YERYÜZÜNDEKİ

SU KAYNAKLARI

Su, dünyamizi bilinen bütün gezegenlerden farklikilan maddedir, Baska gezegenlerde hiç su

bulunmazken dünyamiz su zenginidir, dörtte üçüsularla kaplidir. Ancak, bu sularin çok azi insanoğlu

için ulasilabilir tatli sulardan olusur.

Dünya'daki su kaynaklarını okyanuslar, denizler, göller,

kar ve buzullar ile yer altı suları oluşturur.

Yeryüzündeki sular sürekli bir döngü içerisindedir. Tüm

su kaynaklarından sıcaklığın etkisiyle sular tekrar yağış

olarak yeryüzüne düşer , denizleri, gölleri ve yer altı

sularını besler.

Miktari az olan kullanilabilir, özellikle de içilebilir su, yeryüzünde esit olarak dagilmis degildir. Bugünyeryüzündeki su kaynaklarinin yaridan fazlasi

sadece 10 ülkenin sinirlari içinde bulunmaktadir. Birbölgenin su açisindan zengin olup olmadigi ise, nüfusuna oranla ne kadar su kaynagina sahip

olduguna baglidir.

Su Kaynaklarının Yeryüzünde Dağılımı (Ülkeler)

- Kuzey Amerika : %15

- Güney Amerika : %26

- Avrupa : %8

- Afrika : %11

- Asya : %36

- Avustralya ve Adalar : %5

Yeryüzündeki suların % 97 si okyanusları, yani bütün

denizleri oluşturur. Tüm tatlı suların oranı % 3 tür. Tatlı

sular; % 79 u buzullar , % 20 si yeraltısuları ve % 1 i de

ulaşılabilir sular .

% 53 si göller, % 38 i yeryüzündeki nem , % 8 i

atmosferdeki su buharı , % 1 i canlıların

organizmalarındaki sular, % 2 i nehirler ve kaynaklar ve

kullanılabilecek kaynaklar da, bu miktarın bir bölümünü

oluşturur.

YER ÜSTÜ SULARI

DENİZLER VE OKYANUSLAR

Deniz ve okyanuslar tuzlu olduğundan içme ve sulama

suyu olarak kullanılmazlar. Bu sular,enlemin etkisine

bağlı olarak farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir.

Deniz ve okyanus suları tuzlu olmalarına rağmen

milyonlarca hayvan ve bitki için doğal yaĢama

alanıdır. Bunun dıĢında okyanuslardaki su buharının

önemli bir kısmını oluĢturarak yağıĢlara neden

olmaktadır.

Büyük okyanus %50

Atlas okyanusu %29

Hint okyanusu %21

GÖLLER

Göller karalar üzerinde çeĢitli nedenlerle

çanaklaĢmıĢalanlarda biriken su kütleleridir. Göller

yeryüzündeki tatlı suların %87 sini oluĢtururken göllerin

karalar üzerinde kapladığı alan %2 dir.

Göller yer altı ve yer üstü sularıyla beslenir.

Göllerin suları tatlı, tuzlu, sodalı ve acı olabilir. Bunun

nedeni iklim koĢulları, beslenme kaynakları, arazi yapısı,

gölün büyüklüğü, derinliği ve giderinin olup

olmamasıdır.

Oluşumlarına Göre Göller

A.DOĞAL GÖLLER

1.Tektonik Göller

• Yerkabuğu hareketleri sonucu çöken alanlarda

oluĢan göllerdir. ÖR: Hazar gölü

2. Karstik Göller

• Kolay eriyebilen karstik

arazilerde suların polye

ve obruk gibi erime

çukurlarında birikmesiyle

oluĢur. Ör: Salda gölü

3.Buzul Gölleri

• Buzul aĢınması sonucu

oluĢan çukurlarda

biriken suların meydana

getirdiği göllerdir. Ör:

Aynalı göl

4. Volkanik Göller

• Volkanik faliyetlerle

oluĢmuĢ çanaklarda

suların birikmesiyle

oluĢan göllerdir. Ör:

Nemrut gölü

5. Set Gölleri

• Vadi, tektonik çukurluk veya koy gibi yer Ģekillerinin

önünün herhangi bir malzemeyle kapanmasıyla

meydana gelen göllerdir.

