Kraków14.12.2017

Plany adaptacji do zmian klimatuw miastach powyżej 100 tys. mieszkańców

• Termin realizacji: 24 miesiące

• Źródła finansowania: Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz budżetu państwa

• Beneficjent: Ministerstwo Środowiska

• Partnerzy: 44 miasta

2

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

• Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy

• ARCADIS Polska

3

Realizatorzy

Cele opracowania MPACelem nadrzędnym jest przygotowanie władz miast i ich mieszkańców do świadomego i odpowiedzialnego reagowania na możliwe zmiany klimatu ich skutki (zagrożenia)• Określenie podatności miast na zmiany klimatu• Zaplanowanie działań adaptacyjnych na poziomie lokalnym• Podniesienie świadomości nt. potrzeby adaptacji do zmian klimatu na poziomie

lokalnym

PRODUKT / REZULTATMiejskie Plany Adaptacji (MPA) powstałe z uwzględnieniem specyficznych lokalnych uwarunkowań geograficznych, społecznych i gospodarczych

4

Etapy projektu

ETAP 1 - Rozpoczęcie procesu

ETAP 2 - Ocena podatności – 31.12.2017

ETAP 3 - Analiza Ryzyka – 27.02.2018

ETAP 4 - Opracowanie opcji adaptacji – 30.03.2018

ETAP 5 - Ocena i wybór opcji – 15.06.2018

ETAP 6 - Przygotowanie dokumentu – 31.10.2018

5

Kolejność wykonywania zadań w Etapie II

Zgromadzenie danych i analiza miejskich dokumentów strategicznych i planistycznych

• Karta Informacyjna Miasta

Określenie stopnia ekspozycji na zjawiska klimatyczne i ich pochodne

• Lista najistotniejszych zjawisk klimatycznych i ich pochodnych

Analiza wrażliwości miasta na zmiany klimatu

• Lista sektorów/obszarów miasta najbardziej wrażliwych

Określenie potencjału adaptacyjnego miasta

• Macierz oceny potencjału adaptacyjnego

Ocena podatności miasta

• Macierz oceny podatności miasta 1)Etap III

6

Karta informacyjna miasta

Mapa 1. Położenie fizycznogeograficzne miasta

Mapa 2. Wody powierzchniowe i podziemne

Mapa 3. Obszary wrażliwości miasta

Mapa 4. Gęstość zaludnienia w obszarach wrażliwości

Mapa 5. Mieszkańcy poniżej 5 roku życia w obszarach wrażliwości

Mapa 6. Mieszkańcy powyżej 65 roku życia w obszarach wrażliwości

Mapa 7. Tereny biologicznie czynne w obszarach wrażliwości

Mapa 8. Tereny uszczelnione w obszarach wrażliwości

7

Określenie stopnia ekspozycji na zjawiska klimatyczne i ich pochodne – najistotniejsze zjawiska zidentyfikowane w Krakowie

8

Elementy pogody i klimatu WskaźnikTrend (1981-2015)

IstotnośćScenariusz

klimatycznylato zima

Średnia temperatura powietrza oC Wzrost Wzrost Istotne Wzrost

Fale upałówLiczba dni w falach Wzrost - Istotne Wzrost

Liczba fal Stały - Nieistotne Wzrost

Fale zimnaLiczba dni w falach - Spadek Nieistotne Spadek

Liczba fal - Stały Nieistotne Spadek

Opady atmosferyczneSuma Wzrost Wzrost Nieistotne Wzrost

Deszcze nawalne Wzrost - Istotne Wzrost

Okresy bezopadowe z wysoką temperatura

powietrza

Liczba dni w okresach Wzrost - Nieistotne Wzrost

Liczba okresów Stały - Nieistotne Wzrost

Silny i bardzo silny wiatr Liczba dni z porywem >17 m/s Spadek Nieistotne -

Burze w tym burze z gradem Liczba dni z burzą Stały Nieistotne -

• Powodzie nagłe/miejskie• Powodzie od strony rzek• Koncentracja zanieczyszczeń powietrza oraz występowanie smogu

Zjawiska klimatyczne i ich pochodne przeanalizowane zostały w kontekście tendencji zmianich wartości w latach 1981-2015 oraz spodziewanych przyszłych zmian, tak by w rezultaciedokonać analizy przewidywanego wpływu zmian klimatu na sektory/obszary miasta.

