sivi-elekrolİt metabolİzmasi ve...

66
SIVI-ELEKROLİT İZLEMİ Dr. Aykut S Dr. Aykut S İ İ F F İ İ L L Dokuz Eyl Dokuz Eyl ü ü l l Ü Ü niversitesi niversitesi

Upload: leduong

Post on 01-May-2019

252 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SIVI-ELEKROLİT İZLEMİ

Dr. Aykut SDr. Aykut SİİFFİİLLDokuz EylDokuz Eylüül l ÜÜniversitesiniversitesi

Page 2: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI

HiponatremiHiponatremiHipernatremiHipernatremiHiperpotasemiHiperpotasemiHipopotasemiHipopotasemiHiperkalsemiHiperkalsemi…………

Page 3: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI

DehidratasyonDehidratasyonÖÖdemdemHipervolemiHipervolemi

Page 4: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Hücre içi Hücre dışı

25 lt 17 lt

K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L

280 mOsm/kg 280 mOsm/kg

Volüm42 lt

H2O H2O

Page 5: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Hücre içi Hücre dışı

24,1 lt

K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L

290 mOsm/kg 290 mOsm/kg

Volüm42 lt

420 mEq/LNaCl

17,9 ltH2O

25 lt 17 lt

K+= 145 mEq/L Na+= 145 mEq/L

280 mOsm/kg 280 mOsm/kg

Page 6: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Hücre dışıHücre içi

25,9 lt 17,6 ltK+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L

270 mOsm/kg 270 mOsm/kg

Volüm43,5

1,5 lt H2O

H2O25 lt 17 lt

K+= 135 mEq/L Na+= 135 mEq/L

280 mOsm/kg 280 mOsm/kg

Volüm42 lt

Page 7: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Hücre içi Hücre dışı

25 lt 18,5 lt

K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L

280 mOsm/kg 280 mOsm/kg

Volüm43,5 lt

1.5 ltNaCl

25 lt 17 lt

Volüm42 lt

Page 8: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

KAVRAMLAR

HipervolemiHipervolemi: : VVüücut sodyum ve su cut sodyum ve su miktarmiktarıınnıın artmasn artmasıı

ÖÖdemdem: V: Vüücut sodyum ve su miktarcut sodyum ve su miktarıınnıın n artmasartmasıı

HipovolemiHipovolemi: V: Vüücut sodyum ve su cut sodyum ve su miktarmiktarıınnıın azalmasn azalmasıı

Page 9: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

KAVRAMLAR

HiponatremiHiponatremi: V: Vüücutta su fazlalcutta su fazlalığıığı

HipernatremiHipernatremi: V: Vüücutta su azlcutta su azlığıığı

DehidratasyonDehidratasyon:: VVüücut su miktarcut su miktarıınnıın n azalmasazalmasıı ++ hipernatremihipernatremi

Page 10: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPOVOLEMİGGİİ kaykayııp (kusma, p (kusma, diyarediyare, , gastrik gastrik aspirasyonaspirasyon, fist, fistüüller). ller). Deri yoluyla kayDeri yoluyla kayııppÜçüÜçüncncüü boboşşluluğğa kaya kayııppBBööbrekten kaybrekten kayııpp

Page 11: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BÖBREKTEN KAYIP

ABYABY’’nin polinin poliüürik rik ddöönemindenemindeObstrObstrüüksiyon kaldksiyon kaldıırrııldldııktan sonraki ktan sonraki ddöönemdenemdeTuz kaybettiren Tuz kaybettiren nefropatiler nefropatiler BBööbrek fonksiyonlarbrek fonksiyonlarıı normal iken;normal iken;-- kontrolskontrolsüüz z didiüüretik retik kullankullanıımmıı-- ozmotik diozmotik diüürezis rezis -- mineralokortikoidmineralokortikoid eksiklieksikliğğii

Page 12: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BELİRTİLER

halsizlik, bitkinlik, halsizlik, bitkinlik, postural postural babaşşddöönmesi, bulantnmesi, bulantıı, ba, başş aağğrrııssıı, susuzluk , susuzluk

Page 13: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BULGULAR

•• Deri kuru, soluk ve soDeri kuru, soluk ve soğğuk uk Ortostatik hipotansiyon (hipertansif Ortostatik hipotansiyon (hipertansif hastada normotansif dehastada normotansif değğerler)erler)YaYaşşllıılarda mental fonksiyonlarda larda mental fonksiyonlarda bozulma bozulma İİdrar miktardrar miktarıında azalmanda azalma

