SĐVAS MEZAR K ĐTABELER Đ ÜZERĐNE BĐR ĐNCELEME

SEBĐHA GÜRLEV ĐK

Cumhuriyet Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Lisansüstü Eğitim-Ö ğretim ve Sınav Yönetmeliğinin Tarih Anabilim Dalı

Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Đçin Öngördüğü

YÜKSEK L ĐSANS TEZĐ

Olarak Hazırlanmı ştır

TEZ DANI ŞMANI

Prof. Dr. Hasan YÜKSEL

SĐVAS 2008

Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne

Sebiha GÜRLEVĐK tarafından yapılan bu çalışma Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi

Bilim Dalında YÜKSEK LĐSANS TEZĐ olarak kabul edilmiştir.

Başkan :

Üye :

Üye :

Onay

Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

…../…../ 2008

Doç. Dr. Nevzat GÜLDĐKEN

Enstitü Müdürü

ÖZET

Tarih araştırmalarında diğer kitabeler gibi mezar kitabeleri de büyük bir önem arz

etmektedir. Zira mezar taşlarında yer alan biyografik bilgiler, dönem bakımından bir araya

getirildiğinde çok çeşitli konularda günümüze ışık tutmaktadır. Ait oldukları dönemin demografik

ve toplumsal yapısına, ekonomisine ilişkin kıymetli bilgiler ihtiva etmektedirler. Bu bağlamda

“Sivas Mezar Kitabeleri Üzerine Bir Đnceleme” başlıklı bu çalışmada da Selçuklulardan itibaren

Sivas’ın sosyal ve kültürel tarihine yönelik bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır.

Bu araştırmanın giriş kısmında belirtildiği üzere şimdiye kadar Sivas üzerine yapılan

çalışmalar incelendiğinde Sivas’ın toplumsal ve tarihsel yapısına ilişkin önemli bilgiler içeren

mezar kitabelerinin araştırma konusu olarak incelenmediği görülmüş ve buna binaen bu

araştırmaya girişilmiştir.

Birinci bölümde bu çalışmanın büyük bir bölümünü oluşturan müzedeki mezar ve yapı

kitabeleri konu olarak işlenmiştir. Bunlar da kendi arasında envanter numarası belli olanlar ve

olmayanlar şeklinde ele alınmıştır.

Đkinci bölümde Sivas’ta mevcut olan mezarlıklardaki kitabeler incelenerek, üzerlerindeki

bilgiler değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Üçüncü bölümde hazirelerdeki mezar kitabeleri ele alınmıştır.

Dördüncü bölümde ise “Sivas Mezar Kitabelerine Genel Bir Bakış” başlığı altında ele

alınan kitabeler kronolojik olarak, dil açısından, cinsiyet, meslek ve unvan bakımından tasnife

tabi tutulup elde edilen bilgiler sistematik olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Sonuç kısmından sonra yer alan ekler bölümünde ise bu araştırmanın üzerinde

yürütüldüğü kitabe metinlerinin hem okunuşlarına ve hem de eski harflerle yazımlarına ve

fotoğraflarına yer verilmiştir.

SUMMARY

As any historical inscriptions\ epitaphs are also very important materials for the historical

researches. The structure of epitaph’s, the personel information or any data written on the

gravestones have critical importance for a historian to interpret the demographic, social or

economic conditions of its period.

This study, namely `A Study on the Epitaphs of Sivas`, is aimed to obtain information

from the epitaphs of Sivas (a central Anatoilan city) about the historical, cultural, and social life

of the city from the time of Seljuk Sultanate. As indicated in its Prologue, this is the first study

on the epitaphs of Sivas which are very important first hand sources to enligten Sivas’ social and

historical past from a different perspective.

The first chapter deals with the epitaphs and the construction (building) inscriptions that

are located in Sivas museums. These epitaphs and inscriptions constitute the largest part and most

widely cited of this study. These materials in the museums are grouped and referred as “inventory

number known” and “inventory number unknown”.

In the second chapter, it is studied epitaphs located in the graveyards of Sivas in general.

In the third chapter, it is discussed the epitaphs in hazires which are a kind of a special

grave of religios people located around the religios places like tekke, mesjid or etc…

In the fourth chapter the information getting all these epitaphs are classified according to

the chronological, linguistic, occupational criteria as well as the gender and title. Results are

evaluated for drawing a picture in terms of social, cultural and historical past of Sivas.

After the Conclusion part, it is appended a larger part containing transliteration, written

form with Arabic spricts and photograps of all epitaphs. These are first hand materials for new

researches and other researcers.

ÖNSÖZ

Son yıllarda sosyal tarih ile ilgili yapılan çalışmaların sayısının arttığı ve daha çok ilgi

gördüğü bir gerçektir. Mezar kitabeleri de hiç şüphesiz bu alanda başvurulması gereken en

önemli kaynaklardan biridir. Ele alınan kitabeler üzerindeki biyografik veriler birleştirildi ğinde

söz konusu dönemin toplum yapısına ait önemli bilgiler edinilmektedir.

Ancak yüzyıllar içerisinde gerek kabristanlar ve gerekse birtakım hazirelerdeki mezar

kitabeleri rüzgâr, soğuk ve sıcak gibi iklim şartlarının yanı sıra her geçen gün gelişen teknolojinin

olumsuz etkileri ve daha çok da insan eliyle yapılan tahribatlar ki bunların başında yer alan çevre

düzenlemeleri gibi sebeplerden dolayı yok olmuş ve kalanlarda da büyük fiziki hasarlar

oluşmuştur. Geriye kalanlar arasında sağlam mezar kitabesi bulmak adeta bir mucize haline

gelmiştir. Bununla beraber bu araştırmada, üzerinde birkaç kelime yazı bulunan mezar kitabeleri

dahi okunmaya ve incelenmeye tabi tutulmuştur.

Araştırma konusu olarak incelemeye tabi tutulan bu kitabelerin bir kısmı mezarlıklarda ve

muhtelif hazirelerde yer alırken, büyük bir kısmı ise Sivas Kongre Müzesi deposunda

bulunmaktadır. Ne var ki, müze deposunda yer alan bu kitabeler hiçbir araştırmacının istifade

edemeyeceği şekilde dar raflara istif edilmiş ve gelen araştırmacılara da, bu kitabeleri yerlerinden

çıkarmanın ve istifadelerine sunmanın mümkün olmadığı söylenmektedir. Đleri sürülen

gerekçeden dolayı bu kitabeleri yeterince ve sağlıklı bir şekilde inceleyemedik.

Ancak bu kitabeler daha önce Buruciye Medresesi bahçesinde yer alırken Hocam Hasan

Yüksel’in tutmuş olduğu notlardan istifadeyle bu eksikliği tamamlamaya çalıştık. Fakat müzede

yer alan bu kitabelerin bir an önce daha sağlıklı bir şekilde araştırmacıların üzerinde inceleme

yapabilecekleri bir ortama taşınmaları gerekmektedir.

Modern ve çağdaş müzecilik anlayışı da bunu gerektirir. Mevcut durumun müzecilik anlayışıyla

bağdaşır bir tutum olduğu söylenemez.

Çalışmalarım sırasında bana yol gösteren, hiçbir konuda emeğini esirgemeyen saygıdeğer

hocam Prof. Dr. Hasan YÜKSEL’e; keza görüşlerinden istifade ettiğimiz kıymetli hocam Prof.

Dr. Saim SAVAŞ’a da teşekkürlerimi sunarım.

ĐÇĐNDEKĐLER

ÖZET……………………………………………………………………………………………….I

SUMMARY………………………………………………………………………………………III

ÖNSÖZ…………………………………………………………………………………………....V

KISALTMALAR………………………………………………………………………………...XI

GĐRĐŞ………………………………………………………………………………………………1

I. BÖLÜM : MÜZEDEKĐ KĐTABELER……………………………………………….................5

A-Mezar Kitabeleri………………………………………………………………………...6

a-Envanter Numaralarına Göre…………………………………………………………….6

1-Envanter Numarası Belli Olanlar………………………………………………………..6

2-Envanter Numarası Belli Olmayanlar…………………………………………………...8

b-Geliş Yerlerine Göre………………….………………………………………………...10

1-Sivas Kabristanı………………………………………………………………………...10

2-Kayseri Kapı Mahallesi………………………………………………………………...14

3-Kadı Burhaneddin Türbesi……………………………………………………………..16

4-Abdulvahab Gazi Kabristanı…………………………………………………………...17

5-Kara Ağaç Baba Haziresi………………………………………………………………18

6-Kabak Yazısı Mezarlığı………………………………………………………………...18

7-Hacı Đzzet Paşa Camii Haziresi………………………………………………………...19

8-Sivas Lisesi……………………………………………………………………………..20

9-Kongre Lisesi…………………………………………………………………………..20

10-Masumlar Tekkesi…………………………………………………………………….21

11-Đstasyon Semti………………………………………………………………………...21

12-Mahkeme Çarşısı……………………………………………………………………...21

13-(Üç) Şehitler Mezarlığı………………………………………………………………..22

14-Göz Evliyası…………………………………………………………………………..22

15-Sivas Kalesi…………………………………………………………………………...22

16-Kılavuz Camii Yanındaki Metruk Mezarlık…………………………………………..23

17-Şeyh Erzurumî Kümbeti………………………………………………………………23

18-Yıkılan Ana Kilise Mahalli…………………………………………………………...23

B-Yapı Kitabeleri………………………………………………………………………..24

a-Envanter Numarası Belli Olanlar……………………………………………………...26

1-Cami Kitabeleri………………………………………………………………………...26

2-Köprü Kitabeleri………………………………………………………………………..27

3-Kale Kitabeleri…………………………………………………………………………28

4-Çeşme Kitabeleri……………………………………………………………………….29

5-Han Kitabeleri………………………………………………………………………….30

6-Đdadi Kitabesi…………………………………………………………………………..30

7-Zaviye Kitabesi………………………………………………………………………...30

8-Türbe Kitabesi………………………………………………………………………….31

9-Şahna Kümbeti…………………………………………………………………………31

10-Kütüphane Kitabesi…………………………………………………………………...32

11-Hapishane Kitabesi……………………………………………………………………32

12-Diğerleri (Geliş yerlerine Göre)………………………………………………………32

12.1-Hacı Đzzet Paşa Mektebi’nden………………………………………………………32

12.2-Hacı Đzzet Paşa Camisi’nden………………………………………………………..33

12.3-Buruciye Medresesi’nden…………………………………………………………...33

12.4-Yıkılan Aziz Ana Kilisesinden……………………………………………………...33

12.5-Çifte Minareli Medreseden………………………………………………………….33

12.6-Bayındırlık Garajından……………………………………………………………...34

12.7-Alaaddin Paşa Arsası’ndan………………………………………………………….34

12.8-Ece Mahallesi’nden…………………………………………………………………34

12.9-Askerî Kışla Sahasından…………………………………………………………….35

12.10-Eski Belediye Binası Sahasından………………………………………………….35

b-Envanter Numarası Belli Olmayanlar………………………………………………….35

II. BÖLÜM: MEVCUT OLAN MEZARLIKLARDAK Đ KĐTABELER………………...............36

A-Abdulvahab Gazi (Yukarı Tekke)…………...………………………………………...36

B-Halfelik………………………………………………………………………………...39

C-Numan Efendi Aile Kabristanı………………………………………………………...42

D-Üç Şehitler Mezarlığı………………………………………………………………......46

E-Tek Mezar……………………………………………………………………………...47

F-Kılavuz Camii Yakınındaki Metruk Mezarlık…………………………………………48

G-Aydoğan Mezarlığı…………………………………………………………………….48

H- Maşatlıklar (Gayr-i Müslim Mezarlıkları)………………………………………….....48

III. BÖLÜM: HAZĐRELER……………………………………………………………………...50

A-Ali Baba Camii Haziresi…………………………………………………………….....50

B-Ulu Cami Haziresi……………………………………………………………………..54

C-Ali Ağa Camii Haziresi…………………………………………………………….......56

D-Hoca Đmam Camii……………………………………………………………………...57

IV. BÖLÜM: SĐVAS MEZAR KĐTABELERĐNE GENEL BĐR BAKIŞ………………………..58

A-Dönem Açısından……………………………………………………………………...58

B-Dil Açısından…………………………………………………………………………..60

C-Cinsiyet Bakımından…………………………………………………………………...61

D-Meslek Bakımından……………………………………………………………………62

E-Unvan Bakımından………………………………………………………………….....64

SONUÇ…………………………………………………………………………………………...66

KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………….68

EK 1:KĐTABE METĐNLERĐ...…………………………………………………………………...71

EK 2:KĐTABE FOTOĞRAFLARI………………………………………………………..........205

KISALTMALAR

bkz :Bakınız

Çev :Çeviren

E.N :Envanter No

h :Hicri

Haz :Hazırlayan

m :Miladi

K.N :Kitabe No

r :Rumi

s :Sayfa

res :Resim

ty :Tarih yok

VGMA :Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi

GĐRĐŞ

Bu araştırmada Selçuklu devrinden itibaren Sivas mezarlıkları ve mezar kitabeleri

araştırma konusu olarak ele alınmıştır. Ancak her ölen kişiye bir mezar nasip olsa da, yazılı bir

mezar taşı herkese nasip olmamıştır. Toplumun müreffeh kesimine mensup bazı kimselere nasip

olan mezar kitabelerinin çoğu ise zaman içerisinde tahrip olmuş ve günümüze intikal etmemiştir.

Bununla beraber Selçuklu devrinden günümüze kadar ulaşabilen epey bir mezar kitabesi de

bulunmaktadır.

Sivas tarihi üzerine yapılan araştırmaların başında merhum Osman Turan’ın Selçuklular

Zamanında Sivas Şehri (Turan 1980:197-215) isimli makalesi; Đsmail Hakkı [Uzunçarşılı] ve

Rıdvan Nafiz [Edgüer]’in Sivas Şehri; Van M. Berchem-Halil Ethem’in, Materiaux Pour un

Corpus Đnscriptionun Arabicarium, III.Asie Mineure I, Sivas-Divriği (Kahire 1910) isimli

eserleri ve daha sonra Hikmet Denizli’nin Sivas Tarihi ve Anıtları ile Saim Savaş’ın “Dokuz

Asırlık Türk Şehri Sivas, Danişmentliler, Selçuklular, Eretna, Kadı Burhaneddin ve

Osmanlılar Dönemi”, (Tarih ve Medeniyet, sayı 23-24, Đstanbul 1996) başlıklı araştırması ve

Ömer Demirel’in, Sivas Şehir Hayatında Vakıfların Rolü (Ankara 2000) konulu incelemeleri

akla gelen diğer çalışmalardır.

Osman Turan, Saim Savaş ile Ömer Demirel’in çalışmaları dışında kalan diğer üç eserde

her ne kadar bir kısım Sivas Kitabelerine yer verilmiş ise de Sivas mezarlıkları ve mezar

kitabelerinin tamamı ele alınmamıştır. Bununla beraber daha önce Sivas üzerine yapılan ve

yukarıda sözü edilen araştırmalarda bu kitabelerden saptayabildiğimiz kadarıyla toplam 44

tanesine yer vermişlerdir.

Bunların içinde en önemlisi ve en geniş kapsamlısı olan, Đsmail Hakkı [Uzunçarşılı] ile

Rıdvan Nafiz [Edgüer]’in Sivas Şehri isimli eserinde 14 yapı ve 12 de mezar kitabesi olmak

üzere toplam 26 kitabe mevcuttur. Bu eserde Hacı Nureddin, Abdulvahab Rahati, Cemaleddin

Aksarayi, Mehmed bin Ebubekir Tiflisi, Cemaleddin bin Ebubekir Tiflisi, Ahi Đsa, Ahmed Paşa

ile Kadı Burhaneddin Türbesi’ndeki üç adet kabir kitabesine yer verilmiştir. Kitapta Şahna

Künbeti, Gökmedrese, Dâdurrâha, Numan Efendi Kütüphanesi, Ali Ağa Camii ve Sivas

Kalesi’ne ait birer kitabe; Numan Efendi Kabristanı ve Hacı Đzzet Paşa Camii’ne ait üçer kitabe

ile Sivas surlarına ait iki yapı kitabesi yer almaktadır.

Çalışmamızda ele alınan kitabelerden 12 mezar ve 15 de yapı kitabesi olmak üzere 27

tanesine Hikmet Denizli’nin “Sivas Tarihi ve Anıtları” adlı eserinde yer verilmiştir. Bu

kitabelerin üçü Numan Efendi ve beşi Kadı Burhaneddin Aile Kabristanında, üçü ise Ali Ağa

Camii Haziresi’nde bulunan mezar kitabeleridir. Bu kitabelerden biri de Abdulvahab Gazi’ye

atfedilen bir mezar kitabesidir. Denizli’nin bu çalışmasında Ali Baba ve Ulu Camii’ne ait ikişer;

Hacı Đzzet Paşa Camii’ne ait dört, Numan Efendi Aile Kabristanı’na ilişkin üç ve Şahna

Kümbeti, Numan Efendi Kütüphanesi, Ali Ağa Camii ve Kongre Binasına ait birer yapı

kitabesine yer verilmiştir.

Beyhan Karamağaralı’nın “Sivas ve Tokat’taki Figürlü Mezar Taşları’nın Mahiyeti

Hakkında” başlıklı makalesinde ise yazılarıyla beraber beş adet mezar kitabesi bulunmaktadır.

Metin Haseki’nin Plastik Açıdan Türk Mezar Taşları adlı çalışmasında yine Sivas mezar

kitabelerine rastlamaktayız. Ancak bu 15 kitabenin okunuşuna veya özelliklerine dair herhangi

bir açıklama mevcut bulunmamakta, sadece fotoğraflarına yer verilmiştir (Haseki 1977:6, 16, 23,

24, 25, 51).

Ancak araştırmamıza esas teşkil eden mezar kitabelerinin tespitine girişildiğinde bu

kitabelerin önemli bir kısmının Kongre Müzesinde ve bir kısmının da halen mezarlıklarda ve

hazirelerde yer aldığı görülmüştür. 2006 Haziran ayında başlanan bu çalışma için öncelikle

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden yazılı izin

alınarak Sivas Kongre Müzesi’ndeki kitabelerin tespitine girişilmi ştir. Ne var ki, müze yetkilileri,

müze deposunda bulunan kitabelerin özel makine ile arası dar olan raflara yerleştirildi ğini ve

yerlerinden çıkarılmasının mümkün olmadığını ifade ederek, ancak yerde bulunanların

fotoğraflarının çekilmesine izin vermişlerdir. Diğerlerinin yerinden çıkarılıp fotoğraflarının

alınması işleminin kitabelerin kırılması gibi bir takım riskler içerdiğini ve bu hususta şimdilik

fazla yardımcı olamayacaklarını, ancak müzenin yeni binasına taşınması sırasında bu kitabelerin

fotoğraflarının çekilmesinin mümkün olabileceğini ifade etmişlerdir. Bu nedenle çok sınırlı

sayıda kitabe fotoğrafı çekilebilmiştir. Biz de çalışmamızı yürütebilmek için büyük ölçüde Müze

Envanter Defteri’nden faydalandık. Fakat bu defterdeki kitabelerin bir kısmının fotoğrafları

küçük ve yazıları belirgin olmadığından tamamen okunamamıştır.

Bu bağlamda söz konusu kitabeler 1988’de Buruciye Medresesi bahçesinde

sergilenirken 17 kadarının Hasan Yüksel tarafından çekilen fotoğrafları incelememize yardımcı

olmuştur.

Müzede 136 mezar kitabesi ile 38 adet de yapı kitabesi tespit edildi. Bunun yanı sıra

yine Hasan Yüksel tarafından o dönemde tespit edilen fakat Müze Envanter Defteri’nde

yapılabilen incelemelerden görüldüğü kadarıyla burada rastlayamadığımız 39 mezar ve dört de

yapı kitabesi vardır. Bunları da envanter numarası belli olmayanlar başlığı altında ele alarak

kitabe numaraları verdik.

Daha sonra Abdulvahab Gazi Mezarlığı (Yukarı Tekke) başta olmak üzere Halfelik,

Numan Efendi Aile Kabristanı, Şehitler, Tek Mezar ve Kılavuz Camii yakınındaki metruk

mezarlık taranarak toplam eski harflerle kaleme alınan 79 mezar kitabesi tespit edilmiş ve

fotoğrafları çekilmiştir. Ayrıca birer mezarlık halini alan Ali Baba, Ulu Camii, Ali Ağa ve Hoca

Đmam Camii hazirelerinde bulunan eski yazı ile yazılmış 28 mezar kitabesi fotoğrafı çekilerek

dijital ortama aktarılmıştır. Numan Efendi Aile Kabristanı’nda yer alan sekiz, Ali Baba

Camii’nde bulunan iki ve Ali Ağa Camii’nde çekmiş olduğumuz bir adet yapı kitabesini de

çalışmamıza dâhil ettiğimizde tezimizde ele alınan toplam kitabe sayısı 334 olmuştur (Tablo 1).

Tablo:1 Đncelemeye Tabi Tutulan Kitabeler Toplam

Müze E. N. Belli Olan:136 E. N. Belli Olmayan:39 175

Mezarlık Abdulvahab

Gazi:44

Halfelik:24 Numan

Efendi:4

Şehitler:4 Tek

Mezar:2

Kılavuz:1 79

Hazire Ali Baba:11 Ulu Camii:13 Ali A ğa Camii:3 Hoca Đmam Camii:1 28

Yapı Müze E. N.

Belli

Olan:38

Müze E. N.

Belli

Olmayan:4

Numan Efendi Aile

Kabristanı: 8

Ali Baba

Camii:2

Ali A ğa

Camii:1

53

Toplam 335

Dijital ortama aktarılan bu kitabeler büyütülerek, renkleri açılarak veya koyulaştırılarak

mümkün olduğunca yazıların netleşmesi sağlanarak okundu. Fotoğrafta okunması mümkün

olmayanlar için tekrar mevcut mezar taşları bizzat incelenerek karbon kâğıdı, tebeşir, odun tozu

gibi malzemelerle harfler netleştirilmeye çalışıldı. Buna rağmen çok yıprandığı için hiç

okunamayanlar veya çok az okunanlar oldu. Tespit edilen 282 mezar kitabesinin 91 tanesi

sağlam, 91’i kırık ve 100 adedi ise yıpranmış durumdadır (Tablo 2).

Tablo: 2 Fiziki Açıdan Mezar Kitabeleri

sağlam kırık yıpranmış Toplam

Müze 58 79 38 175

Mezarlıklar 21 7 51 79

Hazireler 12 5 11 28

Toplam 91 91 100 282

I. BÖLÜM:

MÜZEDEK Đ KĐTABELER

Müzede bulunan toplam 217 kitabe, mezar ve yapı kitabeleri olarak iki grup halinde ele

alınmıştır. Mezar ve yapı kitabeleri kendi aralarında envanter numarası belli olanlar ve

olmayanlar şeklinde tasnif edilmiştir. Envanter numarası belli olanlar 136 mezar ve 38 yapı

kitabesi olmak üzere toplam 174, envanter numarası belli olmayanlar ise 39 mezar ve dört de

yapı olmak üzere toplam 43 adet kitabedir. Müzedeki mezar kitabelerinin tespitinde başta

envanter defterinden ve daha önce Hasan Yüksel tarafından yapılmış olan çalışmalardan ve

ayrıca Beyhan Karamağaralı’nın saptamalarından istifade edilmiştir. Çünkü müze envanter

defterine kayıtlı ve kayıtsız kitabeler bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Beyhan Karamağaralı’nın

“Ahlat Mezartaşları” adlı eserinin baş tarafında mukayese açısından ele alınan bir kısım Sivas

mezar taşlarından da bahsedilmektedir.

Karamağaralı’ nın söz konusu ettiği bu mezar taşlarından 11 kitabenin fotoğrafına yer

verilmiştir (Karamağaralı 1993:res. 26, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37). Ancak bunlardan

res. 35’de yer alan mezar taşlarından ikisi müzedeki E.N.490 ve 497 olandır. Yine bu kitapta

üzerindeki kuş figürü özelliğiyle belirtilen mezar taşlarından E.N. 575 (Karamağaralı 1993:res.

30) olarak kayıtlı bulunan kitabe bugün 507 ve E.N.569 daki (Karamağaralı 1993:res.31) ise

müzede 501 olarak yer almaktadır. 597 (Karamağaralı 1993:res.32) envanter numaralı kitabe,

müzedeki kayıtlarda 529 olarak ve E.N. 516 (Karamağaralı 1993:res.33) ise 449 olarak mevcut

bulunmaktadır. Ancak Envanter defterinin 516 numaralı sayfasında fotoğraf bulunmamakta ve

diğer üç envanter numarasına ilişkin de herhangi bir kayıt yer almamaktadır.

A-Mezar Kitabeleri

Müzedeki mezar kitabeleri; envanter numaralarına göre ve geliş yerlerine göre olmak

üzere iki başlık altında incelenecektir. Bu tasnifte envanter numarası belli olanlar ve olmayanlar

ile mezar kitabelerinin getirildikleri çeşitli yerler baz alınmıştır.

a-Envanter Numaralarına Göre

1)Envanter Numarası Belli Olanlar

Müze Envanter Defteri üzerinde yapılan incelemeler sonucunda kayıtlı 136 mezar kitabesi

bulunmaktadır. Bu mezar kitabelerinin sayısı ve envanter numaraları müzeye getirildikleri yere

göre belirtilmiştir (bkz. Tablo 3).

Tablo:3 Müze Envanter No Belli Olan Mezar Taşları

Getirildi ği Yer Envanter No Toplam

Sivas Kabristanı 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, 483,

487, 488, 489, 490, 491, 493, 495, 502, 503, 504, 505,

506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516,

517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527,

528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538,

539, 541, 542, 543, 544, 545, 546, 551, 552, 553, 554,

555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 563, 564, 565

77

Kayseri Kapı

Mahallesi

445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 645, 646 11

Kadı Burhaneddin

Türbesi

225, 226, 227, 228, 229, 844, 845, 846, 847 9

Abdulvahab Gazi

Mezarlığı

223, 224, 496, 497, 498, 499, 500, 501 8

Kara Ağaç Baba

Haziresi

118, 119, 120, 121, 122, 123, 124 7

Kabak Yazısı

Mezarlığı

159, 196, 442, 890 4

Hacı Đzzet Paşa Camii

Haziresi

190, 191, 192, 193 4

Sivas Lisesi 156, 467 2

Kongre Lisesi 1508, 1509 2

Masumlar Tekkesi 464, 465 2

Đstasyon Semti 842, 843 2

Mahkeme Çarşısı 868, 869 2

Şehitler Mezarlığı 462 1

Göz Evliyası Türbesi 550 1

Sivas Kalesi 581 1

Kılavuz Camii

Yakınındaki Mezarlık

589 1

Şeyh Erzurumi 841 1

Yıkılan Kilise Mahalli 879 1

Toplam 136

Bu kitabelerin 23 tanesindeki yazılar zamanla tamamen yıprandığından dolayı okunamaz

hale gelmiştir. Yine bazıları da zaman içerisinde kırıldığı için yazıların bir kısmı

okunamamaktadır. Bu mezar kitabelerinin kiminin isim yeri, kiminin ise tarih kısmı kırılmış

olduğu için üzerindeki bilgiler eksik ve yetersizdir.

Envanter numarası belli olan mezar taşlarının 57’sinin erkek, 20’sinin kadın, 59 tanesinin

de belirsiz olduğu görülmektedir. Bunların içerisine dâhil ettiğimiz dört kitabenin de gayri

Müslimlere ait olduğu tespit edilmiştir.

2)Envanter Numarası Belli Olmayanlar (Hasan Yüksel Tespiti)

Bu mezar taşları Buruciye Medresesi Bahçesi’nde sergilenirken 1988 yılında Hasan

Yüksel tarafından okunarak tespit edilmiş olan mezar taşlarıdır. Fakat bu mezar taşlarına Müze

Envanter Defteri'nde rastlayamadık. Depodakiler arasında mevcut olup olmadığı

bilinmemektedir.

Envanter numarası bulunmayan toplam 39 adet kitabenin 16 tanesi erkek mezar taşıdır1.

Söz konusu mezar kitabelerinden (K.N. 6), Çelebi Abdulvahab bin el-merhûm Emir Hüseyin’e ait

olan kitabe, Sivas Şehri adlı eserde “Mühim Kabir Kitabeleri” başlığı altında zikredilmiştir.

Kabrinin şehrin doğusunda, Kılavuz Mahallesi’nin sonunda bir tepe üzerinde yer aldığı belirtilen

bu şahsın, Kemaleddin bin Ahmed bin Rahat’ın torunu olduğu belirtilmektedir. Ayrıca,

vakfiyesindeki bilgilere dayanılarak kendisinin ulema silkinden olduğu ve zaten kitabesinde

geçen “es-sadr” kelimesinin de genellikle ulema ve meşâyihten olan kimseler için kullanıldığı

ifade edilmektedir (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:149,150).

Bu kitabelerden altı tanesi ise kadın mezar taşıdır. Kadınlara ait olan bu kitabelerden biri

18 Haziran 1311 (1 Safer 711) tarihli Fatıma Hatun binti el-Hac Mehmet Ni’metullah’a ait

Selçuklu dönemi mezar kitabesidir (K.N. 3). Đkincisi ise kitabesindeki bilgilere göre, Hafız

Paşa’nın akrep tarafından ısırılarak zehirlenip ölen kızına aittir (K.N. 9: yeğen Hazret-i Hâfız

Paşa duhter-i pâk-nijâd âlî-neseb yani iffetlü Atiye Hanım). Kethüda Bey cariyesi Tansuf(?) Usta

(K.N. 12), diğer kitabe ise Fatma Hatun adında bir kadının mezar taşıdır (K.N. 28). Son iki kadın

mezar kitabesinden birinin (K.N. 36) üzerinde “Hacı Murad …… /eyleyüp terk-i vatan Sivas’a

kıldı hicret/çâr sâl akdem ki ……… (kırık) eylemişdi irtihâl/ zevce ………. şimdi kıldı ……….

illet/ ……… Müşfike Hatun idi/ Herkese kadrince eyler idi şefkati/Şehr-i savm yevm-i arefede

irtihâl oldu (30 Ramazan) yazısı mevcuttur. Diğerinin üzerinde (K.N. 37) ise “şehida’llâhu

ennehû lâ ilâhe illâ hüve; ve’l-melâiketü ve ulu’l-‘ilmi kâimen bi’l-kıst2……… /ilâ dâri’l-bekâ el-

merhûme, el-mağfûre ve’l-muhtâce ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ min ………..” yazmaktadır.

15 adedi ise tarihi süreç içerisinde uğramış oldukları tahribattan dolayı, üzerindeki

yazıların tamamen okunamaz hale geldiği mezar taşlarının yanı sıra sadece birkaç kelimesi

1 - Burada sözü edilen kitabeler şunlardır: K.N. 1: Hacı ……. , K.N. 4 : es-said ……., K.N. 6: Çelebi Abdulvahab bin el-merhûm Emir Hüseyin (h.20 Rebîü’l-âhir 798-m.31 Ocak 1396), K. N. 7: masum Mehmed …… (isim yerleri maksatlı kazınmış), K. N. 15: Hacı Mehmed bin Mahmud Cerasun(?) (h.21 Zilhicce 763-m.10 Ekim 1362), K. N. 16: Mehmed ……, K. N. 18: Şeyh Budak bin(?) ….., K. N. 20: ….. adil Ebu Seyf (h.706-m.1306), K.N. 23: eş-şehid Mehmed Nişâburî (?) el-Hacı Boza(?) binti el-Hacı, K. N. 24: Hacı …….., K. N. 25: Sivas Meb’ûsu, mütevellî …….., K. N. 29: Müderrisînden Sivas Nâibi Ferid Efendi’nin kethüdâları eşrâf-ı kuzzâttan Ali Fâik Efendi’nin mahdûmu es-seyyid Hüseyin Şükrü Molla (h.27 Cemâziye’lâhir 1263-m.11 Haziran 1847), K. N. 30: kadı Mehmed Çelebi ibni ……, K. N. 31: ……..Ece(?) Cüneyd ibni Bahadır, K. N. 33: Edirne kal’a istihkâm taburu üçüncü bölük mülâzım-ı evveli Selahaddin Bey bin Kadir Dersaadet (r.1 Mayıs 1232-m.14 Mayıs 1916), K. N. 34: eş-şehid Ali bin Ali (Adamın adı ve “rahmet” kelimeleri kasıtlı kazınmıştır.). 2 -Âl-i Đmran, 3/18.

okunabilenler olduğu gibi bir kısmı ise kırık kitabe parçalarından oluşan belirsiz mezar taşlarıdır3.

Bu gruptaki kitabelerin ikisi ise gayr-i Müslimlere ait yapı veya mezar kitabesidir. Gayri

Müslimlere ait olan bu kitabelerden birincisi (K.N. 38) Ermenice olup, dikdörtgen bir sütun

şeklinde ve üzerinde çift başlı yılan figürü bulunan 1840 tarihli bir kitabedir. Đkincisi (K.N. 39)

ise üzerinde beş satır yazı ile üçgen bir şeklin yer aldığı Roma veya Bizans dönemlerine ait bir

yazıttır.

Envanter numarası bulunmayan bu kitabeler içerisinde en yeni mezar taşı; Rumi Mayıs

1232 tarihli, Edirne Kal’ası istihkâm taburu üçüncü bölük mülâzım-ı evveli Selahaddin Bey bin

Kadir Dersaadet’e aittir (K.N. 33).

Envanter numarası belli olmayan mezar kitabeleri arasında iki seyyid, bir şeyh, bir kadı

ve bir de meb’usa (Sivas mebusu, isimsiz) ait kitabelere rastlanmıştır.

b-Geliş Yerlerine Göre

1-Sivas Kabristanı

Sivas Kabristanı, günümüzde mevcut olmayıp eski yerinin ise 27 Haziran Öğretmenler

Parkı'ndan Endüstri Meslek Lisesi'ne kadar uzanan kısım olduğu bilinmektedir. Yine burasının

Sivas şehir mezarlığı olarak yakın zamana kadar kullanıldığı ve mezarlığa merdivenle çıkıldığı

bilinmektedir (Yasak, 2004:87).

Anlaşıldığı kadarıyla bu mezarlığın tamamen kaldırılarak yerine bugünkü 27 Haziran

Öğretmenler Parkı ve Numune Hastanesi gibi kamu binalarının yapılmasından dolayı burada

tarihi değeri olan mezar taşları müzeye intikal etmiştir.

Sivas Kabristanı’ndan 77 adet mezar kitabesi, 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye

3 -Bu kitabeler şunlardır: K. N. 2: silinmiş, K. N. 5: Farsça, K. N. 8: silinmiş, K. N. 10: silinmiş, K. N. 11: kırık, K. N. 13: yıpranmış, K. N. 14: kırık, K. N. 17: isimsiz (h.Safer 748-m.Mayıs 1347), K. N. 19: isimsiz (h.22 Şaban 783-m.10 Kasım 1381), K. N. 21: isimsiz (h.Ramazan 779-Aralık 1377), K. N. 22: Sivas Nüfus Nâzırı Rusçuklu Đbrahim Bey’in …….. , K. N. 26: kırık(h.15 Zilhicce 752-m.1 Şubat 1352), K. N. 27: isimsiz (h.2 Muharrem 788-m.2 Şubat 1386), K. N. 32: isimsiz (h.1254-m.1838), K. N. 35: isimsiz (h.2 Zilhicce 896-m.5 Ekim 1491).

getirilmiştir. Bu mezar taşlarının iki tanesi (E.N. 487 ve 527) Farsça, diğerleri ise Arapçadır.

Sivas Kabristanı’ndan müzeye intikal eden bu mezar taşlarının 75’i Selçuklu ve Beylikler

dönemine ikisi ( E.N. 473 ve 483 ) ise Osmanlı devrine aittir.

Bu 77 mezar taşının yalnızca biri kadın olmak üzere dokuz tanesinde tarih mevcuttur. Bu

kitabelerin içerisinde en eskisi; Zübeyde Hatun binti Sedidü’l-Halâtî’ye ait olan 8 Ekim 1294 (17

Zilka’de 693) tarihli kadın mezar taşıdır (E.N. 557)

Bu mezar taşlarından 29 tanesi erkek mezar taşıdır. Bunlardan E.N. 511 olan mezar

taşının üzerindeki yazı, fotoğrafı bulunmayan E.N. 551 olan sayfanın alt kısmında yer almaktadır.

Tarihi belli olan sekiz erkek mezar taşlarından en eski tarihli olan kitabenin (E.N. 490) üzerinde

Kasım 1302 (Rebîülâhir 702), en yeni tarihli kitabenin (E.N. 542) üzerinde ise 1350 (h.751) tarihi

yer almaktadır.

Sivas Kabristanı’ndan müzeye intikal ettirilen ve şeyhe ait olan erkek mezar taşlarının iki

tanesinden biri fazıl, zahit, abid olarak da nitelendirilen “şeyh, mazlum, hacı” sıfatıyla Sadreddin

Mehmed (E.N. 504)’e ikincisi de (E.N. 509) “said, şeyh” Mehmed bin …….’e ait kitabelerdir.

Üçünde de “seyyid” tabiri yer almaktadır. Bu mezar taşlarından biri (E.N. 508) Ocak 1348

(Şevval 748) tarihli olup “said, şerif, seyyid” sıfatıyla Abdulvahab’a aittir. Bunlardan başka

“said, şehid, seyyid” olarak anılan Ocak 1348 (Şevval 748) tarihli, Celaleddin bin Mehmed

Mirşan(?) el-Çelebi’nin mezar taşı (E.N. 536) ile Hasan bin es-Seyyid Ali bin Şan(?) el-

Halâtî’nin tarihsiz mezar taşıdır (E.N. 532).

Sivas Kabristanı’ndan müzeye getirilen mezar taşları içerisinde yukarıdaki iki mezar

taşıyla beraber 10 tanesinde “şehid” sözcüğü yer almaktadır. Yalnızca “şehid” olarak bilinen

(E.N. 481) Evhadüddin ….. bin Sirâcüddin’dir. “Said, şehid” sıfatının yer aldığı kitabeler; Hacı

Nureddin Ebu …….. Hacı Zeyneddin Mehmed bin Eyyub el-Halâti’ye ait olan Kasım 1302

(Rebî’ülâhir 702) tarihli kitabe (E.N. 490); Hasan bin .….’ye ait olan (E.N. 534) Şubat 1346

(Zilkade 746) tarihli kitabe; Merd-i Şirin(?) Selahaddin ……’e ait olan 6 Ocak 1311 (15 Şaban

710) tarihli kitabesi (E.N. 539); tarih kısmında sadece 13… (7…) rakamı okunabilen Toğan

(Doğan) bin Ömer Şah’a ait olan kitabe (E.N.517) ile Hani(?) Ahmed bin Yusuf’a (E.N. 493) ve

Veys bin Emir Hüseyin Çelebi(?)’ye ait olan (E.N. 503) tarihsiz kitabelerdir. Bunlar içerisindeki

Hacı Nureddin Ebu …….. Hacı Zeyneddin Mehmed bin Eyyub el-Halâti’ye ait olan kitabe (E.N.

490), Sivas Şehri’nde önemli kabir kitabeleri arasında zikredilmektedir ve bu kabrin, Abdulvahab

Gazi Türbesi yakınında bulunduğu ifade edilmektedir. Ayrıca bu zatın ulema sınıfından olduğu,

Sivas ve Amasya’da bulunmuş olan Ahlati lakaplı aileden olma ihtimali de belirtilmektedir

(Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:149).

Mezar taşında “said, şehid, mazlum” ibarelerinin yer aldığı kitabe (E.N. 491) ise Mart

1316 (Muharrem 716) tarihli olup Emir Şerefeddin bin Osman veled-i Pir Haydar veled-i

Đsmail’in mezar kitabesidir.

Bu gruptaki mezar kitabeleri içerisinde “said” sıfatıyla (E.N. 562) Hüsameddin bin

Hüseyin’e, “mazlum, hoca” sıfatıyla (E.N. 507) Mehmed bin Salih’e ait olan Nisan 1308

(Zilka’de 707) tarihli mezar taşları da yer almaktadır.

“Mevlana” ibaresinin kullanıldığı iki mezar taşından biri (E.N. 489) “hafız” olarak da

bilinen Şemseddin bin Evhad’ın ve ikincisi de (E.N. 505) Ahmed’in mezar taşlarıdır.

Kitabelerden biri de (E.N. 511) Sivas Kapucu Başısı Kara Ahmet zade’ye aittir.

Unvansız mezar kitabeleri ise; 30 Nisan 1348 (1 Safer 749) tarihiyle Abdullah (E.N.

553)’a; 1350 (h.751) tarihiyle Hoca Ebu Zeyn bin Đshak (E.N. 542)’a; 13… (7…) tarihiyle ……

ibni’l-merhum Mehmed (E.N. 510)’e ve üzerinde herhangi bir tarihin mevcut olmadığı …….

Abdullah’a (E.N. 535), Mehmed’e (E.N. 530) ve Ebubekir’e (E.N. 561) ait olan mezar

kitabeleridir.

Đsim ve tarih olmayan fakat bu kitabelerin üzerindeki “mazlum, merhum” sıfatlarının

(K.N. 519, 524, 558); ve “mağfur, merhum” ibarelerinin (K.N. 521, 546); Arapça gramerindeki

“müzekker” olarak nitelendirilmesinden, erkeklere ait mezar taşı olduğunu öğreniyoruz.

Sivas Kabristanı'ndan müzeye getirilen mezar taşlarının dokuz tanesi kadın mezar taşıdır.

Bu kadın mezar taşlarından sadece “saide” sıfatının da yer aldığı, Zübeyde Hatun binti Sedidü’l-

Halâtî’nin, 8 Ekim 1294 (17 Zilka’de 693) tarihli mezar taşında tarih mevcuttur (E.N. 557). Bu

durumda, yukarıda da belirtildiği üzere Sivas Kabristanı’ndan müzeye getirilen toplam mezar

taşlarının en eski tarihlisi, Selçuklu devrinde yaşamış olan bir hatuna ait mezar taşıdır.

Kadın mezar kitabeleri arasında Hüsna Hatun adında küçük bir kız çocuğuna ait mezar

sandukası bulunmaktadır (E.N. 556). Zaman içerisinde yıpranmış veya kırılmış olup üzerinde

isim ve tarih bulunmayan kimi kitabelerin, “merhume, mağfure, mazlume, saide, seyyide” gibi

Arapça “müennes” tabir edilen kelimelerden bu kitabelerin kadınlara ait mezar taşları olduğu

anlaşılmaktadır (K.N. 529).

“Said, şehid” sıfatıyla anılan üç mezar kitabesi vardır ki bunlar, Hatice Hatun binti

Abdullah’a (K.N. 512), Selçuk binti Paşa Ahi Cârullah’a (K.N. 525) ve Nur(?) binti el-Hacı ........

(K.N. 543)’ya ait olan mezar kitabeleridir.

Geriye kalan üç kadın mezar kitabesinden biri (K.N. 483), “saide” sıfatıyla Kutlu Deniz

binti Abdülkadir (b.) Hüseyin ..........’e; ikincisi (K.N. 473), “saide, seyyide” sıfatlarıyla Fatıma

Hatun binti Hacı’ya aittir. Üçüncüsü ise (K.N. 545), Kutlu Melek Hatun binti el-Hac’a ait olan

mezar kitabeleridir.

Bunların dışında kalan 39 mezar taşının ise kime ait olduğu belirsizdir (bkz. Tablo 4).

Müze envanter defteri üzerinde yapılan incelemede bu kısımdaki mezar taşlarının yedi tanesinde

hiç fotoğraf bulunmamakla beraber kısa açıklamalar mevcuttur (E.N. 480, 488, 502, 516, 520,

533 ve 551). 551 numaralı taş haricinde fotoğrafı bulunmayan diğer mezar taşlarının tamamı,

belirtilen kısa açıklamalardan anlaşıldığı üzere mezar göğüs taşıdır.

