Strateji ve Stratejik Yönetimle İlgili Kavramsal Çerçeve

Stratejik Yönetimin Tarihi Gelişimi, Süreci ve Unsurları

Burak ÖÇLÜDokuz Eylül üniversitesi

İşletme Doktora ProgramıKüreselleşme Sürecinde Stratejik Yönetim Dersi

15.03.2016

Strateji Kavramına Genel Bakış

Strateji kelimesinin kökeni: Kelime anlamı itibariyle: sevk etme, yöneltme,

gönderme, götürme ve gütme anlamına gelmektedir.

Kelimenin eski Yunan generallerinden Strategos’un bilgi ve sanatına atfen kullanıldığı da sanılmaktadır.

Ayrıca strateji kelimesinin Latince yol, çizgi veya nehir yatağı anlamındaki Stratum’dan geldiği bahsedilmektedir.

Geleneksel (Askeri) Anlamda Strateji

Geleneksel anlamda strateji, savaş sanatı ve bir savaşta sonuca gitmek için yapılacak askeri harekatın planlanması ve uygulanması bilimidir. Bunun yanında strateji bir savaşta orduların girişecekleri harketlerin ve operasyonların tasarlanması ve yönetilmesi sanatı olarak ön plana çıkmıştır (Dinçer, 2003;16).

Askeri stratejide amaç genellikle zaferdir. Zafere ulaşmak için içe bakış ve dışa bakış gerekir (Eren,1979;4).

En önemli ilke «askeri kuvvetlerin ekonomik biçimde» kullanılmasıdır (General Beaufre).

Askeri harekatlarda «zaman» bazı hallerde önemli yer tutar.

Genel Kabul Görmüş Askeri Strateji İlkeleri (Erenl,1979)İlke Askeriyede Karşılığı İşletmede Karşılığı

Güçlü Olma İlkesi Bir ordunun düşman karşısında askeri güç, araç, gereç v.b. unsurlar bakımından güçlü olması dememektir.

İşletmenin çeşitli kaynaklar açısından zengin olması ve ürettiği ürünlerin pazarda üstün teknik özelliğe sahip olması

Güçleri, kuvvetli olunan nokta etrafında birleştirerek, düşmanı zayıf olduğu yerlerden çökertme ilkesi

Bir ordunun güçlü yanlarının iyi analizi ile kuvvetli olunan yerden saldırıya geçme

Ekonomide «mukayeseli üstünlük» olarak bilinir. İşletmenin mümkün olduğu kadar üstünlüğü elinde bulundurduğu alanlarda uzmanlaşması gerektiğini belirler

Amaç ve Araç Uygunluğu İlkesi

Elde bulundurulan araçların savaşı kazanmak üzere en iyi şekilde kullanılmasını ifade eder.

İşletmecilerin serüvenci girişimci olmak yerine, gerçekleri daima göz önünde bulundurmak zorunda olduğunu hatırlatır.

İlke Askeriyede Karşılığı İşletmede KarşılığıEsneklik, uysallık ve sakıntı (ihtiyat) ilkesi

Hal koşul ve olanaklarda zaman içinde meydana gelebilecek değişiklikleri dikkate alarak yeni duruma uyabilme

İşletme yönetiminde alternatif seçimin önemi ve asgari ölçüde de olsa değişen koşullara uyabilmek için

Güçlerin ekonomisi veya etkin bir şekilde kullanılması ilkesi

Elde bulundurulan askeri güçleri en etkili olacakları bölgelere dağıtarak onlardan azami yarar sağlama, kayıpları asgari ölçüde tutabilme.

İşletmelerde üretim faktörlerinin verimli biçimde kullanılacakları yerlere dağıtılmasını kıt, pahalı ve telafisi güç olan zamanın iyi değerlendirilmesi gerektiğini ifade eder.

Ateş ile hareketi kombine etmek

Askerlikte karşı tarafın askeri harekatını frenleyecek şekilde hareket edip dengeyi sağladıktan sonra hücuma geçmeli, karşı harekatta bulunmalıdır.