Page 14: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

LABORATUVAR BULGULARIHtc Htc ve plazma proteinlerinin konsantrasyonu artarve plazma proteinlerinin konsantrasyonu artarPlazmaPlazma NaNa konsantrasyonu azalmkonsantrasyonu azalmışış, normal veya artm, normal veya artmışışolabilirolabilirİİdrar drar NaNa < 10 < 10 mEqmEq/L (/L (ekstrarenalekstrarenal kaykayııp)p)İİdrar drar osmolalitesi osmolalitesi >> 450 450 mosmolmosmol/kg/kgBUN / plazma BUN / plazma kreatinin kreatinin >> 20:1 (normal idrar varl20:1 (normal idrar varlığıığında)nda)FEFENa Na : < %1: < %1İİdrardrar NaNa >> 2020 mEqmEq/L (/L (renalrenal kaykayııp, adrenal hastalp, adrenal hastalııklar)klar)

Page 15: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ•• Na konsantrasyonu normal olanlarda en Na konsantrasyonu normal olanlarda en

uygun suygun sııvvıı % 0.9 NaCl solusyonudur.% 0.9 NaCl solusyonudur.Tedavinin etkinliTedavinin etkinliğği;i;-- kan baskan basııncncıı, nab, nabıız hz hıızzıı, santral , santral venvenööz z basbasıınnçç (CVP)(CVP)-- deri turgoru, vderi turgoru, vüücut acut ağığırlrlığıığı, idrar , idrar volvolüümmüü

•• Genel durumu bozuk hastalarda CVP ve Genel durumu bozuk hastalarda CVP ve pulmoner kapiller pulmoner kapiller basbasıınnçç (PWP)(PWP) izlemiizlemiyapyapıılmallmalııddıır.r.

Page 16: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPERVOLEMİ

Toplam vToplam vüücut cut Na Na ve suyu artmve suyu artmışışttıırrEfektif plazma Efektif plazma volumvolumüü artmartmışış veya azalmveya azalmışışolabilir.olabilir.Bu tablolarBu tablolarıın ortak klinik bulgusu n ortak klinik bulgusu öödemdir.demdir.Belirti ve bulgular;Belirti ve bulgular;-- nefes darlnefes darlığıığı, , öödem, hipertansiyondem, hipertansiyon

Page 17: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPERVOLEMİ

Efektif kan Efektif kan volvolüüm m artartışıışı;;Primer hiperaldosteronizmPrimer hiperaldosteronizmCushing sendromuCushing sendromuUygunsuz ADH Uygunsuz ADH sendromusendromuAkut GNAkut GNGFRGFR’’de de azalma

Efektif kanEfektif kan volvolüümm azalmasazalmasıı;;KKYKKYKronik Kronik konstriktif perikarditkonstriktif perikarditOnkotik Onkotik basbasıınnçç azalmasazalmasııLokal Lokal venvenöözz basbasıınnçç artartışıışıSistemik venSistemik venööz z basbasıınnçç artartışıışı(pozitif bas(pozitif basıınnççllıı solunum)solunum)KaraciKaraciğğer sirozu

azalma

er sirozu

Page 18: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ

AkciAkciğğer er öödemidemiDiDiüüretik retik Pozitif inotropiklerPozitif inotropiklerPerlinganitPerlinganitUltrafiltrasyon Ultrafiltrasyon

Periferik Periferik öödemdemTuz kTuz kııssııtlamastlamasııDiDiüüretikretik

Page 19: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİNa < 135 Na < 135 mEqmEq/L/LHastanede yatan hastalarda %10Hastanede yatan hastalarda %10--1515

Page 20: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

hiponatremi

Na vu su açığıHipovolemi

Toplam vücut suyu

Toplam vücut Na

Su fazlalığıÖvolemi

Toplam vücut suyuNormal Na

Na ve su fazlalığıHipervolemi

Toplam vücut suyuToplam vücut Na

Böbrekten kayıp Böbrek dışı kayıplarGlıkokortikoid azlığı

HipotiroidiSİADH

Efektif dolaşım volümü azalması ABY-KBY

İdrar Na> 20 mmol/L İdrar Na<10 mmol/L İdrar Na> 20 mmol/L İdrar Na<10 mmol/L İdrar Na> 20 mmol/L

