletişim

E-Posta Adresi :

Tarih :

EK-10. BİLDİRİM SAYFASI

BİLDİRİM

Hazırladığım tezin/raporun tamamen kendi çalışmam olduğunu ve her alıntıya kaynak

gösterdiğimi taahhüt eder, tezimin/raporumun kâğıt ve elektronik kopyalarının Akdeniz

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü arşivlerinde aşağıda belirttiğim koşullarda

saklanmasına izin verdiğimi onaylarım:

Tezimin/Raporumun tamamı her yerden erişime açılabilir.

Tezim/Raporum sadece Akdeniz Üniversitesi yerleşkelerinden erişime açılabilir.

Tezimin/Raporumun …… yıl süreyle erişime açılmasını istemiyorum. Bu sürenin

sonunda uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin/raporumun tamamı her

yerden erişime açılabilir.

[Tarih ve İmza]

[ÖğrencininAdı Soyadı]

Kaynaklar

American Psychological Association (2010). Publication Manual of the American

Psychological Association (Sixth edition). Washington, DC.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel

araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve

analiz. A. Aypay (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.

Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods

approaches. California: Sage Publications, Inc.

Kumar, R. (2011). Araştırma yöntemleri. Ö. Çokluk (Çev. Ed.). Ankara: Edge Akademi

Yayınları.

Tavşancıl, E., Çokluk, Ö., Gözen Çıtak, G., Kezer, F., Yalçın Yıldırım, Ö., Bilican, S.,

Bağcan Büyükturan, E., Şekercioğlu, G., Yalçın, N., Erdem, D. ve Özmen, D. T.

(2010). Eğitim bilimleri enstitülerinde tamamlanmış lisansüstü tezlerin incelenmesi

(2000-2008). Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.

Rapor no: 09B5250006. http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/6199/

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:

Seçkin Yayıncılık.

TEZ RAPORU KONTROL LİSTESİ

Değerli öğrencilerimiz, bu kontrol listesi tez raporunuzu tamamlandıktan sonra son kontrolleri

yapmanız için geliştirilmiştir (tez yazımı sırasında da size rehberlik edebilir). Ancak lisansüstü bir

tezin hazırlanmasında hiçbir kontrol listesinin tüm araştırma durumlarını ve tez raporunun tümünü

kapsayacak nitelikte olamayacağını göz önünde bulundurunuz. Dolayısıyla bu kontrol listesinde belli

başlı temel ölçütler bulunmaktadır, raporunuzun yazımında dayanak alacağınız ayrıntılı ölçütler tez

yazım kılavuzundadır.

Kontrol listesinde “E” evet, “H” hayır ve “UD” ise bu araştırma için uygun değil anlamına

gelmektedir. Verilen ölçütlere “hayır” (H) yanıtı veriyorsanız, düzeltme/düzenleme yapmanız

gerekmektedir.

Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

E H UD

ÖN BÖLÜM

1. Ön bölümde dış kapak, iç kapak, jüri üyeleri imza sayfası, özet,

abstract, içindekiler sayfası, tablo listesi, şekil listesi, grafik listesi,

kısaltmalar listesi bulunmaktadır.

2. Tezin başlığı 20 sözcüğü geçmemektedir.

3. Tezin başlığı araştırmanın çalışma alanına özeldir ve problemi

yansıtmaktadır.

4. Tezin başlığı araştırmanın yöntemi yansıtmaktadır.

5. Tezin başlığı Türkçe sözcüklerden oluşmaktadır (yabancı dilde

öğretim yapan programlar hariç).

6. Özet biçimsel olarak tez yazım kılavuzunda belirtilen kurallara uygun

olarak yazılmıştır.

7. Özette amaç, yöntem (araştırmanın modeli, evren-örneklem, veri

toplama aracı, verilerin toplanması ve analizi), bulguların kısa

sunumu ve sonuç yer almaktadır.

8. Özetin sonunda anahtar sözcükler vardır.

9. Özet 200 ile 400 sözcük arasındadır.

10. Özette kaynak, şekil, tablo vb. bulunmamaktadır.

11. Abstract kontrol listesindeki 6., 7., 8., 9. ve 10. maddelerdeki ölçütleri

karşılamaktadır.

E H UD

12. İçindekiler sayfası biçimsel açıdan tez yazım kılavuzunda belirtilen

kurallara uygun olarak yazılmıştır.

13. Tablo, şekil ve grafik listeleri biçimsel açıdan tez yazım kılavuzunda

belirtilen kurallara uygun olarak yazılmıştır.

