społeczny komitet promowania wsi dworek do konkursu o...

Społeczny Komitet Promowania Wsi Dworek do konkursu o Europejską Nagrodę Odnowy Wsi.

DworekGmina Lwówek Śląski

Hovelin 1217-1287Hofelin 1287-.......Höfel ........-1945Chojnice 1945-1947Dworek od 1947


Dworek (niem. Höfel) to jedna z najmniejszych i najstarszych wsi na Pogórzu Kaczawskim, z której rozciąga się rozległy widok na całe Karkonosze, Góry Kaczawskie, Pogórze i Góry Izerskie. Do wsi można dotrzeć z Lwówka

Śląskiego ul. Płakowicką oraz drogą od szosy Lwówek Śląski – Sobota, będącą fragmentem Dzwonkowej Drogi – nazwa ta wywodzi się podobno z czasów średniowiecza, gdy wędrowali nią trędowaci, ostrzegając dzwonieniem lub kołataniem o swoim zbliżaniu się. Cała Dzwonkowa Droga ma dł. ok. 28 km i wiedzie kolejno grzbietem Wzniesień Płakowickich,

Panorama Karkonoszy, fot. Piotr Wiśniowski Wysoczyzną Ostrzycy i przez Dział Jastrzębnicki, w większości otwartym terenem, dzięki czemu należy do najbardziej widokowych na Pogórzu Kaczawskim. Od strony pn-wsch Dworek jest otoczony lasem, również na zboczach poniżej wsi rośnie tak zwany Górniczy Las. Idąc Od Dworka w kierunku pn-wsch do doliny Widnicy można spotkać liczne ślady dawnych kopalń i sztolni, gdyż są to stare tereny złotonośne. W piaskach na tym terenie występowało złoto rodzime w ilości ok.2,0 g/t. Do teraz można tutaj znaleźć chalcedon, agaty, jaspis i karneol. Od strony południowej wieś leży w otulinie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Na terenie Dworka rośnie pomnikowy dąb szypułkowy zwany „Łowczym”. Prowadzi tędy niebieski szlak z Lwówka Śl., przez Bielankę na Grodziec, zaczyna się też tutaj czerwony szlak na Ostrzycę przez Sobotę. Dworek zawsze był małą osadą, jednak ma bardzo bogatą historię. Jego początki wiążą się z wydobyciem złota w okolicy Lwówka Śląskiego. Pierwsza wzmianka o Dworku, jako już istniejącej wsi pojawia się 1217r w dokumencie księcia Henryka Brodatego. Wydobywanie złota z tego terenu trwało do XIV-XV, potem wyczerpały się złoża. Istnieją jednak zapiski o tym, że koniec wydobycia w rejonie Dworka mógł nastąpić wcześniej, ponieważ właśnie stąd miało pochodzić 500 górników, którzy brali udział w bitwie pod Legnicą i w większości polegli lub dostali się do niewoli. Dworek zasłynął ze swej pasieki uli figuralnych, uważaną za najciekawszą w Europie a także prawdopodobnie za największą. Zgromadził ją znany śląski pszczelarz mieszkający w Dworku, Gottfried Ueberschär ( zm. 17.09.1824r.). Była to kolekcja ponad 20 uli wyrzeźbionych w pniach lipowych, zwana 12 Apostołami. Jednak było ich znacznie więcej i przedstawiały różne postacie

2


biblijne, historyczne a nawet okolicznych mieszkańców, np. młodą parę, kobiety w strojach ludowych, strażników. Stały one w ogrodzie jego domu, naprzeciw gospody. Pasieka eksponowana była w długiej drewnianej wiacie chroniącej ją przed deszczem. Figury były wydrążone w środku a otwór zasłonięty deską. Jeszcze przed wojną hodowano w nich pszczoły. Istnieję kontrowersje, co do ich datowania i liczby. Wg jednych źródeł było ich 20 powstałych w pocz. XVIw. i 3 z drugiej poł.XVIIIw. prezentujące postacie kobiece w strojach regionalnych; wg innych było 21 uli z XVIIw.. Za prawdopodobne należy przyjąć, że powstawały stopniowo w okresie koniec XVIw., pocz. XVIIw. Do połowy XVIIIw. „12 Apostołów” z Dworka Ule figuralne fot. Piotr Wiśniowski szczęśliwie przetrwało zawieruchy wojen śląskich i napoleońskich. Niestety, po II wojnie światowej pasieka uległa rozproszeniu i częściowemu zniszczeniu.Zachowane ule zostały przeniesione do Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu. Stanowią największą i najstarszą kolekcję w kraju. Tworzą ją m.in. postacie Mojżesza, świętych, a także zakonnica, strażnik i para narzeczonych.Dworek także zapisał się na kartach historii podczas bitwy nad Bobrem

