sİnİr sİtemİ embrolojİsİ
TRANSCRIPT
SİNİR SİSTEMİNİN EMBRYOLOJİK GELİŞİMİ
Prof. Dr. İsmail Hakkı NUR
23 Oct. 2014 Embryology.ppt 3
Hayvan Nedir?
• Mercan• Kökleri var• Gövdesi ve dalları var• Bitkiye benziyor• Fakat bir hayvan mı?• Niçin?
4
Hayvan ne idi?
• Hayvan aşağıdaki özellikler mi demektir?• Çok hücreli ( bitkiler, mantarlar gibi) olduğu için mi?• Ökaryotik hücreler yani çekirdekleri, h.zarları vs
olduğu için mi ancak bitkiler, mantarlar da da var• Diploid -2n li vücut hücreleri olduğu için mi?• Mayoz gamet ürettiği için mi? (Sperm, yumurta hüc.)• Çeşitli gıdaları tükettiği için mi?• Hücreler, hücre duvarlarından(selüloz yapı) yoksun
olduğu için mi?
5
Hayvan Ne idi?• Temel yapısı ile hayvan = Tüp içinde Tüp demektir.
Vücut duvarı = Dıştaki tüp Bağırsaklar(sindirim yolu)= içerdeki tüp• Ağız• Anüs
• İlk olarak net bir şekilde söyleyebiliriz ki beyin ve genel olarak sinir sistemimiz, anne karnındaki gelişim süresince (embriyolojik dönemde) en erken ortaya çıkan ve doğum sonrasında da gelişimi en geç tamamlanan sistemdir.
• Beyin oluşumu fötal yaşamın (anne karnındaki yaşamın) 3. haftasında başlar ve teknik açıdan bakıldığında miyelinizasyon adını verdiğimiz, nöronların miyelin kılıfla kaplanmasının tamamlandığı ergenlik çağına kadar devam eder.
• Yani sinir sisteminin gelişimi insan dişilerinde 15-17 yaşa kadar, insan erkeklerinde ise 16-18 yaşına kadar sürer.
• Ancak neredeyse hiçbir insanda sinir sisteminin gelişimi bu yaşlarda sona ermez, gelişimin tamamlanmasının 30'lu yaşlara kadar devam eder.
• Burada gelişimden kasıt sadece sinir hücrelerinin sayısının artması değildir. Zira bu durum, yani nörogenez (nöronların doğuşu-çoğalması), uzun yıllar, hatta 60'lı yaşlara kadar sürebilir.
• Fakat sadece nöronların sayısının artması, beynin geliştiği anlamına gelmez.
• Beyin gelişimiyle ilgili en önemli nokta, sinaps sayısının artışıdır.
• Ne yazık ki bu artış sadece 30'lu yaşlara kadar sürebilir.
• Bu yaştan sonra ise zihinsel pratik ve çalışmayla var olan sayı korunabilir veya en azından pratik yapmayan bireylere göre daha geç sinaps azalışının görülmesi sağlanabilir.
• Organogenesis terimi sadece sinir sistemi için kullanılmaz.
• Organogenesis: Genel olarak embriyolojik dönemde görülen yapısal katmanların organlara dönüşüm aşamasıdır.
• Embryonik dönemde çift katmanlı bir vücut planı görmekteyiz(germinatif diskte). Yani iç organlar ile dış organlar iki katmanın embriyolojik dönemdeki farklılaşmasından oluşurlar.
• Ancak evrimsel süreçte ilerlediğimizde triploblastik yani üç katmanlı canlılara geçeriz.
• Bu katmanlar endoderm (iç katman), mezoderm (orta katman) ve ektoderm (dış katman) şeklinde üç katman bulunur
• Organogenezin başlangıcıyla birlikte ise bu katmanlar farklılaşarak çeşitli organlara dönüşmeye ve bu organların temellerini atmaya başlarlar. Bu nedenle insan da; 3 katmanlı bir hayvan türüdür.
• Katmanların şekillenmesi ile ilk olarak notokord şekillenir. Notocord’lu hayvanlarda nöral tüp oluşumu gerçekleşir.