Yine Sivas Kabristanı'ndan gelen bu mezar taşlarının 18 tanesi göğüs taşıdır (E.N. 474,

475, 476, 477, 478, 479, 480, 488, 495, 502, 516, 520, 533, 554, 560, 563, 564, 565). Bunlardan

475 envanter numaralı mezar taşı silinmiş ve yıpranmış olduğu için okunamamış, E.N. 477, 478

ve 479’da kayıtlı bulunan mezar taşlarında ise hiç yazı bulunmamakla beraber diğerlerinin

tamamında Âyete'l-kürsî yer almaktadır.

Mezar taşlarının ikisi (E.N. 555 ve 559) mezar sandukası şeklindedir ve üzerlerinde

Fâtiha, Kevser ve Đhlas Sûreleri ile Âyete'l-kürsî yer almaktadır; ancak herhangi bir isim mevcut

değildir. Müze kayıtlarında yer alan 551 numaralı mezar taşı da mevcut kısa açıklamada

görüldüğü kadarıyla fotoğrafsız bir mezar sandukasıdır. Yukarıda söz konusu edilen üç belirsiz,

bir erkek (E.N. 558) ve iki kadın mezar sandukası (E.N. 556, 557) olmak üzere toplam altı

tanedir. Bunların üzerinde de Âyete'l-kürsî ve Đhlas Sûresi yer almaktadır.

Geriye kalan 18 mezar taşının 10 tanesi (E.N. 472, 487, 515, 526, 527, 531, 537, 541, 544

ve 552) yıpranmış ve eskimiş olduğundan ve bir tanesi (E.N. 522) de isim yeri kasıtlı olarak

kazındığı için okunamadı. Okunabilen diğer yedi mezar kitabesinde ise her hangi bir isim mevcut

bulunmamakta ve sadece bazı ayetlerin (Bakara, Rahman, Đhlas Sûreleri'nden alıntılar) yer aldığı

görülmektedir.

Tablo.4 Sivas Kabristanı Belirsiz Mezar Taşları

Göğüs taşı Mezar sandukası Okunamayan Đsimsiz(âyet mevcut) Toplam

18 3 11 7 39

2-Kayseri Kapı Mahallesi

Sivas Kalesi’nin eskiden beş adet kapısı olduğu ve batısındaki kapıya Kayseri Kapısı

denildiği kaynaklarda yer almaktadır (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:14). Buradan yola

çıkarak şu anda mevcut olmayan Kayseri Kapı Mahallesi Mezarlığı’nın eskiden kale civarında

bulunduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca bugünkü Kadı Burhaneddin Mahallesi’nin eski adının

Kayseri Kapı Mahallesi olduğu da bilinmektedir (Yasak 2004:91). Buradan intikal eden toplam

11 mezar taşından dokuz tanesi 21 Temmuz 1942 tarihinde, iki tanesi de 5 Mayıs 1951 tarihinde

müzeye getirilmiştir. Bu iki mezar taşı (E.N. 645, 646) Okan Sokağı'nda Kahir oğlu Osman Ağa

bahçesinde bulunarak müzeye getirilmiştir. Bunlardan erkek mezar taşları altı, kadın mezar taşı

bir ve belirsiz olanlar ise üç tanedir.

Erkek mezar taşlarının içerisinde yalnızca üç tanesinin tarihi bellidir. Kadın ve belirsiz

mezar taşları da dâhil olmak üzere bunların en eski tarihlisi; el-Hac Kutlu Bekir’e ait olan mezar

taşıdır (E.N. 446). Ne var ki, 72… (132.) şeklinde okuyabildiğimiz bu tarihin birler

basamağındaki yazı (rakam) silinmiştir.

Yine bu mezar taşlarından; Carup bin Şeyh Mahmud’un kitabesinde (E.N. 448), Mahmud

ibni Nasıreddin’in kitabesinde (E.N. 447) ve Hüseyin’in Mart 1382 (Muharrem 784) tarihli

kitabesinde (E.N. 445) “said, şehid” tabirleri yer almaktadır.

Bunlardan başka Bayezid Çelebi ibni Hacı Sadr Bey’e ait olan Temmuz 1389 (Receb

791) tarihli bir kitabenin (E.N. 645) üzerinde “es-seyyid, eş-şehid, el-mazlum, halîf-i Kayserî” ve

çok yıprandığı için isim yeri okunamayan diğerinin (E.N. 646) üzerinde “es-said, eş-şehid,

Çelebi’l-Kayseri” unvanları yer almaktadır. “Eş-şâb, said, hoca” tabirinden genç yaşta öldüğünü

anladığımız Cemaleddin Ebu Bekir bin el-Hac ‘Ömer bin El-Hüseyin et-Tiflisî’nin mezar kitabesi

(E.N. 453) Đsmail Hakkı ve Rıdvan Nafiz’in “Sivas Şehri” adlı eserlerinde de yer almaktadır

(Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:153- 154).

Kayseri Kapı Mahallesi’nden müzeye intikal eden kitabeler arasında Şengül binti Mesud

isimli bir kadına ait mezar taşı bulunmaktadır. Müzede E.N. 449 olarak kayıtlı bulunan bu mezar

taşı, Beyhan Karamağaralı’ nın makalesinde ve kitabında 516 olarak gösterilmiştir (Karamağaralı

1993:10; 1970:76- 80, res. 6,7). Fakat belirtilen 516 numaralı envantere ait sayfada herhangi bir

fotoğrafa yer verilmemiştir.

Bu kitabeler arasında, üzerinde isim belli olmayan E.N. 450, 451 (h.Zilka’de 7.. - m.13..)

ve 452 (h.790- m.Ocak 1388) olmak üzere ikisi tarihli, üç mezar taşı mevcuttur.

3-Kadı Burhaneddin Türbesi

Bu türbe, bugün Kadı Burhaneddin Đlköğretim Okulu’nun arka bahçesinde yer almaktadır.

Sivas Şehri adlı eserde türbede beş adet mezar taşı bulunduğu söylenmekte ise de (Đ. Hakkı-R.

Nafiz 1928:154), müzeye dokuz mezar taşı intikal etmiştir. Bunlar muhtemelen birbirlerini

tamamlayan kırık mezar taşı parçalarıdır. Bu kitabelerin beş tanesi (E.N. 225, 226, 227, 228, 229)

1 Kanun-ı Evvel 1927 tarihinde diğer dördü de (E.N. 844, 845, 846, 847) 10 Ağustos 1952

tarihinde müzeye getirilmiştir. Kitabelerin dördü erkek mezar taşı, üçü ise kadın mezar taşı, ikisi

de belirsizdir.

226 Envanter numaralı erkek mezar taşı Kadı Burhaneddin’in, 28 Eylül 1391 (29 Şevval

793) tarihinde vefat eden oğlu Mehmed Çelebi’ye aittir. Bu kitabelerden üzerinde tarih

bulunmayan ve mazlum sıfatıyla anılan iki mezar taşından biri Hacı Mahmud bin Ahmed’e (E.N.

844) diğeri ise Hacı Mehmed bin Hoca (E.N. 845)’ya aittir. Erkeklere ait bu kitabelerden,

üzerindeki tarih kısmının sadece 8..... rakamı okunabileni ise, Hacı Đvaz (E.N. 847)’a ait mezar

kitabesidir.

Kadın mezar kitabelerinden biri sanduka şeklinde olup iki parçaya ayrılmış halde ve

üzerinde es-said, eş-şehid sıfatıyla anılan 1446 (h.850) tarihli, Kadı Burhaneddin’in kızı Selçuk

Hatun’a aittir (E.N. 227). Bu mezar taşının fotoğrafı da müze envanter kayıtlarında mevcut

değildir. Diğer iki kitabeden biri (tarihsiz olan) Hatice (?)Hatun binti ......... Mehmed’e (E.N. 229)

ve diğeri ise, üzerindeki yazıya göre, Mayıs 1373 (Zilhicce 774) Devlet Hatun’a aittir (E.N.

846).

Üzerinde isim ve yazı bulunmayan iki mezar taşından birinin (E.N.228) envanter

defterinde fotoğrafı bulunmamakta; diğerinin (E.N. 225) ise Kadı Burhaneddin’e ait olduğu

tahmin edilmektedir (Đ. Hakkı-R. Nafiz 1928: 155; Denizli [ty]: 124).

4-Abdulvahab Gazi Kabristanı

Bu mezarlık günümüzde hala kullanılmakta olup Sivas’ın doğusunda Akkaya tepesi

üzerinde bulunan ve halk arasında daha çok "Yukarı Tekke" diye tabir edilen kabristandır. 1927

ve 1943 tarihlerinde buradan, sekiz adet mezar taşı müzeye getirilmiştir. Bunların iki tanesi (E.N.

223, 224) Ağustos 1927 tarihinde, diğer altı tanesi ise, 17 Mayıs 1943’te müzeye intikal

ettirilmiştir. Bu mezar taşlarından beşi erkek mezar kitabesi, üçü de belirsizdir.

Bu mezar taşlarından en eskisi, 1310 (h. 710) tarihli, Hasan bin Alaadin’e ait olan

kitabedir (E.N. 224). Đki erkek mezar kitabesi de Rıdvan Nafiz ve Đsmail Hakkı’nın Sivas Şehri

adlı eserinde geniş bir şekilde zikredilen ve kitabelerinde, “es-said, eş-şehid, eş- şâb” sıfatlarıyla

nitelenen, 29 Kasım1389 (10 Zilhicce 791) tarihinde vefat etmiş olan Mehmed bin Ebubekir

Tiflisî (E.N. 223) ile “eş-şeyh, kutbu’l-‘ârifîn” sıfatlarıyla mevsuf meşhur Cemâle’d-dünya ve’d-

din el Aksarâyî (E.N. 497)’ye aittir. Diğer iki kitabeden biri “es-said, eş-şehid” sıfatıyla anılan

Celâleddin’e (E.N. 498) ikincisi de Süleyman bin Zeki’ye (E.N. 499) aittir.

Yukarı Tekke’den müzeye intikal ettirilen sekiz kitabeden, zamanla aşırı şekilde

yıpranmış ve tahribata uğramış bulunan ikisi (E.N. 496, 500) ile üzerinde sadece 1395 (h.798)

tarihi bulunan (E.N. 501) bir diğer kitabe belirsizdir.

5-Kara Ağaç Baba Haziresi

Sivas Mezarlıklar Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre eskiden Kara Ağaç Baba adıyla

bilinen yerin günümüzde Gülyurt semtinde Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde bulunduğu

belirtilmiştir. Buradan müzeye intikal ettirilen toplam mezar taşı yedi adet olup; bunlardan

95/121 envanter numaralı mezar taşı 07.09.1995’te, diğerleri ise 08.09.1995 tarihinde müzeye

getirilmiştir. Đkisi erkek, ikisi kadın ve üçü de belirsiz mezar taşıdır. Üzerinde tarih bulunan

kitabelerin ikisi de XIV. Yüzyıla aittir.

2 Eylül 1323 (1 Ramazan 723) tarihli olanı Đbn-i Celâleddin bin Şehriyârî’ye (E.N.

95/123) ve “es-said, eş-şehid” sıfatıyla anılanı ise ……. el-Hac Yahya bin el-Hac Mehmed el-

Hâfız’a (E.N. 95/124) ait olan kitabedir.

Kara Ağaç Baba Haziresi’nden müzeye getirilen kadın mezar taşlarından biri olan Şadiye

Hatun binti Ahi Evren ..........’in (E.N. 95/118) ve diğeri ise üzerinde yalnızca “mazlume,

merhume” sıfatları bulunan (E.N. 95/122) isimsiz mezar kitabeleridir.

16 Ekim 1384 (1 Ramazan 786) tarihli (E.N. 95/121) ile üzerinde isim ve tarih

bulunmayan iki (E.N. 95/119, 95/120) olmak üzere, toplam üç kitabe bu hazireden getirilmiştir.

6-Kabak Yazısı Mezarlığı

Yine günümüzde mevcut olmayan Kabak Yazısı Mezarlığı’nın eski konumu da

araştırmalarda Sivas Kabristanı ile aynı yer olarak tarif edilmektedir (Đ.Hakkı-R.Nafiz 1928:159;

Yasak 2004:79). Şehzadegân Mezarlığı adı da verilen bu kabristan, 1948 yılında Numune

Hastanesi’nin inşaatına başlanmasıyla tamamen kaldırılmış ve buradan günümüze sadece

Đzzeddin Keykavus Hastanesi bahçesindeki Đncili Hanım Türbesi ile Selçuk Anadolu Đlköğretim

Okulu bahçesindeki Hun Baba’nın mezarı kalmıştır (Üredi 2006:223). Kısacası bugün Çavuşbaşı

olarak bilinen 27 Haziran Öğretmenler Parkı'ndan Endüstri Meslek Lisesi'ne kadar olan alandır.

Keza bu sahaya eskiden Kabak Yazısı adı verildiği belirtilmektedir (Denizli [ty]:132) Timur’un

Sivas istilası sırasında şehirdeki Hristiyanları toplatıp onar kişilik guruplar halinde el, ayak ve

başlarını bağlatarak Kabak Yazısı’ndaki mezarlığa diri diri gömdürdüğü rivayet edilmektedir

(Aslanoğlu 1964:14).

Kabak Yazısı Mezarlığı’ndan dört adet mezar taşı müzeye getirilmiştir. Bunlardan 159 ve

196 envanter numaralı mezar taşları Ağustos 1927’de; E.N. 442 olan ise 6 Kanun-ı Evvel

941(1941) tarihinde ve 890 envanter numaralı mezar taşı da 3 Ağustos 1954 tarihinde Kabak

Yazısı Kabristanı’ndan müzeye intikal ettirilmiştir.

Bu mezar taşlarından üç tanesi XIV. Yüzyıla ait erkek mezar taşıdır. Erkek mezar

taşlarının biri Eylül 1393 (Şevval 795) tarihli Ahi Đsa b. el-merhum Mehmed b. Ahi Mehmed’e

(E.N. 159) ve diğeri ise 1396 (h. 798) tarihinde vefat etmiş olan Ahmed Paşa b. Mehmed Çelebi

ed-Divânî (E.N. 196)’ye ait olup üzerlerinde yer alan ibarelerde “es-said ve eş-şehid” sıfatlarıyla

nitelendirilmiş lahit şeklindeki iki mezar kitabesidir. Ahmed Paşa’nın ölüm tarihi Müze Envanter

Defteri’nde sehven 778 olarak okunmuştur. Bu mezar taşları içerisinde en eskisi, kitabesinde

“mazlum” olarak anılan 12 Ocak 1358 (1 Safer 759) tarihli Zeynelâbidîn bin Ali Şeyh’e aittir.

Mezar sandukasının boyutlarına bakılırsa, henüz çocuk yaşta vefat ettiği anlaşılmaktadır.

Kabak Yazısı Mezarlığı’ndan müzeye getirilen bu kitabelerden E.N. 442’nin üzerinde hiç

yazı bulunmamaktadır.

7-Hacı Đzzet Paşa Camii Haziresi

Günümüzde mevcut olmayan Hacı Đzzet Paşa Camii’nin eskiden Kongre Müzesi

yakınında yer aldığı bilinmektedir. Hükûmet Konağı’na yakın olmasından dolayı Saray Camii

adıyla da bilinen bu cami, 1816 (h.1232) yılında Vezir Hacı Osman Paşa tarafından yaptırılmış

daha sonra da oğlu Đzzet Paşa tarafından tamir edilmiştir (Đ. Hakkı-R. Nafiz 1928:141).

Hacı Đzzet Paşa Camii Haziresi’nden müzeye Ağustos 1927 tarihinde toplam dört tane

mezar taşı intikal etmiştir. Bunlardan yalnızca 193 numaralı envanterde kayıtlı kitabede isim

mevcuttur. Bu mezar taşı da Haziran 1327 (m. 1911) tarihinde vefat etmiş olan Sivas Maarif

Müdürü Ahmet Muhtar Bey’in eşi Hatice Hanım’a aittir. 2007 yılında Sivas’ta gerçekleştirilen

Osmanlılar Dönemi’nde Sivas Sempozyumunda Müjgan Üçer (2007:327) Ahmet Đzzet Paşa ile

ilgili bir bildiri sunmuştur.

Diğer üçü ise yazısız ve tezyinatlı mezar taşlarıdır (E.N. 190, 191, 192).

8-Sivas Lisesi

Sivas Lisesi’ne nereden intikal ettiği bilinmeyen gayri Müslimlere ait iki mezar taşı farklı

tarihlerde müzeye intikal ettirilmiştir. Ağustos 1927 tarihinde müzeye getirilen E.N. 156 olan

mezar taşı Rumca yazılıdır. 467 envanter numaralı olanı ise yazısız olup süslü baş taşıdır ve 17

Mayıs 1943 tarihinde müzeye getirilmiştir.

9-Kongre Lisesi

Kongre Lisesi’nden 23 Aralık 1971 tarihinde müzeye iki kitabe intikal etmiştir. Bunlardan

biri Sivas Şehri’nde de adı geçen ve 18 Mart 1856 (12 Receb 1272) tarihinde dört Gürcü

tarafından şehid edilen Sivas Valisi Feyzullah Paşa’nın mezar taşıdır (E.N. 1508).

E.N. 1509 olan mezar taşının üzerindeki yazı ise çok yıpranmış olduğu için

okunamamıştır.

10-Masumlar Tekkesi

Bugün yeri kesin olarak bilinmeyen Masumlar Tekkesi’nden, 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye iki kitabe getirilmiştir. Her ikisi de erkek mezar taşıdır. E.N. 464 olanı Musa Kâzım’ın

ferzendi Salih masuma (m.801-h.185) ve 465 envanter numarasıyla kayıtlı bulunanı ise

Muhammed Bakır’ın ferzendi masum Ali Eftar (m.736-h.118)’a aittir (Geniş bilgi için bkz.

Yüksel 2004:191- 198 ).

Bu mezar taşları üzerinde yer alan bilgilere göre, Sivas Alaybeyi, Abdi Bey tarafından

1878 tarihinde Masumlar tekkesi tamir edilmiştir.

11-Đstasyon Semti

10 Ağustos 1952 tarihinde Đstasyon semtindeki lojmanların yapılması esnasında temel

kazılarında iki adet mezar taşı bulunarak müzeye getirilmiştir. Biri kadın, diğeri erkek mezar taşı

olup kadına ait olan kitabede isim yeri silik olduğundan okunamamıştır.

Erkek mezar taşı Şeyh Safâ bin …..’ e (E.N. 843) ait olup; kadın mezar taşı ise ……….

binti Mehmed’in kitabesidir (E.N. 842).

12-Mahkeme Çarşısı

Sivas Mahkeme Çarşısı’nda (Envanter defterindeki bilgilere göre 89/1 numaralı evin

bahçesinde) iki adet mezar taşı bulunarak 22 Ekim 1952 tarihinde müzeye intikal etmiştir.

Ağustos 1376 (Rebîülâhir 778) tarihli kitabe (E.N. 868) Şeyh Hasan’a aittir. Diğer kitabenin

kendisine ulaşılamadığından, mezar taşının üzerinde bulunan yazılar envanter defterindeki

fotoğraftan okunamamıştır (E.N. 869).

13-Şehitler Mezarlığı

Şehitler Mezarlığı, kendi adıyla bilinen Şehitler Mahallesi’nde Şehitler Camii’nin

karşısında Sanayi sitesi içinde yer almaktadır. Şu anda dört tane mezar bulunan Şehitler

Mezarlığı’ndan müzeye 17 Mayıs 1943 tarihinde bir adet kadın mezar taşı intikal etmiştir. E.N.

462 olan bu mezar taşı Şeyh Abdullah Efendi zade Şeyh Halil Efendi’nin eşine aittir. Fakat

üzerindeki yazı yıpranmış olduğu için ismi okunamamıştır.

14-Göz Evliyası

Aziz Vlas adında kadim bir Hristiyan azizine ait olan (Çuhacıyan 2004:XVI-XIX) bu

türbe zamanla Đslami bir ermiş hüviyeti kazanarak Müslümanlarca göz hastalıkları için ziyaret

edilen bir türbeye dönüşmüştür ve zaman içinde Göz Evliyası Türbesi olarak tanınır hale

gelmiştir. Bir söylenceye göre daha önceden Küçük Minare Mahallesi 27. Sokakta ahşap bir evin

bahçesinde iken ev yapımı esnasında kaldırılmıştır ve günümüzde yeri belli değildir,

denilmekteyse de (Yasak 2004:60). Bu türbenin Gök Medrese karşısında bulunduğu ve belediye

tarafından onarıldığını sanat tarihçisi Burhan Bilget’ ten öğrenmiş bulunuyoruz. Bu türbeden bir

adet yazısız mezar taşı (E.N. 550) 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye getirilmiştir.

15-Sivas Kalesi

Sivas Kalesi’nden müzeye 26 Kasım 1945 tarihinde bir adet Ermenice yazılı gayr-i

Müslim mezar taşı getirilmiştir (E. N. 581)

16-Kılavuz Camii Yanındaki Metruk Mezarlık

Yukarı Tekke’nin hemen aşağısındaki Kılavuz Camii yakınında bir arsada çevrilmemiş

bir şekilde Onmuş Ailesi’ne ait en eski tarihlisi 1940 olan dört adet yeni yazılı ve bir adet de eski

yazılı olmak üzere beş tane mezar taşı mevcuttur. Buradaki metruk mezarlıktan 8 Ekim 1946

tarihinde “es-said” sıfatıyla nitelenen Kara Onur(?) Gıyaseddin (E.N. 589)’e ait bir mezar taşı

müzeye getirilmiştir. Bu kitabe tarihinin ancak son iki rakamı, (h....36 ) okunabilmektedir.

17-Şeyh Erzurumî Kümbeti

Sivas’ın Yenişehir Mahallesi’nin kıyısında bahçeler arasında metruk bir mezarlık

içerisinde yer alan ve defineciler tarafından büyük bir tahribata uğratılan bu türbeden 10 Ağustos

1952 tarihinde müzeye yıpranmış olan bir mezar kitabesi getirilmiştir (E.N. 841). Bu kitabe,

Ağustos 1490 (Şevval 895)’da vefat etmiş olan Ali ibni Çerak ibni el-Hac Mehmed’e aittir.

18-Yıkılan Aziz Meryem Ana Kilisesi Mahalli’nden

1840 yılında Meryem Ana adına inşa edilen bu kilise 1950 seçimlerinde Đnönü iktidarını

Menderes hükümetine devretmeden önce oluşan ara boşlukta, bir gece dinamitle patlatılarak

yıkılmış ve yerine Sümerbank Đş hanı yapılmıştır (Natanyan 2008:229) denilmekte ise de, 1943’te

Rahmi Günay döneminde yıktırıldığı bilinmektedir. Müze Envanter Defteri’ne göre, yıkılan bu

kilise mahallindeki Şükrü Yalçın arsasında yapılan temel kazısından 10 Nisan 1953 tarihinde,

müzeye bir adet mezar taşı getirilmiştir. Envanter defterindeki bilgilere göre, Hazar Denizi

muhitinde Üryans isimli bir yerden geldiği ve kilisenin fahri çalışanlarından olan Mizagiyanlara

ait bir mezar taşı olduğu belirtilmektedir. Đsimleri Serkis ve Đstifan Mizagiyan’dır.

Bu kitabe, büyük boyutlarda, tek bir mezar taşı olmakla beraber üzerinde iki kişiye ait

doğum ve ölüm tarihleri bulunmaktadır. Kitabenin üzerindeki altı satırlık yazıdan, bu iki kişinin

karı-koca olduğu anlaşılmaktadır. E.N. 879 olan bu mezar kitabesinde Serkis Đstifa’nın 1814’te

doğduğu ve 1880’de öldüğü; eşi (karısı) Yakuti’nin doğum tarihi ise 1823 ve vefat tarihi de 1873

olarak belirtilmiştir.

B-Yapı Kitabeleri

Çalışmamızda yer alan 53 yapı kitabesinin 41’i müzede muhafaza altına alınan kitabeler

içerisinde bulunmakta ise de dördünün envanter kaydına rastlanılamamıştır. Araştırmamıza dâhil

edilen yapı kitabelerinin sekizi ise Numan Efendi Aile Kabristanı’nda ikisi Ali Baba Camisi’nde

ve biri de Ali Ağa Camisi’nde bulunmaktadır.

Bu kitabeleri fiziki açıdan değerlendirecek olursak 26’sı sağlam, 14’ü kırık ve 13 tanesi

de yıpranmış durumdadır.

Dil bakımından söz konusu kitabelerin 30’u Arapça, 18’i Osmanlıca ve beşi de Ermenice

ve Rumca olarak kaleme alınmıştır (Tablo 5).

Tablo:5 Fiziki Açıdan ve Dil Bakımından Yapı Kitabeleri

sağlam kırık Yıpranmış Osmanlıca Arapça Rumca Toplam

Fiziki açıdan 26 14 13 53

Dil

Bakımından

18 30 5 53

Dönem bakımından yapı kitabelerini ele aldığımızda, çalışmamız arasında yer alan bu

yapı kitabelerinin 28 tanesinin muhtelif sebeplerle hangi döneme ait oldukları tespit edilemedi.

Ancak geriye kalan 24 kitabenin dokuzu XIII ve XIV. Yüzyıllara, bir diğer ifadeyle Selçuklu ve

beylikler dönemine ait yapı kitabeleridir (Tablo 6). 282 adet mezar kitabesinde olduğu gibi yapı

kitabeleri arasında da XV. Ve XVI. Yüzyıllara ait çok az sayıda kitabe bulunmaktadır. Dahası,

XVII. Yüzyıla ili şkin hiçbir kitabeye rastlanılmamıştır. Bunun birçok nedeni olabilir, ancak akla

gelen ilk neden bu dönemlerde bölgede devam ede gelen siyasal istikrarsızlıktır diyebiliriz.

Elimizdeki kitabeler daha çok XVIII. Ve XIX. Yüzyıla aittir.

Tablo:6 Dönem Bakımından Yapı Kitabeleri

XIII. Yüzyıl 1211,1221,1232,1254 4

XIV. Yüzyıl 1307,1309,1320,1342,1381 5

XV. Yüzyıl 1418 1

XVI. Yüzyıl 1538,1589 2

XVII. Yüzyıl - -

XVIII.Yüzyıl 1732,1750,1758,1758,1785 5

XIX. Yüzyıl 1816,1854,1862,1864,1876,1884,1897 7

XX. Yüzyıl 1900 1

Belirsiz E.N.(187,188,197,290,463,466,485,486,492,567,574,579,627

,631,884,889,1120,1123,1501), K.N.(2,3),Numan Efendi

(5,6,7, 9,10,11,12)

28

Toplam 53

a)Envanter Numarası Belli Olanlar

Müze Envanter Defteri’ne kayıtlı 38 adet yapı kitabesi tespit edilmiştir. Bunlar içerisinde

altı cami, dört köprü, dört kale, üç çeşme, iki han ve birer tane de zaviye, türbe, kümbet,

kütüphane, hapishane ve idadi kitabesi bulunmaktadır. Geriye kalan 13 kitabe ise geliş yerlerine

göre ele alınmıştır.

1-Cami Kitabeleri

Altı cami kitabesinden üçü Hacı Đzzet Paşa Camisi’ne aittir. Sağlam, mermerden yapılmış

olan iki kitabeden biri (E.N. 187) Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa Camii’nden müzeye

getirilmiştir. Kabartmalı olarak dört satır üzerine talik hatla 18 beyitten oluşan bu kitabede Hacı

Đzzet Paşa’nın maarif perver bir vali olarak tavsif edilmektedir. Bu kitabenin yalnızca yarısı

Sivas Şehri’nde mevcuttur ve son satırdaki ‘izz’ kelimesi de yanlışlıkla ‘fevz’ olarak okunmuştur.

(Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:141,142)

Đkinci kitabe ise (E.N. 188) yine sağlam ve mermerden yapılmış olup Ağustos 1927

tarihinde Hacı Đzzet Paşa Camii’nden müzeye intikal etmiştir. Talik yazı çeşidi ile yazılmış olan

bu kitabede de Đzzet Paşa methedilmektedir (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:141).

Hacı Đzzet Paşa Camisi’nden müzeye Ağustos 1927 tarihinde intikal eden üçüncü kitabe

(E.N. 189) de sülüs yazı ile mermere hak edilmiştir; fakat kitabe kırıktır. 1816 (h.1232) tarihli

olan bu kitabeye göre bu cami Hacı Osman Paşa tarafından bina ve ihya edildiği belirtilmektedir.

Kitabe Sivas Şehri kitabında da yer almaktadır (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:141).

17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden müzeye getirilen dördüncü cami kitabesi (E.N.

466) sülüs yazı ile mermer üzerine yazılmış ve ortadan kırıktır. Kitabede Mahmut Paşa tarafından

yaptırıldığı yazıldığına göre bu kitabenin Kale Camisi’ne ait olması gerekir.

Kalan iki kitabe ise Ulu Camii’ne ait olup, 7 Ocak 1966 tarihinde müzeye intikal

etmiştir. Bu iki kitabeden iki parça halindeki birinci kitabe yıpranmış ve yazıları silinmiş

olduğundan okunamadı. Fakat “Sivas Tarihi ve Anıtları” adlı eserde bu kitabenin üzerinde

kabartma yazı ile “Bu mescidin yapılmasını din ve dünyanın kıymeti olan adaletli Đzzeddin’in

oğlu Melikşah’ın saltanatları zamanında Allah’ın rahmetine dönecek olan Đbrahim oğlu

Kızılarslan tarafından Kul er-Raci 593 (1196-1197) yılında emretti” ibarelerinin bulunduğu ifade

edilmektedir (Denizli [ty]:48). Đkinci kitabe ise 13 Haziran 1211 (30 Zilhicce 607) tarihlidir ve

kabartma yazıları yıpranmış bu taş kitabenin (E.N. 1121) üzerindeki üç satırdan ibaret olan

yazıdan sadece, “…….……. ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ.......” ifadeleri okunabilmiştir.

2-Köprü Kitabeleri

Müzede kayıtlı bulunan beş adet de köprü kitabesi vardır. Bunlardan biri Kesik köprüye

ikisi Şahruh Bey köprüsüne, diğeri de Şarkışla’dan getirilmiş bir başka köprüye ait kitabelerdir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 4 Ağustos 1928 tarihinde Gemerek’ten müzeye

getirilen Şahruh Bey köprü kitabelerinden 1538 (h.945) tarihli olan (E.N. 237) inşa kitabesidir ve

üzerinde “Bismillâhirrahmânirrahîm ve bihî nesta’în /ammare hâza’l-cisr Mehmed ibni Şahruh

Beğ bin Alâü’d-devle /Zü’l-kâdirî es-Sasanî sene hamse ve erba’ûne ve tis’a mie bi-yedi ‘abdihî

Behram” ibareleri yer almaktadır. Ekim 1750 (Zilhicce 1163) tarihli olan diğer kitabe ise (E.N.

238) bu köprüye ait tamir kitabesidir ve üzerinde “ammara hâza’l-cisr sâhibu’l-hayrât /paşazâde

Ahmed Bey bin Alâüddevle /Zü’l-kâdirî es-Sasanî fî Zilhicce sene 1163” yazısı bulunmaktadır

Bu her iki kitabe daha önceden neşredilmiştir (Çulpan 2002:72; Gündoğdu 1986:64).

23 Temmuz 1938 tarihinde Şarkışla’dan müzeye getirilen 1221(h.618) tarihli sağlam,

mermer kitabenin (E.N. 439) Alaaddin Keykubat dönemi Selçuklu devlet ricalinden Ertokuş

tarafından yaptırılan bir köprü kitabesi olduğu görülmektedir. Sivas’taki Eğri Köprü’nün de

Ertokuş tarafından yaptırıldığı daha önce yayınlanmış olan kitabesinden anlaşılmaktadır (Çulpan

2002:70).

Masumlar Tekkesi kitabesini yazan Mahmut Hamdi tarafından kaleme alınan ve 8

Ağustos 1945 tarihinde Şimkürek Köyü’nden müzeye getirilen (E.N. 574) Kesik Köprü’ye ait

olan mermer mezar kitabesi sülüs hat ile yazılmış sağlam ve üzerinde, “hâzâ mihrâb/ âbid-i aşka

yeter kıble-i kalbi mihrâb/sâlik-i râh-ı musallâya namazgâh budur” yazısı yer almaktadır.

Buradaki “mihrab” kelimesi Müze Envanter Defteri’nde “mihrali” olarak hatalı okunmuştur.

17 Mayıs 1943 tarihinde Ziya Başara Bahçesi’nden müzeye getirilen kırık, yıpranmış,

mermer kitabenin (E.N. 567) üzerinde yer alan “emera bi-imâreti hâza’l-cisr el-emir, el-kebir

seyfü’d-devleti ve’d-din” yazıdan, bu kitabenin de Selçuklu Veziri Seyfuddevle tarafından

yaptırılan bir köprüye ait kitabe olduğu anlaşılmaktadır.

3-Kale Kitabeleri

Müzeye intikal eden kale kitabeleri dört adet olup bunlardan birincisi 17 Mayıs 1943

tarihinde Sivas Đsmet Paşa Okulu’ndan müzeye getirtilmiştir. 1418 (h.821) tarihli, bu sağlam taş

tamir kitabesi (E.N. 482), Sultan Yıldırım Bayezid tarafından kalenin tamir edildiğini

göstermektedir. Đki satır üzerine sülüs yazı ile hâk edilmiştir. Đkincisi ise, üç satırlık kabartma

sülüs yazılı bir sur kitabesi (E.N. 485) olup 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden müzeye

intikal etmiştir. Alaeddin Keykubad tarafından kalenin tamir edildiğini göstermektedir.

Üçüncü kitabe, kabartma adi sülüs yazılı yıpranmış iki satırlık taş bir sur kitabesidir (E.N.

486); 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden müzeye intikal etmiştir. Üzerinde “emera bi-

imâreti hâza’l-beden fî /eyyâm-i devleti es-Sultan…” ibaresi yer almaktadır.

Dördüncüsü ise sekiz parçadan oluşan çini bir kitabedir (E.N. 579); 26 Kasım 1945

tarihinde Sivas Kalesi’nden müzeye getirilmiştir. Bir anlam bütünlüğü sağlanıp okunamamıştır.

4-Çeşme Kitabeleri

Müze Envanter Defteri’ne kayıtlı bulunan üç adet çeşme kitabesi mevcuttur. Bunlardan

ilki yine Mahmut Hamdi tarafından ta’lik hatla yazılmış olan1876 (h.1293) tarihli Kesikköprü’ye

ait olan sağlam, mermer çeşme kitabesidir (E.N. 573). 8 Ağustos 1945 tarihinde Şimkürek

Köyü’nden müzeye intikal etmiştir.

1884 (h.1302) tarihli, dikdörtgen yüzeyli ve üzerinde dört satır halinde kabartma yazı

bulunan yıpranmış ikinci taş kitabe (E.N. 1505) ise 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir. II. Abdülhamid Han zamanında Sivas valisinin doksan günde otuz saatlik

bir yolu yaptırdıkları esnada vilâyet vergi müdürü ……….. Efendi tarafından inşa edilen çeşmeye

ait olduğu belirtilmektedir. Đsim yerleri maksatlı olarak kazınmış olup, tarihi ise çok yıprandığı

için okunamamıştır.

Üçüncü çeşme kitabesi ise köşeleri kesik, dikdörtgen biçimindeki 1732 (h.1145) tarihli

yıpranmış, taş kitabenin (E.N. 1506) üzerinde altı bölme halinde, hafif kabartma yazı mevcuttur.

23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden müzeye getirilmiş olan bu kitabenin üzerinde

Hüseyin Paşa tarafından bir çeşme yaptırıldığı yazmaktadır.

5-Han Kitabeleri

27 Mayıs 1934’te Yıldızeli Kazası’ndan müzeye getirilmi ş olan 1381(h.783) tarihli

mermer han kitabesinin (E.N. 310) üzerindeki “emera bi-imâreti hâza’l-han fî eyyâmi devleti

Sultan Ebu Said Bahadır Han halleda’llâhu mülkehû ‘abduhu’z-za’îf er-Râci’ ilâ rahmeti’llâhi

te’âlâ Ahi Emir Ahmed bin Hacı Zeyneddin” ibaresinden bu hanın Ebu Sait Bahadır Han

döneminde Ahi emir Ahmed tarafından yaptırldığı anlaşılmaktadır. Bu kitabe daha önce

yayınlanmıştır (Çulpan 2002:68).

26 Nisan 1932 tarihinde Hafik Kazası’ndan müzeye intikal eden 1342 (h.743) tarihli hayli

tahribata uğramış olan mermer kitabenin (E.N. 288) okuyabildiğimiz “ammara hâza’l-han lillâhi

te’âlâ fî eyyâmi devleti……… /Ertene Beğ…….. ve’s-sâhibi’l-muazzam Cemâlü’d-devle ve’d-

dîn……” satırlarından, bu köprünün Ertena Beğ devri yapımı olduğu anlaşılmaktadır.

6-Đdadi Kitabesi

Bir dönem lise, Milli Mücadele döneminde kongre binası ve bugün de müze olarak

kullanılan bu yapının kitabesi, 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden müzeye intikal

etmiştir.

Kitabe (E.N. 1511) dikdörtgen şeklinde uzun kenarlarından köşeleri kademeli şekilde

çıkıntılı ve uçları oval olup, üzerinde yer alan dört satırlık yazıda bu Đdadî’nin Temmuz 1897

(Rebîül-evvel 1315) tarihinde II. Abdülhamid Han zamanında Paşa zade Memduh Bey Efendi

tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir.

7-Zaviye Kitabesi

Keçibula Mahallesi Mezarlığı’ndan 14 Kânun-ı Evvel 1932 tarihinde müzeye getirilmiş

olan ve adi taştan yapılmış bu kitabe, Şehitler Mahallesi’ndeki zaviyenin tamir kitabesidir. (E.N.

290). Üzerindeki, “kad teceddede hâzihi’z-zâviyetü’ş-şerîfe fî eyyâmi’d-devleti es-Sultani’l

A’zam es-Sultan Mehmed bin Murad Han halleda’llâhu mülkehû el-‘abdü’z-Za’îf Ahi …… es-

Seyyid bin Ahi Mehmed er-Rıfâî tahrîren fî şehr-i Şa’ban sene hamse ve …..(h…5)” ibaresinden

bu zaviyenin IV. Murad döneminde Ahi Mehmet er-Rıfaî tarafından yeniden yaptırıldığı

belirtilmektedir. Zaviyeyi yeniden inşa eden bâninin “er-Rıfaî” nisbesine bakılırsa bunun bir

Rifaî dergâhı olduğu anlaşılmaktadır.

8-Türbe Kitabesi

Ocak 1307 (Recep 706) tarihli kenarları kırık ve yazıları silinmiş mermer türbe kitabesi

(E.N. 590), 8 Ekim 1946 tarihinde Kılavuz Camii yanındaki metruk mezarlıktan müzeye

getirilmiştir ve üzerinde “Allâhümme ehram li-sâhibi hâzihî türbe es-sa’îd eş-şehid el-muhtaç ilâ

rahmeti’llâhi teâlâ Sadeddin bin Mehmed el-Hafız” yazısı yer almaktadır.

9-Şahna Kümbeti

Bugünkü Kümbet Mahallesi’nde yer alan ve fakat 1906’da tamamen yıkılan Şahna

Kümbeti’nin taşları halen Gökmedrese’de muhafaza edilmektedir (Denizli [ty]:184). Şahna

Kümbeti’nin kitabesi Sivas Lisesi’ne intikal etmiş ve (E.N. 484), 17 Mayıs 1943 tarihinde de

Sivas Lisesi’nden müzeye getirilmiştir. Yıpranmış, eksik, iki satır sülüs olarak, kabartma yazılı

taş kitabe üzerinde, “Allâhümmeğfir li-sâhibi hâzihi’l-makbereti el-abdu’z-za’if el-muhtaç ilâ

rahmeti’llahi te’âlâ el-Hüseyin bin Ca’fer fi tarih sene tis’a ve ışrîn ve sittemie” 1232 (h. 630)

tarihli bu kitabeye göre Şahna Kümbeti’nde medfun bulunan zatın adı Cafer oğlu Hüseyin’dir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre bu kitabe Şahna Kümbeti’ne aittir.

10-Kütüphane Kitabesi

17 Mayıs 1943 tarihinde Numan Efendi Kütüphanesi’nden müzeye getirilmiş olan kırık,

taş kitabenin (E.N. 494) üzerinde yer alan iki satır dört bent kabartma sülüs yazıda kütüphanenin

1758 (h. 1172) tarihinde Numan Efendi tarafından yaptırıldığı ifade edilmektedir. Bu kitabe Sivas

Şehri isimli kitapta daha önceden neşredilmiştir (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:137-138).

11-Hapishane Kitabesi

16 Haziran 1953 tarihinde Hükümet Binası arkasındaki yıkılan eski cezaevinden müzeye

getirilen bu mermer kitabe (E.N. 883), Sultan Abdülaziz döneminde 1864 (h.1281)’de yapılan

hapishaneye aittir. II. Abdülhamid döneminde Sivas’ta yaptırılan bir başka hapishaneye ait kitabe

Hikmet Denizli’nin kitabında yer almakta ve bu kitabenin bugünkü Yarı Açık Cezaevi deposunda

muhafaza edildiği belirtilmektedir (Denizli [ ty ]:173).

12-Diğerleri (Geliş yerlerine Göre)

12.1-Hacı Đzzet Paşa Mektebi’nden

Siyah renkte, ortasından kırık ve üzerinde haç şekli olan bir taş kitabe (E.N. 197), Ağustos

1927 tarihinde Đzzet Paşa Mektebi’nden müzeye getirilmiştir. Haçın altında üç satırdan

müteşekkil Rumca bir yazı bulunmaktadır.

12.2-Hacı Đzzet Paşa Camisi’nden

17 Mayıs 1943 tarihinde Hacı Đzzet Paşa Camii’nden müzeye getirilmiş olan sağlam,

kabartma yazılı, taş tuğranın (E.N. 463) üzerinde, “Yâ hafiyye’l-eltâf neccinâ min mâ nehaf4”

ifadeleri yer almaktadır.

12.3-Buruciye Medresesi’nden

Buruciye Medresesi’ne ait olan ve 17 Mayıs 1943 tarihinde Buruciye Medresesi’nden

müzeye getirilen üç parça halindeki kırık taş kitabe (E.N. 492) üzerinde tek satır üzerine

kabartma sülüs yazı ile “ve enne’l-mesâcida’llâhi/felâ ted’û mea’llâhi ahadan” (Kur’an: 72/18)

yazmaktadır. Ancak, Müze Envanter Defteri’nde fotoğrafı mevcut değildir. Sivas Şehri adlı

kitapta ise bu kitabenin, medresenin girişinde sağındaki mescit kapısının üzerinde yer aldığı

belirtilmektedir (Đsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:118).

12.4-Yıkılan Aziz Ana Kilisesinden

Sivas’ta yıkılan kilise mahallinden 9 Ağustos 1950 tarihinde müzeye iki adet yapı kitabesi

intikal etmiştir ki bunlardan biri; 1846 tarihli, Ermenice yazılı, sağlam, yazılı, nakışlı mermer taş

kitabe parçasıdır (E.N. 627). Diğeri (E.N. 631) ise, bir mermer parçası üzerinde gül resmi ve

eksik Ermenice yazılı birkaç harf mevcut olan bir kitabedir.

12.5-Çifte Minareli Medreseden

Üzerinde yaprak motifi ve yalnızca “min ulema” ibaresi bulunan ortasından kırık,

kabartma yazılı, bir taş kitabe (E.N. 1501) parçası, 23 Aralık 1971 tarihinde Çifte Minareli

Medrese’den müzeye intikal etmiştir.

4 -“Ey gizli lütufların sahibi bizi korktuğumuzdan emin eyle” demektir.