OluĢumlarına göre beĢe ayrılır:

• a.Volkanik set göller

• b.Heyelan set gölleri

• c.Alüvyal set gölleri

• d.Kıyı set gölleri

• e.Moren set gölleri

Yedigöller

Büyük Çekmece Gölü

Balık Gölü

Mogan Gölü

6.Karma Oluşumlu Göller

• OluĢumunda birden

fazla faktörün etkili

olduğu göllerdir. Ör:

Van gölü

B.Yapay Göller

• Elektrik enerjisi elde

etmek, sulama, kullanma

ve içme suyu sağlamak

amacıyla akarsuların

önünü bir setle

kapatmasıyla oluĢan

göllerdir. Ör: Keban barajı

gölü

Akarsular

Yeryüzündeki yatakların değiĢik büyüklüklerdeki

yataklar içerisinde su toplanır ve bu yatak boyunca

akmasına akarsu denir.

Akarsular çeĢitli özelliklerine göre gruplara ayrılır.

1.Rejimlerine Göre Akarsular

• Yıl içerisinde su

seviyesinde fazla

değiĢme olmayan

akarsuların rejimi

düzensizdir. Ör: Ganj

nehri

Yıl içerisinde su seviyesinde fazla değiĢme olmayan

akarsuların rejimi düzenlidir. Ör:Amazon nehri

2.Beslenme KaynaklarınaGöre Akarsular

Akarsuların baĢlıca beslenme kaynakaları ; göl,

yağmur, kar ve buz sularıdır. Bazı akarsular birden fazla

kaynakla beslenmektedir.

3.Döküldüğü Yerlere Göre Akarsular

Akarsuların bir kısmı suyunu denizlere, bir kısmıda

göllere boĢaltmaktadır. Sularını topladığı alana o

akarsuyun havzası denir. Sularını denize ulaĢtırabilen

alanlara açık havza, ulustıramayanlara ise kapalı

havza denir.

Yer Altı Suları

• Yeraltı suları yerüstünden yer altına sızan suların

buradaki gözenekli tabakaların veya, kırıklı, çatlaklı

kayaçların içerisindeki boĢlukları doldurmasıyla

oluĢur. Suyu içinde biriktiren bu tür kayaçlara "akifer"

denir. Bu suların oluĢabilmesi için gözenekli

kayaçların /tabakaların yeryüzünde mostra vermesi

(yeryüzüyle bağlantısı olması)gerekir. Aksi halde

yeraltına su sızamıyacağı için yeraltı suyu da

oluĢamaz.

Akifer içinde biriken sular, çeĢitli Ģekillerde yeryüzüne

çıkarakkaynakları oluĢturur. Kaynaklar oluĢtukları

yerlere görre çeĢitli isimler alır.

Yamaç (Vadi) Kaynağı

• Vadi yamaçlarının yer

altı suyu tablasını kestiği

yerlerde meydana

gelen kaynaklardır.

Karstik Kaynaklar

• Kolay çözünebilen karstik

arazilerin

bulunduğualanlardaki

erime sonucu meydana

gelen boĢluklarda biriken

suların yer yüzüne

çıkmasıyla oluĢan

kaynaklar.

Fay Kaynağı

• Kırıklı yapıların bulunduğu

yerlerde fay hattı boyunca

yüzeye çıkan suların

oluĢturduğu kaynaklardır.

Gayzer (Kaynaç) Kaynaklar

• Volkanik alanlarda yerin

derinliklerinde sıcak gazların

uyguladığı basıncın etkisiyle

yeryüzüne su ve buhar Ģeklinde

püskürerek çıkan sulardır.

Artezyen

• Iki geçirimsiz tabaka

arasındaki geçirli tabakada

biriken suların sondaj

yapılarak yeryüzüne

çıkarılmasıyla oluĢur.

BĠZĠ DĠNLEDĠĞĠNĠZ

ĠÇĠN TEġEKKÜR

EDERĠZ