somatoform bozukluklar & düzmece bozukluklar İ.Ü.cerrahpaşa tıp fakültesi
DESCRIPTION
Somatoform Bozukluklar & Düzmece Bozukluklar İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Somatoform Bozukluklar. Temel Ozellik: Bilinen hicbir tibbi bilgiye uymayan sikayetler gorunmesi, Bilinc disi-gayriiradi olarak ortaya cikmasi Klinik Gorunumler (DSM IV) - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
1
Somatoform Bozukluklar &
Düzmece Bozukluklar
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Somatoform Bozukluklar• Temel Ozellik: Bilinen hicbir tibbi bilgiye
uymayan sikayetler gorunmesi, Bilinc disi-gayriiradi olarak ortaya cikmasi
• Klinik Gorunumler (DSM IV)Somatizasyon bozukluğu
Farklılaşmamış somatoform bozuklukKonversiyon bozAğrı bozukluguHipokondriazis
Vücut dismorfik bozuklugu
2
Somatoform Bozukluklar
• Tibbi ortamlarda topluma gore daha yuksek insidans (%50)
• Tibbi yada cerrahi hastaliklarin % 10 unda kanit olmamasi
• Tibbi degerlendirme ve tedavi giderleri = 30 milyar USD $ 1991 verileri
3
Somatizasyonu Yaygınlaştıran Faktörler
• Hastalıktan sağlanan kazanç
• Sosyal İzolasyon• İletisim aracı
olarak semptomlar
• Psikiyatrik hastalıklarin fizyolojik konkomitantlari
• kültürel tutumlar• Dini faktorler• Psikiyatride
stigmatizasyon• Ekonomik konular• Semptomatik
tedavilerFord (1992)
4
Duzmece Bozukluk (Factitious Disorder )
• Temel Ozellik : Hasta oldugunun sanilmasi icin fiziksel veya psikolojik semptomlarin iradi olarak ortaya cikarilmasi Bilincli olmasi
• Cesitleri– Factitious Disorder– Factitious Disorder by Proxy
5
Somatizasyon Bozuklugu:Tanisal Ozellikler
• Temel Ozellik: Coklu, Aciklanamayan Semptomlar
• Tani KriterleriDört ağrı semptomuİki gastrointestinal semptomBir cinsel semptomBir psödonörolojik semptomTibbi durum olsa bile semptomlarin abartili
olmasiLaboratuar anormalliklerin olmamasiIradi olarak semptom uretmemesi
6
Somatizasyon Bozuklugu:Iliskili Ozellikler
• Renkli anlatim, Abartili terimler• Tutarsiz Oyku• Depresif mood ve anksiyetenin
eslik etmesi• Kronik, Nadiren tamamen
remisyon• Omur boyu prevalans: K : % 0.2- 2 E : < % 0.2
7
Somatizasyon Bozuklugu:Iliskili Ozellikler
• En önemli özelliği fiziksel nedenlerle açıklanamayan, sık sık yineleyen, çoğul fiziksel yakınmalardır
• Somatoform bozuklukların en yaygın olarak görülen grubudur.
• Ömür boyu prevalansı %2 dolayındadır.
• Sıklıkla 30-35 yaşından önce başlar.
8
Somatizasyon Bozuklugu:Iliskili Ozellikler
• Tam bilinmemektedir• Erkek akrabalarında antisosyal
kişilik bozukluğu ve alkolizm sık görülmektedir
• Genetik+ çevre • Nöropsikolojik değerlendirmeler: Dikkat ve bellek bozukluğu Frontal işlev bozukluğu Nondominant hemisfer
metabolizmasında yavaşlama 9
Somatizasyon Bozuklugu:OZET• Birkaç yıllık dönem içinde ortaya çıkan, tedavi
arayışlarıyla veya toplumsal, mesleki, veya işlevselliğin diğer alanlarında bozulmayla sonuçlanan ve 30 yaşından önce başlayan çok sayıda fizik yakınma olması
• Aşağıdakilerden birisi Dört ağrı semptomuİki gastrointestinal semptomBir cinsel semptomBir psödonörolojik semptom• Bu bulgular genel tıbbi bir durum veya bir ilaç ya da
madde kullanımına bağlı olmamalı• İlişkili genel tıbbi bir durum olsa bile işlevsellikteki
bozulmayı açıklayacak derecede olmamalıdır.• Bu bulgular amaçlı olarak ortaya çıkartılmamalıdır.