12.6-Bayındırlık Garajından

7 Ocak 1966 tarihinde Selçuk Đlkokulu yanındaki yıkılan Bayındırlık Garajı’ndan müzeye

iki adet yapı kitabesi getirilmiştir. Bunlardan biri, iki sütun üzere 16 satırlık bir yazının yer aldığı

mermer kitabedir (E.N. 1122). Es-seyyid Mehmed el-Hac tarafından kaleme alınmış olan 1862

(h.1279) tarihli bu kitabe, Sultan Abdülaziz zamanında Zeki Paşa tarafından Sivas’ta devlete ait

bir mahzenin onarımına ilişkin olarak kaleme alınmıştır. Taban köşeleri kırılmış olan bu

kitabenin üzerindeki yazılardan birkaç harf gitmiştir.

Mahmud Hamdi tarafından yazılmış olan yeşilimtırak renkteki diğer mermer kitabe (E.N.

1123) ise üst ve alt sağ köşelerden kırılmış olup yazıların bir kısmı gitmiştir. Üzerinde yer alan

kabartma yazı ile yazılı, “……… Şevketlü Gazi Abdülhamit Han /Hazretleri’nin zaman-ı

saltanatlarında Vezir Halil Rıfat /Hazretleri’nin Sivas Vilâyeti valiliğinde …… /……. inşâ

olundu” ifadesi bu kitabenin bir yapıya ait olduğunu göstermektedir. Ne var ki, kitabe kırık

olduğundan nereye ait olduğu anlaşılamamaktadır.

12.7-Alaaddin Paşa Arsası’ndan

1854 (h.1271) tarihli yıpranmış, kırık, adi sülüs yazılı, mermer kitabe (E.N. 540), Sivas

Alaeddin Paşa Arsası’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye intikal etmiştir. Bir sarayın

yapılmasına hizmet edenlerden bahsetmektedir.

12.8-Ece Mahallesi’nden

Gayr-i Müslimlere ait olan ve üzerinde altı satır Ermenice yazı bulunan sağlam, adi taş

kitabe (E.N. 884), 7 Temmuz 1953 tarihinde Đstasyon Semtindeki Ece Mahallesi’nden müzeye

getirilmiştir.

12.9-Askerî Kışla Sahasından

Askerî kışlanın arka sahasında atıl vaziyette bulunan sağlam, yedi satır Ermenice yazılı,

mermer kitabe (E.N. 889), 26 Mayıs 1954 tarihinde müzeye getirilmiştir.

12.10-Eski Belediye Binası Sahasından

Üzerinde bir satırlık eski Türkçe kabartma yazılı ve alt kısmında 1254 tarihi bulunan sol

üst köşesi kırık, mermer kitabe (E.N. 1124), 7 Ocak 1966 tarihinde eski belediye binasının

yıkıldığı yerden müzeye intikal etmiştir. Üzerindeki yazılar silinmiş olduğundan okunamadı.

b)Envanter Numarası Belli Olmayanlar

Bu grup içerisinde yer alan üç adet kitabe, 1988’de Hasan YÜKSEL tarafından tespit

edilmiş; fakat günümüzde Müze Envanter Defteri’nde kayıtlarına rastlanamamıştır.

1-1309 (H. 709) tarihli olan birinci kitabe, Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat

döneminde (Kafesoğlu [ ty ]:662) Müslüman fakirler ve miskinler için yaptırılan bir

imarethaneye aittir (K.N. 1).

2-Đkinci kitabemiz ise kırık bir kitabe parçasıdır. Üzerindeki iki satırlık yazının birinci

satırı besmele olup, ikinci satırda bu kitabenin bir imarete ait olduğu anlaşılmaktadır (K.N. 2).

3-Üçüncüsü, zamanla fazla tahribata uğrayan ve okunabilen kısımlarından anlaşıldığına

göre, Sivas Valisi Zaralı zade Mehmet Paşa tarafından yaptırılan bir çeşmeye ait kitabedir (K.N.

3).

4-Bugün Đmaret mahallesi denilen yerde bulunduğu söylenilen fakat günümüzde yerinde

herhangi bir iz ve eser bulunmayana Dârurrâha’ya ait kitabenin daha sonra Đmaret Camii duvarına

konulduğu belirtilmektedir. Yılmaz Önge’nin anlatımına göre bu kitabe Süheyl Ünver’in

tavsiyesi üzerine buradan alınarak Sivas Müzesi’ne konulmuştur (Kayaoğlu 1982:3). Sosyal bir

kurum olan Dârurrâha, kitabesinde (K.N. 4) belirtildiğine göre Kemaleddin Ahmed bin Rahat

tarafından Muharrem 720 (Şubat 1320) tarihinde yaptırılmış, Muharrem 779 (Mayıs 1377)

tarihinde ise tamir edilmiştir. Müze kayıtları arasında bu kitabeye rastlanılmamıştır.

II. BÖLÜM:

MEVCUT OLAN MEZARLIKLARDAK Đ KĐTABELER

A-Abdulvahab Gazi (Yukarı Tekke)

Müzede yer alan mezar taşlarının incelendiği bölümde söz konusu edilen ve günümüzde

defin için halen kullanılan Abdulvahab Gazi Kabristanı, adını burada türbesi bulunan sahabeden

almaktadır. Bugün türbenin bitişiğinde kendi adıyla anılan bir de cami bulunmaktadır. Bu cami

ilk olarak II. Bayezid zamanında Ahmet Paşa tarafından 1496 yılında yaptırılmış daha sonra

yıkılarak yerine 1974 yılında yeniden inşa edilmiştir (Yasak 2004:36,37). Bu türbenin içinde

ikinci kata çıkan merdiven başında üç küçük biri büyük ve kime ait oldukları bilinmeyen dört

mezar bulunmaktadır. Kutlu Özen’e istinat edilen bir söylence ile her ne kadar bunların

Kanuni’nin şehzadelerine ait oldukları sanılmakta ise de doğru bir bilgi değildir. Yine türbenin

güney batısında halk arasında çeşitli rivayetlerin isnat edildiği Kırk kızlar Tekkesi yer almaktadır.

Burası, Abdulvahab Gazi’ye izafe edilen ama günümüzde izi ve eseri kalmayan bir

tekkeden dolayı “Yukarı Tekke” olarak da isimlendirilmektedir. Adı geçen türbenin sağında ve

solunda çok eskilerden kalmış birçok mezar taşı mevcuttur. Keza türbenin karşısındaki çok geniş

alanda eski ve yeni tarihli birçok kabir bulunmaktadır.

Yukarıda bahsedildiği üzere daha önceleri muhtelif tarihlerde bu kabristanda tarihi değeri

olan sekiz mezar kitabesi müzeye taşımıştır. 2007 yılında yaptığımız araştırma esnasında,

Sivas’ın en büyük kabristanı olan bu saha, yeniden taranarak tarihi değeri olan ve eski harflerle

kaleme alınmış 44 mezar kitabesi daha tespit edilmiştir. Fakat bunların 22 tanesi zaman içerisinde

aşırı şekilde yıprandığı ve tahribata uğradığı için okunamaz hale gelmiştir5. Kiminde isim olarak

kiminde tarih olarak, kiminde de hem isim hem tarih olarak birtakım ipuçları edinebildiğimiz

mezar taşı sayısı 22’dir. Ancak incelemenin daha kolay yürütülmesi için tespit edilen bu mezar

kitabelerine birer numara verilmiştir. Bunlardan 18’i erkeklere6 dördü de (K.N. 2, 3, 17, 21)

5 -Bu kitabeler şunlardır: K.N. 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44. 6 -Bu kitabeler şunlardır: K. N. 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 22.

kadınlara ait mezar kitabesidir.

Bu kitabeler arasında buradaki cami imamlığını yapan Zaralı Halil Efendi (Kaya)

tarafından 1970’li yıllarda yazdırılarak türbeye konulan (Yasak 2004:33) Abdulvahab Gazi’ye

ait 732 (h.113) tarihli meşkuk bir kitabe (K.N. 18) de bulunmaktadır.

Erkek mezar kitabeleri arasında,“şeyh” unvanlı altı kişiye rastlamaktayız. Bunlardan

üçünün Nakşıbendî, birinin Kâdîrî tarikati’ne mensup olduklarını kitabelerin üzerinde yer alan

bilgilerden öğreniyoruz. Bunların başında; “asrının ferîd-i dehrinin muvahhidi” ve “kutub” olarak

nitelendirilen, Erzincan’dan Sivas’a gelen Kâdîrî meşâyihi eş-Şeyh el-Hac Mehmed Uşşâk Baba-

yi Erzurûmî (K.N. 1) gelmektedir. Bu şeyhin mezar kitabesinde ölüm tarihi, 27 Eylül 1332/12

Zilhicce 1334 şeklinde, yani hem rumi ve hem hicri olarak verilmiştir. Bu şeyhin vefatı, miladi

10 Ekim 1916’ya tekabül etmektedir.

Nakşibendi tarikatına mensup olan bu meşayihden biri olan ve aynı zamanda ‘ulemâdan

addedilen Hacı Mustafa Taki Efendi (K.N. 11) 1925 (h.1344)’te vefat etmiştir. “Has bendegân-ı

Şâh-ı Nakşıbendî” sıfatıyla nitelendirilen ve kitabesindeki bilgilere göre h. 1313’de doğan 31. 07.

1984 (h. 1404)’ te vefat eden Darendeli el-Hac Hasan Efendi (K.N. 9) ile 1908 (h.1326) doğumlu

ve 13.06.1995’te hakka kavuşan Nakşibendî mürşidi Đsmail Hakkı Đhrâmî Halîfesi Muhammed

Veli Şen’in (K.N. 19) mezar kitabeleri de eski geleneğe uyularak Osmanlı alfabesiyle kaleme

alınmıştır. Bu nedenle bu iki kitabeyi de araştırmamıza dâhil ettik.

Mezar taşına göre 1905 doğumlu olan ve 1961 tarihinde vefat eden, Meydan Camii Đmamı

ve Hatibi Mustafa Hafız Oğlu’nun (K.N. 12) ve 1954’te vefat eden Arpacı Cahit Ağa’nın (K.N.

4) mezar kitabeleri de bu şekilde kaleme alınmıştır. Yine 19.12.1981 tarihinde vefat etmiş olan

Darendeli merhum Naci Okyüz’e ait kitabe (K.N. 10) de aynı geleneğe bağlı kalınarak

yazılmıştır.

Bağlı bulundukları tarikat çeşitleri belirtilmeyen diğer iki kişinin mezar kitabelerinden

biri; 1363 (h.764)’te vefat etmiş olan Şeyh Evhad’a (K.N. 22) diğeri ise 1887 (h.1305) tarihinde

ölen es-Seyyid eş-Şeyh el-Hac Mustafa Kadı zade (K.N. 6)’ye aittir.

Kitabesindeki bilgilere göre yalnızca “seyyid” olarak nitelenen ve 1837 (h.1253)’te vefat

eden Abdullah Efendi (K.N. 13) ile 1877’de (h.1294) ölen Sivas Evkaf Müdürü Raşid Efendi’nin

(K.N. 15) mezarları da bu kabristanda yer almaktadır.

Diğer ikisinden biri, kendisinden sadece “livâ-i Adn’ı mansıb virdiler sana Paşa” 1857

(h.1267) şeklinde edindiğimiz ipucuna göre paşalık rütbesi bekleyen bir askeri erkâna aittir (K.N.

5). Đkincisi de baş kısmında “kelime-i tevhid” bulunan, Vezîr-i A’zam Ali Paşa Hazretleri’nin

Enderun Ağalarından Đç Çukadarı Ali Ağa ( m. 1740-h.1153)’ya ait olan kitabedir (K.N. 8).

Üzerinde tarih bulunmayan 16 numaralı kitabe ise Cebbar zade Süleyman Bey Efendi’nin

mahdûmu Selim Bey Efendi’ye aittir.

Abulvahab Gazi Mezarlığı’nda tespit ettiğimiz tarihi değeri bulunan erkek mezar

kitabeleri arasında, “Kadı zade Şevki Efendi tükendi vah/ genç iken dâr-ı fenaya eyledi rah”

şeklindeki 1913 (h. 1332) tarihli kitabesiyle Kadı zade Şevki Efendi (K.N. 7) ile mezar taşındaki

bilgilere göre aslen Kastamonulu olan ve1839 (h. 1255)’da vefat ettiği anlaşılan Sivas Evkaf

muhasebecisi (K.N. 14) ve 1913 (h. 1332)’te vefat eden “Sivas Binbaşısı zade Hamdi Đsmail

Hakkı Bey (K.N. 20) bu dönemin Osmanlı taşrasında yer alan bir vilayetin önemli devlet

görevlileridir.

Abdulvahab Gazi Kabristanı’nda bulunan kadın mezar kitabelerinin tamamı (K.N. 2, 3,

17, ve 21) Erzincanlı kimselere aittir. Bunlardan birincisi 1 Mart 1916 (1331 Cemaziye’l-Evvel

1334) tarihli, Erzincan Redif Taburu Yüzbaşılarından Đsmail Efendi’nin kerimesi Yeter Hanım’a

ikincisi, Erzincanlı Cerrah(?) zade ………. Đsmail Bey halilesi Huriye Hanım’ın (Ölüm tarihi:

m..1915-h.1334) validesi Şem’î kadının (m. 1819-h.1235) ve üçüncüsü ise Erzincanlı Nalband

zade Hacı Ahmed Efendi halilesi Üserâ Komisyonu Kâtibi Süleyman Efendi validesi Fatıma

Hatun’a (m. 1913-h.1332) aittir. Bu kadın kitabelerinin sonuncusu ise; 1906 (h.1324) te vefat

eden Erzincânî Kassâb Ali Koç’un halilesi Nafiye Hanım binti Mahmud Ağa’nın mezar taşıdır.

B-Halfelik

Sivas’da Halfelik adı verilen bu mezarlık, şehrin doğusunda Emniyet Müdürlüğü yolu

(eski söylemiyle Zara Yolu) üzerinde sol tarafta yer almaktadır. Defin alanlarının tükenmesine

bağlı olarak buraya yapılan sınırlı sayıdaki defin ve kabir ziyaretlerinin seyrekleşmesinden dolayı

çok ıssız, bakımsız ve adeta metruk durumdadır. Halk arasındaki söylencelere göre, Timur’un

şehir surlarını yıktığı doğu tarafında yer alan ve Halfelik Mezarlığı adı verilen bu kabristan’da

Timur tarafından öldürülen medrese talebelerine ait mezarların da bulunduğu anlatılmaktadır.

(Demirel 2006:16) Đkinci bir rivayete göre Timur Sivas’ı istila ettiğinde Gökmedrese’yi de ateşe

vererek buradaki öğrencilerin içeride dumandan boğularak şehit olmasına sebep olmuştur. Daha

sonra da bu öğrenciler o zaman şehrin dışında şimdi ise şehrin içinde yer alan bu mezarlığa

defnedilmiştir. Halifelerin (talebelerin) defninden dolayı buraya Halfelik adı verilmiştir (Yasak

2006:73).

Kabir taşlarının çok karışık olduğu, ziyaret için ara yolların bulunmadığı ve bunun yanı

sıra otların çok uzun olmasından dolayı bu mezarlıktaki çalışmamız güçlükle yapıldı. Bu

mezarlık, bugün defin için kullanılmıyor izlenimini uyandırsa da Sivas Belediyesi Mezarlıklar

Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre halen kullanılmaktadır. Fakat bunlar sınırlı sayıda olup aile

mezarlıklarına yapılan definlerdir.

2006 Haziran’ında bu mezralıkta yaptığımız araştırma sonucunda burada eski yazı ile

yazılmış 24 mezar kitabesi tespit edilmiştir. Fakat bu kitabelerin on tanesinin zaman içerisinde

aşırı şekilde yıprandığı için okunamaz hale geldiği görülmektedir (K.N. 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21,

22, 23, 24). Bazısında sadece isim ve bazısında sadece tarih kısmı okunabilen mezar taşı sayısı

ise 14’tür. Bunlardan bir tanesi kadın (K.N. 13), biri çocuk (K.N. 2) ve diğerleri de erkek mezar

kitabesidir (K.N. 1, 4, 5, 6, 7, 8, 10). Bunlardan beş (K.N. 1, 2, 3, 13, 14) tanesinin tarihi ise

belirsizdir.

Halfelik Mezarlığı’nın hemen girişinde sağ tarafta bir büyükçe mezar sandukası

bulunmakta; bu aynı zamanda Halfelik Mezarlığı’nın en eski tarihli kitabesidir. Bu kitabe, eş-

Şehid Ahi Mehmed bin Ahi Hoca’ya (K.N. 1) aittir.

Selçuklu dönemine ait, sanduka şeklindeki bu kitabenin üst kısmında Âyete’l-kürsî yer

almaktadır. Arka yüzünün alt kısmında Farsça dört beyit mevcuttur. Bu mezar sandukasının çok

yakınında üzerinde tarih bulunmayan ve sadece Âyete’l-kürsî bulunan küçük bir çocuk mezar

sandukası (K.N. 2) yer almaktadır. Selçuklu devrine ait olduğu anlaşılan bu sanduka Ahi

Mehmed ailesine ait olması muhtemeldir.

Bu araştırmaya dâhil edilen erkek mezar kitabelerinden biri, Sivas nakîbü’l-eşrafı kutbü’l-

ârifîn Abdullâh el-Hâşim el-Kâdirî ve Rıfâî Hazretleri’nin hulefâsından Đstanbul Kasımpaşa’da

Bedreddin Mahallesi’nde Kâdiri-Rıfâî dergâh-ı şerîfi post-nişîni es-Seyyid eş-Şeyh Muhammed

el-Ensârî Hazretleri’nin torunu Binbaşı, Şeyh Muhyiddin Ensârî Bey’in oğlu Abdülkâdir

Şerâfeddin Bey’in mezar kitabesidir (K.N. 4). Kitabesinin baş tarafında “Hû dost” ifadesi

bulunan ve mezar taşındaki bilgilere göre 1920 (h.1339) doğumlu Abdülkadir Şerafeddin Bey’in

vefat tarihi 28 Şubat 1953 (13 Cemâziyel Evvel 1372) olarak belirtilmiştir. Mezar taşının arka

yüzünde bulunan yeni harfli kitabesindeki bilgilere göre, otomobil kazasında yaşamını yitiren bu

zatın mezar taşında eski geleneğin devamı niteliğindeki Osmanlı alfabesi ile yeni alfabenin yan

yana yer aldığı görülmektedir.

Bu şekilde eski yazı ile yeni yazının aynı mezar taşında kullanıldığı diğer iki mezar

kitabesinden biri 1918 (h. 1338) doğumlu ve 1947’de vefat eden Şebinkarahisarlı Avutmuş

Mahallesi’nden Hancı oğullarından Hasan oğlu Ahmed Hancı’ya (K.N. 6); ikincisi ise üzerinde

her hangi bir tarih bulunmayan Divrikli Mayat oğlu Osman kızı Nuriye Yüksel (K.N. 13)’e aittir.

Halfelik mezarlığının en ilginç mezar taşları, Nakşibendî şeyhi el-Hac Nalçacı zade Şeyh

Ahmed Sivâsî’nin kabrinin (h.1310- m.1892) hemen yanı başında yer alan ve yan yana dizili bir

halde bulunan, üzerlerinde herhangi bir yazı bulunmadığından kimlere ait olduğu anlaşılamayan

13 adet mezar taşı başlığıdır (K.N. 7).

Mezarlıkta Molla Güllü zade Mehmed Ağa ibn-i Ahmed Alemdar 1824(h.1240) adıyla

sâdâttan birine ait bir kitabe de bulunmaktadır (K.N. 10).

Bu mezar kitabelerinin içerisinde 1824 (h. 1240) tarihli Kâim-makam Akif Bey’in (K.N.

8)’ ve 6 Şubat 1897 (5 Ramazan 1314) tarihli Sivas eşrâf-ı ulemâsından ………. Şemseddin zade

el-Hac Hafız Mehmed Şemseddin Efendi’nin (K.N. 12) ve 1904 (h.1322) tarihli Sarı Hafız zade

Şâkir Efendi’nin (K.N. 5) mezar kitabeleri de Halfelik Mezarlığı’nda yer alan önemli zevata ait

kitabelerdir.

Bu kabristanda bulunan ve isim yerleri zamanla yıpranmış olduğundan dolayı

okunamayan mezar kitabeleri arasında, 1899 (h. 1317) tarihli ve kime ati olduğu anlaşılamayan

bir kitabe (K.N. 9) ile 1905 (h. 1323) tarihli ve sadece “mefhar-i Sivas ve Sakal(?) Ağa” ibareleri

yer alan bir mezar taşı (K.N. 11) bulunmaktadır. Bir diğer belirsiz mezar taşı ise, kitabe tarihini

sadece 1… şeklinde okuyabildiğimiz Kangal Ağası ……... Hacı …… (K.N. 14)’nın mezar

taşıdır. Yine fazla tahribattan dolayı son satırı okunamayan ve kime ait olduğu bilinmeyen

belirsiz bu mezar taşlarından bir diğeri ise üzerinde,

habbezâ itti dâr-ı bekâya bu ehl-i felâh

rûh-ı cinâna vâsıl oldu zü’l-cenâh

ehl-i fâzıl idi ol sâhib-i pür kemâl

tâlib-i Hak olup nice buldu inşirâh

ya’ni ol üstâd-ı âlem Hoca sükût

………………….. dizeleri bulunan kitabedir (K.N. 13).

C-Numan Efendi Aile Kabristanı

Numan Efendi Aile Kabristanı, Ulu Cami’nin batı tarafında Uluanak Mahallesi 2. sokak

ile Müftüler adı verilen çıkmaz sokağın kesiştiği yerde köşe başında yer almaktadır. Eskiden bu

kabristanın yanında, şu anda mevcut bulunmayan bir de kütüphanesi olduğundan söz

edilmektedir. Kâgir ve üzeri kubbeli bu kütüphanenin yanında bir de çeşme mevcut imiş (Đsmail

Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:137). Müze yapı kitabeleri arasında ele aldığımız 1758 (h.1172) tarihli

bu kitabe, 17 Mayıs 1943’te müzeye intikal ettirilmiştir (E.N. 494).

Numan Efendi, daha sonra “Sarısözen” soyadını alacak olan Sivaslı Sarı Hatip

zadelerdendir. 1692 tarihinde Sivas’ta doğan Numan Efendi’nin, şair, müderris, müftü ve Ulu

Cami’nin mütevellisi olan babası Ahmet Hamdi Efendi Đstanbul’da vefat etmiş ve ünlü divan şairi

Nabi’nin yattığı mezarlığa gömülmüştür. (Aslanoğlu 2006:427) Çocuğu olmadığı ve 1764 yılında

72 yaşında vefat eden Numan Efendi’nin annesinin de Köprülüler ailesine mensup olduğu

söylenmektedir (Yasak 2004:97). Fakat burada söz konusu olan doğum ve ölüm tarihleri mezar

kitabesinde belirtilen doğum ve ölüm tarihlerinden farklı olarak belirtilmiştir.

Dört mezar taşı ve sekiz de yapı kitabesi bulunan Numan Efendi Aile Kabristanı, üstü

açık, üç pencereli, yolun seviyesinin altında kalan bir yerdir. Bu kabristan, 1978 tarihinde aslına

uygun bir şekilde tamir edilmiştir. Ortadaki pencerenin tabanında dikdörtgen prizma şeklindeki

taşın üzerinde altı adet kıvrımdan oluşan yılan şeklinde bir suyolu bulunmaktadır. Bu taştan

dolayı halk arasında burası “Yılancık Evliyası” diye de adlandırılmaktadır. Yılancık hastalığına

yakalananlar buraya gelerek dua etmektedir. Yine bu taşın yapısının Akdeniz ile Karadeniz’in

sularının birbirine karışmadığını temsil ettiği, rivayetler arasında yer almaktadır (Yasak 2004:97).

Kapıdan girildiğinde sol tarafta üçüncü sırada bulunan Numan Efendi’nin kabir

kitabesinde (K.N. 1) Sivas’ta müftü görevini ifa ettiği, lakaplarının Sarı Hatip olarak şöhret

bulduğu ve kütüphane sahibi olduğu, bazı dizeler ve övgüler eşliğinde belirtilmektedir. Hamdi

adındaki bir kâtip tarafından kitabesi kaleme alınan Numan Efendi’nin doğum ve ölüm tarihlerine

(1768/h.1182- 1883/h.1301) mezar kitabesinde yer verilmiştir.

Kapıdan girildiğinde sol taraftaki birinci mezar taşı da (K.N. 2) Đstanbul’da müderrislik ve

daha sonra Sivas müftülüğü yaptığı belirtilen “es-seyyid, el-hac Mehmed Tahir Efendi (m.1912-

h. 1320) ‘ye aittir. Hikmet Denizli’nin eserinde sehven 1330 olarak vermiştir (Denizli, [ty]:132).

Numan Efendi Haziresi’ndeki sol tarafta yer alan ikinci kabir kitabesi ise (K.N. 3) yine

Sarı Hatip zadelerden aşağı kısmı çok yıprandığı için ismi okunamayan Aralık 1903 (Şevval

1321) yılında vefat etmiş olan bir şeyhe aittir. Keza çok fazla yıprandığı için üzerinde sadece

Abdullatif ismi okunabilen bir diğer mezar taşı (K.N. 4) da bulunmaktadır.

Hikmet Denizli’nin “Sivas Tarihi ve Anıtları” adlı eserinde şu anda bu kabristanda

mevcut olmayan iki mezar taşına da yer verilmiştir. Bunlardan biri kapıdan girişte sağ tarafta diye

belirtilen ve yine Sarı Hatip zadelerden Şeyh Hasan Hilmi’nin 1878 (h.1296) tarihli kabir

kitabesi, diğeri ise adı belli olmayan fakat Köse Bekir zade merhumiyyeden diye belirtilen bir

kadın mezar kitabesidir. (Denizli [ty]:132) Yazar eserinde birinciye ait herhangi bir kitabe

metnine yer vermemiş ise de ikincisine ilişkin şu satırları vermiştir:

Hanedan-ı eşref alay begi sipahinin

Duhteri Derviş Ağa sulbiyyesi …….

Şol mülakkab Köse Bekir zade merhûmiyyeden

Đçdi câm-ı mey-i ecel …….

Geldi bir er söyledi târihîn

………. /sene 1297(1879)

Kabristan kapısı üzerinde (K.N. 5) tek satırlık kitabede “yâ hafiyye’l-eltâf neccinâ min mâ

nehâf”78 yazısı bulunmaktadır.

Kapı yanındaki birinci pencere üzerindeki (K.N. 6) iki satırlık kitabede besmele ve

arkasından “vef’alû’l-hayr le’alleküm tuflihûn inna’llâhe lâ yudî’u ecri’l-muhsinîn

sadeka’llâhu’l- melikü’l-mu’în” yazmaktadır.

Đkinci pencerenin üzerinde (K.N. 7) sol tarafta “Allah”, ortada “Maşallah” ve sağda

“Muhammed” yazıları yer almaktadır. Bizim “amele Şâkirdî(?) Tevfîk el-Kayserî” şeklinde

okuduğumuz yazı Hikmet Denizli’nin eserinde “amel-i Şadi bin Yusuf el-Kayseri” olarak

okunmuş ve bu kişinin kütüphaneyi ve hazireyi yapan mimarın adı olduğu belirtilmiştir. (Denizli

[ty]:130)

Üçüncü pencerenin (K.N. 8) birinci satırında “Kul yâ ‘ibâdiye’llezîne esrafû ‘alâ

enfüsehum lâ taknatû min rahmeti’llâhi innallâhe yağfiru’z-zunûbe cemî’an” âyeti yer

almaktadır9. Đkinci satırda ise, kütüphaneyi Şeyh Abdurrahman oğlu Şeyh Ahmed Hamdi oğlu

Sivas Müftüsü Şeyh Numan’ın 1758 (h.1172) senesinde yaptırdığı yazmaktadır.

7 - “Ey gizli lütufların sahibi, bizi korktuğumuzdan emin eyle” demektir. 8 - “Hayır işleyin,belki felaha erersiniz; Allah iyilerin ecrini zayi etmez.” 9 -“De ki: Ey günah işlemekte haddi aşarak nefislerine karşı cinayet işlemiş kullarım, Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Muhakkak Allah, bütün günahları bağışlayıcıdır.”( Kuran: Zümer, 53).

Bunlardan başka Sivas Şehri adlı eserde yine pencere yanında duvar üzerinde

“Kâle’nnebiyyu ‘aleyhi’sselâm izâ mâte’l-insâne inkate’a a‘melehû illâ min selâse sadaka-i

câriye ev ‘ilm-i yentefi’ bihî ev veled-i sâlih yed’û lehû” hadisinin10 yazılı olduğu belirtilmektedir

(Đ. Hakkı-R. Nafiz 1928:138). Fakat günümüzde bu kitabe mevcut değildir.

Yine kabristanın dış kısmında suyu akmayan eski bir çeşme vardır ki üzerinde (K.N. 9)

“ Đnnehu min Süleymane ve innehu Bismillâhirrahmânirrahîm” ayeti yer almaktadır.

Söz konusu aile kabristanının içinde, köşeye atılmış bir halde bulunan ve üzerinde sadece

“Maşallah, Allah ve Celîl” ibarelerini okuyabildiğimiz yedi satırlık çok yıpranmış bir yapı

kitabesi (K.N. 10) ve yine üzerinde “bâğ-ı Firdevs ………” yazısı bulunan üç satırlık, kırık

ikinci bir yapı kitabesi parçası (K.N. 11) ile ………………. “hüve’l-hallâku’l-bâkî harrerehû

……….. es-seyyid” yazısının bulunduğu bir başka kırık yapı kitabesi parçası (K.N. 12)

bulunmaktadır.

D-Üç Şehitler Mezarlığı

Müze Envanter Defteri’ne kayıtlı mezar kitabelerinin ele alındığı bölümde de sözü edilen

bu kabristan Eski Sanayi Sitesi’nde bulunmaktadır. Buraya niçin şehitler Mezarlığı denildiğine

ili şkin her hangi bir malumat edinilemedi. Ancak, içerisinde Selçuklu dönemine ait dört adet

mezar taşı yer alan bu kabristanın kapısında, söz konusu kimselerin buraya Horasan’dan

geldiklerine ilişkin sonradan yeni yazıyla yazılmış söylenceye dayanan bilgiler bulunmaktadır.

Aynı zamanda buradan müzeye, 17 Mayıs 1943 tarihinde Şeyh Abdullah Efendi zade Şeyh Halil

Efendi’nin eşine ait bir adet kadın mezar taşı intikal etmiştir (E.N. 462).

Zaman içerisinde tahribata uğramasından dolayı, biri küçük bir çocuğa ait (K.N. 3) olan

sanduka şeklindeki bu dört mezar kitabesinin hiçbirinde isim yeri okunamamış, sadece ikisinin

üzerindeki (K.N. 1, 2) tarih kısmı okunabilmiştir.

10 -“Đnsan öldüğü zaman amellerinin sevabı kesilir; ancak, üç şey müstesnadır: Sadaka-i câriye, herkesin faydalandığı ilim ve salih bir evlat.”.

Çok yıprandığı ve kırık olduğu için tamamı okunamayan balıksırtlı mezar sandukasının

bir yüzünde kabartma yazılarla Farsça bir beyit bulunmaktadır (K.N. 1). Bu mezar taşının tamir

gören baş tarafında ise “Allah” lafzı ve Nisan 1276 (Zilkade 674) tarihi okunabilmektedir. Diğer

kitabe (K.N. 2) de yine kabartma yazılı, balıksırtlı bir mezar sandukasıdır. Baş kısmındaki taş

parçası ters tutturularak beton ile sıvanmış ve yazılar okunamaz hale gelmiştir. Taşın üst

kısmında besmele ve Âyete’l-kürsî, alt kısmında ise “intekale min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ”

ibaresi yer alır. Đkinci yüzün alt kısmında da Ağustos 1377 (Rebiülahir 779) tarihi bulunmaktadır.

Şehitler Kabristanı’ndaki üçüncü mezar taşı da, tamir görmüş, kabartma yazılı ve şekilli

çocuk mezar sandukasıdır (K.N. 3). Baş kısmı çok yıprandığı için okunamamakla beraber üst

kısmında “kâle’llâhu … te’âlâ…..” ifadelerinin yer aldığı görülmektedir.

Bu mezarlıktaki sonuncu kitabe (K.N. 4) ise, ortadan kırılmış ve yine çok yıpranmıştır;

yalnızca mezar taşının baş tarafında “ve hüve’l-‘aliyyu’l-azîm” ibareleri okunabilmiştir.

E-Tek Mezar

Mevlana Caddesi’nin arka tarafında bugün Pazartesi Pazarı’nın kurulduğu Sivas’ın

Akdeğirmen Mahallesi’nde yer alan Tek Mezar adı verilen bu yerde bulunan kitabenin (K.N. 1)

üzerindeki bilgilere göre burada, Sivas Valisi el-Hac Hasan Hilmi Paşa’nın 1897 (h.1315)

tarihinde vefat eden oğlu Mehmet Celaleddin Bey gömülüdür.

Mehmet Celaleddin Bey’in sonradan tamir görmüş mezarının yan cephesinde betonla

tutturulmuş olan ve baş kısmı okunamayan ikinci bir kitabe parçası üzerinde ise “el-merhûme, el-

mağfûre Fatıma Hatun” ifadeleri bulunmaktadır.

Ancak Mehmet Celaleddin Bey’e ait olan bu kitabenin daha doğrusu bu mezarın daha

önce Mevlana Caddesi’nde bulunan ve yerine apartman yapılınca Yukarı Tekke’ye mezarı

taşınan Şahap Dede’nin kabrinden getirildiği rivayet edilmektedir (Yasak 2004:112).

F- Kılavuz Camii Yakınındaki Metruk Mezarlık

Yine Müze Envanter Defteri’ne kayıtlı mezar kitabelerinin incelenmesi sırasında da adı

geçen, Kılavuz Camii yakınında bir arsada etrafı çevrilmemiş bir şekilde bulunan bu kabristanda

Onmuş Ailesi’ne ait en eski tarihlisi 1940 olan dört adet yeni yazılı ve bir adet de eski yazılı

olmak üzere beş mezar taşı mevcuttur. En son 1970’de defin yapılan ve Evliyalık Mezarlığı adı

da verilen bu mezarlık, Onmuş soyadını alan Faki Efendi zadelere ait bir aile kabristanı idi (Üredi

2006:232). Tarihi belirtilmeyen söz konusu eski yazılı mezar kitabesi (K.N. 1) üzerindeki

“……….. Hattâb Meliki Rabbi’r-raûf Ali bin Şeyh Vefâ” ibaresinden burada bir şeyhin medfun

olduğu anlaşılmaktadır.

G-Aydoğan Mezarlığı

Halk arasında Pünzürük Mezarlığı adıyla da bilinen Aydoğan Mezarlığı, Aydoğan

Mahallesi’nde Necip Fazıl Kısakürek Parkı’nın hemen yanında, köşe başında çok büyük boyutta

olmayan bir kabristandır. Burası yakın zaman önce defin için kullanıldığından yapılan tarama

sonucunda eski yazılı her hangi bir mezar taşına rastlanmamıştır. Sivas Belediyesi Mezarlıklar

Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre burası halen defin için hizmete açık bir mezarlıktır.

H-Maşatlıklar (Gayr-i Müslim Mezarlıkları)

Sivas’ta gayr-i Müslim mezarlığı daha doğrusu maşatlığı olarak bilinen tek yer,

Temeltepe adı verilen askeri eğitim sahasının hemen yakınında bulunmaktadır. Burada

gerçekleştirilen fazla sayıdaki mezar soygunlarından dolayı Sivas’ta mukim gayr-i Müslim

vatandaşların şikâyet ve müracaatları üzerine kapısı kilitlenmiş ve gözetim altına alınmıştır. Bu

maşatlıkta yer alan kitabeler araştırma konumuza dâhil edilmemiştir.

Ayrıca Tüdemsaş Fabrikası’nın bulunduğu yer de 1937 yılına kadar bir Ermeni

mezarlığı idi (Üredi 2006: 237).

Bunlardan başka, bir kısmı 1906’da ve devamı da1960’lı yıllarda kaldırılan Garipler

Mezarlığı’nın yerine Sebze Hali ve Ziya Bey Kütüphanesi yaptırılmıştır. 1960’ta kaldırılan

Hatunlar Mezarlı ğı, keza, 1961’de kaldırılarak yerine Kılıçaslan Đlköğretim Okulu yaptırılan

Şeyh Çoban Mezarlığı, Halil Rıfat Paşa Đlköğretim Okulu’nun bulunduğu civarda yer alan ve

1972 yılında kaldırılan Kestelli Mezarlığı, 1980’li yıllarda kaldırılan Kılavuz Mezarlığı ve Eğri

Kavak Mezarlığı; 1987 yılında kaldırılan Erzani Mezarlığı ve Mütevellilerin Mezarlı ğı artık

mevcut olmayan mezarlıklardır. Beş mezardan oluşan ve 1992 yılında kaldırılan Akbaş Baba

Mezarlığı; Şeyh Erzurumi Kümbeti civarında bulunan Kümbet Mezarlığı, bugünkü Mevlana

Mahallesi’nde yer alan Mevlana Mezarlığı, Akdeğirmen Mahallesi’nde bulunan Fettah Dede

Mezarlığı da bugün izi ve eseri kalmayan mezarlıklardır. Morali Baba Haziresi, Paşa Camii

Haziresi ve Meydan Camii Haziresi’nde geçmiş yıllarda mezar taşı bulunan fakat günümüzde

kullanılmayan kabristanlardır (Üredi 2006:228- 247).

III. BÖLÜM:

HAZ ĐRELER

A-Ali Baba Camii Haziresi

Ali Baba Camii, Ali Baba Mahallesi’nde Polis Karakolu karşısında köşe başında

bulunmaktadır.

XVI. Asrın ilk yarısının ortalarında kurulduğu tahmin edilen Ali Baba Zaviyesi’nin yanı

başında bir camii ve bugün herhangi bir kalıntısı mevcut olmayan bir de mektebi bulunduğu

bilinmektedir. Bugün Susamışlar Konağı olarak restore edilen Ali Baba tekkesi, daha doğrusu

zaviyesi önünde çeşme bulunmaktadır (Savaş 1992:67).

Ali Baba Camii kapısı üzerinde yer alan şu tamir kitabesindeki (K.N. 13) bilgilerden

caminin, 1900 (h.1318) tarihinde yenilendiği anlaşılmaktadır:

1-bu câmi’ ferah-efzâ namazgâh-ı ümem

müşeyyed oldu bu tarz üzre çâr-erkânı

2-medâr-ı feyz-i ilâhi vü beyt-i Rahmânî

harîm-i hürmetinün mü’minîn mihmânı

3-yapıldı sâye-i Abdülhamid Han’da kim

semâ-yı re’fetinün adl ü cûd bârânı

4-‘Atiyyegâh-ı Hudâdur mesâcid ey mü’min

namaz kıl oturup eyle zikr-i Sübhânî

5-niyâz-ı Hazret-i Pîr it namazdan sonra

niyâz feth ider insana bâb-ı ihsânı

6-bin üç yüz on sekiz oldı Edîb tarihî

harâba müşrif iken buldu böyle ‘umrânı

7-harrerehû Arif sene 1318 (m.1900)

Buradaki birinci beytin ikinci satırındaki “müşeyyed” kelimesi Sivas Tarihi ve Anıtları

kitabında yanlışlıkla “müşir” olarak okunmuştur (Denizli, [ty]:55).

Saim Savaş’ın “Bir Tekke’nin Dini ve Sosyal Tarihi, Sivas Ali Baba Zaviyesi” adlı

eserinde ikinci beyitteki “medar” kelimesi “meded” olarak, üçüncü beyitteki “re’fet” kelimesi

“afet” olarak okunmuştur (Savaş 1992:184)

Yine cami duvar üzerindeki, yer yer silinmiş olan ikinci kitabede (K.N. 12) yer alan

aşağıdaki satırlardan vakıf mütevellisi Şeyh Feyzullah tarafından 1785 (h.1200) tarihinde camiye

bir minare yaptırıldığı anlaşılmaktadır:

1-ol Hüdâ-yı zü’l-Celâl-i Kibriyâ

‘avn kıldı bu menâr itmâm-râ

2-bânisi Şeyh Feyzullah-nâm işte

cây-ı ‘adn ola makâm-ı eshiyâ

3-bu ‘ibâdet-haneyi kıldı tezyîn

hayr-ı kâmın kıl müyesser ey Hüdâ

4-muhtasar kıl kâtibâ tarih digil

kün makâmın ez-behişt-dâd

5-sene 1200

Yine, “Sivas Tarihi ve Anıtları” adlı eserde, bu kitabenin 3. satırındaki “işte” kelimesi

“i şit” olarak, 8. satırdaki “makâmı” ibaresi “makâmek” olarak ve “behişt-dâd” tabiri ise

yanlışlıkla “behişted dârâ” olarak okunmuş ve yazılmıştır (Denizli [ty]:56).

Bu yapı kitabeleri dışında, Ali Baba Camii Haziresi’nde tarihi değeri olan 12 adet mezar

taşı tespit edilmiştir. Bunlardan bir tanesi çok yıpranmış bir halde bulunduğu için hiç okunamadı

(K.N. 14). Diğer 11 kitabeden ikisi şeyh, ikisi seyyid-şeyh ve bakisi de muhtemelen bu zaviyenin

mensuplarına ait olan kitabelerdir.

“Şeyh” tabirinin yer aldığı iki kitabeden birincisi, üzerinde “irişdi irci’î emri dokundu

şem’ine Tahir ….…” tabiri yer alan “…... Şeyh Tahir”in 1850 (h. 1267) tarihli mezar taşlarıdır

(K.N. 2). Đkincisi ise tarih kısmı okunmayan Şeyh Hüseyin Efendi’nin mezar kitabesidir (K.N. 1).

Bir ara mevlevihane olarak hizmet veren ve başlangıçta Alevi Bektaşi zaviyesi olduğu

kuvvetle muhtemel bulunan Ali Baba Zaviyesi’nin, II. Mahmud döneminde Yeniçeri Ocağı’nın

ilgası üzerine, diğer Bektaşi tekkeleri gibi Nakşibendi şeyhlerinin eline geçtiği anlaşılmaktadır.

Bu kitabeler arasında bulunan, 1916 (h.1335) tarihli “Sâdât-ı Nakşibendiyye ve ‘ürefâ-yı

billâhdan Kazgancı zade Mehmed Emin Edîb-i Sivâsî’nin” kitabesi (K.N. 3) bize bunu

ispatlamaktadır, diyebiliriz. Ali Baba Haziresi’nde incelememize dâhil edilen bir başka kitabe

(K.N. 4) ise, 1824 (h. 1240) tarihli olup, çok yıprandığı için ismi okunamasa da “es-seyyid, eş-

şeyh” olarak nitelendirilmesinden anlaşıldığı kadarıyla, bu zaviyeye mensup mühim bir zata ait

olduğu tahmin edilen bir kitabedir.

Çok yıprandığı için belirsizler arasında ele aldığımız mezar taşlarından tarihi belirsiz

olanlar, üzerinde sadece “ibn-i el-hac” (K.N. 5) ve Demircan (K.N. 6) ismi okunabilen iki mezar

kitabesidir.

Dağıstanlı Ali Edhem Han’a ait 1834 (h. 1250) tarihli kitabe (K.N. 8) ile Mayıs 1711

(Rebîülahir 1123) tarihli “Nuh ….…….. Dağıstânî’nin mezar taşlarından (K.N. 7) Dağıstanlı iki

muhacir olduğu anlaşılan bu zatların, kabirlerinin Ali Baba Camii Haziresi’nde yer almasını

gerektirir bir sebebe ilişkin her hangi bir bilgiye rastlayamadık. Mahmut Efendi …… adında

birine ait olan 1875 (h.1292) tarihli bir başka kitabe (K.N. 9) de bu hazirede mevcuttur.