İş hayatındaki anlamı rakiplerin güçlü ataklarını önleyici tedbirler alarak denge sağlama ve onların zayıf ve yetersiz oldukları noktalardan gelişme hareketini düzenleme biçimidir.

Kayıp vermeksizin geri çekilmeyi bilme

Askerlikte iyi bir generalin en üstün yeteneği geri çekilme planını uygulayabilmesinde görülür.

İşletmede ürün eğrisi analizlerine girişilerek verimsiz hale gelen ürünlerin üretiminden vazgeçmek ve bir yenilik projesi hazırlamak.

Ekonomik ve Yönetsel Bir Kavram Olarak Strateji

Ekonomik anlamıyla strateji ilk kez Neuman ve Morgenstrern tarafından kullanılmıştır (Dinçer,2003;17).

Bu kapsamda strateji faydalarını maksimuma çıkarmak isteyen iki oyuncunun rakiplerinin davranışlarını olasılık hesaplarına dayanarak matematiksel açıdan değerleyip bir seri karar almaları anlamında kullanılmaktadır.

Ekonomik ve sosyal olaylarda bu varsayım geçerli değildir fakat ekonomik programlamalar üzerinde etkileri bulunmaktadır (Eren, 1979;7).

Strateji 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren işletme ve yönetim alanında ön plana çıkmaya başlamıştır.

Buna göre; strateji, işletmenin çevresiyle arasındaki ilişkileri düzenleyen ve rakiplerine üstünlük sağlayabilmek amacıyla kaynaklarını harekete geçiren bir anlam taşımaktadır (Dinçer,2003; 17).

Kantitatif araçlarla optimal seçiş hesapları ancak sınırlı değişken durumlarında yardımcı bir araç olarak kullanılabilir (Eren,1979; 8).

Ana problem: Stratejinin işletme ve çevresiyle bağlantısı ve çevrenin sürekli değişken bir yapıya sahip olması

İşletme Yönetimi Açısından:

A.D. Chandler’e (1962) göre; strateji işletmede uzun dönemli amaç ve hedefleri belirleme, bu amaçları gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyulan kaynakları tahsis ederek uygun faaliyet programını hazırlama olarak tanımlanmaktadır.

J. Brian Quainn (1965); stratejiler amaçlar ve politikalar bütünüdür.

Ansoff’a göre strateji; genelde risk ve belirsizlik halinde eksik bilgiyle karar alma yöntemidir. Bir hareket tarzıdır.

Ortak Nokta: Stratejinin rasyonel bir planlama çabası sonucunda ortaya çıkan ve birbirini takip eden faaliyetler dizisi olarak ele alınmasıdır.

Henry Mintzberg’e (1978) göre; strateji herhangi resmi bir plan olmaksızın var olabilir. Mamul ve pazarlarla ilgili kararlar ve buna bağlı faaliyetler dizisidir.

Hofer ve Schendel (1979) stratejiyi işletmenin iç kaynakları ve kabiliyetleriyle dış çevrenini fırsat ve tehditleri arasında uyum sağlayacak faaliyetler olarak ele almaktadır.

Michael Porter (1980)’a göre; pazardaki rekabetin seviyesi ve bunun geleceği belirlendikten sonra Pazar fırsatlarına dayanarak rakiplere üstünlük sağlayacak karar ve faaliyetlere strateji denir.

Strateji işletmeye istikamet vermek ve rekabet üstünlüğü sağlamak maksadıyla, işletme ve çevresini sürekli analiz ederek uyum sağlayacak amaçların belirlenmesi, faaliyetlerin planlanması ve gerekli araç ve kaynakların yeniden düzenlenmesi sürecidir (Budak ve Budak, 2016; 181)

Strateji, ekonomik bir ortam içinde işletmenin optimuma geçmesi ile ilgili alternatif kararlar bütünüdür.