14. Ön bölüm sayfa numaraları Roma rakamlarıyla gösterilmiştir.

GİRİŞ BÖLÜMÜ

15. Giriş araştırmanın problemine ilişkin kavramsal boyutu,

değişkenlerin açıklamasını, araştırmanın güncelliği ve özgünlüğü

içermektedir.

16. Giriş kuramsal açıdan genelden özele problem cümlesine

bağlanmıştır.

17. Problem cümlesi araştırmanın değişkenlerini ve evrenini

içermektedir.

18. Problem cümlesi konunun araştırılabilirliğini göstermektedir.

19. Problem cümlesi açık ve kısa bir biçimde yazılmıştır.

20. Problem cümlesi düz cümle biçiminde (soru cümlesi değil) yazılmıştır.

21. Problem cümlesi girişin son paragrafında yer almaktadır.

22. Problem cümlesi tez başlığının tekrarı biçiminde değildir.

23. Problem cümlesi amaç cümlesinin tekrarı biçiminde değildir.

24. Problem cümlesi araştırma sorusu (alt problem/alt amaç) biçiminde

değildir.

Amaç

25. Araştırmanın hedeflerini ortaya koymakta, neyin elde edilmek

istendiğini göstermektedir.

26. Araştırma soruları/denenceler gözlenebilir ve ölçülebilir (işevuruk)

niteliktedir.

27. Araştırma sorularının/denencelerin tümü probleme yanıt oluşturacak

niteliktedir.

28. Hem araştırma sorusu hem de denence (hipotez) yazılmamıştır.

E H UD

Önem

29. Araştırmanın kuramsal bilgi birikimine katkısı belirtilmiştir.

30. Araştırmanın uygulamaya katkısı belirtilmiştir (varsa).

31. Araştırmanın diğer araştırmacılara katkısı belirtilmiştir.

Sayıltılar

32. Araştırma sonuçlarını etkilemektedir.

33. Araştırmacı tarafından test edilmesi olanaklı değildir.

Tanımlar

34. Gereksiz, herkes tarafından bilinen tanımlara yer verilmemiştir.

35. Her bir tanımın sınırları bellidir, açık ve anlaşılırdır.

KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

36. Kuramsal çerçeve araştırmanın problemine dayanak oluşturmaktadır.

37. Araştırma problemi ile doğrudan ilgili olmayan kuramsal bilgi

verilmemiştir.

38. Araştırmanın problemiyle doğrudan ilgili olduğu düşünülen diğer

çalışmalar, problemle ilişkilendirilerek açıklanmıştır.

39. Alanyazın liste biçiminde yazılmamıştır.

YÖNTEM BÖLÜMÜ

Araştırmanın Modeli

40. Araştırma modeli araştırmanın problemine ve araştırma

sorularına/denencelere uygundur.

41. Araştırma modelinin seçimi gerekçeleriyle yazılmıştır.

Evren ve Örneklem/Araştırma (Çalışma) Grubu/Denekler

42. Evren dağılımı verilmiştir.

43. Örnekleme yöntemi açıklanmıştır.

44. Örneklem sayısının nasıl belirlendiği açıklanmıştır.

45. Katılımcıların/deneklerin örnekleme/gruplara nasıl atandığı

açıklanmıştır.

46. Örneklem dağılımı verilmiştir.

E H UD

47. Örneklem dağılımında araştırma değişkenleriyle ilgili olmayan

demografik değişkenler verilmemiştir.

48. Üzerinde çalışılan grup/doküman için uygun başlık (evren ve

örneklem/araştırma grubu/denekler) kullanılmıştır.

Veri Toplama Aracı

49. Hangi özelliği/özellikleri ölçtüğü (varsa alt ölçek/alt testlerle birlikte)

açıklanmıştır.

50. Aracın/araçların seçilme nedeni açıklanmıştır.

51. Aracın/araçların puanlanış biçim(ler)i açıklanmıştır.

52. Aracın/araçların psikometrik niteliklerine (geçerlilik ve güvenilirlik)

ilişkin görgül (ampirik) kanıtlar verilmiştir.

53. Birden fazla ölçme aracı kullanılmışsa her biri alt başlıklar halinde

verilmiştir.

54. Ölçek yerine anket, anket yerine ölçek kavramlaştırmaları

yapılmamıştır.

55. Araştırma soruları ile veri toplama araçları arasındaki ilişkiler

açıklanmıştır.