2.Hafta da• İkinci haftanın sonuna gelindiğinde embriyo iki tabaka
(epiblast ve hipoblast) hücreden oluşur.
• Primitif çizgi,• Notokord,• Üç germ yaprağı gelişir
• Üçüncü haftada embriyo gastrulasyon adı verilen peryoda girer.
• Gastrulasyon iki tabakalı embriyonik diskin , üç tabakalı embriyonik diske dönüşmesine verilen isimdir. (endoderm, mezoderm ve ektoderm)
Gastrulasyon
• Gastrulasyon primitif çizginin oluşması ile başlar.
• Notokord ve üç germ tabakasının oluşması ile tamamlanır.
• Her üç germ tabakası da epiblast’tan köken alır.
• Primitif çizgi, epiblast hücrelerinin proliferasyonu ve embriyonik diskin orta (median) bölgesine göçü ile oluşur
• Başlangıçta kısa olan ve gittikçe uzayan bu çizgiye primitif çizgi adı verilir
• Primitif çizgi kaudal kısmına yeni hücrelerin eklenmesi ile uzar.
• Kranial ucunda ise yoğun proliferasyon sonucunda primitif düğüm (Hensen düğümü) adı verilen yapı oluşur.
• Primitif düğüm üzerindeki epiblast hücreleri primitif çukur şekillendirir. Aynı şekilde Primitif çizgi üzerinde de epiblast hücrelerinin içe doğru hareketi sonucu çizgi üzerinde primitif oluk oluşur.
• Primitif çizginin epiblast hücreleri, hipoblast arasına girerek embriyonik endodermi oluşturur.
• Primitif çizgiden geri kalan epiblast hücreleri ise embriyonik ektodermi meydana getirir.
Notocord oluşumu
• Primitif çukur bu uzantı içinde ileriye doğru göç ederek, bir lümen oluşturur.
• Bu uzantı ektodermle endoderm arasında uzayarak prekordal plağa erişir. Prekordal plakta endoderm ve ektoderm sıkıca birbirine yapıştığından daha fazla ilerleyemez.
• Nötokordun bu uzantısı primitif çukurdaki hücrelerin invazyonu ile şekillenir.
• Primitif çukur notokord uzantısı, içine doğru ilerleyerek nötokord kanalını oluşturur. Nötokord uzantısı artık primitif düğümden kranialde prekordal plağa kadar uzanan hücresel tüptür.
• Nötokord uzantısının tabanı altta uzanan vitellüs kesesinin embriyonik endodermi ile birleşir .
• Birleşen tabakalar gittikçe dejenere olur ve nötokord uzantısının tabanında açıklıkların oluşması ile sonuçlanır.
• Böylece notokord kanalı ile vitellüs kesesi arasında bağlantı kurulur.
• Bu açıklıklar kısa süre içerisinde birleşir ve nötokord kanalının tabanı ortadan kalkar.
• Nötokord uzantısı artıklarından yassı ve oluk biçiminde notokord plağı oluşur.
• Notokord plağında kranial uçtan başlayarak notokord hücreleri prolifere olur ve içe doğru kıvrılarak çubuk şeklinde notokordu oluşturur.
• Notokord kanalının proksimal bölümü nöroenterik kanal olarak varlığını sürdürür
• Bu kanal amnion ve vitellüs kesesi arasında geçici bir bağlantı sağlar.
• Notokordun gelişimi tamamlandığında nöroenterik kanal da kapanır.
Notokordun işlevleri• Notokord embriyonun primordial eksenini belirler, embriyoya diklik
verir.
• Aksial iskelet (kafa kemikleri ve omurga) gelişimi için temel oluşturur.
• Notokord, etrafında omurganın oluştuğu karmaşık bir yapıdır
• Notokord omur cisimcikleri oluştukça dejenere olup kaybolur. Yalnızca erişkinlerin intervertebral disklerinde nükleus pulposus olarak varlığını sürdürür.
• Etrafında kolumna vertebralis gelişir.
