staroslowianski mit powstania swiata

8/14/2019 Staroslowianski mit powstania swiata

1/27

Czesaw Biaczyski

Mity Sowiaskie - Starosowiaski mitpowstania wiata


2/27

Spis treci:

O wielkim dzbanie Zerywanw.O narodzeniu Przestworzy i Przedstworzw.O przemianie Przedstworzw w Stworze i narodzinach Zduszw.Opisanie StworzwStarsi - czyli Krle Stworzw, oraz Boginiaki czyli potomstwo StworzwOpisanie ZduszwZamknity krg


3/27

O wielkim dzbanie Zerywanw.

Dawno, trzy a moe cztery tysice lat temu, plemi Zerywanw rozpoczeo budowtajemniczego Wielkiego Dzbana. Dzban w mia zaiste olbrzymie rozmiary i nie byzwyczajnym naczyniem, lecz wiern kopi Zotego Dzbana zrzuconego przez Bogw z

Nieba wraz z trzema innymi atrybutami boskiej wadzy: Zot Siekierka Peruna,Zotym Jarzmem Prowego i Zotym Radem Rga. Wszystkie te wite przedmioty byydarem dla plemienia zoonego z licznych rodw zerywaskich. Z ziemi mg je

podj bez szkody lub przeklestwa tylko czowiek godny tego, by zosta krlem.Lkano si dotkn janiejcych darw. Jedynym odwanym okaza si Pirst, synstarego Kobia i mdrej Bauby. Pirst zosta wic pierwszym krlem Zerywanw,zaoycielem dynastii Pierwopalcych (Pirsztukw), ktrzy rzdzili dugo iszczliwie.Po nich krlowali Kuksowie, a po nich Milicze (Milcze). Wrd nich jeden, bratMrukrzy, by przeklty; zwa si za Ze. Ten wykrad niebiaski Zoty Dzban, awypdzony uszed na pustyni z grup wojw i kobiet. Bogowie rozptali

straszliw, burz i wygubili niemal wszystkich wypdzonych, za Dzban zostazasypany na pustyni, i mimo e wielu wytdzw prbowao go odnale, sztuka tanikomu si nie powioda.Panujcy w tym czasie Mrukrza zebra naczelnikw rodw i postanowiono w boskidar odtworzy. Budowa trwaa wiele lat. Mino wiele pokole, nim Dzban by wcaoci gotowy.Do jego wykonania uyto wielu rodzajw gliny ze wszystkich zaktkw Ziemi, irwnie wielu rodzajw wd z rnych rzek oraz mrz. Cao pokryto setkamiobrazw, wypukymi rzebami, ozdobiono ornamentami, rytami i opisano tajemnymiznakami. Na koniec Dzban pomalowano najwspanialszymi farbami wiata, by lniniczym Denga-Tcza, Pani Barw i Maci. Wreszcie przez czterdzieci dni iczterdzieci nocy wypalano go w ogniu, podczas gdy dookoa trwaa obrzdowauczta i rytualne tany. Gdy Dzban ostyg, napeniono go po brzegi witym miodem,cignitym ze wszystkich, nawet najdalszych zaktkw Koliby (Krainy Zerywanw).Wtedy rozpoczo si wielkie wito. Olbrzymi niczym gra Dzban otoczono koem,piewano i taczono nieprzerwanie przez cay miesic (od peni do peniKsieyca), spoywajc miso Biaych i Czarnych Bykw i pijc mid ze witegoDzbana.Przez jaki czas potem Dzban by wszystkim dostpny. Kady mg przyj kiedychcia, podziwia obrazy, odczytywa sensy ze znakw i ornamentw, zastanowicsi nad znaczeniem scen, dotkn kadej wypukoci, nasyci oczy barw. Szybko

jednak zasonito Dzban wielkimi chorgwiami, na ptno ktrych przeniesionowite znaki i obrazy z lic Dzbana. Co prawda tak wielkiego naczynia nikt niepotrafiby porwa, a nawet poruszy, ale Opiekunami Dzbana kierowaa obawa przedrzuceniem czaru, szkod jaka mogaby wynikn z wraego spojrzenia, albouszkodzenia cian i rysunkw przez kogo zego (jak kiedy Ze) czy zawistnego.U stp Dzbana zaczto wkrtce zanosi proby do Bogw i skada ofiary,zwaszcza, e ognia w ktrym naczynie owo wypalano nigdy ju nie zgaszono i stasi witym Ogniem Plemienia. Od tej chwili specjalni ludzie, najczcigodniejsiczonkowie zerywaskich rodw czuwali by pon wiecznie, a gdyby go zaniedbaligrozia im haniebna mier. Ci ludzie wanie stali si kapanami (wochwami,zinisami, ercami, wrami). Wiedzieli wszystko o witym Ogniu i Wielkim

Dzbanie, powierzono im rwnie czynienie ofiar na Kamieniu powstaym zestwardniaych resztek gliny, tak by byy wykonywane na pewno w sposb waciwy i


4/27

przypady Bogom do gustu. Kapani objaniali obrazy i znaki ze witychChorgwi, odczytywali wrby z pkni Dzbana i wieszczyli ze smaku zawartego wnim miodu.Kapani owi z obawy o Dzban, Ogie i Kamie nakazali wybudowa potn kapiszt,ktra miaa osoni miejsce przed zym wejrzeniem, palcymi promieniami soca,

chodem zimy i ulewn nawanic. Pniej wityni otoczono potem w ksztacietrjkta i uczyniono w pocie trzy furtki dla ercw, zinisw i wrw, zawszystkim innym ludziom zabroniono wchodzi na ten teren. Zaraz potem potukryto za nasypem ziemnym, nasyp otoczono ostrokoem, ostrok otoczono witymgajem, a cae to miejsce otoczono wielk czci i najwyszym kultem.Ofiary i mody u Dzbana okazyway si nader czsto skuteczne. Wkrtce wic Dzbandarzono tak czci, e tylko oczyszczony postem, ogniem i wod kapan mgwchodzi do wntrza wityni, wstrzymawszy uprzednio oddech by nie skala

boskiego otoczenia. Nie mia te rzuci okiem na sam Dzban, wolno mu byojedynie zaczerpn miodu i patrze na chorgwie.W tym czasie obrzdy przeniesiono na poblisk polan. Usypano kopiec -

bugryszcze, gdzie wbito kumir - (pal - rzeb symbolizujcy Boga), przytoczonokamie ofiarny i wytyczono miejsce dla ognia.Ogie kadorazowo rozpalano od tego ze wityni, kapan przynosi te stamtdwrebny mid w ozdobnym rogu. O ksztatach linii i rytw na Dzbanie rozprawiali

ju wtedy tylko wtajemniczeni.Lud zapomnia powoli o skomplikowanych znaczeniach rysunkw Dzbana. Samo jegoistnienie okryo si z wolna legend.Mijay wieki, plemi Zerywanw rozrastao si i dzielio. Nadeszy czasy

burzliwe, wojny i zawieruchy, gd, zarazy i nawanice zesane z niebios.Zaczy si wewntrzne swary. Ktra z kolejnych wojen przyniosa prawdziwklsk - bya to Wojna O Taje. Okoliczne grody i sioa zostay spalone,witynia zburzona, a Dzban rozbity przez przeciwnikw. Byo to starcie midzydwoma zerywaskimi krlami, z ktrych Biero z rodu Bardzw cign nawszystkich gniew Bogw. W okolicznych borach zabrako zwierzyny, pola uprawne

przestay przynosi plon, rzeki dawa ryby. Mnoyy si choroby i mierdziesitkowaa Zerywanw. A step stana w ogniu, ktry szed od kracw ziemi

przy wtrze potwornego trzsienia gruntu, a potem ulewa zatopia okolic po samewierzchoki gr. Zerywanie rozpierzchli si z Koliby we wszystkie strony wiata.Ich ocalae z pogromu niedobitki day pocztek wszystkim ludom ziemi. Z plemion,co uszy ku zachodowi soca jedno zatrzymao si w Ziemi Legiel, w rozlegymrozlewisku potnej rzeki, u stp obego wzgrza. To nazwano Plemieniem,

przewodzi im Bet z rodu Bardzw i Sawa (Swawa) z rodu Stawana (Sowana). Ztego Plemienia po mierci Beta i Sawy rozeszo si Osiem Ludw na czterystrony wiata, a kady z tych ludw wzia ze soba cz skorup po WielkimDzbanie.Czym jest Dzban o ktrym mowa w powyszej opowieci? To nic innego jakStarosowiaska Mitologia, niebieskie przesanie od Bogw-Si Natury, mwice oksztacie wiata, miejscu czowieka, jego korzeniach czyli prehistorycznychdziejach przodkw, o koniecznych obrzdach i wsplnej tradycji z okresu WielkiejWsplnoty Indoeuropejskiej, a potem Wsplnoty Batosowiaskiej, o dawnejpraojczynie Kolibie i drugiej ojczynie Lgieli.Gdy ludy zakoczyy ju swe wdrwki na wschd, zachd, pnoc i poudnie, kady

z nich na nowym miejscu budowa wasny Dzban wlepiajc we zachowane zprzeszoci skorupy i fragmenty wierze. Te lokalne odmiany starodawnego Dzbana


5/27

rniy si od niego ornamentyk, barw, budulcem miejscowego pochodzenia, samymrysunkiem symboli i szczegami obrazw powstaymi ze zmieszania z obcymikulturami. Mimo wszystko w oglnym ksztacie przypominay bardzo swj

pierwowzr. Cho jedni zwali Czarnogowa Trzygowem, drudzy Tiarnoglofim, trzeciTiernoglavem, jeszcze inni Triglawem, Turupitem, Trojanem, Zcernobohem,

Czarnobogiem, czy Czerncem, wszyscy widzieli pod nowym mianem t sam posta.Dotyczy to rwnie mitycznych poda i postaci innych wielkich bogw staregoplemienia Zerywanw, na przykad Biaobogi (Bielboga, Bela, Bel, Bia, Belbug,Belbu, Belbuk, Bellona, Biay Bg, Bebg, Bieozrz), czy Borowia (Borowy,Borowit, Puruvit, Puszaitis, Borivit, Borzywit, Berut, Boruta), albo Peruna(Peryn, Peri, Porun, Piren, Piarun, Perkyn, Parom, Perkun, Perkunas, Pierun,Piorun, Parcknus, Parkuns). W tych pozbawionych pisma czasach przekazywanowtajemniczonym wszelkie wiadomoci drog ustn, z pokolenia na pokolenie.Przez jaki okres ludy bato-sowiaskie yy w spokoju otoczone w samym sercuEuropy gstym borem, moczarami i wysokimi grami. Jako e wszystko podlegazmianom i ten stan rzeczy nie mg trwa wiecznie. Kolejne przemieszczenia,

starcia, potyczki, najazdy i klski sprawiy, e nasi przodkowie stanli w kocuoko w oko z Nowymi Czasami, Now Er i Now Wiar.Wtedy kolejny raz rozbito Dzban, zdawao si, e na dobre. Jego resztkistrawiono ogniem, okruchy rozrzucono na cztery wiatry, pamici zakazano pod karnajciszego potpienia, kapanw dawnego kultu wypdzono lub wybito. WiecznyOgie przysypay popioy zapomnienia. Resztki ocalaych skorup spoczy podziemi, w zgliszczach wity porosych chwastem, albo dzik kniej. Wydarzyosi to tysic lat temu. Od tego momentu kolejni wadcy opierajcy swe panowaniena nowej wierze powicali wiele energii, by wykorzeni dawnych Bogw i obrzdytowarzyszce ich kultom. Lud przywizuje si do tradycji bardzo mocno. Dlategowbrew yczeniom panujcych, czy uczonych mw kult w zredukowanej, najniszej