56. Aracın uygulaması ile ilgili kurumsal izin belirtilmiş ve izin metni ekte

sunulmuştur.

57. Araç geliştirilmiş ise aracın adı ölçmeyi amaçladığı özelliği

yansıtmaktadır (anlamlıdır).

58. Araç geliştirilmiş ise aracın geliştirilme adımları açıklanmıştır.

59. Araç geliştirilmiş ise araçtan elde edilen puanlar çerçevesinde

puanların türüne/düzeyine uygun geçerlilik ve güvenilirlik kanıtları

sunulmuştur.

60. Eğer bir başka araştırmacı tarafından geliştirilen ya da uyarlanan bir

araç kullanılmışsa aracın temel bilgileri (adı, yazarı,

geliştirme/uyarlama yılı, ölçtüğü özellik, aracın psikometrik

niteliklerinin hangi örnekleme ilişkin olduğu, araçtaki madde sayısı,

varsa alt ölçekleri, aracın puanlama biçimi ve kuralları vb.) verilmiştir.

E H UD

61. Eğer başka bir araştırmacı tarafından geliştirilen ya da uyarlanan araç

kullanılmışsa uyarlamayı yapan/geliştiren yazar(lar)ın izni belirtilmiş

ve izin metni ekte sunulmuştur.

62. Eğer başka bir araştırmacı tarafından geliştirilen ya da uyarlanan araç

kullanılmışsa aracın psikometrik niteliklerine ilişkin kanıtlar (orijinal

geçerlilik ve güvenilirlik kanıtları ve gerekli ise araştırma kapsamında

belirlenen geçerlilik ve güvenilirlik kanıtları) sunulmuştur.

63. Başka bir araştırmacı tarafından uyarlanan bir araç kullanılmışsa

aracın uyarlama adımları verilmiştir.

64. Eğer bir araç uyarlanmışsa aracın temel bilgileri (adı, orijinal aracın

yazarı, geliştirme yılı, ölçtüğü özellik, aracın orijinal kültürdeki

psikometrik niteliklerinin hangi örnekleme ilişkin olduğu, araçtaki

madde sayısı, varsa alt ölçekleri, aracın puanlama biçimi ve kuralları

vb.) sunulmuştur.

65. Eğer başka bir kültürde geliştirilen aracın uyarlaması yapılıyorsa

yazar(lar)ın izni belirtilmiş ve izin metni ekte sunulmuştur.

66. Eğer araç uyarlanmışsa aracın çevirisi ve geri çevirisi hakkında bilgi

verilmiş, dilsel eşdeğerlilik kanıtları sunulmuştur.

67. Eğer araç uyarlanmışsa aracın uyarlama adımları açıklanmıştır.

68. Eğer araç uyarlanmışsa araçtan elde edilen puanların

türüne/düzeyine uygun geçerlilik ve güvenilirlik kanıtları orijinal

kültürdeki kanıtlar ile karşılaştırmalı olarak sunulmuştur.

69. Eğer görüşme formu kullanılmışsa forma ilişkin temel bilgiler

(formun adı, kim tarafından geliştirildiği, konusu, kullanım amacı vb.)

verilmiştir.

70. Eğer görüşme formu kullanılmışsa görüşme türü, araştırmacı dışında

görüşmeci varsa görüşmecilerin eğitimi, görüşme kayıtlarının nasıl

tutulduğu belirtilmiştir.

E H UD

71. Eğer görüşme formu kullanılmışsa formun geliştirme adımları

açıklanmıştır.

72. Eğer görüşme formu kullanılmışsa görüşme adımları verilmiştir.

73. Eğer görüşme formu kullanılmışsa görüşme izni belirtilmiştir.

74. Eğer gözlem formu kullanılmışsa forma ilişkin temel bilgiler (formun

adı, kim tarafından geliştirildiği, konusu, kullanım amacı vb.)

verilmiştir.

75. Eğer gözlem formu kullanılmışsa gözlem türü, araştırmacı dışında

gözlemci varsa gözlemcilerin eğitimi, gözlem kayıtlarının nasıl

tutulduğu belirtilmiştir.

76. Eğer gözlem formu kullanılmışsa formun geliştirme adımları

açıklanmıştır.

77. Eğer gözlem formu kullanılmışsa gözlem formunun güvenilirliğine

ilişkin gözlemler arası güvenilirlik ve gözlemciler arası güvenilirlik

kanıtları sunulmuştur.