• Gelişmekte olan notokord, üstünde uzanan embriyonik ektodermin kalınlaşmasını ve MSS primordiumu olan nöral plağın oluşumunu uyarır.
GASTRÜLASYON
• Ektoderm’den göç eden hücreler endodermi ve mezodermi şekillendirir.
EKTODERM SİNİRSEL EKTODERM NÖRAL BORU
Notokordun oluşumu
İlkel çizgi caudale, notocord craniale doğru ilerlemeye başlar
Paraksiyel Mezoderm• Gövde iskeleti• İskelet kasları• Dermisin bir bölümü
Ara Mezoderm• Üriner sistem• Genital sistemin bir bölümü
Lateral Mezoderm • Vücut boşluklarını sarar (pleura,periton)• Kol ve bacakların bir bölümü • Dermisin büyük bölümü • Alt tabaka (endodermle süren) • İç organların mezosu
Kısaca Notokord’un (sırt ipliği)Görevleri
• 1. Embriyoya diklik sağlar ve longitudinal aksı belirler.
• 2. Etrafında kolumna vertebralis gelişir ve vertebralar oluştuktan sonra nucleus pulposus’u oluşturur.
• 3. Üstündeki ektodermi uyararak MSS’nin gelişmesini sağlayacak nöral plağın gelişimini sağlar.
• Bu katmanlardan orta katman (mezoderm) içerisinde notokord oluşur.
• Bu koruyucu yapının üzerinde, dış katmanda ise nöral tübün ilk adımları atılır.
• Bu ilkin yapılar, embriyolojik gelişimin ilerleyen kısımlarında daha da gelişir ve katmanların içe doğru bükülüp tüp benzeri yapılar oluşturmasıyla, dış katmanda nöral tüp oluşumu gözlenir.
• Daha sonra boyuna büyümeyle (mitoz ile olmaktadır) bu tüp benzeri yapı giderek uzar
Evrimsel gelişime bakış
• Evrimsel değişim ile gelişimsel değişim karıştırılır. • Zigotun oluşumundan, canlının ölümüne kadar
geçirilen hemen her değişim gelişimseldir ve evrimsel bir anlamı neredeyse hiç yoktur (bazı dolaylı katkılar haricinde).
• Ancak nesillerin, yani soyların kademeli değişimi evrimsel değişimlerdir. Örneğin sinir sistemi 1. soyda belli bir şekilde gelişiyor; ancak 1000. soyda bir başka şekilde gelişiyorsa, bu evrimsel bir değişimdir.
Ektodermin İleri Gelişimi=Nörolasyon
• 3 haftanın sonuna doğru
• Sinir plakasının yan taraflarında yukarı doğru kabarma belirginleşir ve sinir katlantıları oluşur
• Orta hattaki çizgi şeklindeki çöküntü sinir oluğu adını alır.
Sinir katlantısıAmnion kesesi
Nöral oluk
Somit
Primitif cizgi
• Nöral plağın alttaki mezoderm (notocord) tarafından indüklenmesiyle tubulus nöralisin gelişmesi başlar
NÖRAL PLAK
NÖRAL OLUK
NÖRAL BORU
EKTODERM
KRİSTA NÖRALİS
KRİSTA NÖRALİS PLAĞI
KRİSTA NÖRALİS SEĞMENTLERİ
SERVİKAL
ENSEFALON
BÖLGESİ
MEDULLA SPİNALİS
BÖLGE
BÖLGESİ
EKTODERM
NÖRAL OLUK
NÖRAL
BORU DUVARI
EKTODERM
NÖRAL BORU• 2/3 ANTERİYÖR ENSEFALON
• 1/3 KAUDAL MEDÜLLA SPİNALİS
• KRANYAL NÖROPOR 25.GÜN KAPANIR
• ENSEFALON 3 ŞİŞKİNLİK YAPAR– PROZENSEFALON– MEZENSEFALON– R0MBENSEFALON
• KAUDAL NÖROPOR 27.GÜN KAPANIR
Nöral Krista HücrelerindenGelişen Yapılar
• Spinal ganglionlar• Otonomik sinir sistemi ganglionları,• Böbrek üstü bezinin medullası• Kranial V, VII, IX, X. Sinirler,• Schwan hücreleri• Beyin ve medulla spinalis’in meningeal örtüleri
(Piamater,Araknoid)• GİS(Gastrointestinal) parasempatik ganglionları• Odontoblastlar (Pulpanın etrafındaki kemik doku)
• Tubulus nöralisin kapanması 4. somit seviyesinde başlar ve bu noktadan itibaren kranial ve kaudale doğru bir fermuarın kapanması gibi ilerler.