Page 21: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

PSEUDOHİPONATREMİSerumda Serumda NaNa ddüüşşüük, su miktark, su miktarıı nnormaldirormaldirHemolizHemoliz, , hiperproteinemihiperproteinemi, , hhiperipertrigliseridemitrigliseridemi

Page 22: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

OSMOLARİTEYE GÖRE

-- YYüüksekksek:: hiperglisemihiperglisemi, , mannitolmannitol-- NormalNormal:: pseudohiponatremipseudohiponatremi, , lityum lityum toksistoksisitesiitesi

-- DDüüşşüükk: al: alışıışıllmmışış hiponatremihiponatremi

Page 23: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

GELİŞME MEKANİZMASINA GÖRE

-- HHüücreden su kaybcreden su kaybıı: : hiperglisemihiperglisemi, , mannitolmannitol

-- Su Su retansiyonuretansiyonu: SIADH, : SIADH, öödematdematöözzdurumlardurumlarSodyum kaybSodyum kaybıı: : renalrenal kaykayııp, ishal, p, ishal, kusmakusma

Page 24: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİNaNa kaybkaybıına bana bağğllıı;;

Tiazid diTiazid diüüretiklerretiklerSu Su retansiyonunaretansiyonuna babağğllıı;;

Primer polidipsiPrimer polidipsiİİlerlemilerlemişş renalrenal yetmezlikyetmezlikADH ADH sekresyonusekresyonu: :

öödem (KKY, dem (KKY, nefrotik sendromnefrotik sendrom, asit), asit),,tuz azalan durumlar (GI kaytuz azalan durumlar (GI kayııp, p, didiüüretiklerretikler,, aldosteronaldosteroneksiklieksikliğği, i, hipotiroidihipotiroidi))

Uygunsuz ADH Uygunsuz ADH sekresyonusekresyonu

Page 25: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

UYGUNSUZ ADH SALINIMISuyun aSuyun aşışırrıı retansiyonunaretansiyonuna babağğllıı hiponatremihiponatremi geligelişşirir..VolVolüümm artartışıışı nedeni ile bnedeni ile bööbrekten su ve tuz atbrekten su ve tuz atııllıımmııartar.artar.Su ADH etkisi ile Su ADH etkisi ile retansiyonaretansiyona uuğğrar. rar. NaNa atatııllıırr..VolVolüümm artartışıışı ve ve hiponatremihiponatremi ADH etkilerini azaltADH etkilerini azaltıırr..Net su Net su retansiyonuretansiyonu azalabilir veya durabilir.azalabilir veya durabilir.BBööylece ylece hiponatremi stabilhiponatremi stabil hale gelir.hale gelir.

Page 26: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

UYGUNSUZ ADH SALINIMI

BBööbrek, karacibrek, karaciğğer ve ber ve bööbrek brek üüststüü bezi bezi normalnormalHipozmalaliteHipozmalaliteİİdrar osm>Serum osmdrar osm>Serum osmPlazma ADH yPlazma ADH yüüksekksekSSııkkıı su ksu kııssııtlamastlamasıı ile dile düüzelmezelme

Page 27: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

UYGUNSUZ ADH SALINIMI

TTüümmöörler:rler: AAkcikciğğerer, pankreas vb, pankreas vbİİntratorasikntratorasik nedenler:nedenler: pnpnöömonimoni, , TTbcbc, , akciakciğğererapsesiapsesiMSS anormallikleri:MSS anormallikleri: ensefalitensefalit, menenjit, apse, , menenjit, apse, kafa travmaskafa travmasıı, beyin , beyin tmtm, , subdural hematomsubdural hematomİİlalaççlar lar Cerrahi ve Cerrahi ve emosyonel stressemosyonel stressKusmaKusmaEndokrin nedenler:Endokrin nedenler: miksmiksöödemdem, , glukokortikoid glukokortikoid ekseksikliikliğğii

Page 28: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

İLAÇLAR

KlorpropamidKlorpropamidKlofibratKlofibratKarbamazepinKarbamazepinVinkristinVinkristinSiklofosfamidSiklofosfamidBromokriptinBromokriptinMMorfin

AsetaminofenAsetaminofenACE ACE inhibitinhibitöörlerirleriOksitosinOksitosinDesmopressin Desmopressin

orfin

Page 29: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

RESET OSMOSTAZ Pulmoner tPulmoner tüüberkberküüloz loz Mekanizma bilinmemektedir.Mekanizma bilinmemektedir.Hiponatremi hafiftir.Hiponatremi hafiftir.Uygunsuz ADH Uygunsuz ADH sendromununsendromunun hafif hafif bir formu olabilir.bir formu olabilir.

