skal biocontrole jaarverslag 2014

jaarverslag 2014

BetrouwBaar Bio: toezicht in 2014

voorwoord

Geachte lezer,Voor u ligt het jaarverslag 2014 van Skal Biocontrole.

In 2014 was er volop publieke belangstelling voor de herkomst van ons voedsel. Debatten over de toekomst daarvan en de complexe voedselketens die dat voedsel doorloopt, waren aan de orde van de dag. De biologische sector vormt daarbij voor veel consumenten een positief alternatief voor de conventionele levensmiddelensector. Betrouwbaarheid vanbiologische producten speelt voor hen een belangrijke rol. En dat is waar Skal zich voor inzet, als toezichthouder op de naleving van de Europese biologische regelgeving.

De wetgeving stelt zeer hoge eisen aan biologische bedrijven en vanzelfsprekend ook aan het toezicht van Skal. Van biologische bedrijven wordt verwacht dat ze de regels aantoonbaar naleven. Dat is waar de Skal-inspecteur op toetst.

De inspecties van Skal hebben laten zien dat het overgrote deel van de bio-bedrijven ook in 2014 voldeed aan de wettelijke voorschriften. Waar dat niet zo was trad Skal handhavend op. Die goede naleving in combinatie met handhaving bestendigt de betrouwbaarheid van het Nederlandse bio-product.

De groeiende biologische sector betekent voor Skal hogere inspectie-aantallen. In

2014 zijn uiteindelijk meer dan 1000 infopakketten verstuurd, meer dan 5000 inspecties uitgevoerd, en bijna 200 monsters genomen. Een resultaatom trots op te zijn.

Nieuw management heeft in 2014 ingezet op het sterker aanhalen van de banden met de biologische sector. Als professionele toezichthouder is het belangrijk goed contact te houden met het toezichtsveld. Zonder daarbij overigens je positie als onafhankelijke autoriteit uit het oog te verliezen. Dit vraagt om een goede balans tussen die twee aspecten, zodat je streng kan zijn wanneer het moet, maar soepel wanneer het kan.

Ook 2015 zal een jaar vol dynamiek worden. De biologische sector blijft groeien, er komtnieuwe Europese bio-wetgeving aan én erzal snel meer duidelijkheid komen over detoekomst van Skal als Zelfstandig Bestuurs-Orgaan. In al deze dynamiek zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. We zullen ons dan ook onverminderd inzetten voor een betrouwbaar biologisch product!

Namens bestuur, directie en medewerkers van Skal,

Rob Dortland Voorzitter

voorwoord · 03

jaarverslag 2013

inhoud

inhoud · 05

Voorwoord 03 1. Over Skal Biocontrole 06 2. Betrouwbaar bio in 2014: het traject van toezicht 10 3. Kosten en baten 28 4. Organisatie en bestuurszaken 30 5. Vooruitblik 2015 32

06 · jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · over skal Biocontrole

In dit hoofdstuk vindt u informatie over de missie en werkwijze van Skal.

Wie zijn Wij?Skal Biocontrole is een onafhankelijke organisatie voor het toezicht op de biologische productie in Nederland. In Nederland is Skal door het Ministerie van Economische Zaken (EZ) aangewezen om toezicht te houden op de naleving van de EU-regelgeving voor biologische productie. Dit is bepaald in de Nederlandse Landbouwkwaliteitswetgeving.

De missie van Skal is: Skal houdt op doelmatige en efficiënte wijze toezicht op de naleving van de biologische regelgeving en draagt daarmee bij aan de betrouwbaarheid van de bio-sector. Onze organisatie is gevestigd in Zwolle.

Het aantal biologische producenten is in Nederland de laatste jaren flink toegenomen. Eind 2014 zijn er 3738 geregistreerde bedrijven.

Aantoonbaar biologisch wil zeggen: gecontroleerd en gecertificeerd door een daartoe EU-erkende controle-instantie. De aanduiding “biologisch” is binnen de EU slechts toegestaan op landbouwproducten en levensmiddelen wanneer deze aantoonbaar voldoen aan de daarvoor geldende wettelijke eisen, vastgelegd in de EU-Verordeningen nr. 834/2007, nr. 889/2008. Skal vertaalt de regelgeving naar een uitvoerbaar systeem van toezicht. We doen dat na overleg met de betreffende stakeholders. Zo zetten we ons in voor aantoonbare betrouwbaarheid van het biologische product.

Stichting Skal heeft de status van een Zelfstandig BestuursOrgaan (ZBO). Skal voert geen private programma’s uit.

europees Biologisch keurmerk

1. over skal Biocontrole

Wat doet Skal?Skal Biocontrole controleert en certificeert biologische landbouwbedrijven, verwerkers, importeurs en handels-en opslagbedrijven.

Het toezicht van Skal bestaat uit de volgende drie hoofdonderdelen:

• Informatievoorziening aan (potentieel) geregistreerden over regelgeving en procedures: Ondernemers moeten weten aan welke regels zij zich moeten houden. Daarom besteden wij veel aandacht aan algemene en individuele communicatie met de geregistreerde bedrijven.

• Inspecteren en certificeren: het waarnemen en beoordelen van het bedrijfsproces. Onder certificatie

wordt de uiteindelijke beslissing of een onderneming met recht de aanduiding “biologisch” op de producten mag voer en verstaan. Voldoet een onderneming aan de regelgeving dan ontvangt de onderneming een bewijsstuk, het certificaat. Skal oefent toezicht uit door geregistreerde bedrijven jaarlijks te inspecteren. Ook voert Skal onaangekondigde flitsinspecties en monsternames uit door de hele biologische keten heen.

