Środki stylistyczne

Neologizm

Epitet

Ożywienie

Uosobienie

Metafora

Zgrubienie

Zdrobnienie

Apostrofa

Wyraz Dźwiękonaśladowczy

Rym

Rytm

Związek frazeologiczny

Neologizm, wyraz nowo utworzony, zwykle na podstawie slowa bedacego juz w uzyciu, zgodnie z obowiazujacymi zasadami slowotwórstwa. Neologizmy pojawiaja sie zarówno w utworach literackich, jak w slownictwie naukowym, publicystyce itp. Czasem pozostaja w zasobach slownikowych i funkcjonuja normalnie, np. powstale w okresie oswiecenia nadmiar i istniec.

Neologizm, jest to wyraz nowy, utworzony przez pisarza w języku środków słowotwórczych. Powstaje wówczas, kiedy twórca szuka nowych sposobów wyrażania treści, określania stanów emocjonalnych, sensów filozoficznych. Neologizmy są środkiem ekspesji twórczej, np:

" Tylko brzoza kwitnąc w światów mnóstwo całe swoje w snach odmilkłe brzóstwoz nagłym szeptem wcudziła do strumienia,gdzie raz jeszcze w brzozę się zamienia ".

Neologizm

Epitet – wyraz (przymiotnik, rzeczownik lub imiesłów) określający rzeczownik: "brzydkie kaczątko", "słodkicukierek" ,"zły bandyta", "tętniące myśli". Jest figurą stylistyczną stosowaną w retoryce i poezji.Epitet ma wpływ na znaczenie wyrazu, do którego się odnosi. Jednak, w przeciwieostwie do określenia logicznego, nie zawsze poszerza je bądź zacieśnia, natomiast uwydatnia jakąś cechę przedmiotu, nadaje inny nieco odcieo emocjonalny, określa stosunek wypowiadającego do danego przedmiotu lub zjawiska lub tylko służy ku ozdobie.

Epitet

Animizacja inaczej ożywienie – literacki środek stylistyczny polegający na nadaniu przedmiotom nieożywionym lub pojęciom abstrakcyjnym cech istot żywych, np. morze ryczy, chmura goni chmurę. Szczególnym przypadkiem animizacji jest antropomorfizacja w odniesieniu do przedmiotów nieożywionych, gdy przypisuje się im cechy wręcz ludzkie.Zobacz też*edytuj]

Animizacja/Ożywienie

Personifikacja (z łac. persona – osoba i facere – robić)

lub uosobienie – figura retoryczna i środek stylistyczny

polegające na metaforycznym przedstawianiu zwierząt i

roślin, przedmiotów nieożywionych, zjawisk lub idei jako

osób ludzkich[2]– szczególnie często personifikuje się pojęcia abstrakcyjne, zwłaszcza jako wygłaszające

przemowy.

Personifikacja występuje także w sztukach

plastycznych, gdzie stanowi przedstawienie

pojęć abstrakcyjnych jako postaci ludzkich,

posługujących się odpowiednimi atrybutami

(np. pór roku, sprawiedliwości, Eklezji i

Synagogi itd.) ersonifi

Personifikacja/uosobienie

Metafora inaczej przenośnia – językowyśrodek stylistyczny, w którym obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione, tworząc związek frazeologiczny o innym znaczeniu niż dosłowny sens wyrazów, np. "od ust sobie odejmę", "podzielę się z wami wiadomością" lub "złote serce".

Metafora"Metafory i analogie, poprzez zestawienie

razem różnych kontekstów, prowadzą do

powstawania nowych sposobów patrzenia.

Prawie wszystko to, co wiemy, łącznie z

poważną nauką, opiera się na metaforze. I

dlatego nasza wiedza nie jest absolutna" –

profesor Joseph Weizenbaum

Zgrubienie – wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego formantu oznaczającego rzecz albo osobę większą od nazywanej wyrazem podstawowym. Zgrubienie może oznaczad pogardliwy stosunek do omawianego obiektu, szczególnie, kiedy wiąże się ze zmianą rodzaju, np. baba → babsko. Augmentativum niekiedy posiada funkcję hipokorystyczną (pieszczotliwą), np. dobre psisko.

Zdrobnienie – wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego formantu oznaczający rzecz albo osobę mniejszą od nazywanej wyrazem podstawowym. Zdrobnienie oznaczad może też pozytywny (lub pogardliwy) stosunek do omawianego obiektu.Zdrobnienia są także środkiem stylistycznym i mają często mocne zabarwienie emocjonalne (przeważnie pozytywne, czasem ironiczne)

Zdrobnienie i zgrubienie

Apostrofa – składniowa figura

retoryczna, charakteryzująca się

bezpośrednim zwrotem do osoby,

bóstwa, idei, wydarzenia, pojęcia lub

przedmiotu (dochodzi wówczas do

personifikacji adresata wypowiedzi).