Özet olarak strateji 5 farklı yaklaşımla

ele alınmıştır: Bir Plan Olarak Strateji: Bilinçli olarak geliştirilir ve

eyleme dönüştürülür. Bir Taktikleri Bütünü Olarak Strateji: Rakibi saf

dışı bırakmak için niyet edilen bir manevra olabilir. Bir Model Olarak Stateji: Gerçek bir durum ve

birbirini takip eden faaliyetler modeli. Konum Olarak Strateji: Çevre içinde örgüt

kaynaklarının odaklandığı yeri, mamul/ Pazar alanını belirtir.

Bir Bakış Açısı Olarak Strateji: Konum olarak strateji örgütün çevre içindeki yerine ve konumuna dikkat çekerken , bakış açısı olarak strateji örgüt içine yoğunlaşır. Stratejiyi kavram olarak görür ve zihni bir tasarım olarak ifade eder.

Yönetsel Stratejinin Özellikleri

Strateji bir analiz etme sanatıdır. Strateji amaçlara bağlı bir unsurdur. (Genel amaçlara

hizmet) Strateji işletmenin çevresiyle karşılıklı ilişkilerini düzenler. Strateji devamlı olarak tekrarlanan işlerin aksine uzak

geleceğe bağlı bir düzeni ilgilendirir. Strateji işletmenin bütün finansal ve beşeri kaynakların

uyum içinde yöneten ve faaliyete geçiren bir unsurdur. Strateji karmaşık ve dinamik bir çevrede işletmenin faaliyet

sahalarını belirler. (Kaynaklardan nasıl yararlanabilir?) Strateji karmaşık ve dinamik bir organizasyonda beşeri

unsuru cesaretlendirme ve harekete geçirme aracıdır. (Strateji güdüleyici bir faktördür.)

İşletme Stratejisinin Öğeleri

Faaliyet alanı Gelişme vektörü Rekabet avantajı Sinerji Dış çevresel öğeler

Faaliyet Alanı İşletmenin izlediği amaçlar ile mevcut

faaliyetler arasındaki uyum bulunasına paralel gelişme oranının yüksek ve düzenli olacağı savunmaktadır (Ansoff).

Örn: Lojistik sanayii ile bankacılık sahası arasında ürün/Pazar dağılımı açısından müşterek bir bağ bulmak zor olabilir.

Stratejik faaliyet sahasının sınırlarını iyice belirlersek, bu sahalar üzerinde derinliğine araştırmalar yapmak kolaylaşacaktır.

Gelişme Vektörü İşletmenin faaliyet sahası belirlendikten

sonra onun hangi sahaya yöneleceğini yönetime açıklayan bir elemandır (Eren,1979;19)

Pazarlar / Ürünler

Mevcut Ürünler Yeni Ürünler

Mevcut Pazarlar Mevcut pazarda faaliyetleri arttırmaya yönelme (Pazar Penetrasyonu)

Mevcut pazarlar için yeni ürünler geliştirme(Ürün Geliştirme)

Yeni Pazarlar Mevcut ürünlerle yeni pazarlar geliştirme(Pazar Geliştirme)

Yeni ürünler geliştirerek yeni pazarlara girme(Çeşitlendirme)

Rekabet Avantajı Çevredeki fırsatların değerlendirilmesi Üretim ve satış yöntemlerinde kalitenin

arttırılması Yenilikçi faaliyetlerde bulunma Rakiplerin önüne geçirecek anlaşmalar,

lisanslar

Sinerji Sinerji, iş birliği anlamına da gelmektedir. Sinerji bir ahenk ve yetenek öğesidir. Sinerji işletmenin sahip olduğu

personelinin miktarına, kalitesine, birbirleriyle geçinme durumuna bağlıdır.