postaci wci trwa. Trzeba go byo w kocu wczy w tre nowych obrzdw,dawne miejsca wite musiano uczyni nowymi sanktuariami, kamieni ze starych

budowli kultowych uyto do budowy nowych wity, sucych nowemu dzbanowi.Paradoksalnie dziki temu wanie przetrwao wiele starych wierze, zmieszawszysi z nowymi obrzdami pod zmienionymi nazwami i postaciami. Owa koniecznoustpstw czynionych przez now religi jest jednym z najmocniejszych wiadectwgbokiego zakorzenienia dawnej mitologii, obrzdw i pyncych z nichcodziennych obyczajw ludu.Mimo wszystko wielowiekowy proces wymazywania, nawarstwiania si i mieszaniatradycji, wykorzeniania przy pomocy ognia, miecza, kltwy bd agodnej

perswazji, brak utrwalonych w pimie przekazw mitologicznych i zasad staregokultu, szybki upadek i wyniszczenie zamknitej kasty wtajemniczonych w wyszearkana kapanw, spowodoway, e pami ksztatu Dzbana, szczegw jego

paskorzeb, rytw, obrazw i barw niemal zupenie zanika. Nie byo ju nikogo,kto mgby opisa jego cao, cho w oddalonych zaktkach krajw sowiaskich

przetrwaa rozproszona i rozdrobniona znajomo rnych fragmentw dawnegonaczynia.Bya to sytuacja typowa dla caej porzymskiej Europy i trwaa a do XV wieku, doOdrodzenia, a miejscami o wiele duej. Niewiele brakowao by podobny los codzban batosowiaski, spotka i mitologi Pnocnych Germanw, ktra ocalaatylko dziki przechowaniu zapisw Eddy na izolowanej od Kontynentu Islandii.

Bliskie prawdy jest rwnie twierdzenie, e mitologia Germanw Poudniowych(Niemcw) zostaa niemal na nowo stworzona w XVIII wieku. Mitologia Celtw


6/27

przetrwaa w zaktkach Irlandii, Walii i Szkocji. Kontynent stanowczo niesprzyja zachowaniu starej tradycji i ladw staroytnej kultury. Przez dugiestulecia tpiono na przykad mitologi i wiedz Hellenw oraz Rzymian. DopieroXIX wiek, Romantyzm z mocnymi nurtami narodowymi w sztuce, i narodzinynowoczesnej nauki, spowodowaiy powoln zmian tej sytuacji. Do poszukiwa

przeszoci, po poetach i pisarzach, wczyli si etnografowie, historycy,archeolodzy i wreszcie jzykoznawcy. Na szczcie okruchy mitw, nazwy dawnychbstw, a zwaszcza najniszych bogunw i boginek, bliskich prostemu czowiekowi,przetrway po rnych izolowanych wysepkach Sowiaszczyzny wrd najbardziejzwizanych z Natur wocian.W cigu ostatnich 150 lat odgrzebano z popiow niebytu w przernychwykopaliskach wiele odamkw Dzbana. Skrztnie zebrano i opisano rozproszone pocaej Europie okruchy legend, wzmianki podrnikw, zapiski historykwstaroytnych, dane lingwistyczne. Nauka prbowaa zinterpretowa rzeby, figury,kamienne krgi, szcztki wity, grobowce, nazwy miejscowe, ozdoby i skarby,stare fortyfikacje i imiona Bogw. Nauka kieruje si swoimi prawami. I cho

wniosa wielki wkad w odtworzenie przeszoci to jednak zasada, e nic, co niejest dwukrotnie w sposb niezaleny potwierdzone nie moe by uznane za naukowyfakt, oraz zasada Brzytwy Ockhama, nie pozwalaj jej - gdy ma do czynienia zmateriaem tak dwuznacznym, niepewnym oraz epokami tak odlegymi i skpymi wdane - uczyni kolejnego kroku w sposb niezachwiany. Z punktu widzenia naukinic w kwestii Dzbana nie jest i nie bdzie pewne.Pewne jest jedno: Mitologia Starosowiaska istniaa. Nadszed zatem czas, bysprbowa odtworzy wygld starosowiaskiego Dzbana. Literatura na szczcienie uznaje koniecznoci podwjnych potwierdze, ani nie lka si ryzykastawiania niepewnych hipotez. Oczywicie wszdzie tam, gdzie jest to moliwe,staramy si trzyma owych szlachetnych, naukowych zasad. Rzadko jednak sizdarza bymy - jak w przypadku wiatowita, Swaroga, Daboga, Mokoszy czy Chorsa,

jeszcze paru wielkich i szeregu mniejszych bstw - potrafili konkretn skorupkumieci na mapie Dzbana ze stuprocentow gwarancj trafnoci. Ukadamy tamigwk jak wielkie prehistoryczne puzzle, z ktrych miejscami zeszy barwy,gdzie indziej zupenie zatar si rysunek, a niektrych fragmentw w ogle

brakuje. Odbudowanie Dzbana w ksztacie wiernym przeszoci jest niemoliwe.Warto jednak wyobrazi go sobie w sposb maksymalnie przybliony, choby takimjakim mgby by dzisiaj, gdyby go nie rozbito.W proces odtworzenia wczono wszystkie dostpne autorowi rda i materiayarcheologiczne, etnograficzne, religioznawcze, historyczne, dziejopisarskie,

antropologiczne i onomastyczne. Wrd narzdzi zastosowano te symulacj,lingwistyk komparatystyczn, etymologi, analiz dawnych kronik, zapiskw,przekazw, oraz analiz wspczesnych prac nad mitologi Sowian, Batw iGermanw, a take porwnawczo innych ludw (tak staroytnych jak i dzisiejszychkultur tzw. prymitywnych). Zanalizowano te dostpne mity, legendy (takeheraldyczne), podania, bajki i banie, oraz ustn tradycj ludow (np.Moszyskiego, Kolberga itp).Wszelkie istniejce skorupy i okruchy postarano si zebra, a nastpnie zpasujcych do siebie, niesprzecznych fragmentw uoy nowy Dzban wykorzystujcmaksimum materiau. Miejsca puste z koniecznoci wypeniono wyobrani, braki wrysunku czy kolorze uzupeniono wie lini i pokryto wie farb, zarysowane

a niedokoczone ryty rozwinito. Nie dziao si to jednak w sposb dowolny, leczna zasadzie logiki narzuconej przez istniejce wok pustego pola odamki i


7/27

fragmenty Starego Dzbana. Jest to praca tak rozlega, a sam proces od-tworzeniatak skomplikowany, e z pewnoci nie uniknito w niej bdw. Ale, jak mawiajchiscy mdrcy: Nie przejdziesz drogi jeli nie postawisz na niej pierwszegokroku. wiat si jeszcze nie koczy, bdy mona wyeliminowa w przyszoci. Odczego jednak trzeba zacz.

Instynkt rozwikywania zagadki wasnego pochodzenia, odnalezienia korzeniwasnego rodu (narodu), jest jednym z podstawowych de i pragnie kadegoczowieka.Ocalenie tosamoci w dobie wielkich kulturowych naciskw bdzie moe miaozasadnicze znaczenie dla nastpnych pokole. Tosamo to przede wszystkimwiadomo historyczna. Historia zaczyna si od prehistorii, a ta jest domenmitu. Mitologia jest gwnym korzeniem drzewa, ktrego pie stanowi Historia,za koron Wspczesna wiadomo. Jakie owoce Przyszoci moe wyda drzewo

podcite u korzeni?Tom, ktry oddajemy w rce Pastwa jest pierwsz czci wikszej caoci, idotyczy najpeniej zachowanego w tradycji materiau na temat najniszych bytw

niebiaskich, Bogunw i Boginek, czyli Stworzw, oraz demonw i pdemonw,czyli Zduszw. Jest to nie tylko peny leksykon, ale rodzaj encyklopedii wierzestanowicy wstp do Wielkiej Mitologii Sowian.Nim przejdziemy do omwienia cech i waciwoci licznej gromady bstw i demonw,musimy zapozna Pastwa z dwoma syntetycznymi mitami (ich rozwinicie znajdziesi w kolejnych tomach Biblioteki Starosowiaskiej), wyjaniajcymi rodowd iumiejscowienie owych niskich bytw niebiaskich w Krgu innych istot, zarwnoBogw jak i Ludzi.

KONIEC ROZDZIAU

11


8/27

O narodzeniu Przestworzy i Przedstworzw.

Kiedy Bg Bogw - wiatowit ulepi Trzeci z Rzeczy Pierwszych, Bu, rzuci jw Gb. Bogowie Dziaw, zwani Kaukami albo Alkami - Czarnogw i Biaoboga -zapragnli natychmiast j posi. W krtkim przelocie rzecz owa bysna im

prawdziwym piknem, a zawsze jedno z nich pragno panowa nad tym co miaodrugie i swego panowania z nikim nie dzieli. Bua wpada na samo dno Gbi.Czarnogw musia zanurkowa, eby j wydoby. W przeciwnym razie Bua

znalazaby si we wadaniu Biaobogi, majcej w mocy Gb. Nurkowa trzykrotnienim wreszcie wydoby Bu-Byt na wierzch. Biaoboga jednak nie zamierzaarezygnowa z nowego nabytku i uczepia si skrzcej Buy ze wszech si.Rozpocza si walka.Kaukowie bili si zajadle wezwawszy na pomoc Adahy, czyli oddane im na subSmoki i mijw-nuje. Szarpali Bu w gr i w d i cignli od wiecznoci donieskoczonoci. Wkrtce wczyli si take do bitwy Stronporowie, Bogowie Stroni Pr, zwani te Kirami, razem ze swoimi pomocnikami ar-ptakami wiatogocami.W trakcie tej szamotaniny rozcignito Bu na wschd i zachd, z pnocy napoudnie, od witu do zmroku, od wiosny do jesieni, od lata do zimy, od pnockado p dnia.Kirowie, Kaukowie, Adahy i wiatogoce tak mocno cignli we wsze pory, stronyi dziay, e Bua nagle trzasa i rozleciaa si. Rozpada si na Bry i Bryj(Grud i Glin), a z jej wntrza trysno snopem iskier zlepiszcze wiatowitowe- Powiato (Kir), ktre uszo w Gb. Brya i Bryja rozleciay si od siebie, wrnych kierunkach i teraz Kaukowie nie mogli ju utrzyma wszystkiego w swoichrkach. Poniewa adne z nich nie zamierzao ustpi, musieli si rozmnoy.Kaukowie zawarli krtki rozejm, w czasie ktrego spodzili i wydali na wiatswych czterdziecioro dzieci - Jednogowych.Byo to dwakro po osiem ywiow i dwakro po tuzin Mocy. Poowa BogwJednogowych miaa cechy po Pramaci-Biaobodze, za poowa po

Praocu-Czarnogowie. ywioowie i Moce rzucili si razem ze swymi rodzicami kuZiemi powstaej z Bryji, Zawiatom-Weli powstaej z Bryy i Niebu, ktre nastaoze zczenia dotychczasowych Niebiosw Powiatem-Kirem w jedno lit niczymzwierciado. Bj o panowanie nad wiatem rozgorza z now si.Bogowie Mocy (Wielkomoce) Przepltowie i Mokosze pognali za umykajcymi kuPierwnicy Ziemi i Wel. Przepltowie pochwycili je w swoje sieci, a nastpnie zMokoszami zczyli je kirem, welonem i baj utkanymi w jednolit materiwszechwiata, tak e przestay si oddala. Dabogowie (ywioy wiata i Nieba)oraz Weselowie (Moce Zawiatw) i adowie (Moce Porzdku Rzeczy) uoyli wnaleytym porzdku warstwy niebiaskie, od Najdalszego Nieba przez NieboGbokie i Wysokie, ktre wszystkie zczyli tczowymi mostami z powiata.