9Dane historyczne i scenariusze klimatyczne

Analiza wrażliwości miasta na zmiany klimatu

Lista sektorów/obszarów miasta najbardziej wrażliwych 17 sektorów – 49 komponentów - wybór 4 najbardziej wrażliwych

Ostateczna lista sektorów/obszarów wraz z macierzą wrażliwości

Robocze spotkania ZE z ZM

Lista sektorów/obszarów wraz z komponentami miasta wrażliwymi na zmiany klimatu

opracowana w oparciu o macierz wrażliwości – Warsztaty nr. 1

Analiza danych przestrzennych, danych GUSWyniki analizy wskaźników czynników

klimatycznych i ich pochodnych Analiza danych dotyczących rejestru zagrożeń z CZK, straży pożarnej itp.

Identyfikacja komponentów miasta wrażliwych na zmiany klimatu

Dokumenty strategiczne Dokumenty planistyczne Informacje ze środków masowego przekazu

10

Analiza wrażliwości miasta na zmiany klimatu 11

Zdrowie Publiczne

Gospodarka Wodna

Transport

Tereny zabudowy mieszkaniowej o wysokiej intensywności z uwzględnieniem terenów zieleni

PA1 - Możliwości finansowe

• budżet miasta, dostęp do funduszy zewnętrznych, zdolność mobilizacji środków partnerów prywatnych,

PA2 - Przygotowanie służb

•przeszkolenie służb inżynieryjnych, medycznych),

PA3 - Kapitał społeczny

• funkcjonowanie organizacji społecznych (pozarządowych, partii politycznych, samorządowych), poziom świadomości społecznej grup lokalnych, gotowość do angażowania się w działania dla miasta,

PA4 - Mechanizmy informowania i ostrzegania społeczności miasta o zagrożeniach związanych ze zmianami klimatu środowiskowych

PA5 - Sieć i wyposażenie instytucji i placówek miejskich w sektorze ochrony zdrowia i edukacji

•szpitale, szkoły, przedszkola

PA6 - Organizacja współpracy z gminami sąsiednimi w zakresie zarządzania kryzysowego

•dostęp do sprzętu i kadry ratowniczej

PA7 - Systemowość ochrony i kształtowania ekosystemów miejskich

•np. infrastruktura błękitno-zielonej

PA8 - Istniejące zaplecze innowacyjne

•instytuty naukowo-badawcze, uczelnie, firmy ekoinnowacyjne

Określenie potencjału adaptacyjnego miasta 12

13

Podatność miasta na zmiany klimatu jest tym większa im słabszy jest jego potencjał adaptacyjny

Średnia wrażliwość Niski potencjał

DUŻA PODATNOŚĆ KOMPONENTU NA ZMIANY KLIMATU

Duża wrażliwość Wysoki potencjał

ŚREDNIA PODATNOŚĆ KOMPONENTU NA ZMIANY KLIMATU

+ =

+ =

Niska wrażliwość Średni potencjał

NISKA PODATNOŚĆ KOMPONENTU NA ZMIANY KLIMATU+ =

Ocena podatności miasta

Ocena podatności miasta

skala ocen wrażliwości

14

Ocena podatności miasta

Macierz oceny podatności miasta

15

Etap III 16

Gospodarka wodna

Zjawiska klimatyczne i ich pochodne

Termika Opady Wiatr

1 2 4 5 6 12 13 14 15 16 17 18 20 25

Tem

per

atu

ra

mak

sym

aln

a

Tem

per

atu

ra m

inim

aln

a

Sto

pn

iod

ni >

27

Fale

up

ałó

w

Fale

zim

na

Des

zcze

naw

aln

e

Ekst

rem

aln

e o

pad

y śn

iegu

Dłu

gotr

wał

e o

kres

y b

ezo

pad

ow

e

Okr

esy

bez

op

ado

we

z w

yso

ką t

emp

erat

urą

Okr

esy

niż

ów

kow

e

Nie

do

bo

ry w

od

y

Po

wó

dź

od

str

on

y rz

ek

Po

wo

dzi

e n

agłe

/ p

ow

od

zie

mie

jski

e

Bu

rze

(w t

ym b

urz

e z

grad

em)