• Tubulus nöralisin bir süre daha varlığını sürdüren kranial ve kaudal uçlarındaki delikler nöroporus rostralis (nöroporus kranialis) ve nöroporus kaudalis olarak isimlendirilir. Nöroporus rostralis embriyonik dönemin ortalarına doğru kapanırken, nöroporus kaudalis daha geç kapanır
Nöral tüp duvarındaki nöro epitel hücreler nörobalatlara dönüşür
Nörocristal hücreler de GAMES olarak adlandırabilen hücre yapılarına gönüşür
• Ganglion= Cranial sensorik ve otonom ganglion• Arachnoid ve piamater• Melanosit• Enteric ganglionlar• Schwan hücreleri ve böbrek üstü bezinin
medullası
MSS NÖRONLARI
KRİSTA NÖRALİSTEN GELİŞEN HÜCRELER
NÖRAL BORU DUVARINDAN FARKLILAŞAN HÜCRELER
SEMPATİK GANGLİYON
SPİNAL GANGLİYON
EPENDİMA
ASTROSİT
OLİGODENDROSİT
Embriyon Döneminin Temel Özellikleri
• Her 3 germ tabakası belirli dokulara ve organlara dönüşürler
• Temel organ sistemleri ilk oluşumunu tamamlar (organogenezis)
• Organların gelişimine bağlı olarak organizmanın dış vücut şekli belirir
• Teratojenlere en duyarlı dönemdir
Sinir katlantısı
Amnion zarı kesilmiş
Nöral oluk
somit
Primitif cizgi
20. günde
• Sinir katlantıları orta hatta birbirine yaklaşır ve sinir katlantısı kaynarlar.
• Bu birleşme, önce 4. somitin olduğu boyun bölgesinde başlar
• Somit baş ve kuyruk bölgesindeki fermuar gibi birleşmele sürer.
Sinir katlantısı
Somit
Amnon zarı
Nöral kabartılar
ileri servikal (boyun) kısmında başlar, rostral (burun) ve
kavdal(kuyruk) yönlerine doğru ilerler.
23.gün
• Katlantıların ortada birleşmesi tamamlanınca sinir borusu (tüp) ortaya çıkar.
• Bu boru, baş (sefalik) ve kuyruk (kaudal) bölümlerde geçici olarak açıktır.
• –Ön sinir açıklığı• –Arka sinir açıklığı
Ön sinir açıklığı
Arka sinir açıklığı
Ön sinir açıklığının kapanması– 25. günün sonunda olur– 18-20 somitli dönemdir
Arka sinir açıklığının kapanması– 27. günün sonunda olur – 25 somitli dönemdir
Nöral tüpün kapanmış hali
• Sinir katlantıları orta hatta doğru yükselirken;• – Sinir çıkıntısındaki hücreler diğerlerinden farklı hale gelir ve
aşağıdaki mezoderme doğru göç edip epitelyal görünümden mezodermal görünüme değişirler.
• Sinir borusu kapanırken; • – Kulak kabartısı (Otik
plak)- Sonra kulak vezikülü
• – Göz taslağı (Lens plak) - Sonra mercek
Somitogenesis
Segmental olarak axial sistemi (omurga), kasları ve innervasyonunu sağlar.
Somitler , Neurolasyonun başlangıcında ön ve arka yönde olmak kaydıyla paraxial mesodermden şekillenir.
Neural tüp ve notocordun her iki yanında birbirine paralel longitudinal aksis boyunca şekillenir mozoderm hücreleri şekillendirir.
