Zdrowych,

spokojnych

Świąt Wielkanocnych,

wiosny w sercu i w przyrodzie

oraz

wielu miłych spotkań

w gronie rodziny

i wśród przyjaciół

życzy

Zarząd MPK S.A. w Krakowie

oraz

zespół redakcyjny

„Przewoźnika”

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 3

Zagubiony podglàdaczJak pewnie wi´kszoÊç z czytelników „Przewoênika Krakowskiego” wie, jest sobie

w ramówce krakowskiej telewizji publicznej program „Podglàdacze”. Jego autorzy reklamujàsi´ jako pogromcy absurdów ˝ycia codziennego. Tropiàc te absurdy, wpadajà zziajani,poprzebierani w wàsy i uzbrojeni w ukryte kamery do ró˝nych krakowskich urz´dówi instytucji walczàc o popraw´ losu mieszkaƒców. Kilka razy próbowali te˝ pomóc pasa˝eromkrakowskiego MPK. Z poczàtków moich przygód z podglàdaczami przypominam sobieprogram o krakowskich motorniczych, którzy zdaniem tych˝e podglàdaczy nie zatrzymujà si´przed przejÊciami dla pieszych. Dowód? Scenka, w której jeden z podglàdaczy nerwowowyczekuje na przejÊciu i jak tylko widzi nadje˝d˝ajàcy tramwaj w ostatnim momencie zrywasi´ gwałtowanie i wbiega pod jadàcy 30 tonowy wagon. W programie widaç zdziwionài groênà min´ podglàdacza. Jak to, nie zatrzymał si´? Nietrudno si´ domyÊliç, ˝e abyzatrzymaç tramwaj, gdy ktoÊ nagle przed nim przebiega trzeba bardzo gwałtownie hamowaç.A to powoduje, ˝e osoby jadàce wewnàtrz wagonów mogà si´ przewróciç, uderzyç o por´cze,jednym słowem zraniç. To jednak podglàdaczy ju˝ nie interesowało.Zainteresowało ich natomiast kilka innych spraw. M.in. przystanki. W ostatnim przed

wydaniem obecnego numeru „Przewoênika Krakowskiego” programie mo˝na było zobaczyçpodglàdacza, który w wyre˝yserowanej scence udajàc pasa˝era specjalnie nie wysiadłz autobusu na jednym z aglomeracyjnych przystanków na ˝àdanie. Odgrywajàc nadal swojàrol´ podszedł do kierowcy MPK skar˝àc si´, ˝e nie wysiadł, bo nie mógł zobaczyç jakprzystanek si´ nazywa. A potem usłyszałem dramatyczne pytanie: „Co ja mam teraz zrobiç?”Oglàdajàc ten program, jako pasa˝er miejskiej komunikacji poczułem si´ troch´ ura˝ony. Jaw przeciwieƒstwie do podglàdacza, je˝eli gdzieÊ jad´ to wiem gdzie wysiàÊç. Do głowy nieprzyszłoby mi tak˝e mieç pretensje do innych o to, ˝e nie wysiadłem tam, gdzie chciałem.A ju˝ tym bardziej pytaç innych o to co mam w takiej sytuacji zrobiç.Dramatyczne pytanie podglàdaczy: „Co my mam zrobiç?” wróciło do mnie w kilka dni po

programie. Tym razem dramat podglàdaczy dotyczył braku pieni´dzy na bilet. W mailuprzysłanym do mnie przeczytałem pytanie: Co ma zrobiç pasa˝er je˝eli chce kupiç biletw pojeêdzie, w Êrodku nie ma automatu a ma tylko 2,50 zł? Jak wszyscy wiedzàu motorniczego i kierowcy bilet normalny kosztuje 3 zł, co wynika z prawomocnej uchwałyRady Miasta Krakowa. Musz´ przyznaç szczerze, ˝e w tym pytaniu najbardziej zaskoczył mnieu podglàdaczy brak inwencji twórczej, o którym do tej pory byłem wysokiego zdania. Jak to?Podglàdacz nie wie? Przecie˝ jest tyle sposobów. Mo˝na iÊç pieszo, zdobyç dodatkowepieniàdze, wysiàÊç kupiç bilet w automacie KKM, w kiosku, w Punkcie Sprzeda˝y BiletówOkresowych. Dla mnie proste. No ale ja, gdy zabraknie mi pieni´dzy w supermarkecie, to niedzwoni´ do rzecznika prasowego i nie pytam: „Zabrakło mi pieni´dzy, co ja mam terazzrobiç?!”. Po prostu skoro nie mam wystarczajàcej kwoty to rezygnuj´ z zakupu danegoprzedmiotu.Czytajàc pytania od podglàdaczy zauwa˝am, ˝e nie radzà sobie oni z coraz prostszymi

sprawami ˝ycia codziennego. Dr˝´, ˝e pewnego dnia otwierajàc skrzynk´ mailowà przeczytamdramatycznà wiadomoÊç wysłanà przez przeglàdaczy: „Panie Marku, skoƒczył nam si´ papiertoaletowy! Co my mamy zrobiç??!!”

Marek Gancarczyk

WST¢P

PRZEWOèNIK KRAKOWSKIBiuletyn Informacyjny Miejskiego Przedsi´biorstwa Komunikacyjnego S.A. w KrakowieZespół redakcyjny: Marek Gancarczyk, Anna Robak, Marian Lesiak, Jacek Kołodziej, Hubert Waguła,Adrian ObuchowiczWydawca: Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w KrakowieAdres redakcji: ul. J. Bro˝ka 3, 30-347 Kraków,tel. 012 254 11 04; email: mgancar@mpk.krakow.plNakład: 2000 egz.Fot. na okładce: Czesława Orzechowska, fot. Tomasz Bielecki

4 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

W NUMERZE

3 Zagubiony podglàdaczMarek Gancarczyk

5 „Wystarczy 1 metr!”Marek Gancarczyk

6 Kobiety od 100 lat siadajà za sterami tramwaju i autobusuAgnieszka T́ cza

7 Krakowskie „Kierowniczki”Jan Adamski

8 Jestem zadowolna z tego, ˝e pracuj´ z m´˝czyznamiZ Czesławà Orzechowskà – panià elektromonter pracujàcàw Stacji Obsługi i Remontów MPK S.A. rozmawiamy o pracyi m´˝czyznach

9 Decyzja o zawodzie kierowcy była przemyÊlanaO emocjach jakie wzbudza w pasa˝erach mówi Kamila åmiel –kierowca autobusu MPK S.A. z najdłu˝szym sta˝em.

10 Wiceprezes MPK S.A. w zarzàdzie UITPO nowym stanowisku w UITP i jego korzyÊciach dla miastarozmawiamy ze Zbigniewem Palenicà, wiceprezesem MPK S.A.w Krakowie i wiceprezydentem UITP

12 Ruszyły prace przy budowie nowej linii tramwajowejMarek Gancarczyk

13 Umowa na przebudow´ ul. Długiej podpisanaMarek Gancarczyk

14 Nowy tramwaj niskopodłogowy dla KrakowaStanisław Jurga

15 Umowa kredytowa na unijny projekt podpisanaMarek Gancarczyk

16 Krakowskie tramwaje – tylko z niskà podłogàMarcin Gałan

18 Nawet helikoptery nie wystartowałyMarian Lesiak

19 Słoneczna wiata przy ul. DietlaGrzegorz Dyrkacz

20 Autobusy i tramwaje na nowych trasachAdrian Obuchowicz

21 Remonty wokół I obwodnicyAdrian Obuchowicz

22 O ostatniej jeêdzie tramwajemRozmawiamy z Władysławem Urantem, który 10 lat temu jakopierwszy motorniczy w Krakowie poprowadził nowoczesnegoBombardiera.

23 Âwi´tujemy 135 latAnna Robak

24 Wio koniku, czyli poczàtki komunikacji miejskiejw KrakowieJacek Kołodziej

26 Historia zajezdni BieƒczyceKazimierz Fudala

27 KalendariumHubert Waguła, Iwona Osuch

28 109 lat tramwaju elektrycznego i premiery WeselaMarian Lesiak

29 Tunel KST i…Hubert Waguła

29 Słowo o krakowskiej komunikacji i autobusach gazowychMarian Lesiak

30 Główna Dyspozytornia Ruchu – mózg krakowskiejkomunikacjiHubert Waguła

32 Zapowiedzi w´złów przesiadkowych w krakowskichtramwajachPiotr Podsadecki

33 Elektroniczne tablice zmieniajà wyglàdPiotr Podsadecki

34 Na co skar˝yli si´ pasa˝erowie w 2009 rokuAnna Robak

36 PTS czyli autobusowe prima aprilis w KrakowieJerzy Dywan

37 Z listów pasa˝erów do krakowskiego MPKOpracował Marek Gancarczyk

38 Msza tramwajarska u RedemptorystówMarian Lesiak

38 MPK zagrało z Wielkà OrkiestràWładysław Michalski

38 Dzieƒ Kobiet w MPKMarek Gancarczyk

39 Stacja Obsługi Autobusów Wola Duchacka z pierwszymmiejscemMarek Gancarczyk

39 Chór „Lutnia” StowarzyszeniemAnna Robak

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 5

NASZA AKCJA

Hasło jest zwiàzane z jednym z najbardziej ucià˝-liwych dla pasa˝erów komunikacji miejskiej wy-kroczeƒ, jakie popełniajà kierowcy w Krakowie.A jest nim parkowanie samochodów zbyt bli-sko torowiska, co skutecznie blokowało prze-

jazd tramwajom prawie 200 razy w 2009 roku i ju˝ ponad 50razy w roku 2010.

ChcieliÊmy dotrzeç do kierowców z informa-cjà i apelem, aby zanim zostawià swój zaparko-wany samochód zastanowili si´, czy nie stoi onzbyt blisko torowiska. Stàd hasło: „Wystarczy 1metr”, poniewa˝ jest to taka odległoÊç pojazduod torowiska, która pozwala motorniczemubezpiecznie przejechaç obok zaparkowanegosamochodu. Akcja w Krakowie to cz´Êç ogólno-polskiej kampanii, którà przeprowadziły przed-si´biorstwa w Poznaniu i Wrocławiu.

Kampani´ informacyjnà rozpocz´liÊmy 1marca i prowadziliÊmy jà przez cały miesiàc. W tym czasie naszeÊciu ulicach Krakowa, gdzie najcz´Êciej dochodzi do bloko-wania torowisk (ul. Zwierzyniecka, Rakowicka, Karmelicka, Pił-sudskiego, Kalwaryjska, Franciszkaƒska), kierowcom były roz-dawane ulotki informacyjne. W ramach kampanii pojawiła si´tak˝e reklama na tramwaju.

Nie chodziło nam jednak tylko o informowanie kierowców.Równie wa˝ne były dla nas praktyczne działania, które wpły-nà na zmniejszenie liczby przypadków zablokowania tramwa-

jów przez nieprawidłowo zaparkowany samochód. DlategoÊciÊle współpracowaliÊmy ze Stra˝à Miejskà. W ramach wspól-nych działaƒ od 1 do 31 marca stra˝nicy zwracali szczególnàuwag´ na problem parkowania kierowców na tych ulicach, naktórych najcz´Êciej dochodzi do blokowania tramwajów,a wi´c na ul. Zwierzynieckiej, Rakowickiej, Karmelickiej, Piłsud-skiego, Kalwaryjskiej, Franciszkaƒskiej, Pawiej, Lubicz.

Dodatkowo podczas trwania całej akcji współpracowali-Êmy z portalem swietekrowy. pl. Ka˝dy, kto zrobił zdj´cie nie-prawidłowo zaparkowanego samochodu na ulicy, który blo-kuje lub utrudnia przejazd tramwajom, mógł go zamieÊciç natym portalu. Wystarczyło wejÊç na stron´ www.swietekrowy.pli poszukaç zakładki poÊwi´conej tylko i wyłàcznie akcji: „Wy-starczy 1 metr”. Warto podkreÊliç, ˝e po zakoƒczeniu kampa-nii informacyjnej patrole Stra˝y Miejskiej i inspektorówMPK S.A. nadal b´dà kontrolowaç ulice miasta. �

Fot.T.Bielecki

„Wystarczy 1 metr!”Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie1 marca rozpocz´ło kampani´ informacyjnà skierowanà dokierowców. Jej hasłem było zdanie „Wystarczy 1 metr!”

MAREK GANCARCZYK

Nieprawidłowoparkujàcychkierowcówstra˝nicy

miejscy karalimandatami a na

samochodynakładaliblokady

6 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

GORÑCY TEMAT

Zupełnie niesłusznie, bo ju˝ w latach 30. XX wiekuna stanowisko szofer – mechanik przyj´to kobie-t´, jednak znacznie wczeÊniej po mieÊcie jeêdziłytramwaje, a pierwsza kobieta motornicza zasia-dła za ich sterami ju˝ w roku 1914. Po wojnie ko-

biety w tym zawodzie pracowały regularnie poczynajàc od1950 roku, natomiast autobusy miejskie opanowali wtedy wy-łàcznie panowie.

Gdy wi´c wiosnà 2007 roku, po niemal 70-letniej przerwieza kółkiem krakowskiego autobusu zasiadła pierwsza kobie-ta, dowiodła, ˝e i w zawodzie zdominowanym przez wiele latprzez m´˝czyzn równie˝ panie mogà realizowaç swoje ambi-cje zawodowe, a przy okazji stanowiç „pi´knà” wizytówk´ kra-kowskiego przewoênika. Od tamtej przełomowej chwili zano-towaliÊmy wzrost zainteresowania kobiet pracà na stanowiskukierowcy, a do koƒca 2009 MPK S.A. zatrudniło ich 12 i trze-ba mieç nadziej´, ˝e tendencja ta b´dzie si´ utrzymywaç, gdy˝ich opanowanie, wdzi´k i cierpliwoÊç bez wàtpienia wnoszàdo zawodu nowà jakoÊç.

Z biegiem lat w naszym Przedsi´biorstwie zmieniał si´ cha-rakter zatrudnienia kobiet; niegdyÊ pracowały one głównie nastanowiskach fizycznych takich jak konduktor, torowy, regula-tor ruchu, obecnie zajmujà głównie stanowiska umysłowe.

DziÊ w przedsi´biorstwie na ogólnà liczb´ 2517 osób za-trudniamy 380 paƒ (15%), z czego 65 (2,6%) to motornicze,11 (0,4%) prowadzàce autobusy miejskie, 66 (2,6%) zajmujà-ce stanowiska fizyczne takie jak elektromonter, lakiernik, me-

chanik, pracownik pomocniczy, portier, magazynier oraz 238(9,4%) na stanowiskach umysłowych. Proporcje zatrudnionychkobiet do ogółu pracowników na przełomie ostatnich 40 latoscylujà w okolicach 20% z lekkà tendencjà spadkowà.

Stworzone w firmie warunki zatrudnienia pozwalajà łàczyçprac´ zawodowà z ˝yciem rodzinnym przynoszàc zawodowàsatysfakcj´, a przez to i obopólnà korzyÊç. Miedzy innymi dzi´-ki temu właÊnie Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A.jest bardzo ch´tnie wybieranym przez kobiety pracodawcà.�

Fot.T.Bielecki

Panie corazcz´Êciej

zasiadajà zakierownicàautobusów

Proporcje zatrudnionych kobiet do ogółu pracowników naprzełomie ostatnich 40 lat oscylujà w okolicach 20% z lekkàtendencjà spadkowà.

Kobiety od 100 lat siadajà zasterami tramwaju i autobusuJeszcze kilka lat temu trudno było sobie w Krakowie wyobraziçkobiet´ za kierownicà autobusu MPK S.A.

AGNIESZKA T¢CZA

Przesłany wykres nie nadaje si´ do wi´kszej reprodukcji!

Kobiety – wiele mówi si´ i pisze o ich delikatno-Êci, urodzie, wra˝liwoÊci, ale te˝ cz´sto słyszysi´ o ich odwadze w walce z przeciwnoÊciamilosu i umiej´tnoÊciach stawiania czoła trud-nym wyzwaniom. Wybierajà ró˝ne drogi za-

wodowe – jednà z nich jest praca kierowcy. Wykonujàc ten za-wód, uwa˝any dotychczas za zarezerwowany wyłàcznie dlam´˝czyzn, przełamały stereotyp „baby za kierownicà” i spra-wiły, ˝e tego typu uwagi nale˝à do przeszłoÊci, bàdê sà udzia-łem wyłàcznie sfrustrowanych m´˝czyzn. Powszechnie bo-wiem uwa˝a si´, i˝ panie je˝d˝à bezpiecznie i ostro˝nie. Sàopanowane, a co najwa˝niejsze nie majà skłonnoÊci do bra-wury. Nic te˝ dziwnego, ˝e zarzàdzajàcy MPK S.A. w Krakowiezdecydowali si´ na ich zatrudnienie. Na dzieƒ dzisiejszyw przedsi´biorstwie pracuje 14 przedstawicielek płci pi´knej,które odwa˝yły si´ zasiàÊç za kierownicà autobusu. Pierwszàz nich po wieloletniej przerwie była Kamila åmiel (wówczasPaƒczyk). To ona podczas swojego debiutu w 2007 roku wo-ziła krakowian Scanià Omnicity na linii 185. Poszła w Êladyswych odwa˝nych kole˝anek z Europy. W samym bowiem Lon-dynie pracuje wiele kobiet – kierowców, które je˝d˝à w zna-nych przedsi´biorstwach autobusowych takich jak: Arriva,London United czy East London Buses. Nasze panie dotrzymu-jà wi´c dzielnie kroku swym europejskim kole˝ankom, bo ju˝1 paêdziernika 2007 roku, w ka˝dej krakowskiej zajezdni au-tobusowej zatrudniona była jedna prowadzàca. Z czasem licz-ba tych wyjàtkowych kobiet systematycznie rosła.

Co mówià na temat swojej pracy? Dla wielu jak np.: Doro-ty Marty, Beaty Witkowskiej czy Marzeny Malik ten zawód to

realizacja marzeƒ. Pani Dorota nie zamieniłaby MPK S.A. Kra-ków na „lepszy model”, bo jest zdecydowanie zadowolonaz pracy w tej firmie. Odczuwa du˝à satysfakcj´, prowadzàc au-tobusy. Wyró˝nienia, które otrzymuje w konkursach organizo-wanych pod hasłem „Bezpieczna jazda komunikacjà miejskà”dajà jej olbrzymià radoÊç i Êwiadczà o jej wysokich umiej´tno-Êciach technicznych. Z rozrzewnieniem wspomina zabawnesytuacje, które si´ jej przydarzyły. Jak choçby tà, gdy do auto-busu pierwszymi drzwiami wsiadł starszy m´˝czyzna. Popa-trzył na nià i krzyknàł: „O rany kobieta nas wiezie!” Szybkomusiała zamknàç drzwi ˝eby nie uciekł, ale gdy wysiadał py-

tał jà kiedy ma nast´pny kurs. Pani Beacie Êwietnie jeêdzi si´Solarisami Urbino 18 na ulubionej linii – 501. Ch´tnie mówio relacjach z pasa˝erami i ocenia je jako pozytywne. Nawetw trudnych sytuacjach potrafi zachowaç zimnà krewi uÊmiech. Cz´sto wyborowi zawodu kierowcy towarzyszy wie-le wàtpliwoÊci. Tak było w przypadku pani Marzeny. Pokona-ła jednak strach i dziÊ wie, ˝e wprawdzie tej pracy zawsze to-warzyszy stres, ale mo˝na go opanowaç. Nie tylko ona, alei rodzina miała obawy przed wykonywaniem przez nià tegozawodu: „Moja mama modliła si´, ˝eby mnie nie przyj´to do

GORÑCY TEMAT

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 7

Fot.T.Bielecki

Krakowskiekierowniczki

wyjàtkowo jakopasa˝erkiautobusu

Krakowskie „Kierowniczki”Zrealizowały swoje marzenia, odnalazły drog´ ˝yciowà –krakowskie „kierowniczki” stajà si´ powoli symbolemkrakowskiego MPK S.A. i przykładem, ˝e mo˝na w ˝yciuprzełamywaç nawet bardzo trudne bariery.