Ali Baba Haziresinde yer alan son iki kitabenin, isim yeri okunamayan birinci kitabe

(K.N. 10) üzerinde “Fenâ dârına geldi bir dem oldı bunda misâfir/ meğer seyf-i ecel çıkmış

ğılâfından olub hâzır” satırları yer almakta ve ayrıca aynı kitabenin baş tarafında da “fe’tebiru yâ

uli’l-elbâb” âyeti, “fe’tebiru yâ uli’l-ebsâr”11 şeklinde yer almaktadır. Ağustos 1831(Rebîü1evvel

1247) tarihli ikinci kitabenin (K.N. 11) üzerinde ise, “küllü men ‘aleyhâ fân ve yebkâ vechu

11 -Kuran: Haşr (59/2).

Rabbike zü’l-celâli ve’l-ikrâm”12 ayetinden sonra kabrin …………. ibn-i Mehmed Han’a ait

olduğu ifade edilmektedir. Fakat bu kitabede yer alan, “…azmuhâ fî sebîli’llâhi ………… men

mâte garîben fe-kad mâte şehîden sadeka Rasûlullah” ve Peygambere atfedilen hadise göre bu

Mehmet Han’ın da bir muhacir olduğu anlaşılmaktadır.

Bu hazirede sonradan yeni yazı ile yazdırılmış fakat eski döneme ait olduğu anlaşılan iki

mezar taşından biri, 1894 (h. 1312) tarihli ve üzerinde “Kebir Ali Baba-ı Horasanî evladı Şeyh

Mustafa” ile 1839 (h. 1255) tarihli “Kebir Ali Baba-ı Horasanî evladı Derviş Ali” ye ait

kitabelerdir.

B-Ulu Cami Haziresi

Ulu Cami, II. Kılıçarslan’ın (1156- 1192) oğullarından Sivas Meliki Kutbeddin Melikşah

döneminde, Kızılarslan bin Đbrahim tarafından 1192-93’de; minaresi ise Keykavus bin Keyhüsrev

zamanında 1213 tarihinde yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu mimarisinde en erken tarihli olması

bakımından önem arz eden Ulu Camii, 1957’de büyük bir onarım geçirerek günümüze ulaşmıştır

(Acun 1988:185).

Selçuklu döneminde kalan ve Anadolu’nun ilk camileri arasında yer alan Ulu Cami’nin

Haziresi’nde, başta Nakşibendi Tarikatı’nın Halidiyye kolu şeyhlerinden Đsmail Hakkı Toprak’ın

mezar taşıyla beraber toplam 13 adet kitabe bulunmaktadır.

Başta Ulu Cami olmak üzere, Hayırseverler Camii, Sofu Yusuf Camii, Serçeli Camii,

Dikimevi Camii ile Hoca Đmam Camii Minaresi’nin onarımına; ayrıca Sivas Đmam Hatip

Lisesi’nin yapımına ve Zara Cencin ile Tozanlı Köyleri Köprülerinin yanı sıra birçok sebil ve

çeşmelerin yapımında emeği geçen Đsmail Hakkı Toprak’ın mezarı demir kafes ile çevrili olarak

burada yer almaktadır (K.N. 1). Tarîk-i Nakşibendi mürşidi Gavsu’l-a’zam Şeyh Đsmail Hakkı

Đhrâmî engin gönlünde yüce muradı hâsıl oldu, Toprak toprağa verildi vasıl-ı Hak oldu 2.8.1969”

ibareli kitabesi, ise yine eski geleneğin devamı niteliğinde Osmanlı alfabesi ile yazılmıştır.

12 -“Herşey fanidir. Yalnızca celal ve ikram sahibi Rabbinin yüzü ebedidir.” demektir.

Ulu Cami Haziresi’ndeki diğer 12 mezar taşından üçü yine seyyid ve şeyh unvanlı bazı

kimselere ait mezar taşlarıdır. Bunlardan biri çok yıpranmış olduğundan (K.N. 2) üzerindeki “el-

Müderris ………. Müftî …….. zi’l-kadr ve’l-ihtirâm ……. Müfti zade Seyyid, Şeyh ancak

evliya-yi ibâdullahdan bin es-seyyid, eş-şeyh Abdurrahman Efendi bin es-Seyyid, eş-Şeyh, el-

Hac Abdülmecid Efendi” yazısı okunabilen 1861 (h.1278) tarihli mezar taşıdır. Seyyid ve şeyh

unvanı ile anılan iki kitabeden biri (K.N. 3) mezar taşında 1772 (h.1186) tarihi yer alan Hatib

zadelerden olduğu belirtilen, es-seyyid, eş-şeyh Abdurrahman Efendi’ye aittir. El-Hac Ahmed

Ağa b. Molla Ali Efendi Vakfiyesi’nde yer alan şahitler arasında, Ulu Camii hatibi olarak

bahsedilen zat bu olmalıdır (VGMA, 581- 2, s.286, 1018- 1609).

Çok yıpranmış olduğu için isim yeri okunamayan diğer kavuklu bir mezar taşının (K.N. 4)

üzerinde ise sadece “es-seyyid” ve “eş-şeyh” tabirleri ile tarih kısmını yalnızca …..3 şeklindeki

rakam okuyabilmektedir.

Sadece “şeyh” unvanının yer aldığı iki mezar taşından biri (K.N. 5), 1718 (h. 1131)

tarihinde vefat etmiş olan ve üzerine “târîh-i Numan bin Hamdi/ kutub idi şehr içre/bu Şeyh ‘Aziz

ehl-i hâl olub hem milleti her ki âmed Mısır ‘ayn-ı …… kaza Şeyh Mustafa” mısraları hâk

edilmiş olan kitabedir. Diğeri ise 1729 (h. 1142) tarihli ve eş-şeyh Mahmud Efendi’ye ait olan

kitabedir (K.N. 11). “Es-saîd, eş-şehid” sıfatlarıyla anılan kitabe (K.N. 12) ise Hüseyin bin

Bahâddin’e aittir.

Herhangi bir unvanın yer almadığı diğer dört mezar taşından biri, üzerinde bazı

kelimelerle beraber Abdurrahman ismi okunabilen kırık bir kitabe parçasıdır (K.N. 6). Đkincisi ise

(K.N. 7) üzerinde 1896- 2000 (h.1314- 1421) tarihleri bulunan ve “dil-i sâfî hoş gülşen-i şarâbın

içdim, terk itdim dünyanın hâr u hışşını, el sevmiş, sevmemiş ben koyup geçtim, dehrin devletini

ten kafesini, rûh-ı Muhyiddin’e fâtiha kıl ihdâ, Allah didi virdi son nefesini” dizeleri yer alan,

Muhyiddin’e ait mezar kitabesidir. Diğer iki mezar taşından birinin (K.N. 10) üzerinde “………..

dua idüb didi tarih gülistân-ı cinân ola hazar bûy-ı(?) akındının” ibareleri ve diğer kitabenin

(K.N. 13) üzerinde ise sadece 10 Ekim 1392 (23 Zilkade 794) tarihi bulunmaktadır.

Ulu Cami Haziresi’nde bulunan mezar taşlarından ikisi de kadın mezar kitabesidir ki;

bunlardan biri (K.N. 8), 1815 (h.1231) tarihinde vefat etmiş olan Mevlûde binti es-Seyyid, eş-

Şeyh Mustafa’ya; diğeri de; 3 Nisan 1829 (29 Ramazan 1244) tarihinde vefat etmiş olan Sîvâsî

Seyyid Numan Efendi kerîmesi Şerîfe Emine Şeyhumiyye Hanım’a ait baş tarafı kırık mezar

taşıdır (K.N. 9). Adı geçen mezar taşının karşısında da Türkçe yazı ile kaleme alınmış ikinci bir

kitabe vardır.

Bu hazirede Türkçe yazı ile yazılmış fakat eski döneme ait olduğu anlaşılan muhtemelen

sonradan yazdırılmış iki mezar taşından biri, 1803 (h. 1218) tarihli Sivas müftüsünün müsevvidi

(kâtibi) Abdurrahman Efendi’ye diğeri de 1840 (h. 1256) tarihli Cemali zade’ ye ait olan mezar

kitabeleridir.

C-Ali A ğa Camii

Ali A ğa Camii, Kızılay’ın hemen aşağısında merkez postanenin arkasında yer almaktadır.

Bu cami, kitabesinde görüldüğü gibi, Kurşunlu Hamamını yaptıran Behram Paşa’nın oğlu

Mustafa Bey tarafından inşa edildiği halde, neden daha sonradan Ali Ağa Camii olarak anıldığı,

Sivas Şehri adlı eserde şöyle bir söylence anlatılmaktadır. “Mustafa Bey bir gün akşam namazı

çıkışında cemaati, caminin tam karşısında bulunan konağına davet etmek için uşağı Ali A ğa’yı

gönderir. Ali Ağa cemaate imamın namazda hangi ayeti okuduğunu sorar ve sadece üç kişiden

cevap alabilir. Bu üç kişiyi yemeğe götüren Ali Ağa’ya Mustafa Bey “cemaat bu kadar mı?” diye

sorduğunda “Hayır daha çoktu ama okunan ayeti bilenler bu kadardı” diye cevap verir. Bu

davranıştan hoşnut olan Mustafa Bey, camiye Ali Ağa Camii adının verilmesini emreder (Đsmail

Hakkı-Rıdvan Nafiz 1928:135).

Bu caminin aşağıda verilen 1589 (h. 998) tarihli kitabesine göre Behram Paşa oğlu

Mustafa Bey’in, cami ile beraber bir de çeşme yaptırdığı anlaşılmaktadır:

Bu ‘ayn-ı çeşme-i bûy-ı vefâdan

idüb sa’y-i belîğ lillah fî Allah

nice yere akıdub Mustafa Paşa

buraya hem müyesser kıldı Allah

içün şükrâne dinildi bu tarih

Hüdâ’ya çok sipas elhamdülillah

işbu câmi-i şerif Behram Paşazâde

Mustafa Beg tarafından inşâ olunmuşdur.

Cami haziresinde üzerinde yazı bulunan üç tane mezar taşı bulunmaktadır ki bunlardan

biri (K.N. 2) camiyi inşa ettiren Hacı Mustafa veled-I Behram Paşa’ya; diğeri, 1601 (h. 1010)

tarihinde vefat etmiş olan Ebubekir bin Hacı Mustafa eş-şehir bi-veled-i Behram Paşa (K.N. 3)’ya

sonuncusu da mezar taşında kelime-i tevhid ibaresi ile 1699 (h. 1111) tarihi yer alan Müfessir

Mehmed Efendi (K.N. 3)’ye aittir. Müfessir Mehmed Efendi, Antep’te doğmuş daha sonra

Sivas’ın ulemasından kırk sene öğrenim görmüş ve padişahın emriyle Tıbyan Tefsiri’ni iki cilt

halinde Türkçeye çevirmiştir. Bunlardan birini, Avcı Sultan Mehmed’e (IV. Mehmed) vermiş

diğerini de vakfetmiştir. Müfessir Mehmed Efendi’nin kabri önce Kabakyazısı Mezarlığı’nda yer

alır iken II. Dünya Savaşı sırasında Sivas Milletvekili, Mütevelli zade Yusuf Ziya Başara

tarafından buraya nakledilmiştir. (Denizli [ty]:61)

Ali A ğa Camii Haziresi’nde bir de üzerinde herhangi bir yazı bulunmayan ama Đsmail

Sefa’ya ait olduğu tahmin edilen mezar taşı bulunmaktadır. Bu mezar taşı üzerinde her ne kadar

herhangi bir yazı mevcut olmasa da kendisinin en yakın dostu ve Sivas eşrafından olan Ziya

Başara tarafından Đsmail Sefa’nın kabrinin, Garipler Mezarlığı’ndan Paşa Camii Haziresi’ne ve

oradan da Ali Ağa Camii Haziresi’ne kaldırıldığı bilinmektedir (Eflatun Cem Güney 1954:338).

D-Hoca Đmam Camii Haziresi

Hoca Đmam Camii, Sirer Caddesi ile Ulu Cami’ye giden yolun kesiştiği köşe başında

Konak Pasajı karşısında bulunmaktadır. Caminin ibadet mahallinde sağ tarafında kapalı bir alan

içerisinde iki adet mezar bulunmaktadır ki üzerinde herhangi bir yazı bulunmayan bu kitabelerin

caminin ilk imamına ve camiyi yapan Ermeni ustaya ait olduğu rivayet edilmektedir. Önceden

cami dışında bulunan bu iki kabir, 1953 tarihinde yapılan büyük tamirat ile caminin büyütülmesi

sonucunda caminin iç kısmında kalmıştır. (Yasak 2004:84,85)

Bunun yanı sıra Hoca Đmam Camii’nin iç kısmında kalmış olan fakat 1988’de Hasan

Yüksel tarafından üzerinde Âyete’l kürsi ve 6 Haziran 1373 (15 Zilhicce 774) tarihi bulunan bir

adet mezar kitabesi (K.N. 1) tespit edilmiştir (Yüksel 1992:32).

IV. BÖLÜM

MEZAR K ĐTABELER ĐNE GENEL BĐR BAKI Ş

A-Dönem Açısından

Bu çalışmada ele alınan 282 mezar kitabesinden tarihi tespit edilenlerin sayısı 113’tür;

169’unun ise muhtelif sebeplerle tarihi saptanamamıştır. Tarihi tespit edilenlerden 54’ü müzede,

39’u mezarlıklarda ve 20’si de hazirelerde yer almaktadır. Đşte tarihi tespit edilen kitabeleri

kronolojik olarak tasnif ettiğimizde eldeki kitabelerden Sivas’ın tarihsel serüvenine ışık tutan

bilgilerin ortaya çıktığı görülmektedir. Çünkü daha önce de söz konusu edildiği üzere, sanatsal

bir değeri olsun veya olmasın, işlenmiş bir mezar taşına sahip olmak aynı zamanda ekonomik bir

varlığın göstergesi olduğu da bir gerçektir. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, bu kitabeler dönem

bakımından tasnif edildiğinde, XIII. ve XIV. yüzyıla ait toplam 50 kitabe ile Selçuklu devri

kitabelerinin dikkat çektiği görülmektedir. Buna mukabil, XV. Yüzyıldan XVIII. Yüzyıla kadar

geçen 400 yıllık bir dönemde sadece 10 kitabe bulunmaktadır. Çünkü XV. yüzyıldan itibaren

Sivas’ta siyasal ve sosyal bir çekişme ve çalkantının yaşandığı, bunun da toplumun gündelik

hayatına yansıdığı ve ekonomik refahını tükettiği bilinmektedir. Bu siyasal çekişmelerin başında

Selçuklular, Moğollar, Eretnalılar, Kadı Burhaneddin ve Osmanlıların buradaki hakimiyet

mücadelesi ve daha sonra da XVI. yüzyılda Osmanlı Safevi çekişmesi gelmektedir (Yücel

1983:59-162; Sümer 1976:1-203; Savaş 1996:18-32)

Bu kitabeler arasında XIX. Yüzyıldan bugüne intikal eden 27 ve XX. Yüzyıldan kalan ise

24 mezar kitabesi bulunmaktadır. Kitabelerimiz arasında Hicri 113 (Miladi 732) tarihli bir de

düzmece kitabe yer almaktadır. Đbrahim Yasak’ın belirttiğine göre (2004: 33), bu mezar kitabesi

(K.N. 18), buradaki cami imamlığını yapan Zaralı Halil Efendi (Kaya) tarafından 1970’li yıllarda

yazdırılarak Abdulvahab Gazi Türbesi’ne sonradan konulmuştur.

Ulu Cami Haziresi’nde mezarı bulunan Muhyiddin adında bir Nakşibendiye ait olan Hicri

1421 (Miladi 2000) tarihli en yeni kitabe (K.N. 7) eski geleneğin bir devamı olarak Osmanlı

alfabesiyle kaleme alındığından, araştırmamıza dâhil edilmiştir.

Selçuklu mezar taşları daha çok sanduka şeklinde ve üzerlerinde genellikle Đhlâs ve

Ayete’l-kürsi yer almaktadır. Osmanlı dönemine ait mezar taşları ise, genellikle insan biçiminde

kavuklu, fesli, sarıklı veya üstüvani tarzdadır. Üstüvani olanlar çoğunlukla kadınlar veya ilmiye

ve askeriye sınıfından olmayanlar için yapılmış olan mezar taşlarıdır (Poyraz 2006:131).

Tablo:7 Dönem Bakımından Mezar Kitabeleri

Müze Mezarlık Hazire Toplam

VIII. Yüzyıl - 732 - 1

IX. Yüzyıl - - - -

X. Yüzyıl - - - -

XI. Yüzyıl - - - -

XII. Yüzyıl - - - -

XIII. Yüzyıl 12….,1294 1276 - 3

XIV. Yüzyıl

13…,13…,13….,13…,13…,

13…,132...,1302,1303,1306,

1308,1310,1311,1311,1316,

1323,1346,1347,1348,1348,

1348,1350,1352,1358,1362,

1373,1376,1377,1381,1381,

1382,1384,1386,1387,1388,

1389,1389,1391,1393,1393,

1395,1396,1396

1363,1377 1373,1392 47

XV. Yüzyıl 1446,1490,1491 - - 3

XVI. Yüzyıl - - - -

XVII. Yüzyıl - - 1601,1699 2

XVIII. Yüzyıl - 1740 1711,1718,

1729,1772

5

XIX. Yüzyıl

1838,1847,1856,1878,1878,

1880

1819,1824,1824,1837,1839,

1857,1877,1883,1887,1892,

1897,1897,1899

1815,1824,

1829,1831,

1834,1850,

1861,1875

27

XX. Yüzyıl - 1904,1905,1906,1911,1912,

1913,1913,1913,1913,1915,

1916,1916,

1969

24

1916,1916,1916,1925,1947,

1953,1954,1961,1981,1984,

1995

XXI. Yüzyıl - - 2000 1

Belirsiz 119 42 8 169

Toplam 173 81 28 282

B-Dil Açısından

Bu mezar kitabeleri dil açısından ele alındığında, okunabilenler arasında 150’sinin

Arapça, 54’ünün Arapça ve Osmanlıca, 10’unun Osmanlıca, beşinin ise Arapça ve Farsça,

ikisinin yalnızca Farsça ve altı tanesinin de Ermenice ve Rumca kaleme alındığı tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere, belirsiz başlığı altında tasnife tabi tutulan 55 mezar

taşının, bir kısmının yoğun bir fiziki tahribata maruz kaldığı veya üzerinde her hangi bir yazı yer

almadığı görülmektedir (Tablo 8). Mezar taşlarının başında genellikle “O verdi, O aldı. O’ndan

geldik, O’na döneceğiz. Her şey ölümlüdür, kalıcı olan yalnızca O’dur.” gibi anlamlar ifade eden

“Hüve’l-bâkî” tabiri (Akpınar 2006:187) kullanılmıştır. Lahit şeklinde olan mezar sandukalarının

üzerinde genellikle Âyete’l-kürsi, Fatiha, Đhlas, Kevser gibi surelerden bazılarının yer aldığı

görülmekte ve bu lahit ve sandukaların Selçuklu ve beylikler devrine ait olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo:8 Dil Bakımından Mezar Kitabeleri

Müze Mezarlıklar Hazireler Toplam

Arapça 132 7 11 150

Osmanlıca 10 - - 10

Farsça 2 - - 2

Arp-Fars 1 4 - 5

Arp-Osm 1 36 17 54

Ermenice ve Rumca 6 - - 6

Belirsiz

(okunamayan/yazısız)

23 32 - 55

Toplam 175 79 28 282

C-Cinsiyet Bakımından

Çalışmamıza esas teşkil eden 282 adet mezar kitabesinin 130 tanesinin erkeklere ve 35

tanesinin de kadınlara ait mezar kitabesi olduğu tespit edilmiştir. Aynı şekilde, Laqueur’in

Osmanlı mezar taşları üzerinde yaptığı bir çalışmada (1997:86) da görüldüğü gibi 1185 erkek

mezar kitabesine mukabil kadınlara ait 700 mezar taşı saptanmıştır. Diğerlerinde ise bir kısmı

yazısız ve bir kısmı da çeşitli sebeplerden dolayı yıprandığı için cinsiyet belli değildir (Tablo 9).

Tablo:9 Cinsiyet Bakımından Mezar Kitabeleri

Kadın Erkek Belirsiz Toplam

Müze

Envanter

No

20(95/118,95

/122,193,227,

229,449(516)

,462,473,483,

512,525,529,

530,543,545,

556,557,842,

846)

57(95/123,95/124,159,196

,223,224,226,445,446,447,

448,453,464,465,481,489,

490,491,493,495,497,498,

499,503,504,505,507,508,

509,510,511(551),517,519

,524,532,534,535,536,539,

542,553,558,561,562,589,

645,646,841,843,844,845,

847,868,879,890,1508)

59(95/119,95/120,95/121,156,

190,191,192,225,228,442,450,

451,452,467,472,474,475,476,

477,478,479,480,487,488,496,

500,501,502,506,513,514,515,

518,520,521,522,523,526,527,

528,531,533,537,538,541,544,

546,550,552,554,555,559,560,

563,564,565,581,869,1509)

136

Müze

Kitabe

No

6(3,9,12,28,

36,37)

16(1,4,6,7,15,16,18,20,23,

24,25,29,30,31,33,34)

17(2,5,8,10,11,13,14,17,19,21,

22,26,27,32,35,38,39)

39

Mezarlık 7 34 38 79

Hazire 2 23 3 28

Toplam 35 130 117 282

D-Meslek Bakımından

Ele alınan mezar kitabelerinin 46’sında ölenin mesleği ile ilgili bilgi verilmi ştir. Bu

bilgilerden hareket ile aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere yapılan tasnife bakıldığında, bu kişilerin

paşa, vali, kadı, kaymakam, vakıf müdürü, müftü, müderris, molla, hoca, şeyh, hafız müfessir ve

mebus gibi idari, dini ve eğitim hizmetlerini ifa eden meslek mensupları oldukları görülmektedir

(Tablo 10). Meslekler kısmında mütalaa ettiğimiz, gerek sadece “şeyh” ve gerekse diğer

sıfatlarla beraber “şeyh” olarak anılanların sayısı toplam 22’dir. Bunun yanı sıra vakıf müdürü,

kadı, kaymakam, mebus, kale taburu mülazım-ı evveli, iç çukadarı, vali, molla, müftü, müfessir,

ulema, muhasebeci-i evkaf, Sivas sergerine ait birer kitabe mevcuttur. Ayrıca dört hoca, iki mevlana ve

iki de paşaya ait kitabe bulunmaktadır. Đncelemeye tabi tutulan kitabeler arasında bulunan bir

cariyeye ait mezar kitabesi bu meslek mensupları arasında tasnife tabi tutulmuştur. Kitabelerimiz

arasında Halif-i Kayseri sıfatıyla anılan ve ne iş yaptığı anlaşılmayan bir kimseye

rastlanılmaktadır.

Tablo:10 Mesleklerine Göre Mezar Taşları

Meslek Numara Toplam

Vakıf müdürü Tekke 15 1

Kadı,çelebi K.N.30 1

Vali,şehid E.N.1508 1

Kaymakam Halfelik 8 1

Mebus,mütevelli K.N.25 1

Kale taburu mülazım-ı

evveli

K.N.33 1

Paşa Tekke 5 1

Paşa,said,şehid E.N.196 1

Đç çukadarı Tekke 8 1

Muhasebeci-i evkaf Tekke 14 1

Kapucubaşı, Sivas sergeri E.N.511(551) 1

Cariye K.N.12 1

Molla,seyyid K.N.29 1

Ulema,hafız Tekke 12 1

Hoca E.N.542,Halfelik 3 2

Hoca,said E.N.453 1

Hoca,ahi,şehid Halfelik 1 1

Hoca,mazlum E.N.507 1

Müftü,müderris,seyyid,hacı Numan Efendi 2 1

Müfessir Ali A ğa 4 1

Şeyh E.N.(497,843),K.N.18,Tekke 22, Halfelik 7,Numan 3,Ali

Baba(1,2),Ulu Cami(1,5,11),Kılavuz 1

12

Şeyh,said E.N.509 1

Şeyh,ulema Tekke 11 1

Şeyh,seyyid E.N.868,Ali Baba 4,Ulu Cami(3,4) 4

Şeyh,hacı Tekke 1 1

Şeyh,hacı,seyyid Tekke 6,Ulu Cami 2 2

Şeyh,mazlum,hacı, E.N.504 1

Mevlana E.N.505 1

Mevlana,hafız E.N.489 1

Halif-i Kayseri,

seyyid,mazlum,şehid

E.N.645 1

Toplam 46

E-Unvan Bakımından

Đncelemeye tabi tutulan kitabelerde sarih bir şekilde dikkatimizi çeken bir husus ise, hacı,

çelebi ve seyyid gibi bir takım toplumsal nitelemelerin yanı sıra “said ve şehid” sıfatlarıyla

anılanlara ait toplam 62 kitabenin bulunmasıdır. Said ve şehid sıfatıyla nitelenen kişilere ait bu

mezar kitabelerinin tümü Selçuklu ve beylikler dönemine ait kitabelerdir. Sadece dört Gürcü

tarafından 12 Receb 1272 (18 Mart 1856) senesinde katledilen Sivas valisi Feyzullah Paşa’ya ait

kitabe (E.N. 1508) bunların dışında yer almaktadır. Keza kitabelerimiz arasında “hacı” sıfatıyla

anılan 16 kişiye ait mezar kitabesi bulunmaktadır. Kitabelerimiz arasında dört de çelebi sıfatıyla

anılan kişiye rastlanmıştır (Tablo 11).

Tablo:11 Unvanlarına Göre Mezar Kitabeleri

Unvan Numara Toplam

Ashab-ı kiram Tekke 18 1

Seyyid Tekke 13,Halfelik 10,Ali Baba 3 3

Şehid E.N.(512,1508), K.N.(23,34), Halfelik 1 5

Şehid,said E.N.(196,223,448,481,490,493,498,517,525,534,539,

543),Ulu Camii 12

13

Şehid,said,ahi E.N.159 1

Şehid,hacı E.N.95/124 1

Said E.N.(453, 509, 514,562),K.N.4 5

Said,masum, E.N.589 1

Said,şerif,seyyid E.N.508 1

Said,şehid,seyyid,halati E.N.532 1

Said,şehid,mazlum, E.N.491 1

Hacı E.N.446,K.N.(1,15,24),Tekke 9,Halfelik 14,Ali Ağa 2 7

Hacı,mazlum E.N.(844,845) 2

Hacı,hafız Halfelik 12 1

Mazlum E.N.(504, 507,519,524,558, 645, 890) 7

Masum E.N.(464,465),K.N.7 3

Saide E.N.(483,557) 2

Saide,seyyide E.N.473 1

Mazlume E.N.95/122,K.N.3 2

Çelebi K.N.6 1

Çelebi,seyyid,şehid,said E.N.536 1

Çelebi,said,şehid E.N.503 1

Çelebi’l-Kayseri, said, şehid E.N.646 1

Toplam 62

SONUÇ

Bilindiği üzere tarih araştırmalarında yer alan kitabeler arasında mezar kitabelerinin de

çok önemli bir yer tuttuğu bilinen bir gerçektir. Çünkü mezar kitabeleri ait oldukları kişiler

hakkında bize sundukları biyografik bilgilerin yanı sıra sanat tarihi, tarihsel topografya,

demografi, sosyal ve idari tarih, kıyafetler ve o dönemin aile yapısı ile dil ve edebiyat

konularında da mühim bilgiler ihtiva etmektedirler.

Đşte bu çalışmada 282’si mezar ve 53’ü yapı olmak üzere toplam 335 kitabe saptanmıştır.

Daha sonra bu kitabelerin okunmasını müteakiben tasnif ve tahlile tabi tutularak bu kitabelerden

Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ilişkin bir takım bilgiler edinmeye çalışılmıştır. Bu

bilgilerden, baştan itibaren şehrin topoğrafik yapısına ilişkin bir takım bilgiler elde edilmiştir. Söz

gelimi, ilgili bölümlerde de görüldüğü üzere, bugün üzerinde herhangi bir tarihi yapı veya kalıntı

bulunmayan şehrin değişik mahallerinden zamanla yapılan çeşitli hafriyat ve bina yapımı

çalışmaları sırasında ortaya çıkan mezar veya yapı kitabeleri bunun en bariz kanıtı olarak

gösterilebilir. Ayrıca tarihsel süreç içerisinde şehirde tesis edilen ve zamanla yıkılan daha

doğrusu bugüne intikal eden ve kendisinden bir iz ve eser kalmayan imaret, türbe, cami köprü,

kale, mektep, hapishane, kütüphane, han ve sair devrin önemli kurumlarına ilişkin mühim bilgiler

ortaya çıktığı görülmektedir.

Daha önce de değinildiği üzere nakışlı ve işlenmiş mezar taşı yaptırmak aynı zamanda

toplumun refah seviyesinin bir göstergesi olduğu için mezar kitabeleri, yazıldığı dönemin

gelişmişlik seviyesinin birer kanıtıdır. Mesela Selçuklu devrinde bugüne intikal eden müzeyyen

mermer mezar sandukaları ve kitabeleri bu dönemin ekonomik düzeyinin bariz bir göstergesidir.

Kitabelerin dili de tarihsel süreç içerisinde şehirde oluşan siyasal ve kültürel oluşum ve

değişimin ispatıdır. Mesela Selçuklu devri mezar kitabeleri arasında Farsça, Rumca ve Ermenice

kaleme alınan kitabeler, bu dönemdeki kent nüfusunun renkliliğinin işaretidir. Bunun yanı sıra

daha çok Selçuklu ve beylikler devri kitabeleri üzerinde yer alan “eş-şehid, es-said ve mazlum”

gibi bazı tabirlerin gerçekten bir şehitlik göstergesi olup olmadığına ilişkin elimizde henüz sarih

bir bilgi bulunmamaktadır.

Mezar kitabelerinin üzerinde yer alan unvan ve mesleklere ilişkin elde edilen sistematik

bilgiler bize o dönemdeki meslek guruplarının sosyal ve ekonomik durumlarına dair bilgi

edinmemizi sağlamaktadır.

Kitabelerin üzerindeki kimi ölüm tarihleri ve sebepleri bize o dönemlerin veba gibi

korkunç sağlık sorunlarına ve yaşam sürelerine ışık tutmaktadır.

Gerek işçilik ve sanat bakımından gerekse mermer gibi sağlam malzeme bakımından

Selçuklu ve Osmanlı devri kitabeleri mukayese edildiğinde, Selçuklu devrinde Sivas’ta daha

gelişmiş bir ekonomik yapının bulunduğu söylenebilir. Bunun bir diğer kanıtı ise ele alınan

kitabelerin en fazla XIV. yüzyıla ait olmasıdır.

Bu araştırmada incelemeye tabi tutulan ve cinsiyeti belli olan 165 mezar kitabesinin

34’ünün bir diğer deyişle yaklaşık beşte birinin kadınlara ait olduğu görülmüştür.

Hazirelerde, mezarlıklarda ve müzede yer alan bir kısım mezar ve yapı kitabeleri üzerinde

yapılan bu incelemenin, yukarıdan itibaren serdedilen hususlarda Sivas şehir tarihine bir katkı

sağlaması amaçlanmıştır.

KAYNAKÇA

ACUN, Hakkı.

1988 “Sivas ve Çevresi Tarihi Eserlerinin Listesi ve Turistik Değerleri.” Vakıflar Dergisi,

20 Ankara.

AKPINAR, Ali.

2006 “Selçuklu Dönemi Sivas Mimari Yapılarında Dini Motifler.” Selçuklular

Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, 29 Eylül-01 Ekim 2005, Sivas.

ASLANOĞLU, Đbrahim.

1964 Her Yönden Sivas, Sivas.

2006 Sivas Meşhurları, I, Sivas.

BERCHEM, Van M.,H. ETHEM.

1910, Materiaux Pour un Corpus Đnscriptionun Arabicarium, III. Asie Mineure I Sivas-

Divriği, Kahire.

ÇUHACIYAN, Arman.

2004 Uluslar arası Üne Sahip Sivaslı Aziz Vlas,

(Çev. Arusyak Özfuruncu), Đstanbul.

ÇULPAN, Cevdet.

2002 Türk Taş Köprüleri: Ortaçağdan Osmanlı Devri Sonuna Kadar, Türk Tarih Kurumu

Basımevi, Ankara.

DEMĐREL, Ömer.

2000 Sivas Şehir Hayatında Vakıfların Rolü, Ankara

2006 Osmanlı Dönemi Sivas Şehri, Sivas.

DENĐZLĐ, Hikmet.

ty Sivas Tarihi ve Anıtları, Sivas.

GÜNDOĞDU, Hamza.

1986 Dulkadirli Beyliği Mimarisi, Ankara.

GÜNEY, Eflatun Cem.

1954, “Đsmail Safa Đçin Bir Mektup.” Türk Düşüncesi, I, 5 : 337-338 Đstanbul.

NATANYAN, Boğos.

2008 Sivas 1877, Đstanbul.

HAKKI, Đ.,R. NAFĐZ.

1928 Sivas Şehri, Đstanbul.

HASEKĐ, Metin.

1977 Plastik Açıdan Türk Mezar Taşları

(Yeterlilik Tezi)

Đstanbul Üniversitesi

KAFESOĞLU, Đbrahim.

ty “Keykubad III” Đslam Ansiklopedisi, 662.

KARAMA ĞARALI, Beyhan.

1970 “Sivas ve Tokat’taki Figürlü Mezar Taşlarının Mahiyeti Hakkında” Selçuklu

Araştırmaları Dergisi, II : 75- 109.

1993 Ahlat Mezartaşları, Ankara.

KAYAO ĞLU, Đsmet.

1982 “Rahatoğlu ve Vakfiyesi”, Vakıflar Dergisi, XIII, Ankara.

LAQUEUR, Hans-Peter.

1997 Hüve’l-Baki Đstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları

(Çev. Selahattin Dilidüzgün)

Đstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları

POYRAZ, Şeref.

2006 “Sivas Mezar Taşları ve Mezar Taşı Sözleri” Sultan Şehir, 1 : 129-134, Sivas.

SAVAŞ, Saim.

1992 Bir Tekke’nin Dini ve Sosyal Tarihi, Sivas Ali Baba Zaviyesi, Đstanbul.

1996 “Dokuz Asırlık Türk Şehri Sivas, Danişmendliler, Selçuklular, Eretna, Kadı

Burhaneddin ve Osmanlı Dönemleri” Tarih ve Medeniyet, 23 : 18-23; 24 : 27-32 Đstanbul.

SÜMER, Faruk.

1976 Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara.

ÜREDĐ, Kadir.

2006 Bir Şehrin Beş Hali, Đstanbul.

TURAN, Osman.

1980 “Selçuklular Zamanında Sivas Şehri” Selçuklular ve Đslamiyet, Đstanbul.

ÜÇER, Müjgân.

2007 “Sivas’ın Ünlü Valilerinden Hacı Ahmed Đzzet Paşa.” Osmanlılar Döneminde Sivas

Sempozyumu Bildirileri, 21-25 Mayıs 2007, I, 313-334, Sivas.

VGMA, El-Hac Ahmed Ağa b. Molla Ali Efendi Vakfiyesi, 581-2 : 286, 1018(1609).

YASAK, Đbrahim.

2004 Sivas Yatırları ve Abdulvehhab Gazi Hazretleri, Sivas.

2006, “Suskunluğun Hüküm Sürdüğü Diyar Kabristanlarımız” Sultan Şehir, 1 : 72-77,

Sivas.

YÜCEL, Yaşar.

1983 Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti (1344-1398), Ankara

YÜKSEL, Hasan.

1992, “Đmam Mahlaslı Bir Şairin Ortaya Çıkan Mesnevi Tarzındaki Yazma Bir Eseri

Üzerine Bazı Bilgiler”, Kızılırmak, 1, 7 : 30-33 (Sivas).

2004, “Sivas’ta Bir Bektaşi Dergâhı: Ma’sumlar Tekkesi” Alevilik

(Haz. Đsmail Engin Havva Engin)

Đstanbul: Kitap Yayınevi, 191-198.

EK 1:K ĐTABE MET ĐNLERĐ

I-MÜZE K ĐTABELER Đ

A-MEZAR K ĐTABELER Đ

a)ENVANTER NUMARASI BELL Đ OLANLAR

1-SĐVAS KABR ĐSTANI

1-Müze Envanter No:472

Çatlak ve baş tarafı kırık, kabartma yazılı, arkası boş, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-………………fî gurre-i Muharrem .............� ��م ��

2-………………ilâ sene tis’a ��� ��� �ا�.............

3-ve semânîn ve seb’a mie(h.789-m.1387) ������� و �� و ���

2-Müze Envanter No:473

Eski, yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-el-merhûme, el-mağfûre %"�� ا��$#"ر�ا��

2-es-sa’îde, seyyidetü’l-muhtârât ة ا��)'�رات*�� �*� ا���

3-Fatıma Hatun binti Hacı +�% ,�- ��0 /��"ن���

4-şerefşâh rahimeha’llâhu te’âlâ ����� 1��3 ر%��2ا�4

5-ve ce’ale’l-cennete mekâmehâ �2��5� 6�7و+�8 ا�

3-Müze Envanter No:474

Mermer mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir. Yazılı, nakışlı ve uçları kırıktır.

Üzerinde Âyete’l-kürsî yazılıdır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

�Bا��A�G��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

4-Müze Envanter No:475

Yazılı, nakışlı, kırık, mermer mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir. Üzerindeki yazılar silik olduğundan okunamadı.

5-Müze Envanter No:476

Yazılı, nakışlı, iki parça(kırık), mermer mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî vardır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@* ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ن -3<ى"?�@A2 و �� /A2#B و : @� � ذا�; �

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

6-Müze Envanter No:477

Nakışlı, ortasından kırık, yazısız, tezyinatlı, mermer mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

7-Müze Envanter No:478

Nakışlı, kırık, tezyinatlı ve yazısız, mermer mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

8-Müze Envanter No:479

Mermer mezar göğüs taşı. Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas

Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye intikal etmiştir. Nakışlı, yazısız ve kırıktır.

9-Müze Envanter No:480

Mezar taşına dair bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Mermer mezar göğüs taşı. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Üzeri yazılıdır.

10-Müze Envanter No: 481

Kırık, kabartma yazılı, üzerine dört satır sülüs yazı ile yazılmış, taş mezar kitabesidir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hazâ kabru’s-said *� ه;ا �L ا���

2-eş-şehid, el-merhum %"ما�� *� ا�23

3-Evhadüddin ………(kırık) ............ � او%*ا�*@

4-bin Sirâcüddin rahmetullahi 1ر%�6ا �� �اج ا�*@-

11-Müze Envanter No: 483

Yıpranmış, kabartma yazılı, arka yüzü şekilli, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ kabri �L ه;ا

2-es-saide, el-muhtace �+�'ا��� �*� ا���

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Kutlu Deniz NOد "B'L ����� 1ر%�6ا �ا�

4-binti Abdülkadir (b.) Hüseyin ilâ �ا� �� -�, �E*ا��5در %�

5-Buradaki kelimeler maksatlı kazınmıştır. …………….

12-Müze Envanter No: 487

Mermer, Farsça, kabartma yazılı mezar kitabesidir. Alt ve yan tarafı kırıktır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-her ki âmed be-cihân (Her kim ki dünyaya geldi) �27ن- *�P آ� ه

2-ehl-i fenâ hâ hed bûd (Sonu fani olacaktır) اه8 ��� /"اه* -"د

3-ve ân ki pâyend ve bâkıst (Kim ki sonsuz ve bakidir) ,��L�- و �*�@�Q �R�وا

4-Hudâ hâhed bûd (O da Allah olacaktır) ا /"ا ه* -"د*/

(Mezar taşının tarih kısmı betonlanmıştır)

13-Müze Envanter No:488

Mezar taşına dâir bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Mermer mezar göğüs taşı. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Ortadan kırık, kabartma yazılıdır.

Üzerinde Âyete’l-kürsî yazılıdır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا:

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

14-Müze Envanter No: 489

Ortadan kırık, kabartma yazılı, mermer göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

1. yüz: Dikdörtgen şeklinde, kenarlarında Âyete’l-kürsi yazılı:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

2. yüz:

1-Kırık ................

2-Mevlânâ Şemseddin � �":�� S�4 ا�*@

3-bin Evhad El-Hafız T�او%* ا���

15-Müze Envanter No: 490

Kabartma yazılı, çiçekli ve kırık, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Bismillâhirrâhmânirrâhim A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

2-Allâhu lâ ilâhe ا1 : ا��

3-illâ hüve’l-hayyû’l-kayyûm م"� ا: ه" ا��� ا�5

4-hazâ kabru’s-said, eş-şehid, el-merhum %"ما�� *� ه;ا �L ا����* ا�23

5-el-muhtaç, ilâ rahmeti’llâhi 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

6-te’âlâ Hacı Nureddin Ebu…….. ………... "-ا � ����� %�+� �"را�*@

Arka yüz:

1-Hacı Zeyneddin � %7� ز@� ا�*@

2-Mehmed bin Eyyub el-Halâti ��Vا@"ب ا�� �- *���

3-rûz-ı çehârşenbe Cemadi(?) �2ر���4 +��دىX روز

4-mâh-ı Rebî’ülâhir sene isnâ seb’a mie /:ا ����� ا �� ������� ��� ر-

(h.Rebî’ülâhir 702-m.Kasım 1302)

11-………. …………..

12-………. …………..

13……….. …………..

16-Müze Envanter No: 491

Alt tarafı kırık mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru’s-sa’îd *� ه;ا ا��5 ا���

2- eş-şehid, el-mazlum م"BGا�� *� ا�23

3- el-merhum, el-mağfur, el-muhtaç %"م ا��$#"ر ا���'�جا��

4-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� �ر%�6ا1ا�

Arka yüz:

1-Emir Şerefeddin bin �- � ا�� 4ف ا�*@

2- Osman veled-i Pir Haydar ر*�% �Q *ن و���ZE

3-veled-i Đsmail fî gurre-i � �� 8� و�* ا���

4-Muharrem sene sitte aşar(?)ve seb’a mie ������� (?) و 3E ,� ��� م��

(h.Muharrem 716-m.Mart 1316)

17-Müze Envanter No:493

Yıpranmış, kabartma yazılı, arka yüzü boş, taş mezar kitabesi. Müze envanter defterindeki

bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru’ �5ه;ا ا�

2-s-sa’îd, eş-şehid, el-merhum %"ما�� *� ا����* ا�23

3-Hani(?) Ahmed bin Yusuf [�"@ �)?(/��� ا%�* -

18-Müze Envanter No:495

Yıpranmış, iki parça(kırık), taş mezar göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî yer almaktadır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3<ى ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ � ذا�; �

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

19-Müze Envanter No:502

Mezar taşına dâir bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Taş mezar göğüs taşı. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Yazısı yıpranmış.