Somitler cirinal caudal yönde bir fissura transversa şekillendirir..
İlk 5 çift somit somitomer’ler başın çiğneme ve yüz kaslarını oluştururlar.
Sayıları türlere göre değişmekle birlikte 8-46 çift somit (Rabbit) her iki tarafta çift olarak bulunurlar
Somitlerin Farklanması• 4. haftanın başında• – Somitler büyümeye ve içe notokorda doğru
hareketlenip onu çevrelemeye başlar, bunlara sklerotom denir, oluşturdukları dokuya mezenşim denir.
• – Sklerotomlardan kemik ve kıkırdak oluşur.
SOMİTLER
• Paraksiyal mezoderm; nöral tüpün her iki yanında baş bölgesinde somitomerleri oluşturur. Üçüncü haftanın başında “somitomer” denilen bu paraksiyal mezoderm hücreleri halka şeklini alarak oksipital bölgeden kaudale doğru “somit” adı verilen doku bloklarını meydana getirir
• 1-3 . Somitler geçici yapılar olmasına rağmen omurgalı embriyolarında vertebranın segmental organizasyonunu için önemlidir.
• Vertebra ve kaburgalar, sırt derisi dermisi, sırt iskelet kasları, vücut duvarı iskelet kasları ve ekstremite kasları somitlerden köken alan hücrelerden gelişen yapılardır.
• Somitlerin dış yüzüne bakan bölümünde dermatom, bunun iç yüzünde myotom oluşur.
• – Her myotom kendi kaslarını oluşturur.• – Dermatomlardan da dermis ve hipodermis
oluşur.
Kısaca her somit kendine ait
• Sklerotomu ile kıkırdak ve kemik elemanlarını,• Miyotomu ile kas dokusunu,• Dermatomu ile de derinin dermis ve deri altı
bağ dokusunu oluşturur.
Ara Mezoderm’den• Boyun ve üst sırt bölgesindekilerden• – Nefrotom gelişir• Daha aşağıdakilerden• – Nefrojenik kordonlar gelişir
• İlk anatomi uzmanları birçok
beyin yapısını gündelik
yaşamda kullanılan nesnelere
benzerlikleri temelinde
adlandırmışlardır (örneğin.:
Amygdala (badem),
hippocampus(deniz atı), genu
(diz), cortex (kabuk), pons
(köprü), uncus(çengel), vb.)
• Sinir sisteminde yönler
normal olarak nöroeksene
göre yapılır.
• Ipsilateral-(vücudun aynı
tarafındaki yapı)
• Contralateral-(vücudun zıt
tarafındaki yapı)
Sinir Sisteminin Temel Özellikleri“İsimlendirme”
• Beyin korteksinde yaklaşık 14 milyar nöron bulunur• Beyin korteksi gelişimine göre 2'ye ayrılır
• A- PALEOKORTEKS-ALLOKORTEKS: İlk gelişen korteks kısımlarıdır. Ancak daha sonra gelişen korteks kısımları buna eklendikçe giderek küçülür
• B- NEOKORTEKS-NEOPALLİUM-İSOKORTEKS: Daha sonra gelişen korteks bölümüdür.(telensefalondan gelişir ve giyrus ve sulkuslarla kıvrımlı bir yapı-beynin %90)
KAVDAL NÖROPORUS
KRANİYAL NÖROPORUS
KALP
GÖBEK BAĞI
KRANİYAL NÖROPORUS 25. GÜN
STOMODEUM
(ilkel ağız)PROC.MANDİB.
PROC.FRONT.
POSTERİYÖR NÖROPORUS 27-28. GÜN
EKSTREMİTE HATTI
KALP
28. günden itibaren nöral tübün sefalik ucunda primer beyin vezikülleri adı varilen üç dilatasyon bölgesi vardır. Prosensefalon, mezensefalon, rhombensefalon
Beynin bölümleri
5 HAFTALIK EMBRYO
T----TELENSEFALON
D---DİENSEFALON
M---MEZENSEFALON
ROMBENSEFALON Rombomerler
NOTOKORDA
MSMP
OMURİLİĞİN GELİŞİMİ (spinal kord)
• Medulla spinalis 4. çift somitin kaudalinde kalan nöral tüp’ten gelişir.