JAN ADAMSKI

Popatrzył na nià i krzyknàł: „O rany kobietanas wiezie!” Szybko musiała zamknàç drzwi

˝eby nie uciekł

8 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

GORÑCY TEMAT

Jan Adamski: Jak długo pracuje Panidla MPK?Czesława Orzechowska: Podj´łam pra-c´ w 1977 roku, wi´c mój sta˝ liczàcjeszcze lata nauki zbli˝a si´ powoli do40. Dokładnie jest to 37 lat.

JA: To spory szmat czasu. Czy ta pracazawsze Panià interesowała, czy te˝ by-wały chwile zwàtpienia?CO: Nie, nigdy nie było zwàtpieƒ. Oczy-wiÊcie pojawiały si´ na poczàtku obawy,wàtpliwoÊci, ale teraz po tylu latachmog´ zdecydowanie powiedzieç, ˝emój wybór był słuszny.

JA: Czy pracujàc w tej firmie, zawsze wy-konywała Pani zawód elektromontera?CO: Na poczàtku tak, ale póêniej powie-rzano mi te˝ inne zadania. Przykładowo

przygotowanie produkcji, pisanie asy-gnat. Pracowałam równie˝ przy monta˝unajnowszej serii Bombardierów NGT6,konkretnie montowałam wtyczki w tychtramwajach. Było to na przełomie lat2007 i 2008.

JA: Dlaczego zdecydowała si´ Pani nawykonywanie tego zawodu? Elektro-monter to zawód uwa˝any za typowom´ski…CO: To racja, rzadko spotyka si´ kobie-ty w tym zawodzie. To ci´˝ka i bardzowymagajàca praca. Ale ja sobie jàchwal´ i jestem z niej zadowolona.Ten zawód od poczàtku mi si´ podo-bał, ciàgły ruch, brak monotonii – tomi imponuje. Najwa˝niejsze w ˝yciuprzecie˝ jest to, ˝eby człowiek lubił toco robi.

JA: Mo˝e Pani powiedzieç kilka słówo relacjach, współpracy z kolegami?CO: Jestem w brygadzie jedna, pracuj´wyłàcznie z m´˝czyznami i jestem z tegozadowolona. Nie chciałabym wprowa-dzaç ˝adnych zmian, moi współpracow-nicy to lojalni koledzy i dobrzy pracowni-cy. Nasze relacje sà bardzo dobre.

JA: Czy myÊlała Pani o zmianie pracy, in-nym zawodzie?CO: Raczej nie, ta praca to czàstkamnie sa-mej i moich marzeƒ. To tworzenie czegoÊnowego. Gdy trzeba przykładowo zrobiçnowe podzespoły, wykonaç do nich ró˝necz´Êci – dlamnie staje si´ to bardzowa˝ne.Wkładam w mojà prac´ całe serce. Swoje˝ycie zawodowe zwiàzałam z MPK S.A.Kraków i ciesz´ si´, ˝e tutaj pracuj´. �

Rozmawiał: Jan Adamski

Fot.T.Bielecki

CzesławaOrzechowska

˝adnej pracy si´nie boi...

Jestem zadowolona z tego,˝e pracuj´ z m´˝czyznamiZ Czesławà Orzechowskà – panià elektromonterpracujàcà w Stacji Obsługi i Remontów MPK S.A.rozmawiamy o pracy i m´˝czyznach

MPK S.A., i nie myÊlała o tym, ˝e mogłaby byç mojà pasa˝er-kà” – mówi z uÊmiechem.

Krakowskie „kierowniczki” słyszà cz´sto miłe słowa od pa-sa˝erów i miłoÊników komunikacji miejskiej. Uwa˝ajà oni, ˝epanie wkładajà w swà prac´ całe serce. I choç nie ma ich wie-le, to sà widoczne na ulicach naszego miasta. Przełamanie ba-rier, stereotypów dotyczàcych kobiet – kierowców autobusówwyra˝a si´ najcz´Êciej poprzez opinie pasa˝erów. Co myÊlà gdyw lusterku widzà sylwetk´ kobiety? Wi´kszoÊç pytanych osób,kieruje w ich stron´ miłe i pełne uznania słowa: „bardzo

dobrze prowadzà”, „podziwiam ich odwag´”, „sà spoko”.Pasa˝erowie ponadto sà zdania, i˝ prowadzàce sà grzecznei kulturalne. UprzejmoÊç, spokój, miłe odnoszenie si´ do pasa-˝erów – niewàtpliwie te cechy sprawiajà, i˝ krakowskie kie-rowniczki sà coraz bardziej znane i lubiane. A niektórzy pano-wie czujà nawet przyspieszone bicie serca, spoglàdajàc jakz wdzi´kiem i gracjà prowadzà swoje autobusy.

Chwalà je pasa˝erowie i pracodawcy. Mo˝na wi´c Êmiałopowiedzieç – MPK Kraków zrobiło „złoty interes”, zatrudnia-jàc kobiety na stanowiskach kierowców. �

Marek Gancarczyk: Lubi Pani jeszczeprowadziç autobusy? W koƒcu siada Pa-ni za kółkiem ju˝ od kilku dobrych lat?Kamila åmiel: O tak. Prowadz´ autobu-sy od trzech lat i w dalszym ciàgu bar-dzo to lubi´. Co prawda jazda tak du-˝ym autem-przegubem nie nale˝y donajłatwiejszych, w dodatku do niedaw-na zawód ten wykonywali tylko m´˝-czyêni i dlatego jako pierwsza kobietakierowca w MPK S. A w Krakowie mamte˝ du˝à satysfakcj´ z wykonywanegozawodu.

MG: Co z perspektywy kilku lat pracyjest dla Pani najtrudniejsze w tym zawo-dzie?Kå: Przyznam, ˝e nie zastanawiałam si´nad tym. Mo˝e specyfika wielkomiej-skiego ruchu, która przekłada si´ na roz-kłady jazdy, a co za tym i na nastroje na-szych pasa˝erów. Bywa, ˝e przezznaczne nat´˝enie ruchu samochodo-wego czyli zwyczajne korki spóêniamysi´ na przystanek i za to „obrywa” namsi´ od któregoÊ z pasa˝erów… Poza tymjak wspomniałam nie zastanawiam si´

nad trudnoÊciami i te˝ nie rozpatruj´pod tym kàtem swojej pracy. Przecie˝ toja sama wybrałam ten zawód.

MG: Czy nadal Pani obecnoÊç za kierow-nicà budzi takie emocje w pasa˝erachjak kilka lat temu?Kå: Zdarza si´, ˝e jeszcze tak. Sà togłównie osoby, które nie miały okazjijeszcze jechaç z kobietà kierowcà. Choçw krakowskim MPK powi´ksza si´ ze-spół kobiet kierowców myÊl´, ˝e jeszczeprzez jakiÊ czas b´dziemy wzbudzaç cie-kawoÊç i zainteresowanie z uwagi nakojarzenie tego zawodu wyłàczniez m´˝czyznami.

MG: Czy prze˝yła Pani podczas swojejpracy przygod´, która najbardziej zapa-dła Pani w pami´ç?Kå: Pracujàc w tej bran˝y mamy ciàgłykontakt z klientem-pasa˝erem. Kontakti ten miły i ten o którym zawsze chce si´jak najszybciej zapomnieç. Ale mówmywłaÊnie o przyjemnym. Wiele razy usły-szałam sympatyczne pozdrowienia, ˝y-czenia powodzenia, gratulacje… Ka˝daz takich reakcji pasa˝erów jest wyjàtko-wa… jakiÊ czas temu w autobusie zosta-ło ju˝ niewielu pasa˝erów w tym kobie-ta z dziewczynkà ok. 7-letnà. Kiedyprzygotowywały si´ do wysiadaniadziewczynka podeszła do kabiny, prze-chyliła si´ w mojà stron´ i powiedziałaz uÊmiechem „fajnie pani kieruje…”.

MG: Czy dzisiaj, gdyby mogła Pani cof-nàç czas, to zostałaby Pani kierowcà au-tobusu?Kå: Decyzja o kursie, zawodzie kierow-cy autobusu była przeze mnie przemy-Êlana. Prócz satysfakcji z kierowania au-tobusem wiedziałam, ˝e wià˝e si´ toz ogromnà odpowiedzialnoÊcià. Byłoi jest to dla mnie wyzwanie.Ciesz´ si´, ˝e MPK Kraków dało nam ko-bietom mo˝liwoÊç samorealizacji w tymzawodzie. �

Rozmawiał:Marek Gancarczyk

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 9

GORÑCY TEMATFot.T.Bielecki

Kamila pracuje w MPK od 2007 roku

Decyzja o zawodziekierowcy była przemyÊlanaO emocjach jakie wzbudza w pasa˝erach mówi Kamilaåmiel – kierowca autobusu MPK S.A. z najdłu˝szymsta˝em.

Marek Gancarczyk: Od kilku miesi´cyzajmuje Pan jedno z najwa˝niejszychstanowisk w UITP. Co jest Pana obowiàz-kiem jako wiceprezydenta tej organiza-cji?Zbigniew Palenica: Stanowisko wice-prezydenta UITP wià˝e si´ z funkcjàprzewodniczàcego Zgromadzenia Lek-kich Kolei w tej organizacji, która jest tànominacjà pierwotnà. ZgromadzenieLekkich Kolei w UITP decyduje o rozwo-ju systemów tramwajowych oraz kole-jek podmiejskich na całym Êwiecie. Matak˝e wpływ na regulacje i przepisyprawne uchwalane na poziomie mi´-dzynarodowym (Komisja Europejska).JednoczeÊnie Zgromadzenie zbierai analizuje najlepsze rozwiàzania syste-mowe i techniczne w transporcie szyno-wym (tramwajowym) np. jak budowanowej linii tramwajowej wpływa na roz-

wój gospodarczy regionu czy miasta.Zajmujemy si´ tak˝e aspektami ekolo-gicznymi i ruchowymi tych rozwiàzaƒ.Ciekawym elementem, je˝eli chodzio transport publiczny, którym zajmujesi´ UITP, jest na pewno rola komunikacjiszynowej w rewitalizacji terenów po-przemysłowych oraz jej du˝e znaczeniew kreowaniu kierunków rozwoju miast.W praktyce sprowadza si´ to do wyzna-czenia w mieÊcie nowej linii tramwajo-wej, która o˝ywia teren wokół niej go-spodarczo a tym samym przyczynia si´do rozwoju miasta w tym kierunku.Przykład takiego zjawiska mamy w Kra-kowie i jest on zwiàzany z budowa no-wych linii tramwajowych do Kurdwano-wa czy Płaszowa.

MG: Jak to si´ stało, ˝e to właÊnie Panotrzymał nominacj´?

ZP: Ta nominacja to pierwsza nominacjadla osoby z Polski na tak wa˝ne stano-wisko w UITP. Jest to m.in. skutek wzro-stu roli Polski w Unii Europejskiej i naÊwiecie. Zanim otrzymałem nominacj´moja kandydatura musiała uzyskaç peł-nà akceptacj´ polskich członków w UITP.Jeszcze przed wyborami w UITP popar-ły mnie najwi´ksze systemy tramwajo-we w kraju, Poznaƒ i Warszawa. Póêniejgłosowali wszyscy członkowie Zgroma-dzenia Lekkich Kolei w UITP z całegoÊwiata poczàwszy od Nowej Zelandii,Dalekiego Wschodu, Kanady, USA a naEuropie koƒczàc. Ciesz´ si´, ˝e koledzyz wszystkich Êwiatowych systemów za-akceptowały moja kandydatur´.

MG: Kiedy dotarła do Pana informacja,˝e pokonał Pan innych kandydatów i zo-stał wybrany na wiceprezydenta UITP?

10 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

UITP

Wiceprezes MPK S.A.w zarzàdzie UITPO nowym stanowisku w UITP i jego korzyÊciach dlamiastach rozmawiamy ze Zbigniewem Palenicà,wiceprezesem MPK S.A. w Krakowiei wiceprezydentem UITP

Fot.T.Bielecki

ZP: O tym, ˝e jestem w gronie kandyda-tów dowiedziałem si´ w połowie listo-pada ubiegłego roku. WczeÊniej oczywi-Êcie sprawdzano, czy pracuj´ w bran˝ytramwajowej, czy w firmie, gdzie jestemzatrudniony zajmuj´ stanowisko w za-rzàdzie i czy znam j´zyki obce. Aby uzy-skaç nominacj´ te wszystkie warunkimusiałem spełniaç. Póêniej nastàpiłykonsultacje krajowe i sprawdzanie, czymoja osoba jest akceptowana w Polsce.

MG: Gdy Pan si´ dowiedział o ostatecz-nej nominacji, co Pan sobie wtedy po-myÊlał?ZP: Przede wszystkim byłem zaskoczo-ny. Uwa˝am, ˝e zarówno w Polsce jaki w Europie jest wielu bardzo dobrychekspertów w dziedzinie systemów tram-wajowych. Nie ukrywam jednak, ˝e czu-łem te˝ du˝à satysfakcj´. Nominacja dlamnie oznacza bowiem, ˝e ten polskitransport jest w Europie i na Êwiecie do-strzegany. Chyba czytali Forbesa (komu-nikacja w Krakowie w rankingu tegomagazynu zaj´ła 9. miejsce na Êwiecie –przyp. MG).

MG: Jak na Paƒskà nominacj´ zareago-wali koledzy z innych przedsi´biorstwkomunikacyjnych w Polsce?ZP: Reakcja była bardzo pozytywna. Ca-ła bran˝a komunikacyjna przysłała gra-tulacje. Co wi´cej od razu chcieli to zemnà Êwi´towaç, najlepiej w… Krakowie.

MG: Co jako wiceprezydent UITP mo˝ePan zrobiç dla mieszkaƒców Krakowa?ZP: Po pierwsze do Krakowa b´dà tra-fiały technologie, których nie powsty-dziłby si´ Londyn czy Pary˝. Ju˝ teraznasz niskopodłogowy tabor tramwajo-wy uznawany jest jako jeden z najbar-dziej niezawodnych na Êwiecie. Po dru-gie Kraków b´dzie miał dost´p doinformacji o nowych programach fi-nansowania transportu publicznego,poprzez kontakty z najwy˝szymi insty-tucjami Unii Europejskiej, takimi jakParlament Europejski czy Komisja Euro-pejska. Jako wiceprezydent UITP b´d´miał cz´Êciowo wpływ na to, jak rozdy-sponowane b´dà unijne fundusze,w szczególnoÊci Êrodki pochodzàcez Funduszu SpójnoÊci. Dla mnie wa˝-nym elementem pełnienia tej funkcjib´dzie te˝ to, ˝e jest ona zwiàzanaz koniecznoÊcià ponoszenia coraz wi´k-szej odpowiedzialnoÊci przez polskiesystemy transportowe za efekty zmianklimatycznych. A rola tych systemówtransportowych jest w tym temaciebardzo wa˝na. Wystarczy podaç kilkaprzykładów. Na Êwiecie 13% emisji ga-zów cieplarnianych i 23% emisji CO2

pochodzi z systemów transportowych(z tego 1/4 z transportu publicznego).Dla przewiezienia 1 pasa˝era na 1 kmkomunikacjà zbiorowà potrzeba 3,4 ra-zy mniej energii w porównaniu do sa-mochodu.

MG: W UITP zajmuje si´ Pan tramwaja-mi. Czy to oznacza, ˝e ten Êrodek trans-portu b´dzie w Krakowie faworyzowanykosztem autobusów?ZP: Generalnie uwa˝a si´, ˝e do obsługidu˝ych potoków pasa˝erskich w mia-

stach tramwaje sà o wiele lepszym Êrod-kiem transportu ni˝ autobusy. Âwiadczào tym chocia˝by cyfry: dla przewiezienia50 tys. osób w ciàgu godziny potrzebaw przypadku samochodów osobowych– drogi o szerokoÊci 175 m, autobusami– 35 m, a tramwajami – 9 m. Niemniejjednak atutem autobusów jest ich wyso-ka elastycznoÊç i operatywnoÊç. W przy-padku Krakowa sà one niezb´dnym ele-mentem komunikacji, wspomagajàcejtramwaje. Warto dodaç, ˝e obecniew ciàgu roku tramwajami przewozimy140 mln osób, a autobusami 160 mln.

MG: Czy komunikacja tramwajowa jestwedług UITP i innych instytucji europej-skich, wa˝na dla funkcjonowania miast?ZP: Po okresie pewnej regresji komuni-kacji szynowej, która miała miejscew latach 1945-1970, kiedy to wielemiast, m.in. Pary˝ i niektóre miasta nie-mieckie i polskie, likwidowały systemytramwajowe, obecnie tramwaje prze˝y-wajà renesans. W ostatnich latach tensam Pary˝ zdecydował si´ na rozbudo-

w´ systemu obsługi pasa˝erów stawia-jàc na nowe linie tramwajowe. A dla-czego właÊnie tramwaje? Odpowiedêjest bardzo prosta. Bez pot´˝nych fi-nansowych dotacji z bud˝etów central-nych nie da si´ budowaç metra. Ârodkizainwestowane w budow´, utrzymanietuneli i zwiàzanej z nimi infrastrukturynie zwracajà si´ nigdy. Sukcesem jest je-˝eli uda si´ z przychodów z biletów odpasa˝erów pokryç koszty bie˝àcegofunkcjonowania metra, tak jak jest tow Hong Kongu. W Warszawie przewie-

zienie jeden osoby metrem jest kilkana-Êcie razy dro˝sze od przewiezienia jejtramwajem. Tu chciałbym te˝ nawiàzaçdo swojej wczeÊniejszej wypowiedzi.Budowa linii na powierzchni pełni wi´k-szà rol´ w rozwoju miasta. Bardziej ni˝budowa metra przyciàga inwestorów,zdecydowanie bardziej przyczynia si´tak˝e do powstawania sklepów, urz´-dów czy centrów usługowych.