ANALIZA RYZYKA

P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R

Gospodarka wodna (sieci -długość/rozplanowanie ,

obiekty/urządzenia -rodzaje/lokalizacja, wielkość

dostaw/wielkość konsumpcji)

Podsystem zaopatrzenia w wodę

4 2 2 5 2 4 2 4 2 3 2 3 2 4 2 1 2 4 2 4 2

Podsystem gospodarki ściekowej

4 1 2 1 2 1 5 1 4 1 4 3 2 1 3 1 3 1 4 1 1 4 4 4 4 2 3

Infrastruktura przeciwpowodziowa

4 2 2 5 4 4 2 2 3 3 4 1 4 4 4 2 2 2

Zdrowie publiczne/ grupy wrażliwe

Zjawiska klimatyczne i ich pochodne

Termika Opady Powietrze Wiatr

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 14 15 17 18 20 22 23 24 25

Tem

per

atu

ra

mak

sym

aln

a >

30°C

Tem

per

atu

ra

min

imal

na

< -

10°C

Sto

pn

iod

ni <

17

Sto

pn

iod

ni >

27

Fale

up

ałó

w

Fale

zim

na

Tem

per

atu

ra

prz

ejśc

iow

a

Mię

dzy

do

bo

wa

zmia

na

tem

per

atu

ry

Licz

ba

dn

i z T

sr -

5 d

o 2

,5 i

op

adem

MW

C

Des

zcze

n

awal

ne

Ekst

rem

aln

e o

pad

y śn

iegu

Dłu

gotr

wał

e o

kres

y b

ezo

pad

ow

eO

kres

y b

ezo

pad

ow

e z

wys

oką

te

mp

erat

urą

Nie

do

bo

ry

wo

dy

Po

wó

dź

od

st

ron

y rz

ek

Po

wo

dzi

e n

agłe

/ p

ow

od

zie

mie

jski

eK

on

cen

trac

ja

zan

iecz

yszc

zeń

p

ow

ietr

za

Smo

g

Siln

y i b

ard

zo

siln

y w

iatr

Bu

rze

(w t

ym

bu

rze

z gr

adem

)

P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R

Populacja miasta 4 2 2 2 3 1 2 1 5 3 4 2 4 2 2 2 4 2 4 2 4 2 2 3 3 2 3 2 1 2 4 3 4 2 4 3 3 4 2 2 2 2

Osoby > 65 roku życia

4 3 2 2 3 1 2 2 5 4 4 2 4 2 2 2 4 2 4 2 4 2 2 3 3 2 3 3 1 2 4 3 4 2 4 4 3 4 2 3 2 3

Dzieci < 5 roku życia 4 2 2 2 3 1 2 1 5 2 4 2 4 2 2 1 4 2 4 2 4 2 2 3 3 2 3 2 1 2 4 3 4 2 4 4 3 4 2 2 2 2

Zdrowie publiczne/ grupy wrażliwe

Osoby przewlekle chore (choroby układu krążenia i układu oddechowego)

4 2 2 2 3 1 2 1 5 3 4 2 4 2 2 2 4 2 4 2 4 2 2 3 3 2 3 3 1 2 4 3 4 2 4 4 3 4 2 2 2 2

Osoby niepełnosprawne z ograniczoną mobilnością

4 2 2 2 3 1 2 1 5 2 4 2 4 2 2 2 4 2 4 2 4 2 2 3 3 2 3 2 1 2 4 3 4 2 4 3 3 4 2 3 2 3

Osoby bezdomne 4 2 2 4 3 2 2 1 5 2 4 4 4 2 2 2 4 2 4 2 4 3 2 4 3 2 3 2 1 2 4 3 4 2 4 3 3 4 2 3 2 3

Infrastruktura ochrony zdrowia

4 1 2 1 3 1 2 1 5 2 4 2 4 1 2 1 4 2 4 1 4 2 2 3 3 1 3 1 1 2 4 2 4 2 4 2 3 2 2 2 2 2

Infrastruktura opieki społecznej

4 1 2 2 3 1 2 1 5 2 4 3 4 1 2 1 4 2 4 1 4 2 2 3 3 1 3 1 1 2 4 3 4 2 4 1 3 1 2 2 2 2