Dominuje styl podniosły, czasami

patetyczny. Apostrofa zazwyczaj jest

skierowana do osób, przedmiotów,

zjawisk itd., które nie pełnią roli tematu

utworu. Dzięki temu można ją wyraźnie

wyodrębnić z tekstu.

Pierwsze znane apostrofy wywodzą się z

twórczości Homera, później pojawiały się w

wierszowanej epice. W okresie średniowiecza

apostrofy stosowano praktycznie we

wszystkich utworach, niezależnie od gatunku.

W XIX wieku zaistniała także w liryce. W

Odzie do młodości Mickiewicza bezpośredni

zwrot do młodości wystąpił aż czterokrotnie.

W Beniowskim Słowackiego apostrofa

sygnalizowała rozpoczęcie dygresji

Apostrofa

Onomatopeja (wyraz dźwięko-naśladowczy , harmonia naśladowcza, wyraz dźwiękonaśladowczy) – figura retoryczna, używana w poezji jako środek stylistyczny polegający na takim dobieraniu wyrazów (istniejących w mowie lub neologizmów albo glosolalii), aby naśladowały one swym brzmieniem opisywane zjawisko lub dźwięki wydawane przez opisywany przedmiot można go wykorzystad jako onopinomeja .Onomatopeja to wyraz naśladujący dźwięki i odgłosy naturalne, w tym dźwięki wydawane przez zwierzęta. W języku polskim (i nie tylko) onomatopeja jest rdzeniem wielu wyrazów, również czasowników i rzeczowników (np. buczed, buczenie, szumied, szum).

Onomatopeja

Rym – powtórzenie jednakowych lub podobnych układów brzmieniowych w zakooczeniach wyrazów zajmujących ustaloną pozycję w obrębie wersu (w poezji) lub zdania.Rym pełni funkcję wierszotwórczą, instrumentacyjną i semantyczną(znaczeniową). W poezji współczesnej rymy mają mniejsze znaczenie niż w tradycyjnej, w wielu zaś jej przejawach zupełnie nie występują.

Podział ze względu na przestrzeo akcentującą:męskie (oksytoniczne) – oparte na akcencie oksytonicznym, właściwe wierszowi sylabotonicznemu, jak "zew – krew"żeoskie (paroksytoniczne) – posługujące się akcentem paroksytonicznym, nieodłączne od wiersza sylabicznego, np. "woda – urodadokładne (pełne, ścisłe) – utrzymują pełną identycznośd głoskową na obszarze współdźwięczności,niedokładne (przybliżone) – nie operują identycznością głosek w obrębie obszarów rymowych, np. „domy – mody”,

Podział ze względu na miejsce rymów w wierszu:koocowe – w zakooczeniu wersupoczątkowe (inicjalne)wewnętrzne – obejmujące wyrazy wewnątrz jednego wersuzewnętrzne – obejmujące wyrazy zewnętrzne jednego wersuparzyste (sąsiadujące) – dwa kolejne wersy mają tzw. układ AABBkrzyżowe (przeplatane): np. w pierwszym i w trzecim wersie – układ ABABokalające – układ ABBA

Rym

Rytm – jeden z elementów dzieła muzycznego, odpowiedzialny za organizację czasowegoprzebiegu utworu.Cechą rytmu jest zróżnicowanie dźwiękówpod względem długości. Dźwięki mogą byd akcentowane lub nie. Za pomocą metrumorganizowane są w grupy metryczne, z czego wynika regularnośd rozłożenia akcentów. Metrum zatem porządkuje rytm w utworze.

Pierwotnie rytm był monotoniczny. Z czasem wytworzyły się dwa typy rytmiki:izometria – rytm miarowy, dominujący w Afryce;rytm ataktyczny – nierównomierny, zależny od wykonawcy.Następnie nastąpiła organizacja rytmu, z której wywodzi się takt.

Rytm

Związek frazeologiczny, frazeologizm – utrwalone w użyciu połączenie dwóch lub więcej wyrazów, które ma ustalone znaczenie (np. kolokacje wierutne kłamstwo, kardynalny błąd, wykonad unik, popełnid wykroczenie), często przenośne (np. idiomy nabid kogoś w butelkę, pójśd po rozum do głowy, wychodzid przed orkiestrę, wywiesid białą flagę). Podział frazeologizmów na kolokacje i idiomy jest nieostry, gdyż niekiedy trudno jest ustalid, czy znaczenie wynikowe danego wyrażenia, zwrotu lub frazy jest sumą znaczeo poszczególnych słów.Do związków frazeologicznych zaliczane mogą byd także przysłowia, porzekadła, sentencje i maksymy.

Związek frazeologiczny