78. Eğer gözlem formu kullanılmışsa gözlem adımları sunulmuştur.

79. Eğer gözlem formu kullanılmışsa gözlem izni belirtilmiştir.

80. Eğer hazır veri kullanılmışsa verinin temel bilgileri (adı, hangi

kurum/kuruluşa ait olduğu, konusu, kullanım amacı vb.) sunulmuştur.

81. Eğer hazır veri kullanılmışsa verinin kullanım izni (izne tabiyse)

belirtilmiştir.

82. Eğer hazır veri kullanılmışsa verinin hangi değişkenlerden oluştuğuna

dair bilgiler sunulmuştur.

Verilerin Toplanması

83. Araştırmanın yapısına ve türüne göre uygulamanın süresi, uygulayıcı

sayısı ve durumu, görüşme ya da gözleme dayalı olup olmadığı,

başlangıç ve bitiş tarihleri, izin alma süreçleri vb. hakkındaki bilgilere

yer verilmiştir.

84. Veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kurallarına uygun

olarak yürümesini sağlayıcı önlemler açıklanmıştır.

E H UD

85. Eğer deneysel bir araştırma ise deney ve kontrol gruplarının nasıl

oluşturulduğu, deneklerin gruplara nasıl atandığı ve hangi süreçlerin

işletildiği hakkındaki bilgiler verilmiştir.

86. Eğer nitel bir araştırma ise araştırmacı(lar)ın rolü belirtilmiştir.

Verilerin Analizi

87. Elde edilen verilerin araştırma probleminin amaçlarına uygun olarak

hangi sınıflamalar/kodlamalar doğrultusunda işlendiği açıklanmıştır.

88. Yararlanılan istatistiksel analiz teknikleri araştırma sorularına

uygundur.

89. Parametrik ve parametrik olmayan tekniklerin hangisinin

kullanılacağına ilişkin alınan karar, gerekçeleriyle birlikte

açıklanmıştır.

90. İstatistik analizlerin sayıltılarına (normallik, doğrusallık, çoklu

bağlantı problemi, kayıp değer vb.) ilişkin yapılan testlere ilişkin

bilgiler verilmiştir.

91. Uygulanan istatistiksel analizler hakkında kuramsal bilgi aktarılmıştır.

92. Eğer araştırmanın deseni kontrol gruplu deneysel bir desen ise

grupların özdeşliğine (deney ve kontrol grubunun öntest puan

ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığı) ilişkin yapılan

analiz sonucu bu başlık altında verilmiştir.

93. Eğer bir manidarlık (hipotez) testi yapılmışsa p değeri için kabul

düzeyi belirtilmiştir.

94. Kullanılan istatistik paket programın adı (SPSS, LISREL, Amos,

Statistica vb.) yazılmamıştır.

BULGULAR BÖLÜMÜ

95. Bulgular araştırma sorularının/denencelerin sırasıyla sunulmuştur.

96. Bulgular yazılırken okumayı kolaylaştıracaksa her bir araştırma

sorusuyla/denenceyle ilgili tablo ya da şekiller oluşturulmuştur.

E H UD

97. İstatistiksel analizlere ilişkin bilgisayar paket programlarından elde

edilen tablolar ve/veya şekiller (grafik çizme programları hariç)

ekran görüntüsü biçiminde aynen alınmamıştır.

98. Tablo, şekil, grafik vb. görseller APA’nın güncel yazım kılavuzundaki

kurallara uygundur.

99. Elde edilen bulgular olduğu gibi raporlaştırılmış, yoruma yer

verilmemiştir.

100. Bulguların sunumunda araştırmacının beklentileri ve öznel yargıları

değil, problemin çözümü için bulunan sonuçlar ön planda

tutulmuştur.

101. Analizi yapılan veriler sayısallaştırılarak tablolarda sunulmadan önce,

hangi alt probleme ait veri olduğuna ve hangi istatistik yöntemle

analiz edildiğine ilişkin bilgi verilmiştir.

102. Tablo açıklamalarında, tablo numarası belirtilmiş, “yukarıdaki tablo”,

“aşağıdaki tablo” gibi ifadeler kullanılmamıştır.

103. Bulgular bölümünde sonuç, tartışma ya da öneriye yer verilmemiştir.

104. Araştırma soruları/denenceler arasında olmayan bulgulara yer

verilmemiştir.

105. Bulgunun tablo ya da şekille gösteriminde, sayısal değerler metin

içinde tekrar edilmemiştir.

106. Eğer fark analizlerinden biri yapılmışsa farkın manidarlığına ilişkin

etki büyüklüğü hesaplanmıştır.