• Handhaven: toezicht houden op de naleving. Voor een effectieve handhaving is ook informatie van buitenaf van groot belang. Skal put ook uit externe bronnen zoals meldingen door bedrijven, controle-instanties uit binnen- en buitenland en consumenten.

over skal Biocontrole · 07

08· jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · over skal Biocontrole

Hoe borgt Skal Haar kWaliteit?Om er zeker van te zijn dat wij onze werkzaamheden op betrouwbare en eenduidige wijze uitvoeren, is het vereist dat we geaccrediteerd zijn, in dit geval door de Raad voor Accreditatie. De Raad voor Accreditatie krijgt jaar-lijks inzage in onze werkwijze om vast te kunnen stellen of we te werk gaan conform de vastgestelde procedures. De uitvoering van onze taken moet plaatsvinden volgens het kwaliteit-systeem dat voldoet aan de norm EN 45011 voor certificerende organisaties. Dit is bevestigd door de Raad voor Accreditatie die de accreditatie tot 1 oktober 2016 heeft gecontinueerd.

In 2015 moet de accreditatie omgezet worden van de EN45011 naar de ISO 17065 norm. In 2014 is daarom het hele kwaliteitssysteem doorlopen

om eventuele wijzigingen, die betrekking hebben op deze overgang, door te voeren.

Skal zorgt met interne audits van alle procedures voor kwaliteitsborging. In 2014 zijn conform planning 17 interne audits uitgevoerd. Er zijn daarbij een aantal kleine afwijkingen geconstateerd die inmiddels allemaal zijn gesloten.

Nieuwe inspecteurs worden door Skal geautoriseerd door middel van een witness audit (bijwoningsaudit). Inspecteurs die al langer inspecties uitvoeren worden iedere vier jaar geaudit door Skal om na te gaan of de autorisatie gehandhaafd kan blijven. Er zijn in 2014 vier nieuwe inspecteurs geautoriseerd en er zijn 5 witness audits uitgevoerd.

Daarnaast overleggen we zes keer per jaar met onze opdrachtgever, het ministerie van

EZ, over onze prestaties. In dit overleg wordt de uitvoering van taken door Skal en het relevante beleid van het ministerie van EZ besproken, zoals overeengekomen in het Sturings- en Toezichtprotocol.

Ook gaan we regelmatig in gesprek met vertegenwoordigers van de bio-sector om onze rol als toezichthouder en die van de sector te verduidelijken. We werken samen met de sector aan de risico’s en maatschappelijke waarden.

In november 2014 heeft de Food and Veterinary Office (FVO) een audit uitgevoerd bij Skal. Dit is een audit vanuit de Europese commissie met als doel “evaluatie van de controle op de biologische productie en labelling van biologische producten in Nederland”. De audit is goed verlopen. Het eindrapport is nog niet ontvangen.

Met Wie Werkt Skal biocontrole SaMen?Skal richt zich zoveel mogelijk op risicovolle onderdelen van de keten en streeft naar een maximale trefkans wat afwijkingen betreft. Samenwerking met andere toezichthouders en Douane is daarbij van groot belang. Om de kwaliteit van het toezicht te versterken voert Skal overleg met andere toezichthouders zoals de NVWA en met stakeholders binnen de overheid en de bio-sector.

Vanwege de toenemende internationale handelsstroom van bio-producten hecht Skal groot belang aan samenwerking met andere Europese biologische controle-instanties. Dit krijgt vooral vorm in de vereniging European Organic Certifiers Council (EOCC). Doel van de EOCC is dat controle en certificering vanuit een breed gedragen en geharmoniseerd niveau plaats vinden. Skal is actief lid van de EOCC. Voor de betrouwbaarheid en het imago van het internationale bio-productis dat een goede zaak.

over skal Biocontrole · 09

2.

BetrouwBaar Bio:het traject vantoezicht in 2014

In dit hoofdstuk beschrijven we de achtereenvolgende activiteiten in het toezichttraject.

Het traject van toezicht bestaat uit:

• Informatievoorziening over regelgeving en procedures• Inspecteren en certificeren: het waarnemen en beoordelen van het productieproces• Handhaven: toezicht houden op de naleving

inforMatievoorzieningBedrijven die biologisch willen gaan ondernemen ontvangen een informatiepakket. Skal heeft in 2014 1069 infopakketten verstuurd, het merendeel naar Verwerkers en importeurs. Dit is de helft meer dan in 2013. Na een periode van afvlakken van de groei, is de bio-sector vanaf 2013 weer aan het groeien. De stijgende

vraag naar infopakketten is een indicator voor verdere groei in 2015.

De biologische vakbeurs BioVak was ook in 2014 een goede gelegenheid om buiten het inspectiemoment om met geregistreerden van gedachten te wisselen. Veel geïnteresseerden, maar ook geïnteresseerde bedrijven, maken daar gebruik van.

Geregistreerde bedrijven hebben in 2014 tweemaal de geprinte nieuwsbrief Skal Actueel ontvangen met aankondiging van nieuwe regels of herinnering aan bestaande voorschriften. Daarnaast fungeert de website van Skal als belangrijke informatiebron. Met de komst van het klantengebied op de website, kan de geregistreerde meer digitaal afhandelen met Skal.

In 2014 hebben zich een aantal wijzigingen voorgedaan in de wetgeving.

10· jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · BetrouwBaar Bio: het traject van toezicht in 2014

BetrouwBaar Bio: het traject van toezicht in 2014 · 11

De Staatssecretaris van Economische Zaken heeft de definitie van biologische kleine bedrijven tot en met 31 december 2015 verruimd. Hierdoor wordt het mogelijk dat kleine bedrijven met niet meer dan 50 biologische runderen (dit is inclusief jongvee) hun dieren mogen aanbinden tijdens de winterperiode. Een andere wijziging is dat het Import Ontheffingen systeem voor Europa afliep op 30 juni 2014. Hierna werden er geen importontheffingen meerafgegeven door de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO). Over beide wijzigingen zijn de betrokken ondernemers geïnformeerd.