Bu faktörler işletmenin yeni girişeceği bir faaliyet alanında onun başarı yeteneğinin ölçüsünü gösterir (Eren, 1979; 21)

Dış Çevresel Öğeler Tabatoni’ye göre aşağıdaki unsurlardan

oluşmaktadır: Ekonominin genel seyri, milli ve milletlerarası

anlaşmalarTeknik gelişmelerin hızlanmasıDevlet gücünün artan rolüPotansiyel pazarın önemli ölçüde gelişmesiHaberleşme ve karar yapılarında görülen köklü

değişmelerSosyolojik değişmeler

Stratejinin İşletmeye Sağlayacağı Faydalar

(Dinçer, 2003) İşletmenin çevreye uyumunun ve dolayısıyla uzun

dönemli sürdürülebilirliğinin sağlanması. Strateji her şeyden önce çevreyi değerlendirme ve

geleceği tahmin etme imkanı verir. İşletmeye kendi kendini değerlendirme imkanı verir. Strateji, işletme içinde bir bütün olarak ortak amaca

yönelme ve tutarlılık sağlar. Strateji ve politikalar, faaliyetleri belirli bir mecraya

sevk eder ve planlar için bir çerçeve oluşturur. Strateji yönetimin kalitesini arttırır.

Strateji Yokluğunun Doğurduğu Olumsuz

Sonuçlar Strateji yokluğunda işletmeler nasıl araştırma ve analiz yapacaklarını bilemediklerinden pasif kalırlar.

Stratejiden yoksun işletmelerin yöneticileri gerçekçi olmak yerine kişisel düşüncelerini ve aşırı tutkularını uygulama eğilimine girerler.

Fırsatların ve gelecekte ele geçebilecek şansların değerini ölçme kabiliyetinden yoksun olacaklarından zamansız yatırım yapma eğilimindedirler.

Periyodik değerlendirmelerin yokluğu nedeniyle işletme ürün hayat eğrisinin gelişimini takip etmeksizin ya ömrünü tamamlayan ürünleri üretmeye devam ederler, ya da en verimli ürünleri belirleyemeyerek yatırımdan yoksun bırakırlar.

İşletmeler ileride meydana gelebilecek değişiklikleri bilemeyebilir veya öngöremeyebilir.

İşletme stratejisinini sınırları

Töresel ve yasal sınırlamalar Uygulamadan gelen sınırlamalar Karşı stratejiler Sosyal ve psikolojik sınırlamalar

Töresel ve Yasal Sınırlamalar

Strateji, üstünlük kurma faaliyeti gibi görünmesinden ötürü hile ve sahtekarlığa açık gibi düşünülmektedir.

Oysa ki insanlar hayat boyunca inanç, değer ve törelere uygun yaşamayı öğrenirler.

Buna paralel olarak işletmeler de yasal ve töresel olarak toplum tarafından benimsenmiş kurallara uymak durumundadır.

Örn; Törelerin ihlali, o törelere inanan kişiler gözüne işletme imajının zararına neden olablir.

Uygulamalardan Gelen Sınırlamalar

1. Yöneticinin içinde çalıştığı organizasyondan gelen ve daha önceki yıllarda alışılmış davranışlar, gelenek, adet ve önyagıların getirdiği sınırlandırmalardır.

2. Diğer bir sınırlama yönetici kapasitesidir. Bu sınır yöneticinin zekası, bilgileri, yeteneği, cesareti, özel yargıları ile ilgilidir.

3. Diğer bir sınırlama ise finansal kaynaklardır. Örn; işletme finansal kaynak sınırlamalarından ötürü konu ile ilgili uzman kiralayamayabilir.

4. Zaman bir diğer sınırlamadır. Zaman uzadıkça belirsizlik artacaktır ve tahmin yapabilmek zorlaşacaktır.

Karşı Stratejiler İşletmelerin serbestçe faaliyette

bulunmalarını engelleyebilecek stratejik güçler mevcut olabilir. Bunlar rakipler, devlet, kamu kuruluşları, sendikalar ve halk vb. olabilmektedir.

Sosyal ve Psikolojik Sınırlamalar

Stratejiler doğrultusunda uygulanması düşünülen planların tüm işletmeyi etkileyebileceği unutulmamalıdır. İşletmeyi oluşturan her bireyin bu doğrultuda görüşü ve rızası önem kazanmaktadır. Bu yüzden yöneticiler, alt yöneticilerin ve grup liderlerinin de görüşlerini dikkate almak durumundadır.