MG: Sà osoby, nawet wÊród wysokichurz´dników paƒstwowych, którzy twier-dzà, ˝e tramwaje nie powinny jeêdziçpo centrum Krakowa. Co Pan o tym sà-dzi, jako przedstawiciel Polski w UITP?ZP: Tramwaje sà nieodzownà cz´Êciàfunkcjonowania miasta i jego miesz-kaƒców. OsobiÊcie uwa˝am, ˝e wraz zeznikni´ciem tramwajów z miasta ucho-dzi ˝ycie. Przykłady z miast niemiec-kich, takich jak Karlsruhe, Stuttgart czyBerlin, gdzie tramwaje sà cz´Êcià nawetciàgów pieszych, pokazujà jak zyskujecentrum miasta, w którym kursujàtramwaje. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 11

UITP

Zbigniew PalenicaAbsolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i studiówpodyplomowych z zakresu zarzàdzania we Frankfurcie nadMenem i Brukseli. Zatrudniony w MPK SA w Krakowie od1995 r. Od 2003 Członek Zarzàdu, od 2006 Wiceprezes Zarzà-du, Dyrektor ds. Ekonomicznych i Finansowych. Współautori koordynator zrealizowanych i rozliczonych projektów współ-finansowanych ze Êrodków unijnych „Zintegrowany transportpubliczny w aglomeracji krakowskiej – etap I” w ramachZPORR 1.6, „Zintegrowany transport publiczny w aglomeracjikrakowskiej – etap II” w ramach POIi oraz „Krakowska KartaMiejska „ZPORR 1.1.2. Od 2010 roku przewodniczàcy Zgro-madzenia Lekkich Kolei oraz wiceprezydent UITP (Mi´dzyna-rodowa Unia Transportu Publicznego). Autor publikacji i wystà-pieƒ z zakresu zarzàdzania transportem publicznymi wykorzystania przepisów unijnych do konstrukcji kontraktówprzewozowych i projektów inwestycyjnych.

WÊrod´, 20 stycznia, w siedzibie MiejskiegoPrzedsi´biorstwa Komunikacyjnego S.A.w Krakowie została podpisana umowa nabudow´ nowej linii tramwajowej z rondaGrzegórzeckiego do ul. Golikówka. To

oznaczało, ˝e mo˝e si´ ju˝ rozpoczàç realizacja jednej z naj-wa˝niejszych dla mieszkaƒców Krakowa inwestycji, wartej pra-wie 155 mln zł. Oprócz budowy linii tramwajowej składa si´na nià tak˝e budowa kilometrowego odcinka nowej ulicy Ku-kliƒskiego oraz estakady w ciàgu ul. Nowohuckiej i al. Po-wstaƒców Wielkopolskich.

Dzi´ki podpisaniu umowy roboty przy budowie nowej liniimogły ruszyç ju˝ 21 stycznia. Na realizacj´ całego zadania kon-sorcjum z ZUE na czele ma dokładnie 15 miesi´cy. Byç mo˝ejeszcze w tym roku mieszkaƒcy Krakowa b´dà mogli korzystaçz pierwszego odcinka nowej linii tramwajowej, który połàczyrondo Grzegórzeckie z ul. Nowohuckà.

Budujà estakad´W czwartek 4 marca rozpocz´ły si´ prace zwiàzane z bu-

dowà estakady w ciàgu ul. Nowohuckiej i Powstaƒców Wiel-kopolskich. B´dzie ona miała 116,6 metrów długoÊci. B´dzie

si´ składaç z dwóch niezale˝nych konstrukcji. Ka˝da z nich b´-dzie miała dwa pasy ruchu w ka˝dym kierunku. SzerokoÊç obujezdni wyniesie 7 m. Po obu stronach estakady zostanà za-montowane ekrany akustyczne o wysokoÊci ok. 2,5 m. Całapowierzchnia jezdni estakady ma prawie 2 tys. metrów kwa-dratowych. Estakada w najwy˝szym punkcie b´dzie wznosiłasi´ 6 metrów nad ul. Nowohuckà. Koszt budowy estakady wy-niesie ok. 38 mln zł.

Utrudnienia w ruchuW zwiàzku z rozpocz´ciem tych prac konieczne było wpro-

wadzenie ograniczeƒ w ruchu na ul. Nowohuckiej i al. Po-wstaƒców Wielkopolskich. Dla kierowców została zamkni´tajezdnia w kierunku Nowej Huty. Ruch do wakacji b´dzie si´odbywał tylko po dwóch pasach jedni w kierunku ul. Wielic-kiej, po jednym pasie w ka˝dym kierunku. Zw´˝enie zostaniewprowadzone od zjazdu z estakady nad ul. Wielickà a˝ do sta-cji Orlenu przed skrzy˝owaniem z ul. Nowohuckiej z ul. Saskà.

Pod estakadà zostało zaprojektowane rondo, po którymb´dà poruszaç si´ samochody. Pojadà tamt´dy równie˝ tram-waje, po nowo wybudowanej linii tramwajowej łàczàcej ron-do Grzegórzeckie z ul. Golikówka.

Warto podkreÊliç, ˝e budowa estakady mimo, ˝e jest reali-zowana w ramach unijnego projektu: Zintegrowany transportpubliczny w aglomeracji krakowskiej – etap II, b´dzie w cało-Êci finansowana z bud˝etu gminy Kraków.

Pozostałe zadania w 50% b´dà współfinansowane ze Êrod-ków unijnych.

Po wydzielonym torowisku pod estakadà b´dzie biegła no-wa linia tramwajowa, o długoÊci 4,2 km. B´dzie prowadziłaod ronda Grzegórzeckiego, przez most Kotlarski, ul. Herlinga--Grudziƒskiego, Klimeckiego a nast´pnie przez budowanàrównolegle z torowiskiem ul. Kukliƒskiego do ul. Lipskiej i Go-likówki. Tam zostanie wybudowana p´tla tramwajowa wrazz terminalem autobusowym. Na trasie nowej linii pojawi si´szeÊç przystanków w ka˝dym kierunku, nie liczàc p´tli. WartopodkreÊliç, ˝e linia na całej długoÊci b´dzie biegła wydzielo-nym torowiskiem. �

12 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

PROJEKT UNIJNYFot.T.Bielecki

Prace na ul. Nowohuckiej ostro ruszyły ju˝ na poczàtku marca

Ruszyły prace przy budowienowej linii tramwajowej

MAREK GANCARCZYK

Przystanki na trasie nowej liniitramwajowej:1. Herlinga Grudziƒskiego2. Dekerta3. Kukliƒskiego4. Gromadzka5. Saska6. Dr Rzebika7. P´tla

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 13

PROJEKT UNIJNY

Umow´ podpisali w imieniu MPK S.A. Julian Pilsz-czek, prezes MPK S.A. oraz Zbigniew Palenica,wiceprezes MPK S.A. a imieniu wykonawcy Pa-weł Ludwig z firmy Mota Engil. Przy podpisy-waniu umowy Julian Pilszczek zwracał uwag´

na to jak wa˝na jest ta inwestycja dla mieszkaƒców Krakowa.– Przebudowa ul. Długiej wymaga zamkni´cia tej ulicy oraz

skrzy˝owania ul. Długiej z Basztowà dla ruchu tramwajowego.Dlatego tak istotne jest to, aby jak najszybciej zakoƒczyły si´roboty – podkreÊlał Julian Pilszczek.

O tym, ˝e roboty b´dà prowadzone sprawnie, tak abyucià˝liwoÊci dla mieszkaƒców miasta trwały jak najkrócej za-pewniał Paweł Ludwig z Mota Engil.

– Zrobimy wszystko, aby inwestycja zakoƒczyła si´ w ter-minie, do którego zobowiàzaliÊmy si´ podpisujàc umow´ – za-pewniał Paweł Ludwig.

Przypomnijmy, ˝e oferty na przebudow´ ul. Długiej otwar-to 17 listopada 2009. W sumie było ich pi´ç. Najtaƒsza z nichprzysłana przez konsorcjum firm: Mota-Engil Polska S.A. – li-der, Mota-Engil Engenharia e Construcao, KZN Bie˝anów(partnerzy) jest o 12,5 mln zł ni˝sza od ceny przewidywanejprzez kosztorys inwestorski (zakładał on kwot´ 33 mln 271tys. 523 zł i 71 gr).

Roboty drogowe zwiàzane z wymianà sieci wodociàgowej,elektrycznej i gazowej w ul. Długiej rozpocz´ły si´ ju˝ 1 mar-ca. WłaÊciwy prace zwiàzane z unijnym projektem rozpocznà

si´ jednak dokładnie 6 kwietnia i trwaç b´dà trzy miesiàce.Dzi´ki tej przebudowie ulica Długa zyska zupełnie inny wy-glàd. Pojawi si´ nowe oÊwietlenie uliczne, nowe chodniki orazzatoki parkingowe.

Po przebudowie poprawi si´ równie˝ bezpieczeƒstwoi komfort krakowian podró˝ujàcych po tej trasie. Na wysoko-Êci przystanków zostanà znacznie poszerzone chodniki. Tozapewni bezpieczne wsiadanie i wysiadanie pasa˝erów z tram-wajów. Warto tak˝e podkreÊliç, ˝e torowisko b´dzie wybudo-wane w najnowszej technologii. U˝yte do tego materiałyumo˝liwià wytłumienie drgaƒ i wyciszenie hałasu, który po-wstaje przy przejeêdzie tramwaju.

Przebudowa ul. Długiej to jedna z trzech inwestycji realizo-wanych przez Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A.w Krakowie w ramach unijnego projektu Zintegrowany Trans-port Publiczny w Aglomeracji Krakowskiej – etap II. �

Umowa na przebudow´ul. Długiej podpisana9 lutego w siedzibie MPK S.A. w Krakowie została podpisanaumowa na przebudow´ ul. Długiej wraz ze skrzy˝owaniemul. Długiej z ul. Basztowà.

MAREK GANCARCZYK

Fot.T.Bielecki

Na ul. Długiej od1 marca trwa

wymianapodziemnych

mediów

Warto tak˝e podkreÊliç, ˝e torowisko b´dziewybudowane w najnowszej technologii.

U˝yte do tego materiały umo˝liwiàwytłumienie drgaƒ i wyciszenie hałasu,

który powstaje przy przejeêdzie tramwaju.

Przedmiot zamówienia, to „dostawa 24 sztuk wa-gonów tramwajów przegubowych o długoÊci mi-nimum 31 metrów, o minimalnej pojemnoÊci 220osób, z udziałem minimum 60% niskiej podłogi,klimatyzowanych.

W stosunku do obecnie eksploatowanych tramwajówNGT6, najistotniejsza zmiana dotyczy długoÊci. Tramwaj dłu˝-szy (o przynajmniej pi´ç metrów od NGT6) b´dzie w stanie,z lepszym skutkiem zastàpiç obecnie eksploatowane pociàgi,składajàce si´ z kilku wagonów 105Na. Innym, wa˝nymz punktu widzenia pasa˝erów walorem – b´dzie klimatyzacja.

Post´powanie na wyłonienie dostawcy odbywało si´dwustopniowo. Etap pierwszy to kwalifikacja wniosków odfirm zainteresowanych udziałem w post´powaniu. Miało tona celu wyłonienie z grupy wszystkich producentów tych,którzy spełnià warunki okreÊlone w ogłoszeniu, a wi´c mu-sieli „wykazaç si´, ˝e w okresie ostatnich trzech lat przeddniem wszcz´cia post´powania, a jeÊli okres prowadzeniadziałalnoÊci jest krótszy – w tym okresie nale˝ycie wykonalidostawy co najmniej 24 sztuk tramwajów przegubowych,nap´dzanych silnikami pràdu zmiennego, z udziałem mini-

mum 60% niskiej podłogi”. Ocenie punktowej podlegałodoÊwiadczenie, na podstawie informacji z wniosku, zawiera-jàcego dane na temat iloÊci zrealizowanych nale˝ycie do-staw tramwajów, odpowiadajàcych warunkom okreÊlonymw ogłoszeniu.

Taki tryb post´powania gwarantował wyłonienie dostaw-ców, którzy majàc potencjał i doÊwiadczenie w produkcji tram-wajów – b´dà w stanie sprostaç wymaganiom postawionymprzez MPK S.A.

Na tak sformułowane warunki w ogłoszeniu wpłynàł pro-test od Firmy H. Cegielski Fabryka Pojazdów Szynowych Sp.z o.o. z Poznania. Dotyczył on sformułowaƒ w ogłoszeniu, od-noszàcych si´ do „warunku o doÊwiadczeniu” w produkcjitramwajów. Zdaniem protestujàcego za wystarczajàce nale˝a-ło uznaç doÊwiadczenie w produkcji jakichkolwiek tramwa-jów, niekoniecznie niskopodłogowych i przegubowych.

Wszcz´ta została procedura odwoławcza. Finałem, po ne-gatywnym dla MPK S.A. orzeczeniu Krajowej Izby Odwoław-czej, był wyrok sàdowy – korzystny dla MPK S.A.

W terminie wyznaczonym na składanie wniosków o do-puszczenie do udziału w post´powaniu wpłyn´ły dokumentyod szeÊciu firm: Skoda Transportation z Czech, Alstom Konstal– Alstom Transport S.A., Construcciones Auxiliar de Ferrocar-riles S.A. z Hiszpanii, Pojazdy Szynowe PESA z Polski, SolarisBus & Coach S.A. z Polski oraz Bombardier TransportationGmbH i Vossloh – Kiepe GmbH z Niemiec.

Ze wzgl´du na fakt, ˝e w ogłoszeniu zamawiajàcy –MPK S.A. w Krakowie do dalszego udziału w post´powaniuprzewidywał udział pi´ciu oferentów, wniosek Skody Trans-portation (ze wzgl´du na najmniejszà, referencyjnà iloÊç tram-

wajów) i mimo zło˝onego protestu – zostałodrzucony.

Nast´pnym etapem wg procedury prze-targowej było wysłanie, do wyłonionychw wyniku wst´pnej kwalifikacji oferentów –Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówie-nia, w której sprecyzowano szczegółowe wa-runki udziału oraz Specyfikacji Technicznej,opisujàcej szczegółowo przedmiot zamówie-nia – „niskopodłogowy tramwaj o długoÊciminimum 31 metrów”. Podstawowe kryte-rium, wyboru dostawcy, stanowiła cena zaoferowany tramwaj, drugie – okres gwaran-cji.

W terminie wyznaczonym na zło˝enieofert, a wi´c 9 marca 2010 roku, do godziny11.30 wpłyn´ła korespondencja zwiàzanaz post´powaniem. Komisja, która zebrała si´o godzinie 12.00 dokonała otwarcia przesy-łek w obecnoÊci przybyłych przedstawicielioferentów i wnioskodawców. OdczytanotreÊç korespondencji oraz cen´, warunki do-

stawy i inne, istotne wymagane informacje z Oferty – Konsor-cjum Bombardier Transportation – Vossloh Kiepe. Cena z ofer-ty Konsorcjum, za wykonanie 24 tramwajów o długoÊcipowy˝ej 31 metrów to 58 mln 680 tys. euro, co daje 2 mln455 tys. euro za jeden tramwaj.

Finałem post´powania b´dzie wyłonienie dostawcy, któryw terminach zawartych w harmonogramie oferty oraz umo-wie, dostarczy do Krakowa 24 nowe tramwaje niskopodłogo-we do przewozu pasa˝erów. �

14 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

PROJEKT UNIJNY

Nowy tramwaj niskopodłogowydla KrakowaW nieco ponad rok od przekazania ostatniego tramwaju NGT6 trzeciejserii wszcz´to post´powanie na dostaw´ kolejnych, nowychniskopodłogowych tramwajów dla Krakowa. STANISŁAW JURGA

Fot.Archiwum

MPK

Wizualizacja nowego tramwaju o długoÊci 32 metrów

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 15

PROJEKT UNIJNY

Podobna umowa zostanie podpisana jeszcze z Euro-pejskim Bankiem Inwestycyjnym. Łàczna wartoÊç kre-dytu zaciàgni´tego w obu europejskich bankach wy-niesie 220 mln zł.

Zdobyte dzi´ki kredytowi pieniàdze to połowa Êrodków,które sà potrzebne do realizacji projektu, dzi´ki któremumiesz-kaƒcy Krakowa zyskajà nowà lini´ tramwajowà z ronda Grze-górzeckiego do ul. Golikówka, 24 nowoczesne, niskopodłogo-we tramwaje oraz przebudowanà i zmodernizowana ul. Długà.

Druga połowa Êrodków potrzebnych na realizacj´ projek-tu b´dzie pochodziç z unijnych funduszy w ramach ProgramuOperacyjnego Infrastruktura i Ârodowisko. W sumie koszt re-alizacji całego projektu wyniesie ok. 400 mln zł.

ZgodnoÊç krakowskiego projektu z unijnymi wymogami,która była niezb´dna do uzyskania unijnej dotacji, potwierdzi-li konsultanci Komisji Europejskiej Jaspers ju˝ w grudniu 2009roku. �

Umowa kredytowa naunijny projekt podpisanaMiejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowiepodpisało 24 lutego umow´ kredytowà z Europejskim BankiemOdbudowy i Rozwoju, który zapewni finansowanie projektuZintegrowany transport publiczny w aglomeracji krakowskiej –etap II.

MAREK GANCARCZYK

Fot.M.Gancarczyk

Podpisanieumowy

z EBOR-emgwarantujepieniàdze

potrzebne narealizacj´unijnegoprojektu

Podstawowym krokiem w tej materii była ch´ç dopowi´kszenia floty wyposa˝onej w niskà podłog´.Choç Kraków mo-˝e si´ pochwaliçnajnowoczeÊniej-

szym taborem niskopodłogo-wym w Polsce, to z całà sta-nowczoÊcià trzeba stwierdziç,˝e krakowskie MPK nie powie-działo ostatniego słowa w tymprzedmiocie. SpoÊród 514 eks-ploatowanych w przedsi´bior-stwie autobusów, prawie 100proc. posiada niskà podłog´. Sà to m.in. nowoczesne autobu-sy Mercedes Citaro oraz Solaris. Tabor autobusowy wymienianyjest sukcesywnie w miar´ posiadanych Êrodków i zapotrzebo-wania na prac´ przewozowà w mieÊcie. W ciàgu kilku najbli˝-szych miesi´cy, wycofanych zostanie z ruchu kilka kolejnych wy-słu˝onych pojazdów z podwy˝szonà podłogà.

Nieco inaczej sytuacja przedstawia si´ w trakcji tramwajo-wej. Na 203 pociàgi w ruchu (ok. 420 wagonów) pojazdy nisko-podłogowe stanowià obecnie 25 proc. całego taboru. Wynikato m.in. z faktu i˝ tramwaj jest kilkakrotnie dro˝szy ni˝ auto-bus. MPK dysponuje obecnie 50 nowoczesnymi niskopodłogo-wymi wagonami NGT6 zwanymi potocznie Bombardier oraz 7cz´Êciowo niskopodłogowymi, u˝ywanymi wagonami N8 spro-wadzonymi z Norymbergi. Polityka taborowa w trakcji tramwa-jowej prowadzona jest na kilku płaszczyznach. Z punktu widze-nia przedmiotowego opracowania, interesujàce sà dwapodstawowe kierunki zwiàzane z politykà inwestycyjnà firmy.