In april 2014 is het tweejaarlijkse klant-tevredenheidsonderzoek uitgevoerd. In totaal hebben 660 biologische bedrijven aan het onderzoek deelgenomen. De biologische bedrijven zijn net zo tevreden over de inspecties als ten tijde van het vorige onderzoek in 2011. Vooral over de professionaliteit en integriteit van de inspecteurs zijn de gecertificeerden positief. Ook zijn zij tevreden over de bereikbaarheid en professionaliteit van het kantoor. Verbeterpunten zijn de informatieverstrekking en de klachtafhandeling.

inSpecteren en certificerenOnze inspectie-aantallen zijn afhankelijk van het aantal biologische bedrijven. De biologische sector is in 2014 gegroeid;

het aantal geregistreerde bio-bedrijven is toegenomen naar 3738. Van de 3738 hebben 3625 gecertificeerde bedrijfs-processen. De overige bedrijven zijn in omschakeling (Landbouw) of in voorbereiding (Verwerking en import). Het totale landbouwareaal is gegroeid, ondanks een daling in het aantal gecer-tificeerde landbouwbedrijven. In 2014 zijn 302 bedrijven uitgetreden bij Skal, dit waren er 194 in 2013. Van de 302 uittreders zijn er 194 verwerking/ handel en 108 landbouwers. Redenen voor uittreden zijn gebrek aan economische meerwaarde, geen gereed melding toelatingsonderzoek, faillissementen, privé-omstandigheden en wegvallen bio-activiteiten.

2014 kende een forse aanwas van 439 nieuwe geregistreerden. De netto groei van het aantal geregistreerde bedrijven komt uit op 137 in 2014. De gerealiseerde groei is 4%. Deze groei komt volledig voor rekening van de bedrijven zonder landbouwactiviteiten.

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1.536 1.560 1.600 1.646 1.658 1.647 1600

46.983 49.809 51.150 52.206 50.736 53.379 57.045

3.540 2.174 2.761 2.988 3.046 2.559 1.957

50.523 51.983 53.911 55.194 53.782 55.938 58.645

• Gecertificeerde landbouwbedrijven• Oppervlakte (ha) landbouwbedrijven • Oppervlakte (ha) in omschakeling• Totaal ha

tabel 2 : Landbouwbedrijven met areaal per 1 januari

4000350030002500200015001000

5000

figuur 1 : Overzicht ontwikkeling aantal geregistreerde bedrijven per 1 januari

totaallandbouwbereiding / handel

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

20012003

20052007

20092011

20132015

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2.720 2.889 3.133 3.411 3.423 3.601 3.738Aantal bedrijven

tabel 1 : Aantal geregistreerde bedrijven per 1 januari

12 · jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · BetrouwBaar Bio: het traject van toezicht in 2014


type inSpectie

• Toelatingsonderzoeken• Uitbreiding• Basisinspecties• Herinspecties• Diepte & keten & fraude• Onaangekondigde flitsinspectie• Monstername

totaal

planning

300 100

3.650150

–570

–

4.770

realisatie

35579

3.63715620*494

137

4.878

planning

35080

3780150

–550

–

4.910

realisatie

42398

359917112*

605

193

5.101

tabel 3 : Geplande en uitgevoerde inspecties in 2013 en 2014

2013 2014

Tabel 3 laat een overzicht zien van de aantallen inspecties van Skal in 2013 en 2014. Alle gecertificeerde bedrijven zijn geïnspecteerd in 2014. Het aantal jaarlijkse inspecties is lager dan gepland. Dit is volledig toe te schrijven aan het aantal uittreders.

Het aantal uitbreidingen van bestaande bedrijven was in 2014 hoger dan verwacht. Een voorbeeld van een uitbreiding is dat een importeur ook zelf producten gaat verwerken, daar gaat een inspectie aan vooraf.

Het gecertificeerde landbouwareaal is in 2014 van 55.938 (incl. omschakeling) hectare toegenomen naar 58.645. Netto zijn er 47 biologische landbouwbedrijven minder dan op 1 januari 2014. Hiermee zit het aantal gecertificeerde landbouwbedrijven op het niveau van 2011.

Redenen voor de 108 uittredingen van landbouwbedrijven zijn samenvoegingen met andere bio-bedrijven, bedrijfsovernames door gangbare bedrijven, niet kunnen voldoen aan de biologische regelgeving en privé-omstandigheden.

* In 2013 incl. herinspecties nav diepte-inspectie. In 2014 excl. herinspecties.

In 2014 hebben we 326 onaangekondigde flitsinspecties uitgevoerd bij landbouw-bedrijven en 279 bij Verwerkers en importeurs. Bij veehouderij wordt de flitsinspectie o.a. ingezet om te kijken of de dieren toegang hebben tot uitloop/ weidegang. Bij Verwerking en import werd de flitsinspectie o.a. ingezet om te kijken of de etiketten en inkoopfacturen van de bedrijven voldeden. Met flitsinspecties spelen we in op de actualiteit. Het valt onder risicogericht toezicht.

Wanneer we tijdens de jaarlijkse inspecties bijzondere zaken tegenkomen of vermoeden, kunnen we besluiten tot herinspectie of flitsinspectie. Maar ook meldingen van derden kunnen daartoe leiden. In 2014 hebben we 193 keer gebruik gemaakt van monstername. Dit is een stijging t.o.v. voorgaande jaren. Monstername wordt steeds

vaker ingezet om de biologische herkomst van producten te onderzoeken.