Statejik Yönetimin Temel Kavramları

Vizyon; en temel şekli ile tüm çalışanların paylaştığı örgütün geleceğine ait bir resimdir.

Vizyon; mevcut gerçekler, umutlar, hayaller, tehlike ve fırsatların bir araya gelmesiyle oluşan örgütün bir bütün olarak geleceğini tanımlanması için bilinenden bilinmeyene doğru zihni bir bakıştır (Dinçer, 2003).

Vizyon; mevcut gerçekler ile gelecekte beklenen koşulları birleştirerek, işletme için arzu edilen bir gelecek imajı yaratmaktır (Koçel,2001).

Vizyon Örnekleri Anadolu Efes: Faaliyette bulunduğumuz pazarda en

beğenilen içecek şirketi olmak.

Pepsi: “PepsiCo’nun sorumluluğu, bugünden daha iyi bir yarın oluşturmak için, dünya üzerinde faaliyet gösterdiği her noktada çevresel, sosyal ve ekonomik olarak sürekli iyileştirme sağlamaktır.” Bu doğrultuda çevreyi korumaya odaklanan programlar uygulayarak, topluma fayda sağlayan faaliyetler yoluyla PepsiCo’yu gerçekten sürdürülebilir bir şirket haline getirmek vizyonumuzun temel çatısını oluşturmaktadır.

Coca Cola: Sektörüne liderlik eden, çalışanlarına ilham veren ve mükemmellik ile katma değer yaratan örnek bir içecek şirketi olmak.

Vizyon 3 Önemli Öğeden Oluşmaktadır

Yönetim Felsefesi : Yönetim felsefesi işletmeyi, onu oluşturan öğeleri, bu öğelerin çeşitli tezahürlerini ve sebeplerini inceleyen; bunları temel amaç ve anlamlar açısından irdeleyen düşünce ve değerler.

Hissedilen Etkili Bir İmaj: Yönetim felsefesi vizyon ve misyonun arka planında yer alırken imaj görünen yüzüdür.

Geleceğin Tahmini: Pazarın derinlemesine incelenmesini ve yorumunu gerektirir.

Misyon Misyon, uzun dönemde işletmenin

başarısını arttırmanın ve stratejik yönetimin etkili olmasını sağlamaktadır (Dinçer 2003). Misyon, bir işletmenin varolma nedenidir.

Misyon stratejik yönetimde iki farklı anlamda kullanılmaktadır:

Birinci yaklaşımda misyon, işletme stratejisi içinde tanımlanmış bir görev anlamında kullanılmaktadır.

İkinci olarak; felsefi ve ahlaki bir içerik kazanmaktadır.

Ortak görev anlamında misyon: İşletmenin pazarını açıklar ve ona yönelik hedefleri belirler.

«Yaptığımız iş nedir? Ne olmalıdır?»

Felsefi ve ahlaki anlamda misyon ise: kültürel bir birlik sağlayan ve herkesin paylaştığı bir değer ya da ortak bir duygu demektir.

Misyon Örnekleri Collezione: Modayı erişilebilir kılmak,

sürekli ve dengeli büyümek, insana ve çevreye saygılı global bir oyuncu olmaktır.

Mavi: Müşterisine yakın, jean odaklı bir moda markası olmak.

Lc Waikiki: “İyi giyinmek herkesin hakkı” inancından hareketle "insanları, tarzları ve bütçelerine uygun giydirerek iyi hissettirmek" tir.

Vizyon ile Misyon Arasındaki Farklılıklar

Misyon, bir firmanın varolma nedenidir, hayattaki rolüdür

Vizyon ise firmanın gelecekte arzu ettiği durumu gösterir, hayal edilen bir geleceği hedefler.

Taktik Taktik, işletmenin kaynaklarını en

etkili bir şekilde kullanabilmek için değişen duruma uygun olarak alınan kısa dönemli kararlardır.

Strateji Strateji, işletmenin amaçlarını

gerçekleştirmek için sahip olduğu kaynakları tahsis etmesiyle ilgili genel kararlardır.