Chodzi tu o zakupy nowoczesnych pociàgów niskopodło-gowych oraz o gruntowne modernizacje zakupionych u˝ywa-nych wagonów w Austrii i Niemczech. W przedmiocie nowegotaboru planowany jest w zwiàzku z toczàcym si´ post´powa-

niem, zakup 24 niskopodłogowych wagonów o długoÊci 32 m.Ich dostawcà b´dzie firma Bombardier.

W zakresie wagonów u˝ywanych, w 2009 roku zakupionow Wiedniu łàcznie 26 sztuk silnikowych, przegubowych wago-nów E6 o długoÊci 19,7 m oraz 24 przyczepy C6.Wagony te podlegajà sukcesywnie zgodnie z pla-nem gł´bokiej przebudowie od zeszłego roku. Ca-ły proces modernizacji polega na rozpi´ciu wago-nu silnikowego i zamontowaniu mi´dzy pudłami,zakupionego w Autosanie nowego członu nisko-podłogowego, który ma ułatwiç wsiadanie dotramwaju osobom starszym, niepełnosprawnymoraz matkom z dzieci´cymi wózkami. Z wagonówC6 (przyczep), wykorzystywane sà w całym proce-sie przebudowy liczne zespoły i podzespoły m.in.wózki i przegub oraz cz´Êci zapasowe niezb´dnedla nale˝ytego utrzymania wysokiego wskaênikasprawnoÊci taboru w przyszłoÊci. W efekcie po-wstanie 25 pociàgów trójczłonowych EU8N o dłu-

goÊci 26 m.Równie˝ w 2009 ro-

ku podpisano umow´na zakup 27 sztuk dwu-kierunkowych, trójczło-nowych wagonówGT8S z Dusseldorfu,z czego 75 proc. tychpojazdów sprowadzo-ne b´dzie w 2010 roku.

– Wagony te pod-dawane sà na bie˝àcomodernizacji, polegajà-cej na poÊrednim przy-stosowaniu taboru dowarunków panujàcychw komunikacji krakow-

skiej a docelowo prawdopodobnie jeszczew tym roku, rozpocz´ty zostanie monta˝ fa-brycznie nowych Êrodkowych członów niskopo-dłogowych, o ile pozwolà na to przedsi´wzi´cie

16 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

TABOR TRAMWAJOWY

Krakowskie tramwaje –Ze wzgl´du na wymagania jakie stawiane sà komunikacji miejskiej w Kramajàce na celu przystosowanie eksploatowanego taboru do potrzeb pas

Bombardier (pierwszy z lewej) jest w całoÊci niskopodłogowy, EU8N (z prawej) ma element niskiej podłogi

Do roku 2012, MPK S. A w Krakowiepowinno mieç w eksploatacji łàcznie 137 pojazdów

wyposa˝onych w elementy niskiej podłogilub całkowicie niskopodłogowych

Cały proces modernizacji polega na rozpi´ciuwagonu silnikowego i zamontowaniu mi´dzypudłami, zakupionego w Autosanie nowego

członu niskopodłogowego, który ma ułatwiç wsiadaniedo tramwaju osobom starszym, niepełnosprawnym

oraz matkom z dzieci´cymi wózkami.

Êrodki oraz czas na przeprowadzenie niezb´dnych procedurformalnych – wyjaÊnia Julian Pilszczek, prezes MPK S.A. w Kra-kowie.

Łàcznie przebudowanych wagonów GT8S, wyposa˝onychw niskà podłog´, b´dzie w Krakowie 28 sztuk, poniewa˝ jedenwagon kupiono jesienià ubiegłego roku jako pojazd do celówtestowych.

W efekcie wprowadzania do ruchu zmodernizowanychwagonów, wyposa˝onych w człony niskopodłogowe, rozpo-cz´ty zostanie proces kasacji wysłu˝onych wagonów GT6z Norymbergii, E1 z Wiednia oraz polskiej produkcji wagonów105 N, potocznie nazywanych „ akwariami”.

Do roku 2012, MPK S. A w Krakowie powinno mieç w eks-ploatacji łàcznie 137 pojazdów wyposa˝onych w elementy ni-skiej podłogi lub całkowicie niskopodłogowych z czego:

– 50 pociàgów niskopodłogowych NGT6– nowe niskopodłogowe pojazdy, o długoÊci 32 metrów wy-produkowane przez Bombardiera

– wagonów EU8N, cz´Êciowo niskopodłogowych– wagonów GT8S, cz´Êciowo niskopodłogowych– wagonów N8, cz´Êciowo niskopodłogowych

Zatem odsetek pojazdów majàcych na celu wzrost kom-fortu podró˝y dla pasa˝erów wyniesie 70 proc.

– W planach przedsi´biorstwa sà dalsze działania majàcedoprowadziç do całkowitego wyeliminowania starego, nie-ekonomicznego i wysokopodłogowego taboru tramwajowe-go, ale ze wzgl´du na zło˝onoÊç procedur jest jeszcze za wcze-Ênie aby podawaç konkretny termin – podkreÊla JulianPilszczek. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 17

TABOR TRAMWAJOWY

– tylko z niskà podłogàakowie w zakresie komfortu podró˝y, rozpocz´to intensywne działaniasa˝era.

MARCIN GAŁAN

Fot.T.Bielecki

Prosta rzecz, mo˝na je kupiç na ka˝dej stacji paliw.Ale czy na pewno. Gdy mrozy Êcisn´ły Polsk´ wi-dzieliÊmy co działo si´ z samochodami nap´dza-nymi olejem nap´dowym. Wiele z nich nie mogłoodpaliç gdy˝ paliwo „zamarzło”. Chodzi o tak

zwanà temperatur´ blokady zimnego filtra pa-liwa, która przy najlepszych paliwach wynosiokoło –30°C. A niestety nie zawsze takie paliwoznajduje si´ na publicznych stacjach paliwo czym Êwiadczà badania ró˝nych organizacjikonsumenckich.

Krakowskie MPK od wielu ju˝ lat stosuje olejnap´dowy produkowany przez Orlen, któryobecnie nazywa si´ olej nap´dowy miejski Stan-dard 25. Jest to olej nap´dowy lekki, o bardzowysokiej czystoÊci, z bardzo małà zawartoÊciàsiarki a jego temperatura blokady zimnego filtra paliwa (czyli za-marzania) wynosi –30°C. I co bardzo wa˝ne, transportem tegopaliwa zajmuje si´ firma Orlen co gwarantuje czystoÊç cystern.

W ten sposób problemy paliwowe w firmie nie istniejà. Coprawda paliwo jest dro˝sze o około 5 groszy na litrze ni˝paliwo zwykłe (mówimy o cenach hurtowych Orlenu nie na

publicznej stacji paliw) lecz odnoszàc to do zmniejszonej awa-ryjnoÊci układów paliwowych oraz zmniejszonej pracochłon-noÊci jest to dla firmy opłacalne.

Trzeba powiedzieç, ˝e sà firmy szczególnie mniejsze, któ-re je˝d˝à na innych paliwach, tak zwanych przejÊciowych (je-

sienno-zimowych), cz´sto podejrzanego pochodzenia oczywi-Êcie nieco taƒszych. Cz´sto po tym gorzko płaczà.

Dlaczego o tym pisz´. Przeczytałem w jednej z gazet infor-macj´, ˝e podczas najwi´kszych mrozów, ze wzgl´du na za-marzni´cie paliwa nie wystartowały helikoptery pogotowia ra-tunkowego. MyÊmy wystartowali. �

18 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

TABOR AUTOBUSOWY

Nawet helikopterynie wystartowałyZima ju˝ min´ła i mo˝emy spokojnie zastanowiç si´ nad jednymz elementów, dzi´ki któremu mogliÊmy zim´ prze˝yç. Paliwo doautobusów.

MARIAN LESIAK

Fot.T.Bielecki

AutobusyMPK S.A.

kursowały bezproblemów

nawet podczasnajwi´kszych

mrozów

Jest to olej nap´dowy lekki, o bardzo wysokiejczystoÊci, z bardzo małà zawartoÊcià siarki a jego

temperatura blokady zimnego filtra paliwa(czyli zamarzania) wynosi –30°C.

Na poczàtku marca wiata przystankowa Stra-dom została wyposa˝ona w panel solarny(ogniwo fotowoltaiczne) o mocy nominalnej70W, specjalnie zaprojektowany sterownikmarki Blitzmann

oraz dwie baterie o pojemnoÊci18Ah ka˝da. Nale˝y dodaç, ˝e sys-tem ten jest całkowicie bezobsłu-gowy po odpowiednim ustawie-niu. W trakcie dnia ogniwofotowoltaiczne przejmuje promie-niowanie słoneczne docierajàce dokomórek fotowoltaicznych.

Dzi´ki zastosowanemu odpo-wiednich ustawieƒ system automa-tycznie załàcza sie po zapadni´ciuzmroku, oddajàc zgromadzonàpodczas dnia energi´ elektrycznàdo zastosowanego oÊwietleniaLED, umieszczonego w kasetonieznaku przystankowego D-15, w dwóch kasetonach informa-cyjnych tzw. liniówek oraz w gablocie z rozkładem jazdy. Z ko-lei system wyłàcza sie rano, przełàczajàc si´ na funkcje ładowa-nia akumulatorów. W systemie znajdujàcym sie na przystankuStradom zastosowano dwie baterie o mocy 18Ah ka˝da. Dzi´-ki temu system zapewnia nieprzerwanà prac´ przez 5-9 godzinw zale˝noÊci od pory roku i temperatury. Bioràc pod uwag´działanie czynników atmosferycznych takich jak temperatura,

wilgotnoÊç, itp., nale˝ało zadbaç o odpowiednie ukrycie po-szczególnych składników systemu. Stàd zastosowanie specjal-nej skrzynki, w której nie tylko jest umieszczone ogniwo foto-woltaiczne, ale tak˝e sterownik, baterie i okablowanie.

Dodatkowo zadbano o ocieplenie baterii, szczególnie bioràcpod uwag´ por´ zimowà.

Obecnie cała instalacja jest w fazie testów i naszych obser-wacji. Je˝eli wszystkie testy przejdà pomyÊlnie, podobne rozwià-zania planujemy na innych przystankach. W najbli˝szym czasieplanujemy zastosowaç podobne rozwiàzanie do oÊwietlenia sa-mej gabloty z informacjami dla pasa˝erów na nowo postawio-nych wiatach na przystanku „Pl. Inwalidów” w kierunku Nowe-go Kleparza. Na koniec nale˝y podkreÊliç, ˝e całkowity kosztinstalacji urzàdzenia na wiacie przystankowej nie przekracza 2tys. zł, gdzie koszty przyłàcza instalacji elektrycznej wraz zewszystkimi pozwoleniami, projektami i pracami budowlany-

mi sà na poziomie 10-12 tys. zł. No i jeszcze jedna wa˝-na rzecz – nie płacimy comiesi´cznych ra-

chunków za energi´. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 19

EKOLOGIA

Słoneczna wiata przy ul. DietlaMiejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne SA w Krakowiezastosowało energi´ słonecznà do oÊwietlenia przystanków: wiatyprzystankowej „Stradom” przy ulicy Dietla oraz dwóch słupkówprzystankowych na ulicy Piłsudskiego.

GRZEGORZ DYRKACZ

Wiata przyul. Dietla jestoÊwietlana

dzi´ki energiisłonecznej

Jak to działaKomórki fotowoltaiczne sà wykonane z wysokiej jakoÊcimateriałów, gdzie przewodnikiem elektrycznym jest krzem.W wyniku przekształcenia energii słonecznej na energi´elektrycznà zaczyna płynàç pràd. Pràd dociera do sterownika,który jest „mózgiem” systemu. Sterownik jest bezpoÊredniopołàczony z dwoma bateriami.

Fot.T.Bielecki

Pojechały do Bonarki

Pierwsza z nich wiàzała si´ w wybudowaniem no-wego połàczenia jakim jest ul. Puszkarska (czytajwybudowanie Centrum Handlowego Bonarka).W zwiàzku z nowà inwestycjà zmieniła tras´ li-nia 164, która tym samym zapewniła dojazd do

centrum handlowego które stało si´ du˝ym generatorem ruchuw tym rejonie. Dodatkowo zmieniła tras´ linia 103 która obec-nie zje˝d˝a z ul. Kamieƒskiego na wewn´trzny układ drogowyi obsługuje jeden przystanek. O ile pierwsza zmiana daje wy-raênà popraw´ dojÊcia i dojazdu poprzez skrócenie dojÊç o kil-kaset metrów to ta z linià 103 jest moim zdaniem zupełniezb´dna. OdległoÊç pomi´dzy dotychczasowym i nowym dodat-kowym przystankiem to ok. 100 metrów i bioràc pod uwag´koniecznoÊç zjechania z głównej trasy i przejazd przez trzy ron-da to zysk czasowy dla pasa˝erów korzystajàcych z tego przy-stanku jest ˝aden, a dla wszystkich pozostałych jadàcych dalejjest tylko niepotrzebnym wydłu˝eniem czasu przejazdu.

Misz masz na linii 502Kolejnà zmianà i zarazem pierwszà w roku 2010 jest zmia-

na tras linii 502 oraz 304 i nast´pnie uruchomienie linii 522.

Ta zmiana i zwiàzane z nià awantury prasowe i medialne sàznane chyba wi´kszoÊci mieszkaƒców nawet jeÊli nie korzysta-jà z tych linii. Nagonka prasowa doprowadziła do wprowa-dzenia kolejnych zmian i uruchomienia dodatkowej linii.Wszystko z powodu „ogromnych przepełnieƒ w autobusachi niemo˝noÊci wejÊcia do pojazdów”. Jak jednak pokazały fil-my wykonane przez pracowników ZIKiTu na przystanku „Pro-kocim Szpital” w obecnoÊci dziennikarzy owe przepełnieniana linii 304 i 522 to maksymalnie 60% napełnienia autobu-sów w godzinach szczytu porannego! Takiego komfortuw najgorszych godzinach wielu mo˝e im tylko pozazdroÊciç.Ale niezadowolenie wcale nie cichnie, i dalej trwajà staraniao przywrócenie starych tras linii 502 (304 od 6 kwietnia wra-ca na swojà poprzednià tras´). Po ostatnim ForumMobilnoÊci,na którym mieszkaƒcy Dzielnicy XII przedstawili innà koncep-cj´ rozwiàzaƒ komunikacyjnych na terenie swojej dzielnicy,dyskusje b´dà trwały nadal i z całà pewnoÊcià zawsze pozosta-nie grupa osób niezadowolonych, a jak powszechnie wiado-mo tylko oni protestujà głoÊno. Póki co zamieszanie trwa i niema idealnego rozwiàzania ani dla mieszkaƒców ani dla orga-nizatora transportu, a jak si´ to zakoƒczy to chyba nikt jeszczenie wie.

20 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

ZMIANY W KOMUNIKACJIFot.T.Bielecki

Linia 164 jedzie do Bonarki

Autobusy i tramwajena nowych trasachZmiany przebiegu linii komunikacyjnych w Krakowiei aglomeracji, jak w ka˝dym systemie komunikacyjnym, sà czymÊnormalnym i sà zazwyczaj konsekwencjà nowych inwestycji lubdostosowywania oferty przewozowej do zmieniajàcych si´potrzeb. W ostatnim czasie takich zmian było kilka.

ADRIAN OBUCHOWICZ

ZMIANY W KOMUNIKACJI

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 21

W tym roku wprowadzone były jeszcze dwie inne zmia-ny a mianowicie skrócenie cz´Êci kursów linii 14 do Dàbiai oznaczenie ich numerem 41, oraz zmiana przebiegu li-nii 133 przez osiedle Kurdwanów. Autobusy kursujà obec-nie przez ul. Wysłouchów i Bojki a wi´c ulicami dotychczasnieobsługiwanymi przez komunikacj´ zbiorowà. Ta zmianawymagała likwidacji progów zwalniajàcych w ciàgu tychulic co równie˝ powoduje głosy protestów. Poniewa˝ tasprawa jest jeszcze bardzo „Êwie˝a” trudno przewidzieç czyte głosy urosnà w sił´ i spowodujà kolejne zmiany. �

Fot.T.Bielecki

502 od stycznia przestało kursowaç do Bie˝anowa

Remonty wokół I obwodnicyObecny rok jest pełen zapowiedzianych remontów, którespowodujà spore zamieszanie w komunikacji tramwajowej.Remontowane b´dà bowiem wa˝ne ciàgi w centrum Krakowa.

ADRIAN OBUCHOWICZ

Pierwszy remont ju˝ si´ rozpoczàł na ul. Długiej. Tojednak dopiero pierwszy etap. W kolejnym ju˝w kwietniu nastàpi całkowite zamkni´cie dla ru-chu tramwajowego ul. Basztowej – remontowaneb´dzie bowiem skrzy˝owanie ul. Długiej i Baszto-

wej. Ten etap trwaç b´dzie ok. 6 tygodni. Kolejne zmiany zo-stanà wprowadzone ju˝ w czerwcu po drugiej stronie Rynku,a mianowicie rozpocznie si´ remont ul. Franciszkaƒskiej i Do-minikaƒskiej. Jednak zasi´g tego remontu b´dzie obejmowaçrównie˝ zamkni´cie skrzy˝owania pod Filharmonià oraz Do-minikaƒskiej i Êw. Gertrudy. Zakoƒczenie prac jest przewidy-wane na koniec wakacji, jednak jeszcze w czasie wakacjioprócz tych zamkni´ç mo˝liwe sà remonty rozjazdów pod Ba-gatelà – te mogły by byç wykonane przy okazji zamkni´ç naBasztowej i pod Filharmonià, oraz wymiana łuków w ciàgu ul.Wielickiej na wysokoÊci Cmentarza Podgórskiego.

Trzeba przyznaç, ˝e zakres przewidzianych remontów naten rok jest bardzo du˝y zwłaszcza pod wzgl´dem utrudnieƒdla ruchu. Dodatkowo oprócz remontów pami´tajmy, ˝e trwabudowa nowej linii tramwajowej na Golikówk´ oraz estakadyw ciàgu ul. Nowohuckiej i Powstaƒców Wielkopolskich cozwłaszcza w perspektywie zamkni´cia ul. Wielickiej jestogromnym utrudnieniem.

Potrzeby przeprowadzenia remontów i nowych inwestycjinikt chyba nie kwestionuje i nale˝y si´ wr´cz z tego cieszyç.Jednak skumulowanie w jednym roku tylu kluczowych za-mkni´ç z pewnoÊcià znajdzie swoje odbicie w ograniczeniachw ruchu oraz korkach czego b´dziemy doÊwiadczaç my wszy-scy korzystajàcy z komunikacji zbiorowej, ale równie˝, a mo-˝e przede wszystkim komunikacji indywidualnej. Mam nadzie-j´, ˝e wzorem ubiegłych lat i remontów komunikacja zbiorowauzyska specjalne uprzywilejowanie w ruchu właÊnie kosztempojazdów indywidualnych. �

Fot.T.Bielecki

Remont nie ominie w tym roku ul. Dominikaƒskiej

Marek Gancarczyk: Ostatni raz przedprzejÊciem na emerytur´ przyszedł Pando pracy 16 lutego. Jakim tramwajemPan woził pasa˝erów?Władysław Urant: Dostałem tramwajBombardiera nr 2014, czyli ostatnitramwaj z pierwszej serii tych wagonówjakie przyszły do Krakowa.