MonSternaMe

Monstername is een van de instrumenten van de controles van Skal. De Europese bio-wetgeving schrijft voor dat jaarlijks tenminste 5% van de biologische bedrijven bemonsterd worden. Wanneer hierbij residuen van gewasbeschermingsmiddelen worden aangetroffen informeren EU-lidstaten elkaar om de oorzaak vast te stellen en waar nodig én mogelijk maatregelente nemen om producten uit de markt te halen.

toezicHt op de biologiScHe vleeSSector

Skal heeft in 2014 extra aandacht besteed aan de biologische vleessector via aangekondigde en onaangekondigde inspecties. De gecertificeerde ondernemers die extra zijn geïnspecteerd hebben allen hun bio-certificaat behouden.

De inspecties tonen aan dat de biologische vleessector zich verder kan ontwikkelen om de traceerbaarheid te verhogen. Biologische certificering vereist een zeer goede administratie, hier voldeden enkele vleesverwerkers niet aan. Bij de verplichte herinspecties konden deze afwijkingen gesloten worden, omdat de ondernemers de administratie voldoende hadden verbeterd.

In 2014 stond een vleesverwerker onder verscherpt toezicht, nadat eind 2013 een ernstige overtreding bekend werd uit 2012. De aanvullende inspecties in 2014 hebben geen nieuwe overtredingen aan het licht gebracht. Het bedrijf staat in 2015 niet langer onder verscherpt toezicht.

In 2015 blijft Skal extra toezicht houden op de biologische vleessector. Naast extra inspecties bij slachterijen en vleesverwerkers, wordt ook de vleesveehandel aanvullend geïnspecteerd. Doel hiervan is aantoonbare betrouwbaarheid van het biologische vleesproduct. Dit is de verantwoordelijkheid van alle schakels in de keten. Onze inspecteurs zullen hier extra op letten in 2015.


De ontheffing voor het aanbinden van runderen op kleine bedrijven geldt voor onbepaalde tijd. De ontheffing van de aanvragers uit voorgaande jaren is in 2014 dus nog geldig.

Sinds 2011 is er een toename in het aantal gecertificeerde bedrijven met vee. Ook wordt de biologische veehouderij steeds grootschaliger. Daar biologische dieren maar beperkt beschikbaar zijn, is er een gestage toename in het aantal ontheffingen op aanvoer van gangbare dieren. Het aantal ontheffingen voor uitgangsmateriaal neemt af doordat aanvragen vaker gezamenlijk worden gedaan door de opdrachtgever,

bijvoorbeeld een verwerker die voor alle telers ontheffing aanvraagt. Ook worden meerdere ontheffingen voor zeer kleine hoeveelheden met één aanvraag ingediend, waarbij wordt verwezen naar een bijlage met gewassen en rassen. Dit is een praktische oplossing om de administratieve lastendruk te verlichten.

In een aantal gevallen is het mogelijk dat bedrijven ontheffing krijgen van een bepaalde verplichting om de regels na te leven. Het gaat hier

vooral om landbouwbedrijven.Skal heeft minder ontheffingen uitgegeven dan in 2013. Zie tabel 4.

• Aanbinden runderen op kleine bedrijven• Aanvoer gangbare dieren • Onthoornen• Percentage A-meststoffen• Uitgangsmateriaal

totaal

2013 2

47315

1.850

1.936

2014

26126

61.699

1.794

tabel 4 : Ontheffingen in 2013 en 2014


naleving Wetgeving in 2014De inspecties van Skal hebben laten zien dat het overgrote deel van de bio-bedrijven ook in 2014 voldeed aan de wettelijke voorschriften. Deze bedrijven zagen hun certificaat verlengd of vernieuwd en nieuw aangemelde bedrijven ontvingen hun eerste certificaat.

We beschouwen het navolgen van de regelgeving als een positief signaal voor de betrouwbaarheid van het Nederlandse bio-product.

Niet alle bedrijven voldeden echter aan de gestelde eisen. De inspecteurs constateerden tijdens hun 5101 bedrijfsbezoeken in totaal 750 ernstige afwijkingen en 42 fatale afwijkingen. Het aantal fatale afwijkingen is lager dan in 2013, zie tabel 5.


drie typeS afWijkingen

fatale afWijking: Ondanks dat de naam ‘fataal’ anders doet vermoeden, heeft fataal geen invloed op de voedselveiligheid van het betreffende product, maar het betekent dat het product of proces niet meer voldoet aan de biologische eisen.

Een fatale afwijking in de landbouw, is een afwijking met langdurige gevolgen die de basisprincipes van de biologische landbouw schendt. Meestal leidt dit ertoe dat een partij of perceel wordt gedecertificeerd. Een voorbeeld is dat een biologische boer een niet-toegestaan gewasbeschermingsmiddel heeft gebruikt. Het gewas dat behandeld is met een niet-toegestaan gewasbeschermingsmiddel mag niet als biologisch worden verkocht en wordt door ons gedecertificeerd.

In het geval van een fatale afwijking bij een verwerkend bedrijf heeft de afwijking gevolgen voor de biologische status van het product. Meestal leidt dit ertoe dat een partij wordt gedecertificeerd. Een voorbeeld hiervan is dat een biologisch gecerti-ficeerd bedrijf een gangbaar product op de markt brengt en het biologisch noemt.

ernStige afWijking: Een ernstige afwijking is een op zich zelfstaande afwijking die van invloed kán zijn op het biologische proces. Dit hoeft dus nog niet te betekenen dat het product of proces niet voldoet aan de biologische eisen. De gecertificeerde krijgt een hersteltermijn voor de geconstateerde afwijking. Wordt het probleem niet binnen de maximale hersteltermijn van drie maanden opgelost, dan wordt de afwijking verzwaard naar fataal.