Dabogowie nacignli te wykute przez Swarogw Sklepienie Niebieskie nad Ziemiczynic z niego Niebo Niskie.


9/27

Simowie pokryli Ziemi ldami, Strzybogowie otoczyli j powietrzem. Biaobogapodczas bijatyki trzasna w plecy Czarnogowa i ten wyplu ukryte pod jzykiembryki, przez co powstay na Ziemi acuchy grskie z twardej skay. Sporowieuczynili zalg w bagnach, Wiowie nasadzili puszcze i pucili w nie zwierzyn.Wtedy Perun rozci brzuch Siemi i Wodowie wydobyli si na powierzchni

zalewajc wszystko, tak e nieliczne tylko gry wystaway ponad Przedmorze.Podobna bitwa toczya si o Wel. Jej krawdzie Biaoboga zabrudzia bryj,ktrej peno schowaa za paznokciami. Czarnogw tuk j po palcach, by puciaskraj Zawiatw i wtedy bryja trysna spod paznokci Pramaci na sam rodek. NaWeli Wodowie nie wydobyli si tak atwo z puapki twardych ska, i w zwizku ztym powsta tam jeden ld - wsprodkowa wyspa (z bryji Biaoboej) zwana Niw,a otoczy j gboki na dziesitki kilometrw parw zwany Nawi. Ze wzgrz Niwyna dno Nawi spyna Rzeka Rzek - Ptlica. Z czasem Niw zamieszkali Bogowie,za Naw przeznaczono umarym. Ale byo to duo pniej.Taka sama straszliwa bitwa toczya si o wadanie Niebem. Swarogowie paliliywym ogniem przeciwnikw, Morowie siali zaraz i zniszczenie, Perunowie

przeszywali wrogw oszczepami-byskawicami, cili ich mieczami gromw,rozpatywali siekierami piorunw. Strzybogowie rozpdzali walczce przeciw nimzastpy Wodw dujc straszliwym, gorcym wichrem.Jednake i ta krwawa potyczka, w trakcie ktrej Jednogowi Wielkobogowiecierali si ze sob i znw na przemian czyli, by wyda potomstwo (Maobogw),ktre by ku nim przechylio szal zwycistwa, nie przyniosa rozstrzygnicia. Co

prawda Kaukowie i ich Adahy opadli z si, a zaraz potem Kirowie i ichwiatogoce oddalili si na paskowy zwany Rwni Welask, gdzie osiedli iwyczyli si z dalszej walki, ale adna z Mocy ni aden z ywiow nie mgzapanowa samodzielnie nad wszym wiatem.Zawarto kolejny rozejm, poniewa wszyscy czuli si wycieczeni bojem. Bogowieywiow i Bogowie Mocy zgromadzeni teraz w dziewiciu stronnictwach usiedli naRwni, u dziewiciu ognisk, radzc co dalej pocz i knujc plany przeciw sobie.Uradzono, e korzystajc z niemiertelnej materii jak wiatowit zostawi wrnych postaciach po wszym wiecie nim si zawi w Kd, trzeba uksztaciPotwory. Tak te zrobiono.Powstao Dziewi Potworw, ktre miay wspomc ywioy i Moce w rozstrzygniciuwalki. Jednake Jednogowi przecenili swoje moliwoci. Potwory wymkny sispod ich kontroli i rozpoczy midzy sob niszczycielsk bitw. Trzy z nichtoczyy Bitw o Ziemi, trzy Bitw o Wel, za trzy pozostae Bitw o Niebo.wiat by w trakcie tych bitew obracany w perzyn, a pikne dziea Bogw

zamieniy si w proch. Ziemia zostaa zrujnowana, Wela take zamienia si wpobojowisko, a Niebo ledwo trzymao si kupy. Bogowie ponosili nieustanniewielkie straty. Boruta straci oko i na zawsze okula, Czsnota o may wos nierozsypaa si na kawaki, z czterdzieciorga dzieci Chorsa ocalao tylko dwoje,dziewiciu synw Swaroga zostao poartych, jeden z Potworw wyar te lewy bokChorsiny, Prawic straci jedn rk.Sklepienie Niskiego Nieba nad Ziemi trzymao si na drzewie wyrastajcym zwierzchoka Gry Trzygaw, nazywanym sic. Pozostae nieba trzymay si naPrzyprze Pierwni (Niebo Najdalsze), Gwdzie Gbi (Niebo Gbokie) i Starze

Niebieskim (Niebo Wysokie). Potwory w zapamitaniu poeray tczowe mosty,rzucay w siebie acuchami grskimi, wypijay morza, rozbijay gwiazdy. Gdy

zaczy ama kolejne Drzewa wiata i Niebo popkao groc cakowitymzawaleniem, a trzscy si ze strachu Jednogowi przycupnli w Lgowisku na


10/27

cyplu Trzygawia, przypominajc raczej robactwo ni potnych wadcw, po razpierwszy od pocztku stworzenia wiatowit opuci Kd by ratowa od upadkuswoje dzieo. Na szczcie Jednogowi nie potrafili uczyni Potworwniemiertelnymi, cho taki by ich zamiar. wiatowit pozbawiajc ich innychgwni (gw i obliczy) pozbawi ich bowiem odpowiednich mocy stwrczych. Dziki

temu Potwory, cho wieczne, byy miertelne i dao si je zabi, rozerwa ichciaa, a z cia tych uczyni inne wieczne stworzenia. wiatowit na wasnychbarkach podtrzyma cae Niebo, a Potworom ukrci by, po czym zleciJednogowym by natychmiast rozszarpali pozostaoci po Potworach na wielekawakw. Czterdziecioro Jednogowych Wielkobogw i Maobogowie, ichczterdziecioro omioro dzieci, rzucio si ochoczo do tej pracy pragnc wymazaswe winy. Lkano si okrutnie gniewu Boga Bogw pamitajc, co uczyni ze swymi

pierworodnymi synami Zniczami.Przypr, Gwzd, Star i sica byy czterema kawakami dawnego Wsporu wiata,ktry si wiatowitowi kiedy poama. W ciele jednego z Potworw, olbrzymawiatogora zwanego Podbjem znalaz si take fragment owego Wsporu. Dlatego Bg

Bogw szkielet Podbja wbi w Rwni Weli, przez co powstay tam wysokie gry iszczyt zwany Wierchem Weli, a z gowy tego Potwora wyroso nowe Drzewo wiata -Wierzcha, nazywane te Wierszb lub Wiech. Miao trzy konary, lecz czterywierzchoki i na nich oparo si teraz Cae Niebo. Drzewo pokryo si srebrnymilimi, zakwito biaym kwieciem i wydao zote owoce (uyczanie widz wWierszbie Jabkodb a w jej owocach Zote Jabka, Polanie widz Wierzb a owocemaj za Zote Gruszki, Mazowie widz Potrjny Db-Jawor-Osik a owoce maj zaZote odzie, Chorwaci prawi o Trjjodle, jeszcze inni o Trjsonie lub oPotrjnej Morwie).Jednogowi dobrali si parami i rozerwali Potwory na Osiemdziesit i Osiemczci. Kada para uksztacia ze swych czci odmienny rd Przedstworzwzoony z czwrki, lub pitki Bogunw bd Boginek. Przedstworzowie stali si

poronnymi dziemi owych par boskich, jako e nie zostali poczci pciowo i niebyli niemiertelni. Tak narodzeni Przedstworze zostali sugami Bogw i ichpomocnikami w ziemskich, welaskich oraz niebiaskich pracach. Nazwano ichPrzedstworzami z kilku powodw: po pierwsze powstali podczas Bitwy o Przestworza(Niebo, Wel i Ziemi), po drugie powstali w przestworzach, po trzecie zostali

przepotworzeni z cia Potworw, po czwarte stworzeni rkami Jednogowych. W tejpostaci dotrwali do kolejnej wojny, Wojny O Krg. Wtedy dopiero zostaliUstokrotnieni. Zabieg ten, dokonany rwnie przez Jednogowych, nada imdzisiejsze rozmiary i sprawi, e ich liczba wzrosa stokrotnie a cho znacznie

si przez to pomniejszyli, ich siy rwnie powanie wzrosy. Od tego momentuzaczto ich nazywa Stworzami. Wtedy wanie Stworze przyjli posta i wymiary,jakie maj do dzisiaj.Gdy z Potworw powstali Przedstworze wiatowit ustali nowy porzdek, dokona

podziau Niw midzy Bogw i da im taje, by znaczyli nimi swoje rzeczy i woci.Zakaza ktni, ustanowi zwierzchnictwo Peruna nad ywioami, oraz Prowego nadMocami, i nakaza uporzdkowanie Przestworzy po zaistniaych zniszczeniach. Tymsposobem narodziy si w swym dzisiejszym ksztacie Przestworza, jak iPrzedstworzowie poczci z Potworw, ktrzy przemienili si pniej w Stworze.wiatowit uspokojony uoonym porzdkiem zamkn si ponownie w Kd, lecz jego

polecenia zostay potem zamane i znw wybucha wojna.

KONIEC ROZDZIAU


11/27

16

O przemianie Przedstworzw w Stworze i narodzinach Zduszw.

Po Wojnie O Bu nasta bardzo krtki czas pokoju. Przez chwil zdawao si, ewiatowit moe odpoczywa w Kdzi nie lkajc si o cao swego dziea. W tymwanie czasie, boego odpoczynku, z Wiechcia (pku gazek Wierzchy zwizanych

w rzg, ktr si Bg Bogw szorowa, obciera i owicza w kpieli) powstaliLudzie. Ludzie narodzili si z hodowli Kaukw, ktrzy porwali wyrzucony przezwiatowita Wieche i, wpierw si jak zwykle pobiwszy, poamali gazki na

patyki, a potem doszli do zgody i razem zasadzili owe patyki w zagon nawelaskiej Rwni. Czarnogw i Biaoboga podlewali sw upraw przez cawelask noc, a nad ranem zerwali to, co wyroso. Chcieli pocztkowo uczyni zLudzi swoich pomocnikw, ale okazao si, e przez chwil nieuwagi Prarodzicwzakrad si na zagon tu przed witem zawistny Bg Zagady i Zarazy - Mor, i

podla upraw Czarn Wod (Wod mierci) ze swego Czarnego rda. Jakomiertelnicy, Ludzie nie mogli pozosta na Weli i strcono ich na Ziemi, wKolib. Koliba bya wic pierwsz ojczyzn Plemienia, a Plemi nazwano w kocu

Zerywanami, jako e zostali zerwani przez Boga Bogw z Wierszby, potem znw bylizerwani przez Kaukw z boskiego zagonu na Rwni, pniej zrzucono ich z Weli