Taktik ise bu kaynakların harekete geçirilmesi yani uygulanmasıyla ilgilidir.

Politika Sözlük anlamıyla: bugünkü ve gelecekteki

kararlara bir yön verebilmek için bir çok alternatif arasından seçilen belirli yol veya davranış tarzı, genel amaçlar ve kabul edilebilir yöntemleri kapsayan uzun süreli genel bir plan şeklinde tanımlanmaktadır.

İşletme yönetimi alanında: yöneticilerin karar vermelerinde rehberlik eden ilke veya ilkeler dizisidir.

Stratejik Yönetimin Tanımı

ve Amacı Stratejik Yönetim, işletmenin dış çevresi ile ilgili teşhis

ve çözümleri kapsar ve uzun vadede işletmenin ne olacağı ile ilgili soruları cevaplandırır (Dinçer, 2003).

Diğer bir tanıma göre ise stratejik yönetim işletme çevresi ile ilişkisinin ötesinde geleceği yaratmak için işletmenin tüm işlevlerinin ve unsurlarının bütüncül bir yaklaşımla uzun dönemde yönetimidir (Ülgen ve Mirze,2007; 37)

Stratejik yönetim, etkili stratejiler geliştirmeye, uygulamaya ve sonuçlarını değerlendirerek kontrol etmeye yönelik kararlar veren faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.

Stratejik Yönetimin Özellikleri

Stratejik yönetim, her şeyden önce tepe yönetiminin bir fonksiyonudur: İşletmeye bir istikamet belirlemesi sebebiyle sorumluluk tepe yönetimindir. Tepe yöneticisinin desteği önemlidir. Vziyon, strateji ve misyon gibi kavramlar tepe yöneticiler tarafından belirlenseler bile çalışanlar tarafından benimsenmediği sürece ortak değer haline gelmezler.

Gelecek yönelimlidir ve işletmecinin uzun vadedeki amaçları ile ilgilidir: İşletmenin ne olacağı ve bu sonuçları elde etmek için ne yapması gerektiği

Stratejik yönetim, işletmeyi açık bir sistem olarak görür: İşletme, birbiriyle etkileşim, bağımlılık halindeki parçalaın oluşturduğu bir bütündür. İşletmeler bulundukları çevre ile karşılıklı etkileşim içindedir.

Stratejik yönetim, işletmelerin farklı birimleri ve hiyerarşik kademeleri arasına koordinasyon sağlar: Farklı birimler kademeler arasında amaçlar hiyerarşisi oluşturarak farklılaşmayı engeller.

Stratejik yönetim, alt kademe yöneticilerine rehberlik eder: Karar ve faaliyetler işletme içinde en alt birimlere kadar herkesin ortak hareket noktasını oluşturur.

Stratejik yönetim, işletmenin kaynaklarının en etkili şekilde dağıtımıyla ilgilenir: Temel amaçların gerçekleştirilebilmesi için kaynakların uygun bir şekilde dağıtımıyla ilgilenir.

Karar vermede kullandığı bilgilerin kaynak ve verileri farklıdır

Stratejik yönetim işletmenin amaçlarıyla toplumun menfaatlerini bir bütünlük içerisinde ele alır: Stratejik yönetim dış çevreye karşı sosyal sorumluluk taşır.

Stratejik Yönetim Faaliyetleri

İşletmeyi ilgilendirdiği ölçüde dış çevrenin ve rekabet şartlarının kuvvetlice kavranması ve dış çevrenin dinamiğinin arkasındaki gücün araştırılması.

Çeşitli mamul/pazar bileşenleri için ayrıntılı stratejilerin oluşturulması, stratejik analizleri kritik alanlar üzerinde yoğunlaştırarak alternatiflerin belirlenmesi ve kaynakların dökümünün yapılması

Seçilmiş stratejilerin, politikalara ve proje yönetimi ile fonksiyonel bölümlerdeki faaliyet programına dönüştürülmesi

Örgütün stratejiye uygun olarak düzenlenmesi, işletme faaliyerlerinin stratejik iş birimlerine dağıtılması ve temel amaçlara ulaşmada bunların koordine edilmesi

Stratejilerin etkin bir şekilde yürütülmesi için uygun planlama güdüleme ve kontrol sistemlerinin oluşturulması

Stratejik Yönetimin Tarihi Gelişimi

Bütçe ve Mali Kontrol (1900-1930) : Biçimsel örgüt dizaynı hakim. İşletme bütçesi üzerinde duruluyor.