107. Eğer nitel bir çözümleme yapılmışsa ve yazılı yanıtlardan ya da

doküman örneklerinden kesitler sunulmuşsa orijinalliği bozulmadan

verilmiştir.

108. Eğer görüşme ve video dökümlerindeki etkileşimlerden örnek kesitler

sunulmuşsa ve araştırma açısından önemliyse sözel ifadelerin yanı

sıra sözel olmayan ifadelere de (duraksama, gülme, sinirlenme,

yüksek sesle/fısıltı ile konuşma gibi) yer verilmiştir.

E H UD

109. Eğer nitel bir çözümleme yapılmışsa sözel olmayan ifadelere ilişkin

standart işaretlemeler bulguların giriş bölümünde sunulmuştur.

110. Eğer görüşmeden ve/veya video çekiminden bir kesit sunulmuşsa

görüşmenin/video kaydının kaçıncı dakikası ve saniyesinden kesit

sunulduğu açıklanmıştır.

111. Eğer doküman ve/veya günlüklerden örnek kesitler sunulmuşsa sayfa

numaraları verilmiştir.

SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER

112. Bu bölüm “Sonuç ve Tartışma” ve “Öneriler” olmak üzere iki alt

başlıktan oluşturulmuştur.

113. Ele alınan her bir araştırma sorusuna ilişkin bulgunun sonucu

yazıldıktan sonra tezin “kuramsal çerçeve ve ilgili alanyazın

bölümü”nde sunulan benzer ve farklı araştırma sonuçları ile

karşılaştırılarak tartışılmıştır.

114. Sonuç bölümü bulguların bir özeti ya da kısa bir tekrarı niteliğinde

değildir.

115. Tartışma araştırmacının yargılarından oluşmaktadır.

116. Araştırma soruları/denencelere ilişkin ortaya konan sonuçlar,

araştırma problemine yanıt olacak bir tartışma ile bitirilmiştir.

117. Sonuçlar, araştırma soruları/denencelerin sırasıyla maddeler halinde

yazılmıştır.

118. Önerilerin tümü araştırmadan elde edilen bulgular temelinde

yazılmıştır.

119. İleriye dönük araştırmalara ilişkin öneriler yazılmıştır.

120. Uygulamaya dönük öneriler yazılmıştır.

KAYNAK GÖSTERİMİ

121. Metin içi kaynaklar APA yazım kılavuzunun güncel basımına uygun

bir biçimde gösterilmiştir.

122. Tez sonunda “Kaynaklar” bölümü APA yazım kılavuzunun güncel

basımına uygun bir biçimde yazılmıştır.

123. Metin içinde gösterilmeyen kaynak, “Kaynaklar” bölümünde

yazılmamıştır.

TEZ RAPORUNUN TAMAMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖLÇÜTLER

124. Atıflar öncelikle temel ve güncel kaynaklara (güncelden, geçmişe

doğru) dayalı olarak yapılmıştır.

125. Alanyazın bilgisi dil ve anlam bütünlüğü gözetilerek yazılmıştır.

126. Paragraflar birbirinden kopuk değildir, geçiş cümleleri/ifadeleri ile

anlatımda akıcılık sağlanmıştır.

127. Tez raporu dil bilgisi kuralları, akıcılık, tutarlılık, bütünlük gibi

Türkçe’nin kurallarına uygun olarak yazılmıştır.

128. Tez raporunda anlatım bozukluğu yoktur.

129. Tez raporunda yazım ve noktalama yanlışları yoktur.

130. Araştırmanın konusu ile doğrudan ilişkisi olmayan konulara yer

verilmemiş, içerikte bütünlük bozulmamıştır.

131. Konuyla ilgili tekrar niteliğindeki açıklamalara yer verilmemiştir.

132. Aynı kaynaktan arka arkaya alıntı yapılmamıştır.

133. Aynı kaynaktan blok halinde alıntı yapılmamıştır.

134. Akademik niteliği olmayan ödev, sunu, internet bilgileri kaynak olarak

kullanılmamıştır.

135. Birincil kaynaklara ulaşma olanağının olmadığı durumda ikincil

kaynaklar kullanılmıştır.

136. Tez raporunun genel yazımında Türkçe olmayan terim, kavram vb.

kullanılmamıştır.

t.c. akdenİz Ünİversİtesİegitimbilim.akdeniz.edu.tr/wp-content/uploads/2017/... · (cd’ler...

Documents