10
Farklılaşmamış somatoform bozukluk
• Altı ay yada daha uzun süren başka bir mental bozukluk yada tıbbi durumla açıklanamayan bir yada birden fazla fiziksel yakınma vardır.
• Bu yakınmalar somatizasyon bozukluğu kriterlerini dolduracak boyutta değildir.
11
Konversiyon Bozuklugu:Tanisal Gorunumler• Temel Ozellik: Hastalarin tibbi bir
durumu andiran korluk sagirlik eldiven corap tarzi uyusma gibi sikayetlerle basvurmasi
• TANI– Semptomlarin oncesinde stres etkenlerinin
varligi– Semptomlarin iradi olarak ortaya cikmamasi– Semptomlarin tibbi norolojik veya kulturel
ogelerle izah edilememesi– Belirgin SIKINTI yaratmasi
12
Konversiyon Bozuklugu:Tanisal Gorunumler
• Motor belirti yada kayıp gösteren
• Duyu belirtisi yada kayıp gösteren
• Nöbet ya da konvülziyon gösteren
• Karışık görünümlü olan13
Konversiyon Bozuklugu:Iliskili Ozellikler• Bu hastalarin %10-50 sinde eninde
sonunda bir hastalik ortaya cikar• Net olarak pozitif tetkik sonucu ya
tamamen yoktur ya da yetersizdir.• K:E 2:1 10:1• Semptomlar bilinen anatomik ve
fizyolojik isleyise uymaz• Prevalans 11/100,000 300/100,000
– Psikiyatri Polklinigi: % 1 - 3– Ulkemizde daha SIK
• “la belle indifference” ve histrionik kb.
14
Konversiyon Bozuklugu:Iliskili Ozellikler• Genel hastane konsültasyonlarının %5-14ü • Kadınlarda daha sıktır• Belirtilerin daha çok kadınlarda ve vücudun
sol yarısında görülmesi serebral dominans sorunları olabileceğini düşündürmektedir.
• Araştırmalar hastaların sensorimotor sinyallerin işlenmesinde ve çözümlenmesindeki bozukluğa bağlı olarak endojen bedensel sinyalleri anlama ve bütünleştirmede bir sorun olduğunu göstermektedir.
• Prefrontal ve parahipokampal işlev bozukluğuna işaret eden çalışmalar da vardır.
15
Konversiyon Bozuklugu:OZET• İstemli motor yada duyu işlevlerini etkileyen,
nörolojik yada genel tıbbi bir durumu düşündüren bir ya da birden fazla belirti ya da kaybın olması
• Bu belirti ya da kayba psikolojik etkenlerin eşlik ettiği yargısına varılır, çünkü bunların başlaması ya da alevlenmesi öncesinde çatışma yada diğer stres etkenleri vardır
• Bu belirtiler amaçlı olarak çıkartılmamakta ya da varmış gibi davranılmamaktadır.
• Bu belirtiler tıbbi bir durum, madde kullanımı yada kültürel bir davranışla daha iyi açıklanamaz
• İşlev bozukluğuna neden olur• Bu belirti yada kayıp ağrı veya cinsel işlev
bozukluğuyla sınırlı değildir
16
Ağrı Bozukluğu:Ağrı Bozukluğu:Tanisal Gorunumler• Kronik bir ağrının var olan bir
lezyonla ne derecede ilişkisi olduğuna karar vermek oldukça zordur. Ayrıca ağrıyı artıran yada devamına neden olan duygusal etkenleri ayırt etmek de zordur.
• Ağrı hekime en sık başvuru nedenlerinden birisidir.
• Ağrı bozukluğu kadınlarda daha sık görülür.
• Bu durumun ortaya çıkması gelişimsel etkenlerle ilgili olabilir.
17
Ağrı Bozukluğu:Ağrı Bozukluğu:Tanisal Gorunumler
• Belli bir dermatoma uyan, belli hareketlerle artan, hastayı uykudan uyandırabilen, süregen olan ağrıların fiziksel bir nedene bağlı olma olasılığı daha yüksektir.
• Ağrı vücudun değişik bölgelerine yayılmışsa, buna anksiyete belirtileri eşlik ediyorsa psikojenik kökenli olma olasılığı daha yüksektir.