12/27

przez co zerwali z miejscem swych narodzin, na koniec za zerwali take zKolib, wypdzeni przez Bogw, gdy z pychy sprzeciwili si ich panowaniu irozptali Wojn O Taje.Zaraz po narodzinach Ludzi i ich upadku z Weli midzy Bogami nastay powanespory o wadanie rnymi rzeczami. Zamano porzdek ustanowiony przez

wiatowita, w zapamitaniu podeptano i zlekcewaono jego zalecenia. Wybuchakolejna wojna, Wojna O Krg, ktra bya jeszcze gorsza ni poprzednia Wojna OBu.Do pierwszej bitwy doszo u Wielkiego Ogniska na przelczy Rwni, gdzie Bogowiezeszli si nastpnego wieczora po odejciu wiatowita. Wielkie Ognisko, zwaneodtd Ogniem Ogni rozpali na Rwni sam wiatowit, kiedy ustanawia nowy ad i

przydziela Bogom taje. Wtedy wszyscy zebrani zasiedli dookoa ognia wprzypadkowym porzdku. Teraz, gdy Boga Bogw zabrako, nie mogli si porozumieco do kolejnoci. Bogowie ywiow uwaali, e to im si naley miejsce przysamym ogniu, w najwyszym Krgu. Bogowie Wielkich Mocy (Wielkobogowie Mocy)

nie

godzili si z tym i rozgorzaa sprzeczka na temat wanoci, starszestwa i tympodobnych rzeczy. Tymczasem Mae ywioy cichaczem zajy Drugi Krg, chcc byblisko rodzicw. Tym sposobem Moce zostay zepchnite w Trzeci i Czwarty Krg,daleko od Ognia. Weles i Nyja, najbardziej zajadli w tym sporze, rozerwali

piercie zespolonych Bogw ywiow i przepchnli si ku ognisku tratujc coponiektrych. Pocignli za sob Mora z Marzann (Moce Zagady, Zarazy, Starocii Zapomnienia), Podaga z Pogod (Bstwa Drogi, Podry, Zgody, Pogody iSpokoju-Pogodzenia) oraz Roda z Rodan (Bogw Narodzin, Myli, Prawdy i Rodu).Wtedy ywioom udao si ponownie zespoli i cztery rody bogw Mocy zostayodcite od reszty. Od sprzeczki przyszo do rkoczynw sprowokowanych przezWelesa i Roda. Rodana popchnita w trakcie szamotaniny przez Swar wpada doognia i caa skra prcz stp i lewej piersi w jednej chwili jej sczerniaa. Odtego czasu staa si Bogini o Czarnej Skrze. Jej dzieci, Zard i Rada-Rodzicarzuciy si na pomoc matce, a za nimi ruszyli pozostali Bogowie Mocy. W Bitwie OMiejsce, ktra nie przyniosa rozstrzygnicia, Bogowie stratowali Ogie Ogni i omao co cakiem przez nich nie zagas.W Wojnie O Krg wzili udzia wszyscy Jednogowi, Kirowie, Kaukowie i wszyscyich pomocnicy: Adahy, wiatogoce i Przedstworze. Pod koniec, z brakuwojownikw, powoano te cakiem nowe byty spord ludzi umarych - tychwanie, wywodzcych si z dusz zmarych nazwano Zduszami.Po pierwszej bitwie przyszy nastpne: O Miesice, O Maci, O Miana, O Moc (Moc

rzdzenia ludmi), O Mnono i O Miar. Drug bitw, O Miesice, rozptalirwnie Welesowie. Wpierw Jednogowi przemoc odebrali panowanie nad miesicamiBogom Stron i Pr. Stao si to za namow Sporw (Bstw Powodzenia i Obfitoci),ktrzy twierdzili, e Kirowie s zbyt zajci porami roku, stronami wiata i wogle miarami czasu, przez co zaniedbali zupenie miesice i te nie przynosznaleytego poytku. Perunowie, Swarogowie i Wodowie dali si atwo przekona,Strzybogom byo obojtne co si stanie z Trzynastoma Brami-Miesicami, Simowieza, a waciwie Siem, obawiali si tylko, eby po stronie Kirw nie stanliKaukowie. Jedynie Dabg zdecydowanie sprzeciwia si przedsiwziciu, bojc sie wyniknie z niego nieszczcie.Okrzyknito go tchrzem, lecz wziwszy pod uwag zastrzeenia Siemi postanowiono

dla wzmocnienia pojedna si z Mocami i uderzy razem. Trzeba co byo da BogomMocy w zamian za wsparcie. Uradzono wic, e picioma z miesicy bd wada


13/27

Moce. Z takim poselstwem ruszy Perun ku Ognisku Mocy. Rod oponowa bardzoprzeciw wsplnemu dziaaniu i dawa za przykad swoj czarnoskrsiostr-maonk Rodan poszkodowan tak fatalnie w poprzedniej potyczce.Przeway wsplny gos Kupay i Welesa, majcych zwykle w kadej sprawieodmienne zdanie. Uznano ich solidarne poparcie za dobry znak. Na dodatek Perun

przyrzek Wielkobogom Mocy oprcz piciu miesicy take miejsce w drugim Krguwok Ognia. Uderzono o wicie i po dugiej, wyczerpujcej bitwie odebrano Kirompanowanie nad miesicami. Zaraz po zwycistwie, gdy przyszo do podziau upw,Perun zupenie pomin Welesa, a oburzona tym faktem Nyja rozcia mu pierswoj kos. Trysna boska krew, zrobio si zamieszanie i wybucha nowa bitwa,tym razem midzy zwycizcami. Kirowie sprbowali wtedy raz jeszcze odebra swojewadztwo, ale Czarnogw i Biaoboga ich nie poparli. Tak wic miesice zostay

przy Jednogowych, Peron mia jedn blizn wicej, a w wiecie rosozamieszanie. Teraz najpierw szy Miesice ywiow, po nich za Miesice

pochwycone w boju przez Moce, a na dodatek ich kolejno nie zgadzaa si zporami zasieww, wschodzenia ziarna, zbiorw czy spoczynku, ustalanymi przez

Kirw.Trzecia bitwa wybucha O Maci, czyli Barwy. Ta dotyczya gwnie Kaukw,Czarnogowa i Biaobogi, ktrzy wadali dwiema spord wanych barw oraz Kirw.Maci bya wprost niezliczona ilo, ale tyko siedem z nich miao wielk wag:

biaa, czarna, niebieska, czerwona, ta, zota i srebrna. Bia i czarnwadali Kaukowie, za zot, srebrn, czerwon i niebiesk Kirowie. Tylko Dabg

posiada wan, t ma. Po rnych podstpach i zmiennych kolejach bitewtake i tym razem nie doszo do ustalenia adnego rozsdnego adu, a tylko

powikszono bezad. W wyniku bitwy Kaukowie nie utracili cakowicie panowanianad biel i czerni, ale od tego momentu take Weles wzi czarn ma, aStrzybg i Dabg ma bia. ywioy wyrway Kirom ma srebrn i zot, poczym rozdzieliy te barwy midzy siebie sprawiajc, e inne zdobyte przez nich w

bitwie barwy nabray blasku, stay si jaskrawe i wietliste. Kirom udao siutrzyma barw niebiesk i czerwon, jak rwnie zdoby na Dabogach t iwczy w swe panowanie ziele posiadan poprzednio wycznie przez Wiw. Cztej maci wykrad Kirom Makosz, cz czerwieni zabra im Kupaa. Z koleiniemal puste puzderko po ci wykrad Makoszom Przeplt, a jego ona Pltwazdobya takie same niemal puste pudo po maci czerwonej od Kupay. Std

powstaa cakiem nowa ma przepltowa-pomaraczowa. Zapanowa przeto w materiibarw zamt, z ktrym nawet pniej byo sobie trudno poradzi i ktrego skutkis widoczne do dzi.

Jeszcze si dobrze nie zakoczya Bitwa O Maci, gdy rozpocz si kolejny spr,ktry doprowadzi do Bitwy O Miana (czyli Tytuy) bdcej w istocie bitw ogranice Niw i kompetencje pomidzy Jednogowymi.Rodowie uwaali si za Panw Narodzin, a ca t niw za sw wyczn wasno.Tymczasem Kupaowie stwierdzili, e zard bierze si z mioci lub dzy, awynikiem narodzin nowej osoby czy pomysu jest nowa mio lub kolejnenamitnoci. Rodowie nie chcieli odda ani kawaka swej niwy po dobrej woli,wic Kupaowie odebrali im go przemoc. Podobnych sporw wyonio si nagle owiele wicej. Pogoda postanowia odebra Strzybogom wadanie Dobrym Powietrzem iPowiewami, lkwa rzucia si na Perperun nie mogc si pogodzi z utratwykradzionych jej podstpem przez tamt Chmur, Morowie kcili si z Welesami o

wadanie Zagad, Zawiatem, mierci i Zapomnieniem. Chorsowie, Przepltowie,Rodowie i adowie starli si o wadanie niwami Wiedzy, Porzdku, Tajemnicy,


14/27

Wiary i Rozumu. Dziewanna postanowia wydrze adzie-agodzie Krain oww.Zaczy si take swary wewntrz rodw. Wkrtce doszo do powszechnej bitwy,ktra doprowadzia wiat na krawd rozkadu przez pomieszanie kompetencji

bogw.Przysza pita bitwa, O Moc Wadania Ludmi. Tu wszystkie ywioy zespoliy si

przeciw Bogom Mocy, usiujc ich odsun od panowania nad ludmi. Zamieszaniesigno szczytu, a w adnej materii nikt nie potrafi osign przewagi nadinnymi. Brakowao ju tylko tego, eby dzieci wystpiy przeciw rodzicom

prbujc ich zabi, lub wyrzuci z ich domw i niw.Po pitej przysza szsta bitwa i stao si to najgorsze. Mae ywioy i MaeMoce wystpiy razem przeciw wszystkim Wielkobogom walczc o Mnono, ktrej imodmwiono. Z ich cielesnego obcowania midzy sob nie rodziy si dzieci. Mielidzieci ze Smokami i mijami, ze wiatogocami i Boginkami oraz Bogunami, ale ciwszyscy jako zaledwie boscy pomocnicy wydawali na wiat chimery albo sabeuszy.Maobogowie mieli te potomstwo z Ludmi, ale ci - cho byli krlami, wieszczamii wytdzami jako miertelnicy nie mogli zasiada z bogami w Krgu na Rwni. Taka

bya wola Boga Bogw, lecz Maobogowie kierowani zoci i zawici rzucili siprzeciw swym rodzicom.Ostatnia z Siedmiu Bitew w Wojnie O Krg dotyczya Miary, czyli Koacza Wiekw.Dzielili go midzy sob Wielkobogowie. Kto spoywa w danym roku Koacz, tenwada tym rokiem w Krgu nastpujcych po sobie lat. Koacz Wiekw sporzdzony

by z welaskich zb dajcych temu, kto je spoy, Wieczn Modo, WieszczMdro i Wielk Moc. By moe to byo przyczyn, dla ktrej Wielkobogowiezazdronie strzegli tajemnicy wypieku Koacza. Jak wida nie chodzio jedynie oMiar Czasu, ale i Miar Mdroci oraz Miar Siy. Maobogowie chcieli nie tylkodorwna rodzicom, lecz zaj ich pozycj, dlatego i ta bitwa bya w pewnymsensie bitw o Miejsce w Krgu. By to najwaniejszy i najciszy bj caejwojny. Zjednoczeni Maobogowie nie byli ani tak sprytni, ani mdrzy jakzespoleni Wielkobogowie, jednake przywyszali tamtych si i nie znajc lkuodwag, z ktrej brao si wielkie zdecydowanie ich dziaa. Gdy pozycjeWielkich ywiow i Mocy byy powanie zagroone i zblia si nieuchronnieszturm na Dwr Sporw, gdzie spoczywa Koacz, Perun z Prowem w przebiegysposb odebrali Maobogom sucych im Przedstworzw. Ci nie zrezygnowali jednakz ataku, lecz zdesperowani signli w Zawiaty. Najpierw do NawiZmartwychwstacw zwanej Zao, a potem gbiej, w Naw Smocz czyli Pieko,skd dobyli dusze najwikszych okrutnikw i zbjcw i tchnli je w trupie ciaa.W ten sposb powstaa wielka armia Si Ciemnoci, zoona z 64 tysicy Zduszw.