Een voorbeeld van een ernstige afwijking bij een landbouwbedrijf is het gebruik van niet-biologisch zaaizaad of pootgoed, zonder ontheffing van Skal, waarbij de verdere teelt volledig biologisch kan zijn geweest.

Een voorbeeld van een ernstige afwijking bij een verwerkend bedrijf is dat het bedrijf in het kwaliteitssysteem geen volledig overzicht heeft opgenomen van de biologische beheerspunten.Beheerspunten zijn punten in het bedrijfsproces die risicovol zijn, bijvoorbeeld: kans op vermenging met gangbare ingrediënten.


licHte afWijking: Een lichte afwijking is een kleine afwijking van de regels, die niet van invloed is op het product, maar wel aanpassing behoeft. In 2014 werden 3.972 lichte afwijkingen geconstateerd. In 2013 waren dit er 2.480. De groei in het aantal lichte afwijkingen komt doordat Skal strenger is geworden op aanduidingen (op etiketten, facturen, pakbonnen) en ingangscontrole bij zowel landbouw-bedrijven als verwerkers. Ingangscontrole en biologische aanduidingen op producten zijn voorwaarden voor Skal om effectieve ketencontroles uit te kunnen voeren. Vandaar dat hier in 2014 scherp naar is gekeken.

Een afwijking wordt opgeheven als de gecertificeerde het proces heeft gecorrigeerd en dit door Skal is geverifieerd.

2009 2010 2011 2012 2013 2014

38 29 45 19 70 42 258 441 575 411 687 750

• Fataal• Ernstig

tabel 5 : Ontwikkeling aantal afwijkingen vanaf 2009

overzicHt fatale afWijkingenDe 42 fatale afwijkingen zijn geconstateerd bij 38 bedrijven (incl sublocaties). Van de 42 fatale afwijkingen zijn er 24 herhaalde ernstige afwijkingen. Drie verwerkers hebben in 2014 een fatale afwijking gekregen. De overige 35 bedrijven met een fatale afwijking zijn landbouwbedrijven. Bij meerdere fatale afwijkingen wordt het hele bedrijf geschorst of gedecertificeerd.

In 2014 hebben we een slager gedecertificeerd en van een importeur het certificaat tijdelijk opgeschort.


Afwijking

• Eengedeeltevandedierenkrijgtonvoldoende weidegang/ uitloop• Gebruikniet-toegestaangewasbeschermingsmiddel• (Nietvoldoenaanvoorwaardenontheffingbij) aanbinden• Telaag%A-meststoffen• Tehogestikstofgiftuitdierlijkemestopbiologische landbouwgrond• Gebruikontsmet(gangbaar)uitgangsmateriaal voor de teelt• Inrichtingvandeuitloopvoldoetniet• Mest:Gebruikkunstmest• Teveelgangbaredierenaangevoerd• Scheidingisonvoldoende,contaminatieheeftplaats- gevonden, het product voldoet niet aan de eisen• Debezettingindeuitloopistehoog

Aantal

14

65

42

2

2111

1

Herhaald ernstig

7

-5

42

1

2--1

1

Overzicht van fatale afwijkingen bij landbouwbedrijven in 2014:


Afwijking

• Werkreceptuurkomtnietovereenmet product. Gangbaar wordt verkocht als bio • Productspecificatievoldoetnietmeer Perdirectproductspecificatieaangemaakt Geen twijfel aan bio-status • Verkoopvanbiologischproductzonder productspecificatie.Productisniet aantoonbaar biologisch

Aantal 1

1

1

Herhaald ernstig

-

1

-

Overzicht van fatale afwijkingen Verwerking en import in 2014:

overzicHt ernStige afWijkingenDe 750 ernstige afwijkingen zijn geconstateerd bij 531 bedrijven. Een bedrijf kan dus meerdere ernstige afwijkingen hebben gekregen in een jaar.

Het aantal afwijkingen is in 2014 hoger dan in voorgaande jaren. Dit iste verklaren door het groeiend aantal gecertificeerden, verscherpte inspecties met behulp van een nieuwe vragenlijst en focus op inspectiekwaliteit. Lichte afwijkingen kunnen verzwaard worden naar ernstig, wanneer ze herhaald geconstateerd worden. Dit is in 32% van de ernstige afwijkingen het geval. Van de 750 ernstige afwijkingen zijn er 506 geconstateerd bij landbouwbedrijven en 244 bij Verwerking en import.

Dit is de top drie van meest voorkomende ernstige afwijkingen uit 2014 voor landbouwbedrijven:

1. Uitgangsmateriaal voldoet niet 2. PercentageA-meststoffenvoldoetniet3. Rantsoen van de runderen voldoet niet

Ten opzichte van 2013 zijn uit de top 3 verdwenen:

‘Te weinig uitloop-mogelijkheden voor aangebonden koeien in de winterperiode’ en ‘Het gebruik van niet-toegestane meststoffen’.

Dit is de top drie van meest voorkomende ernstige afwijkingen uit 2014 bij vervaar-digers en handelaren van biologische producten:

1. Risico-analyse voor bio-producten niet (volledig) aantoonbaar. Bedrijf heeft onvoldoende inzicht in de BiologischeBeheersPunten(BBP’s)2. Controle op de bio-status van binnenkomende producten is niet structureel aantoonbaar uitgevoerd. Registratie ontbreekt (deels). 3. Interne productstromen van grondstof tot eindproduct zijn niet volledig inzichtelijk.