w okresie kampanii napoleońskiej, gdy 22.03.1813r. przechodził tędy sam cesarz w drodze pod Złotoryję przed bitwą nad Kaczawą.

W 1825r. wieś liczyła 33 domy, była też szkoła ewangelicka z nauczycielem. Ponieważ Dworek był mały, nigdy nie powstał tu kościół. W 1840r. Dworek nadal stanowił własność kamery lwów. Dom

Szkoła Ewangelicka, fot. Wojciech Rykowiski Gottfrieda Ueberschära pełnił rolę muzeum, w którym oprócz uli prezentowano dzieje Dworka, w tym dzieje wydobywania złota.

W 1861r. były 34 domy i szkoła. Taki stan utrzymał się aż do 1945r. Po wojnie niewiele się zmieniło. Dworek zachował swój charakter i wielkość.

W okresie przedwojennym odbywały się tu szeroko znane imprezy pt. Święto kwitnienia Czereśni, podczas których podpisywane bywały umowy

3


kontraktacyjne na dostawę czereśni do takich miast jak np. Berlin, Hamburg, czy Brema.

Dworek nie posiada określonego układu przestrzennego, ani nie leży przy szlaku komunikacyjnym. Najcenniejszym obiektem jest tu Zespół folwarczno-dworski z 1869r. złożony z budynków mieszkalnych i zabudowań gospodarczych ustawionych wokół prostokątnego dziedzińca. W głównym budynku, ustawionym frontem na południe, charakterystyczna jest brama prowadząca na dziedziniec. Obecnie zespół folwarczno-dworski, fot. Piotr Wiśniowski funkcjonuje tutaj i prężnie rozwija się gospodarstwo rolne.

Jednak w Dworku każda zabudowa ma swoje coś, swojego ducha, swoje ja. Dotyczy to tych pierwszych wiekowych zabudowań jak i nowo powstałych

budynków. Dworek to nie tylko historia. Na przestrzeni ostatnich kilku lat powstały nowe budynki jednorodzinne, świetnie komponujące się z pejzażem. Nadają one tej małej miejscowości nowe brzmienie i świadczą o tym, że Dworek to także przyszłość. Mieszkańcy utrzymują się nie tylko z prowadzonych gospodarstw rolnych, ale też z pozarolniczej działalności gospodarczej. Powstaje rękodzieło w Pracowni Ceramiki Solarisart, istnieje firma transportowa.

fot. Judyta Strehlke Hobbistycznie tworzone są również przez Panią Zuzannę Rykowską bukiety i wiązanki.

Mieszkańcy Dworka doceniając walory otaczającej przyrody, mając na uwadze biegnącą wzdłuż wioski granicę Parku Krajobrazowego Doliny Bobru starają się jak najbardziej żyć w zgodzie z naturą. Przy domach P. Porcianko, P. Rykowskich, P. Machowskich i P. Potaś powstały ekologiczne przydomowe oczyszczalnie ścieków, a za ich przykładem planuje się budowę następnych.

fot. Arkadiusz Nowicki

4


Mieszkańcy Dworka znają jego historię i nie chcą aby był on zapomnianą wioską na uboczu, bez perspektyw rozwojowych. Aby temu zapobiec trzeba przeprowadzić parę inwestycji, które mają na celu połączenie przeszłości z tym co jest ważne dla przyszłości. Dworek może stać się miejscem, gdzie życie nowoczesne w dobie XXIw współistnieje z tradycją, dziedzictwem kulturowym i naturalnym. W związku z tym potrzebne jest przeprowadzenie kilku inwestycji. Za priorytetowe uważa się:

- odtworzenie pasieki z ulami figuralnymi: w wyodrębnionym miejscu postawienie nowych uli, stworzony na wzór tych pierwotnych. Nowa pasieka, zasiedlona pszczelimi rodzinami, stałaby się czymś w rodzaju miejsca pamiątkowego skąd wywodzi się najstarsza kolekcja uli w Polsce a nawet Europie oznaczego tablicą informacyjną,

- odtworzenie wiekowego sadu czereśniowego: w wyodrębnionym miejscu, np. przy drodze, posadzenie szczepów pozostałych drzew czereśniowych. Młody sad czereśniowy byłby czymś w rodzaju symbolu odżywającej i niezamarłej nigdy tradycji. Dzięki temu mogłoby na nowo odbywać się Święto Kwitnienia Czereśni, które odbywało się tu corocznie w okresie międzywojennym. Oznaczenie tego miejsca tablicą informacyjną, umieszczoną przy punkcie widokowym,

- stworzyć punkt widokowy:wyodrębnić zadaszone miejsce z ławkami na wypoczynek dla turystów, którzy często wędrują przez Dworek, z którego rozciągałby się piękny widok na Karkonosze, Góry Izerskie, Pogórze Kaczawskie. Punkt widokowy znajdowałby się w otulinie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru co czyniło by go jeszcze bardziej interesującym,

- stworzyć szlak wiodący śladami Napoleona Bonaparte:Cesarz przechodził przez Dworek 22.03.1813r. w drodze pod Złotoryję. Oznaczyć tę drogę tablicą informacyjną, umieszczoną przy punkcie widokowym,

- stworzyć szlak śladami dawnych kopalń i sztolni:szlak miałby charakter rowerowo – spacerowywytyczyć, oznaczyć, postawić tablice pamiątkowo – informacyjne;można organizować rajdy śladami poszukiwaczy złota, minerałów i kamieni szlachetnych np. podczas „Lata Agatowego” organizowanego corocznie

5


w Lwówku Śląskim - do tej pory można znaleźć chalcedon, agaty, jaspis, karneol,

- oznaczyć fragment Dzwonkowej Drogi:prowadzi ona z Dworka do szosy Lwówek Śl. – Sobota Cała Dzwonkowa Droga ma dł 28km i wiedzie kolejno grzbietem Wzniesień Płakowickich, Wysoczyzną Ostrzycy i przez Dział Jastrzębnicki. Oznaczyć tę drogę tablicą,

-postawić tablicę informacyjną przy punkcie widokowym upamiętniającą miejsce bitwy z 1813 r pomiędzy wojskami napoleońskimi i rosyjskimi pod Dworkiem i Płakowicami,

- wybudować świetlicę wiejską:byłaby miejscem pełniącym rolę muzeum, gdzie zebrane byłyby zebrane wszystkie informacje, legendy i fakty historyczne związane z Dworkiem; przed wojną w Dworku działało muzeum pszczelarstwa i poświęcone kopalniom złota, które mogłoby na nowo zacząć działać i służyć również do wszelkiego rodzaju spotkań mieszkańców, celem pogłębiania wiedzy historycznej jak i współczesnych działań. Świetlica mogłaby służyć także dzieciom do spotkań, można by w niej prowadzić warsztaty ceramiczne i różnego typu imprezy okolicznościowe. W pobliżu świetlicy można umieścić odtworzone ule figuralne,

- stworzyć boisko i plac zabaw dla dziecipamiętając o historii nie można zapomnieć o nowym pokoleniu, któremu trzeba stworzyć miejsce do integracji z rówieśnikamiw pobliżu można by postawić ławki do wypoczynku w ciepłe dni podczas spacerów mieszkańców i przyjezdnych turystów,

- wyremontować drogi przejezdne przez Dworeknanieść nawierzchnię bitumiczną, mieszkańcy będą mieli lepszy przejazd przez wioskę ale również przyjezdnym turystą będzie łatwiej poruszać w celu zwiedzania Dworka,