Z Zawiatw wylegy Wampiry, Lepiry, Martwce, Przezkosty, Biesy, Stroska,Skrzada, Dybuki, Upiory, Wilkoaki, Wiedmy, Strzygi, i w bojowym szykuustawiy si na Niebieskim Polu gotowe do walki. Na ich czele stanli Perunic,Swaroyc i Wad.Przeraeni Wielkobogowie zebrali na Stokrotnych kach, w pobliu Dworu Sporw,wszystkich Przedstworzw. Tu zakopano ich w stokrotnie sporzc gleb i

podlewano obficie yw Wod ze Studni Roda. Wkrtce z kadego zakopanegoPrzedstworza wyroso sto okazaych kwiatw o stu biaych patkach. Byy toStokrocie. Gdy pki rozpky si, wyskoczya z kadego Boginka lub Bogun. Taknarodzili si Stworzowie. Byli o wiele mniejszych rozmiarw ni Przedstworzowie,ale byo ich sto razy wicej i mieli tak sam moc jak ich poprzednicy.

Najszybciej jak to byo moliwe uoono bojowe szyki i prowadzeni przez Peruna,ad-agod, i Dziewann Stworze opucili usan biaym kwieciem k Stokrotn,


15/27

na ktrej dokonao si Ustokrotnienie.Na Niebieskim Polu stany przeciw sobie dwie potgi dosiadajce niebiaskich iwelaskich wierzchowcw: 64-tysiczna armia Zawiatw zoona ze Zduszw iMaobogw, i prawie 32-tysiczne zastpy Welan zoone ze Stworzw iWielkobogw. Kiedy doszo do starcia, zatrzsy si Niebiosy. Zatrzsa si

zaraz potem Wela, gdy spadli na ni z impetem sczepieni w miertelnym zmaganiu,i pka w trzech miejscach. Zadygotaa Niwa i Nawie, za na Wierchu wzruszyasi Kd wiatowita pchnita z posady. Konary Wiechy poczy trzeszcze, aZote Jabka pospaday na traw niczym strznite niewidzialn rk klejnoty.Cae Niebo zachwiao si w posadach groc powtrnym zawaleniem.Wtedy wiatowit po raz drugi od Stworzenia wiata opuci Kd i rozdzielizwanionych. Jednak nie by ju tak agodny jak poprzednio. Wielu zostaoukaranych, wielu pozbawionych zdobyczy, wielu musiao odby srogie pokuty igsto si tumaczy, wielu utracio swe miejsce w Krgu. Duo jednak Bg Bogwzostawi w nowym ksztacie uznajc, e wida jest odpowiedniejszy dlaJednogowych, Stworzw i Ludzi. Pozostawi te przy yciu Zduszw, by

zrwnowayli wiat. Uzna, e skoro zostali poczci s wida potrzebni. Odtdstali si oni rodzajem kary dla Bogw oraz ludzi. Od tamtej chwili bowiem jestwiele za na wiecie, a we wszystkim zym Zdusze maczaj palce i s zawzici

przeciw ywym.Gdyby Wielkobogowie nie walczyli ze Zduszami nieustannie i cztery razy do rokunie wypowiadali im Wielkiej Bitwy, namnoyoby si tyle za, e wszystko judawno obrcioby si w rozsypk. (Wielkie Bitwy i Dzikie owy maj miejscemidzy 20-26 marca, 20-26 czerwca, 20-26 wrzenia oraz 20-26 grudnia).

KONIEC ROZDZIAU

23


16/27

Opisanie Stworzw

Bogunowie i Boginki tworz osiemdziesit osiem rodzin, rnicych si wyraniemidzy sob i przypisanych do rnych domen i niw wiata. Jako sucy ywioomi Mocom nie maj cigego, jednowymiarowego stosunku do ludzi, nie s dla nichani dobrzy ani li, nie s im ani zdecydowanie przychylni, ani te bezwzgldniewrodzy. Ich dziaanie wobec czowieka zaley od zamiarw Bogw. S jednak pewnezasady, ktrych naley w obcowaniu ze Stworzami przestrzega, jeli nie chce si

mie powanych trudnoci. Przede wszystkim Bogunowie i Bogunki nie znosz, gdykto im wchodzi w drog, albo gdy usiuje je podpatrze - taki czek jest

powanie zagroony. Kto kto rozeznaje si w miar dobrze w otaczajcym gowiecie i dziaajcych na siach rzadko staje w poprzek dziaaniom Stworzw iBogw, jest wic raczej bezpieczny. Zdarza si jednak w yciu, i czowiek musistan naprzeciw potgi, albo przypadkiem znajdzie si w oku burzy. Wtedy

przyda si mog dziaania magiczne, rodki czarowne, zaklcia odczyniajce,czarodziejskie zioa uywane jako Wiece, napary, nalewki, maci, rnorakieamulety umieszczane na ciele jako naszyjniki (te nosz nazw pawzu) alboworeczki (te zwie si po sowiasku kaptorgami), a take liczne, specjalnesposoby postpowania, chronice przed gniewem bstw i ich pomocnikw,uosabiajcych najdrobniejsze nawet siy przyrody.Bogunw i Boginki mona z grubsza podzieli na opiekunw ywiou Nieba, Ognia,Wody, Powietrza, Sporu i Ziemi, opiekunw Pl, Lasu i Dzikiej Zwierzyny, Upraw,Stad, Domu, Rodu i Plemienia, Losu (zwanego po starosowiasku rzebem, bytemlub dol), Skarbw i Kopalin, Mioci i dzy, Cnt, Prawd oraz adu, duchyPogody, duchy Ksiycowe, a take zwiastunw i nosicieli Choroby i mierci.Rozgraniczenia te nie s zawsze do koca ostre. Na przykad bstwa Pogody s

bliskie wadcom Powietrza i Wiatrw, za boginki Narodzin speniaj podobnefunkcje jak straniczki Losu, narodziny splataj si ze sprawami Mioci idzy, a te s znw zczone z ywioem Wody bdcej symbolem podnoci.

Podobnie zachodz na siebie miejscami kompetencje innych Stworzw, cho nigdysi w peni nie pokrywaj.Wszystkie Stworze maj mocno okrelon posta, o ktrej mona by powiedzie, ijest to podstawowy ksztat, w jakim si - jako siy natury - uzewntrzniaj.Bogunowie i Boginki potrafi bowiem przyj kad dowoln posta, lub nawet stasi niewidzialnymi na czas jaki, jednak wymaga to od nich wysiku i wracaj doswego podstawowego wygldu zaraz, gdy tylko jest to moliwe. Ludziom ukazuj sinajczciej w owej podstawowej formie. Da si wic Stworze podzieli na takie,ktre maj sw gwn form zwierzc, takie ktre maj ksztat ludzki, albo tetakie o postaci nieokrelonej. Z kolei Bogunowie i Boginki o ksztatach ludzkichmog by rozmiarw zwykego czowieka, olbrzyma (co jest u Sowian bardzo

rzadkie), czowieka karowatego, albo te mog by cakiem mae (wysokoci 7centymetrw i mniej). Wrd Stworzy karowatych mona znw wydzieli dwa typy: o


17/27

zwyczajnych proporcjach ciaa i drugi, z nieproporcjonalnie du gow. Kada zrodzin Stworzw rni si od innych wieloma zewntrznymi cechami, najczciejfantastycznymi, szczegami stroju i miejscami ukazywania si czy bytowania.W dalszym cigu tej pracy damy szczegowe opisy tyczce wszystkich rodzinBogunw i Boginek, jak rwnie sposoby postpowania z nimi na wypadek spotkania,

w razie ich zoliwej dziaalnoci wzgldem nas, czy te otwartej napaci.Powiemy, jak te drobne siy Natury uagodzi, oswoi, a nawet uwizi i zaprzcdo dziaa na nasz korzy, lub jak je bezpiecznie omin, stosujc yciowmdro i magi.Warto jeszcze doda, e pami o owych Boginkach i Bogunach zachowaa si wrnych krajach w rozmaitym stopniu. Czsto czy ona narody dzisiajgeograficznie odlege, lecz dawniej stanowice wsplnot plemienn. Czwierze obejmuje do dzi cay obszar Sowiaszczyzny i kraje Batw. wiadczy too ich prastarych korzeniach i wielkiej, pozwalajcej przetrwa trzy i ptysica lat, sile.Oto par etnograficznych przykadw dotyczcych Bogunw i Boginek.

Rusaki: s dzi najlepiej pamitane przez Maorusw i Biaorusinw, czylipotomkw dawnych poudniowych Budynw. Dziwoony znaj Maopolanie, Sowacy iCzesi - potomkowie dawnych Nurw, Chobody i Chichoy przetrway u uyczan,

potomkw zachodnich Lugiw-ugw. Pami o amjach-ojmach najlepiej zachowaliPodolanie, Biaorusini wywodzcy si z odamu zachodnich Budynw, oraz Litwini iotysze pochodzcy od Ostw-Aistw bdcych Batami. Wiy s dzi najlepiejznane Serbom, Chorwatom i Bugarom, ktrzy s spadkobiercami zmieszanych ludwSorbomazw, Nurw i Antw-Wtw oraz Czarnosierminych-Burw (Sklawenw).Pami o Narecznicach zachowali Bugarzy (dawni Antowie-Wtowie), a pod innyminazwami: Orinicy - Boniacy, Czarnogrcy i Macedoczycy (dawni Sklaweni),Sjudenicy - Czesi, Chorwaci, Sowacy (Nurowie), Udenicy-Maorusowie iBiaorusini (Budynowie), Rodzanicy - Polacy, lzacy, Pomorzenie (dawni Lugiowiei Wenedowie-Wdowie). O Panetnikach, Chmurnikach, Oboczycach i Latawcach

mwidzi Wielkopolanie i Maopolanie, Maorusowie i Mazowszanie, jak i Chorwaci,Sowecy, Czesi i Sowacy bdcy kontynuatorami tradycji Lugiw, Mazw i Nurw.O Laskowcach i Lenicach wiedz dzi najwicej potomkowie pnocnych iwschodnich gazi wielkiego szczepu Burw-Czarnosierminych, czyliWielkorusowie. Take wrd Wielkorusw najlepiej zachowaa sil tradycja duchwdomowych - Domowikw, Detkw, Domowych Dziadkw, rozwinita w licznychszczegach. Pod postaci Ubot znane s te Stworze take Polakom (Mao- i

Wielkopolanom), w innych krajach ich kompetencje pomieszay si z rolamiKraniakw, Skrzatw, Kobukw itp. Atwory i Kobuki s najlepiej pamietaneprzez Mazurw, Litwinw, ale i Czechw (Kuboik), Pomorzenie i Wielkopolanienazywaj je Plunkami i mieszaj ich funkcje z funkcj Skrzata. O Skarbkachzachowaa si tradycja tam gdzie dobywano skarby ziemi - na lsku i wMaopolsce. Opowieci o Wodnikach, Topielicach, Poudnicach. wiczkach,