MG: A na jakà lini´ Pana wysłali?WU: Na lini´ nr 51. Nie ukrywam, ˝eucieszyłem si´ z tego. 10 lat temu, kie-dy pierwszy raz jechałem tramwajemBombardiera obsługiwałem lini´ nr 36,której teraz ju˝ nie ma. Łàczyła ona Pro-kocim z Salwatorem. Linia 51, na którejjeêdziłem podczas ostatniego dnia mo-jej pracy w MPK, te˝ kursuje do Prokoci-mia. Tak wi´c zaczàłem jazd´ Bombar-dierem w Prokocimiu i tam te˝ jàzakoƒczyłem.

MG: JakoÊ szczególnie si´ Panu jeêdziłow tym ostatnim dniu?WU: Byłem strasznie zestresowany. Bar-dzo mi zale˝ało, ˝eby mi si´ nic złegonie przydarzyło w tym dniu. Ale wszyst-ko skoƒczyło si´ szcz´Êliwie.

MG: Po˝egnał si´ Pan z tramwajem?WU: Po skoƒczeniu pracy zrobiłem so-bie zdj´cie a na koniec ucałowałemtramwaj z ka˝dej strony.

MG: B´dzie Pan t´sknił za pra-cà, za tramwajami?WU: Czy b´d´ t´sknił? Chybanie. W MPK jako motorniczyprzepracowałem 34 lata. W su-mie, dodajàc do tego moje wczeÊniejszezaj´cia to tych lat pracy mam 40. To wy-starczajàco du˝o. Nie przewiduj´, ˝e-bym jeszcze kiedyÊ wrócił do jazdytramwajem.

MG:Wróçmy do poczàtków Pana pracyw MPK. Zanim w Krakowie pojawiły si´Bombardiery, jaki tramwajami Pan jeê-dził?WU: Na poczàtku prowadziłem wagonytypu N. Potem przyszły 105-tki i nimijeêdziłem najcz´Êciej.

MG: A potem przesiadł si´ Pan do Bom-bardiera. Była ró˝nica w jeêdzie?WU: Nie ma nawet co porównywaçBombardiera ze starszymi typami wago-

nów. Nowe tramwaje sà bardzo wygod-ne no i co najwa˝niejsze bezawaryjne.Ja od listopada 2008 roku do ostatniego

dnia mojej pracy nie miałem ani jednejawarii.

MG: Czy czegoÊ jeszcze w tych wago-nach brakuje, ˝eby jeêdziło si´ nim jesz-cze wygodniej?WU: Tramwaj jest tak wygodny, ˝e nicnie przychodzi mi do głowy, co jeszczemo˝na byłoby w nim zmieniç?

MG: Skoro nie b´dzie Pan jeêdził tram-wajami, to co Pan b´dzie robił na eme-ryturze?WU: Przechodzàc na emerytur´ opusz-czam Kraków. Wyprowadzam si´ do ro-dzinnej miejscowoÊci, do Ochodzy. Tamb´d´ sp´dzał czas robiàc coÊ koło domui bawiàc wnuczk´. �

22 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

ROZMOWA

O ostatniej jeêdzie tramwajemRozmawiamy z Władysławem Urantem, który 10 lattemu jako pierwszy motorniczy w Krakowiepoprowadził nowoczesnego Bombardiera.

Fot.T.Bielecki

WładysławUrant

w lutym2010 roku

po razostatni woziłpasa˝erówtramwajem

Nie przewiduj´,˝ebym jeszcze kiedyÊ wrócił

do jazdy tramwajem.

135 LAT KOMUNIKACJI

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 23

Dla uczczenia tak znaczàcej rocznicy PrezydentMiasta Krakowa i Miejskie Przedsi´biorstwo Ko-munikacyjne S.A. w Krakowie pragnà zorgani-zowaç uroczystoÊci jubileuszowe, które odb´-dà si´ w dniach 17 i 18 czerwca 2010 r. Główne

uroczystoÊci jubileuszowe odb´dà si´ w dniu 17 czerwca w Te-atrze im. J. Słowackiego. W drugim dniu obchodów, tj. 18czerwca 2010 r. w Muzeum In˝ynierii Miejskiej odb´dzie si´Konferencja pt. „Niepełnosprawni w komunikacji miejskiej.

To nie jedyna okazja do Êwi´towania. W 2010 r. obchodziçb´dziemy równie˝:

– 30 lecie istnienia obiektu na Woli Duchackiej.– 40 lecie istnienia obiektu w Bieƒczycach, w którym obecniemieÊci si´ Zajezdnia Autobusowa oraz Stacja Obsługi Auto-busów.

– 45 lecie istnienia obiektu w Nowej Hucie, w którym obecniemieÊci si´ Zajezdnia Tramwajowa oraz Stacja Obsługi Tram-wajów.Wszystkie te jubileusze zostanà uczczone razem, podczas

wspólnych uroczystoÊci zorganizowanych w czerwcu 2010 r.O przebiegu przygotowaƒ do obchodów tych uroczystoÊci b´-dziemy informowaç w kolejnych numerach. �

Rozpoczynamy cykl artykułów poÊwi´conych historii krakowskiejkomunikacji. Okazja jest, bo w tym roku ta komunikacja Êwi´tujeju˝ 135 lat istnienia. W tym numerze „PrzewoênikaKrakowskiego” zamieszczamy pierwszy z czterech odcinkówhistorii komunikacji miejskiej, której sukcesorem jest MiejskiePrzedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie. Piszemyrównie˝ o zajezdni autobusowej w Bieƒczycach, która Êwi´tujew tym roku 40 lat swojego funkcjonowania. W nast´pnymnumerze zamieÊcimy kolejny odcinek historii MiejskiegoPrzedsi´biorstwa Komunikacyjnego.

Âwi´tujemy 135 latW 2010 r. mija 135 rocznica działalnoÊci regularnej komunikacjimiejskiej w Krakowie. Kontynuatorem tej 135 letniej tradycji jestMiejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A.

ANNA ROBAK

Tramwaj konny, w momencie powstania propozy-cji jego budowy w Krakowie był niewàtpliwie no-woÊcià, na które mogło pozwoliç sobie tylko za-mo˝ne i rozwijajàce si´ miasto. Jego powstaniemogło przynieÊç stosowne dochody inicjatorowi,

co przyczyniłoby si´ do napływu kolejnych nowych pracowni-ków, ale tak˝e mogło przynieÊç wymarzony presti˝, któregotak bardzo pragnàł nieco zapomniany Kraków.

Rozmowy z inicjatorami – prywatnymi przedsi´biorcami– na temat budowy tramwaju konnego podj´to jeszcze w cza-sie trwania eksploatacji omnibusów. Jednym z pierwszychprzedsi´biorstw, które zgłosiły ch´ç budowy drogi ˝elaznej naulicach Krakowa było angielskie towarzystwo tramwajowe„The British and Foreign Tramways Company”, które swojà go-towoÊç zgłosiło Gminie Kraków jesienià 1871 roku. Nie przygo-towano jeszcze odpowiedzi na zgłoszenie ch´ci budowy a ju˝w styczniu nast´pnego roku wpłyn´ła kolejna, tym razem kra-jowa oferta hrabiego Mycielskiego na budow´ podobnegourzàdzenia. Miejscowy inwestor, byç mo˝e liczàcy na przychyl-noÊç członków Rady, budow´ tramwaju uzale˝nił od spełnieniajego mocno wygórowanych warunków. Udzielenie koncesjina 90 lat, dowolny wybór przebiegu budowanej trasy orazzwolnienie od podatków gminnych spowodowały, ˝e Radautworzyła specjalnà komisj´, której zadaniem było rozpoznaniemo˝liwoÊci powstania i warunków na jakich Gmina mogłabyudzieliç pozwolenia na kursowanie pojazdów szynowychw centrum miasta. Małe i nie najlepiej wspominane doÊwiad-czenie z kursowania omnibusów konnych budziło zrozumiałeobawy przed czymÊ zupełnie nowym, ingerujàcym znaczàcow istniejàce ulice. Zebranie informacji o praktykach stosowa-nych wobec podobnych rozwiàzaƒ transportowych stosowa-nych ju˝ z powodzeniem wWarszawie i Wiedniu wydawało si´konieczne. W rezultacie rozpoznania istniejàcych warunków in-

nych miast zadaniem komisji było ostateczne rozpatrzenie obuzło˝onych wniosków.

Kilka lat póêniej pomysł budowy tramwaju konnego po-wrócił na usta mieszkaƒców. Z poczàtkiem 1875 roku „Agen-ce des capitalistes et des proprietaires” z Brukseli przesłała wła-dzom Miasta swojà propozycj´ wraz z ogólnikowymiwarunkami budowy lecz te, według wi´kszoÊci Radnych Krako-wa, mogły słu˝yç w dalszych negocjacjach jako ich podstawa.Głównym warunkiem przedstawionym przez Gmin´ niezb´d-nym do rozpocz´cia rozmów było podanie przez inwestoraprzebiegu przyszłej drogi ˝elaznej. RównoczeÊnie o ponownymwznowieniu rozmów na temat budowy, pragnàc polepszyç so-bie warunki negocjacji, powiadomiono wszystkich zgłoszonychwczeÊniej, a wyra˝ajàcych ch´ç przystàpienia do budowy. Podłu˝szym milczeniu zarówno hr. Mycielski jak i angielskie to-warzystwo oficjalnie odstàpili od starania si´ o koncesj´ na bu-dow´. Towarzystwo z Brukseli z powodu nieznajomoÊci warun-ków miejscowych poprosiło o podanie bli˝szych informacji natemat rozmieszczenia i liczebnoÊci ludnoÊci, powierzchni, po-łàczeƒ kolejowych i rozmieszczenia zakładów przemysłowych.Na tym sprawa ponownie została zakoƒczona.

Kolejny raz spraw´ budowy drogi ˝elaznej zgłosił adwokatze Lwowa zgłaszajàc w lutym 1879 roku jako pełnomocnik„Societa Triestine Tramway” wniosek o przyznanie koncesji,podajàc szczegółowe warunki. Gmina Kraków, według propo-zycji, miała udzieliç koncesji na 75 lat oraz zwolniç Towarzy-stwo od płacenia lokalnych podatków. Szczegółowo okreÊlo-no przebieg potencjalnie budowanej linii wraz z zaznaczeniemprzystanków, okreÊlono ceny biletów zarówno w klasie pierw-szej jak i drugiej. W zamian Gmina miała bezpłatnie przyznaçteren pod budow´ remizy i stajni a tak˝e utrzymywaç w po-rzàdku ulice, którymi miała biec droga ˝elazna – jednym sło-wem Gmina miała wziàç na siebie obowiàzek usuwania nie-czystoÊci, które, rzecz normalna, wyst´pujà podczaseksploatacji pojazdu prowadzonego przez konie. Komisja, któ-ra rozpatrywała powy˝sze podanie w zasadzie zgodziła si´ nabudow´ drogi ˝elaznej konnej przez przedsi´biorstwo z Trie-stu, ale koncesja miała byç przyznana na nie wi´cej ni˝ 45 lat.Utrzymywanie ulic w czystoÊci zanieczyszczanych przez tram-waj konny le˝eç miało w gestii firmy.

W nast´pnym, 1880 roku Gmina otrzymała kolejne propo-zycje budowy tramwaju. Proponowano w nich ró˝ne terminykoncesji, przebiegu linii, a tak˝e ró˝nà wysokoÊç kaucji jakamiałaby byç wpłacona przez budowniczego do kasy miejskiejjako gwarancja prowadzenia ruchu tramwajów.

Dostrze˝ono i publicznie przedstawiono pozytywne stronywprowadzenia komunikacji publicznej, choç nie wszystkim za-miar budowy linii tramwajowej przypadł do gustu. Wyra˝alioni swoje niezadowolenie nie tylko w prywatnych rozmowach,

24 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

135 LAT KOMUNIKACJI

Wio koniku, czyli poczàtkikomunikacji miejskiej w KrakowieWzrost liczby mieszkaƒców i zwi´kszenie ich dochodów wzbudziłzainteresowanie Krakowem osób pragnàcych inwestowaç w nowysposób transportu – drog´ ˝elaznà konnà.

JACEK KOŁODZIEJ

Fot.I.Krieger

Tramwaj konny na Rynku Głównym Krakowa

ale tak˝e głoszàc publicznie wyrazy oburzenia. „Czas” z dnia 25sierpnia 1881 roku donosił: „nie wiemy, kto powziàł myÊl tram-waju w Krakowie, ale za zupełnie szcz´Êliwà uwa˝aç jej nie mo-˝emy, jednak jeszcze wi´cej dziwimy si´ przedsi´biorcom, któ-rym si´ ona uÊmiecha. Tramwaj przerzynajàcy ulice staregoKrakowa ma dla nas, przyznajemy, coÊ mo˝e niewytłumaczal-nego, ale antypatycznego. Ale mniejsza o to osobiste uczucie,gdybyÊmy mogli byç przekonani, ˝e b´dzie u˝yteczny i ˝e si´utrzyma. Je˝eli zaÊ omnibusy nie robià Êwietnych interesów,stopniowo znikajà z horyzontu krakowskiego i topniejà, to jak-˝e tramwaje mogà si´ powieÊç? A tymczasem poprzerzynajàpaskudnymi szynami powa˝ne, zdziwione i obra˝one ulice gro-du Piastów i Jagiellonów, utrudnià jazd´ powozami, uczynià jànieprzyjemnà i w koƒcu, zdaje si´ nam, ˝e zrobià fiasko”.

Dysputy i rozwa˝ania nad uruchomieniem tramwaju kon-nego na ulicach Krakowa trwały w ró˝nego rodzaju komisjachi powa˝nych Êrodowiskach krakowian długo, by wreszcie la-tem 1881 roku staç si´ tematem obrad Rady Miejskiej. W wyni-ku burzliwej narady wybrano tylko dwóch oferentów spoÊródwielu przedło˝onych w ostatnim czasie propozycji. Według raj-ców, firmy: „Przedsi´biorstwo Drogi ˚elaznej Konnej w TrieÊcie,Lincu i we Lwowie” oraz „Belgijskie Towarzystwo Ko-lei Lokalnych” („Compagnie Generale des Cheminsde Fer Secondaires”) reprezentujàce Bank Belgijskiprzedstawiły najpowa˝niejsze oferty i mogły byç roz-patrywane przy ostatecznym wyborze.

Rada Miasta udzieliła koncesji na prowadzenieruchu tramwaju konnego Towarzystwu Belgijskiemu.Stosownà uchwał´ podpisanà 25 listopada 1881 ro-ku Gmina Miasta Krakowa zawarła z Bankiem Belgij-skim (Banque de Belgique) z siedzibà w Brukseli na „urzàdzeniei utrzymanie ruchu konnej kolei ˝elaznej zwanej tramwajem”na 45 lat do dnia 31 grudnia 1927 roku. Gmina nie ˝àdała odkompanii ˝adnych opłat czynszowych za u˝ywanie ulic, bowiembudowany tramwaj miał na celu wygod´ i dobro mieszkaƒcówszacownegomiasta. Jedynà opłatà, jakà miała płaciç Spółka by-ła stawka roczna w wysokoÊci 15 centów za 1 metr bie˝àcy to-ru pojedynczego. Uzyskane w ten sposób pieniàdze miały byçprzeznaczone na utrzymanie ulicznego bruku wmiejscach gdzieprzebiegaç miał tramwaj.

Wybór trasy jakà przebiegaç miała linia tramwaju nie byłprzypadkowa. Wyznaczone do budowy ulice tworzyły niemalgłównà oÊ miasta, którà codziennie poruszało si´ wielu miesz-kaƒców a tak˝e przyjezdnych przyje˝d˝ajàcych do Krakowa.Nowy sposób przemieszczania si´ połàczył nie tylko newral-giczne punkty miasta, ale tak˝e dzielnice o ró˝nym charakterze.

Przyj´ta w umowie trasa linii tramwaju konnego pokrywa-ła si´ niemal na całej swej długoÊci z dawnà linià omnibusu,który zniknàł ostatecznie z ulic miasta. W umowie zastrze˝ono,˝e przeznaczeniem drogi ˝elaznej konnej jest przewóz osób.Wo˝enie towarów nie zostało zakazane, lecz w przypadku roz-pocz´cia takiego transportu nale˝ało sporzàdziç i podpisaç sto-sownà umow´. Budowana droga ˝elazna miała byç jednotoro-wa o szerokoÊci toru wynoszàcej 900 mm. W miejscach,w których szerokoÊç ulic na to pozwala miały byç wybudowa-ne tory podwójne w celu umo˝liwienia mijania si´ wagonów,a do budowy torowiska dopuszczono wyłàcznie podkłady d´-bowe. Poziom toru i wybrukowanej przestrzeni pomi´dzy szy-nami nie mógł byç wy˝szy ni˝ 6 cm od powierzchni ulicy.

Wiosnà 1882 roku przystàpiono do prac przygotowaw-czych do budowy. Na ulicach, którymi niebawem miał poru-szaç si´ tramwaj nale˝ało poło˝yç rury gazowe, wykopaç i wy-budowaç kanały. Do Magistratu napływały liczne skargimieszkaƒców, głównie właÊcicieli realnoÊci poło˝onych przyulicach, na których niebawem miały byç uło˝one szyny. La-

ment dotyczył dosłownie wszystkiego co w przyszłoÊci mogłosi´ wiàzaç z ruchem wagonów po ulicach. Apele o spokóji rozwag´ były tłumione makabrycznymi wizjami niektórychdziennikarzy opisujàcych majàce nastàpiç wypadki i kolizje

Budow´ kolei konnej rozpocz´to we wtorek 28 sierp-nia 1882 roku kładàc szyny na ul. Grodzkiej i w Rynku Głównym.Prace prowadzone były w bardzo szybkim tempie. Ju˝ we wrze-Êniu cała ulica Floriaƒska otrzymała nowà nawierzchni´ i szyny,a dzienniki donosiły o próbnych jazdach wagoników na wybu-dowanym ju˝ torowisku, które z du˝ym zainteresowaniem ob-serwowali licznie gromadzàcy si´ mieszkaƒcy. 31 paêdzierni-ka 1882 roku o godzinie 10 rano sprzed ratusza miejskiegodwoma udekorowanymi wagonami Prezydent Miasta wraz z ca-łym Zarzàdem i licznie zgromadzonymi zaproszonymi goÊçmiruszyli w pierwszà podró˝ tramwajem konnym. Pierwszy kursodbył si´ do dworca kolei by stamtàd przemierzajàc całà lini´przejechano do mostu Podgórskiego na WiÊle. Zwiedzono tak-˝e budynki tramwaju konnego powstałe przy ul. Gazowej: wo-zowni´, stajni´ dla zdrowych i chorych koni, kuênie oraz inneobiekty „porzàdnie i wygodnie urzàdzone”majàce słu˝yç obsłu-dze wagonów i prowadzàcych je koni. [Czas nr 250, 1.11.1882]

13 marca 1883 roku Bank Belgijski odstàpił swoje wszelkieprawa na rzecz Towarzystwa akcyjnego „Tramwaje austriackieKrakowa i przedłu˝eƒ” (Tramvays Autrichiennes Cracovie et Exten-sions). Tym samym nowy właÊciciel tramwaju konnego przejàłprawa i obowiàzki wynikajàce z kontraktu zawartego z GminàMiasta Krakowa w 1881 roku na prowadzenie i utrzymanie koleikonnej w Krakowie. Zatwierdzenie zmiany własnoÊciowej przezdrugà stron´ kontraktu – Gmin´ – trwało blisko dwa lata. W wy-niku przeprowadzonych zmian zmieniły si´ władze Towarzystwa.Na czele przedsi´biorstwa stanàł Leopold Mussil.