Uzun Vadeli Planlama ve İşletme Politikası (1950-1970): İkinci dünya savaşı sonrası ve hızla değişen dış çevre

Stratejik Planlama (1970’li yıllar): Uzun vadeli planlama birkaç yılı kapsayan satış tahminlerinden ibaretti. Burada dış çevrenin teşhisi, işletme üstünlükleri ve zayıflıkları ön plana çıkmıştır.

Stratejik Yönetim: Pazarın çekiciliğini analizi, işletme kaynaklarının belirlenmesi, birimler için uygun stratejilerin belirlenmesi, sonuçların kontrol edilmesi faaliyetlerini içermektedir.

Stratejik Yönetime Bütüncül Bakış: Kaynak analizlerinin yanında, örgütsel yeterlilik ve çevreye cevap verebilme analizleri yapılmaya başlanmıştır.

Stratejik Yönetim Seviyeleri

Şirket Seviyesinde Stratejiler: Bir kuruluşun ihtiyaç duyulan kaynakları elde etme ve bu kaynakları sahip olduğu stratejik işletme birimleri (SİB’ler) arasında dağıtma kararlarını içeren stratejik düzeydir. Şirket seviyesindeki stratejiler çok bölümlü bir işletme için genel plan niteliği taşırlar.

Hangi işlere girilecek, hangi işletme birimleri düzenlenecek, hangileri satılacak ve hangileri elde edilecek gibi konularla ilgili stratejiler bu seviyede belirlenir.

İşletme Seviyesinde Stratejiler: Bu seviyedeki stratejiler her bir SİB’e ait olan faaliyetlerle ve karar verme ile ilgilidir ve nasıl rekabet ediliyor sorusunu esas alır. Bu stratejilerin temel amacı, SİB’lere pazarda rekabet gücü kazandırmak ve bu avantajı korumaktır.

Fonksiyonel Stratejiler: Bu kapsamdaki stratejiler SİB’lerdeki temel fonksiyonel faaliyetlerle ilgilidir ve üretim, pazarlama, satış ve araştırma geliştirme (ar-ge) gibi her bir fonksiyonel alan içinde müşteriler için değer yaratmayı amaçlar. Burada kaynak verimliliğinin maksimize edilmesine odaklanılır.

Stratejik Yönetim Süreci

Stratejilerin Geliştirilmesi ve PlanlamaStratejik Analiz: Bir başlangıç noktası

olarak nitelendirilmektedir. Dış Çevre Analizi: Dış çevrenin analizi

işletmenin dış çevresindeki değişme ve gelişmelere bağlı olarak işletmenin karşı karşıya kalacağı fırsat ve tehditlerin önceden tahminlenmesi çalışmalarıdır.

İşletmenin Analizi: İşletmenin mevcut şartları değerlendirilir. Kaynak ve kabiliyetler analiz edilir. Geçmiş yıl verileri önemli olabilir.

FÜTZ (SWOT) Analizi: İşletmenin iç ve dış çevresi analiz edilir. Çevresel fırsat ve tehditler tahmin edilir.

Stratejik Tasarım: Örgütse öncelikler göz önüne alınarak işletmenin geleceğinin tanımlanması ve stratejik amaçlarının belirlenmesi demektir. Yönetim Felsefesi ve Misyon: Tüm örgütün

düşünce ve davranışlarına rehberlik eden idealler, inançlar ve ilkelerdir.

Vizyon ve Stratejik Amaçlar: İşletmenin gelecekte ne olacağı ile ilgili tanımlamalardır. Stratejik amaçlar ise vizyona götüren uzun dönemli ulaşılmak istenen sonuçlardır.