Nocnicach, Morach, Skrzatach, Newkach zna og Bato-Sowiaszczyzny. List tmonaby kontynuowa dugo. Cz wierze sowiaskich zostaa wchonita przeztradycje innych krajw. Przez wschodnich Niemcw, ktrzy zajli ziemie izasymilowali plemiona Wieletw (zachodnich Wdw-Wenedw), Obodrzycw,

Drzewian

i w duym stopniu Serbw, uyczan (czyli poudniowych Wdw, Sorbw iLugiw-ugw), a take na terenie Prus Wschodnich Prusw, mudzinw i Jawigw


18/27

(Aistw-Ostw). Przez Wgrw, ktrzy zajli ziemie Slowian Panoskich. PrzezRumunw na terenie Siedmiogrodu (Kraj Siedmiu Rodw), Modawii i Wooszy. PrzezFinw otaczajcych Sowian od pnocnego wschodu i przez narody Turskie z okolicUralu i poudniowo-wschodniego kraca Europy (po Morze Kaspijskie i Kaukaz).Na zakoczenie nastpi jeszcze jedna uwaga. Boginie i Bogw okrela si jako

Panw i Panie Welaskie. W odrnieniu od nich Boginki (Bogunki) i Bogunwnazywa si Pannami (lub Panuciami) i Pankami (Paniczami) Welaskimi. Oglniewszystkie bstwa zamieszkujce Niebo i Zawiaty nazywa si Welanami, Wetami lub

Niebianami. Zmarli nosz oglne miano Nawian (czyli mieszkacw Nawi, alboNieboszczykw). Zalenie od Nawi, w jakiej po mierci przebywaj, zw si: jeliw Zaoy - Zaonicy, jeli w Nawi Smoczej (Piekle) - Piekielnicy, jeli w NawiWiecznoszczliwej (Raju) - Rajcowie (Rajce), jeeli w Zaciszu (Nawi Ciszy) -Ciszcy albo Czystowie. Potomstwo Stworzy z inmymi Stworzami, Zduszami, Bogamilub Ludmi nazywa si Boginiakami.Bogunki i Bogunowie, jako po trzykro poczci rkami ywiow i Mocy i jako ich

poronne dzieci, tworz niszy krg niebiaski, nie zasiadaj na Rwni wraz z

Maobogami i s zwykymi pomocnikami oraz sugami Bogw-ywiow i Bogw-Mocy.

Po raz pierwszy poczto ich jako Potworw, zabitych nastpnie przez wiatowita;po raz drugi jako Przedstworzw z kawakw cia Potworw; po raz trzeci jakoStworze wylge na kach Stokrotnych ze stupatnych kwiatw Stokroci.W gruncie rzeczy Stworze s uosobionymi najdrobniejszymi siami wiata przyrody,przejawami dziaania Natury, reprezentantami szczegowych praw Wszechwiata,czyli inaczej - Niskmi Emanacjami Boga Bogw. Stanowi wit Bogw ywiow iBogw Mocy (Jednogowych), tak samo jak Gazowie s wit wiatowita, Adahy(Smoki i mije-nuje) s wit Kaukw (Czarnogowa i Biaobogi), zawiatogoce stanowi otoczenie Bogw Stron i Pr - Kirw (Jaruny, Ruji, Jesza iKostromy).

KONIEC ROZDZIAU

27


19/27

Starsi - czyli Krle Stworzw, oraz Boginiaki czyli potomstwo Stworzw

Stworze, a waciwie ich Starsi, razem ze wiatogocami sucymi Bogom Kiru,oraz z Adahami, czyli mijami i Smokami - sucymi Bogom Dziau, czuwaj poza

zwykymi swymi zajciami take nad poszczeglnymi dniami roku. Poniewa dzieNowego Roku (a take ostatni dzie Starego Roku w latach przestpnych) maszczeglne znaczenie, podlega opiece sucych samemu wiatowitowi Gazw(witogazy i wigazy). Z kolei Adahy opiekuj si innymi 26 dniami, awiatogoce take tak sam liczb dni. Tym sposobem pozostaje do opieki 312dni w roku, czyli dokadnie tyle, ilu si narodzio Przedstworzy zrozkawakowanych Potworw. Bogunowie-Przedstworzowie, ktrzy zostali posadzenina Stukrotnej ce Sporw, i z ktrych przez rozmnoenie wylga si caa resztaustokrotnionych Stworzy, maj nieco odmienny wygld od reszty swych modszych

braci i sistr. Wygldaj starzej. W istocie s oni starsi od innych Stworzy, atamci pochodz niejako z ich ciaa. Nazywa si ich Starszymi, a peni oni

pord Bogunw i Boginek rol krlw, w zwizku z czym nazywa si ich takeczasem Krlami. Ci wanie Starsi Stworze opiekuj si poszczeglnymi 312 dniamiroku, identycznie jak Jednogowi Wielkobogowie opiekuj si 13 miesicami (dzi

ju tylko 12 Brami Miesicami).W kadym Rodzie Stworzy jest trzech lub czterech Starszych, zalenie od tego,ilu wpierw byo Przedstworzy (trzech czy czterech). S oni nie tylko starsi, alei mdrsi od pozostaych, bardziej stateczni, powani, zapobiegliwi. Starsiopiekuj si rodami i panuj nad nimi.Ludziom bardzo rzadko udaje si zetkn z Krlem ktrego Rodu Stworzw, leczgdy to nastpi, mog si spodziewa, e spotkanie owo nie zakoczy si w sposb

obojtny. Moe ono przynie czowiekowi bardzo wiele poytku, bogactwowszelkiego rodzaju, yciowe powodzenie, mdro i spokojny byt tak na Tym, jak ina Tamtym wiecie. Moe te jednak obrci si przeciw niemu i skoczy bardzole. Na wynik spotkania zawsze ma wpyw to, jak owi ludzie dotychczas yli, cowiedz, jak si obchodzii z innymi ludmi, czy czcili Bogw, czy szanowali

Natur, odprawiali obrzdy; czy dbali o wszystko, co podlegao ich pieczy, owszystko, co ywe i czy nie szkodzili Matce Ziemi. Najwiksze znaczenie dladobrego wyniku spotkania ze Starszym Stworzw ma jednak to, z czym dany czowiekdo niego przychodzi i czego ode oczekuje.Starsi Stworze maj wygld starych kobiet, gdy idzie o Boginki, lub dostojnychstarcw, gdy chodzi o Bogunw. Twarze maj poorane zmarszczkami, skr

wyschnit i obwis, wosy siwe, bardziej wyblake ubiory, a take czstoskromn, elazn koron na gowie, lub piercie z drogocennym kamieniem o


20/27

magicznych waciwociach na palcu. Stworze posiadaj take potomstwo. Odrniaje to od Zduszw, ktrzy si nie rozmnaaj zwykymi sposobami. Ich dziecipochodz ze zwizkw Boginek z Bogunami, ze zwizkw Stworzy z Bogami, jakrwnie z ich zwizkw z ludmi. Wszystkie ich dzieci s skaone, tak jakludzie, ograniczeniami oraz miertelnoci. wiatowit ju po Wojnie O Bu

przykaza zanurzanie i skrapianie Czarn Wod kadego dziea Welan, by nigdy junie mogo powsta z boskiego dziaania co takiego, jak Potwory. jako pierwszychdotkn jego rozkaz Ludzi, przez co zostali oni - jako miertelnicy - strceni zWeli na Ziemi, do Koliby. Boskie potomstwo powstae ze zmieszania z ludmi niema cech zwykych ludzi, lecz zawsze wyrnia si jakim atrybutem, czymnadzwyczajnym, ponadludzkim, co wyranie wskazuje na boskie pochodzenie. Wyach ksit, wieszczw, wytdzw zawsze pynie odrobina boskiej krwi, i ludzitych okrela si mianem Bohaterw (Boga-tyrw).Pomidzy ludmi yje kilka rodzajw istot z pochodzenia czciowo ludzkich,ktre okrela si rnymi nazwaniami dla lepszego odrnienia ich od siebie.Tak wic potomstwo Bogw z ludmi (Boga z kobiet, albo Bogini z mczyzn) zwie

si Pobogami. Z nich pochodz krlowie, mdrcy, wochwowie, ercy, wrki,wieszczowie, ksita, wielcy wojownicy mocarze i wytdze. Potomstwo Stworzy zludmi (Boginki z mczyn, lub Boguna ze zwyk kobiet) nazywa siBoginiakami. Rzadko wyrastaj z nich krlowie czy wodzowie, czciej pojedynszy,samotni mocarze, dzicy i odwani wojowie, mdrzy gularze, znawcy rzeczy,rkodzielnicy, czarownicy, zaklinacze, zamawiaczki, wieszczki, znachorzy,wracze.Trzeci rodzaj istot, to potomstwo zrodzone tylko z ludzi, ale porwane,wykarmione i wychowane przez Boginki, lub Bogunw, albo odmienione przeztknicie rk Stworza jeszcze w koysce. Tych nazywamy Odmiecami. S to ludzie

bardzo dziwni i samotni, a ich byt ma rny przebieg. Jedno jest pewne: sbardzo wraliwi, cho rzadko pomocni w czymkolwiek. Najczciej uchodz zanawiedzonych.Wiele Boginek nie ma zwyczaju wychowywania swego potomstwa i podrzuca wasnedzieci ludzkim matkom, czsto porywajc przy tym ich dziecko i zabijajc je, bynie stanowio zagroenia lub konkurencji dla Boginiaka. Tych take czsto ludzienazywaj Odmiecami, cho s to Boginiaki zrodzone ze Stworzy, albo ze Stworzy iludzi. Najczciej swoje podrzutki zostawiaj ludzkim matkom Czarcichy, Chay,Dziwoony, Krasawki-Feje, Morawki, Topielice, Brodzice, Nawki, ojmy i Nocnice.Wszystkie te Boginki s zymi matkami i podrzucaj swoje potomstwo rwniesamicom duych zwierzt (niedwiedzicom, wilczycom, lisicom, abdzicom,

lochom). Ze zwykych dzieci czyni Odmiecw najczciej Poudnice, Dziwoony,Mamuny, Lenice, Wiy, Jagi-Jdze, Czarchichy, Mcice i Mtwy. Sporadycznieczyni to take inne Boginki, jak IW saki, albo i Bogunowie: Kraniaki, Plunki,Chobody, Chochody, Czarty, Bety-Budy, Panetniki i Dusioy.Z potomstwem tym naley si obchodzi bardzo dobrze, postpowa ostronie i bro

boe nie bi. Karmi je trzeba do syta, ubiera nie gorzej ni wasne dzieci idawa duo swobody. Boginiaki w starszym wieku chadzj wasnymi ciekami, sharde, nieugite, lecz bardzo odwane, zwinne i chtne do kadego cikiegozadania, lub spenienia czynw przerastajcyh moliwoci zwykego czowieka.Kiedy Boginiak jest niemowlakiem, oseskiem i maym dzieckiem, spenieniewszystkich powinnoci wobec niego bywa bardzo cikie. Niektre z nich (na

przykad potomstwo Chay czy Woota) s tak aroczne, e trudno im nastarczynawet chleba, nie mwic o czym lepszym. Czasami oberaj kor z drzew, zjadaj


21/27

niedojrzae owoce, licie warzyw i zielone zboe. Potomstwo BylicySkalnej Babyma z kolei rce jak z kamienia, wszystko mu z nich leci, zwykym pooeniemdoni na blacie rozwala cay st i powoduje wiele innych zniszcze. PotomstwoMorawek, Nawek, Skrybkw-Maoludw, Szczekotunw, Wi, ojm-oskotnyc i wieluinnych jest z kolei zoliwe, nieznone, krzykliwe i nieposuszne. Dzieci

Wichorw, Betw, Mrugw i Ogni s kapryne i psotliwe, ani chwili na miejscunie sid. Wreszcie potomstwo po wiczkach, Przypoudnicach, Putnikach, Swarkachjest wielce obraliwe i gryzie zbami pier matki a do krwi, bo zby wyrzynajsi u Boginiakw nieraz ju przy urodzeniu.Niestety kade uchybienie wobec potomstwa Boginki czy Boguna powoduje jegostraszliw zemst, duo gorsz, ni gdyby on sam ucierpia. Matka zawsze

przecie usyszy skarg i pacz wasnego dziecka, wic ze traktowanie Boginiakanigdy nie uchodzi bezkarnie.