18
Ağrı Bozukluğu:Ağrı Bozukluğu:Tanisal Gorunumler• Ağrıda en çok rolü olan psikiyatrik
bozukluklar histeri, hipokondriazis, depresyon ve sanrısal bozukluktur.
• Ağrı kliniklerine başvuran hastalrın %30-40 kadarı depresyon kriterlerini doldurur.
• Ağrı kliniklerinde yatan hastalarda bağımlı, pasif agresif kişilik özelliklerinin daha fazla olduğu, ayrıca içe dönük kişilerde ağrının daha fazla görüldüğü belirtilmiştir.
19
Ağrı Bozukluğu:Ağrı Bozukluğu:Tanisal Gorunumler
ALT TIPLER• Psikolojik etkenlerin eşlik ettiği
ağrı boz• Hem psikolojik hem de fiziksel
etkenlerin eşlik ettiği ağrı boz• Genel tıbbi bir durumun eşlik
ettiği ağrı boz
20
Ağrı Bozukluğu:Ağrı Bozukluğu:OZET• Bir yada daha fazla anatomik bölgede
görülen ağrı klinik görünümün önde gelen özelliğidir ve klinik açıdan değerlendirmeyi gerektirecek kadar şiddetlidir.
• Ağrı sıkıntı ve işlev bozukluğuna neden olur.
• Ağrının başlangıcı, şiddeti, alevlenmesi veya sürmesinde psikolojik etkenlerin önemli olduğu yargısına varılır.
• Ağrı amaçlı olarak ortaya çıkartılmamaktadır.
• Ağrı bir duygudurum, anksiyete yada psikotik bozuklukla daha iyi açıklanamaz.
21
Hipokondriazis:Tanisal Gorunumler• Temel Ozellik: Hastalik korkusu ile
asiri mesguliyet veya siradan belirtilerin yanlis yorumlanmasi sonucu kesin olarak bir hastaligi olduguna dair inanc
• TANI– Hasta olduguna dair inancin ikna edici
yaklasima ragmen degismemesi– Klinik olarak dikkati ceken sikinti yaratmasi– Sadece gorunumle sinirli olmamasi– Hezeyan boyutunda olmamasi
22
Hipokondriazis:Iliskili Ozellikler• Tibbi oyku siklikla ayrintili ve detaylari ile
anlatilir• “Doctor-shopping” yaygin olarak gozlenir.• Hasta uygun tani tedavi ve bakimi
alamadigina inanir• Varolan tibbi durumlarin atlanmasi
sozkonusu olabilir!• Tetkik sonuclari negatif!• K = E• saglik ocaklarinda prevalans: 4 - 9%• Saglik sigortasi- finans konulari
23
Hipokondriazis:OZET• Semptomların kendisiyle uğraşmak
yerine beden duyum ve bulgularının yanlış yorumlanmasına bağlı olarak ortaya çıkan ciddi bir hastalığa yakalanma düşünce ve korkusudur.Aksini gösteren kanıtlara rağmen hasta bu düşünce ve korkusundan vazgeçemez.
• Normal bireylerin %10-20 sinde, nevrotik kişilerin %45inde geçici hastalık endişesi olabilir.
• Sıklıkla anksiyete bozukluklarında da olabileceği için ayırıcı tanısı dikkatle yapılmalıdır.
24
Vucud Dismorfik Bozukluğu : Iliskili Ozellikler• Sıklıkla 15-20 yaşlar arasında
başlar ve yine kadınlarda daha sıktır.
• Bu kişiler sıklıkla mükemmeliyetçi, aşırı özeleştirici, kuşkucu, duyarlı ve sıkılgan kişilerdir.
• Obsesif spektrumda değerlendirilen bozukluklardan birisidir.
25
Vucud Dismorfik Bozukluğu :Tanisal Ozellikler• Görünümle aşırı derecede
meşguliyet olması; fiziksel bir anomali varsa bile kişinin bundan aşırı derecede endişe duyması
• Bu meşguliyetin aşırı stres ve sosyal, mesleki alanda işlev bozukluğuna neden olması.