Page 30: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BELİRTİLER

-- İşİştahstahsıızlzlıık, bulantk, bulantıı-- Kas kramplarKas kramplarıı, , -- AjitasyonAjitasyon, , -- Letarji, Letarji, apatiapati, , dezoryantasyondezoryantasyon

Page 31: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BULGULAR-- SensorialSensorial anormallikler,anormallikler,-- Derin Derin tendontendon reflekslerinin reflekslerinin depresedeprese olmasolmasıı-- Patolojik refleksler, Patolojik refleksler, -- PsPsöödobulber paralizidobulber paralizi-- CheyneCheyne--StokesStokes solunumusolunumu-- HipotermiHipotermi,,-- KonvKonvüülsiyonlarlsiyonlar

Page 32: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ

Serbest su kSerbest su kııssııtlamastlamasııNaCl verilmesiNaCl verilmesiDiDiüüretikretik

Page 33: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİ

SEMPTOMATİK SEMPTOMATİKDEĞİL

Page 34: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİ

SEMPTOMATİK

AKUT KRONİK

Page 35: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİHiponatremiyeHiponatremiye babağğllıı akut beyin akut beyin öödemi demi riski fazla olanlarriski fazla olanlar;;

PostPost--operatif menstrueloperatif menstruel ddöönemdeki nemdeki kadkadıınlarnlarTiazid diTiazid diüüretikretik alan yaalan yaşşllıı kadkadıınlarnlarÇÇocuklarocuklarPsikiyatrik hastalarPsikiyatrik hastalar

Page 36: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİ

ASEMPTOMATİK

Page 37: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ

SodyumSodyum >> 120 120 mEqmEq//l l SSu ku kııssııtlamastlamasıı faydalfaydalıı olabilir.olabilir.Hipovolemi bulgularHipovolemi bulgularıı varsa varsa izotonik izotonik NaClNaClVolVolüümmüün dn düüzelmesi ADH zelmesi ADH salsalıınnıımmıınnıı azaltazaltıır.r.BBööylece serum ylece serum NaNa dedeğğeri deri düüzeltilebilir.zeltilebilir.Hipervolemik hiponatremiHipervolemik hiponatremi didiüüretikretik tedavisitedavisi

Page 38: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİ

SEMPTOMATİK

AKUT

<48 saat.<48 saat.Na<120 mEqNa<120 mEq//L.L.

Page 39: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ

HHıızlzlıı ve ve agresifagresif tedavitedaviHHıızlzlıı tedavi yaptedavi yapıılmazsa mortalite lmazsa mortalite yyüüksektir.ksektir.ŞŞiddetli iddetli hiponatremihiponatremi ((NaNa >> 115 115 mEqmEq//ll))SSantral antral pontin pontin demyelinizasyondemyelinizasyon

Page 40: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SANTRAL PONTİN DEMİYELİNİZASYON

Hiponatremi sHiponatremi süüresiresiHiponatremiHiponatremi şşiddetiiddetiAlkolik, Alkolik, malnmalnüütrisyonlutrisyonlu, , hipokalemilihipokalemili hastalarhastalarİİlk 24lk 24--48 saatte serum 48 saatte serum NaNa’’unda 25 unda 25 mmEqEq//ll’’den den fazla artfazla artışış olmasolmasııSerum Serum NaNa dedeğğeri 120 eri 120 mEqmEq//l l üüzerinde olanlar ve 48 zerinde olanlar ve 48 saatten daha az ssaatten daha az süüredir redir hiponatremisihiponatremisi olanlarda bu olanlarda bu tablo nadirdir.tablo nadirdir.