Transport

Zjawiska klimatyczne i ich pochodne

Termika Opady Wiatr

1 2 4 5 6 7 9 12 13 15 18 20 21 24 25

Tem

per

atu

ra

mak

sym

aln

a >

30

°C

Tem

per

atu

ra

min

imal

na<

-10

°C

Sto

pn

iod

ni >

27

Fale

up

ałó

w

Fale

zim

na

Tem

per

atu

ra

prz

ejśc

iow

a

Licz

ba

dn

i z T

sr -

5 d

o

2,5

i op

adem

Des

zcze

naw

aln

e

Ekst

rem

aln

e o

pad

y śn

iegu

Okr

esy

bez

op

ado

we

z w

yso

ką t

emp

erat

urą

Po

wó

dź

od

str

on

y rz

ek

Po

wo

dzi

e n

agłe

/ p

ow

od

zie

mie

jski

e

Osu

wis

ka

Siln

y i b

ard

zo s

ilny

wia

tr

Bu

rze

(w t

ym b

urz

e z

grad

em)

P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R

Transport (sieci -długość/rozplanowanie,

obiekty -rodzaje/lokalizacja, tabor,

intensywność ruchu)

Podsystem szynowy 4 2 2 2 2 5 2 4 2 4 4 2 4 2 2 2 3 1 4 3 4 2 2 2 2 2 2

Podsystem drogowy 4 2 2 2 2 5 2 4 2 4 2 4 2 4 2 2 2 3 1 4 4 4 3 2 1 2 2 2 2

Podsystem lotniczy 4 2 2 5 4 4 4 4 2 1 3 4 4 2 2 1 2

Podsystem wodny: śródlądowy, morski

4 2 2 5 4 4 4 4 2 3 4 2 4 2 2 2

Podsystem - transport publiczny miejski

4 2 2 2 2 2 5 2 4 2 4 2 4 2 4 2 2 2 3 4 4 4 3 2 1 2 2 2 2

Tereny zadbudowy mieszkaniowej o wysokiej

intensywności z uwzględnieniem terenów

zieleni

Zjawiska klimatyczne i ich pochodne

Termika Opady Powietrze Wiatr

5 6 10 12 13 14 15 17 18 20 22 23 24 25

Fale

up

ałó

w

Fale

zim

na

MW

C

Des

zcze

naw

aln

e

Ekst

rem

aln

e o

pad

y śn

iegu

Dłu

gotr

wał

e o

kres

y b

ezo

pad

ow

e

Okr

esy

bez

op

ado

we

z w

yso

ką t

emp

erat

urą

Nie

do

bo

ry w

od

y

Po

wó

dź

od

str

on

y rz

ek

Po

wo

dzi

e n

agłe

/ p

ow

od

zie

mie

jski

e

Ko

nce

ntr

acja

za

nie

czys

zcze

ń p

ow

ietr

za

Smo

g

Siln

y i b

ard

zo s

ilny

wia

tr

Bu

rze

(w t

ym b

urz

e z

grad

em)

ANALIZA RYZYKA

P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R P K R

Tereny zabudowy mieszkaniowej o wysokiej

intensywności

Zwarta zabudowa historyczna (stare miasto)

5 2 4 1 4 2 4 2 2 2 3 2 3 2 1 1 4 4 4 3 4 3 3 3 2 2 2 2

Zwarta zabudowa śródmiejska (kwartałowa)

5 2 4 1 4 2 4 2 2 2 3 2 3 2 1 1 4 4 4 3 4 3 3 3 2 2 2 2

Osiedla mieszkaniowe -współczesna zabudowa blokowa

5 2 4 1 4 1 4 2 2 2 3 2 3 2 1 1 4 3 4 3 4 3 3 3 2 2 2 2

Deszcze nawalne16%

Powódź od strony rzek

28%

Fale upałów21%

Powodzie miejskie19%

Koncentracja zanieczyszczeń

powietrza16%

Najwyższe ryzyko ocenione w ramach MPA

ETAP 3 - analiza ryzyka•Identyfikacja i ocena ryzyk związanych

ze zmianami klimatu

•Identyfikacja szans (np. zmniejszenie kosztów ponoszonych na skutek odśnieżania – na skutek wzrostu temperatur)

•Identyfikacja braków i luk wiedzy

ETAP 4 –opracowanie opcji

adaptacji

ETAP 5 – ocena i wybór opcji

ETAP 6 –przygotowanie

dokumentu

Co jeszcze przed nami

17

Dziękuję za uwagę

18