Ten opzichte van 2013 zijn uit de top 3 verdwenen:

‘Verschil tussen werkreceptuur‘en‘Productspecificatie’.

Skal heeft een voorbeeld van een Risico-analyse beschikbaar op haar website, om het bedrijven makkelijker te maken deze afwijking te voorkomen. We merken echter dat bedrijven dit voorbeeld in zijn geheel overnemen, zonder het aan te passen naar de eigen bedrijfsspecifieke situatie. Dan levert het alsnog een afwijking op.


over reSiduen van geWaSbeScHerMingSMiddelen

Contaminaties met gewasbeschermingsmiddelen zijn helaas niet voor 100% uit te sluiten in de biologische sector. Via de lucht, vervuiling van oppervlakte-water en aanwezigheid van middelen in bodems die vroeger behandeld zijn, kan besmetting ontstaan van het biologische product. Ook via transport en opslag kunnen besmettingen optreden, waardoor er residuen in producten terecht komen. De biologische sector heeft een strenge norm voor residuen. Deze norm is afgeleid van de zeer strenge babyvoedingsnorm. Wanneer deze norm wordt overschreden, wordt het product geblokkeerd en onderzoekt Skal in samenspraak met het betreffende bedrijf hoe de contaminatie heeft kunnen plaatsvinden. Door de oorzaak te achterhalen, kan een soortgelijke besmetting in de toekomst voorkomen worden. Als blijkt dat er onzorgvuldig is gehandeld dan wordt het product gedecertificeerd en vinden passende sancties plaats.


SanctieSSkal beschikt over een duidelijk sanctie-beleid dat gericht is op het herstel van afwijkingen en dat voorkomt dat een product ten onrechte als biologisch op de markt komt. Wanneer een bedrijf of product niet aan de gestelde eisen voldoet leggen we corrigerende maatregelen op, afhankelijk van de ernst van de overtre-ding. Dit varieert van een berisping of herinspectie tot intrekking van het certificaat. In een aantal complexe zaken hebben we met het betreffende bedrijf een gesprek gevoerd om zo tot een beter afgewogen en gedragen besluit te komen.

In 2014 hebben we één slager gedecertificeerd en één importeur opgeschort voor het niet naleven van de biologische regelgeving. Van een groenteteler die niet-toegestane gewasbeschermingsmiddelen had gebruikt hebben we het certificaat van het desbetreffende perceel ingetrokken.

beoordeling inSpectierapportenNa de inspectie worden de inspectie-waarnemingen op kantoor beoordeeld door onze certificatiemedewerkers. In het kader van onpartijdigheid en onafhankelijkheid gebeurt dit altijd door een andere medewerker dan de inspecteur.

De doorlooptijd tussen inspectiedatum en beoordeling inspectierapport was de eerste helft van 2014 te hoog. Bij Verwerking en

import lag het gemiddelde op 51 dagen, bij Landbouw op 41 dagen. De doorlooptijd is structureel aangepast. In de tweede helft van 2014 is goed zichtbaar dat de doorloop-tijd sterk afneemt. Aan het einde van 2014 waren alle rapporten afgehandeld.

De certificatiemedewerkers hebben in 2014 naast de inspectierapporten 1568 transactiecertificaten en 1217 nieuwe productspecificaties verwerkt.

attenderingen en bezWarenWe hebben in 2014 60 gangbare bedrijven geattendeerd op het feit dat zij zich onder toezicht van Skal moeten stellen omdat ze bio-activiteiten verrichten (57 in 2013). Twaalf hiervan hebben zich inmiddels laten registreren, 37 zijn gestopt met de bio-activiteit. Van de overige attenderingen loopt de procedure nog. Een deel van de attenderingen komt voort uit meldingen van oplettende consumenten.

Er zijn in 2014 18 bezwaarschriften ingediend, waarvan er 14 betrekking hadden op facturen. Van de overige vier zaken is er één niet-ontvankelijk verklaard. De tweede betrof de decertificering van een perceel in een kas in verband met residuen van niet-toegestane middelen.

Het derde bezwaar heeft betrekking op drift. Skal heeft het bezwaar afgewezen omdat in dit geval de teler voldoende voorzorgsmaatregelen had getroffen.


Het laatste bezwaar is op dit moment nog in behandeling en heeft betrekking op de vraag of een bepaalde stof al dan niet is toegestaan in de biologische landbouw.

Het Skal-Tuchtgerecht bestaat uit onafhankelijke rechters en heeft na een zitting in 2014 uitspraak gedaan in twee zaken. Hierbij is een maximale boete opgelegd aan een vleesverwerker voor het verkopen van gangbaar vlees als biologisch (overtreding uit 2012). Daarnaast is in juli via een voorzitters-beschikking een boete opgelegd aan een veehouder die vlees van runderen als biologisch had verkocht terwijl de omschakelingsperiode nog niet was verstreken.

In 2014 zijn nog vijf Tuchtrechtelijke verklaringen aangezegd. De zittingen hiervoor zijn gepland voor januari 2015.

We hebben in 2014 191 meldingen ontvangen van twijfel aan de biologische status van de producten geleverd door Nederlandse producenten. Deze meldingen kwamen van geregistreerde bedrijven, andere (buitenlandse) certificeerders en overheidsinstanties.

2009 2010 2011 2012 2013 2014 130 158 199 158 158 191Meldingen

tabel 6 : Ontwikkeling aantal meldingen vanaf 2009


De tendens dat bedrijven veel eerder zelf hun verantwoordelijkheid nemen en verdachte partijen laten onderzoeken via

monstername, zet zich voort. Dit vertaalt zich in een groeiend aantal meldingen van geregistreerde bedrijven.