• Kapanan nöral tübün duvarı nöroepitelyal hücrelerden oluşur.
• Nöroepitelyal hücreleri duvarın tüm kalınlığı boyunca ilerleyerek, kalın bir yalancı çok katlı ( pseudostratifiye) epitel tabaka-katman oluşturur.
• Nöroepitelyal hücreleri hem birbirleriyle birleşim kurarlar hemde hızlı bölünerek çoğalırlar.
Kapanmaya başlamış somitlerin altında m.spinalis
NÖROEPİTEL HÜCRELERİ KÖK HÜCRELERİDİR
• Nöroepitel hücreleri bölünerek nöroblast ve glioblastlara faklılaşır
• Nöroblastlar nöroepitelyal tabakanın çevresinde manto tabakası olarak bilinen bir örtü oluştururlar.
• Manto tabakası daha sonra spinal kordun gri cevherini ( substantia grisea)yapar.
• Spinal kordun en dış katmanı olan manto tabakasındaki nöroblastlardan çıkan sinir lifleri içerir ve marjinal tabaka olarak bilinir.
• Marginal tabaka sinir liflerinin myelinizasyonu sonucu beyaz bir görünüm kazandığından spinal kordun beyaz cevheri(substantia alba) adıyla bilinir.
• Sinir fibrillerinin miyelinizasyonundan sonra bu tabaka beyaz renk aldığından Medulla spinalis’in beyaz cevheri olarak adlandırılır.
• Nöral tüp hücreleri manto tabakasını oluşturmak üzere göç eder.
• Manto tabakası da gri tabakaya dönüşür• Alar tabakada sensorik neyronlar bulunur• Basal tabakada motorik nöronlar şekillenir• İkisi arasındaki sınırı sulcus limitans verir
• Manto tabakasındaki hücreler marjinal tabakada toplanan aksonlara sahiptir. Bu tabaka da beyaz katmanı -cevheri oluşturur.
Bazal,Alar,Tavan Ve Taban Plakları
• Manto tabakasına nöroblastların sürekli eklenmesi sonucu, nöral tüpün her iki kenarında dorsal ve ventral bir kalınlaşma gerçekleşir.
• Bazal plaklar olarak bilinen ventral kalınlaşmalar, ventral motor boynuz hücrelerini içerir ve spinal kordun motor bölgelerini oluştururken, alar plaklar denilen dorsal kalınlaşmalar da duyu bölgelerini meydana getirirler.
• Bu iki kalınlaşma bölgesi arasındaki sınırı, sulcus limitans adlı uzunlamasına bir oluk belirler.
• Nöral tübün sırasıyla tavan ve taban plakları olarak bilinen dorsal ve ventral orta hat bölgelerinde nörobastlar yoktur. Bu bölgelerin işlevi bir taraftan diğer tarafa geçen sinir liflerine zemin oluşturmaktır.
• Ventral motor boynuz ve dorsal duyu boynuzlarına ek olarak, bu iki bölge arasında kümelenen bir grup nöron, küçük bir ara boynuz –intermediate boynuz- daha oluşturur. Bu boynuzda otonom sinir sisteminin sempatik kısmına ait nöronlar bulunur ve bu yapıya sadece spinal kordun torasik(T1-T12) ve üst lumbar(L1-L3) bölgelerinde rastlanır
MYELİNİZASYON
• MS TRAKTUSLARINDA gebeliğin ortalarında(4.AYDA )BAŞLAR, doğuma yakın (9.AYDA) TAMAMLANIR.
• ANA MOTOR YOLLAR 2 YAŞINDA TAMAMLANIR• SEREBELLUM VE SEREBRUMDA İSE Puberde
(BULÜĞ) ÇAĞINDA TAMAMLANIR.