- oświetlić drogę i zbudować chodnik,postawić lampy wzdłuż drogi gminnej Dworek – Pieszków oraz chodnik, celem bezpieczniejszego poruszania się po tym odcinku, zwłaszcza ze względu na dzieci dochodzące na autobus szkolny,

6


- postawić pojemniki do recyklingu:w tej chwili są 2 takie pojemniki, jednak jest większe zapotrzebowanie na nie, gdyż mieszkańcy Dworka mając na uwadze ekologię chętnie segregują śmieci,

- wydać karty pocztowe:karty pocztowe mogą zawierać reprodukcje starych pocztówek, zdjęcia odtworzonej pasieki, mapki szlaków pieszych i rowerowych, informacje historyczne na temat Dworka.

Przeprowadzenie tych inwestycji pozwoli stworzyć z Dworka miejsce reprezentacyjne dla Dolnego Śląska. Dworek stanie się godny zainteresowania, odwiedzenia, atrakcyjny i ciekawy dla turystów z Polski i Europy. Dlatego ważne też jest aby stworzyć stronę WWW o Dworku, jego historii i miejscach wartych zobaczenia. Informacje te trzeba też umieścić w słownikach, informatorach i przewodnikach turystycznych.

Mieszkańcy Dworka uważają, że przeprowadzenie tych inwestycji jest możliwe. Jednak nie wszystko są w stanie sami zrealizować z powodu dużych nakładów finansowych na tak małą wioskę. Jest to możliwe dzięki wsparciu Gminy i dofinansowania z Unii Europejskiej, a korzyści płynące z ich realizacji będą obopólne. Do tej pory wspólnymi siłami i sposobem gospodarczym, mieszkańcy wybudowali kapliczkę przydrożną oraz wyremontowali przystanek autobusowy.

W czerwcu 2009 roku, Mieszkańcy Dworka założyli Stowarzyszenie „Nasz Dworek”. W swoich celach Stowarzyszenie zawiera większość powyższych potrzeb oraz działania społeczne, kulturalne, edukacyjne itp.

W lipcu 2010 członkowie Stowarzyszenia (Judyta Strehlke, Halina Potaś i Ewa Machowska) pozyskali fundusze na zorganizowanie „Pożytecznych Wakacji”. Dzięki temu, piętnaścioro dzieci z Dworka, Pieszkowa, Bielanki i Płuczek Dolnych, przez 10 dni spędzało czas przez kilka godzin dziennie w wielkiej altanie wybudowanej na terenie gospodarstwa państwa Machowskich. Głównym celem „Pożytecznych Wakacji” było zorganizowanie pomocy dla najstarszych i najbardziej potrzebujących mieszkańców wsi. Poza tym Dzieci uczestniczyły w różnego rodzaju warsztatach np. budowa prostych instrumentów muzycznych, czy nauka lepienia z gliny. W połowie pobytu, Dzieci w raz z opiekunkami pojechały na wycieczkę do Western City w karpaczu.

7


Pocztówka z Dworka, Gruss aus z 1912r. przedstawiająca zajazd gościnnyze zbiorów prywatnych Piotra Wiśniowskiego.

Pocztówka z Dworka wysłana w 1936r. przedstawiająca ule figuralne, zajazd gościnny i kwitnące czereśnieze zbiorów prywatnych Piotra Wiśniowskiego.

8


Informacje zaczerpnięte z- Słownik geografii turystycznej Sudetów t.7; Pogórze Kaczawskie;- „Lwówek Śląski i okolice przewodnik turystyczny” wydany przez Urząd

Gminy i Miasta Lwówek Śląski 2000; - „Lwówek Śląski i okolice przewodnik historyczny”; OPPIDUM

Warszawa 2000; Mariusz Olczak- Materiały historyczne, dotyczące uli figuralnych, udostępnione przez

Kierownika Muzeum Etnograficznego Panią Elżbietę Berendt- wiedzy własnej przekazywanej przez przodków, starszych mieszkańców,

Przygotowanie materiałów i opracowanie:

Judyta Strehlke Piotr Wiśniowski Wojciech Rykowski

9

społeczny komitet promowania wsi dworek do konkursu o...

Documents