Page 41: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİSSemptomlar kayboluncaya kadar 2 emptomlar kayboluncaya kadar 2 mEqmEq//ll/saat/saat artartışış..Tedavi 1Tedavi 1--2 ml2 ml//kgkg//saat hsaat hıızda zda hipertonik hipertonik ssodyum odyum ( %3 ( %3 NaClNaCl))DiDiüüretiklerinretiklerin kullankullanıılmaslmasııyla su atyla su atııllıımmıısasağğlanlanıır.r.BaBaşşlanglangııçç hedefi 125 hedefi 125 mEqmEq//l olmall olmalııddıır.r.24 saat24 saattete 1515--20 20 mEqmEq//l l artartışış..

Page 42: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPONATREMİ

SEMPTOMATİK

KRONİK

Page 43: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİ

NaNa ddüüzeyi zeyi ççok dok düüşşüükse semptomlar kse semptomlar oluoluşşabilir.abilir.ŞŞiddetli iddetli semptomatiksemptomatik hastalar akut hastalar akut hipohiponatremi natremi gibi tedavi edilirgibi tedavi edilir ((hipertonik hipertonik salinsalin ve ve loop diloop diüüretiklerretikler))DDüüzelme ilk gzelme ilk güün 12 n 12 mEqmEq//ll’’den, diden, diğğer er ggüünler 6 nler 6 mEqmEq//ll’’den az olmalden az olmalııddıır.r.

Page 44: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİBu hastalarda yoBu hastalarda yoğğun tedavi yapun tedavi yapıılmamallmamalııddıır.r.ÖÖnce nce hiponatremihiponatremi sebebi tespit edilmelidir ve sebebi tespit edilmelidir ve buna ybuna yöönelik tedavi yapnelik tedavi yapıılmallmalııddıırr..Neden SNeden SİİADH ise ve ADH ise ve etyolojietyoloji bilinmiyorsa ya bilinmiyorsa ya da yeterince tedavi edilemiyorsa sda yeterince tedavi edilemiyorsa süürekli rekli tedavi gerekir.tedavi gerekir.

Page 45: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SIVI KISITLAMASISu kSu kııssııtlamastlamasıı Na dNa düüzeyini arttzeyini arttıırrıır.r.Etkili ve ucuzdur.Etkili ve ucuzdur.Konsantre idrar Konsantre idrar ççııkaranlarda akaranlarda aşışırrıı derece derece kkııssııtlamaya ratlamaya rağğmen men NaNa ddüüzeyi yavazeyi yavaşş yyüükselir.kselir.ŞŞiddetli siddetli sııvvıı kkııssııtlamastlamasıınnıın uzun dn uzun döönem nem uygulamasuygulamasıı zordur.zordur.

Page 46: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

FARMAKOLOJİK TEDAVİSSııvvıı kkııssııtlamastlamasıına direnna direnççli vakalarda li vakalarda uygulanuygulanıır.r.Loop diLoop diüüretikleriretikleriDemeklosiklinDemeklosiklin:: TTetrasiklin derivesidiretrasiklin derivesidir,,

NefrojenikNefrojenik DDİİ yapar.yapar.600600--1200 1200 mgmg//ggüün dozlarn dozlarıında etkilidir.nda etkilidir.Serum Serum NaNa dedeğğeri 5eri 5--14 g14 güünde normale gelir.nde normale gelir.SSııvvıı kkııssııtlamastlamasıı ihtiyacihtiyacıınnıı azaltazaltıır.r.NefrotoksisiteNefrotoksisite yan etkisi vardyan etkisi vardıırr..

Lityumun da benzer etkileri vardLityumun da benzer etkileri vardıır.r.

Page 47: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

V2 RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ

ADH etkisinin ADH etkisinin antagonizeantagonize edilmesi ile su edilmesi ile su didiüürezirezi artar.artar.GFR yada GFR yada solsolüüt dit diüürezinderezinde dedeğğiişşikliikliğğee yol yol aaççmazlarmazlarV2 reseptV2 reseptöörleri rleri selektifselektif olarak olarak antagonizeantagonizeedilir.edilir.SSİİADH, KKY ve sirozlu hastalarda faydalADH, KKY ve sirozlu hastalarda faydalııolabilir.olabilir.AquaretiklerAquaretikler olarak adlandolarak adlandıırrııllıırlarrlar..HenHenüüz yeni test edilen ajanlardz yeni test edilen ajanlardıır.r.