MİTOZ GEÇİREN HÜCRE
DNA SENTEZ ZONU
MANTO TABAKASINÖROBLAST
LAR
MEZENKİMNÖRAL BORU DUVARI BAZALİ
NÖRAL KANAL LÜMENİBAĞLANTI KOMPLEKSLERİ TERMİNAL KİLİT
NÖROBLAST GÖÇÜ
RADİYAL GLİYAL HÜCRE
GÖÇ EDEN NÖROBLAST
MS
S.ALBA
RADİYAL GLİYAL HÜCRE
GÖÇ EDEN NÖROBLAST
VENTRİKÜLER
(MİTOTİK) ZON
BAZAL PLAK
ALAR PLAK
EPENDİMA
SPİNAL GANGLİYON
DORZAL KÖK
VENTRAL KÖK
TAVAN PLAĞI
TABAN PLAĞI
AK MADDE
GRİ ADDE
PİYAMATER
YÜZEY EKTODERMİ
MARGİNAL TABAKA/AK MADDE
VENTRAL MOTOR KÖK
KARIŞIK SPİNAL SİNİR
MYOTOM
SEMPATİK BEYAZ RAMUS
SEMPATİK GAMGLİYON
SEMPATİK GRİ RAMUS
AORTA
SPİNAL GANGLİYON
DORZAL DUYSAL KÖK
MENİNKSLER
DORZAL ALAR PLAK TAVAN PLAĞI
SULKUS LİMİTANS
DORZAL BOYNUZ/GRİ MADDE
TABAN PLAĞIYÜZEY EKTODERMİ
CORPUS VERTEBRA
VENTRAL BOYNUZ/GRİ MADDE
NOTOKORDA
VENTRAL DUYSAL KÖK
AK MADDE
GRİ MADDE
DORZAL DUYSAL KÖK
SPİNAL GANGLİYON
VENTRAL MOTOR KÖK
VENTRAL DUYSAL KÖK
KARIŞIK SPİNAL SİNİR
NOTOKORDA
SEMPATİK BEYAZ RAMUS
SEMPATŞK GANGLİYON
MYOTOM
LÜMEN
NÖRAL EPİTELYUM
POSTERİYÖR ARKUS VERTEBRA TASLAĞI
DORZAL BOYNUZ TASLAĞI
LATERAL BOYNUZ
POSTERİYÖR KÖK
MENİNGEAL ALAN
GELİŞEN AK MADDE
PKORPUS VERTEBRA TASLAĞI
KARIŞIK SİNİR
İNTERVERTEBRAL FORAMEN
VENTRAL FİSÜR
ANTERİYÖR BOYNUZI
DORZAL GRİ MADDE
ARA BOYNUZ
VENTRAL DUYSAL KÖK
VENTRAL KOMİSÜR
SUPSTAN SİYA ALBA
EPENDİMDORZAL FUNİKULUS
DORZAL GRİ MADDE
SPİNAL GANGLİYON
DORZAL DUYSAL KÖK
VENTRAL MOTOR KÖK
VENTRAL GRİ MADDEKARIŞIK SİNİR
KRİSTA NÖRALİSTEN HÜCRE GÖÇÜ
NÖRAL BORU
EKTODEM
SPİNAL GANGLİYON
Neuro cristal hücreler derinin pigment hücrelerinin çıktığı yerde dorsolateral olarak göç ederler
Göçleri sırasında :1)spinal ganglion, 2)sempatik ganglion, 3) adrenal medullayı oluştururlar
Crista nöralis’ten hücrelerin göcü
Medulla spinalis’in Zahiren yükselişi (Assendensi)
S-1
C-
8-HAFTALIK 5 AYLIK
YENİ DOĞAN GELİŞKİNL-2/4
L-1
GÖVDENİN DİKLEŞMESİ
M.Spinalis’in gelişimi İntrauterin yaşamın 2-3. ayında
vertabra kanalının tümünü doldururken, 6.ayda S1 de bulunur.
•Yeni doğanda alt ucu L3’de •Erişkinde L1- L2 seviyesinde bulunur
Anencephali
• Aqua ductus mesencephal (ductus ssylivus) tıkanması• Kafa 3 katına kadar büyür• Kafa kemikleri incelir süturlar açılır