KONIEC ROZDZIAU

31

Opisanie Zduszw

Jak ju powiedziano wczeniej, Zdusze s czym zupenie innym ni Stworze.


22/27

Zdusze s demonami pochodzcym i z dusz zmarych istot (nie tylko ludzi),powoanymi d powtrnego bytowania ziemskiego w sposb niezwyky - podprzymusem, z wcieleniem w ciao trupie, albo w ciao niewasne, wyczarowane, lubw ju zamieszkae przez inn dusz ciao ywej istoty. Nieraz zmarlacy owi

przebywaj midzy ludmi przyoblekajc si w pozr ywego jestestwa tak

doskonale, e nieatwo ich odrni od zwyczajnego, prawdziwie ywego czowieka.Kiedy indziej, nie krpujc si, przeraaj swym trupim wygldem lub przybierajpoczwarn posta, zamykajc si w ciaach demonicznych, nieludzkich. S i tacy,ktrzy s ywymi ludmi zamieszkaymi przez dwie dusze: zwyk, prawowit, orazdemoniczn, wcielon przemoc.Jednogowi Maobogowie w czasie Wojny O Krg wycignli wszystkich Zduszw z

Nawi welaskich. Wybrani przez Bogw z rozmysem pochodz oni, spordnajgorszych, najbardziej okrutnych, najstraszniej zawzitych przeciw ludziom iBogom, zych z samej natury Nawiakw, wyszukanych w Piekle (Nawi Smoczej) i wZaoy (Nawi Labiryntw Bezdroy). Powoano ich na czas wojny, by suyy zemucelowi. S wic Sugami Ciemnoci: wyszy z Zawiatw, suyy dzieciom, ktre

targny si w przekltej wojnie na swoich rodzicw chcc ich zniszczy i zabi.Postpek ten od pocztku przeciwny by prawom Wszego wiata. Zdusze s ze znatury i bardzo niebezpieczne dla ludzi. Przywracano ich do ycia i hartowano do

boju, pawic najpierw w najywszej z ywych Wd, wodzie ze rda rdewykradzionej wigazie przez Licho z pomoc Dodoli. Potem przez trzy welaskiednie i noce pojono ich i obmywano wod z Oywczych Studni trzech Maych Bogi:Krasy-Krasatiny, Zardzi i ywii. Lelij-Smt rozpali ponownie ichuczywa-Gwiazdy ywota, pomieniem wykradzionym przez Wida-Makowica z Ognia

Ognipalcego si wiecznie na Niwie wiatowitowej, u progu zamku Kd na WierchuWeli. Na koniec Mali Bogowie (Maobogowie) wykarmili ca armi Zduszw boskimJociem, czyli Koaczem, Korowajem i Koliwem wypieczonymi przez IZegieca, orazKuti uwarzon przez Bogini Warz. Dziki tym zabiegom Zdusze stali siZmartwychwstacami, oddanymi w sub Maobogom. Po Bitwie i zakoczeniu Wojny

OKrg wiatowit pozostawi ich przy yciu. Od tamtego czasu Zdusze wcz sisamopas po wiecie, czynic zo i spustoszenie. Bya to jedna z kar, jakie BgBogw wymierzy wtedy wszystkim ywym istotom, a zwaszcza Mniejszym Bogom.

Dwarazy do roku musz oni stan na czele swego upiornego wojska i odby straszliw

bitw, bdc przypomnieniem owego ojcobjczego postpku sprzed wiekw. Tylko

pokonanie tej bezpaskiej armii w bitwach pozwala powstrzyma ich cigy rozrd,narastajcy bezad i zo, jakie przynosz wiatu.Zdusze nie znajduj spoczynku, dokd nie zostan ze swej powoki Zmartwychstacawyzwolone. Osigaj to jedynie wtedy, gdy na swoje miejsce znajd nowego SugCiemnoci. Stanowi oni najniszy krg istot o powoaniu niebiaskim,

bezporednie ogniwo czce (poprzez Zawiaty) ludzi z Bogami. Ten sam krgstanowi, prcz nich, Pobogowie i Boginiaki. Ci s bezporednim ogniwem czcymludzi z Bogami poprzez wiat Istot ywych.Problemy zwizane z ludzk mierci, bytowaniem duszy w Zawiatach, oraz z jej

powrotem do ycia w wiecie w postaci nowego czowieka, zwierzcia, roliny czyte Zdusza-demona stanowi odrbn rozleg dziedzin. Tematyka ta, z opisem

zwyczajw pogrzebowych i aobnych, koniecznych ofiar dorocznych, opisemsposobw sucych utrzymaniu duszy w Zawiatach lub jej powrotowi na Ziemi,


23/27

oraz dziaa magicznych powstrzymujcych zmarego od ingerencji w wiat istotywych wypeni osobny tom. Tutaj wyjaniamy tylko to, co niezbdne, by w penizrozumie tak istot pooenia Zduszw midzy ludmi i Bogami, jak i ich rol wwiecie ywych, czy w Zawiatach.Nie kademu czowiekowi grozi przeistoczenie si w Zdusza. Im doskonalszy byt

wiedzie czek na Ziemi, tym pewniejsze jest, e Zduszem si nigdy nie stanie, eopuci Zao raz na zawsze i nigdy nie bdzie zmuszony wraca do ziemskiejegzystencji. Najbardziej naraeni na to, e stan si po mierci Zduszami s: -ludzie, ktrzy byli od urodzenia, przez cae ycie li, zaborczy, chciwi,agresywni, mciwi, podli - mordowali, kradli, niszczyli, gwacili, niewolili iniczego nie szanowali.- ludzie, ktrzy zginli mierci gwatown, na przykad zostali zabici, zginliw wypadku, zatonli itp., a ich ciaa nie pochowano w adnym obrzdku (ani wziemi, ani nie spalono na stosie), ich koci rozwczono i porzucono, lub niezaopatrzono ich tak, by dusza moga si dosta w Zawiaty.- dziei zabite w onie matki nim wyszy na wiat, lub urodzone ju jako martwe.

- dzieci umare zaraz po urodzeniu, nieobmyte Wod ycia, oraz wszystkie istotyniewinne, dziewicze, mode, take kalecy, czyli wszyscy, ktrzy nie zaznalismaku ywota i odeszli ze wiata z tak silnym jego pragnieniem, e atwo ichwycign z Zaoy, przekupi tak moliwoci, albo przechwyci, nim zdwej w Zawiaty.- ludzie uwizani pragnieniem zemsty na swych ziemskich domniemanych katach,ktrzy cigle wyrywaj si z Zaoy chcc za wszelk cen wyrwna rachunki.- samobjcy, jako e odeszli ze wiata przedwczenie, przeciw wasnemu, wiergowi(wyrokowi Bogw), chyba e powoali ich ku sobie sami Bogowie. (Przewanie

jednak Bogowie zadaj wybranej osobie mier cudz rk, lub rk Stworzymierci).- ludzie lekkomylni, zbytnio ciekawi, lekcewacy nauki kapanw i gularzy,oraz gupcy, ktrzy przez brak wiedzy lub lku wpadaj atwo w puapki i zostajywcem pochwyceni przez Zdusze lub Stworze, takie jak np. Czarty, bdce bardzolitociwymi wobec demonw i dostarczajce im ofiar.Wszyscy ci ludzie jeszcze jako ywi stanowi atwy up dla Zduszw, a jakozmarli atwo s wywlekani z Zaoy, lub te sami wypezaj stamtd, chcc siwcieli w Zmartwychwstaca.Rodzajw Zduszw, czyli Demonw, jest mniej, ni rodzajw Stworzy, ale ichliczba jest nawet wiksza ni liczba Boginek i Bogunw. Nie ma lasu, jeziora,morza, sioa czy rzeki, nie ma grodu, knieji, gu ni mokrada, ktrego by nie

nawiedzay demony.Zdusze dziel si na Trzynacie Rodzin, z ktrych kada jest przewodzona przezkilku Ksit Ciemnoci. Ksita Ciemnoci maj swoje specjalne pochodzenie,nieco odmienne ni zwyke Zdusze i z tego powodu zjamuj pomidzy nimi miejsceuprzywilejowane, podobnie jak Starsi Stworze krluj midzy Rodami Boginek iBogunw. W przeciwiestwie do Krlw Stworzy, zupenie nieznanych z imienia, lud

bardzo dobrze pamita miana wszystkich Ksit Ciemnoci. Wymienimy ich tutajtylko kilku. S to na przykad: Talam, Bujakinia, obasta, Kirkor, Strosko,Drak, Ustri, Dziki owca, Lokis, Vuji Pastir, Czuchajstyr, Wsad, Oczadel,Skydatij, Dzika Ciota, Koczerga, Vlk, Wrag, Synec, Goderak-Gonedrakt, Bel,Kazytka, Bajor, Juda, Smolka, Osinauczycha, Czeczot.

Po tym niezbdnym wstpie moemy ju przej do szczegowych opisw demonw,podzielonych systematycznie na Trzynacie Rodzin Zduszw.