MeldingSplicHt bij tWijfel

In de verordening 889/2008 artikel 91 staat dat als u (de gecertificeerde) het vermoeden heeft dat een door het bedrijf gekocht, geïmporteerd, geproduceerd of bereid product niet aan de eisen van biologische productie voldoet, u procedures in moet leiden om elke aanduiding betreffende de biologische productiemethode van dat product te verwijderen of om het product af te zonderen en te identificeren. U mag het product pas gaan verwerken, verpakken of in de handel brengen nadat de twijfel is weggenomen.

Bij twijfel over de bio-status van een product bent u verplicht een melding te doen aan Skal. Dit kan via: [email protected]


extra inSpectieS biologiScHe Spelt: geen afWijkingen

Vanwege signalen uit de markt over schaarste van biologische spelt, heeft Skal extra inspecties uitgevoerd. Skal heeft in 2014 15 bedrijven die spelt verwerken extra geïnspecteerd. Op basis van leveringsdocumenten heeft Skal vastgesteld dat de spelt van biologische herkomst was. Daarnaast zijn bij de bedrijven monsters genomen en geanalyseerd op niet-toegestane chemische gewasbeschermingsmiddelen. Deze zijn niet gevonden. Een goed resultaat! Uitgaande van deze steekproef is er geen reden te twijfelen aan de biologische status van biologische spelt.

Steekproef biologiScHe groente en fruit uit Het buitenland

In augustus 2014 heeft Skal via een steekproef 48 monsters genomen van verse groente en fruit bij 20 groothandels, importeurs en winkels. In één van de 48 producten is een residu van een niet-toegestaan gewasbeschermingsmiddel teruggevonden.

De bemonsterde groentes en fruit komen allemaal van buiten Nederland en worden verhandeld of verwerkt door Nederlandse biologische bedrijven. De producten zijn afkomstig uit 10 niet EU-landen en 6 EU-landen. In 47 van de monsters is geen enkel spoor van gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen. In één monster van grapefruit uit Zuid-Afrika zat een residu van een in de EU niet toegelaten gewasbeschermingsmiddel. Skal heeft het betrokken bedrijf geïnformeerd en een melding gemaakt naar Duitsland waar de importeur gevestigd is. Een gedeelte van de partij grapefruits is geretourneerd naar de leverancier, de rest was al geconsumeerd en kon dus niet uit de markt gehaald worden. Toekomstige leveringen van het betrokken bedrijf moeten eerst getest worden, voordat ze verhandeld mogen worden als biologisch. Skal ziet erop toe dat dit gebeurt.

3. kosten en Baten

baten• Jaarlijks abonnement • Jaarlijkse inspectie• Overige inkomsten

Totaal baten

laSten• Personeelskosten• Regelgeving, analyses• Kosten automatisering inclusief ontwikkeling.• Algemene en organisatie kosten, inclusief huisvesting• Voorlichting en Communicatie• Inhuur controlecapaciteit en overige dienstverlening• Lasten bestemmingsreserve R&D, innovatie, kwaliteit

Totaal lasten

• Exploitatieresultaat• Rentebaten• Financiële baten

Totaal resultaat

Begroot 2015

1.455.000 1.473.000

543.000

3.471.000

1.861.000 80.000

222.000

429.000

76.000

800.000

40.000

3.508.000

-37.000 37.000

–

–

Begroot 2014

1.401.000 1.389.000 483.000

3.273.000

1.682.000 58.000

139.000

423.000

48.000

917.000

40.000

3.307.000

-34.000 34.000

–

–

Realisatie2014

1.398.035 1.437.734 567.770

3.403.539

1.694.161 43.159

101.406

416.355

36.861

912.838

40.003

3.244.783

158.756 39.326

–

198.082

Realisatie2013

1.316.824 1.307.455

522.049

3.146.328

1.723.807 48.656 112.872

459.765

30.574

927.911

27.751

3.331.336

-185.008 40.729

40.680

-103.599

Resultatenoverzicht 2014 en begroting 2014 (in Euro)

28 · jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · kosten en Baten

toelicHting bij reSultatenoverzicHtIn 2014 heeft Skal een positief resultaat van €198.000 gerealiseerd. Omdat voor de lasten R&D, innovatie en kwaliteit een bestemmingsreserve is gevormd, wordt een positief resultaat van circa €238.000 toegevoegd aan de Algemene Reserve. Daarmee bedraagt het Eigen Vermogen eind 2014 59% van de gemiddelde omzet van de laatste drie jaar. Het bestuur acht de reserve nodig om de volgende risico’s af te dekken: bedrijfsaansprakelijkheid, forse mutaties in het aantal geregis-treerden en de verzuimkosten.

Skal volgt bij het onderbrengen van haar tegoeden haar eigen beleid en de Fido-regeling (Financiering decentrale overheden). De beleggingen van Skal (staatsobligaties) kennen een garantie op de hoofdsom.

controleverklaring accountantOp 8 april 2015 heeft “Van Driel de Graaf accountants en adviseurs” een goedkeurende verklaring gegeven aan de Jaarrekening 2014.

kosten en Baten · 29

30· jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · organisatie en Bestuurszaken

4. organisatie en Bestuurszaken

deSkundig perSoneelOnze medewerkers vormen de kracht van de organisatie; hun aantal, inzet en kwaliteiten bepalen het succes van ons toezicht.

Eind 2014 was in totaal ca. 22,8 fte eigen personeel werkzaam voor Skal en 9,1 fte ingehuurd personeel. Daarvan werkt 5,8 voor Team Toezicht en Handhaving, 14,6 voor Team Inspectie en 4,9 voor Team Certificatie. Het aantal fte per 10 bedrijven was in 2014 0,09. Dit is gelijk aan 2013.