• Diğer bir psikiyatrik bozukluğa bağlı olmaması (ör anoreksia nervoza)
26
Vucud Dismorfik Bozukluğu :Iliskili Ozellikler• Bu yakınmayla sıklıkla başka uzmanlık
dallarına başvururlar (plastik cerrahi, KBB, dermatolog vs)
• Depresyon ve anksiyete bozuklukları sıklıkla tabloya eşlik eder.
• Yakınma bölgesi sıklıkla yüzle ilgilidir.• Bu hastaların yaklaşık %2 si plastik
cerrahi ameliyatı geçirir ve ameliyattan sonra da rahatlamazlar
27
Duzmece Bozukluk (Factitious Disorder )
• Temel Ozellik : Hasta oldugunun sanilmasi icin fiziksel veya psikolojik semptomlarin iradi olarak ortaya cikarilmasi Bilincli olmasi
• Cesitleri– Factitious Disorder– Factitious Disorder by Proxy
28
Duzmece BozuklukIliskili Ozellikler• E:K • EN SIK hastane calisanlari yardimci
personel• Stresor olmamasi • Tibbi ve psikiyatrik hastaliklarin
bilerek taklit edilmesi• Somatoform bozukluklardan bilerek
taklit edilmesi ile ayrimi• ‘Malingering’ ten stresor olmamasi
ile ayrimi29
Genel Tıbbi Duruma Bağlı Psikiyatrik Bozukluklar
TANIM
• Tıbbi bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan psikiyatrik semptomu ifade eder.
• Tıbbi hastalığa verilen sıradan psikiyatrik yanıt değildir.
• Tıbbi hastalıkla psikiyatrik semptomun ortaya çıkışı arasında nedensel ilişki mevcuttur.
• Örn:Parkinson Hastalığına ortaya çıkan M.Depresyon
31
• Psikiyatrik tanıdan önce genel tıbbi durumun varlığı dikkatle araştırılmalıdır.
• Herşeyden önce tanının doğru konulduğu yönünde hekim tam bir kanaat sahibi olmalıdır.
• Genel tıbbi durumun tedavisi yanında semptomatik olarak psikiyatrik tedavi uygulanabilir
• İlaç yan etkileri göz önünde bulundurulmalıdır!
32
DSM-IV Tanı Ölçütleri
• Anamnez,fizik muayene, laboratuvar bulguları semptomların bir tıbbi durumun direk sonuçları olduğunu göstermeli
• Bozukluk diğer bir psikiyatrik bozuklukla daha iyi izah edilmemeli
• Delirium veya demansın bir parçası olmamalı.
• GTD aynı zamanda hem I. Eksen hem de III. Eksende kodlanmalı.
33
Sınıflama
KOGNİTİF BOZUKLUKLAR• GTD a bağlı Delirium • GTD a bağlı Demans• GTD a bağlı Amnestik Bozukluk• GTD a bağlı Psikotik bozukluk• GTD a bağlı Duygudurum
bozukluğu• GTD a bağlı Anksiyete
Bozukluğu
34
Sınıflama (devam)
• GTD a bağlı Cinsel Bozukluk• GTD a bağlı Uyku bozukluğu• GTD a bağlı katatonik bozukluk• GTD a bağlı Kişilik Değişimi• Başka Türlü adlandrılamayan
GTD a bağlı psikiyatrik bozukluk
35
Etyoloji
• TLE• Huntington Hastalığı• Wilson hastalığı• Addison hastalığı• Cushing • Serebrovasküler
Hastalıklar• SSS Tümörleri
36
Etyoloji
• Avitaminoz-Folat B12• Hipo-hipertiroidi• Hipo-hiperparatiroidi• KC yetmezliği• Böbrek yetmezliği• Migren • Multipl Skleroz• Pankreatit
37
Etyoloji
• Porfiri• SLE• Kafa Travması• Antikolinerjik İlaçlar• Steroidler• Amfetamin• Kokain• Halusinojenler
38
Etyoloji
• SSS enfeksiyonları• Ensefalit • Sifiliz• Yavaş Virus Enfeksiyonları • EMN• Ülseratif Kolit• Anemi• Karsinoid Sendrom
39
Etyoloji
• KKY• Pulmoner Ödem• COPD• Hipoksi• Hipoglisemi• Epilepsi• Migren• Feokromasitoma• Porfiri
40
Etyoloji
• Romatoid Artrit• Vestibuler Disfonksiyon• Teofilin
41
Tedavi
• Altta yatan hastalığın özgül tedavisi
42