W 1896 roku park wagonowy Towarzystwa Tramwajowegoliczył 32 sztuki: 16 letnich i 16 zimowych tramwajów, które za-pewniały pełnà obsług´ obu linii w zale˝noÊci od pory roku i wa-runków atmosferycznych. Obsługa ka˝dego z pojazdówwyma-gała dwuosobowej załogi składajàcej si´ z woênicy i konduktora.Łàcznie zatrudniano 36 załóg pozwalajàcych na pełnà obsad´pociàgów, których kursowanie koƒczyło si´ o 23-ej. O trudachpracy publicznie nie wypowiadano si´, ale z póêniejszych prze-kazówwiemy, ˝e słu˝ba przy tramwajach była niezwykle trudnai wymagała od zatrudnionych osób dobrego zdrowia i kondycji.Pomosty, z uwagi na potrzeb´ kierowania koƒmi były otwarte,i nie chroniły przed opadami deszczu czy Êniegu.Wagony, nawetzimowe zamkni´te pojazdy, nie posiadały ogrzewania. Zada-niem konduktora była nie tylko sprzeda˝ biletów, ale czuwanienad bezpieczeƒstwem przejazdu i pomoc przy wsiadaniu wy-magajàcym tego pasa˝erom. Tylko co 19 dzieƒ był dniem wol-nym od pracy.

Wprowadzenie szynowego tramwaju konnego jako Êrod-ka transportu publicznego okazało si´ potrzebne i po˝yteczne.Zdał on swój egzamin. Wymownie Êwiadczy o tym iloÊç prze-wiezionych pasa˝erów rozwijajàcego si´ miasta. Tramwajw mieÊcie spotkał si´ z pozytywnym przyj´ciem przez miesz-kaƒców. Jednak wkrótce okazało si´, ˝e ten Êrodek lokomocjijest niewystarczajàcy i w najbli˝szym czasie nie zdoła sprostaçwzrastajàcym potrzebom miasta w zakresie komunikacji. �

135 LAT KOMUNIKACJI

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 25

Małe i nie najlepiej wspominane doÊwiadczeniez kursowania omnibusów konnych budziło

zrozumiałe obawy przed czymÊ zupełnie nowym,ingerujàcym znaczàco w istniejàce ulice.

Zajezdnia zacz´ła swojà działalnoÊç 13 czerw-ca 1970 roku. W ciàgu dnia do zajezdni przepro-wadzili si´ pracownicy, a o godzinie 21: 30 wje-chały pierwsze autobusy, które zakoƒczyły prac´na linii. W schemacie organizacyjnym Bieƒczyce

zostały nazwane oddziałem. Pierwszym kierownikiem Oddzia-łu Bieƒczyce został Marian Lesiak i Andrzej Deryło. W nowoutworzonej jednostce znajdowały si´ wówczas 134 autobu-sy. 9 czerwca 1971 roku został uruchomiony OÊrodek Zawodo-wego Szkolenia Kierowców. W 1973 roku, w wyniku wcze-Êniejszych działaƒ, włàczono do zajezdni przylegajàce do niejtereny. Rozpocz´to równie˝ pierwszà modernizacj´ obiektu.Wykonano dodatkowe miejsca postojowe, zmodernizowanomyjni´ nadwoziowni, zastosowano nowe podnoÊniki kanało-we oraz zwi´kszono iloÊç dystrybutorów na stacji paliw. Rów-noczeÊnie w tym roku stanowisko diagnostyczne uzyskałouprawnienia do badaƒ technicznych autobusów. Wszystkie tedziałania pozwoliły na zwi´kszenie pojemnoÊci zajezdni, coumo˝liwiało przyj´cie nawet do 300 autobusów.

W kolejnych latach iloÊç obsługiwanego taboru systema-tycznie rosła, by w 1977 roku osiàgnàç maksymalnà iloÊç 266szt. Cały czas w zajezdni t´tniło ˝ycie zmieniajàc wyglàd obiek-tu i poprawiajàc warunki pracy załogi. Zmieniały si´ schema-ty organizacyjne, zmieniła si´ tak˝e kadra kierownicza. Przez

kolejne lata obiektem kierowali Henryk Albrecht, WładysławMarczewski, Stefan T́ czyƒski, Janusz Kucharski. W 1978 rokukierownictwo Wydziału Bieƒczyce objàł Leszek Rumian, którybył jednym z najdłu˝ej urz´dujàcych kierowników w Bieƒczy-cach. Stan inwentarza, nad którym powierzono mu opiek´ li-

26 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

135 LAT KOMUNIKACJIFot.Archiwum

MPK

Zajezdnia autobusowakiedyÊ

Historia zajezdni BieƒczyceImpulsem do powstania Zajezdni Autobusowej przy ulicy KornelaMakuszyƒskiego 34, była uchwała Rady Narodowej MiastaKrakowa z 19 czerwca 1964 roku, w której podj´to decyzj´o powstaniu zajezdni. Projekt budowy przewidywał obsług´ 150autobusów i zatrudnienie 259 pracowników. Budow´ rozpocz´tow 1966 roku, a zakoƒczono w 1970 roku.

KAZIMIERZ FUDALA

Wysłu˝onà stacj´ paliw zastàpiononowoczesnà w pełni zautomatyzowanàstacjà. Systematycznie poprawiały si´

warunki pracy.

135 LAT KOMUNIKACJI

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 27

czył 256 szt. autobusów, obsługujàcych 46 linii. Stan osobo-wy liczył 1092 pracowników. W 1979 roku oddano do u˝ytkunowà dyspozytorni´. W tym czasie w Krakowie oddano dou˝ytku kolejne zajezdnie autobusowe, które systematycznieprzejmowały tabor i pracowników z Bieƒczyc, zmniejszajàc ob-cià˝enie tej zajezdni.

W 1990 roku nastàpiły du˝e zmiany organizacyjne w MPKKraków i tym samym w Bieƒczycach. Na bazie nowej organi-zacji pracy zostało rozdzielone zaplecze od kierowców. Po-wstała wtedy Stacja Obsługi Autobusów, która zaj´ła si´ przy-gotowaniem taboru do ruchu oraz Zajezdnia Autobusowa,która przej´ła kierowców i słu˝by planowania. KierownikiemStacji Obsługi Autobusów pozostał dotychczasowy kierownikLeszek Rumian, a na stanowisko kierownika Zajezdni Autobu-sowej został powołany Andrzej Całus.

W kolejnych latach Bieƒczyce w dalszym ciàgu si´ rozwija-ły, modernizowano poszczególne obiekty, hale naprawcze, za-

montowano nowà myjni´ autobusów. Rozpocz´to kom-puteryzacj´ całego obiektu oraz wprowadzono nowerozwiàzania informatyczne. Wysłu˝onà stacj´ paliw za-stàpiono nowoczesnà w pełni zautomatyzowanà stacjà,systematycznie poprawiały si´ warunki pracy. Zainstalo-wano telewizj´ dozorowà, wspomagajàcà prac´ portie-

rów. W dalszym ciàgu zmieniał si´ tabor na bardziej nowocze-sny. Wysłu˝one Jelcze zastàpiono nowoczesnymi autobusami,zwracajàc przy tym bacznà uwag´ na ochron´ Êrodowiska.W autobusach zacz´to stosowaç nowoczesne silniki, spełniajà-ce norm´ euro. Do obsługi wprowadzono nowoczesny sprz´tdiagnostyczny. W 1998 roku Bieƒczyce przej´ły cz´Êç autobu-sów i pracowników po zlikwidowanej zajezdni w Czy˝ynach.W 1997 roku na zasłu˝onà emerytur´ przeszedł długoletni kie-rownik Bieƒczyc Leszek Rumian. Kierownictwo stacji objàł Bo-gusław Pozłutko, nast´pnie Andrzej Kaczmarczyk, a obecniestacjà kieruje Kazimierz Fudala. W kierownictwie zajezdni tak-˝e nastàpiły zmiany. W 2007 roku kierownikiem zajezdni zo-stał Janusz Korzonek, a obecnie zajezdnià kieruje Jerzy Siuta.

Obecnie Stacja Obsługi Autobusów i Zajezdnia Bieƒczyceobsługuje 165 autobusów. Na linie kieruje 147 pojazdów ob-sługujàc w ten sposób 69 linii, w tym 5 linii nocnych. Łàcznezatrudnienie wynosi 450 pracowników. �

Fot.Archiwum

MPK Obecny widok na nowoczesnà stacj´ paliw

w zajezdni autobusowej Bieƒczyce

Kalendarium4 grudnia 2009 r.15:51 Na ul. Lubicz doszło do wypadku Êmiertelnego. M´˝-czyzna w Êrednim wieku skoczył z wiaduktu pod nadje˝d˝a-jàcy tramwaj. Âwiadkiem zdarzenia był motorniczy z tram-waju linii 14. Brak przejazdu w obydwu kierunkach. Tramwa-je pokierowano na trasy objazdowe. Ruch został wznowio-ny po 2 godzinach 28 minutach.

30 grudnia 2009 r.4:46 Rondo Mogilskie w kierunku Bie˝anowa Nowego wy-kolejenie na zwrotnicy tramwaju linii 9. Uruchomiono komu-nikacj´ autobusowà zast´pczà na trasie Rondo Czy˝yƒskie– Rondo Mogilskie. Ruch przywrócono o godz. 5:20.

2 stycznia 2010 r.Na polecenie ZIKiT-u uruchomiono nowà lini´ 41 kursujàcàna trasie Bronowice – Dàbie kosztem zmniejszenia cz´stotli-

woÊci kursowania linii 14. Równie˝ w tym samym dniu zo-stała skrócona trasa autobusu linii 502 do przystanku Craco-via. Po interwencjach pasa˝erów i burzy wmediach w dniu 11stycznia została uruchomiona nowa linia 522 kursujàca w dnipowszednie w godzinach szczytu porannego i popołudnio-wego na trasie Plac Centralny – Bie˝anów Nowy.

6 stycznia 2010 r.13:40 Zerwanie sieci trakcyjnej na skrzy˝owaniu ulic Ujasteki Mrozowa przez samochód ci´˝arowy. Na miejsce wezwa-no policj´ oraz pogotowie sieciowe. Tramwaje stojàce w za-trzymaniu; 4, 17, 22 oraz dwie 16-tki zostały wycofane przezdêwig tramwajowy. Uruchomiono komunikacj´ zast´pczà au-tobusowà na trasie Kombinat – Wzgórza Krzesławickie orazKombinat – Walcownia. Tramwaje skierowano na trasy ob-jazdowe. Ruch został wznowiony o godz. 19:00.

5 lutego 2010 r.4:34 W tramwaju linii 14 na ul. Dunikowskiego doszło do zła-mania pantografu z powodu uszkodzonej sieci trakcyjnej.Tramwaje zawracano na p´tli Bieƒczyce. O godz. 5:50 ruchzostał wznowiony.

10 lutego 2010 r.15:41 Reanimacja pasa˝era przez słu˝by pogotowia ratun-kowego w tramwaju linii 8. Ruch wznowiono po 20 minu-tach. M´˝czyzna zabrany do szpitala.

11 lutego 2010 r.19:39 Na Al. Gen. Andersa doszło do potràcenia pieszegoprzez tramwaj linii 21. Ruch wznowiono po 56 minutach.Tramwaj zjechał do zajezdni Nowa Huta zabezpieczony dobadania komisyjnego MPK.

1 marca 2010 r.Rozpocz´to remont torowiska tramwajowego na ul. Długiej.Tramwaje linii 3 i 7 skierowano przez ul. Pawià.

Hubert Waguła, Iwona Osuch

Wtym samym dniu odbyła si´ w TeatrzeMiejskim premiera „Wesela” StanisławaWyspiaƒskiego. Niektórzy twierdzà, ˝e niebył to zbieg okolicznoÊci lecz ch´ç uła-twienia mieszkaƒcom Krakowa udania si´

na premier´ gdy˝ czas i pogoda nie była sprzyjajàca spacerom.

Oba te wydarzenia zakoƒczyły si´ wielkim sukcesem i podzieƒ dzisiejszy wspominane sà w Krakowie.

Dlatego te˝ w bie˝àcym roku wydarzenia te zostaływ szczególny sposób przypomniane.

Otó˝ dzi´ki inicjatywie Panów KuÊnierza oraz Fidelusa,obecnych właÊcicieli Pałacu Pareƒskich – b´dàcego cz´Êcià ho-

telu Holiday Inn przy ulicy Wielopole – przy-pomniane zostały pewne fragmenty wyda-rzeƒ sprzed lat.

Uczestnicy spotkania zostali przywiezieniz Bronowic w pobli˝e pałacu najstarszymi elek-trycznymi tramwajami krakowskiegoMPK. Byłto zestaw tramwaju SN1 oraz przyczepki PN3.Honorowym goÊciem była znana wszystkimPani Maria Rydlowa; tramwajem tym przyje-chał tak˝e chochoł niesiony przez dzieci z kra-kowskich Bronowic oraz bronowicka kapela.Po opuszczeniu tramwaju wszyscy goÊcie pro-wadzeni ulicami Krakowa przez d´tà orkiestr´MPK grajàcà utwory krakowskie udali si´ nadziedziniec pałacu Pareƒskich gdzie odbyły si´uroczystoÊci odsłoni´cia i poÊwi´cenia pamiàt-kowej tablicy. Podczas odsłaniania tablicy upa-mi´tniajàcej czytanie fragmentów „Wesela”przez autora właÊnie w Pałacu Pareƒskich ode-grany został przez tr´bacza nowy hejnał opar-ty na motywach melodii „MiałeÊ chamie złotyróg” zaaran˝owany przez dyrygenta orkiestryMPK Pana Zbigniew Gdowskiego (prawdopo-dobnie hejnał ten b´dzie oficjalnym hejnałemMPK SA w Krakowie).

Nast´pnie, ju˝ we wn´trzach pałacu arty-Êci Teatru Miejskiego (obecnie im. JuliuszaSłowackiego) czytali fragmenty „Wesela”.

Wydarzenie prowadzone było przez Pa-nów Leszka Mazana oraz Mieczysława Czum´.

WyjaÊnienia wymaga miejsce uroczysto-Êci. Pałac Paƒstwa Pareƒskich w tamtych cza-sach, dzi´ki gospodarzom był miejscem nie-zwykle przyjaznym dla krakowskich artystówokresu Młodej Polski, znajdowali tu wszyst-kie elementy potrzebne do ˝ycia artyÊcie tam-tych czasów i odwzajemniali si´ prezentowa-niem swojej twórczoÊci; i tu właÊnie po razpierwszy czytano fragmenty „Wesela”. �

28 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

135 LAT KOMUNIKACJIFot.T.Bielecki

16 marca Êwi´towano109 rocznic´ tramwaju elektrycznegoi premiery „Wesela” Wyspiaƒskiego

109 lat tramwaju elektrycznegoi premiery Wesela109 lat temu, 16 marca po raz pierwszy w Krakowie otwarto lini´wàskotorowego tramwaju elektrycznego. Była to linia prowadzàcaod ulicy Mostowej przez Stradom, Rynek, Bram´ Floriaƒskà doDworca kolejowego oraz linia z Rynku do Parku Krakowskiego.

MARIAN LESIAK

W KRZYWYM ZWIERCIADLE

NASZ KOMENTARZ

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 29

Analizujàc debat´ o krakowskiej komunikacjiopublikowanà w poprzednim numerze „Prze-woênika Krakowskiego” nie mog´ oprzeç si´wra˝eniu, ˝e była ona klasycznà obronà wła-snych, niewàtpliwie najsłuszniejszych dotych-

czasowych działaƒ. Jednym zdaniem wymienia si´ jako osià-gni´cie zorganizowanie ostatniego przetargu na krakowskielinie autobusowe w którym wygrało konsorcjum PKS Chojni-ce oraz PTS Kraków. Podstawowym kryterium które przewa-˝yło na korzyÊç tych firm były tzw. autobusy ekologiczne.

A teraz kilka zdaƒ wyjaÊnienia tego ekologicznego tema-tu. Od poczàtku lat 90. datuje si´ rozwój nap´dów gazowychw pojazdach samochodowych. WłaÊciwie była tego tylko jed-na przyczyna. Stan techniki w silnikach nap´dzanych paliwa-mi płynnymi w tym okresie w zakresie czystoÊci spalin byłbardzo niski. Konstruktorzy silników nie zwracali na to spe-cjalnej uwagi, gdy˝ nikt takiej potrzeby nie odczuwał – doczasu a˝ naciski ludzi mieszkajàcych w wielkich miastachgdzie smog uniemo˝liwiał ˝ycie wspomagane analizami eko-logów wymusiły zmian´ post´powania. Nale˝y powiedzieç,˝e w tym czasie czystoÊç spalin silników gazowych byłaznacznie wy˝sza ni˝ czystoÊç spalin zasilanych paliwami płyn-nymi o czym w krakowskim MPK przekonaliÊmy si´ gdy˝ eks-ploatowaliÊmy wtedy autobusy gazowe. Ale min´ło lat dwa-dzieÊcia. Rozumiem, ˝e u wielu ludzi te fakty sprzed latpozostały w ÊwiadomoÊci jako pewnik ale technika poszłabardzo do przodu. Dzisiejsze samochody, a tak˝e autobusynap´dzane paliwami płynnymi produkowane przez dobrychproducentów (nie mówi´ o producentach z kierunkówwschodnich czy te˝ dalekowschodnich) w ˝aden sposób nie

odbiegajà czystoÊcià spalin (a ogólnie mówiàc ekologià) odpojazdów zasilanych gazem w ró˝nej postaci (LPG, CNG,LNG). A konkretnie, autobusy spełniajàce wymagania EEV za-silane olejem nap´dowym sà „czystsze” ni˝ autobusy gazo-we. Mo˝na dyskutowaç, ˝e opinia taka zale˝y od metodykibadaƒ czystoÊci spalin, ˝e zale˝y to od tego kto badania prze-prowadza. Nie ma to wi´kszego znaczenia – to sà fakty,a stwierdzenia, ˝e nap´dy gazowe sà ekologiczne a inne niesà ekologiczne jest z naukowego punktu widzenia niepraw-dziwe.

Od kilku lat obserwuje si´ odchodzenie u˝ytkowników odnap´dów gazowych. I tak zaczynajà robiç dotychczasowi zwo-lennicy nap´dów gazowych jak np. komunikacja miejskaw Rzeszowie czy te˝ w PrzemyÊlu.