20-Müze Envanter No:503

Alt tarafı kırık, nakışlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum %"ما�� ��"�

2-el-mağfur ا��$#"ر

3-es-sa’îd *� ا���

Arka yüz:

1-eş-şehid, el-muhtaç ilâ �ا���'�ج ا� *� ا�23

2-rahmeti’llâhi te’âlâ Veys S@و �ر%�6ا1 ����

3-bin el-merhum Emir Hüseyin Çelebi(?) (?) ��BX ���% �� ا��%"م ا�-

4-nevverallahu madca’ahû. ��7_� 1ر ا"�

21-Müze Envanter No:504

Yıpranmış, nakışlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ 5دار ا�� �ا�� � دار ا�#�� �

Arka yüz:

1-hâdimü’l-lezzât eş-şeyh � ه�دم ا�;ات ا�3

2-el-fâzıl, ez-zâhid, el-âbid 8a�#ا���-*��اه�١ا�

3-el-merhûm, el-mazlum, el-Hac م ا���ج"BG%"م ا��ا��

4-Sadreddin Mehmed *��� � b*را�*@

22-Müze Envanter No:505

Nakışlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum %"ما�� ��"�

2-el-mağfur ا��$#"ر

3-Mevlana Ahmed *�%ا ��:"�

23-Müze Envanter No:506

Alt tarafı kırık, nakışlı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ 5دار ا�� �دار ا�#�� ا� ���

Arka yüz: okunamadı

24-Müze Envanter No:507

Alt ve üst tarafı kırık, nakışlı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz: okunamadı(kırık)

Arka yüz:

1-el-merhûm, el-mazlum, el-muhtaç م ا���'�ج"BG%"م ا��ا��

2-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Hoca Mehmed bin Salih c��b � ا�� ر%�6ا1 ����� /"ا+� ���* -

3-fî şehr-i Zilka’de sene seb’a seb’a mie �d���� ��� ��� �*�5ذى ا� 24 ��

(h.Zilka’de 707-m.Nisan1308)

25-Müze Envanter No:508

Kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ kabru’ �L ه;ا

2-s-sa’îd, eş-şerif, el-muhtaç @] ا���'�جا�3 *� ا���

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا�

4-es-seyyid Abdü’l-vehhab ا�"ه�ب*�E *� ا��

Arka yüz:

1-fî tarih `@ر�� ��

2-min Şevval sene ��� 4"ال ��

3-semâne ve erba’în ve seb’a mie(h.Şevval 748-m.Ocak1348) ������� و �� ��ن و ار-�

26-Müze Envanter No:509

Yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-sâhib-i hâza’l-kabr el-merhûm %"ما�� ه;ا ا��5 f%�b

2-…..es-sa’îd, el-meşkûr, el-muhtaç ilâ rahmeti’ 6�%ر �ر ا���'�ج ا�"R3ا�� *� …… ا���

3-llâhi te’âlâ eş-Şeyh Mehmed bin �- *��� `� ا1 ����� ا�3

4-………..fî tarih Cemâziye’l-âhir /:ر@` +��ذى ا�� ��……….

27-Müze Envanter No:510

Yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-………..(kırık) ……………

2-ibni’l-merhum Mehmed nevverallahu kabruhû ��L 1"را�%"م ���* ا�� � ا-

3-intekale fî evâhir-i Safer #b /اوا �'85 ��ا

4-kırık…………seb’a mie(h.7..-m.13..) �������…………

28-Müze Envanter No:511

Baş tarafı kırık, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

alınarak müzeye getirilmiştir.

1-Hüve’l-hallâku’l-bâkî

2-budur işte Kapucu başı hem Sivas sergeri(?)

3-Kara Ahmedzâde idi ‘âlem içre şöhreti rûşen

4-ne hoş zât idi akl u fikr u tedbir savâbıyla

5-iderdi mecmâ’-ı eşrâr adl u dâd ile

6-felek çok gördü ol zât-ı kerîme………elinden

7-gadr ettiği kir pas-ı ecelden biçdi peyrâhın(?)

8-münevver merkadında yandığınca mağfiret-birle(?)

9-hayr-i a’mal ola………….ve rûzîn

10-görüp fevtin rızâ-i cevherle tarihin dedi yâ Râb

11-……….(kırık) rif’atinle firdevsin.……….âsûde mesken et

�Lق ا���V(ه"ا�

�"اس �آ�(?) � Aه �4�- i+"jL �'4در ا"-

A��E�ا@k� 24�� رو4 L� ا%�*زاد� ا@*ى

�B� �� /"ش ذات ا@*ى 85E و �R و �*-� b"ا-

�B@ل وداد ا*E ارا@*ردى ���7 ا4

�X mB"ق آ"ردى اول ذات آ@�� ..………ا�R*ن

(?)��اهQ ي*k- ن*B+س ا�Qآ �R@*'@ر ا*

(?)����#$� �7�$@*��@ �*�*L� ر"��

� ا��Eل او�� +�, ا������ و روزن /

آ"روب �"�� ر�aء +"ه�� ��ر@)� د@*ى @� رب

� ا@, R�� ا�"د�……… � ..........ر��'�BR �دو�

29-Müze Envanter No:512

Yıpranmış, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâza ه;ا

2-el-kabru’s-sa’îd, eş-şehid *� ا��5 ا����* ا�23

3-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

4-Hatice Hatun binti Abdullah 1ا*�E ,�- �7 %��"ن��/

30-Müze Envanter No:513

Yıpranmış, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir. Üst kenarlarında da yazı var.

Ön yüz:Âyete’l-kürsî var:

1-Bismillâhirrahmânirrahîm A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

2-Allâhu lâ ilâhe illâ …………(kırık) ………..:ا1 : ا�� ا

3-…………(kırık) ‘l-kayyûm lâ te’huzuhû �;/o� : م"� ا�5

4-sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti ا���"ات �"م �� �� ��6 و : ��

5-ve mâ fi’l-arz men ze’llezî ذا�;ى � و �� �� ا:رض �

6…………………… ……………..

Arka yüz:

1-Bismillâhi’ 1ا A�-

2-rrahmânirrahîm. Şehida’ *24 A� ا�%�� ا�%

3-llâhu ennehû lâ ilâhe illâ hüve’ ": ا�� ا: ه ��ا1 ا

4-l-melîketü ve ‘ulu’l-‘ilm AB6 و او�"ا��R�Bا��

5-kâimen bi’l-kısti lâ ilâhe ����Lا�� : r�5��-

6-illâ hüve’l-‘azîzü’l-hakîm(Âl-i Đmran 3;18) A�Rا��N@Nا: ه"ا��

31-Müze Envanter No:514

Yıpranmış, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir. Arka yüzü boştur. Kitabenin devamı muhtemelen ikinci şahide üzerinde yer

almaktadır.

Ön yüz:

1-küllü men ‘aleyhâ fân

2-ve yebgâ vechu Rabbike zü’l-celâli ve’ 3-l-ikrâm(Rahman,55;26,27) intekale ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ min dâri’l-fenâ ilâ

4-dâri’n-ni’me el-merhum, el-mağfur, es-sa’îd

��2 ��ن BE � آ8 �

و @�5� و+� ر-m ذوا�V7ل و

ا:آام ا�'85 ا�� ر%�6ا1 ����� �� دارا�#�� ا��

*� دارا����� ا��%"م ا��$#"ر ا���

32-Müze Envanter No:515

Mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir. Yıpranmış, yazısı okunamadı.

33-Müze Envanter No:516

Mezar taşına dair bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Mermer mezar kitabesi. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Kırık ve kabartma yazılıdır.

34-Müze Envanter No: 517

Kırık, yıpranmış, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz: Âyete’l-kürsî:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Arka yüz:

1-hâzâ kabru’l-fakir � ه;ا �Lا�5#

2-es-said, eş-şehid *� ا����* ا�23

3-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

4-Togan(Doğan) bin Ömer Şah ��4 �E ��ن -"0

5-fî tarihi …..mâh-ı Cemâziye’l-evvel `@ر�� �د ا:ول ........ ..���+ ���

6-sene ……..seb’a mie (h.7..-m.13..) ������� ………. ���

35-Müze Envanter No:518

Yıpranmış, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmştir.

Ön yüz:

1-Allâhu lâ ilâhe ا1 : ا��

2-illâ hüve’l-hayyû’l-kayyûm lâ te’ �� : م"� ا: ه" ا��� ا�5

3-huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’ �� �� "م�6 و : �� �;/ ��

4-s-semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’ ذ � ا���"ات و �� �� ا:رض �

5-llezî yeşfe’u ‘indehû illâ :ا �*�E �#3@ ا�;ى

Arka yüz:

bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ

bimâ şâe vesi’a kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-

‘azîm.

���ن ��� �� ���� ا� ��� ��ء و آ��� �'ذ%� �$� �� ��� ا���! و �� #�"! و � �

ا��1�ات و ا�رض و � �-د+ *")!�� و ه� ا�$�( ا�$)�

36-Müze Envanter No:519

Kırık, yıpranmış, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum %"ما�� ��"�

2-el-mazlum, el-muhtaç م ا���'�ج"BGا��

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ve ………. ……… ����� 1ر%�6ا �ا�

37-Müze Envanter No:520

Mezar taşına dâir bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Mermer mezar kitabesi. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Baş ve alt tarafı kırık, yıpranmış, kabartma yazılıdır.

38-Müze Envanter No:521

Kırık, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru’l-merhûm %"ما��ه;ا ا��5

2-el-mağfûr, el-muhtaç ilâ rahmeti 6�%ر �ا��$#"ر ا���'�ج ا�

39-Müze Envanter No:522

Alt kısmı kırık, gayet tezyinatlı, üstündeki yazılar kasıtlı olarak kazınmış taş mezar

kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

40-Müze Envanter No: 523

Yıpranmış, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Bismillâhirrahmânirrâhim A� -�A ا1 ا�%�� ا� %

2-kul huvallâhu ahad Allahu 18 ه"اا1 ا%* اL

3-s’Samed lem yelid ve lem A� و *B@ A� *�sا�

4-yûled ve lem yekûn lehû kufuven آ#"ا �� �R@ A� و*�"@

5-Ahad (Đhlas suresi)Allah Allah 1ا%* ا1 ا

Arka yüz:

1-………… …………….

2-………… …………….

3-………… …………….

4-………… …………….

5-Rabbenâ ve lâ tahmil aleynâ ısran kemâ hameltehû ‘ale’llezîne min kablinâ (Bakara S. 286)

��B�L �� �@;Bا� �BE �'B�% ا آ��bا ���BE 8��� :ر-�� و

41-Müze Envanter No:524

Yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâza ه;ا

2-kabru’l-merhum, el-mazlum م"BG%"م ا��ا���L

3-el-mağfur, el-muhtaç ا��$#"ر ا���'�ج

4-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا�

Arka yüz:

1-Bismillâhi’ 1ا A�-

2-r-rahmâni’r-rahîm. Kul hüva’ "8 هL A� ا�%�� ا�%

3-l-lâhu ahad. Allâhu’s-samed lem yelid ve و *B@ A� *�sا1 ا%* ا1 ا�

4-lem yûled ve lem yekün lehû küfüven ahad(Đhlas Suresi) *%آ#"ا ا �� �R@ A� و *�"@ A�

42-Müze Envanter No:525

Yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum %"ما�� ��"�

2-es-said, eş-şehid *� ا����* ا�23

3-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

4-te’âlâ Selçuk binti Paşa �4�Q ,�- ق"kB� �����

5-Ahi Cârullah nevverallâhu kabrehû ��L 1"را�+�روا1 �ا/

Arka yüz: okunamadı

43-Müze Envanter No:526

Yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz: okunamadı

Arka yüz:

1-fî şehr-i Receb f+ر 24 ��

2-sene isnâ ve seb’a mie(h.Receb 702-m.Şubat 1303) �d����� ا �� و ���

44-Müze Envanter No:527

Yıpranmış, Farsça kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-sâl-ı târih-i Arap بE `@ل ��ر��

2-hafsad u mâh……….. …………��� و *s#ه

4, ���� دود� .………………………-3

4-ez şehr-i Rebîü’l-âhir /:ا �� از 24 ر-

45-Müze Envanter No:528

Baş tarafı kırık, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî yer almaktadır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;�

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

46-Müze Envanter No:529

Alt tarafı yok, nakışlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir. Kuş şekilleri mevcuttur. Taşın tepesi dilimli, sivri kemerli, ortasında

stalaktikli niş, nişin basamakları üzerinde karşılıklı simetrik olarak; altta kandil motifi bulunan

üzerinde de stilize kuş figürü, tepelerinde beşer büyük, ikişer küçük rozet yer alır.

Arka yüz:

1-el-merhûme, el-mağfûre "#$%"�� ا��ر�ا��

47-Müze Envanter No:530

Ortadan kırık, küçük, taş mezar taşı. Bir tarafı mevcut değildir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-…………………… .……………

2-……………….ed-din � …………ا�*@

3-………..hâza Mehmed *��� ه;ا……..

4-nevverallâhu kabruhû ��L 1را"�

48-Müze Envanter No:531

Mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir. Yıpranmış ve kabartma yazılıdır.

Ön yüz:

1-tâbe serâhu ا��0ب

2-ve ceale’l-cennetü……….. (?)ا�"Z� 6�7و+�8 ا�

3-………………rahmeti’llâh 1ر%�6ا………….

4-………………………… ……………….

Arka yüz:

1-………………………. ……………….

2-…………..(okunamadı) ……………….

3-fî tarih râbi’………….. .…. �-ر@` را�� ��

4-sitte mie………….(h.6.4-m.12..) .……..����'�

49-Müze Envanter No:532

Yıpranmış, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Bismillâhirrahmânir- ا� � -�A ا1 ا�%�

2-rahîm. Kâle’l-lâhu te’âlâ: “Ve lâ tekûlû li-men � ر%��L Aل ا1 ����� و: �5"�" ��

3-yüktelu fî sebîlillâhi emvâtün bel ahyâun ء���8 ا1 ا�"ات -8 ا%�� �5'8 �@

4-ve lâkin lâ teş’urûn.”(Kuran:Bakara,154) hâza kabru �L ون ه;ا�3� : � و:آ

Arka yüz:

1-es-sa’îd, eş-şehid *� ا����* ا�23

2-el-mağfur, el-merhum, el-muhtaç %"م ا���'�جا��$#"ر ا��

3-es-Seyyid, Hasan bin es-Seyyid *�� ا��- ��% *� ا��

4-Ali bin Şan(?) el-Halâtî ��V�4ن ا�� �- �BE

50-Müze Envanter No:533

Mezar taşına dâir bir fotoğrafın mevcut olmadığı müze envanter defterinde şu bilgiler yer

almaktadır:

Mermer mezar kitabesi. 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye

getirilmiştir. Yıpranmış, kabartma yazılı ve kırıktır.

51-Müze Envanter No: 534

Kırık, yıpranmış, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ kabru �L ه;ا

2-s-said, eş-şehid *� ا����* ا�23

3-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

4-te’âlâ Hasan bin ……….. ………. �- ��% �����

5-fî Zilka’de sitte ve erba’în ve seb’a mie ������� و ���� ذى ا��5*� ��� و ار-�

(h.Zilka’de 746-m.Şubat 1346)

52-Müze Envanter No:535

Yıpranmış, kabartma yazılı, arkası tezyinatlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ ه;ا

2-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi 1ر%�6ا �ا���'�ج ا�

3-te’âlâ ………….Abdullah 1ا*�E……… �����

4-fî sene seb’a ……… seb’a mie(h.7.7-m.13..) ������� ……….. ��� ��� ��

53-Müze Envanter No:536

Yıpranmış, kabartma yazılı, kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-………………… ……………...

2-……………….hâza’ ه;ا…………..

3-l-kabru’s-sa’îd, eş-şehid *� ا��5 ا����* ا�23

Arka yüz:

1-es-seyyid *� ا��

2-el-merhum Celaleddin bin � ا��%"م +Vل ا�*@

3-Mehmed Mirşan(?) el-Çelebi fî tarih `@ر�� �� ��Bk�4ن (?)ا�� *���

4-Şevval sene semâne ve erba’în ve seb’a mie ������� و �� 4"ال ��� ��ن و ار-�

(h.Şevval 748-m.Ocak 1348)

54-Müze Envanter No: 537

Üst kısmı kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-………….(kırık) …………..

2-rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا

55-Müze Envanter No:538

Yıpranmış, mermer mezar kitabesi. Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas

Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye getirilmi ştir.

Ön yüz:

1-Bismillâhi’ 1ا A�-

2-r-rahmânirrahîm.Allâhu lâ ilâhe ا1 : ا�� A� ا�%�� ا�%

3-illâ hüve’l-hayyû’l-kayyûm lâ te’huzuhû �;/�� : م"� ا: ه" ا��� ا�5

4-sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâ Aا�� �"م �� �� ��6 و : ��

Arka yüz(devamı):

1-vâti ve mâ fi’l-arz ا:رض �وات و �� �

2-men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ �:ا �*�E �#3@ ذا�;ى �

3-bi-iznihî ye’lemu mâ beyne eydîhim A2@*@ا ��- �� AB�@ ��ذD-

4-ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne ن"?� و �� /A2#B و : @�

Kenar(devamı):

5-bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesi’a kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû

hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm

�B��2وه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و ��3< �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�-

A�Gا��

56-Müze Envanter No:539

Baş ve alt kısmı kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüzü:

1-es-sa’îd, eş-şehid *� ا����* ا�23

2-ilâ rahmeti 6�%ر �ا�

3-’llâhi te’âlâ Merd-i Şirin(?) (?) � ا1 ����� �د 4@

4-Selahaddin………. ………...� Vbح ا�*@

Arka yüzü:

1-…………fî hâmis aşar şehr-i 24 3E S��/ �� ………..

2-Şa’ban sene ‘işr 3E ��� ���4ن

3-în ve seb’a mie ������� و �@

(h.15 Şaban 710-m.6 Ocak 1311)

57-Müze Envanter No:541

Yıpranmış, kabartma yazılı, üst tarafı kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir. Arkasında yazı yok, yalnızca şekil var. Giriş bir sülüs beytten oluşmaktadır

fakat okunamadı.

1-……………… ……………..

2-fî evâhir-i şehr-i Receb او ��f+ر 24 ا/

3-sene hamse ve tis’în ve seb’a mie ������� و �� ��� /�S و ���

(h.Receb 795-m.Haziran 1393)

58-Müze Envanter No: 542

Yıpranmış, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ’l-kabru’l-merhum %"ما��ه;ا ا��5

2-……….m, el-mağfur م ا��$#"ر……….

3-Hoca Ebu Zeyn bin Đshak wا�� �- � /"ا+� ا-" ز@

4-âsâr-ı cinân nevvere kabruhu ��L "ر�ا��ر +��ن

Arka yüz:

1-fi’s-sâlis aşar min rebî……… ……… i-ر �� 3E x��Zا� ��

2-sene ihdâ ve hamsîn ve seb’a mie(h.13 R….751-m.1350) ������� و �� ��� ا%*ى و /��

3-Ömer ibni merhum………. ………. �Eم"%� � ا-

59-Müze Envanter No: 543

Yıpranmış, mermer mezar kitabesi, kabartma yazılı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-es-said, eş-şehid, el-mağfur, el-muhtaç ا��$#"ر ا���'�ج *� ا����* ا�23

2-ilâ rahmeti’llahi te’âlâ ����� 1ر%�6 ا �ا�

3-Nur(?) binti el-Hacı……. …….. ا�+��� �"ر(?) -�,

60-Müze Envanter No:544

Baş tarafı kırık, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir. Yazıları okunamadı.

61-Müze Envanter No:545

Yan tarafı kırık, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-makâmu’l-merhûme ��"%�5م ا���

2-el-mağfûre Kutlu Melek mB� "B'L ا��$#"ر�

3-Hatun binti el-Hac ن -�, ا���ج"��/

62-Müze Envanter No: 546

Baş ve alt tarafı kırık, kabartma yazılı, etrafı tezyinatlı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-intekale el-merhum %"م'85 ا���ا

2-el-mağfur ا��$#"ر

63-Müze Envanter No:551

Bu sayfa, 511 numaralı envanter ile aynı olup yazısı 551 numaralı envanterde geçmekte

ama fotoğrafı 511 numaralı envanterde yer almaktadır. (bkz. 511)

64-Müze Envanter No:552

Kırık, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-..............(okunamadı) .......................

2-fî tarih es-sânî ve'l-'ışrîn @3و ا�� ���Zر@` ا��� ���

3-min Şa'bâni'l-Muazzam fî sene ��� �� AG���4ن ا��� ��

4-selâse ve semânîne ve seb'a mie ������� و �� xB و ���

(h.783-m.1381)

65-Müze Envanter No:553

Kabartma yazılı, mermer, küçük bir mezar kitabesidir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-Abdullah 1ا*�E

2-fî gurre-i Safer sene ��� #b � ��

3-tis’a ve erba’în ve seb’a mie ������� و �� ��� و ار-�

(h.1 Safer 749-m.30 Nisan 1348)

66-Müze Envanter No:554

Kabartma yazılı, mermer göğüs taşı parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî yazılıdır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

�Aا��B� ا�� G ��BE ا: -�� �4ء و �� آ��� ا���"ات و ا:رض و : @Iد� %#��2G و ه"

67-Müze Envanter No:555

Yazılı, nakışlı, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir. Üçer sıra yazı mevcuttur. Bunlar sırayla:

1-Kuran(Fâtihâ Sûresi):

Elhamdü lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Er-Rahmânirrahîm. Mâlik-i yevmi’d-din. Đyyâke na’büdü ve

iyyâke nesta’în. Đhdine’s-sırâta’l-müstakîm. Sırâta’l-lezîne en’amte aleyhim gayri’l-ma’dûbi

aleyhim ve le’d-dâllîn.

��� ا�%�� ا�%�m��� A @"م ا�*@� ا@�ك ���*و ا@�ك ��'��ا���* 1 رب ا�����

���z_و:ا� A2�BE ا��$_"ب � A2�BE ,���ا � اه*��ا�sاط ا���'5�b Aاط ا�;@

2-Kuran(Đhlas Sûresi):

Kul hüva’llâhu ahad. Allâhü’s-Samed. Lem yelid ve lem yûled ve lem yekün lehû küfüven ahad.

� �� آ#"ا ا%* R@ A� و *�"@ A� و *B@ A� *�s8 ه"ا1 ا%* ا1 ا�L

3-Kuran(Kevser Sûresi):

Đnnâ a’taynâ ke’l-kevser. Fesalli li-Rabbike venhar. Đnne şânieke hüve’l-ebter.

���ك ا� "R �� 8sm- وا�� ان �4�md ه"ا:-' ?Eا z�ا

68-Müze Envanter No:556

Küçük, nakışlı, mermer mezar sandukası. Muhtemelen çocuk mezarı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüzünde iki satır Besmele ve Âyete’l-kürsi bulunmaktadır.Arka yüzünde iki satır şeklinde

yine Âyete’l-kürsî’nin devamı yer alır:

1-Bismillâhirrahmânirrahîm. Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün 2-

ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî

3-ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe

4-vesi’a kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

-�A ا1 ا�%�� ا�%�A ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6

و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض �� ذا�;ى @�E �#3*� ا: -Dذ��

� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< �� ��BE ا: -�� �4ء �- �� AB�@

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� و �� آ�

Yan cephede:

1-…………... …..……

2-el-merhume ��"%ا��

3-Hüsnâ Hatun ن"��/ ���%

69-Müze Envanter No:557

Müze envanter defterindeki bilgilere göre yazılı, nakışlı, mermer mezar sandukası. Sivas

Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde müzeye getirilmiştir. Fotoğrafı defterde mevcut

değildir.

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî var:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru

2-es-sa’îdetü’l-merhûme

3-el-muhtaç ilâ

4-rahmeti’llâhi

5-Zübeyde Hatun binti Sedîdü’l-Halâtî teveffet

6-fî’s-sâbi’ aşera Zilka’de sene selâse ve tis’în ve sitte mie(h.17 Zilka’de693-m.8 Ekim1294)

ه;ا ا��5

ا����*ة ا��%"��

ا���'�ج ا��

ر%�6ا1

,�"� �0V(ن -�, �*@* ا�"��/ �*� ذ-

� و �'���� � �� ��-� 3E ذى ا��5*ة ��� xB و���

Arka yüz:

1-Bismillâhi’rrahmânirrahîm A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

2-Kul hüva’llâhu ahad 18 ه"اL*%ا

3-Allâhü’s-samed lem yelid *B@ A� *�sا1 ا�

4-ve lem yûled ve lem Aو� *�"@ Aو�

5-yekün lehû küfüven ahad (Kuran, Đhlas) *%ن �� آ#"ا ا"R@

70-Müze Envanter No:558

Yazılı, nakışlı, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Kabristanı’ndan 17 Mayıs 1943 tarihinde

müzeye intikal etmiştir.

Üst kısmında Besmele ve Âyete’l-kürsî mevcuttur:

Bismillâhirrahmânirrahîm. Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ

nevm lehû mâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ

beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia

kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� B�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ن -3<ى"?�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��- �� A � ذا�; �

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Alt kısmında:

intekale min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ …….. el-merhûm, el-mazlum, el-mağfûr

ا�'85 �� دار ا�#�� ا�� دار ا��5�.............ا��%"م ا��BG"م ا��$#"ر

71-Müze Envanter No:559

Baş tarafı yok, kabartma yazılı, mermer mezar sandukası. Müze envanter defterindeki

bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir.

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî yazmaktadır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

72-Müze Envanter No:560

Kabartma yazılı, mermer, göğüs taşı parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî mevcuttur:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B�2 ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و ��� و ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

73-Müze Envanter No:561

Baş tarafı kırık, kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6 ا �ا�

2-el-merhum Ebubekir tâbe serâhu ا��0ب R-"-%"م اا��

3-………….(okunamadı) …………….

74-Müze Envanter No: 562

Baş ve alt tarafı kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-es-sa’îd, el-mağfur Hüsame ا��$#"ر %��م *� ا���

2-d’din bin Hüseyin(?) (?)���% �- � ا�*@

75-Müze Envanter No:563

Kırık, kabartma yazılı, mermer göğüs taşı parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî vardır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و :

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

76-Müze Envanter No:564

Yarım, kırık, mermer mezar göğüs taşı parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî vardır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

: ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

77-Müze Envanter No:565

Kırık, mermer göğüs taşı parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan

müzeye getirilmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî'nin şu kısmı vardır:

1- illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum

A2#B/ �� و A2@*@ا ��- �� AB�@ ��ذD- :ا

2- hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm. A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#%

2-KAYSERĐ KAPI MAHALLES Đ

1-Müze Envanter No: 445

Mermer mezar taşı.Đkinci kitabenin arkası yıldızlı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunarak 2000 TL’ye satın alınmıştır.

1. kitabe:

1-intekale el-merhum %"م'85 ا���ا

2-el-mağfur Hüseyin �� ا��$#"ر %�

3-bin…………….rahimehû ��%ر ………… �-

2. kitabe:

1-fî tarih min � �i ��ر@` �

2-Muharrem sene erbe’a ��-م ��� ار��

3-ve semânîne ve seb’a mie ������� ��� و ����

(h. Muharrem 784-m.Mart 1382)

2-Müze Envanter No: 446

Şekilli, mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunarak 2000 TL’ye satın alınmış ve müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-El-hac Kutlu Bekir R- "B'L ا���ج

2-fî evâhir-i …………. ............../اوا ��

3-ve isneyn ve seb’a mie(h.72.-m.132.) ������� و �� و ا �

3-Müze Envanter No:447

Kabartma yazılı, mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Kayseri Kapı Mahallesi’nde bulunmuş ve 21

Temmuz 1942 tarihinde 2000 TL’ye satın alınmıştır. Kitabenin karşıtı olan şahide mevcut

değildir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum Mahmud %"م ���"دا�� ��"�

2-ibn-i Nâsıreddin tâbe serâhumâ اه���0ب � ا-� ��bا�*@

3-ecma’în fî tâ …………. ........ �� �� �� ا+��

4-Müze Envanter No:448

Eski, yazılı, mermer mezar kitabesi. Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21

Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı Mahallesi’nde bulunarak satın alınmıştır.

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru’s-sa’îd, eş-şehid *� ه;ا ا��5 ا����* ا�23

2-el-merhum, el-muhtaç %"م ا���'�جا��

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا�

4-Carup روب�+

5-bin Şeyh `�4 �-

6-Mahmud nevvera(Allahu) kabruhû ��L "ر�د "���

5-Müze Envanter No:449

Nakışlı, eski, tepesi dilimli, sivri kemerli, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunarak 10 TL’ye satın alınmıştır. Đçi stalaktik nişle doldurulmuştur. Nişin

tepesinde sağa dönük kuş, iki yanlarda ise muhtelif rozetler yer alır. Bu rozetler çiçek, damla,

örümcek ağı, geometrik girdap tipi rozetlerdir. Taşın ön yüzünde 2 satır ve arka yüzünde 4

satırlık kitabe yer alır.

Ön yüz:

1-el-muhtaç ا���'�ج

2-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا �ا�

Arka yüz:

1-ilâ dâri’s-sürûr وردار ا�� �ا�

2-ve intekale min dâri’l-fenâ ilâ �دار ا�#�� ا� � و ا�'85 �

3-dâri’l-bekâ el-merhûme ve’ %"�� ودار ا���5 ا��

4-l-mağfûre Şengül binti Mesud 8 -�, ���"دR�4 ا��$#"ر�

6-Müze Envanter No:450

Nakışlı, eski, arkası boş, mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunmuş ve 10 TL’ye satın alınmıştır.

Ön yüz:Allah………. ........1ا

7-Müze Envanter No:451

Mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunmuş ve 10 TL’ye satın alınmıştır. Bir tarafı kırıktır.

Ön yüz:

1-tâbe serâhu fî……. ……. �� ا��0ب

2-……….tarih Zilka’de �*�5ر@` ذى ا���………

3-……………ve seb’a mie(h.Zilka’de 7..-m.13..) ������� ع و………

8-Müze Envanter No:452

Üst kısmı kırık, nakışlı, mermer mezar taşı. Arkasında bir sıra yazı var.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunmuş ve 10 TL’ye satın alınmıştır.

Arka yüz:

1-ve tis’în ve seb’a mie(h.790-m.Ocak 1388) ������� و �� و ���

9-Müze Envanter No: 453

Alt tarafı kırık, ön ve arka tarafı yazılı adi mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 21 Temmuz 1942 tarihinde Kayseri Kapı

Mahallesi’nde bulunmuş ve 10 TL’ya satın alınmıştır.

Ön yüzü:

1-hâzâ kabru’ş-şâb ا��3ب �L ه;ا

2-es-said, el-muhtaç �'ا��� *�جا���

3-ilâ rahmeti’llâhi te’â ��� 1ر%�6ا �ا�

4-lâ Hoca Cema ��+ �+ا"/ ��

5-leddin Ebu "-ا � ل ا�*@

Taşın kenarında: verhamnâ ente mevlânâ fensurnâ ‘ale’l-kavmi’l-kâfirîn

�@��Rا�5"م ا� �BE ��s�� ��:"� ,�%��� اوا�

Arka yüz:

1-Bekir bin el-hac ‘Ömer bin �- �E ا���ج �- R-

2-El-Hüseyin et-Tiflisî ���B#'ا� �� ا���

3-gaferallâhu lehû ve livâlide *ا1 �� و �"ا�#

4-yye ve li-cemî’i’l-müslimîn ���Bا��� �� @� و ��7

5-Burada okunamayan Farsça bir satır var. ……………..

10-Müze Envanter No:645

Kırık ve yazılı, balık sırtlı, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Kayseri Kapı Mahallesi’nde Kahir oğlu Osman

Ağa ‘nın bahçesinde bulunarak 5 Mayıs 1951 tarihinde müzeye intikal etmiştir.

1-(cephe):

teveffâ el-merhum, el-mağfur, es-seyyid, el-mazlum, eş-şehid, el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi

2-(kenar):kırık

3-(cephe):Bayezid Çelebi ibni Hacı Sadr(?) Beğ(?) (halîfi'l-Kayseri) fî zaman evâil-i Receb sene

ihdâ ve tis’în ve seb’a mie(h.Receb 791-m.Haziran 1389)

BGا�� *�"م ا�23�* ا���'�ج ا�� ر%�6 ا�1"�� ا��%"م ا��$#"ر ا���

……………….

B( ز��ن اوا@? ر4< =� ا*�ى�>1$��) ا�:�3ى #��8(������ 5�6( ا�� *�4( ا��3ر �ڭ

و �������

11-Müze Envanter No:646

Đki tarafından kırık, balık sırtlı, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 5 Mayıs 1951 tarihinde Kayseri Kapı mevkisi

Okan Sokağı’nda Kahir oğlu Osman Ağa bahçesinde bulunarak müzeye getirilmiştir.

Taşın üst kısmında Âyete’l-kürsî yazılıdır:

Bismillâhi’r-rahmânirrahîm.Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyû’l-kayyûm lâ te’huzuhû

sinetün ve lâ nevm leh ûmâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî

ye’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe

vesi’a kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �Bا���"ات و ا ا�� ��:رض و : @Iد� %#��2G و ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Taşın alt kısmındaki yazı ise:

1-intekale min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ el-merhûm, el-mağfûr, es-said, eş-şehid, el-muhtaç ilâ

rahmeti’llâhi

2-Çelebi’l-Kayseri tâbe serâhu…………..(okunamadı)

ا�'85 �� دارا�#�� ا�� دار ا���5ا��%"م ا��$##ا����* ا�23�* ا���'�ج ا�� ر%�6 ا1

�BX� ا�5�sى �0ب ا� .......

3-KADI BURHANEDD ĐN TÜRBESĐ

1-Müze Envanter No:225

Kırık ve yazısız, taş mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 1 Kanun-ı Evvel 1927 tarihinde Kadı

Burhaneddin Türbesi’nden müzeye getirilmiştir. Kadı Burhaneddin’in kendi sandukası olması

kuvvetle muhtemeldir.

2-Müze Envaner No: 226

Mermer mezar sandukası, kitabenin bir kısmı kırıktır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre bu kitabe, Kadı Burhaneddin Türbesi’nden 1

Kanun-ı Evvel 1927’de müzeye getirilmiştir.

Müzenin envanter defterindeki okunuş şekli yanlıştır.

Üzerindeki yazı şöyledir:

Vefat……………saltanat der âsuman celâlet merhum ve mağfur Mehmed Çelebi bin es-sultân-ı

âdil Burhaneddin ………….yevmi’s-sebt fi’t-tâsi’ ve’l-‘i şrîn min şevvâl sene selâse ve tis’în ve

seb’a mie (h.Cumartesi 29 Şevval 793-m. Perşembe 28 Eylül 1391)

� ا��B?�ن �Eدل -%�ن - ��BX *م و�$#"ر���"%� ,�V+ ن���Pدر ,�?B� و��ت .......

� و�������@"م ا���, �i ا�'��� وا��3 �� 4"ال ��� xB و ���� �@ ………� ا�*@

3-Müze Envanter No:227

Kırık, yazılı, iki parça, sülüs yazı ile yazılmış, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 1 Kanun-ı Evvel 1927 tarihinde Kadı

Burhaneddin Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

1. taş üzerinde:

1-Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-

semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve

mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-

arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

2-intekale min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ el-merhûme, el-mağfûre Habibe

3-(kenar):binti

4-es-sa’îd, eş-şehid Sultan Burhan tâbe

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �Bا ا�� ��BE"��2 و هG#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و ��: -�� �4ء و �� آ�

��� ا�'85 �� دار ا�#�� ا�� دار ا���5 ا��%"�� ا��$#"ر� %�

,�-

ا�1$�� ا��!�� ���ن �ه�ن �Dب

2.taş üzerinde (devamı):

1-serâhâ eş-şehir bi-Selçuk Hatun fî tarih اه� ا�23� -�kB"ق /��"ن �� ��ر@

2-hamsin ve semâne mie (h.850-m.1446) ������� و ����/

4-Müze Envanter No:228

Hurdahaş, dört parça mermer mezar sandukası. Müze envanter defterinde fotoğrafı

mevcut değildir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 1 Kanun-ı Evvel 1927 tarihinde Kadı

Burhaneddin Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

1-…………….(okunamadı) ………………

2-………….fî er-râbi’ ve’l-‘işrîn(24) min Zilhicce �7ذى ا�� �� � ........�� ا�ا-� وا��3@

5-Müze Envanter No:229

Hurdahaş, sülüs yazı ile yazılmış, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 1 Kanun-ı Evvel 1927 tarihinde Kadı

Burhaneddin Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

1-……rahmeti. Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l

2-………Hatice (?)Hatun binti…………. 3-............yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihi...........(kırık) 4-Mehmed rahmetu’l-lâhi ………fî selâse ve semâniyye min Receb-i Mürecceb

......ر%�6 ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ال.....

........../���7 /��"ن -�,..........

.......��BE ��?"ن -3< ��@.........

f+� f+ر �� �� ���* ر%�6 ا� ……..1� xB و ���

6-Müze Envanter No: 844

Sağlam, bir tarafı yazılı, şekilli, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Kadı Burhaneddin

Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ’ ه;ا

2-l-kabru’l-merhum %"ما�� ا��5

3-el-mazlum, el-mağfur م ا��$#"ر"BGا��

4-Hacı Mahmud bin Ahmed *�%ا � %�+� ���"د -

7-Müze Envanter No: 845

Sağlam, bir tarafı yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Kadı Burhaneddin

Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhum %"ما�� ��"�

2-el-mağfur, el-mazlum ما��$#"ر"BGا��

3-Hacı Mehmed bin Hoca �- *��� �+�% �+"%

8-Müze Envanter No:846

Bir yüzü kabartma yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Kadı Burhaneddin

Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Devlet Hatun دو�, /��"ن

2-fî Zilhicce sene ذ �ى ا���7 ����

3-erbe’a ve seb’în ve seb’a mie (h.Zilhicce 774-m.Mayıs 1373) ������� و �� ار-�� و ���

9-Müze envanter No:847

Altından sol köşesi kırık ve ortadan kırık, iki tarafı yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Kadı Burhaneddin

Türbesi’nden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-………..Hacı ‘Đvaz ظ"E �+�%…………

Arka yüz:

1-………..semâne mie (h.8..-m.13..-14..) ������� …………

4-ABDULVAHAB GAZ Đ KABR ĐSTANI(YUKARI TEKKE)

1-Müze Envanter No:223

Mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Abdulvahab Gazi Kabristanı’ndan Ağustos

1927 tarihinde müzeye getirilmiştir. Kırık, üç parça dikdörtgen prizma şeklindedir. Üzerinde

sülüs yazı ile hâkedilmiş kitabe ve Âyete’l-kürsî vardır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Diğer yazı şöyle:

1-hâzâ kabrü’ş-şâb es-sa’îd, eş-şehid *� ه;ا �Lا��3ب ا����* ا�23

2-el-merhûm, el-mağfûr, el-muhtaç %"م ا��$#"ر ا���'�جا��

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Mehmed bin *��� ����� 1ر%�6ا �ا�

4-Ebubekir Tiflisî gafera’llâhu lehû 1ا# ���B#'ا� R- "-ا

5-ve li-vâlideyye ve li-cemî’i’l-müslimîn ���B�� �� و �"ا�*@� و��7

Taşın diğer tarafında:

fî tarih ‘aşera Zilhicce sene ihdâ ve tis’în ve seb’a mie(h.10 Zilhicce 791-m.29 Kasım1389)

� و ������� � �i ��ر@` 3E ذى ا���7 ��6 ا%*ى و ���

2-Müze Envanter No:224

Sağlam, balık sırtlı, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Abdulvahab Gazi Kabristanı’ndan Ağustos

1927’de müzeye intikal etmiştir.

Üzerinde Âyete’l-kürsî var:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �Bا: -�� �4ء ا�� ��BE"��2 و هG#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� و �� آ�

Ayrıca yan tarafında: 1-hâza’l-kabru’l-merhum Hasan bin Alaaddin 2-teveffâ fî yevmi selâse rub’u’l-‘îd(?) aşar ve seb’a mie(h.710-m.1310)

�� VEا�*@- � ه;ا ا��5 ا��%"م %�

�"�� �� @"م xB ر-� ا���* 3E و �������

3-Müze Envanter No:496

Taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Abdülvahab Gazi Kabristanı’ndan 17 Mayıs

1943 tarihinde müzeye getirilmiştir. Yıpranmış ve kırıktır. Üzerinde Âyete’l-kürsî yazmaktadır.

Ön yüz:

1-Allâhu lâ ilâhe illâ :ا1 : ا�� ا

2-hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ : م : ��/;� ��6 و"� ه" ا��� ا�5

3-nevm lehû mâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-arz ا:رض �ا���"ات و �� � �م �� �� �"�

4-men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ � ذا�;ى @�E �#3*� ا: �

5-bi-iznihî ye’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum A2#B/ �� و A2@*@ا ��- �� AB�@ ��ذD-

6-ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî ��BE � و : @��?"ن -3< �

(gerisi gözükmemektedir)

4-Müze Envanter No:497

Kırık, yıpranmış mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Abdulvahab Gazi

Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-rahmetu’l-lâhi te’âlâ ����� 1ر%�6ا

2-‘alâ sahib-i haza’l-kabru’ş-şeyhu’l-zahid *اهNا� `� BE� f%�b ه;ا ا��5 ا�3

3-kutbu’l-‘ârifîn cemâle’d-dünya ve’d- وا ��� +��ل ا�*�� f?L ا���ر�

4-din el Aksarâyî teğammede(?) $�*ا� �را@��L:ا �@*�

5-Allah bi-rahmeti’l-evhad *%%�6 ا:وا1 -

5-Müze Envanter No: 498

Kırık, kabartma yazılı, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Abdulvahab Gazi

Kabristanı’ndan müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz: okunamadı

Arka yüz:

1-………………… ………………

2-Đntekale………… …………85'�ا

3-……..el-emir, el-merhum, el-mağfur %"م ا��$#"را�� � ……… ا:�

4-es-said, eş-şehid, Celâleddin 3ا� *�2�* +Vل ا�*@�ا���

6-Müze Envanter No:499

Nakışlı, yazılı, tepesi kırık, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Abdulvahab Gazi

Mezarlığı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ merkadi’l-merhûm %"ما�� *L� ه;ا

2-el-mağfûr Süleyman bin ����ن -B� ا��$#"ر

3-el-merhûm Zeki �%"م زآا��

7-Müze Envanter No:500

Mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Abdulvahab Gazi

Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir. Nakışlı, yazılı ve alt tarafı kırıktır. Yazısı okunamadı.

8-Müze Envanter No:501

Mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Abdulvahab Gazi

Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir. Üst kısmında profilden alçak kuş kabartması

görülmektedir. Taş sivri kemerli olup, tepe diliminin altında sağa dönük, vaziyette stalaktik

nişlidir. Ni şin ortasında iki satır kitabe yer alır.Nişin üzerinde iki yanda simetrik rozetler yer alır.

Ön yüz:

1-………………. ………………

2-semâne ve tis’a ve seb’a mie(h.798-m.1395) ������� ن و ���� و��

5-KARA A ĞAÇ BABA HAZ ĐRESĐ

1-Müze Envanter No:95/118

Mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nin batı kenarından, güney ucundan 08.09.1995 tarihinde müzeye

getirilmiştir. Mermerden yapılmış, alt ve üst kısmı kırıktır. Üst kısmının mevcut halinden

anlaşıldığı şekliyle istiridye kabuğu şeklinde kademeli olarak yükselmektedir. Her iki yüzde de

çizgiler arasına alınmış dörder sıra yazı vardır. Bir yüzündeki yazının üç sırası iyi olmakla

beraber üst sırası tahrip olmuştur. Arka yüzdeki yazıda da tahribat daha fazla olup yazılar

okunamayacak şekilde bozulmuştur.

Ön yüz:

1-……………………… .................

2-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi 1ر%�6 ا �ا���'�ج ا�

3-te’âlâ Şadiye Hatun �4دى /��"ن i����

4-binti Ahi Evran......... ......... اوران �ا/ ,�-

2-Müze Envanter No:95/119

Mermer göğüs taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nin batı kenarından 08.09.1995 tarihinde müzeye getirilmiştir.

Mermerden yapılmış, dikdörtgen şeklindedir. Ön yüzde orta kısımda boş bir band bırakılmış

olup, alt kısmı üçgen biçiminde ve ortasında çarkıfelek kabartması, üst kısmı ise mihrap şeklinde

olup, ortasında bir çiçek rozeti vardır. Bu bandın dört bir tarafını çevreleyen tek sıra eski yazı

mevcuttur. Tüm ve sağlamdır.

Bu bilgilerin yer aldığı envanter defterindeki mevcut olan fotoğraftan yazı

okunamamaktadır.