Page 48: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

OLGU SUNUMU

49, B, k49, B, küçüüçük hk hüücreli Akc Cacreli Akc CaKT sonrasKT sonrasıı aaşışırrıı kusmakusmaDeri turgor tonusu azalmDeri turgor tonusu azalmışış

Plazma Na: 114 mEq/LPlazma Na: 114 mEq/LPosm: 243 mosmol/LPosm: 243 mosmol/Lİİdrar Na: 6 mEq/Ldrar Na: 6 mEq/Lİİdrar osm: 498 mosmol/Ldrar osm: 498 mosmol/L

Page 49: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

OLGU SUNUMU

İİzotonik szotonik sııvvıı tedavisi sonrastedavisi sonrasıı Na: 122 Na: 122 mEq/LmEq/L

Halen hipovolemikHalen hipovolemikÖÖvolemikvolemikHipovolemi+SIADHHipovolemi+SIADH

Page 50: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

OLGU SUNUMU

58, E, pn58, E, pnöömonimoniVA: 60 kg, bilinVA: 60 kg, bilinçç bulanbulanııklklığıığı

Plazma Na: 115 mEq/LPlazma Na: 115 mEq/LPosm: 240 mosmol/LPosm: 240 mosmol/Lİİdrar hacmi: 1000 mldrar hacmi: 1000 mlİİdrar osm: 680 mosmol/Ldrar osm: 680 mosmol/L

1000 ml izotonik verilmesinden sonra ne 1000 ml izotonik verilmesinden sonra ne olur?olur?

Page 51: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

OLGU SUNUMU

BaBaşşlanglangııççta Na artar (154>115)ta Na artar (154>115)380 mosm/680= 453 ml380 mosm/680= 453 ml547 ml s547 ml sııvvıı vvüücutta kalcutta kalıırrSerum Na dSerum Na düüşşerer

Page 52: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPERNATREMİ (SU AZLIĞI)

NaNa > 150 > 150 mEqmEq/L/LBebekler, Bebekler, ççok yaok yaşşllıılar ve lar ve debildebilhastalardahastalardaSuyun iSuyun iççilemediilemediğği durumlar i durumlar (koma, (koma, bulantbulantıı, kusma), kusma)

Page 53: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

HİPERNATREMİ

Saf su kaybSaf su kaybıı ile birlikte olanlar:ile birlikte olanlar: Diabetes Diabetes insipitusinsipitusHipotonikHipotonik ssııvvıı kaybkaybıı ile beraber olanlar:ile beraber olanlar:

BBööbrekten olan kaybrekten olan kayııplar:plar: didiüüretiklerretikler,,osmotik diosmotik diüürezrez, ATN, ATN’’nin polinin poliüürikrik fazfazııGIS yoluyla kayGIS yoluyla kayııplar:plar: kusma, kusma, nazogastriknazogastrik drenaj, ishal, fistdrenaj, ishal, fistüüllerllerCilt yoluyla kayCilt yoluyla kayııplar:plar: terleme, yanterleme, yanııklarklar

Hipertonik NaHipertonik Na alalıımmıı ile birlikte olanlar:ile birlikte olanlar:TPN, TPN, hipertonik NaClhipertonik NaCl

Page 54: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

DİABETES İNSİPİTUS (Dİ)HipotalamikHipotalamik DDİİ;;

Kafa travmasKafa travmasııKraniyofaringiomaKraniyofaringiomaSheehan sendromuSheehan sendromuEnsefalitEnsefalitSarkoidozSarkoidoz

NefrojenikNefrojenik DDİİ;;lityum, lityum, demosiklindemosiklin, , amfoterisinamfoterisin--B, B, hiperkalsemihiperkalsemi, , hipokalemihipokalemi

Page 55: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BOZULMUŞ SU ALIMIBozulmuBozulmuşş susama hissi mekanizmassusama hissi mekanizmasıı;;

HipotalamikHipotalamik susama merkezi hastalsusama merkezi hastalııklarklarıı: : kraniyofaringiomakraniyofaringioma, , sarkoidozsarkoidoz, enfeksiyon, enfeksiyonFrontal lobFrontal lob susama algsusama algıılamaslamasıında nda defektdefekt: psikoz, : psikoz, inme, inme, serebrovaskserebrovasküülerler hastalhastalııkk