Krakowskie MPK nie jest przeciwnikiem gazu, o czym naj-lepiej Êwiadczy przeszłoÊç i eksploatacja autobusów na gaz.Trudno jednak dyskutowaç z danymi – a obecnie eksploatacjaautobusów gazowych jest dro˝sza.

Przy okazji nale˝y przypomnieç, ˝e wielu jest znawców na-p´dów gazowych w pojazdach, ale w Polsce według mnie tyl-ko Panowie Rutkowscy z Krakowa wiedzà o co chodzi, resztatylko udaje.

Jaki wniosek z powy˝szego wyjaÊnienia wynika? Ekologiaw przetargach autobusowych jest wyłàcznie kryterium masku-jàcym, udajàcym p´d do nowoczesnoÊci – dla tych co ˝yjà cza-sem przeszłym.

W debacie poruszonowielkie osiàgni´cie poprzedniego prze-targu na linie autobusowe wygranego przez Mobilis. Rzeczywi-Êcie bioràc pod uwag´, ˝e to krakowskie MPK przez kilka miesi´-cy musiało jeêdziç za Mobilisa było to du˝e osiàgni´cie. �

Słowo o krakowskiej komunikacjii autobusach gazowych

MARIAN LESIAK

Główny Specjalista ds. Strategii Taborowej

DługoÊç – 1414 m, powierzchnia zabudo-wy 19755 m2, powierzchnia u˝ytkowa podziem-nych przystanków – 3654 m2, długoÊç torów– 3078 m, najni˝szy poziom – 12 m, liczba scho-dów ruchomych – 14, liczba wind – 6, liczba kla-

tek ewakuacyjnych – 3, wydajnoÊç wentylatorów – nawiew/wy-wiew 1900300/2692000 m3/h, łàczna moc wentylatorów– 2294 kW, długoÊç okablowania – ponad 53250 mb, liczbaprzepompowni – 6, podstacja trakcyjna, iloÊç stacji transfor-matorowych – 3 o łàcznej mocy 7,6 MVA, system oddymianiai wentylacji GEMOS, system ppo˝. – SAP, system zbierania da-nych – SCADA, system TV przemysłowej – CCTV, system łàczno-Êci radiowej – TETRA, system komunikatów publicznych – DSO,telefony alarmowa, system oÊwietlenia alarmowego i …

niebieska pa-kamera (kiosk)stojàca u wylotutunelu od stronyRonda Mogilskie-go, a w niej pra-cownik (?), którycodziennie poprzejeêdzie ostat-niego pociàgutramwajowegozastawia wjazdplastikowymi separatorami – krakowska rzeczywistoÊç – i takju˝ przeszło od roku. �

Tunel KST i…HUBERT WAGUŁA

Fot.T.Bielecki

Fot.T.Bielecki

Od 2007 roku Główna Dyspozy-tornia Ruchu MPK ciàgle zmie-nia swoje oblicze. Z dwóchciasnych pomieszczeƒ zajmo-wanych przez dyspozytorów

obecnie rozrosła si´ do pi´ciu. Oprócz„głównych” pomieszczeƒ, znajduje si´ turównie˝ kilka innych pomocniczych. Sà tom.in.: serwerownia, pomieszczenie socjalneoraz sala przeznaczona do narad roboczych.

Dziesiàtki informacji napływajàcychw ciàgu minuty i odpowiednie przeanalizo-wanie sytuacji wymaga od dyspozytorów ru-chu podzielnoÊci uwagi. Tu codziennie spły-wajà wszystkie informacje dotyczàceprzebiegu usługi komunikacyjnej na tereniemiasta oraz z gmin oÊciennych obj´tych ko-munikacjà aglomeracyjnà, takie jak: zakłóce-nia w realizacji rozkładów jazdy, awarie po-jazdów, zdarzenia komunikacyjne (kolizje,wypadki, wykolejenia itp.), zatrzymania ru-chu, skargi i wnioski pasa˝erów, usługi socjalne dla prowadzà-cych pojazdy, dyscyplina pracy prowadzàcych pojazdy. Ich in-

tensywnoÊç zale˝y od wielu czynników np. od pogody, porydnia, od nat´˝enia ruchu. Informacje te sà poddawane anali-

zie, przetwarzaniu, a nast´pnie sà przesyłane do innych jedno-stek organizacyjnych. Na ich podstawie, a jednoczeÊnie przy

pomocy odpowiednich przepisów i doÊwiadczenia zawodo-wego, podejmowane sà decyzje.

Na Głównej Dyspozytorni RuchuMPK dyspozytorzy ruchu podejmujà de-cyzje m.in. dotyczàce kierowaƒ pojaz-dów na trasy zast´pcze (objazdowe)w przypadku wystàpienia utrudnieƒw ruchu lub zamkni´ç dróg, decyzje do-tyczàce czynnoÊci zwiàzanych z likwida-cjà skutków wypadków i kolizji, wysyła-ne sà wszelkiego typu słu˝by technicznedo pojazdów stojàcych awaryjnie orazuzgadniane sà działania dotyczàce zni-welowania niezgodnoÊci w wykonywa-niu usługi przewozowej. Obsługiwanesà równie˝ zgłoszenia od prowadzàcychpojazdy o zablokowanych rozjazdachtramwajowych, o nie działajàcych lub êledziałajàcych sygnalizacjach Êwietlnych,o usterkach przystanków i infrastrukturydrogowej, i wiele innych z ró˝nych dzie-dzin. TrafnoÊç oraz szybkoÊç ich obsługi

30 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

Fot.T.Bielecki

GŁÓWNA DYSPOZYTORNIA RUCHUFot.T.Bielecki

Główna Dyspozytornia Ruchu –Dziwi´ç osób na zmianie, pi´ç pomieszczeƒ, 26 monitorów, 12 komputena dob´, tysiàce zgłoszeƒ prowadzàcych pojazdy, setki telefonów od pasw Krakowie.

Dziesiàtki informacji napływajàcych w ciàgu minuty i odpowiednie przeanalizowaniesytuacji wymaga od dyspozytorów ruchu podzielnoÊci uwagi.

wpływa na minimalizacj´ lub niwelacj´ skutków zakłóceƒw ruchu.

Dyspozytor ds. tele-bus wprowadza zgłoszenia klientówdo systemu komputerowego i na ich podstawie „projektuje”trasy przejazdu autobusów kursujàcych w okolicach Płaszowa(tzw. gi´tkie linie).

Pracownicy ds. informacji odbierajà setki telefonów od pa-sa˝erów chcàcych uzyskaç informacj´ o trasach autobusówi tramwajów oraz o ich rozkładach jazdy. Odbierane sà rów-nie˝ telefony dotyczàce m.in. pozostawienia (zagubienia) rze-czy w Êrodkach komunikacji miejskiej, a tak˝e telefony z wnio-skami i skargami pasa˝erów dotyczàcymi funkcjonowaniakomunikacji. Wszelkie zgłoszenia sà przekazywane do odpo-wiednich komórek organizacyjnych w celu ich przeanalizowa-nia oraz wprowadzenia ewentualnych korekt w funkcjonowa-niu odpowiednich obszarów.

Od 2006 roku wszystkie informacje zbierane przez GłównàDyspozytorni´ Ruchu MPK sà wprowadzane do systemu kom-puterowego (SWPGDR – system wspomagania pracy głównejdyspozytorni ruchu). Dyspozytornia MPK posiada najnowocze-Êniejszy autorski system komputerowy przeznaczony do obrób-ki wszelkiego rodzaju zdarzeƒ. Na podstawie wprowadzonych

danych tworzone sà zestawienia oraz analizy, które przesyłanesà do zainteresowanych komórek wewnàtrz firmy. Wyniki sàwykorzystywane na ró˝nych szczeblach zarzàdzania przedsi´-biorstwem. Wszystkie zdarzenie rejestrowane w systemie sà wi-doczne on-line na stronie intranetowej przedsi´biorstwa.

Ciàgły wzrost ruchu drogowego i intensywnoÊci zakłóceƒ,a co za tym idzie wzrost dynamiki oraz iloÊci informacji prze-pływajàcych przez dyspozytorni´, wymusza nieprzerwane in-westowanie oraz wprowadzanie innowacji celem szybszeji trafniejszej obsługi zgłoszeƒ. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 31

GŁÓWNA DYSPOZYTORNIA RUCHUFot.T.Bielecki

Dodyspozytorów

codzienniespływajà setki

informacjizwiàzanychz ruchem

autobusówi tramwajów

mózg krakowskiej komunikacjierów, 12 aparatów telefonicznych, 8 radiotelefonów, praca 24 godzinysa˝erów – to codziennoÊç pracy Głównej Dyspozytorni Ruchu MPK S.A.

HUBERT WAGUŁA

Od 2006 roku wszystkie informacje zbierane przez Głównà Dyspozytorni´ Ruchu MPKsà wprowadzane do systemu komputerowego

Ju˝ pod koniec 2009 roku trwały przygotowania dozapowiadania w´złów przesiadkowych, które tomajà przypominaç o mo˝liwoÊciach przesiadek nainne linie tramwajowe czy to autobusowe. MPK S.A.przygotowało kilka wersji komunikatów do emisji

i rozpocz´to próby, co pozwoliłookreÊliç mo˝liwoÊci jak równie˝zakres wygłaszanych komunika-tów. W pierwszej wersji przygoto-wano uproszczone komunikaty,zawierajàce tylko informacj´o mo˝liwoÊci przesiadek na innelinie tramwajowe – dla w´złówtramwajowych, na inne linie auto-busowe – dla w´złów autobuso-wych oraz inne linie tramwajowei autobusowe – dla w´złów łàczo-nych. Kolejna wersja, zawiera in-formacj´ o mo˝liwoÊci przesiadki,jak równie˝ informuje, w którymkierunku odje˝d˝ajà tramwaje lub autobusy. Nast´pna wersjawymienia konkretnie linie tramwajowe i autobusowe, na jakiemo˝na si´ przesiàÊç. Bioràc pod uwag´ iloÊç zbli˝ajàcych si´

remontów i wszelkiego rodzaju zmian, w chwili obecnej wpro-wadzono najprostszà wersj´ komunikatów informujàcycho mo˝liwoÊciach przesiadek. Do koƒca maja 2010, zostanàuruchomione równie˝ zapowiedzi o w´złach przesiadkowychw j´zyku angielskim, tak – aby pomóc goÊciom odwiedzajà-

cym nasze miasto w podró˝owa-niu po Krakowie. Je˝eli natomiastchodzi o wersj´ ostatecznà, jakazostanie uznana za najbardziejpraktycznà i pomocnà – potrzebaczasu, jak i wysłuchania wielu opi-nii, które przyniesie codziennaeksploatacja tego typu informacji.Nie bez znaczenia pozostaje fakt,i˝ urzàdzenia stosowane w na-szych tramwajach sà coraz nowo-czeÊniejsze, a to z kolei pozwalanam na dokładne okreÊlenie mo˝-liwoÊci zapowiedzi głosowych, jakrównie˝ wysokà ich jakoÊç. Obec-

nie trwajà przygotowania do realizacji kolejnych projektówzwiàzanych z głosowà informacjà pasa˝erskà, ale o tym w ko-lejnych numerach „Przewoênika Krakowskiego”. �

32 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

INFORMACJA PASA˚ERSKAFot.T.Bielecki

Komunikatydo tramwajównajcz´Êciej sànagrywane

w studiu RadiaKraków

Zapowiedzi w´złów przesiadkowychw krakowskich tramwajachZgodnie z obietnicà, nasze przedsi´biorstwo rozpocz´łowprowadzanie kolejnych udogodnieƒ dla pasa˝eróww krakowskich tramwajach.

PIOTR PODSADECKI

Do koƒca maja 2010, zostanàuruchomione równie˝ zapowiedzio w´złach przesiadkowych w j´zykuangielskim, tak – aby pomóc goÊciom

odwiedzajàcym nasze miastow podró˝owaniu po Krakowie.

Pod koniec roku zostały wprowadzone zmianyw czcionkach, którymi oznaczamy numeracj´ linii,ale równie˝ zmieniono czcionki liter tak, aby byłyone jak najbardziej widoczne. Powodem podj´ciasi´ tego rodzaju usprawnienia, był fakt, i˝ zasto-

sowany do tej pory krój liter, nie wszystkim pozwalał na pra-widłowe odczytywanie wyÊwietlanych numerów linii jaki nazw przystanków docelowych. Nale˝y dodaç, ˝e równie˝osoby niedowidzàce zgłaszały wiele uwag do starego typu na-pisów, wyÊwietlanych na naszych pojazdach.

W pierwszej kolejnoÊci zainstalowano nowe oprogramo-wanie do tablic, w które wyposa˝one sà autobusy marki MER-CEDES, i w tych pojazdach testowano nowy format czcionek.Na poczàtku roku 2010 dokonano weryfikacji oraz niezb´d-nych poprawek tak, aby autobusy wyposa˝one w tablice z no-wym oprogramowaniem, mogły wyÊwietlaç numer linii, na-zw´ przystanku docelowego oraz w konkretnych przypadkachrównie˝ piktogram. W chwili obecnej trwa przeprogramowy-wanie starszego typu tablic, w autobusach jak równie˝w tramwajach, co w efekcie pozwoli na wyÊwietlanie w spo-

sób jednolity informacji kierowanej do pasa˝era za pomocàtablic typu LED – czyli tablic Êwiecàcych.

Zakoƒczenie przeprogramowywania tablic, jest zaplano-wane jeszcze przed wakacjami, ale nale˝y pami´taç, i˝ tak dłu-gi okres podyktowany jest zró˝nicowaniem sprz´tu, któryz biegiem czasu rozwijał si´, a teraz nale˝y do ka˝dego typui serii dostosowaç odpowiednià wersj´ oprogramowania, conie zawsze na pierwszy rzut oka, jest proste, lecz pomimo wie-lu utrudnieƒ, zawsze znajdujemy właÊciwe rozwiàzanie.

Kolejnym projektem, który b´dzie testowany i wprowadza-ny w ˝ycie, jest mo˝liwoÊç wyÊwietlania trasy przejazdu, w au-tobusach na tablicach wewn´trznych. DziÊ na tych tablicachwyÊwietlamy numer linii, przystanek docelowy, dat´ czy imie-niny, natomiast jeszcze przed Âwi´tami Wielkiej Nocy, pojawisi´ dodatkowo wyÊwietlanie wszystkich przystanków, na któ-rych zatrzymuje si´ autobus danej linii. Jak zawsze na poczàt-ku, nie b´dzie to dotyczyło całego stanu pojazdów, ale z cza-sem takich autobusów b´dzie przybywaç. Aby wprowadziçtego rodzaju udogodnienie, niezb´dne sà jeszcze próby, a popróbach ewentualne poprawki. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 33

INFORMACJA PASA˚ERSKAFot.T.Bielecki

Najwa˝niejsze, byinformacja była jak

najbardziej widocznadla pasa˝erów

Elektroniczne tablicezmieniajà wyglàdW ubiegłym, 2009 roku Miejskie Przedsi´biorstwoKomunikacyjne S.A. w Krakowie rozpocz´ło ujednolicaniewyglàdu tablic elektronicznych, które ma na celu, przedstawieniejak najbardziej czytelnej treÊci wyÊwietlanych informacji,kierowanych do pasa˝erów naszej firmy.

PIOTR PODSADECKI

Skarga do rejestru

Ale bywajà i tacy, którzy próbujà nam zarzucaç,˝e wielokrotnie do nas pisali, ale my ich pismaignorujemy. Jednak istniejàcy system rejestracjiwpływajàcych skarg wyklucza takà mo˝liwoÊç,z wyjàtkiem problemów z dostarczeniem pocz-

ty, a ponadto poprzez system ten łatwo sprawdziç, czy fak-tycznie dana osoba kiedykolwiek skierowała do naszej firmyzgłoszenie. Ciàgle jeszcze zdarzajà si´ zgłoszenia anonimowe.Wiele osób uwa˝a, ˝e skoro zgłoszenie posiada adres e-ma-ilowy, to ju˝ nie muszà si´ podpisywaç, bo sà identyfikowalni.Tyle ˝e nierzadko w adresach zamiast nazwisk lub wymyÊlo-nych nazw bywajà u˝ywane słowa powszechnie uznawane za

obraêliwe. Stàd nasze proÊby o podpisywanie zgłoszeƒ. Rzetel-nie rozpatrywanie zgłoszeƒ i właÊciwe chronienie danych po-woduje, ˝e powoli znikajà opory do ujawniania swojej to˝sa-moÊci.

Poza kompetancjamiPrzez kilka lat wpływały do nas skargi, których rozpatrze-

nie nie le˝ało w naszych kompetencjach. Obecnie zdarza si´ich coraz mniej. Sà to głównie zgłoszenia od osób starszych,nie Êledzàcych dokonywanych zmian oraz od osób przybywa-jàcych spoza Krakowa, nieznajàcych funkcjonujàcych w na-szym mieÊcie rozwiàzaƒ. Ale zdarzajà si´ i takie skargi, którezgłaszajàcy z pełnà ÊwiadomoÊcià kieruje do nas tylko dlatego,

34 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

SKARGIFot.T.Bielecki

PracownicyMPK

odpowiadajàna ka˝dà

wysłanà przezpasa˝erów

skarg´

Na co skar˝yli si´ pasa˝erowiew 2009 rokuOd wielu lat dominujàcà formà komunikowania si´ z nami jestforma elektroniczna. W 2009 r. było to 73,9% wszystkichzgłoszeƒ, natomiast w 2008 r. 68,6%, a wi´c nadal wykazujetendencj´ wzrostowà. Nadal sà osoby, które zgłaszajàc skargi lubwnioski w tej formie nie do koƒca wierzà, ˝e w ogóle zostanà onerozpatrzone. Lecz po otrzymaniu odpowiedzi cz´sto sà milezaskoczone nie tylko tym faktem, ale i rzetelnoÊcià podejÊcia doskargi, czemu dajà wyraz nawet podzi´kowaniami.

ANNA ROBAK

˝e jak wyjaÊniajà „przynajmniej ktoÊ problemem si´ zajmie”lub „skarga trafi do właÊciwych osób”. A w takim przypadkumo˝na ju˝ mówiç o wyra˝onym uznaniu naszego sposobu

rozpatrywania zgłoszeƒ. Podsumowujàc nale˝y stwierdziç, ˝edopóki b´dà wpływaç zgłoszenia nie le˝àce w naszych kompe-tencjach, konieczne jest prowadzenie ciàgłej polityki informa-cyjnej i edukacyjnej pasa˝erów w tym zakresie.

Co pasa˝erów boli najbardziejW 2009 r. najwi´cej skarg zgłoszonych dotyczyło niepunk-

tualnej realizacji rozkładu jazdy. Natomiast najwi´cej skarguzasadnionych dotyczyło nieprzestrzegania przepisów słu˝bo-wych oraz aroganckiego zachowania i niezatrzymania pojaz-du na przystanku lub samowolnej zmiany trasy. W stosunkudo roku ubiegłego iloÊç skarg wzrosła.