3-Müze Envanter No:95/120

Mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nin batı kenarının orta kesiminden 08.09.1995 tarihinde müzeye

getirilmiştir. Yekpare mermerden yapılmış olup, alt kısmı dikdörtgen prizma şeklinde üst kısmı

ise daralarak yukarıya çıkan ve keskin bir uç oluşturan formdadır. Dikdörtgen prizma kısmının

iki yan yüzeyinde bitkisel ve geometrik rozetler ön yüzünde içiçe iki altıgen arasında bir çiçek

rozeti, ön yüzün üst kısmında dar bir band içine alınmış geometrik bir bezeme ile üst kısmın ön

cephesinde daire içine alınmış geometrik rozet bulunmaktadır. Arka kısmında enlemesine çatlak

olup kısmen kırıklar mevcuttur. Üzerinde yazı yoktur.

4-Müze Envanter No:95/121

Mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nden 07.09.1995 tarihinde müzeye getirilmiştir. Mermerden yapılmış,

üst kısmı istiridye kabuğu şeklinde kademeli olarak yukarıya doğru daralarak üçgen

oluşturmaktadır. Her bir istiridye kıvrımının içine gelecek şekilde yerleştirilen bitkisel, çarkıfelek

gibi rozetler mevcuttur. Alt kısımda burmalı bir sütunun ayırdığı iki adet mukarnaslı bir niş

vardır. Nişlerin içinde eski yazı, çarkıfelek ve yıldız kabartmaları mevcuttur. Alt ve yan

çerçeveler zengin bitkisel ve geometrik bezemelerle süslüdür. En üst kısımdaki rozetin altında

çift başlı kartal motifi görülmektedir. Arka yüzde mukarnaslı bir niş ve ortasında eski yazı,

üzerinde kabartmalı çiçek rozeti görülmektedir. Sağ ve sol yanlarda eski yazı, üst kısımlarda ise

geometrik ve bitkisel süslemeler mevcuttur. Kısmen eksiklikleri vardır.

Niş etrafında:

fî gurre-i Ramazan Allâhu……… ……… 1ر�_�ن ا � ��

Arka yüzün sağında:

nedamet bir hiç kuse(?) bundan *ان�%� آ"�� -" ا�, -*�

Arka yüzün solunda:

bahri lâ teknetü min rahmeti’llâhi 1ر%�6 ا �� ,�R'� �-

Ortada:

ve sene sitte semânîne ve seb’a mie ������� و ��� و ��� �'� ���

(h.1 Ramazan 786-m.16 Ekim 1384)

5-Müze Envanter No:95/122

Mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nin batı kenarının orta kesiminden 08.09.1995 tarihinde müzeye

getirilmiştir. Yekpare mermerden yapılmış, üst kısım istiridye kabuğu şeklinde kademeli olarak

yukarıya doğru daralarak üçgen oluşturmaktadır. Her bir istiridye kıvrımının içine gelecek

şekilde yerleştirilen bitkisel, çarkıfelek, geometrik rozetler mevcuttur. Dar olan iki yan yüzey

üzerinde birer sıra eski yazı bulunmaktadır. Geniş olan ön ve arka yüzey üzerine aynı şekilde

mukarnaslı birer niş yapılmış olup, nişlerin içerisinde bir yüzde tek, bir yüzde iki sıra eski yazı

vardır. Nişlerin alt ve yan kısımları zikzak ve kırık çizgilerle bezenmiştir. Mezar taşının alt kısmı

kırıktır.

Dar yan yüzün sağında:

el-muhtâciye ilâ rahmeti’llâhi’l-âlî �ر%�6 ا1 ا���� �ا� �� ا���'�+

Dar yan yüzün solunda:

defînet el-merhûme, el-mazlûme ve’l-mağfûre… …. و ا��$#"ر� ��"BG%"�� ا��ا�� ,�� د�

Orta kısımdaki yazı okunamadı.

6-Müze Envanter No:95/123

Mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde yer alan

Kara Ağaç Baba Haziresi’nin doğu yönünün güney ucundan 08.09.1995 tarihinde müzeye

getirilmiştir. Yekpare mermerden yapılmıştır. Arka yüz boştur. Ön yüzde çizgiler içine alınmış

dört satır eski yazı mevcuttur. Üst kısımdaki çıkıntı ve kaidesinde kırıklar mevcuttur. Ön yüz:

1-ibn-i Celâleddin bin �- � ا-� +Vل ا�*@

2-Şehriyârî bi-tarih-i gurre-i � 24@�رى -'�ر@

3-Ramazan sene selâse xB ��� ر�_�ن

4-‘işrîn ve seb’a mie ������� و �@3E

(h.1 Ramazan 723-m.2 Eylül 1323)

7-MüzeEnvanter No:95/124

Mermer mezar taşı. Müze envanter defterindeki bilgilere göre Mehmet Akif Ersoy

Mahallesi’nde yer alan Kara Ağaç Baba Haziresi’nin doğu yönünün güney ucundan 08.09.1995

tarihinde müzeye getirilmiştir. Yekpare mermerden yapılmıştır, uç kısmı üçgen şeklindedir. Her

iki yüzeyde de beş satır eski yazı mevcuttur. Mevcut yazıların birer satırı üçgen şeklinde olan uç

kısmın içinde olup kısmen siliktir. Arka yüzünde Farsça bir şiir bulunmaktadır.

Ön yüz:

1-sâhib-i f%�b

2-hâza’l-kabrü’s-sa’îd *� ه;ا ا��5 ا���

3-eş-şehid ………….el-Hac ا���ج........... *� ا�23

4-Yahya bin el-Hac Mehmed *��� ا���ج �- ��@

5-el-Hâfız tâbe serâhu ا��0ب T�ا���

6-KABAK YAZISI MEZARLI ĞI

1-Müze Envanter No: 159

Büyük bir mermer blok şeklinde, balıksırtlı mezar taşı. Üzerindeki yazılar yıpranmıştır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre bu kitabe Ağustos 1927’de Kabak Yazısı’ndan

Sivas Lisesi’ne ve oradan da müzeye intikal etmiştir.

Üzerinde Âyetel kürsî bulunmaktadır:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �Bا��� ا�� ��"ات و ا:رض و : @Iد� %#��2G و ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Diğer yazı şöyle:

Teveffâ el-merhum, el-mağfur, es-said, eş-şehid, el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi te’alâ Ahi Đsa

b. el-merhum Mehmed b. Ahi Mehmed (tâbe serâhumâ) fî evâhir-i şehr-i Şevval sene hamse ve

tis’în ve seb’a mie(h.Şevval 795-m. Ağustos 1393)

�م *�ر ا�1$�� ا��!�� ا����Iج ا�( ر*�GاF >$��( ا#( �1( �� ا��"Jم ا���*�B( ا��<

�ال =� #�K و >1$�� و��$5@�� !� اه�� B( اوا#M ب�D ������ �� ا#( ��

2-Müze Envanter No: 196

Mermer, balık sırtlı, tezyinatlı mezar sandukası, üstünde Âyete’l-kürsi bulunmaktadır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927’de Kabak Yazısı Kabristanı’ndan

Sivas Lisesi’ne, oradan da müzeye intikal etmiştir.

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م :

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Diğer yazı şöyle:

Đntekale el-merhum, el-mağfur, es-said, eş-şehid, el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Ahmed

Paşa b. Mehmed Çelebi ed-Divânî el-‘işrîn min şehr-i Ramazan sene semâne ve tis’în ve seb’a

mie.(h.798-m.1396; Müze Envanter Defteri’nde sehven 778 olarak okunmuştur.)

*��� �- �4�Q *�%ا �ر%�6 ا1 ���� �ا���'�ج ا� *� ا�'85 ا��%"م ا��$#"ر ا����* ا�23

� و ������� �� 24 ر�_�ن ��� ��ن و ���� � �BX� ا�*@"ا�� ا��3@

3-Müze Envanter No:442

Kırık, yazısız, mermer, nakışlı, mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 6 Kanun-ı Evvel 941 tarihinde Kabak Yazısı

Kabristanı’nda bulunarak 10 TL’ye satın alınmıştır.

4-Müze Envanter No:890

Küçük bir çocuğa ait olduğu tahmin edilen, mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 3 Ağustos 1954 tarihinde Kabak Yazısı

Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hâzâ kabru’l-merhûm, el-mazlûm م"BG%"م ا��ا���L ه;ا

2-Zeynelâbidîn bin Ali Şeyh �4 �BE �- � ذ@� ا���-*@

3-fî gurre-i Safer tis’a hamsîn ve seb’a mie ������� و ����/ ���� #b � ��

(h. 1 Safer 759-m. 12 Ocak 1358)

7-HACI ĐZZET PA ŞA CAM ĐĐ HAZ ĐRESĐ

1-Müze Envanter No:190

Bütün ve sağlam, üst tarafı istilaktik şeklinde nakışlı, mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927’de Hacı Đzzet Paşa Camii’nden

müzeye getirilmiştir. Mezar taşının yüzünde içerisinde büyük bir çiçeği gösterir şekilde saksı

mevcuttur. Yazı ve tarihi yoktur. Son zamana ait olduğu tahmin edilmektedir.

2-Müze Envanter No:191

Sağlam, şekilli, mermer mezar taşı. Üzerinde terazi şekli mevcuttur.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye getirilmiştir.

3-Müze Envanter No:192

Sağlam, üstü tezyinatlı ve silindir şeklinde mermer mezar taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye getirilmiştir.

4-Müze Envanter No: 193

Sütun şeklinde mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre bu kitabe, Hacı Đzzet Paşa Camii Haziresi’nden

Ağustos 1927’de müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî

2-Şu hâk-ı gurbette gunûde-i mefkaret olan

3-Hatice Hanım o âb-ı rû-yi muhadderatdır ki

4-Mekârim-i nisviyesini öğrenmek içün ahlak

5-Kitaplarının hulâsa-i hulâsasını

6-Nazarda tecessüm ettirmek kifâyet ider

7-Bu dürre-i nâ hilkat zevci Sivas Maarif

8-Müdürü Ahmet Muhtar Bey’le buraya gelmiş

9-Ve mahzun dört çocuğundan ayrılarak şu (?)

10-Terk-i ukbâyı kendüye dâr-ı ebedi ittihaz

11-itmişdir. Zârin-i erbâb-ı hayrdan mercudur ki

12-ruh-ı revân-ı pâkine fatihalar ithâf ideler

13-fî Haziran sene 1327 (m.1911)

�Lه"ا���

�"د� �#5ت او:ن �*'- 4" /�ك

/*@�/ �7�A او Pب روى �)*رات درآ�

V/ن ا"k@ا m��اوآ �"@� ����رم �R�

��� �bV/ صV/ ���@B�'آ

�Gد� �A�7 ا@'*@�m آ#�@, ا@*ر

,5B/ �� اس ���رف-" در�"�زو+� �

��Bرا@� آ"- �BR- ى ا%�* �)'�ر@*�

و ��Nون درت X"+$�*ن @P2B@ق 4" (?)

�ك ��5Eى آ�*و@� دار ا-*ى ا�)�ذ

ا@'�3*ر زار@� ار-�ب /�دن �+"درآ�

روح روان �Qآ�� ����� � ا���ف ا@*� �

١٣٢٧�� %N@ان ���

8-SĐVAS LĐSESĐ

1-Müze EnvanterNo:156

Rumca yazılı, taştan mezar kitabesi. Üst kısmında bir üçgen şekli mevcut. Mezarın altında

on satırdan müteşekkil Rumca bir kitabe bulunmaktadır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye getirilmiştir.

2-Müze Envanter No:467

Gayr-i Müslimlere ait armadî şekilli, taş mezar baş taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye getirilmiştir.

9-KONGRE L ĐSESĐ

1-Müze Envanter No: 1508

Sarı renkli, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre bu mezar kitabesi yüksekliği 87 cm, eni 54 cm,

kalınlığı ise 22 cm’dir. Üst kısmı yuvarlak olup on satırı kabartma eski Türkçe yazılıdır.Alt

kısmında ay motifi vardır ve içinde 1272 tarihi vardır. Bunun altında da daire içinde kolları

kabartma sekiz köşeli rozet motifi vardır. 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden müzeye

intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-Hüve’l-hallâku’l-bâkî

2-Vali-i Sivas Feyzullah Paşa’yı şehid

3-ettiler bak ibret al dört abd-ı memlûk-ı la’îm

4-Şevket ve Hurşid ve Rustem, Şakır, Gürcü Nejat

5-Đşte bunlar kıldılar ol zât-ı zîşân-ı ‘adîm

6-Rûh-ı pâkın cennet-i ‘a’lâda cevelân eylesun

7-Kabrini pûr-nûr etsun haşre dek Rabbi’r-rahîm

8-Harf-ı mu’cemle ricâl-i gayb tarihin dedi

9-Oldu Feyzullah Paşa’ya dâru’n-na’îm

10-fî sene 12 Receb 1272 (m.18 Mart 1856)

�Lق ا���V(ه"ا�

*�24 �@�4�Q 1ا �� وا�� ��"اس �

A� ا@'*@B -�ق �Eت Pل درت B�� *�E"ك ��

4"آ, و /4�* و ر�'A �4آ O"ر +� ��اد

'� -"�B B@*BL اول ذات ذ@�3�� A@*Eا4

روح �Qآ� +�, اVEدن +":ن ا@�B"ن

A� �L�@� Q�"ر ا@'�"ن /3� دك رب ا�%

�f ��ر@)� د@*ى %ف ���B�7 ر+�ل

A� او�*ى ��� ا�4�Q 1@� ��8 دار ا���

��� ��١٢f+١٢٧٢ ر

2-Müze Envanter No:1509

Çok yıpranmış, taş mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir. Ön cephe yüzünde oyma çizgi ile yapılmış karışık şekiller arasında

yaprak ve sembolik temsilî çizgi motifleri vardır. Altta 4 satırlık oyma yazı vardır. Mevcut yazı

okunamadı.

10-MASUMLAR TEKKES Đ

1-Müze Envanter No: 464

Mermer mezar kitabesi

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Masumlar

Tekkesi’nden müzeye intikal etmiştir.(Diğer parçası 465 numaralı envanterdir)

Ön yüz:

1-Hazret-i fahr-i rüsul gülzârının taze güli

şâh-ı merdân bağının bu gayet efsah bülbüli

2-yani Musa Kâzım’ın ferzendi Salih masumun

ravzâsı der-âğûş itmiş çeşm-i pâk-i sünbüli

3-aldı bûyın böyle ihbâr itti Kurbancı Baba

Abdi Bey de kıldı tamir feth ola her müşkili

4-sene:185 tarih-i vefatı (m.801)

tarih-i tamiri sene 1296 (m.1878)

5-nemekahu Mahmud Hamdi

�Bار@�ڭ ��ز� آNBر�8 آ ت �)_%

�B�B- cs�ا ,@� ��4 �دان -��ڭ -"

�s�� c"م@��� �"�� آ� ��b *ى�ز� ���

�B��� ك�Q A3X ��'@ش ا"�*ر ا� �aرو

�-�- i7��-L ا/��ر ا@'*ى �B@"- � ا�*ى -"@

�B*ى ���� �'c او�� ه L ى�ڭ د�*�E�BR3�

��ر@` و���� ����١٨

��١٢٩ر@` ����ى ��� �

���5 ���"د %�*ى

2-Müze Envanter No:465

Mermer, mezar kitabesidir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943’te Sivas Masumlar

Tekkesi’nden müzeye getirilmiştir. 464 numaralı envanter bu mezar taşının diğer parçasıdır.

Ön yüz:

1-Hû

2-Resûlün sırrı şîr-i Hüdâ’nın nesl-i pâkinden

3-Muhammed Bakır’ın ferzendi masumdur Ali Eftar

4-Suheyb-ı Rumî nâmıyla ziyaretgâh idi evvel

5-Gelüp Kurbancı Bektâşî bugüne eyledi ezhar

6-Sivas Alaybeyisi hem hayır eshabı Abdi Bey

7-Makamın eyledi tamir ola himmete mazhar

8-Tarih-i vefatı sene 118(m.736) / tarih-i tamiri 1296(m.1878)

ه"

ر�"�� �ى 4� /*ا�ڭ ���Q 8آ�*ن

���* -�L �ز�*ى ��s"�*ر BE� ا�?

�f رو�� �����B ز@�ر���R ا@*ى اول �b

آB"ب L�-�7� R-'�4� -" آ"�� ا@B*ى ا�2

� ا-��b� �E*ى -ڭ / Aه ����"اس ا:ى -��

2G� ��'�او�� ه �� ا@B*ى ������5�

�١٢٩ ��ر@` ����ى ��� ��١١٨ر@` و���� ���

11-ĐSTASYON SEMTĐ TEMEL KAZISINDAN

1-Müze Envanter No:842

Đki tarafı yazılı, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Đstasyon semtindeki

lojmanların yapılması esnasında temel kazılarından çıkarılmıştır.

Ön yüz:

1-teveffâ ��"�

Arka yüz:

1-el-merhûme ��"%ا��

2-el-mağfûre…………..(okunamadı) %(�)AB�E(?) ا��$#"ر�

3-binti Mehmed tâbe serâhumâ � ,�-اه���0ب *��

2-Müze Envanter No:843

Sağlam, bir tarafı yazılı, mermer mezar kitabesi, arkası şekilli.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Đstasyon semtindeki

lojmanların yapılması esnasında temel kazılarında bulunarak müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-intekale 85'�ا

2-el-merhum, el-mağfur %"م ا��$#"را��

3-Şeyh Safâ bin �- �#b `�4

12-SĐVAS MAHKEME ÇAR ŞISI

1-Müze Envanter No: 868

Bir yüzü orta yerinden çatlak, iki yüzü de yazılı, mermer mezartaşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 22 Ekim 1952 tarihinde Sivas Mahkeme Çarşısı

89/1 numaralı evin bahçesinden müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-………….el-muhtaç ilâ rahmeti’ 6�%ر �ا���'�ج ا�…………

2-llâhi te’âlâ seyyidî bin 1ا ��*ى -� �����

3-Şeyh Hasan tâbe serâhu ا��0ب ��% `�4

Arka yüzü:

1-fi evâili 8اوا� ��

2-şehr-i Rebî’ülâhir /:ا �� 24 ر-

3-sene-i semâne ن�� ���

4-ve seb’în ve seb’a mie(h.Rebî’ülâhir 778-m.Ağustos1376) ������� و �� و ���

2-Müze Envanter No:869

Sağlam mermer mezar taşı. Defterdeki fotoğraftan okunamamaktadır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 22 Ekim 1952 tarihinde Sivas Mahkeme

Çarşısı’nda 89/1 numaralı evin bahçesinden müzeye intikal etmiştir.

13-ŞEHĐTLER MEZARLI ĞI

1-Müze Envanter No:462

Kırık, mermer mezar kitabesi. Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943

tarihinde “Şehitler Mezarlığı” ndan müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Şeyh Abdullah Efendi-zâde ا1 ا��*ى زاد�*�E `�4

3-Şeyh Halil Efendi’nin 8 ا��*@�ڭ�B/ `�4

4-harem-i muhteremi ismet-i tev’emi مI� ,�sE مم ��'%

5-………….Hanım’ın tahsingâhı ��R�s�� m���/............

6-……………i der el-fâtihâ ����#ر ا�*@.................

7-…………………. .......................

14-GÖZ EVLĐYASI

1-Müze Envanter No:550

Sağlam, yazısız, mermer göğüs taşı. Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs

1943 tarihinde Göz Evliyası Türbesi’nden müzeye getirilmi ştir.

15-SĐVAS KALES ĐNDEN

1-Müze Envanter No:581

Baş tarafı kırık, adi taştan salipli mezar kitabesi. Müze envanter defterindeki bilgilere göre

26 Kasım 1945 tarihinde Sivas Kalesi’nden müzeye getirilmi ştir. Dört salip altında üç satırdan

müteşekkil, yıpranmış Ermenice yazı mevcuttur.

16-KILAVUZ CAM ĐĐ YANINDAK Đ METRUK MEZARLIKTAN

1-Müze Envanter No:589

Kırık, mermer, küçük mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 8 Ekim 1946 tarihinde Kılavuz Camii yanındaki

metruk mezarlıktan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-sâhibü’l-muazzam düstûrü’l-vüzerâ fi’l-âlem eşref……

2-Cemâziye’levvel sene sitte ve selâsîn (h….36)

f%�b ا���AG د�'"را�"زرا �� ا����A ا4ف.……

��ZB ذى ا:ول ��� �, و��+

Arka yüz:

3-……….kabru’s-sa’îd, el-masum Kara Onur(?) Gıyaseddin

4-……….tarih yevmü’l-hamîs er-râbi’ min şehri’l-mübârek……..

���ث ا�*@ ..……�Lا����* ا���s"م L� ا���"ر

.......��ر@` @"م ا�)��S ا�ا-� �� 24 ا����رك.……

17-ŞEYH ERZURÛMÎ KÜMBET Đ TÜRBESĐNDEN

1-Müze Envanter No:841

Üst kısmından bir tarafı çatlak, yazıları silik, boyu 156 cm, yüksekliği 37 cm ve eni 33 cm

ebatlarında mermer mezar sandukası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Ağustos 1952 tarihinde Şeyh Erzurûmî

Kümbeti Mezarlığı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

hâzâ kabru’l-merhûm Ali ibni Çerak ibni el-Hac Mehmed teveffâ fî şehr-i Şevval sene hamse ve

tis’în ve semâne mie(h.Şevval 895-m.Ağustos 1490)

Arka yüz: okunamadı

S�/ ��� 4"ال24 �� �ا���ج ���* �"� � ه;ا �Lا��%"م BE� ا-� Xاق ا-

� و ������� � و ���

18-YIKILAN K ĐL ĐSE MAHALL ĐNDEN

1-Müze Envanter No:879

Kırık, iki parça mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 10 Nisan 1953 tarihinde yıkılan kilise

mahallindeki Şükrü Yalçın arsasındaki temel kazısından müzeye getirilmi ştir. Üzerinde 6 satırlık

gayr-i müslim bir kitabe bulunmaktadır. Hazar Denizi muhitinde Üryans isimli bir yerden gelme

ve kilisenin fahri çalışanlarından Mizagiyanlara ait bir mezar taşıdır. Đsimleri Serkis Đstifan

Mizagiyan Bu kitabe bugünkü Sümerbank’ın yerinde bulunan ve 1943 tarihinde Rahmi Günay

döneminde yıkılan kilise mahallinden alınmıştır.

Ön yüz:

1814: Serkis Đstifa’nın doğumu

1880: Serkis Đstifa’nın ölümü

1823: Serkis Đstifa’nın karısı Yakuti’nin doğumu

1873: Serkis Đstifa’nın karısı Yakuti’nin ölümü

b)Envanter Numarası Belli Olmayanlar(Hasan YÜKSEL Tesbiti)

Kitabe No:1

1-……………(silinmiş) el-muhtaç ilâ �ا���'�ج ا� ………..

2-rahmetu’llâhi te’âlâ Hacı…………(silinmiş) ……… �+�% ����� 1ر%�6 ا

3-………………..(silinmiş) …….…………..

Kitabe No:2

Ön yüz:Âyete’l-kürsî:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

Arka yüz:silinmiş

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �Bا��� ا�� ��"ات و ا:رض و : @Iد� %#��2G و ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Kitabe No:3

Ön yüz:

1-vefât و��ت

2-el-merhûme ��"%ا��

3-el-mazlûme ��"BGا��

Arka yüz:

1-Fatıma Hatun ��0 /��"ن��

2-binti el-Hac Mehmet Ni’metullah 1, ا���ا���ج ���* ,�-

3-fî gurre-i Safer sene 711(?) tâbe serâhâ ��� #b � اه� �0ب ٧١١��

(h.1 Safer 711- m.18 Haziran 1311)

Kitabe No:4

Taşın üzerinde Âyete’l-kürsî var:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�� ا:رضا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و ��

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Diğer yazılar:

1-sâhib-i hâza……………… ………… ه;ا f%�b

2-es-saîd…………………… ………… *� ا���

Kitabe No:5

Ön yüz:

1-küllü şey’in hâlikun illâ vechehû �2+ا: و mآ8 4< ه��

2-lehu’l-hükmü ve ileyhi râci’ûn را+�"ن �� �� ا��AR و ا�

Arka yüz:

1-küllü men ‘aleyhâ fân �2 ��ن�BE � آ8 �

ا���Vى اى +�ى @*ر%��(?) …………………-2

��� ���2ن �Q [��/ N@NEك …………………-3

4-………………… �B+�آ� آ ى آ�"در ه"- ���E

اذ%�ل .…………… …………………-5

Kitabe No:6

Üst kısmında:

1-Allâhümme erham sâhib-i hâza’l-kabr es-sadr(?), el-merhûm

2-Çelebi Abdülvehhab bin el-merhûm Emir Hüseyin rahmetu’llâhi

3-teveffâ fî ‘ışrîn min şehr-i rebîü’l-âhir sene semâne ve tis’în ve seb’a mie

(h.20 Rebîü’l-âhir 798-m.31 Ocak 1396)

ا�A2B ار%f%�b A ه;ا ا��5 ا�s*ر(?) ا��%"م

� ر%�6 ا1 ��% � �BX� �E* ا�"ه�ب -� ا��%"م ا�

� و ������� �� 24 ر-�� ا:/ ��� ��ن و ���� �@3E �� ��"�

Alt kısmında: Âyete’l-kürsî:

1- Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyû’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-

semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu

2-mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesi’a

kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm

ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� �� ا���"ات و �� �� ا:رض

�� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�; ى ��

A�Gا�� �B2 ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و ���� و ه"��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Kitabe No:7

Tezyinatlı, isim yerleri bir çoklarında olduğu gibi maksatlı kazınmış.

1-intekale ………..el-masum Mehmed............. ........... *��� ا�'85 .............ا���s"م

Kitabe No:8

1-Hüve’l-gafûr ه" ا�$#"ر

2-……………… ………………

3……………… ………………

Kitabe No:9

Ön yüz:

1-Hüve’l-hallâku’l-bâkî �Lق ا���V(ه" ا�

2-yeğen Hazret-i Hâfız Paşa �4�Q T��% ت_% ��@

3-duhter-i pâk-nijâd âlî-neseb f�� ���E اد��ك �Q '/د

4-yani iffetlü Atiye Hanım B'#E ���@A��/ ��?E "

5-urmadın meyve-i maksuddan leb f� دن"s5� �I�� � اور�*@

6-eyleyüp nakd u sefer ukbâya �@��5E #� 5* و�ب "�B@ا

7-ziynetin fâniye bahş eyledi hep ى ه�*B@ا �(- ����� �� ز@�'

8-dahî çarde iken ol mâhın �� اول ��هR@رد� ا�X �/د

9-kim umardı tuta cebin-i akreb ب5E �� آ�A او��ردى 0"�� +�

10-……………………(kırık) .................

Kitabe No:10

1-Hüve’l-hayyu’l-bâkî

2-çün geçer ömr-ü beşer seller gibi eyvâh vah

3-hâb-ı gafletten niçün itmez gönüller itmi’nan

4-sâir(?) alduğun(?) genç……………

5-bak şu gence hat ber öz gibi(?) cehlinden gitti âh

6-………………….

7…………………..

8…………………..

9………………….(silinmiş)

iLا��� �ه" ا��

�BB آ�� ا@"ا� وا� � 3- �E kن آ"X

/"اب #B'*ن ��k"ن ا@'�O N"ڭ"�B ا����dن

� آ�� � �� ا�*

-�ق 4" آ�r/ �7 -اوز آ�� +�B2*ن آ'*ى ا�

………………

………………

………………

………………

Kitabe No:11

Kırık bir kitabe parçası

Lâ ilâhe illallah Muhammedün …………… ………… *��� 1ا�� ا: ا :

Kitabe No:12

1-küllü şey’in…………… ………… >� آ4 8

2-Kethüdâ Bey câriyesi �- آ')*ا �ر@��+

3-Tansuf(?) Usta ruhuna fâtiha ����� ��%ف او�'� رو"s��

Kitabe No:13

Tezyinatlı, küçük mezar taşı

1-……………………… ………………

2-……………………..seb’a mie(h.7..-m.13..) �������………….

3-…………………(okunamadı) ………………

Kitabe No:14

Ön yüz:

1-Hüve’l-hayyu �ه" ا��

2-Allâhümmeğfir li-sâhibihî ��%�s� # ا�A2B ا

Arka yüz:kırık

Bismillâhirrahmânirrahîm A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

Kitabe No:15

1-Hacı Mehmed *��� �+�%

2-bin Mahmud Cerasun(?) (?) ا�"ند +"��� �-

3-fi’l-hâdî ve’l-‘i şrîn min Zilhicce sene ��� �7ذى ا�� �� � �� ا���دى و ا��3@

4-selâse sitte ve seb’a mie ������� و �'� xB

(h.21 Zilhicce 763-m.10 Ekim 1362)

Kitabe No:16

1-Mehmed…………… …………. *���

2-tâbe serâhu fî evâil-i 8اوا� �ا� ��0ب

3-Zilhicce sene ��� �7ذى ا��

Kitabe No:17

1-nevverallâhu kabruhû ��L 1را"�

2-fî tarih muntasaf-i (?)[s'�� `@ر�� ��

3-şehr-i Safer sene semâne ن�� ��� #b 24

4-erba’în ve seb’a mie ������� و �� ار-�

(h.Safer 748-m.Mayıs 1347)

Kitabe No:18

1-el-mağfûr ا��$#"ر

2-Şeyh Budak bin(?) (?) �4�` -*اق -

3-……………(kırık) …………….

Kitabe No:19

1-ve ceale’l-cennete me’vâhâ + اه�وI� 6�78 ا��

2-fî tarih es-sânî ve’l-‘işrîn min �� � �� ��ر@` ا��Z�� و ا��3@

3-Şaban’ü’l-Muazzam fî sene ��� �� AG���4ن ا���

4-selâse ve semânîne ve seb’a mie ������� و �� xB و ���

Kitabe No:20

1-………………………..

2-………………….el-âdil

3-bin Ebû Seyf ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ fî tarih sitte ve seb’a mie(h.706-m.1306)

…………….

.…………… ا���دل

� ا-" ��] ا�� ر%�6 ا1 ����� �� ��ر@` ��� و ������� -

Kitabe No:21

1-nevverallâhu kabruhû ��L 1ر ا"�

2-fi’r-Ramazan _�ن�ا� ��

3-sene tis’a ve seb’îne ve seb’a mie ������� و �� ��� ���� و ���

(h.Ramazan 779-m.Aralık 1377)

Kitabe No:22

1-Hû "ه

2-Sivas Nüfus Nâzırı ى���#"س �اس "��

3-Rusçuklu Đbrahim Bey’in ڭ�- Aاها- �B5kرو�

4-……………..(kırık) ………………

Kitabe No:23

1-eş-şehid, el-mağfûr……………..

2-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Mehmed Nişâburî(?) el-Hacı

3-Boza(?) binti el-Hacı

4…………………………….

5………………(beton altında)

ا�23�* ا��$#"ر ..…………

ا�� ر%�6 ا1 ����� ���* ��3-"رى ا���+�

-"زا -�, ا���+�

…………………….

…………………….

Kitabe No:24

1-Hacı………………… ………….. i+�%

2-……………(okunamadı) ……..………….

Kitabe No:25

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Sivas Meb’ûsu � "��� اس"��

3-mütevellî……….. ………. ��"'�

Kitabe No:26

1-…………..(kırık) …………..

2-fî hamse ‘aşar 3E ���/ ��

3-Zilhicce sene ��� �7ذى ا��

4-isnâ ve hamsîn ve seb’a mie و������� �� ا �� و /��

(h.15 Zilhicce 752-m.1 Şubat 1352)

Kitabe No:27

Arka yüzünde altı köşeli bir yıldız var.

1-es-sânî fî evâhiri’l-Muharrem ما��� اوا/ �� ���Zا�

2-sene semâne ve semânîne ve seb’a mie ������� و �� ��� ��ن و ���

(h.2 Muharrem 788-m.2 Şubat 1386)

Kitabe No:28

Üzerinde kuş figürleri var. Tezyinatlı, küçük bir mezar taşı.

1-Fatıma ��0��

2-Hatun ن"��/

Kitabe No:29

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Müderrisînden Sivas Nâibi Ferid Efendi’nin @* ا��*@�ڭ� �����اس "� �*ر���*ن �

3-Kethüdâları eşrâf-ı kuzzâttan ن*��_L افى ا4آ')*ا�

4-Ali Fâik Efendi’nin mahdûmu �ڭ �)*و�� BE� ���w ا��*@�

5-es-Seyyid Hüseyin Şükrü Molla’nın ڭ�V� ىR4 ���% *� ا��

6-kabridir rızâen lillâhi fâtihâ ����� 1 ء�aر ر*@�L

7-fî 27 Cemâziye’lâhir sene 1263 ��+��ذى ا:٢٧ ��� ١٢�٣/

(m.11 Haziran 1847)

Kitabe No:30

1-a’dali’l-kuzzât Mehmed Çelebi ibni � اE*ل ا�5_�ت ���* �BX� ا-

Kitabe No:31

Ön yüz:

1-teveffâ el-merhûm………….(kırık) ………… %"ما�� ��"�

2-el-mağfûr, el-muhtaç ilâ rahmeti Rabbihî �-ر%�6 ر �ا��$#"ر ا���'�ج ا�

3-……..Ece(?) Cüneyd ibni Bahadır �2در- � .……اج +��* ا-

Arka yüz:

1-..........................(kırık) ………………

2-…………….rahmetu’llâhi 1ر%�6 ا…………

Kitabe No:32

1-ketebehû el-Kâtip Đbrahim el-Rüşdi 4*ىا� Aاهب ا-�'Rآ'�� ا�

2-1254(m.1838) ١٢��

Kitabe No:33

1-Edirne kal’a istihkâm م�R�'ا� ��BL ��ادر

2-taburu üçüncü bölük �7�"Xكاو"B- �0-"رى

3-mülâzım-ı evveli �زم او�V�

4-Selahaddin Bey bin �- �- � Vb (ح) ا�*@

5-Kadir Dersaadet در ���دت @*L

2 ٢

6-1------- Mayıs 1332 (m.14 Mayıs 1916) ١٣٣٢ S@�� -------- ١

3 ٣

Kitabe No:34

1-teveffâ eş-şehid *� �"�� ا�23

2-el-merhûm Ali bin �- �BE %"ما��

3-Ali rahmetullâhi 1ر%�6 ا �BE

(Adamın adı ve “rahmet” kelimeleri kasıtlı kazınmıştır.)

Kitabe No:35

Çok aşınmış, orta ebatta, balıksırtlı mezar sandukası.

1-fî Zilhicce sânî tarih �� ذا���7 ��� ��ر@

2-sitte ve tis’în ve semânîn ��� و ����� �'� و ���

(h.2 Zilhicce 896-m.5 Ekim 1491)

Kitabe No:36

1-Hacı Murad……………… ………… �راد � )4�*

2-eyleyüp terk-i vatan sivas’a kıldı hicret تNى ه��O �ا�� �Dك و ا����ب >

3-çâr sâl akdem ki………(kırık) eylemişdi irtihâl ل�� �6ر �ل ا�R��O .......... ا�����ى ار>

4-zevce………….şimdi kıldı ………….illeti �4ى........زو��O ى���.......)I��

5-……………….Müşfike Hatun idi ى��ن ا�<�# �:"�� …………

6-herkese kadrince eyler idi şefkati )I:"� ى��ا هآ�O �1ر�NS ا��

7-şehr-i savm yevm-i arefede irtihâl oldu(30Ramazan) ل او��ى���م ��م ��B د+ ار>T!�

Kitabe No:37

1-şehida’llâhu ennehû lâ ilâhe illâ hüve ve’l-melâiketü ve ulu’l-‘ilmi kâimen bi’l-kıst (Kuran:

3/18; Âl-i Đmran)…….(kırık)

2-ilâ dâri’l-bekâ el-merhûme, el-mağfûre ve’l-muhtâce ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ min……(kırık)

…… U1:ا��� ��@�O �$ا�� �!�اF ا%� � ا�� ا� ه� وا��GR@V و او�

……….. $< FاG�*�4 ا�( ر�I��ر+ و ا��"Jا�� ���*��( ��ا�( دارا�5:�ء ا��

Kitabe No:38

Ermenice dikdörtgen bir sütun. Üzerinde çift başlı yılan figürü ve 1840 tarihi mevcut.

Kitabe No:39

Üzerinde üçgen bir şekil mevcut. Roma veya Bizans dönemlerine ait. 5 sıra yazıdan

oluşmaktadır.

B-MÜZE YAPI K ĐTABELER Đ

a)Envanter Numarası Belli Olanlar:

1-Müze Envanter No:187

Hacı Đzzet Paşa Camii Kitabesi’dir. Sağlam, mermerden yapılmıştır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye getirilmiştir. Talik, hafif kabartma yazı ile yazılmıştır. 4 satır üzerine 18 beyt

olarak yazılmıştır. Hacı Đzzet Paşa’nın Sivas’a vali olduğunu, maarifperver bir zat olduğunu meth

ü sena etmektedir.

Ön yüz:

1-ser-firâz-ı vüzerâ-yı devlet از�وزراى دو�, �

ya’ni asaf-ı şiyem ‘Đzzet Paşa �4�Q تNE A�4 [bا ���@

vali-i muhteşem din-perver ورQ � وا�� ��'A3 د@

oldu Sivas’a vilayet pîrâ ا�Q ,@:اس و"� او�*ى �

2-kâid-i ceyş-i maarif oldur رف او�*ر��� ��+ *��L

olamaz zâtına Rusto(?) hempâ ذا�� N� او�� �jر�?" ه� �

sedef-i dürr yetim-i irfan ن��E A� b*ف در @'

katredür fazlına nisbet-i derya @در ,��� ��B_� در �?L�

3-bu saray camiini yapmış idi ا@*ى ��Q�@ �����+ اى� "-

vâlid-i mâcid-i Osman Paşa �4�Q ن��ZE وا�* ��+*ى

eskiyüp her tarafı oldu bütün او�*ى -'"ن ��0 ب ه"�Rا�

mahv u ispatla ta’mire sezâ اN� ����� �B��� و ا "��

4-yapdurub ez-ser(?) nev zîr u birûn ونو - " ز@� وب از �@*Q�@

pederi ruhunu kıldı ihyâ ���B*ى ا%L ��%رى رو*Q

ben de bir beytle Abdi bu dem ى -" دم*�E �B'�- - �*�-

tam tarihini ittim imlâ Vا@'*م ا� �م ��ر@)���

5-ma’bed-i vâlidini yaptı bu yıl 8� ���* وا�*�� @�Q*ى -" @

nâil-i ‘izz ola Đzzet Paşa �4�Q تNE او�� NE 8���

2-Müze Envanter No:188

Hacı Đzzet Paşa Camii Kitabesi’dir. Sağlam, mermerden yapılmıştır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye getirilmiştir. Ta’lik yazı çeşidi ile yazılmış olup Đzzet Paşa’yı meth u senâ

etmektedir.

Ön yüz:

1-câmi-i cümle-i lütf u re’fet ,�و رأ [?� �dB�+ ���+

nâşir-i ma’delet Đzzet Paşa �4�Q تNE ,�*�� 4��

hulk-ı memdûh kerem-bahşâsı �)�3ا���وح آ*�� wB/

kıldı Sivas’ı serâser ihyâ ا�اس �"�ا%��BL*ى �

2-işte bu câmi-i pür envârı "ارى�ا Q ���+ "- �'4ا

pederi ekremi itmişti bina ��- ا@'�3*ى ��ر اآ*Q

eyledi tarz-ı nev üzre ta’mir � ا@B*ى 0ز �" اوزر� ���

yâveri Hızır ola yâr-ı Mevlâ :"� او�� @�رى ورى /_�@

3-çıktı böyle Rûmî tarih �B� رو�� ��ر@` 5X*ى -

secde-i şükrü iderken îfâ �#@ا � �R4 ��*7ى ا@*رآ

vâlid-i câmiini yaptı cedîd *@*+ ى*Q�@ �����+ وا�*ى

muhyî-i din-i Hak Đzzet Paşa �4�Q تNE w% ��< د@��

3-Müze Envanter No:189

Hacı Đzzet Paşa Camii Kitabesi’dir. Mermerden yapılmış ve kırıktır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye intikal etmiştir. Sülüs yazı çeşidi ile yazılmıştır.

1-benâ ve ahyâ hâza’l-makâm min atyab emvâlihî Hîbetullah el-Vezir, el-ekrem a’ni el-Hac

Osman Paşa

2-ekremehu’llâhu bi-neyli şerefi’d-dâreyn fî sene isnâ ve selâsîne ve mieteyn ve elf

(h.1232-m.1816)

�4�Q ن��ZE ا���ج ��Eم اا:آ 6ا1 ا�"ز@�� -�� و ا%�� ه;ا ا���5م �� ا0�f ا�"ا�� %

� ا�] ��o� و �� V و �ا � ��� �� � اآ�� ا1 -��8 4ف ا�*ار@

4-Müze Envanter No:197

Ortasından kırık, siyah renkte Rumca yazılı taş.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ağustos 1927 tarihinde Đzzet Paşa

Mektebi’nden müzeye getirilmiştir. Üzerinde haç şekli vardır. Haçın altında Rumca üç satırdan

müteşekkil bir kitabe bulunmaktadır. Umumi şeklinden bir sitelesi olduğu anlaşılıyor.

5-Müze Envanter No:237

Taş kitabe. Köprü inşa tarih taşıdır. Müze envanter defterindeki bilgilere göre 4 Ağustos

1928 tarihinde Gemerek’ten müzeye getirilmiştir. Şahruh köprüsü kitabesidir.

Ön yüz:

1-Bismillâhirrahmânirrahîm ve bihî nesta’în

2-ammare hâza’l-cisr Mehmed ibni Şahruh Beğ bin Alâü’d-devle

3-Zü’l-kâdirî es-Sasanî sene hamse ve erba’ûne ve tis’a mie bi-yedi ‘abdihî Behram

(h.945-m.1538)

�-�A ا1 � ا�%�� ا�%�A و -� ��'�

E� ه;اا��7 ���* ا-� ��4 روح -� -� VEا�*و�6

ذوى ا��5درى ا������� ��� /�S و ار-�"ن و ������� -�* �E*� -2ام

6-Müze Envanter No:238

Taş kitabe.Köprü tamir tarih taşı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 4 Ağustos 1928 tarihinde Gemerek’ten müzeye

getirilmiştir. Şahruh köprüsü tamir kitabesidir.

Ön yüz:

1-ammara hâza’l-cisr sâhibu’l-hayrât ات� E� ه;ا��7 f%�b ا�)

2-Paşazâde Ahmed Bey bin Alâüddevle 6ا�*و�VE � �4�Qزاد� ا%�* -� -

3-Zü’l-kâdirî es-Sasanî fî Zilhicce sene 1163 ��� �7ذا�� �� ��١١�٣ذوا��5در ا�����

(h.Zilhicce 1163-m. Ekim 1750)

7-Müze Envanter No:288

Eski, mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 26 Nisan 1932 tarihinde Hafik Kazası’ndan

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-ammara hâza’l-han lillâhi te’âlâ fî eyyâmi devleti………

2-Ertene Beğ…………………..ve’s-sâhibi’l-muazzam Cemâlü’d-devle ve’d-dîn

3-………….min şuhûri sene selâse ve erba’în ve seb’a mie(h.743-m.1342)

�E ه;ا�)�ن 1 ����� �� ا@�م دو�, …………

� ار��� -ڭ.........و ا�f%�s ا���AG +��ل ا�*و�6 وا�*@

� و ������� �� 24"ر ��� xB و ار-��…...…

8-Müze Envanter No:290

Adi taştan yapılmış kitabe. Şehitler Mahallesi’ndeki zâviyenin tamir kitabesidir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Keçibula Mahallesi Mezarlığı’ndan 14 Kânun-ı

Evvel 1932 tarihinde müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-kad teceddede hâzihi’z-zâviyetü’ş-şerîfe fî eyyâmi’d-devleti es-Sultani’l

2-A’zam es-Sultan Mehmed bin Murad Han halleda’llâhu mülkehû el-‘abdü’z-Za’îf Ahi……

3-es-Seyyid bin Ahi Mehmed er-Rıfâî tahrîren fî şehr-i Şa’ban sene hamse ve ……..(h…5)

ا�Nاو@6 ا�3@#� �� ا@�م ا�*و�6 ا��B?�ن L* �7*د ه;�

ا:AGE ا��B?�ن ���* -� �اد /�ن /B*ا�RB� 1 ا���* ا��G] ا/�

� ا/� ���* ا���E� ��@ا �� 24 ���4ن ��� /�S و…… - *� ا��

9-Müze Envanter No:310

Mermer han kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 27 Mayıs 1934 tarihinde Yıldızeli Kazası’ndan

müzeye getirilmiştir. Ebu Sait Bahadır Han’a aittir.