BozulmuBozulmuşş mental mental fonksfonksiyonlariyonlar:: koma, koma, konfkonfüüzyonzyon, , anestezianesteziSu bulunamamasSu bulunamamasııİİççme yeteneme yeteneğğinin bozulmasinin bozulmasıı:: öözefaguszefagus darldarlıığğıı

Page 56: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BELİRTİLER

-- PoliPoliüüriri, , polidipsipolidipsi-- Huzursuzluk, Huzursuzluk, irrtitabiliteirrtitabilite artartışıışı, , -- LetarjiLetarji

Page 57: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

BULGULAR-- Kas seKas seğğirmeleri, irmeleri, hiperrefleksihiperrefleksi, letarji, letarji-- AtaksiAtaksi-- KonvulziyonlarKonvulziyonlar, koma, , koma, ööllüümm-- KapillerKapiller ve ve venvenööz konjesyonz konjesyon, , -- SubkortikalSubkortikal ve ve subaraknoidsubaraknoid kanamalarkanamalar

Page 58: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

AYIRICI TANI

HipernatremiHipernatremi ayayıırrııccıı tantanııssıındanda ilk basamak ilk basamak idrar idrar osmolariteosmolarite ööllçüçümmüüddüür.r.

Page 59: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

İdrar Osmolaritesi

>700 mosm/l < 700 mosm/l

Su alımında bozulma Su alımında azalma ve artmış su kaybı

Susama defekti Mental bozukluk Su bulunamaması

Renal yetmezlik Dİ

Böbrek dışı kayıp

Page 60: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

KRONİK HİPERNATREMİ

>>2 g2 güünnHHüücreler normal creler normal volvolüümlerinimlerini tekrar tekrar kazankazanıırlar.rlar.Beyin hBeyin hüücrelericrelerininnin intrasellintrasellüülerler solsolüüttiiççerieriğği artmi artmışışttıırr..OsmolariteOsmolarite aniden normal olursa aniden normal olursa hhüücre cre volvolüümlerimleri normalin normalin ççok ok üüststüüne ne ççııkar.kar.

Page 61: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Beyin hBeyin hüücrelerinde crelerinde şşiişşme, me, öödem ve dem ve herniasyonaherniasyona neden olabilir.neden olabilir.Kronik Kronik hipernatremihipernatremi ddüüzeltme hzeltme hıızzıı 0.7 0.7 mEqmEq//lltt//saatsaat’’i gei geççmemelidir.memelidir.

Page 62: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

Hızlıdüzeltme

Kronik hipernatreminormal

Akut hipernatremi

beyin

kas

Page 63: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

AKUT HİPERNATREMİ

<< 12 saat12 saatHHıızlzlıı tedavi edilmelidir.tedavi edilmelidir.KafaiKafaiççi kanama gibi bir durum oldui kanama gibi bir durum olduğğunda unda hhıızlzlıı tedavi edilemez.tedavi edilemez.

Page 64: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

TEDAVİHHipotonikipotonik tuzlutuzlu ssııvvıılarlar: vol: volüüm azlm azlığıığıvarsavarsaHipernatremi dHipernatremi düüzelmesi bu szelmesi bu sııvvıılar ile lar ile geciktirilir.geciktirilir.DDekstroz solekstroz solüüsyonusyonuAAğığızdan zdan ççeeşşme suyume suyu

Page 65: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SU AÇIĞI•• Su ihtiyacSu ihtiyacıı(lt)=(lt)=[[(ger(gerççek Naek Na \\ istenen Na)istenen Na)--11]]x x

vvüücutcut su isu iççerieriğğiiHesaplanan su miktarHesaplanan su miktarıınnıın yarn yarııssıı1212-- 2424 saatsaatKalan yarKalan yarıı 2424 saatlik ssaatlik süüre ire iççinde verilmelidir.inde verilmelidir.NNöörolojik takip yaprolojik takip yapıılmallmalııddıır.r.

Page 66: SIVI-ELEKROLİT METABOLİZMASI VE BOZUKLULARIfile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse2-ppt-pdf/4_aykut_sifil2.pdf · zSuyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir

SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUĞUNA EN MANTIKLI

YAKLAŞIM KILAVUZU

NefroloNefroloğğu arau araİİçç HastalHastalııklarklarıı uzmanuzmanıınnıı araara