W zgłoszeniach dotyczàcych niepunktualnej realizacji roz-kładu jazdy zwracano uwag´ głównie na opóênienia i brakikursów, ale równie˝ i nadspieszenia. Mimo ˝e wi´kszoÊç osóbrozumie, ˝e mieszkajàc w Krakowie musi si´ liczyç z opóênie-niami spowodowanymi sytuacjà na zakorkowanych drogachwskutek m. in. prowadzonych wielu inwestycji i remontówciàgów komunikacyjnych w mieÊcie, jednak nie wszyscy.W dalszym ciàgu niektórzy pasa˝erowieuwa˝ajà, ˝e skoro płacà i jak twierdzà„wyjàtkowo du˝o” oraz „utrzymujàMPK”, to majà prawo wymagaç „powa˝-nego traktowania”. Ponadto nadal uwa-˝ajà, ˝e skoro w jednym dniu dało si´ je-chaç punktualnie, to dlaczego w innymnie?

Zablokowane tramwajeSà i tacy, którzy uwa˝ajà, ˝e po ich in-

terwencji przez jakiÊ czas pojazdy komu-nikacji miejskiej je˝d˝à punktualnie. Niebiorà pod uwag´, ˝e niekiedy sami mieszkaƒcy sà przyczynàzakłóceƒ w komunikacji, gdy˝ ustawiajàc samochody zbyt bli-sko torów, blokujà przejazd tramwajów, a tym samym powo-dujà dezorganizacj´ komunikacji w niektórej cz´Êci miasta.Zdarzało si´, ˝e właÊnie takie osoby wykazywały si´ wyjàtko-wym tupetem skar˝àc si´, ˝e zostały niewłaÊciwie potrakto-wane, obra˝one przez motorniczego, a nawet nara˝one nastres, a ich samochód prawie uległ zniszczeniu, bo pasa˝ero-wie, oczywiÊcie według nich za namowà motorniczego, goprzesun´li, a raczej wg skar˝àcych zdewastowali (kopali, oplu-

li itp.). Pasa˝erowie ju˝ przywykli, ˝e pracownicy MPK S. A co-raz cz´Êciej informujà pasa˝erów na przystankach o braku kur-su. Dlatego gdy takiej informacji nie ma, skar˝à si´. Ponadto,

za brak kursu czy opóênienie, pasa˝erowie nadal ˝àdajà za-doÊçuczynienia np. w postaci zwrotu pieni´dzy za opłaconàtaksówk´, do uzyskania którego w wi´kszoÊci przypadkówbrak podstaw.

Skargi na komórkiW skargach dotyczàcych niezgodnego z przepisami post´-

powania prowadzàcych pojazdy pasa˝erowie zwracali uwag´na prowadzenie w trakcie jazdy rozmów z innymi osobami,a tak˝e rozmów przez komórki. Dotychczas problem ten wy-st´pował bardzo sporadycznie, a obecnie pojawia si´ corazcz´Êciej. Byç mo˝e wynika to stàd, ˝e wczeÊniej na takie sytu-acje pasa˝erowie nie zwracali uwagi, natomiast teraz dosko-nale zdajà sobie spraw´ z tego, jakim zagro˝eniem jest prowa-dzenie rozmów podczas jazdy. Dlatego stajà si´ na to uczuleni.A przecie˝ Zakresy umiej´tnoÊci, obowiàzków, uprawnieƒ i od-powiedzialnoÊci prowadzàcych pojazdy mówià, ˝e sà oni zo-bowiàzani do przestrzegania podczas jazdy nast´pujàcych za-kazów: prowadzenia rozmów nie pozostajàcych w zwiàzku

z wykonywanymi czynnoÊciami (nie dotyczy postoju na przy-stankach), w tym równie˝ z telefonów komórkowych, tak˝ez wykorzystaniem zestawu głoÊnomówiàcego. Pozostaje namostro reagowaç na takie przypadki.

Porównujàc do lat ubiegłych, w 2009 r. zdecydowanie rza-dziej skar˝yli si´ pasa˝erowie na palenie papierosów czy przy-trzaÊni´cia. Tradycyjnie w sezonie letnim powracały skargi nawysokà temperatur´ w pojazdach, a zimà na brak ogrzewania.Skarg tych jednak z roku na rok jest mniej, co jest spowodo-wane wymianà taboru na bardziej nowoczesny. �

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 35

SKARGI

StatystykiSkargi dzielone sà na zawinione, niezawinione oraz nieuzasadnione lub nierozstrzygni´te.Przyjmujàc takie kryteria, w 2009 roku zarejestrowano:• 633 zgłoszeƒ o charakterze skarg, w tym:

– 137 uznanych zostało za zawinione– 143 za uzasadnione niezawinione– 163 za nieuzasadnione– 190 nierozstrzygni´te

Nie biorà pod uwag´, ˝e niekiedy sami mieszkaƒcysà przyczynà zakłóceƒ w komunikacji, gdy˝

ustawiajàc samochody zbyt blisko torów, blokujàprzejazd tramwajów, a tym samym powodujà

dezorganizacj´ komunikacji w mieÊcie.

Informacja o kłopotach PTS z dotrzymaniem kwietniowe-go terminu była utrzymywana w Êcisłej tajemnicy. Dopie-ro 25marca w prasie pojawiła si´ oficjalna informacja, ˝enowy przewoênik mo˝e nie zdà˝yç. „Dziennik Polski”(wydanie z dnia 25 marca 2010 roku) podał informacj´

o wniosku PTS, który wpłynàł do ZIKiT-u, o przesuni´cie termi-nu rozpocz´cia usług przewozowych o 2 miesiàce, z 1 kwietniana 1 czerwca. Otrzymanie takiego wniosku potwierdził HenrykKamski, wicedyrektor ZIKiT ds. transportu publicznego.

Przypomnijmy, ˝e nowy przewoênik, PTS miał obsługiwaçsiedem linii autobusowych. Umow´ na obsług´ tych linii miałpodpisaç na osiem lat. Pierwotnie autobusy tej firmy miały si´pojawiç na krakowskich ulicach ju˝ 1 stycznia 2010 roku. Jed-nak w zwiàzku z oprotestowaniem zwyci´stwa PTS przez jed-nego z uczestników przetargu, termin ten został przesuni´tyna 1 kwietnia.

˚eby zrozumieç problemy PTS z rozpocz´ciem przewozukrakowian trzeba wróciç do przetargu, który w ubiegłym ro-

ku zorganizował ZIKiT, a który miał wyłoniç taniego i posia-dajàcego ekologiczne autobusy przewoênika. Do rywalizacjio oÊmioletni kontrakt na usługi przewozowe w Krakowiestan´ło pi´ç firm. Jak na ironi´, najtaƒszà ofert´ zło˝yło kon-sorcjum MPK Serwis Spółka z o.o. i MPK S.A. Mimo tej atrak-cyjnej cenowo oferty, w przetargu zwyci´˝yło inne konsor-cjum, PTS i PKS Chojnice (ZIKiT zdecydował si´ tym samymwydawaç na nowego przewoênika o 1 mln 142 tys. 540 złrocznie wi´cej w porównaniu z najtaƒszà ofertà). Zwyci´-stwo zapewniła im deklaracja, ˝e na ka˝dà lini´ wyÊlà auto-busy nap´dzane LNG (ang. Liquefied Natural Gas – gaz ziem-ny w postaci ciekłej o temp. poni˝ej –162°C). Okazuje si´, ˝eto właÊnie ten rodzaj paliwa jest przyczynà kłopotów PTS.Jak pisał „Dziennik Polski” firmie tej nie udało si´ ani wybu-dowaç specjalistycznej stacji tankowania, ani pozyskaçwszystkich pojazdów. Warto podkreÊliç, ˝e ˝aden z europej-skich producentów autobusów nie korzysta z tego rodzajutechnologii. �

36 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

KONTROWERSJEFot.T.Bielecki

Zgodniez zało˝eniami

PTS ju˝od 1 styczniamiał zastàpiçautobusy MPK

m.in. nalinii 105

PTS czyli autobusoweprima aprilis w KrakowieAutobusy Przedsi´biorstwa Transportu Samochodowego, którymiał byç trzecim przewoênikiem w Krakowie (obok MPK S.A.i Mobilisa) nie wyjadà 1 kwietnia.

JERZY DYWAN

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 37

Z LISTÓW PASA˚ERÓW

Dzieƒ Dobry.W dniu 3 marca na p´tli w Mistrzejowicach około godziny 17.00 pan motorniczy

z tramwaju 14 pomógł mi podnieÊç si´ po upadku, gdy biegnàc do tramwaju poÊlizgnàłem si´i upadłem. Nie mogłem wstaç i wsiàÊç do wagonu o własnych siłach. Pan motorniczy był natyle uprzejmy i grzeczny, ˝e nie odjechał, poczekał na mnie i pomógł mi wsiàÊç do tramwaju.Za poÊrednictwem dyrekcji MPK pragn´ bardzo serdecznie podzi´kowaç panu motorniczemuza okazanà mi pomoc i udzielonà informacj´, ˝yczyłbym sobie i wszystkim pasa˝erom, abyw tej firmie pracowali tak uczynni i mili ludzie.

Z powa˝aniemWiesław Janawa

Witam!Z najwi´kszà przyjemnoÊcià chciałam zło˝yç słowa podzi´kowania i uznania w stron´

pracowników MPK. W dniu wczorajszym (11 lutego – przyp. red.) moja córka zostawiław jednym z pojazdów plecak szkolny. Dzi´ki niezwykle uprzejmemu Panu z informacji 19150oraz kierowcy linii 128 (odjazd 17.27 z ronda Mogilskiego w stron´ Mistrzejowic) plecak udałosi´ szybko zlokalizowaç i ju˝ po 1,5 h mogłam go odebraç na zajezdni w Bieƒczycach przy ul.Makuszyƒskiego. Pracownicy tej zajezdni to równie˝ przemili ludzie. Jestem zachwyconawysokim poziomem obsługi pracowników MPK, ich profesjonalizmem i uprzejmoÊcià wobecklienta. Jeszcze raz dzi´kuj´ i pozdrawiam wszystkim dobrych ludzi:)

Monika Rataj

18 lutego po raz kolejny przyje˝d˝am do Krakowa, aby jeêdziç tramwajem. Mieszkamw Rzeszowie, gdzie one nie je˝d˝à (bardzo nad tym bolej´!). Jestem bardzo zadowolonyz tramwajów w Krakowie. Pisałem listy do MPK w Rzeszowie, w których wspominałemo automatach do kupowania biletów na przystankach i w tramwajach, o elektronicznychrozkładach jazdy, o punktualnoÊci autobusów i tramwajów, o tym, ˝e nie mo˝na si´ zgubiç bosà zapowiadane nast´pne przystanki, o tym, ˝e wszystkie przystanki sà opisane. Te wszystkierzeczy sà w Krakowie natomiast Rzeszów jest w wielkim tyle. Podobno prezydent RzeszowacoÊ robi w tej sprawie, ale pewnie nic z tego nie wyjdzie. Je˝d˝´ do Krakowa jak tylko mog´najcz´Êciej, ale mam 11 lat i nauka mi na to za bardzo nie pozwala. Z pozdrowieniami dlaPana Dyrektora i wszystkich Motorniczych tramwajów.

P. S. Oby tak dalejPrzemek Wojs

Z listów pasa˝erówdo krakowskiego MPK

OpracowałMAREK GANCARCZYK

38 Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010

ROZMAITOÂCI

31stycznia 2010 roku po raz 65 została odprawionacoroczna tramwajarska msza Êwi´ta. Msz´ Âwi´tàw Sanktuarium Ojców Redemptorystów zwanym

„Na Górce” pod wezwaniem Matki Bo˝ej Nieustajàcej Pomo-cy odprawili ksiàdz biskup Józef Guzdek oraz proboszcz para-fii ksiàdz Andrzej Kukła. Na mszy odprawianej za pracowni-ków MPK SA w Krakowie obecni byli Zarzàd firmy, pracownicyi ich rodziny, orkiestra d´ta firmy, chór „Lutnia Krakowska”oraz poczty sztandarowe ze sztandarami firmy i zwiàzków za-wodowych. W homilii ksiàdz biskup podkreÊlił rol´ pracy w ˝y-ciu człowieka, rol´ firmy w ˝yciu miasta a tak˝e wspominał

swoich poprzedników prowadzàcych tramwajarskie msze. Na-le˝y przypomnieç, ˝e w przeszłoÊci tramwajarskie msze pro-wadzone był przez kardynałów Karola Wojdył´, Franciszka Ma-charskiego, Stanisława Nagy, Stanisława Dziwisza oraz innychbiskupów krakowskich. �

Mszatramwajarskau Redemptorystów

MARIAN LESIAK

fot.M.Lesiak

K lub Honorowych Dawców Krwi PCK przy MPK S.A.w Krakowie kilka razy uczestniczył w finałach WielkiejOrkiestry Âwiàtecznej Pomocy – m.in. w 2004 r.

Odbywało sie to jednak sporadycznie, gdy wolontariuszeWOÂP zwracali si´ do Klubu.

Podczas zebrania sprawozdaczo-wyborczego Klubuw marcu 2009 roku współprac´ z WOÂP wpisano jako je-den z punktów do programu działania Klubu na kolejnà ka-dencj´.

Ju˝ pod koniec 2009 roku prezes Klubu Andrzej Ostafin na-wiàzał współprac´ z jednym z 9 sztabówWOÂP na terenie Kra-kowa. Sztab Cinema City Zakopianka, którego przewodniczà-cà jest Sylwia Szymska wyraził zainteresowanie takà formàwspółpracy.

W efekcie w dniu 10 stycznia 2010 roku wyjechał na kra-kowskie ulice specjalny tramwaj, prowadzony przez krwiodaw-c´ i działacza Klubu, Jacka Szumniaka. W tramwaju, któryw godzinach 8:00–19:00 jeêdził po trasie linii „8” kwestowaliwolontariusze WOÂP z zaprzyjaênionego sztabu.

Poniewa˝ efekty były bardzo zadowalajàce, w przyszłymroku MPK te˝ planuje zagraç w Wielkiej Orkiestrze ÂwiàtecznejPomocy. �

MPK zagrało z Wielkà OrkiestràWŁADYSŁAW MICHALSKI

Fot.H.W

aguła

W tym roku 8 marca w Dniu Kobiet Miejskie Przedsi´-biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie przygo-towało drobnà niespodziank´ dla Paƒ, które na co

dzieƒ kierujà autobusami. Ka˝da z 14 kobiet kierowców otrzy-mała od Mariusza Szałkowskiego, dyrektora ds. przewozówkwiaty i słodki upominek. Po zło˝onych ˝yczeniach na Panieczekała jeszcze jedna niespodzianka – sesja zdj´ciowa. W przy-szłym roku podobnà niespodziank´ przygotujemy dla Paƒ mo-torniczych. �

Dzieƒ Kobietw MPK

MAREK GANCARCZYK

Fot.T.Bielecki

Przewoênik Krakowski nr 1/35/2010 39

ROZMAITOÂCI

Po rocznej przerwie Stacja Obsługi Autobusów Wola Du-chacka znów okazała si´ najlepszà stacjà w konkursiew zakresie bezpieczeƒstwa i higieny pracy. Stacja ta

zgromadziła najwi´cej punktów podczas kontroli przeprowa-dzanych przez członków komisji konkursowej. Drugie miejscezaj´ła Stacja Obsługi Autobusów Bieƒczyce, a trzecie Stacja Ob-sługi Tramwajów Nowa Huta. Na kolejnych miejscach znalazłysi´ Stacja Obsługi Autobusów Płaszów, Stacja Obsługi i Remon-tów oraz Stacja Obsługi Tramwajów Podgórze. Konkurs ten maju˝ wieloletnià tradycj´. Jak podkreÊlał obecny na podsumo-waniu wyników konkursu Tadeusz Fic, Okr´gowy Inspektor Pra-cy w Krakowie, prowadzony przez krakowskiego przewoênikakonkurs jest jedynym tego rodzaju konkursem w Polsce.

– Ju˝ sama organizacja tego konkursu jest wielkim sukce-sem MPK. Wywołuje on bowiem pozytywnà rywalizacj´ mi´-dzy poszczególnymi stacjami w dbaniu o jak najlepsze stano-wiska pracy, na czym korzystajà wszyscy pracownicy– powiedział Tadeusz Fic, który po wr´czeniu nagród zwiedziłbudynek Głównej Dyspozytorni Ruchu przy u. Wawrzyƒca.

Warto podkreÊliç, ˝e komisja konkursowa ka˝dego miesià-ca oceniała stan obiektów pod kàtem panujàcego na nich po-rzàdku oraz bezpieczeƒstwa stanowisk pracy, a tak˝e pod kà-tem zaanga˝owania pracowników.

Podczas spotkania podsumowujàcego konkurs wszyscyuczestnicy konkursu podkreÊlali jak wiele systematycznychdziałaƒ inwestycyjno-remontowych, zwi´kszajàcych bezpie-czeƒstwo i higien´ pracy, udało si´ przeprowadziç w ubiegłymroku na poszczególnych obiektach MPK S.A. �

Stacja Obsługi Autobusów WolaDuchacka z pierwszym miejscem

MAREK GANCARCZYK

Fot.T.Bielecki

Chór „Lutnia” w dniu 8 wrzeÊnia 2009 r. został wpisanydo Rejestru Stowarzyszeƒ i Innych Organizacji Społecz-nych i Zawodowych Fundacji oraz Publicznych Zakładów

Opieki Zdrowotnej jako Stowarzyszenie Muzyczne „Chór LutniaKrakowska”, z siedzibà przy ul. Jana Bro˝ka 3 w Krakowie.

W skład Zarzàdu Chóru wchodzà:1. Remigiusz Skuch – Prezes Zarzàdu2. Zdzisław Oleniak –Wiceprezes Zarzadu3. Kazimierz Imiołek – Członek Zarzàdu4. Ireneusz Kujawa – Sekretarz5. Bogusław St´pniewski – Skarbnik

Celem działania Stowarzyszenia jest:1. Tworzenie i upowszechnianie kultury muzycznej na obsza-rze Polski i terenie Miasta Krakowa

2. Popularyzowanie twórczoÊci muzycznej w Polsce i za granicà3. Społeczno-wychowawcze działanie dla umuzykalnienia spo-łeczeƒstwa

4. Kształtowanie i umacnianie patriotycznych i obywatelskichpostaw swoich członków

Trzeba zaznaczyç, ˝e obecnie Chór b´dàcy Stowarzysze-niem, nastawiony jest na prowadzenie działalnoÊci gospodar-czej polegajàcej na odpłatnych wyst´pach swoich członkówna postawie zamówieƒ składanych przez firmy, osoby fizycz-ne, instytucje itp., z okazji organizowanych przez nie ró˝nychuroczystoÊci okolicznoÊciowych.

Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowiewspiera działalnoÊç Chóru poprzez udost´pnienie dla jego człon-ków sali przeznaczonej do prowadzenia w niej çwiczeƒ, próbitp. Ponadto wmiar´ swoichmo˝liwoÊci finansowych sponsoru-je ich działalnoÊç oraz stara si´ o pozyskanie innych sponsorów,którzy równie˝ chcieliby wspieraç działalnoÊç Chóru. �

Chór „Lutnia”Stowarzyszeniem

ANNA ROBAKFot.M.Lesiak