Ön yüz:

emera bi-imâreti hâza’l-han fî eyyâmi devleti Sultan Ebu Said Bahadır Han halleda’llâhu

mülkehû ‘Abduhu’z-za’îf er-Râci’ ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Ahi Emirî(?) Ahmed bin Hacı

Zeyneddin sene 783(m.1381)

�*�E �RB� 1ا*B/ �2در /�ن- *� ا� -���رت ه;ا ا�)�ن �� ا@�م دو�, �B?�ن ا-" ��

��� � ا�_��] ا�ا+� ا�� ر%�6ا1 ����� ا/� ا��ى(?) ٧٨٣ا%�* -� %�+� ز@� ا�*@

10-Müze Envanter No:439

Sağlam, mermer köprü kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 temmuz 1938 tarihinde Şarkışla’dan müzeye

getirilmiştir.

Ön yüz:

1-emera bi-imâreti hâza’l-kanâtîre fî eyyâmi devleti

2-es-Sultani’l-a’zam Alaaddünya

3-ve’d-din Ebu’l-Feth Keykûbad bin Keyhüsrev….…..

4-el-abdü’l-za’îf Ertokuş(?) tarih-i sene semâne aşar ve sitte mie(h.618-m.1221)

� -���رة ه;ا ا�0��5 �� ا@�م دو�2,ا

�� ا��B?�ن ا:VE AGEا�*�

وا�*@� ا-"ا�#'c آ���5د -� آ���ف

����ا���*ا�_��] ار��5 ��ر@` ��� ���ن و �'

11-Müze Envanter No:463

Sağlam, kabartma yazılı, taş tuğra.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Hacı Đzzet Paşa

Camii’nden müzeye getirilmiştir. Tuğra şeklinde aşağıdaki yazı mevcuttur:

Yâ hafiyye’l-eltâf neccinâ min mâ nehaf ف�(� �� �� ��� @� /#� ا�?�ف �7

12-Müze Envanter No:466

Ortadan kırık, kabartma yazılı cami kitabesi. Yazı çeşidi sülüs.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-kad benâ el-Mahmud Paşa fî el-hazîre �� L* -�� ا����"د �4�Q �� ا��_

2-câmien lillâhi vahdehû ve lâ li-gayrihî �� +���� 1 و%*� و: �$

3-seele fî hakkihî erbâbu’l-gayb f� ��ل �� %�5 ار-�ب ا�$

4-kultü tarih-i “makbûlü’l-hayr” � BL, ��ر@)� ��5"ل ا�)

13-Müze Envanter No:482

Sağlam, taş kale tamir kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Đsmet Paşa

Okulu’ndan müzeye intikal etmiştir. Sultan Yıldırım Bayezid’in oğlu Mehmet Han tarafından

kalenin tamir edildiğini göstermektedir. 2 satır üzerine sülüs yazı ile hâk edilmiştir.

Ön yüz:

1-ceddedehû el-Emir fî eyyâm-i devleti es-Sultan

2-Mehmed Han bin es-Sultan Bayezid Han fî sene ihdâ ve ‘işrûne ve semâne mie

(h.821- m.1418)

+*د� ا:�� �� ا@�م دو�, ا��B?�ن

�d���� ون و3E ا%*ى و ��� �ن ��/ *@N@�- ن�?Bا�� � ���* /�ن -

14-Müze Envanter No:484

Taş kitabe parçası.Yıpranmış, eksik, sülüs yazı ile 2 satır üzerine kabartma yazılı.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-……….Allâhümme’ğfir li-sâhibi hâzâ…….. ...........ه;ا f%�s� # ...........ا�A2B ا

2-………….ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ……….. .........����� 1ر%�6ا �ا�........

15-Müze Envanter No:485

Yıpranmış ve 3 satır üzerine kabartma sülüs yazılı taş sur kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir. Alaaddin Keyhüsrev’in oğlu Alaaddin Keykubad tarafından kalenin

tamir edildiğini göstermektedir.

Ön yüz:

1-el-muazzam Alaaddünya �� ا���VE AGء ا�*�

2-ve’d-dîn Ebu’l-feth Keykubâd bin Keyhüsrev و�(� وا�*@� ا-" ا�#'c آ���5د -� آ

3-………….(silinmiş) ……………..

16-Müze Envanter No:486

Yıpranmış ve 2 satır üzerine kabartma adi sülüs yazılı taş sur kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-emera bi-imâreti hâza’l-beden fî �� -���رة ه;ا��*ن ا�

2-eyyâm-i devleti es-Sultan ن�?Bا@�م دو�, ا��

17-Müze Envanter No:492

Buruciye Medresesi’ne ait kırık, 3 parça taş kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Buruciye

Medresesi’nden müzeye getirilmiştir. Tek satır üzerine kabartma sülüs yazılı. Envanter defterinde

fotoğrafı mevcut değildir.

Ön yüz:

1-ve enne’l-mesâcida’llâhi *+ا1 و ان ا����

2-felâ ted’û mea’llâhi ahadan (Kuran 72/18) ا �� ا1 ا%*ا"E*� V�

18-Müze Envanter No:494

Kırık, taş kitabe. Üzerinde 2 satır 4 bent üzerine kabartma sülüs yazı mevcuttur.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Numan Efendi

Kütüphanesi’nden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Cenâb-ı Hazret-i Numan Efendi müftî-i zîşân

bina etti rızâ’illâh içün ecrin vire Sübhân

2-tamam olduk da fehmi noktadârıyla tarih

kütüphane mükemmel oldu mesud eylesün Rahmân sene 1172 (m.1758)

+��ب %_ت ����ن ا��*ى �#'< ذى�3ن

-�� ا@'*ى ر�aء ا1 ا@k"ن ا+@� ور� ����ن

�م او�*L*� ��2� �5?� دار@�B ��ر@`��

�١١٧٢آ'�)��� �8�R او�*ى ���"د ا@�B"ن ر%�

19-Müze Envanter No:540

Yıpranmış, kırık, adi sülüs yazılı, mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Sivas Alaaddin Paşa Arsası’ndan 17 Mayıs

1943 tarihinde müzeye intikal etmiştir. Bir sarayın yapılmasına hizmet edenlerden

bahsetmektedir.

Ön yüz:

1-…………Vezir……….. Mehmed Paşa

2-Alaaddin Paşa ve Sivas’da saray bina……

3-Osman Paşa Elvan Paşa……..havâniti……..mutasarrıf…….sâhib

4-el-hayrın …….Efendi…….zâde………

5-Paşa………….Celâleddin…………

6-……………………….(silinmiş)

7-Ahmed……………..(silinmiş)

8-…………………..el-fâtiha sene 1271(m.1854)

�4�Q *���……….@وز……….

VEء ا�*@� �4�Q و ��"ا�*� �اى -��

f%�b.....فs'� .... �'�ا"/..... �4�Q ان"BE �4�Q ن��ZE

ا�)�ڭ………ا��*ى……زاد�……

………� V+………�4�Qل ا�*@

………………

ا%�*……………

١٢٧١ا�#���� ��� ………….

20-Müze Envanter No:567

Kırık, yıpranmış, mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Ziya Başara

Bahçesi’nden müzeye getirilmiştir.

Üzerindeki yazı şöyledir:

emera bi-imâreti hâza’l-cisr el-emir, el-kebir seyfü’d-devleti ve’d-din

��] ا�*و�6 و ا�*@���Rا� � ا� -���رة ه;ا ا��7 ا:�

21-Müze Envanter No:573

Sağlam, mermer çeşme kitabesi. Yazı şekli ta’lik.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Şimkürek Köyü’nden 8 Ağustos 1945 tarihinde

müzeye intikal etmiştir. Kesikköprü’ye aittir.

Ön yüz:

1-silahdâr-zâde-i etvâr-ı nâ hûş kim

Mehmed Ali-i âlî Efendi himem-i pîrâ 2-fatînü’t-tâb’-i makbûlu’ş-şiyem mecrâ-yı irfan hem ki eyler ehl-i Sivas zâtı ile fahr-ı lâ yehsâ

3-o bir cûy-i keremdir kim zülâl-i himmeti elhak

riyâz-ı rûseni(?) ol vâlideyni eyledi ihyâ

4-akar gerçi anın her sû be sû bir mâ-i ihsânı

şifâ-bahş oldu atşana bu âb-ı hayat asâ

5-ketebehû Mahmud Hamdi bi-Eskici-zâde

rızâ-i nûş ile nice söyledim tarih-i menkûtın sene 1293(m.1876)

6-yapıldı teşnegâna mevkiinde çeşme-i zîbâ

A� ��B*ارزاد�� ا0"ار ��/"ش آ

�ا���* ��E >BE� ا��*ى ه� Q A

Aن ه��E اى7� A�� ا�?�� ��5"ل ا�3�?�

�s�@ : (� �B@ا �اس ذا�"� آ� ا@B اه8 �

wا�� �ز:ل ه�' A� او - +"ى آ�*ر آ

�� ر@�ض رو��� اول وا�*@� ا@B*ى ا%

ا�Lر آ�X ا�� ه �" -�" - ��ى ا%����

4#�-)� او�*ى E?�3�� -" اب %��ت ا��

آ'�� ���"د %�*ى -��7R� زاد�

١٢٩٣ ��� aر���B@"� �7*م ��ر@` ��0"5� �B@"ش ا�ى �

@�BQ*ى ����3�� ��d�3X �*��L" ز@��

22-Müze Envanter No:574

Sağlam, yazı şekli sülüs, mermer mezar kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 8 Ağustos 1945 tarihinde Şimkürek Köyü’nden

müzeye getirilmiştir. Kesik Köprü’ye aittir.

Ön yüz:

1-hâzâ mihrâb ابه;ا ��

2-âbid-i aşka yeter kıble-i kalbi mihrâb اب�� �dB�L '@ �53E *-�E

3-sâlik-i râb-ı musallâya namazgâh budur زآ�� -"در��� �@Vs� را� m���

4-ketebehû Mahmud Hamdi آ'�� ���"د %�*ى

(Müze envanter defterinde “mihrali” olarak hatalı okunmuştur. “Mihrab” olmalı.)

23-Müze Envanter No:579

Yazıları noksan, kırık, 8 parça çini kitabe parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 26 Kasım 1945 tarihinde Sivas Kalesi’nden

müzeye getirilmiştir. Bir anlam bütünlüğü sağlanıp okunamadı.

Üzerinde mevcut olan harfler şunlardır: م �BE/ �L و f�/ �7ا� ��ا :ال /اآ

24-Müze Envanter No:590

Mermer türbe kitabesi. Kenarları kırık ve yazıları silinmiş, yazı şekli sülüse

benzemektedir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 8 Ekim 1946 tarihinde Kılavuz Camii yanındaki

metruk mezarlıktan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Allâhümme erham li-sâhibi hâzihî türbe es-sa’îd eş-şehid

2-el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi teâlâ Sadeddin bin Mehmed

3-el-Hafız teveffâ fî Recep sene sitte ve seb’a mie(h.Recep 706-m.Ocak 1307)

*� ا�A2B ار%f%�s� A ه;� ا�'-6 ا����* ا�23

� ���*ا���'�ج ا�� ر%�6ا1 ��� - ��� ��*ا�*@

ا����T �"�� �� ر+f ��� �'� و �������

25-Müze Envanter No:627

Sağlam, yazılı, nakışlı mermer taş parçası.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 9 Ağustos 1950 tarihinde Sivas’ta yıkılan

kiliseden müzeye getirilmiştir. Üzeri Ermenice yazılı. Yapıldığı tarih 1846.

26-Müze Envanter No:631

Mermerden yapılmış çiçekli ve yazılı taş.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 9 Ağustos 1950 tarihinde Sivas’ta yıkılan

kiliseden müzeye getirilmiştir. Bir mermer parçası üzerinde gül resmi ve eksik gayr-i müslim

yazılı birkaç harf mevcuttur.

27-Müze Envanter No:883

Mermer kitabe. Abdülaziz Han zamanında yapılan hapishane için yapılmıştır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 16 Haziran 1953 tarihinde Hükûmet Binası

arkasındaki yıkılan eski cezaevinden müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-Hazret-i Abdülaziz Han şâh-ı şâhân-ı cihan mücrimîni hıfz içün yaptırdı bu kâşâneyi

2-olıcak böyle ferah-bahşâ makam-ı adl ü dâd

var kıyas et mazhar-ı afv-ı şâhâneyi

3-hapse hâcet komadı Ahmed Paşa’nın satveti

sokdu sûrah-ı zemine hep şâki-i peykâneyi

4-resmini tersîm idüp efendi resmi keşf ile

bu himmet-i ikdâmı ma’mûr itdi bu viraneyi

5-böyle tarih-i mücevher sadefi binde bir düşer

şâdımân-ı hakkı bula mahzun gören bu haneyi sene 1281(m.1864)

%_ت �E*ا��N@N /�ن ��4 �4ه�ن +�2ن

��� %#T ا@k"ن @�Q*@دى -" آ��4�� @� �7�

او���B@"- w7 �ح -)�3 ��5م E*ل و داد

24 "#E 2G� ,@س ا��L وار�@ ���3ه��

%��� %�+, L"@�*ى ا%�* �4�Q�ڭ ?"��

�@ ���R�Q �54 fه ��� L"b*ى �"ارخ ذ�

�B#3آ �ا@*وب ا��*ى ر�� A� ر���� ��

ى -" و@ا�2��-" ه�, و اL*ا�� ���"ر ا@'*

��*� - دو4 - ��*b ر@` �7"ه�� �B@"-

�4١٢٨١د��ن %N�� ��"- wون آ"رن -" /��� @ى���

28-Müze Envanter No:884

Sağlam, adi taş kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 7 Temmuz 1953 tarihinde Đstasyon Semtindeki

Ece Mahallesi’nden müzeye getirilmiştir. 6 beyit üzerine gayr-i müslim yazılıdır.

29-Müze Envanter No:889

Sağlam 7 satır yazılı, mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre askerî kışlanın arka sahasında atılı vaziyette

bulunarak 26 Mayıs 1954 tarihinde müzeye getirilmiştir.

30-Müze Envanter No:1120

Yıpranmış, köşelerden kırık, yazıları silinmiş, üç satır eski Türkçe kabartma yazılı, iki

parçaya bölünmüş taş kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 7 Ocak 1966 tarihinde Ulu Cami’den müzeye

intikal etmiştir.

31-Müze Envanter No:1121

Sağlam, kabarma yazılı, taş kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 7 Ocak 1966 tarihinde Ulu Cami’den müzeye

intikal etmiştir. Yazı 3 satırdan ibaret olup, her satır arası 8,10,12 cm açıklığındadır.

1-………………………. ………………………

2-………………………. ………………………

3-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ fî selhi.... seb’a ve sitte mie ����'و� ��� `B� �� ����� 1ر%�6ا �ا�

(h.30 Zilhicce 607-m.13 Haziran 1211)

32-Müze Envanter No:1122

Mermer kitabe. Taşı ikiye bölen kabartma sekizgen şekiller içerisinde 16 satır yazı

mevcuttur. Yazılar parantez şekilleri arasına girmiştir. Kitabe taban köşelerden kırılmış, yazının

birkaç harfi gitmiştir.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre Ocak 1966 tarihinde Selçuk Okulu yanındaki

yıkılan Bayındırlık Garajı’ndan müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-şehinşâh-ı mu’azzam Hazret-i Abdülaziz Han’ın

vücûdu bu cihâna bâ’is-i hüsn-i nizam oldu

2-esâs-ı devleti te’yîde me’mûrîn idüp himmet

binay-ı şer’-i mülk u mâl-i karâyin-i nizam oldu

3-husûsan dâvet-i efhâm Zeki Paşa-yi zî-şân kim

kudûmuyla serâ-pâ mülk-i devlet kam oldu

4-uyûn-ı halkı tenvîr etti envâr-ı adâletle

nice âsâr-ı hayr ile sezâ-yı nîk-nâm oldu

5-zamân-ı devletinde oldu inşâ böyle bir mahzen

şu resm-i dil-kûşâda mazhar-ı hüsn-i hitâm oldu

6-kalem erbâbının Hakkâ ki namus ider ibkâ

bu mevkii hıfz-ı evrâk u kuyûda hoş makam oldu

7-iki tarh eyleyüp cevherle düzdüm bir güzel tarih

bi-hamdi’llâh ki sıdk ile mahzen tamir oldu

8-ketebehû el-fakir el-hakîr es-Seyyid Mehmed el-Hac……(kırık) fî sene 1279 hicrî(m.1862)

AG�� ��3�24 %_ت �E* ا��N@N/��ڭ

� ��Gم او�*ىو+"دى -" +�2�� -� �% xE

�*� ��o"ر@� ا@*وب ه�, @o� �'ا��س دو�

-��ى 4ع و �mB ��ل Lا@� ��Gم او�*ى

A� /�b"s داورا�)A زآ� �4�Qى;ى�3ن آ

او�*ىL*و���B �اmB� �Q دو�, آ�م

�B'ا�*E "ار�ا@'*ى ا "@�� �5B/ ن"�E

��7 ا �ر /� ا@N� �Bاى ����Rم او�*ى �

ز��ن دو�'�*� او�*ى ا�- �B@"- �3 ��Nن

%�� /'�م او�*ى 2G� �3د�Rد� A4" ر�

ABL ار-�-��ڭ %�5 آ� ���"س ا@*ر ا-�5

�"د� %"ش ��5م او�*ى L اورق و T#% �L"� "-

�"ب +"ه�� دوزدم - آ"زل ��ر@ B@ح ا0 �R@ا

-��*ا1 آ� b*ق ا@N�� �Bن ���� او�*ى

ه7ى١٢٧٩�� ��� آ'�� ا�5#� ا��5� ا���* ���* ا���ج ........

33-Müze Envanter No:1123

Kırık, yeşilimtrak renkte mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 7 Ocak 1966 tarihinde Selçuk Đlkokulu

yanındaki yıkılan Bayındırlık Garajı’ndan müzeye getirilmi ştir. Üst ve alt sağ köşelerden kırılmış

olup yazıların bir kısmı gitmiştir. Üzerinde 4 satır kabartma yazı vardır.

Ön yüz:

1-………(kırık) Şevketlü Gazi Abdülhamid Han

2-Hazretleri’nin zamân-ı saltanatlarında Vezir Halil Rıfat

3-Hazretleri’nin Sivas vilâyeti valiliğinde……

4-…….inşâ olundu-nemekahû Mahmud Hamdi

�زى �E*ا����* /�ن "B'4"آ………..

�8 ر��, B/ @و وز �*�B'�?B� ڭ ز��ن�@B�_%

........�*�RB� %_�B@�ڭ ��"اس و:@'� وا�

...…���� ا��3 او��*ى- ���5 ���"د %�*ى

34-Müze Envanter No:1124

Kabartma yazılı, mermer kitabe.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 7 Ocak 1966 tarihinde eski belediye binasının

yıkıldığı yerden müzeye getirilmiştir. Üzerinde bir satır eski Türkçe yazı vardır. Alt kısmında

1254 tarihi vardır. Sol üst köşesi kırılmıştır. Fotoğrafta üzerindeki yazılar silinmiş olduğundan

okunamadı.

35-Müze Envanter No:1501

Ortasından kırık, kabartma yazılı, taş kitabe. Üzerinde yaprak motifi vardır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 Aralık 1971 tarihinde Çifte Minareli

Medrese’den müzeye intikal etmiştir.

Üzerinde yazı olarak bir kelime vardır: min ulemâ ��BE ��

36-Müze Envanter No:1505

Yıpranmış, taş kitabe. Dikdörtgen yüzlü olup üzerinde dört satır halinde kabartma eski

yazı vardır.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir.

Ön yüz:

1-şevketlü Gazi Abdülhamid Hân-ı Sâni Hazretleri’nin asr-ı sâmilerinde vezir……..

2-Paşa Hazretleri Sivas vilayet-i celîlesi valisi olup doksan günde otuz

3-saatlik bu tarîki yaptırdıkları esnâda yol memurlarından rütbe-i sânî

4-eshâbından vilâyet vergi müdürü ………..Efendi işbu çeşmeyi bina ve inşa ettirmiştir

5-………………1302 (m.1884)

Not: Đsim yerleri maksatlı kazınmıştır.

�B�*� وز@……… ��� sE ڭ��B�_ه ��ن ��/ *��زى �E* ا��� "B'4"آ

��B �� وا���� او�"ب ��50ن O"�*� او�"ز B+ ,@:اس و"� _% �4�Q�Bى �

����0 "- mB'E5@� Q�@*ردBLى ا �� �d*ن ر���ر�"�o� د� @"ل��

ا��b-�*ن و:@, و@O" �*@ى………ا��*ى ا��3X "�4 @� -�� و ا��3 ا@'*@�3*ر

١٣٠٢…..……

37-Müze Envanter No:1506

Köşeleri kesik, dikdörtgen biçiminde taş kitabe. Altı bölme halinde üzerinde hafif

kabartma yazı mevcuttur.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden

müzeye getirilmiştir.

Ön yüz:

1-hayrı makbûl ola Hacı Hüseyin Paşa’nın 2-………bir su ateş-i germine atşânın

3-nice ser……………neşed-i zulâl etti revân

4-halk etti teşnesi bu âb-ı ferah-bahşânın

5-itti atşânı bu tarih ile davet hamd……(?)

6-akdır gel çeşme-i lutfi Hüseyin Paşa’nın sene 1145(m.1732)

�ڭ ��4�Q ���ى ��5"ل او�� %�ج %�/

�(?) - b" ا�� آ���� E?�3�ڭ �

��7 � +�و� س �3* ز:ل ا@'*ى روان �

" اب �خ/wB ا@'*ى ���3 �� - -)�3�ڭ

ا@'*ى E?�3�� -" ��ر@)��B دE"ت %�*ا@�

� �4�Q�ڭ ��� ��% �#?� �d�3X 8رآ*L١١ا��

38-Müze Envanter No:1511

Sağlam, taş Kongre Lisesi kitabesi.

Müze envanter defterindeki bilgilere göre 23 Aralık 1971 tarihinde Kongre Lisesi’nden

müzeye intikal etmiştir. Dikdörtgen şeklinde uzun kenarlarda köşeler kademeli şekilde çıkıntı

yapmakta, uçlarda ovalleşmektedir. Dikdörtgen alanda 4 sıra yazı mevcuttur.

Ön yüz:

1-Şevketlu Gazi Abdulhamid Hân-ı Sâni Hazretleri’nin zaman-ı saltanatlarında

2-rütbe-i bâlâ ricâlinden mazlum Paşazâde Memduh Bey Efendi’nin

3-Sivas vilâyeti dâhilinde işbu Đdâdî-i mülkî inşâ olundu

4-Rebîü’l-Evvel sene 1315(m.Temmuz 1897) Mahmud Edib-i Sivas

�زى �E*ا����* /�ن ا "B'4"آ �*�B'��?B� ڭ ز��ن�@B�_% ���Z�

ر��� -�: ر+���*ن �BG"م �4�Qزاد� ��*وح -� ا��*@�ڭ

�"اس و:@'� دا/�B*� ا�4" اE*ادئ �RB� ا��3 او��*ى �

���"د اد-� ��"اس�١٣١ر-�� ا:ول ���

b)Envanter Numarası Belli Olmayanlar:

Kitabe No:1

1-ammara hâza’d-dâru’l-meserreti li’l-fukarâ-i’l-müslimîn ve’l-mesâkîn fî eyyâmi devleti’s-

Sultani’l-a’zâm Alaa’d-dünya ve’d-dîn

2-Mehmed Ali ………….halleda’llâhu mülkehû el-melikü’l-muazzam ebu’l-mekremeti ve’l-

hayrât ve’l-hasenât el-müftekir ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ

3-…………….(kırık) fî ……tis’a ve seb’a mie(h.709-m.1309)

� �� ا@�م دو�6 ا��B?�ن ا:VE AGEء �� و ا����آ��Bاء ا���5#B� ةه;ا ا�*ار ا��� �E

� ا�*��� وا�*@

���* BE�B/……*ا�RB� 1 ا��mB ا���AG ا-" ا��R�6 وا���ات وا�����ت ا��#'5 ا��

ر%�6ا1 �����

……��� و ������� � � …………

Kitabe No:2

1-Bismillâhirrahmânirrahîm A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

2-vaka’a’l-ferâğu min imâretihâ �2ر���E � و�L ا�#اغ �

Not:Muhtemelen yapı kitabesi

Kitabe No:3

1-Vâli-i Sivas Mehmet Paşa �4�Q *��� "اس� �وا�

Zaralı-zâde Vezir……….. �4آ� زاد� وز@ �زار� �

………………(silinmiş) ……………….

2-………….eslâfına her kez nasib f�s� Nآه ���Vا�……

bu sebil ile intişâr-ı huzûra '�3ر %_"ر��ا �B@8 ا��� "-

böyle bir gevher…………(silinmiş) ………..آ"ه - �B@"-

3-rûh-ı eshâbı kerem-i şâdân idüb �4دان اد ��ب آ��bوبروح ا

aşkına su virdi içti genc ü şâb آ�� و �4ب *k@دى او@ "b ��53E

didi………selsebil-i Kevser iç ayn-ı sevâb اب"b ��E �@ا 8 آ" ���B�……د@*ى

Kitabe No:4

1-Bismillâhirrahmânirrahîm. Vakfu’l-ihvân el-muhtâcân ilâ rahmeti’llâhi teâlâ el-hattâb ve’l-

Hüseyin ebnâ

2-el-merhûm Kemâleddin Ahmed bin Rahat rahimehuma’llâhu ve gaffera lehumâ hâzihi’l-buk’ati

ale’l-sulehâ-i min ehli’d-dîn

3-ve’l-fukarâ-i ve’l-mesâkîn ve semmâhâ bi-dâri’r-râha ve cealâhâ lehum me’menü’l-istirâha fî

Muharrem min sene ‘işrîn ve seb’a mie (h.Muharrem 720-m.Şubat 1320)

4-sümme ceddedehâ el-Abdu’z-zaîf el-muhtaç ilâ rahmeti Rabbihi’l-latîf eş-şeyh Hasan bin el-

merhum, el-mağfur

5-Abdulvehhab bin el-Hüseyin bin Ahmed bin Râhat rahimehumullahu ve gaffera lehû fî

Muharrem min sene tis’a ve seb’în ve seb’a mie (h.Muharrem 779-m.Mayıs 1377)

� ا-�� � -�A ا1 ا�%�� ا�%�A وL] ا:/"ان ا���'�+�ن ا�� ر%�6 ا1 ����� ا�)?�ب و ا���

�!�� هW+ ا�5"X و Fر*�!��ا Y*ا*�� �� را ��م آ��ل ا���*:$G ��( ا��3��ء �� اه? ا��

ا����

G= �� م�� )B G*اIا� ��Z� !ه��V$4 ا*� ووا�":اء وا���1آ�� و ��ه� ��ارا�

�� و ��$5����

�ر "Jم ا���* M �4ده� ا�$�5ا�\$�8 ا����Iج ا�( ر*�G ر�� ا����8 ا���] *�1 �� ا��

Fر*�! ا Y*��1 �� ا*�� �� را�1 و ��5ا��ه�ب �� ا�< G= �� م�� )B �� "X و

5$�� و ��$5��

II-MEZARLIKLARDAK Đ KĐTABELER

A-ABDULVAHAB GAZ Đ MEZAR K ĐTABELER Đ (YUKARI TEKKE)

Kitabe No:1 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî

2-Erzincan’dan berây-ı muhâcereti Sivas’a teşrif idüb

3-vâsıl…….olan Kâdîrî meşâyih-i ‘i’zâmından

4-asrının ferîd-i dehrinin muvahhidi kutubdan

5-vücûd-ı………..âfâk-ı şürûda……………..

6-eş-Şeyh el-Hac Mehmed Uşşâk babay-i Erzurûmî

7-kaddesa’llâhu esrârehu’l-‘ulyâ Efendi’nin ruh-u

8-kudsiyelerinden bi’l-istinâ………………..

9-27 Eylül 1332 (h.12 Zilhicce 1334, m. 10 Ekim 1916)

Arka yüz: okunamadı

�Lه" ا���

ارز��7�*ن -اى �)�+ت ��"ا�� �3@] ا@*وب

……… او:ن �Lدرى ����GE `@�3*ن 8bوا

sE@�ڭ �@* ده@�ڭ �"%�*ى L?�*ان

و+"د…………P��ق 4ود�………

ا�3�` ا���ج ���* �3Eق -�-�ى ارaو��

�� ا��*@�ڭ روح Bار� ا��س ا1 ا�*L

�B�*ن -�:�'��…………… �*L

٢٧ ا@B"ل ١٣٣٢

Kitabe No:2

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Erzincan redif taburu yüzbaşılarından ن*�B� ارز��7ن رد@] �0-"رى @"ز-�4

3-Đsmail Efendi’nin kerîmesi Yeter Hanım A��/ '@ �� ��@8 ا��*@�ڭ آ�Eا���

4-ruhuna el-fâtiha ����#رو%�� ا�

5-1331 Cemaziye’l-Evvel 1334 (m.1 Mart 1916) ١٣٣ +��ذى ا:ول ١٣٣١�

Kitabe No:3 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-fenâdan bekâya eyledi rıhlet ,B%ى ر*B@دن -�5@� ا���

3-ide kabrini Hak ravza-i cennet ,�+ �aرو w% ��@�L �*@ا

4-Erzincanlı Cerrah(?) zade………. …………اح (?) زاد�+ �B��7�ارز

5-Đsmail Bey halîlesi merhûmetü’ 8�Eا���,�"%� �� �B�B% ڭ-

6-l-mağfûre Huriye Hanım rûhuna ��%رو A��/ �@ا��$#"ر� %"ر

7-fâtiha �����

8-sene 1334 (m.1915) ���١٣٣�

Kitabe No:4

Ön yüz:

1-Arpacı Câhit Ağa � ار�Q+� +�ه�* ا

2-1954 rûhiçün fâtiha ����� ن"k� ��١٩ رو%

Kitabe No:5 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-hallâku’l-bâkî

2-dirîğâ hândân u mün’im-i bî-misl u bî-hemtâ

3-cedd-i mihmâtına(?) canın ‘icâle(?) etti bî-pervâ

4-kusûrun afv idüb Ğaffâr kusûr-ı bâğ-ı cennetân

5-na’îm-i dâimîlerle mükâfât eyleye Mevlâ

6-ne gam ma’zûl ise fânî hayatı evvel mansıbından

7-virir Hak câh-ı bâkî dâimî zevk u safâ

8-yeni çıkınıyla(?) bu nişân-ı kitâb u tarih

9-livâ-i adnı mansıb virdiler sana Paşa

10-fî sene 1267 (m. 1857)

�Lق ا���V(ه" ا�

در@$� /��*ان و ���- A� �8Z و -� ه�'�

� ���7E(?) ا@'*ى -� Qوا ��+ (?) �����2� *+

sL"رن E#" ا@*وب #�ر sL"ر -�غ +�'�ن

:"� ��B@ت ا���R� ��� �دا�� �����

N�� Aول ا@�� ���� %���� اول ����s*ن ��

�#b زوق �دا�� �L�- ��+ w% رو@

(?) -" ��3ن آ'�ب و ��ر@ �5X �ڭ@�B�

�4�Q ��� B@دو@ fs�� ن*E اء"�

�� �� �١٢�٧

Kitabe No:6

Ön yüz:

1-Hüve’l-hallâku’l-bâkî �Lق ا���V(ه" ا�

2-Allâhümme’ğfir ve’rhamnâ # و ار%���ا�A2B ا

3-hâza’l-kabru’ş-şerîf hüve "@] ها�3 ه;ا��5

4-es-Seyyid eş-Şeyh el-Hac ا���ج `� ا���* ا�3

5-Mustafa Kadızâde ذاد� �a�L �#?s�

6-bi-hurmeti’l-fâtihâ ����#6 ا���-

7-1305 (m.1887) ١٣٠�

Kitabe No:7 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-hayy �ه" ا��

2-Kadızâde Şevki Efendi kendi vâh ا��*ى آ�*ى وا� �L"4 زاد� �a�L

3-genç iken dâr-ı fenâya eyledi râh ى را�*B@دار ���@� ا �R@آ�� ا

4-…… kimi Hak ……………ider ا@*ر……….. w% ��� .……آ

5-din ehlinden o ……………ider ن او.………ا@*ر*�Bاه � د@

6-söyledi………….tarih…………... ……….. �"@B*ى ..………��ر@

7-oldu tarih-i Arabî……………ah(?) (?)��E………..�-E `@او�*ى ��ر

8-dest-i nârınla su……………hâsıl 8b�%……….. ��ر@�b �B" د�,

9-virdi………………….hoş kıldı….. ……ى*B�L دى..………%"شو@

10-sene 1332 (m.1913) ���١٣٣٢

Kitabe No:8

Ön yüz:

1-Lâ ilâhe illallah Muhammedün Rasûlullah 1ا�� ا: ا1 ���* ر�"ل ا :

2-Vezîr-i A’zam Ali Paşa Hazretleri’nin Enderun *رون�ا ��@B�_%�4�Q �BE AGEاوز@

3-Ağalarından Đç Çukadarı merhûm ve mağfûr %"م و �$#"ردارى � �L"X �@ن ا*�@�� ا

4-Ali A ğa rûhîçün fâtiha 1153 (m.1740) ����� ن"k�BE١١�٣� ا� رو%

Kitabe No:9

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-has bendegân-ı Şâh-ı Nakşıbendî ��35*ى�ص -�*� آ�ن ��4 �/

3-Darendeli el-Hac Hasan Efendi ا��*ى � دار�*� �� ا���ج %�

4-bin dört yüz dört sene-i hicrîde �*@7ز درت ��� ه"��ڭ در�-

5-âlem-i cemâle intikal etti '�5ل ا@'*ى�ا ����+ A��E

6-rûhîçün el-fâtiha ����#ن ا�"k� رو%

Arka yüz:

doğumu: 1313 Hicri vefâtı:31.7.1984 (Türkçe yazılı)

Kitabe No:10 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Darendeli el-merhûm Naci Okyüz(?) (?) �"زدار�*� ��Lا �+��%"م ا��

3-Peygambere ümmet idi Allah’a kul ل"L �2Bا�, ا@*ى ا� ���$�Q

4-ne kimseye incindi ne kimseyi incitti ا@�7'*ى ������� ا@��7*ى �� آ��� �� آ

5-dünyaya geldiği gün gibi gitdi آ'*ى �آ"ن آ� �R@*Bآ �@�� د�

6-ey zârîn(?) ruhûna fâtiha kıl ihdâ 8 اه*ا�L ����� ��%رو (?)� اى زار@

7-ve ma’sûma ’âleme cemâle yitdi(?) (?)ى*'@ ����+ A��E ��"s�� و

8-1981/ 12/ 19 ١٩/١٢/١٩٨١

Kitabe No:11

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Nakşibendi meşâyihinden ��35*ى ��3@)�*ن�

3-ve ‘ulemâdan Hacı Mustafa و�#?s� �+�% دن��BE

4-Taki Efendi Hazretleri’nin ڭ�@B�_% ا��*ى �5�

5-rûhuna fâtiha ����� ��%رو

6-sene 1344 (m.1925) ���١٣��

Kitabe No:12 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-Meydan Camii Đmamı ve ا��م و �ان +���*��

3-Hatibi Mustafa Hâfız oğlu ��?/�B�#?s� T��% او

4-Han(?) ‘ulemâsı Hadi(?) Hâfız T��% (?)دى�/ ����BE (?)ن�/

5-oğlunun rûhiçün fâtiha ����� ن"k� او�Bڭ رو%

6-vefât 905- 961 (m.1905-1961) و��ت �٩٠- ٩�١

Kitabe No:13

Ön yüz:

1-Rabbehu’l-Gafûr bâlâzâde ر-� ا�$#"ر -�:زاد�

2-es-Seyyid Abdullah Efendi ا1 ا��*ى*�E *� ا��

3-rûhiçün el-fâtiha ����#ن ا�"k� رو%

4-sene h.1253 (m.1837) ى ١٢�٣ه7 ���

Kitabe No:14 (kırık)

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî

2-muhâsebeci-i evkaf idi. Sivas’da ol zat

3-ki erkân-ı vilâyet kân-ı himmet-i ‘âlem vir(?) ana(?)

4-asıl Kastamonu hânedân-ı fâik-i akran Efendi

5-sehâda cümleyi geçmiş idi ancak ol ki …..

6-garib idi fakat şimdi cihandan eyledi

7-varub tutdu diyâr-ı huldde kendisine me’vâ

8-mu’ammer eyleye Allah anı da her kim eylerse

9-anın rûhuna üç ihlas ile bir fâtiha ihdâ

10-vefâtında yazıldı seng i cevher üzere hu(?) tarih

11-hüsn-i ……… kim ola firdevs-i bekâ hoşça

12-sene h.1255 (m.1839)

�Lه" ا���

�����7< او�Lف ا@*ى ��"ا�*� اول ذات

آ� ارآ�ن و:@, آ�ن ه�, A��E و@(?) ا��(?)

��L 8?�"�� /��*ان ���w ا��*ى bا

�)�د� +��B @� آ3�k*ى ا�w7 اول آ� م…

@f ا@*ى �r5 �4*ى +�2�*ن ا@B*ى

واروب 0"�*ى د@�ر /B*د� آ�*و��� �oوى

��B@ا Aآ ه �*��� ا1 ا�B@ا ���

ا�ڭ رو%�� اوچ ا/Vص ا@�B - ����� اه*ى

(?) ��ر@ ����*� @�ز�*ى ��m +"ه اوزر� ه"و

� .........آ�A او�� �دوس -�5 /"�74 �%

��� ه7ى ��١٢

Kitabe No:15 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hû

2-hâliyâ müdîr-i evkâf iken Sivas’da bu sâhib-i kirâm

3-‘azm-i……. Mevlâsına cennetde buldu râyiha

4-………………….

5-rûhu teslîm eyledi Râşid Efendi……….

6-cevher-i tarihini tahrir eyledi ihvân-ı din

7-kabrinin taşın okuyan okusun bir fâtiha

8-sene 1294 (m.1877)

ه"

�"ا�*� -" f%�b آام � �R@ف ا�Lاو @*� ����/

NEم………�":��� +�'*� -"�*ى را@��

………………….

…..... �A ا@B*ى را4* ا��*ىB�� �%رو

� +"ه��ر@)�� ��@ ا@B*ى ا/"ان د@

��ن اوL"�"ن - ����� Lاو � �L�ڭ 4�0

���١٢٩�

Kitabe No:16

Ön yüz:

1-el-merhûmetü’l-mağfûre %"�6 ا��$#"ر�ا��

2-devletlü Cebbarzâde رزاد���+ "B'دو�

3-Süleyman Bey Efendi’nin ن -ڭ ا��*@�ڭ���B�

4-mahdûmu mehâbetlü Selim A�B� "B'-��� �و�*(�

5-Bey Efendi vâlidesi Şem’î ���4 �� �*ڭ ا��*ى وا�-

6-kadın rûhîçün ن"k�� رو%@*L

7-el-fâtiha sene 1235 (m.1819) ��� ����#١٢٣ا��

Kitabe No:17 (kırık)

Ön yüz:

1-Erzincânî Kassâb Ali �BE ب�sL ���7�ارز

2-Koç(?) halîlesi Nafiye Hanım A��/ ����� �� �B�B/ چ"L

3-binti Mahmud Ağa rûhuna ��%رو � -�, ���"د ا

4-fâtiha sene-i Arabî 1324 (m.1906) �-E ��� �����١٣٢�

Kitabe No:18

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî Lه" ا����

2-Ashâb-ı Kirâmdan ا�*انب آ��bا

3-hâza merkadi’l-mağfûru’l-merhûm %"ما��$#"ر ا�� *L� ه;ا

4-Hazret-i Abdulvehhâb ا�"ه�ب *�E ت_%

5-Gazi radiya’llâhu anh ��E 1ا �aزى ر�

6-rûhuna fâtiha ����� ��%رو

7-h. sene 113 ��� �١١٣ه

8-m. sene 732 ��� ٧٣٢م

Kitabe No:19

Ön yüz:

1-Hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-tarîkat-i Nakşibendî mürşidi 4*ى��35*ى ��@65 0

3-Đsmail Hakkı Đhrâmî Halîfesi �� �#�B/ �ا�ا% �8 %5�Eا���

4-Muhammed Veli Şen � ���* و�� 4

5-âlem-i Đslâm’a ışık tutdu 0"�*ى w4ا ��Vا� ����E

6-du cihânı eyledi gülşen � دو +�2ن ا@B*ى آ"�3

7-D. 1326 (m.1908) Ö. 13.6.1995 (Türkçe yazılı)

Kitabe No:20 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Sivas Binbaşısı zade(?) Hamdi Đsmail Hakkı Bey

2-Silahdar Erzurûmî(?)Müftü Maksud cedd-i ‘alâdır

3-nüzûl itmiş semadan Fatma Đzzet Hanım nâm-ı

4-zeylinde(?) azmi gibi isminde oğlum lütf-u Mevladır

5-Ağustos altı üçyüz otuz iki yaşım.....….

6-ecel geldi oku bir fâtiha üslûb-u ra’nâdır

7-elvedâ fâni dünya elvedâ ana elvedâ

8-rûz-i mahşerde şefî’(?) bâd-ı Muhammed Mustafa

9-1332 (m.1913)

�8 %5� -ڭ Eزاد�(?) %�*ى ا��� ��4�����"اس -�

�B� درVE *+ د"s5� �'#� �و�aار*

���� A��/ تNE ��0�� دن��� �� �Nول ا��

ز@�NE �*�B� آ�� ا���*� اوAB �?] �":در

........A4�@ �R@ز او�"ز ا"�Xاو �س ا�'"'� ا

ا+8 آB*ى اوL" - ����� ا�B"ب ر��Eدر

ا�"داع ���� د��� ا�"داع ا�� ا�"داع

�#?s� *��� د�- (?)�� روز ��3د� #4

١٣٣٢

Kitabe No:21

Ön yüz:

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-fenâdan bekâya eyledi rıhlet ,B%ى ر*B@دن -�5@� ا���

3-ide kabrini Hak ravza-i cennet ,�+ �daرو w% ��@�L �*@ا

4-Erzincanlı Nalbandzâde زاد�*��B�� �B��7�ارز

5-Hacı Ahmed Efendi halîlesi �� �B�B/ ا%�* ا��*ى �+�%

6-Üserâ Komisyonu Kâtibi Süleyman ن���B� �آ��� ��"���"L اا�

7-Efendi vâlidesi Fâtıma-i merhûmü’ م"%� �d�0�� �� �*ا��*ى وا�

8-l-mağfûr rûhuna fâtiha ��%ا��$#"ر رو�����

9-1332 (m.1913) ١٣٣٢

Kitabe No:22 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Şeyh Evhad *%او `�4

2-fî………sene tâ(?) (?)�� ���....... ��

3-erbe’a ve sittîn seb’a mie (h.764 m.1363) �d���� �� ار-�� و �'

B-HALFEL ĐK MEZAR K ĐTABELER Đ

Kitabe No:1

Selçuklu dönemine ait bir kitabedir.

Üst kısmında Âyete’l-kürsî var:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�� ا���"ات و �� �� ا:رض ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� ا1 : ا�� ا: ه"

� ذا�; � �� ا@*@A2 و �� /A2#B و : @��?"ن -3< ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ى

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Alt kısmındaki yazı şöyledir:

teveffâ el-merhûm, el-mağfûr, eş-şehid, el-‘abdu’l-muhtaç ilâ rahmeti’llahi te’âlâ Ahi

Mehmed bin Ahi Hoca

Arka yüzün alt kısmında Farsça dört beyit var. Okunamadı.