24/27

KONIEC ROZDZIAU

35

Zamknity krg - czyli o wieczystoci Wielkich Bitew i Dzikich oww oraz owanych zwierztach niebiaskich

W Wielkich Bitwach i Dzikich owach oprcz Stworzy, czyli Boginek i Bogunw,oraz Zduszw, czyli demonw, bior udzia take dosiadane przez nich niebiaskiezwierzta. Nie s one przy tym jedynie wierzchowcami, lecz walcz z

przeciwnikami nie mniej zajadle, ni dosiadajcy je wojownicy. Zwierzta tepowstay tak samo, jak zwierzta ziemskie - w wyniku Trzeciego Dziau i Wojny OBu, podczas Bitwy o Ziemi, Wel i Niebo. W tym samym czasie powstay takewszystkie roliny, drzewa i skay tak ziemskie, jak i niebiaskie. Rodzicamiwikszoci rolin i zwierzt s Wiowie. Rodzicami ldw i gr s Simowie,rodzicami mrz i rzek Wodowie, a wiatru i powietrza Strzybogowie. Wiowie s

przy tym rodzicami nie tylko rolinnoci ldowej i zwierzt osiadych na ldzie,ale take flory i fauny wd, ktra zrodzia si z pierwotnego zalgu, a potem

zalana przez Wodw pozostaa w ich krlestwie.Zwierzta Niebiaskie dziel si na Niebieskie i Welaskie. Od ziemskich rni


25/27

si wielkoci, dzikoci, powszechn skrzydlatoci i tym, e s wieczne, taksamo jak Bogunowie i Boginki, cho ciao ich jest zniszczalne. Odradzaj si wsposb nieskoczony, a zniszczenie wraz z odrodzeniem tworzy Zamknity KrgPrzemian. Jest dwanacie rodzajw zwierzt Niebieskich, to znaczy tych, ktremaj miejsce na sklepieniu Niebios, gdzie na codzie yj, pas si, odpoczywaj

i skd czasami przybywaj na Ziemi. Te zwierzta to: Ko, Wilk, Dzik, Byk,Jele, Niedwied, Kozio, W, Szczur, Ryba, o i Wielki Orze, a wszystkieSkrzydlate. Zwierzta Welaskie to chimery: Psiogowce, my-Pazie,Szaszory-Dwugowe Ory, Kury-Syreny, Poozy-Pierzaste We, Czarnoludy,Ay-Smoki, czy Jednoroce. Ich wygldu nie bdziemy tutaj szczegowo opisywa.Kade z tych zwierzt dysponuje jak gron broni (kopytami, pazurami, rogami,kami, dziobami), przy pomocy ktrej rozrywa i niszczy zarwno Stworze i Zdusze,

jak i inne zwierzta bdce jego przeciwnikami. Zalenie od tego, ile w jakimzwierzciu jest Jasnej, a ile Ciemnej Natury, walczy ono po stronie bd SiJasnych, bd Ciemnych. Stworze dosiadaj najczciej Jednorocw, Psiogowcw,Syren-Kurw oraz Skrzydlatych Zwierzt: Wy, Niedwiedzi, Jeleni, osi, Bykw,

Wilkw i Koni. Zdusze dosiadaj za Szaszorw, Wielkich Orw, Kozw, Szczurw,Czarnoludw, Ciem-Pazi, Poozw, A-Smokw i Skrzydlatych Ryb, oraz SkrzydlatychDzikw.Ciao zwierzt Niebiaskich, zwanych te Zwierztami Boymi, choby byorozwczone, pokiereszowane i martwe, po jakim czasie odtwarza si w postacizblionej do pierwotnej. Nie jest to bowiem, jak u czowieka (a wic i Zdusza),miertelne ciao z niemierteln dusz, lecz wieczne ciao-dusza. CiaoduszaZwierzcia Boego nie jest tak doskonaa, jak ciaodusza Stworza. Boginka czyBogun mog przybra na jaki czas dowoln form, na przykad posta ptaka,ksztat ludzki, pozr skay lub przedmiotu, by w dowolnej chwili wrci do swego

prawdziwego obrazu Stworza. Zwierzta Niebiaskie, tak jak Niebiaskie Roliny iNiebiaskie Drzewa, pozostaj zawsze tym samym: zwierztami, drzewami irolinami. W dodatku poranione zwierzta Niebiaskie czasami nie odtwarzaj sidokadnie, lecz z pewnymi drobnymi uomnociami. Std mona spotka midzy niminiektre z uamanym kem czy rogiem, z jednym okiem lub tylko trzema koczynami.Wielka Bitwa przedstawia sob straszny widok. Dosiadane przez demony Szaszory,Skrzydlate Dziki czy Kozy rozrywaj na strzpy zastpy Rusaek, Latawcw,

Nocnic i Kpielnikw. Jednoczenie Boginki i Bogunowie na swoich SkrzydlatychWilkach, Jeleniach i Koniach zabijaj bezlitonie Upiory, Strzygi, Wilkoaki,Dybuki czy Wiedmy. Take zwierzta rani si i zabijaj wzajemnie, ksajBoginki i demony, ze wszystkich garde dobywa si okrutny wrzask bitewny, padaj

gromy, unosz si oboki pary, migaj pioruny i niebo rozdzieraj byskawice.Strugi wody walcz z potokami ognia, wiato zmaga si z ciemnoci, czarnechmury i mga zasnuwaj pole walki niczym dym. Co chwil z nieba spadaj

pokiereszowane czonki i strzpy cia, bro Niebian, leje si obficie czerwona iniebieska krew. Jednoroce rozcinaj brzuchy Skrzydlatym Kozom, Syreny-Kuryrozszarpuj Smoki-Ay, Skrzydlate We poykaj i dusz Poozy w swych potnychsplotach. Ziemia dry, kiedy Dwugowe Ory i Psiogowce zagryzaj si wzajemniea grad strza piorunowych wyrzucanych przez olbrzymw Wootw zasypuje szeregiJtrw, Wpierzy i Lepirw. Z mgie dobywaj si Widma, z wd unosz si Topce iToplice, wicher duje, albo niespodzianie staje w miejscu i znw zrywa si dobiegu wraz z zastpami Stworzy i Zduszw. Cay wiat przykrywa ciemno, a

mglista zawiesina wodna sprawia, e powietrze robi si nieprzejrzyste, jakbyzapada noc. Po jakim czasie wszystko si uspokaja i Bitwa dobiega koca.


26/27

Podobnie ma si rzecz z Dzikimi owami.Zdusze zabite w Bitwie trafiaj do Zaoy Zawiatw, czyli Nawi LabiryntuBezdroy na Weli,i tam czekaj na okazj nowego wcielenia si w trupa czynoworodka, lub moliwo wejcia w jakie ciao, ktre stanie si dwuduszne.Z tych wanie powodw istnieje w wiecie wieczna rwnowaga: wci jest tyle

samo Stworzy, co Zduszy, i nie ubywa Boych Zwierzt. Wydarzenia te tworzzamknity krg, zwany nieraz Wielkim Krgiem, gdy Bitwy i owy odbywaj si wczasie dorocznych przesile oraz growa. Wielka Bitwa ma miejsce dwa razy: w

przesilenie wiosenne, to jest midzy 20 a 26 marca, oraz w przesilenie jesienne,midzy 20 a 26 wrzenia. Dzikie owy odbywaj si dwukrotnie, w czasie growaniaJasnoci bd Ciemnoci, w tak zwane Potajne Doby, czyli midzy 20-26 czerwcaoraz 20-26 grudnia.Lud uwaa, e waciwie kada wiksza burza, zawierucha, zamie niena,nawanica poczona z piorunami, byskawicami i z niezwykymi zjawiskamiatmosferycznymi jest bitw, w ktrej cieraj si Stworze ze Zduszami.Tak wic Zamknity Krg powtarza si w nieskoczono, a cykl tych wydarze

przebiega nastpujco:Dwudziestego czwartego grudnia, w dniu Narodzin Jasnoci (wiata), wiatowitwypuszcza z Kdzi pod postaci Boej Krwki wieo narodzone wiato, JasnMoc. Jest to Jasna Boa Krwka, ktr symbolizuje czerwona biedronka, zwanazreszt przez lud bo krwk. Wtedy wanie rozpoczynaj si Dzikie owy, wtrakcie ktrych Zdusze-demony usiuj zowi ow Jasn Bo Krwk. Broni jej iosaniaj j Stworze, ktre myl tropy pogoni, cieraj si z zastpami wroga iatakuj Siy Ciemnoci. Przez nastpne dni i tygodnie Boa Krwka ronie i

przepoczwarza si w Biaego Ora. Jasna Moc pod postaci Biaego Ora przewodzizastpom Stworzy a do wiosennego przesilenia, kiedy to staje si dojrzaymwiatem Penym, symbolizowanym przez Biaego Skrzydlatego Byka (BiaSkrzydlat Krow).Owego Biaego Skrzydlatego Byka dosiada ktry z Wielkich Bogw (Prun, ado,ada-agoda, Kupaa albo Dziewanna) podczas Wielkiej Bitwy Wiosennej, kiedy to

przez Stworze i Wielkobogw pokonany zostaje stary, zeszoroczny CzarnySkrzydlaty Byk, dosiadany przez wodza Zduszw, czyli ktrego z Maych Bogw(Dzieldzielij, Zmor, Sowic lub Smta-Lelija).Dwudziestego czwartego czerwca, w noc Narodzin Ciemnoci, wylatuje z Kdziwiatowita wieo narodzona Ciemna Boa Krwka, symbolizowana przez czarn

biedronk. Rozpoczynaj si wtedy drugie Dzikie owy, tym razem rozptane przezSiy Jasnoci, czyli Stworzy, w pogoni za Ciemn Mc, Czarn Bo Krwk.

Obroniona przez Zdusze Ciemno ronie i przepoczwarza si w Czarnego Ora,przewodzcego demonom a do przesilenia jesiennego, kiedy to Ciemno osigapen dojrzao i przemienia si w Czarnego Skrzydlatego Byka. Wtedy dochodzido drugiej Wielkiej Bitwy, Bitwy Jesiennej. W czasie tej Bitwy mody CzarnySkrzydlaty Byk jest dosiadany przez ktrego z Maych Bogw, dowodzcychzastpami demonw (Gronic, Chorsica, SdzOsud, Prawica, Wada). Stara BiaaSkrzydlata Krowa, krlujca od zeszego roku, upada, zanika i przepoczwarza siw Czerwonego Ora. Czerwie jest symbolem zachodzcego soca i barw krwi. Wczasie tej przegranej przez Siy Jasnoci Bitwy przewodzi im ktry z WielkichBogw (Perperuna, Swara, Swarog, Rod lub Rodana).Czerwony Orze maleje, kurczy si do rozmiarw Boej Krwki i znika w przeddzie

ponownych narodzin jasnej Mocy, w dniu 24 grudnia kolejnego roku.Czarny Skrzydlaty Byk krluje a do nastpnego przesilenia, czyli kolejnej


27/27

Wielkiej Bitwy Wiosennej, kiedy to Siy Ciemnoci ulegaj w walce tryumfujcymJasnym Mocom. Pokonany przez Biaego Byka (Krow) Czamy Byk upada, przechodzc

wstadium Czerwonego Ora, a pniej Czarnej Boej Krwki, gincej w przeddzie

ponownych narodzin Ciemnoci, 24 czerwca.

W ten wanie sposb powtarza si nieustannie cykl narodzin i mierci wielkichsi we Wszechwiecie, Jasnej i Ciemnej i nieustannie powtarza si odwiecznawalka tych si, symbolicznie ujta jako Wielkie Bitwy i Dzikie owy.Biay Byk (Krowa) jest uosobieniem prabogini Biaobogi, zwizanej z PierwszymDziaem dokonanym przez Boga Bogw. Czarna Boa Krwka, wyrastajca na

CzarnegoSkrzydlatego Byka jest wcieleniem Czarnogowa, praboga Pierwszego Dziau.Powszechna cze, jak si od niepamitnych czasw darzy wrd Sowian bokrwk, krow, byka i ora bierze si nie tylko z faktu, e s to symbole siy,uporu, karmicielstwa, mocy, wiata, ale i std, e dawno temu stanowiy onewcielenia najwaniejszych si Natury (Jasnoci i Ciemnoci) i kadego roku

odgryway misterium walki tych si midzy sob. Wszelkie obrzdy poczone zprzebieraniem si za zwierzta i wojownikw, z obnoszeniem turoni, kozw,wilkw, z oprowadzaniem po wsiach niedwiedzi (jak to jeszcze sto lat temu

bywao) s take odgosem owej pradawnej starosowiaskiej tradycji.

KONIEC KSIKI

staroslowianski mit powstania swiata

Documents