Begin 2014 startte onze nieuwe directeur Margreet van Brakel.

Opleiding en bijscholing van medewerkers vond plaats, gericht op verdere professio- nalisering van ons toezicht. Het ging daarbij om inhoudelijke vakkennis, persoonlijke en teamontwikkeling.

tariefSySteMatiekDe tariefsystematiek is in 2014 gelijk gebleven aan 2013. De tariefsystematiek is gebaseerd op kostentoerekening.

beStuurSzakenStichting Skal heeft een Algemeen Bestuur en een Dagelijks Bestuur. Het Algemeen bestuur kwam vier keer bijeen. Belangrijke gespreksonderwerpen waren: de planning en controlcyclus, risicogericht toezicht en het zbo-dossier. De samenstelling van het bestuur wijzigde met een wisseling van voorzitter en vicevoorzitter, een wisseling van een lid Dagelijks Bestuur en van de vertegenwoordiging van de vakgroep biologische landen tuinbouw LTO.

inStitutioneel riSicobeleidDeze paragraaf bespreekt het institu-tioneel risicobeleid dat gericht is op de continuïteit van de organisatie om haar toekomstbestendig te maken. • De relatie met het Ministerie van EZ is bestendigd, het overleg is geïntensiveerd. • Skal is bezig haar Algemene Reserve te verminderen tot het gewenste niveau van 50%. • De beveiliging van de ICT is zodanig geregeld dat alleen bevoegde medewerkers vertrouwelijke zaken van geregistreerden kunnen inzien en bewerken.• De Raad voor Accreditatie heeft het kwaliteitssysteem van Skal geaudit

op kantoor en tijdens inspecties. De Raad heeft de accreditatie verlengd. Het kwaliteitssysteem voldoet aan de EN45011 voor certificerende organisaties

beloningDe inkomens en verstrekte vergoedingen zijn conform de Wet Normering Topinkomens.

organisatie en Bestuurszaken · 31

beStuurSSaMenStelling per 31-12-2014

Rob Dortland Voorzitter en lid Dagelijks BestuurAdriaan Koppens Vicevoorzitter,Penningmeesterenlid Dagelijks BestuurCoen van Ruiten Lid Dagelijks BestuurKrijn Poppe Lid Algemeen Bestuur namens LTO/BioHuisCor Bosch Lid Algemeen Bestuur namens LTO/BioHuisHeike Axmann Lid Algemeen Bestuur namens Vereniging vanBiologischeProducentenMarc Jansen Lid Algemeen Bestuur namens Centraal Bureau Levensmiddelenhandel

Directie 2014 Margreet van Brakel DirecteurAnja Ekkelboom Adjunct-directeur

5. vooruitBlik 2015

Het eerste halfjaar van 2015 is belangrijk voor de ontwikkeling van de biologische sector in Europa. De Europese commissie wil de biologische regelgeving aanpassen. Skal volgt de ontwikkelingen en focust daarbij op de handhaafbaarheid van het nieuwe voorstel, dat verwacht wordt in de eerste helft van 2015.

Het eerste halfjaar van 2015 zal ook beslissend zijn voor de toekomst van de organisatie Skal. Skal is een Zelfstandig BestuursOrgaan (ZBO) en vervult vanuit een private stichting een publieke taak. Opdrachtgever is het ministerie van Economische Zaken. Het regeerakkoord uit 2013 stelt de zbo-vorm ter discussie en wil het aantal zbo’s in Nederland reduceren. In de eerste helft van 2015 wordt meer duidelijkheid verwacht over de toekomst van Skal en onze rol als toezichthouder op de biologische sector.

MeerjarenviSieVoor de langere termijn heeft Skal een meerjarenvisie 2011 – 2015 vastgesteld. Hierin staat beschreven hoe we op de ontwikkelingen van de komende jaren denken in te spelen:

• Skal verhoogt de doelmatigheid van haar werkzaamheden door meer risicogericht toezicht.• Skal erkent de diversiteit van de geregistreerde bedrijven en handelt daarnaar.• Skal zal zich concentreren op haar kernactiviteiten: certificatie en controle. Voor 2015 geldt – net als voorgaande jaren – effectief toezicht als hét speerpunt.

plannen WerkorganiSatie 2015In 2015 werken we continue aan een efficiënt en effectief certificerings- en handhavingsproces. Dit gaat leiden tot kortere reactietermijnen en doorlooptijden. 2015 staat in het teken van het optimaliserenvan het risicogericht toezicht. Daarnaast gaan we structureel werken aan onze klantgerichtheid als inspectie-organisatie. We gaan onze inspecties continue evalu-eren door gecertificeerden steekproefs-gewijs telefonisch te benaderen na de inspectie. Ook zetten we in op het actiever communiceren met onze gecertificeerden. Voor onze inspecteurs gaat 2015 om het harmoniseren van de inspecties. Doel is om door middel van intervisie en gezamenlijke inspecteursdagen te komen tot verdere standaardisering van de inspecties.

32 · jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · vooruitBlik 2015

34 · jaarverslag 2014 · skal Biocontrole · colofon

jaarverslag 2013

colofon

Dit jaarverslag is een uitgave van Skal Biocontrole. Skal is toezichthouder op

de biologische productie, aangewezen door het ministerie van Economische Zaken.

Dit Jaarverslag is gedrukt op Biotop papier.

Eindredactie: Skal Biocontrole, Zwolle.

Ontwerp: People Like Frank, Groningen.

Stichting Skal

Postbus 384, 8000 AJ Zwolle

www.skal.nl

http://www.skal.nl/

http://peoplelikefrank.nl/

http://www.skal.nl/

www.skal.nl

skal biocontrole jaarverslag 2014

Documents