�"�� ا��%"م ا��$#"را�23�*ا���*ا���'�ج ا�� ر%�, ا1 ����� ا/� ���* -� ا/� /"ا+�

Kitabe No:2

Çocuk mezar kitabesi. Üzerinde Âyete’l-kürsî var:

Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-semâvâti

ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ

halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz

ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�� ا���"ات و �� �� ا:رض ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� ا1 : ا�� ا: ه"

� ذا�; � A2@*@ا ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ى �و �� /A2#B و : @��?"ن -3< �

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

Kitabe No:3 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-habbezâ itti dâr-ı bekâya bu ehl-i felâh حV� 8دار -�5@� -" اه �ا ا@';�/

2-rûh-ı cinâna vâsıl oldu zü’l-cenâh 8 او�*ى ذوا���7حbوا ��روح +��

3-ehl-i fâzıl idi ol sâhib-i pür kemâl آ��ل Q f%�b 8 ا@*ى اولa�� 8اه

4-tâlib-i Hak olup nice buldu inşirâh اح3��7 -"�*ى ا� w% f��0 او�"ب �

5-ya’ni ol üstâd-ı âlem Hoca sükût ت"R� �+ا"/ A��E اول او�'�د ���@

6 ………….. (okunamadı) ………………...

Kitabe No:4

Ön yüz:

1-hû dost el-fâtiha

2-Sivas nakîbü’l-eşrefi kutbü’l-ârifîn

3-Abdullâhu’l-Hâşimü’l-Kâdirî Rıfâî 4-Hazretleri’nin hulefâsından Đstanbul

5-Kasımpaşa’da Bedreddin Mahallesi’nde tarîkat-i

6-aliyye-i Kâdiri’r-Rıfâî dergâh-ı şerîfi

7-post-nişîni es-Seyyid eş-Şeyh Muhammedü’l-Ensârî

8-Hazretleri’nin torunu Binbaşı, Şeyh

9-Muhyi’d-dini’l-Ensârî Bey’in oğlu

10-Abdülkâdir Şerâfeddin Bey’in rûhuna

11-doğumu sene 1339 (m.1920) vefatı 13 Cemâziyel Evvel sene 1372

12-28 Şubat sene 1953

ه" دو�, ا�#����

�"اس �5�f ا:4�� f?L ا���ر ����

�E��ا��5درى ا� �ا1 ا��4�2*�E

��*ن ا�'���"ل ��#B/ ��@B�_%

,5@0 �*�� �B�� � �4�Q A��Lد� -*را�*@

��ء �Lدرى ا���E� درآ�� 4@#� BE

3��� ا���* ا�3�` ���* ا:��sرى � ,�"Q

`�4 �4��R� %_�B@�ڭ 0"رو�� -

�B ��� ا�*@� ا:��sرى -Rڭ او

�E*ا��5در 4اف ا�*@� -Rڭ رو%��

��� ��"١٣٧٢ +��ذى ا:ول ��� ١٣ و����١٣٣٩دو

���١٩�٣ ٢٨ ��4ط

Kitabe No:5

Ön yüz:

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-işbu kabr-i merhûm ve mağfûr م و �$#"ر"%� �L "�4ا

3-Sarı Hâfız zâde زاد� T��% رى�b

4-Şâkir Efendi’nin ا��*@�ڭ�4آ

5-rûhu içün el-fâtiha ����#ن ا�"k@ �%رو

6-sene 1322 (m.1904) ���١٣٢٢

Kitabe No:6

Ön yüz:

1-fâtiha �����

2-Şebinkarahisarlı Avutmuş Mahallesi’nden ن*��B�� او و��� �ر��s% �L ��4

3-Hancı oğullarından Hasan oğlu Ahmed Hancı �7��/ *�%ا �B /��7� ا"�B�*ن %�� او

4-doğumu 1338(m.1918)-1947 ١٩�٧- A١٣٣٨دو

Kitabe No:7

Ön yüz:

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-tarîkat-i aliyye-i Nakşibendî ��35*ى� ��BE ,5@0

3-meşâyih-i kiramdan el-Hac ا�*ان ا���ج�3@` آ�

4-Nalçacı zâde Şeyh Ahmed *�%ا `� ��kB +� زاد� 4

5-Sivâsî Hazretleri’nin ��@B�_% �ا�"��

6-rûh-ı şerifleriçün el-fâtiha ����#ن ا�"k@B#@4 روح

7-sene 1310 (m.1892) ���١٣١٠

Kitabe No:8 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-………….. ………….

3-……….kâim-makam �5م� A��L……….

4-Akif Beg’in آ] -�ڭ�E

5-rûhîçün el-fâtiha ����#ن ا�"k� رو%

6-sene 1240 (m.1824) ���١٢�٠

Kitabe No:9 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-hayy �ه" ا��

2-………………… ……………..

3-……………tayin olduğum…….. ………..A$@*او� �����.........

4-….sonra ecel-i mevt yetişdi hemen 3'@ ا+8 �"ت ��bى ه��ن* …….

5-……..ziyâret eyleyen rûhuna ide bir fâtiha ����� - �*@رو%�� ا ��B@ز@�رت ا……..

6-ihsan ا%��ن

7-1317 (m.1899) ١٣١٧

Kitabe No:10

Ön yüz:

1-fî hâza’l-kabru’l-merhûmu’l-mağfûr ilâ �%"م ا��$#"را�ا��ه;ا ا��5 ��

2-rahmeti Rabbehu’l-gafûr Molla Gül(?)zâde آ"ل(?) زاد� V� ر%�6 ر-� ا�$#"ر

3-es-Seyyid Mehmed Ağa ibn-i Ahmed Alemdar ار*�BE *�%ا � ا���* ���* ا� ا-

4-rûhiçün el-fâtiha sene 1240 (m.1824) ن"k�١٢�٠ا�#���� ��� رو%

Kitabe No:11 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Hüve’l-hayy �ه" ا��

2-nakl ider ise ……… ……. آ�3د �B#@� ��@85 ا@*ر ا�

3-bir misafirhanedir gelir gidenler bu hana(?) (?)���/ "- B�*�� آB2*ر آ��/���� -

4-……meftûn-ı(?) cihandan mefhar-i Sivas idi اس ا@*ى"� .……�#'"ن +�2�*ان �#) �

5-ni’metin………müsâvât üzere her bây u gedâ ���وات اوزر� ه -�ى و آ*ا ��'���........

6-Sakal(?) Ağa deyu şöhret-i mebnî âfâk(?) eylerdi دىB@ا��ق ا �ت ���د@" 24 � �5ل ا

7-bak felek kim mahzen hâk içre kıldı……….. ……..ى*BL �k@ن /�ك اN�� Aآ mB� ق�-

8-mahşere dek………..rahmet itsün Hak sana ��� w% دك……ر%�, ا��"ن �3��

9-meskenin………..oldu lâyık(?)……….. ………w@: ڭ ………او�*ى�R��

10-sene 1323 (m.1905) ���١٣٢٣

Kitabe No:12 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-Sivas eşrâf-ı ulemâsından ن*����BE افاس ا4"��

2- ……………. Şemseddin � .………S�4 ا�*@

3-zade el-Hac, Hafız Mehmed Şemseddin � زاد� ا���ج %��S�4 *��� T ا�*@

4-Efendi’nin rûhiçün el-fâtiha ����#ن ا�"k� ا��*@�ڭ رو%

5-fî 5 Ramazan sene 1314 (m. 6 Şubat 1897) ١٣١� ��� �ر�_�ن ��

Kitabe No:13

Ön yüz:

1-hâza’l-kabru’l-merhûme Divrikli Mayat oğlu �B��ط او� �BR@%"�� د@"را�� �L ه;ا

2-Osman kızı Nuriye Yüksel rûhuna fâtiha @ �@"ر�ى N�L ن��ZE����� ��%آ�8 رو"

Kitabe No:14 (yıpranmış)

Ön yüz:

1-hüve’l-hayyu’l-bâkî �Lا��� �ه" ا��

2-Kangal Ağası……….. …….��� �5�Lل ا

3-…………Ağa’nın ڭ�� .………ا

4-Hacı…………… ……….. �+�%

5-rûhiçün fâtiha sene 1….. …. ١رو%�k"ن ����� ���

C-NUMAN EFEND Đ AĐLE KABR ĐSTANI

Kitabe No:1

1-hüve’l-hayyu’l-bâkî �Lا��� �ه" ا��

2-dirîğâ hânedân-ı Müftî-i Nûman-ı Sivasî ن����*ان �#'< �(در@$� /�ا��

3-müzeyyen bi’l-lakab Sarı Hatib şöhret-i dârâ دار ��24 f�� -���b f5رى /?@N�

4-müderris-i bi’l-‘ulûm sâhibü’l-kütüb-i kütübhâne ���(�'آ f'Rا� f%�b م"B���- رس*�

5-dahî ferrâş hem Beyt-i Mükerrem hâdim-i cânâ ���+ م /�دمR� ,�- Aاش ه� �د/

6-ciger-hûnem kebâb itdi firâk-ı hasreti ammâ �أ� ��اق %�آ��ب ك ا@'*ى � A�"/ R+

7-velâkin olmadı rü’yet visâl-i fazlına zîrâ از@ ��B_� ل�bاو��*ى رؤ@, و �Rو�

8-evâhirden çıkar bir er mücevher fevtine tarih اوا/دن �5Xر - ار �7"ه �"��� ��ر@

9-bu ta’mîre didi hüsnî dü-tarihim ola ihdâ او�� اه*ا A(@دو ��ر �د@*ى %�� ����� "-

10-kemâl-i fazlı ikmâle dü-âlemde budur meşhur در �23"ر"- �*���E آ��ل �_8 اآ���� دو

11-oku ihlas o rûh-ı pâkini eyle heman ihyâ �� اوL" ا/Vص او روح �Qآ��� ا@�B ه��ن ا%

12-sene 1182(m.1768) ve 1301(m.1883) �� ١٣٠١ و �١١٨٢

13-Hamdi ى*�%

Kitabe No:2

1-Allah 1ا

2-fahru’l-müftinîn-i Sivas اس"�� �� �) ا��#'�

3-el-müderris bi-dâri’s-saltanat 6�?Bا��*رس -*ار ا��

4-es-Seyyid, el-Hac Mehmed Tahir Efendi ا��*ى ا���ج ���* �0ه *� ا��

5-rûhîçün el-fâtiha ���#ن ا�"k��رو%

6-sene h.1320 (m.1912) ى���١٣٢٠ ه7

Kitabe No:3 (yıpranmış)

1-hüve’l-hayy �ه" ا��

2-eyledim âh-ı enîn-i efgân ا�$�ن �� ا@B*م �P ا�

3-Sarı Hatibzâde şöhret-i âleme ����E تزاد� 24 f� �bرى /?

4-virdi sâkî câna zerrîn-i şarab اب4 � و@دى ��L� +��� زر@

5-Kevser-i Adn içre kıldı devrân ى دوران*BL �k@ن ا*E "آ

6-……………....tarih-i Rûmî �ر@` رو���……………..

7-…………….….Şeyh……… …….. �4.……………

8-kandı küçük büyük Şeyh…… ……`��"ك 4- m+"ى آ*��L

9-oku hasbîce(bir fâtiha) ( �+ ���% "Lاو)����� -

10-fî gurre-i Ş. 1321 (m. Aralık 1913) ء ش ��١٣٢١

Kitabe No:4 (çok fazla yıpranmış bir mezar kitabesi)

1-……………….. …………….

2-…..…………… ……………..

3-……………….vefâtı ����و……………

4-………………….’Abdullatif [� .……………�E*ا�?

Kitabe No:5

Pencere üzerinde tek satırlık kitabe:

yâ hafiyye’l-eltâf neccinâ mimmâ nehâf )�ف���7 ��� �ا:�?�ف �#/ �@

Kitabe No:6

Pencere üzerinde iki satırlık kitabe:

� ���B#� ARB"ن-�A ا1 ا�%�� ا�%�A وا��B" ا�) -1

2- ��� b*ق ا1 ا��mB ا���� ان ا1 : @_�� ا+ ا�����

1-Bismillâhirrahmânirrahîm vef’alû’l-hayr le’alleküm tuflihûn

2-inna’llâhe lâ yudî’u ecri’l-muhsinîn sadeka’llâhu’l-melikü’l-mu’în

Kitabe No:7

Giriş kapısının;

Solunda ortasında sağında

(Muhammed) ���* (mâ şâ-Allah) ���4ا1 (Allah) ا1

amele Şâkirdî(?) Tevfîk el-Kayserî ىs� 8�E �4آدى �"��w ا�5

Kitabe No:8

Kapı yanındaki birinci pencere üzerinde:

�5?" �� ر%�6 ا1 ان ا1 @$# ا�;�"ب -1� : A2�#�ا �BE "�ا� � ��E �@ 8Lدى ا�;@

2- � �E ا��;�f ا�3�` ����ن ا��#'< ��"اس ا-� ا�3�` ا%�* %�*ى ا-� ا�3�` �E*ا�%�

� و ��d و ا�]��A2 ا�%�6 و ا�$#ان ��� ا �� و ���BE

1-kul yâ ‘ibâdiye’llezîne israfû ‘alâ enfusehüm lâ teknutû min rahmeti’llâhi inna’llâhe yeğfuru’z-

zunûbe (Kuran: Zümer, 53)

2-‘ammera’l-müznibü eş-Şeyh Nu’man el-Müftî-i Sivas ibn-i eş-Şeyh Ahmed Hamdi ibn-i eş-

Şeyh ‘Abdurrahman ‘aleyhümü’r-rahmeti ve’l-gufran sene isnâ ve seb’în ve mie ve elf

Kitabe No:9 (yıpranmış)

Pencere üzerindeki tek satırlık kitabe. Baş tarafı okunamadı.

1-……………. Bismillâhirrahmânirrahîm A� .…………-�A ا1 ا�%�� ا�%

Kitabe No:10

Yedi satırlık, çok fazla yıpranmış bir yapı kitabesi parçası. Kabristanın içinde köşede yerde

bulunmaktadır:

1-mâ şâ-Allah 1�4ا��

2-………..…………Allah 1ا………………….

3-…………………..Celîl 8�B+……………………

4-………………… (?)……. ……�7�@��%…………….

Kitabe No:11

Üç satırlık, kırık bir yapı kitabesi parçası:

1-……………… ……………….

2-...……………. ……………….

3-bâğ-ı Firdevs………. ……….دوسغ ��-

Kitabe No:12

Kırık yapı kitabesi parçası:

1-………………. ……………..

2-hüve’l-hallâku’l-bâkî �Lق ا���V(ه" ا�

3-harrerehû………..es-seyyid *� %ر�…………ا��

D-ÜÇ ŞEHĐTLER MEZARLI ĞI

Kitabe No:1

Kırık, kabartma yazılı, balık sırtlı mezar taşı.

Taşın bir yüzünde Farsça bir beyit bulunmaktadır. Tamamı okunamadı: …د'�5ل آ�ا

Tamir gören baş tarafında ise şu yazı yer almaktadır:

1-hüve "ه

2-………. Allah 1ا............

3-fî tâ Zi’lka’de �*�5ذى ا� �� ��

4-sene erba’a ve seb’în ve sitte mie �d�'� و ����� ار-� و ���

(h. Zilkade 674, m. Nisan 1276)

Kitabe No:2

Kabartma yazılı, balıksırtlı mezar taşı. Baş kısmındaki taş parçası ters tutturularak beton

ile sıvanmış ve yazılar okunamaz hale gelmiştir.

Taşın üst kısmında besmele ve Âyete’l-kürsî mevcuttur:

: ��/;� ��6 و : �"م �� �� ��ا1 : ا�� ا: ه" ا��� ا�5�"م A� -�A ا1 ا�%�� ا�%

�� A2#B/ �� و A2@*@ا ��- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ذا�;ى ا���"ات و �� �� ا:رض

و: @��?"ن -3< �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ��� ا���"ات و ا:رض و : @Iد�

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#%

Bismillâhirrahmânirrahîm. Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ

nevm lehû mâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ

beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia

kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

Alt kısmında: intekale min dâri’l-fenâ ilâ dâri’l-bekâ �5دار ا�� �دار ا�#�� ا� � ا�'85 �

Đkinci yüzün alt kısmında ise:

Rebîü’l-âhir sene tis’a ve seb’în ve seb’a mie �d���� و �� ر-�� ا:/ ��� ��� و ���

(h. Rebiülahir 779, m. Ağustos 1377)

Kitabe No:3

Kabartma yazılı, yıpranmış, tamir görmüş, şekilli çocuk mezar taşı.

Baş kısmında:

………….’l-merhum %"ما��...............

Üst kısmında ise:

kâle’llâhu ………te’âlâ……… .............�����........1ل ا�L

Kitabe No:4

Ortadan kırık, çok yıpranmış mezar taşı.

Baş tarafında:

1-ve hüve "و ه

2-el ‘aliyyu �Bا��

3-‘azîm A�Gا��

E-TEK MEZAR

Kitabe No:1 (yıpranmış)

1-vüzerâ-yı i’zamdan Sivas اس"� وزراى ��GE*ن �

2-Valisi el-Hac Hasan Hilmi ا�� ����ج %�� %�B�وا�

3-Paşa Hazretleri’nin mahdûmu �ڭ �)*و��@B�_% �4�Q

4-olub ………….. ömrünü ikmal اآ��ل �ر@� AE………او�"ب

5-eyleyen Mehmed Celâleddin ���ن ���* +Vل ا�*@B@ا

6-Bey’in medfen-i mahsûsudur ر*b"s(� � -�ڭ �*�

7-rızâen lillâh el-fâtiha ����#ء 1 ا��aر

8-1315-1317 (m.1897-1899) ١٣١- ١٣١٧�

Yan tarafında betonla tutturulmuş olan taşta ise:

1-………..(okunamadı) …………….

2-el-merhûme, el-mağfûre %"�� ا��$#"ر�ا��

3-Fatıma Hatun ��0 /��"ن��

F-KILAVUZ CAM ĐĐ YAKININDAK Đ METRUK MEZARLIK

Kitabe No:1 (yıpranmış)

1-………….. …………

2-…… Hattâb Melik-i ]�� ب��#………

3-Rabbi’r-Raûf Ali bin Şeyh Vefâ �Bؤف ��( �� ��] و رب ا�

III-HAZ ĐRELERDEK Đ MEZAR K ĐTABELER Đ

A-AL Đ BABA CAM ĐĐ

Kitabe No:1 (yıpranmış)

1-hüve’l-hayy �ه" ا��

2-………………bir kimse آ��� -……………...

3-el-hazer her kimse……………..ber-cihan +�2ن آ��� ………- ا��;ر ه

4-Şeyh Ali……………………bendesi �� �*�-………….. �BE `�4

5-azm-i ‘ukbâ eyledi ……………..heman ى…………ه��ن*B@��5 اE مNE

6-……evlâdı ki Şeyh Hüseyin Efendi işbu..…. ......"�4ا��*ى ا ���% `� ......او:دى آ� 4

7-ocağı………………eyledi teslîm-i cân ن�+ A�B�� ى*B@………ا �او+$

8-cevher-i tarîhin…………geldi üçler……… ..........BXى او*Bڭ........آ� +"ه ��ر@)

9-buldu Sübhânın ……………..ol zaman اول ز��ن…………� -"�*ى �����

Kitabe No:2 (yıpranmış)

1-hüve’l-hayyu lâ yemût : @�"ت �ه" ا��

2-hemîşe derd-i fikr ile olurken hâline şakir �4آ ����/ � ه���3 درد �R�B@ او�"رآ

3-irişdi ‘irci’î emri dokundu şem’ine Tâhir ى ����4 �0ه*�L"0 ىا� �4*ى ار+�ا@

4-………ser koydu sadrına ………eyva’llah 1ر@��………ا@"ا*b ى*@"L �……..

5-müheyyâ itdi………..…..oldu hem nâzır ��� Aا@'*ى..…………او�*ى ه ��2�

6-idüb rişte-i ömrün ……………meliki’l-mevt ا��"ت mB� ………�@�E �d'4ا@*وب ر

7-servetin ……………almadı saymadı hâzır ا���ىى /��*�@�b ……… � و�

8-çıkub…………….menkûtan nakale tarih �5"ب.…………��5"�0 �85 ��ر@X

9-……………………Şeyh Tahir �0ه `�4…….……….

10-1267(m.1850) ١٢�٧

Kitabe No:3

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-sâdât-ı Nakşibendiyye �@*��35� دات��

3-ve ‘ürefây-ı billâhdan ��E2*نوB��- ى

4-Kazgancı zâde زاد� �7�� �Lز

5-Mehmed Emin edîb-i Sivâsî "�� اد@�� ��ا�����* ا�

6-kaddese sırruhû �� س*L

7-rûhîçün el-fâtiha ن ا�#����ر"k�و%

8-sene1335 (m.1916) ���١٣٣�

Kitabe No:4 (yıpranmış)

1-sene 1240 (m.1824) ���١٢�٠

2-Allâhümme erham hâza kabru’l-merhûm %"ما�� �L ه;ا A%ار A2Bا�

3-el-mağfûr ilâ rahmeti Rabbi’- ر%�6 ربا��$#"ر �ا�

4-l-ğafûr es-seyyid eş-şeyh � ا�$#"ر ا���* ا�3

5-……………………Efendi ا��*ى……………

6-rûhîçün ن"k� رو%

Kitabe No:5 (kırık)

1-nakale el-merhûm %"م85 ا���

2-………..ibn-i el-(?) ibn-i el-hac ا���ج � ..……ا-� ا��م ا-

3-……….Allah………….. .............1ا...........

Kitabe No:6 (yıpranmış)

1-hâza kabru’l-merhûm el-mağfûr………… ………. %"م ا��$#"را�� �L ه;ا

2-ilâ rahmeti’llâhi te’âlâ Demircan ن�+� ا�� ر%�6 ا1 ����� د�

3-………………………… …………………..

Kitabe No:7 (kırık)

1-hüve’l-hayy �ه" ا��

2-hâza kabri’l-merhûm el-muhâcir fî sebîli’llâhi 18 ا� ه;ا �L ا��%"م ا���2+ �� ��

3-……………Dağıstan Nuh "ح�ن �'� .……………دا

4-…..………..Dağıstânî Allâhümme………. ………A2Bا� ���'� .……………دا

5-ve ilâhe ve sûreti’l-fâtiha ve teveffâ ��"� و ا�� و �"رة ا�#���� و

6-fî gurre-i Rebîü’l-Âhir sene 123 (1123) (Mayıs 1711) ��� /:ا ��ة ر- ��١٢٣

Kitabe No:8

1-hâza kabru’l-merhûm %"ما�� �L ه;ا

2-el-mağfûr er-Râcî ilâ rahmeti Rabbihî �-ر%�6 ر �ا� �ا+ا��$#"ر ا�

3-el-ğafûr Dağıstan ن�'� ا�$#"ر دا

4-Ali Edhem Han rûhî �%ن رو�/ Aاده �BE

5-içün el-fâtiha h. ىن ا�#���� ه7"k@ا

6-sene1250 (h.1834) ���١٢�٠

Kitabe No:9 (yıpranmış)

1-hüve’l-hayyu �ه" ا��

2-……………..…………ide rûhuna ��%اد� رو…………………….

3-okuyanlar bulalar cennete …………fâtiha ����� ……�'�+ � ��"- B���Lاو

4-bûy-ı Hak’dan irci’î emrini işitdi…………. ………ا4'*ى � -"ى %5*ن ار+�� ا�@

5-rûhunu teslim eyledi Mahmud Efendi……….. …….ى ���"د ا��*ى*B@ا A�B�� ��%رو

6-rûhu şâd olsun de-mâdem …….……anın ڭ��4د او��"ن د��دم…………ا �رو%

7-‘azm idüb mevlâsına cennetden buldu râyiha ��@م ا@*وب �":��� +�'*ن -"�*ى راNE

8-cevher-i tarihini bir er geldi tahrîr eyledi ى*B@ا @ى ��*Bار آ - �ر@)��� ه"+

9-okuyanlar kabrinin taşın okusun fâtiha ����� ن"�"Lڭ 4�0ڭ او��L B���Lاو

10-sene h.1292 (m.1875) ى���١٢٩٢ ه7

Kitabe No:10 (yıpranmış)

1-fe’tebera yâ uli’l-elbâb ا: ا���ب �او� �@ �'E��

2-fenâ dârına geldi bir dem oldı bunda misâfir ���� �*�"- دم او�*ى ى -*Bدار@�� آ ���

3-meğer seyf-i ecel çıkmış ğılâfından olub hazır a�% ن او�"ب*��V ��5X 8+ا [��R�

4-………………….nihânı istedi mühlet ,B2� �2ن ا�'*ى�…………

5-revânın virmeğe itdi niyâz-ı Hazrete vâfi ��وا ��زى %_�� روا�� و@��R ا@'* �

6-………bu ma’sûmun çıkub …….didi tarih .……-" ��s"�ڭ 5X"ب .……د@* ��ر@

Not: Haşr(59)/2 nolu âyette “ر�s-ا� �او� �@ �'E��” şeklinde yer almaktadır. Muhtemelen âyet

değiştirilerek yazılmış.

Kitabe No:11 (kırık)

1-hüve’l-hallâku’l-bâkî

2-küllü men ‘aleyhâ fân ve yebkâ vechu Rabbike zü’l-celâli

3-ve’l-ikrâm hâza kabru………………….ibn-i Mehmed Han

4-Allâhümme’ğfir…………ve mevtuhû fî gurre-i şehr-i Rebîü’l-Evvel

5-‘azmuhâ fî sebîli’llâhi……………………………….

6-men mâte garîben fe-kad mâte şehîden sadeka Rasûlullah

7-1247 (Ağustos 1831)

�Lق ا���V(ه" ا�

��2 ��ن و @�5� و+� ر-m ذو ا�V7ل BE � آ8 �

و ا:آام ه;ا �L ...................ا-� ���* /�ن

��ا�ولو �"�� �� �� 24 ر- .......... # ا�A2B ا

�8 ا1 ................................ �� ��2 ��NE

� ��ت @�� �5* ��ت 24�*ا b*ق ر�"ل ا1 �

١٢�٧

Kitabe No:12

1-ol Hüdâ-yı zü’l-Celâl-i Kibriyâ �@ل آ�V7اول /*اى ذو ا�

‘avn kıldı bu menâr itmâm-râ ى -" ���ر إ���م را*BL ن"E

2-bânisi Şeyh Feyzullah-nâm işte �'4م ا��ا1 ��� `�4 ����-

cây-ı ‘adn ola makâm-ı eshiyâ +���ى E*ن او�� ��5م ا�)

3-bu ‘ibâdet-haneyi kıldı tezyîn ��@N� ى*BL �d��/ دت��E "-

hayr-ı kâmın kıl müyesser ey Hüdâ اى /*ا ��� 8�L �� آ��/

4-muhtasar kıl kâtibâ tarih digil 8R@ر@` د�� ����8 آ��L s'(�

kün makâmın ez-behişt-dâd ��5ڭ از -32'*اد� � آ

5-sene1200(m.1785) ���١٢٠٠

Kitabe No:13

1-bu câmi’ ferah-efzâ namazgâh-ı ümem Aزآ�� ا����ا N�ح ا� ���+ "-

müşeyyed oldu bu tarz üzre çâr-erkânı ��ز اوزر� +�ر ارآ�او�*ى -" 0 *�3�

2-medâr-ı feyz-i ilâhi ve beyt-i Rahmânî ����%ر ,� �*ار ��� ا�2� و -

harîm-i hürmetinün mü’minîn mihmânı ����2� ���I� ڭ�'�% A@%

3-yapıldı sâye-i Abdülhamid Han’da kim A� @�BQ*ى ��@� �E*ا����* /��*� آ

semâ-yı re’fetinün adl ü cûd bârânı ��ل و +"د -�را*E ى رأ�'�ڭ���

4-‘Atiyye-gâh-ı Hudâdur mesâcid ey mü’min ��I� آ�� /*ادر ���+* اى ��?E

namaz kıl oturup eyle zikr-i Sübhânî ������ ذآ �B@8 او�"روب ا�L ز���

5-niyâz-ı Hazret-i Pîr it namazdan sonra �Rb زدن���ا@, �Q تز %_���

niyâz feth ider insana bâb-ı ihsânı ����%-�ب ا �����ا@*ر ا c'� ز���

6-bin üç yüz on sekiz oldı Edîb tarihî ��/ر�� f@او�*ى اد NR� ز اون"�Xڭ او�-

harâba müşrif iken buldu böyle ‘umrânı ��ا�E �B@"- ى*�"- �R@ف اا-� �3/

7-harrerehû Arif sene 1318 (m.1900) ��� رف�E ر�١٣١٨%

B-ULU CAM Đ

Kitabe No:1

1-tarîk-i Nakşibendi pir-i ebcel 87-ا Q ��35*ى� w@0

2-mürşid-i kâmil garîbu’llah Hakkı �5% 1ا f@4�* آ��8 �

3-Gavsu’l-A’zam Şeyh Đsmail Hakkı �5% 8�Eا��� `�4 AGE:ث ا"

4-Đhrâmî engin gönlünde �*�BO"آ �R�ا �ا�ا%

5-yüce murâdı hâsıl oldu 8 او�*ىb�% ادى� �+"@

6-Toprak toprağa virildi vâsıl-ı Hak oldu او�*ى w% 8bى وا*B@@و � j0اق j0ا

7-2.8.1969 ١٩�٩.٨.٢

Kitabe No:2 (yıpranmış)

1-hüve’l-hallâku’l-bâkî

2-el-Müderris…………….ve Müftî……………..zi’

3-l-kadr ve’l-ihtirâm…….Müftizâde Seyyid, Şeyh

4-ancak evliya……………………….es-Seyyid, eş-Şeyh

5-‘Abdurrahman Efendi bin es-Seyyid, eş-Şeyh, el-Hac

6-‘Abdülmecid Efendi nevvera’llâhu kabrehum(?) ve kuddise

7-esrârehum el-fâtiha

8-fî sene 1278 (m.1861)

�Lق ا���V(ه" ا�

ا��*رس ..........و �#'� ..........ذى

�4 *� ا�5*ر و ا:/'ام .......�#'� ذاد� �

`� ا�w7 او��� ..............ا���* ا�3

�E*ا�%�� ا��*ى -� ا���* ا�3�` ا���ج

�E*ا��7�* ا��*ى �"را�L 1هA(?) وL*س

ا�ارهA ا�#����

��� ��١٢٧٨

Kitabe No:3

1-el-merhûm, el-mağfûr %"م ا��$#"را��

2-evlâd-ı Hatibzâde ذاد� f?/ او:د

3-Sivas es-Seyyid *��"اس ا���

4-eş-Şeyh ‘Abdurrahman Efendi ا��*ى � ا�3�` �E* ا�%�

5-rûhîçün rızâen lillâh 1 ء�aن ر"k� رو%

6-el-fâtiha ����#ا�

7-sene1186 (m.1772) ���١١٨�

Kitabe No:4 (yıpranmış)

Çok yıpranmış, kavuklu bir mezar taşı.

1-…………….. ........................

2-hâzihi kabru…………. ............�L �;ه

3-el-muhtaç ilâ………… ............ �ا���'�چ ا�

4-es-seyyid, eş-şeyh………. .............. � ا���* ا�3

5-………….…rûhuna ��%رو................

6-Allâhümme’ğfir……….. ...........# ا�A2B ا

7-sene …..3 ... ���٣

Kitabe No:5 (yıpranmış)

1-târîh-i Numan bin Hamdi ى*�% � ��ر@` ����ن -

2-kutub idi şehr içre bu Şeyh ‘Aziz N@NE `�4 "- �k@ا ا@*ى 24 f?L

3-ehl-i hâl olub hem milleti �'B� Aاه8 %�ل او�"ب ه

4-her ki âmed Mısır ‘ayn-ı……… kazâ �_L......... ��E s� *�P آ� ه

5-âh kim nakş-ı hüsne itdi……….. ......... �5 %��� ا@'*ى� A� ا� آ

6-‘irci’î emrine itdi imtisâl @�� ا@'*ى ا�'��لا� �ار+�

7-Ravza-i Rıdvân anda vire Hudâ /*ا �*� و@�ان ا"aر �daرو

8-şâhisâr-ı rahmet lutf ile �4/��ر ر%�6 �?] ا��

9-‘andelib-i rûhuna lâ……….. ..............: ��%رو f��*�E

10-nâm u şânın…………mezâr-ı sengine ��R�� ارىN�.......... ڭ�م و �4��

11-tâ-betâ târih içün Şeyh Mustafa �#?s� `� ��-'� ��ر@` ا@k"ن 4

12-sene1131(m.1718) ���١١٣١

Kitabe No:6 (kırık)

1-………….bu dem ‘adne revân روان ��*E دم "-.................

2-………….mevtine sade târih @د� ��ر�� ���"�.................

3-………….rahmân ola ‘Abdurrahman � ..................ر%��ن او�� �E*ا�%�

Kitabe No:7

1-hüve’l-bâkî �Lه" ا���

2-dil-i sâfî hoş gülşen-i şarâbın içdim �3Bش آ"/ ���b مدل*k@ا-ڭ ا4

3-terk itdim dünyanın hâr u hışşını ��3/ ڭ /�ر و��� �ك ا@'*م د�

4-il(el) sevmiş, sevmemiş ben koyub geçdim م*kب آ"@"L � ا@8 �"�� �"��� -

5-dehrin devleti ten kafesini ����#L �� �� دهڭ دو�'

6-rûh-ı Muhyiddin’e fâtiha kıl ihdâ 8 اه*ا�L ����� ��@*ا� �روح ��

7-Allah didi virdi son nefesini ���#� ڭ"b دىا1 د@*ى و@

8-hicrî 1314-1421(m.1896-2000) ى - ١�٢١١٣١ه7�

Kitabe No:8 (yıpranmış)

1-hüve’l-hallâku’l-bâkî �Lق ا���V(ه" ا�

2-Allâhümme’ğfir ve’rham A%و ار # ا�A2B ا

3-sâhibeti hâza’l-kabru’ş-şerîfeti 6#@3ا� 6 ه;ا ا��5�%�b

4-Mevlûde binti es-Seyyid, eş-Şeyh `� �"�"د� -�, ا���* ا�3

5-Mustafa………………… ................. �#?s�

6-…………………….’aleyhi ��BE......................

7-bi-hurmeti…………el-fâtiha ����#.............ا� 6-��

8-sene 1231(m.1815) ���١٢٣١

Kitabe No:9 (kırık)

1-…………….. .......................

2-Sîvâsî Seyyid Numan ن���� *��"ا�� ��

3-Efendi kerîmesi merhûme mağfûre ا��*ى) ��� �%"�� �$#"ر�آ

4-lehâ Şerîfe Emine Şeyhmiye(?) Hanım A��/ (?) ���2�4 ��� ��2 4@#� ا�

5-rûhîçün el-fâtiha ����#ن ا�"k� رو%

6-sene 29 Ramazan1244 (m. 3 Nisan 1829) ١٢ ن ���٢٩��

Kitabe No:10 (yıpranmış)

1-………………... ………….

2……………….. …….……

3-dua idüb didi tarih ]١د���ى >�ر��وب د��

4-gülistân-ı cinân ola ن 4=�ن او���I1آ�

5-hazar bûy-ı(?) akındının ا�*]=��=Oى ا� ر �

Kitabe No:11

1-eş-şeyh [ا���

2-Mahmud د����

3-Efendi rûhuna �=*ى رو�=Bا

4-fâtiha sene 1142 (m.1729) �= ��<�B٢`١١

Kitabe No:12

1-haza اWه

2-el-kabir, es-saîd, eş-şehid ��!ا�1$�� ا�� ا�:�5

3-el-merhûm, el-muhtaç ilâ rahmeti’llâhi Fا G�*ج ا�( ر�I��م ا��* ا��

4-Hüseyin bin Bahâddin �����!� �� ��1*

Kitabe No:13

1-bi-tarih �[�ر�I

2-fî es-sâlis ‘işrîn ���� b��cا� )B

3-min Zilkade sene =��� ذى ا�:$�+

4-erbe’a ve tis’în ve seb’a mie (h. 23 Zilkade 794, m. 10 Ekim 1392) ������� و >1$�� و ار�

C-AL Đ AĞA CAM ĐĐ

Kitabe No:1

1-bu ‘ayn-ı çeşme-i bûy-ı vefâdan ى و��دن"- �d�3X ���E "-

2-idüb sa’y-i belîğ lillah fî Allah 1ا �1 �  �B- ��� ا@*وب

3-nice yere akıdub Mustafa Paşa �4�Q �#?s� وب*�Lا ��7 @��

4-buraya hem müyesser kıldı Allah 1ى ا*BL ��� Aرا@� ه"-

5-içün şükrâne dinildi bu tarih @ى -" ��ر*B�@د ��اR4 ن"k@ا

6-Hüdâ’ya çok sipas(?) elhamdülillah 1*س ا����j� ق"X �@ا*/

7-işbu câmi-i şerif Behram Paşazâde �4 زاد��Q ام@] -2ا�4" +��� 4

8-Mustafa Bey tarafından inşâ olunmuşdur *3�3 او����*ن ا��ڭ 0- �#?sر�

9-998 (m.1589) ٩٩٨

Kitabe No:2

1-hâza’l-kabru Hacı �+�% �5ه;ا ا�

2-Mustafa �#?s�

3-eş-şehir bi-veled-i *�"- � ا�23

4-Behram Paşa �4�Q ام2-

Kitabe No:3

1-hâza’l-kabru �5ه;ا ا�

2-Ebubekir bin Hacı �+�% �- R-"-ا

3-Mustafa �#?s�

4-eş-şehir bi-veled-i *�"- � ا�23

5-Behram Paşa �4�Q ام2-

6-el-vâfi’ sene ��� ��ا�"ا

7-‘aşera ve elf (h. 1010, m. 1601) [و ا� 3E

Kitabe No:4

1-lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah "ل ا1: ا�� ا:ا1 ���* ر�

2-hâza merkad hazret-i müfessir �#� ت_% *L� ه;ا

3-Mehmed Efendi rahmeti’llâhi te’âlâ ����� 1ا��*ى ر%�6 ا *���

4-‘aleyhi rahmeti vâsi’a ر%�6 وا��� ��BE

5-sene 1111 (m. 1699) ���١١١١

D-HOCA ĐMAM CAM ĐĐ

Kitabe No:1

1-Allâhu lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyu’l-kayyûm lâ te’huzuhû sinetün ve lâ nevm lehû mâ fi’s-

semâvâti ve mâ fi’l-arz men ze’llezî yeşfe’u ‘indehû illâ bi-iznihî ya’lemu mâ beyne eydîhim ve

mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi-şey’in min ‘ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyuhu’s-semâvâti ve’l-

arz ve lâ ye’uduhû hıfzuhumâ ve hüve’l-‘aliyyu’l-‘azîm.

�� ا���"ات و �� �� ا:رض ا��� ا�5�"م : ��/;� ��6 و : �"م �� �� ا1 : ا�� ا: ه"

� ا@*@A2 و � �� ذا�; �- �� AB�@ ��ذD- :ا �*�E �#3@ ى �� /A2#B و : @��?"ن -3< �

A�Gا�� �B��2 و ه" ا��G#% د�I@ : ا���"ات و ا:رض و �� ��BE ا: -�� �4ء و �� آ�

2-nevverallâhu kabrehû fi'l-hâmis 'aşera min şehr-i Zi'l-hicce li-sene erbe'a ve seb'în ve seb'a mie.

� ��L 1"ر ا�و ������� ��� 24 ذا���7 ���� ار-� و ���� 3E S��(ا� �

(h. 15 Zilhicce 774, m. 6 Haziran 1373)

EK 2: KĐTABE FOTO ĞRAFLARI MÜZE MEZAR K ĐTABELER Đ

Müze 95/122 Müze191

Müze 196-a

Müze 196-b

Müze 223

Müze 224

Müze 226-a

Müze 226-b

Müze 227-a Müze 227-b

Müze 446 Müze 447

Müze 450 Müze 464

Müze 472 Müze 487

Müze 493 Müze 500

Müze 505-a Müze 505-b

Müze 512 Müze 521

Müze 524 Müze 530

Müze 538 Müze 553

Müze 555-558

Müze 557-a

Müze 557-b

Müze 559

Müze 645-a

Müze 645-b

Müze 646-a

Müze 646-b

Müze 843 Müze 844

Müze 845 Müze 1508

Müze 879

MÜZE YAPI K ĐTABELER Đ

Müze 187 Müze 310

Müze 439 Müze 482

Müze 494

Müze 573 Müze 590

Müze 883

Müze 1121

Müze 1122

Müze 1505

MEZARLIK K ĐTABELER Đ ABDULVAHAB GAZ Đ(YUKARI TEKKE)

Tekke 1-a Tekke 1-b

Tekke 2 Tekke 3

Tekke 4 Tekke 5

Tekke 6 Tekke 7

Tekke 8 Tekke 9

Tekke 10 Tekke 11

Tekke 12 Tekke 13

Tekke 14 Tekke 15

Tekke 16 Tekke 17

Tekke 18 Tekke 19

Tekke 20 Tekke 21

Tekke 22 Tekke 23

Tekke 24 Tekke 25

Tekke 26 Tekke 27

Tekke 28 Tekke 29

Tekke 30 Tekke 31

Tekke 32 Tekke 33

Tekke 34 Tekke 35

Tekke 36 Tekke 37

Tekke 38 Tekke 39

Tekke 40 Tekke 41

Tekke 42 Tekke 43

Tekke 44

HALFEL ĐK

Halfelik 1-a

Halfelik 1-b

Halfelik 1-baş kısmı Halfelik 1-diğer baş kısmı

Halfelik 2-a Halfelik 2-b

Halfelik 3 Halfelik 4

Halfelik 5 Halfelik 6

Halfelik 7-a Halfelik 7-b

Halfelik 8 Halfelik 9

Halfelik 10 Halfelik 11

Halfelik 12 Halfelik 13

Halfelik 14 Halfelik 15

Halfelik 16 Halfelik 17

Halfelik 18-a Halfelik 18-b

Halfelik 19 Halfelik 20

Halfelik 21 Halfelik 22

Halfelik 23 Halfelik 24

NUMAN EFEND Đ AĐLE KABR ĐSTANI

Numan Efendi 1 Numan Efendi 2

Numan Efendi 3 Numan Efendi 4

Numan Efendi 5

Numan Efendi 6

Numan Efendi 7

Numan Efendi 8

Numan Efendi 9

ÜÇ ŞEHĐTLER MEZARLI ĞI

Üç Şehitler 1-a

Üç Şehitler 1-b

Üç Şehitler 2-a

Üç Şehitler 2-b

Üç Şehitler 3-a Üç Şehitler 3-b

Üç Şehitler 4-a

Üç Şehitler 4-b

TEK MEZAR

HAZ ĐRELER AL Đ BABA CAM ĐĐ HAZ ĐRESĐ

Ali Baba 1 Ali Baba 2

Ali Baba 3 Ali Baba 4

Ali Baba 5 Ali Baba 6

Ali Baba 7 Ali Baba 8

Ali Baba 9 Ali Baba 10-a

Ali Baba 10-b Ali Baba 11

Ali Baba 12 Ali Baba 14

Ali Baba 13 ULU CAM ĐĐ HAZ ĐRESĐ

Ulu Camii 1-a Ulu Camii 1-b

Ulu Camii 2 Ulu Camii 3

Ulu Camii 4 Ulu Camii5

Ulu Camii 6 Ulu Camii7

Ulu Camii8 Ulu Camii9

Ulu Camii10 Ulu Camii11

Ulu Camii12 Ulu Camii13-a

Ulu Camii13-b

DARURRAHA K ĐTABESĐ

Kitabe No:4(Müze Envanter No Belli Olmayan)