Stratejiler: Stratejik amaçların nasıl gerçekleşeceğidir.

Politikalar: Uygulama için yöneticilere rehberlik eder

Stratejilerin Uygulanması:

Stratejik Uyum ve Örgütsel Tasarım: Örgüt yapısı, liderlik tarzı, örgüt kültürü, insan kaynakları, teknoloji ve diğer kabiliyetler belirlenen strateji unsurlarına göre değerlendirilir.

Program, Bütçe, Prosedürler: Programlar kısa süreli uygulama planlarıdır. Bütçeler ise planın ve sonuçların rakamlarla ifade edilmesidir. Prosedürler ise iş yapma biçimini tanımlar

Stratejik Sonuçların Kontrol Edilmesi ve Değerlendirilmesi

Stratejilerin kontrolü: Amaçların ve planların ne kadar başarılı olduğu kontrol edilir.

Kontrol safhası yönetim sürecinin hem sonu hem de başlangıcıdır. Değerlendirme yapıldıktan sonra elde edilen verilerle strateji geliştirme safhası yeniden başlar.

Stratejik Yönetim Süreci

Stratejik Yönetimin Temel Öğeleri

Liderlik ve Tepe Yöneticileri: Üst kademe yönetimin bir fonksiyonu olması sebebi ile stratejik yönetim tepe yöneticilerinin sorumluluğundadır. Tepe yönetimi bu aşamada kararları sadece kendi verebileceği gibi ilgili yönetici ve personellerle de fikir alışverişi yapabilir.

Stratejik tasarım çalışmaları genelde dört şekilde yürütülmektedir:

Tek stratejik mimar olarak tepe yöneticisi yaklaşımı: Genelde tek sahipli firmalarda, küçük ortaklıklı ve aile şirketlerinde görülmektedir.

Yetki Devretme Yaklaşımı: Tepe yöneticisi güvendiği astlarına, örgüt içindeki bazı bölümlere, farklı birimlerden oluşturduğu görev gruplarına stratejik çalışmalar için yetki devredebilir.

Ortak çalışma ve takım yaklaşımı: Tepe yöneticisi strateji yapma sorumluluğunu çalışma arkadaşları, astları ve örgüt içiğndeki kilit personelden oluşan bir takım ile beraber üstlenir.

Şirket için yeni inisiyatifler yaklaşımı: Tepe yöneticisi örgüt içindeki kişi ve grupları yeni ürün hatları ve yeni ortaklıklar için teklif sunmaya cesaretlendirir.

Örgüt Vizyonu ve Misyonu

Örgüt misyonunun ve amaçlarının tanımlanması, stratejik yönetim süreci için analiz yapma, istikamet belirleme ve strateji seçme, uygulama ve tüm olarak yönetim sürecini değerlendirmede temel bir çatıdır.

Dış Çevre ve Pazar

Çevrenin sürekli değişmesi ve stratejik yönetimin zaman ufkunun uzun olması, çevredeki belirsizliği daha da arttırmakta ve dolayısıyla işletme üzerindeki hakimiyetini ön plana çıkarmaktadır. Çevrenin işletmeye sunduğu fırsat ve tehditler stratejik yönetim için karar odakları oluşturur.

Mamul / Pazar Stratejisi

Stratejik yönetimde amaçlara uygun mamul/pazar alanının bulunması veya faaliyet sahasının seçilmesi gerekir.

Mamul/pazarla ilgili gelişme vektörünün yani faaliyet sahası belirlendikten sonra yöneleceği istikametin belirlenmesi gerekir.

İşletme mamulle ilgili rekabet üstünlüğü kazanmaya çalışmalıdır.

Faaliyetler arasında sinerji göz önünde bulundurulmalıdır.

İşletmenin Kaynakları

İşletme sahip olduğu kaynak ve kabiliyetleri çeşitli mamul/Pazar bileşimleri arasında en etkili bir şekilde dağıtarak uzun dönemde başarılı olmaya ve gelişmeye çalışır.