sfidat e zbatimit nË praktikË tË ligjit “pËr njoftimin … · së detyrimeve ligjore,...

64
SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN DHE KONSULTIMIN PUBLIK”

Upload: others

Post on 03-Sep-2019

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT

“PËR NJOFTIMIN DHE KONSULTIMIN PUBLIK”

Page 2: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike
Page 3: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

Tiranë, tetor 2016

Page 4: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

Hartuan raportin:

Bojana Hajdini – eksperte ligjore

Ersida Sefa – menaxhere programi, Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë, Soros

Darian Pavli – drejtor programesh, Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë, Soros

Fondacioni Shoqëria e Hapur për ShqipërinëRaport “Sfidat e zbatimit në praktikë të ligjit “Për njoftimin dhe konsultimin publik”

AdresaRr. Qemal Stafa, pallati 120/2, Tirana, Albania

Tel: +355 4 22 34 621/ 22 34 223/ 22 35 856

Fax: +355 4 22 35 855

E-mail: [email protected]

Web-page: www.osfa.al

Design & layoutHenrik Lezi

Page 5: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

Tabela e përmbajtjes

Përmbledhje ekzekutive 6

1. Qëllimi i raPortit 14

2. metodologjia e Përdorur, materialet e analizuara dhe kufizimet 16

3. konsultimi Publik – hallkë e Procesit legjislativ dhe element thelbësor 20

i një Qeverisjeje të haPur dhe demokratike

4. dobitë e Procesit të konsultimit Publik 24

5. historik i Procesit të konsultimit Publik në shQiPëri 26

6. rregullat ligjore të Procesit të njoftimit dhe konsultimit Publik në shQiPëri 30

7. analizimi i situatës 38

8. rekomandime 52

shtojca 58

Page 6: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

6

Një qeverisje e hapur dhe gjithëpërfshirëse mbështetet në tri shtylla kryesore: transparencë, pjesëmarrje dhe llogaridhënie. 0Pt

Page 7: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

70Pt Shqipëria, më 30 tetor të vitit 2014,

miratoi ligjin “Për njoftimin dhe

konsultimin publik”, nr. 146/2014, një

akt ky kushtuar tërësisht procedurave

që duhen ndjekur për një proces

konsultimi publik sa më efektiv. Ky ligj

hyri në fuqi në maj të 2015-ës. Në mars

të vitit 2016, Fondacioni Shoqëria e

Hapur për Shqipërinë, Soros, ndërmori

nismën për matjen e progresit të

zbatimit në praktikë të këtij ligji në një

fazë të parë, duke analizuar proceset

e njoftimit dhe të konsultimit publik të

këtyre institucioneve për një periudhë

9- mujore, nga momenti i hyrjes në

fuqi të ligjit (datë 24 maj 2015), deri

në shkurt të vitit 2016. Kjo periudhë

vlerësohet të jetë e mjaftueshme për

të nxjerrë në pah një rezultat të parë

për shkallën e zbatimit të tij, si dhe për

ndërgjegjësimin e organeve publike dhe

të palëve të interesuara.

Objekt i monitorimit dhe vlerësimit

të zbatimit të ligjit nr. 146/2014 “Për

njoftimin dhe konsultimin publik” u

vendos të ishin vetëm institucionet

qendrore të administratës: Kryeministria

dhe 18 ministritë e linjës. Për këtë

arsye, institucioneve objekt monitorimi

iu dërgua një kërkesë për informacion

lidhur me zbatimin e procesit të njoftimit

dhe të konsultimit publik për periudhën

9-mujore. Të dhënat e kërkuara u

përzgjodhën të tilla që, përveçse

informojnë për shkallën e përmbushjes

së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe

si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe

të zbatimit nga organet publike të këtij

ligji. Gjithashtu, zbatimi i një pjese të

detyrimeve ligjore u vlerësua edhe mbi

bazën e verifikimit të publikimit në faqet

zyrtare të internetit të institucioneve të

dokumenteve për të cilat ligji dhe vetë

procesi kërkojnë publikim.

Vlen të theksojmë se në përpunimin

dhe evidentimin e gjetjeve janë hasur

kufizime dhe vështirësi të shumta për

shkak të mungesës apo të mangësisë së

informacionit të ofruar nga institucionet

objekt monitorimi, sa kohë ato ishin

baza kryesore e analizës.

• Nga 19 institucione gjithsej

kthyen përgjigje për kërkesën për

informacion vetëm 13 institucione

(ose 68% e tyre), pavarësisht

vonesave (të cilat variojnë deri në

Përmbledhje ekzekutivetë tria këto shtylla, komplementare të njëra-tjetrës, duhet të ecin e të përmbushen paralelisht, pasi janë pjesë e një procesi që promovon vlerat bazë të demokracisë, përfaqësuese në një vend. në këtë kuadër, nuk mund të kuptohet një qeverisje e hapur, pa pjesëmarrjen apo pa përfshirjen e publikut dhe të shoqërisë civile në proceset e politikëbërjes dhe të vendimmarrjes.

Page 8: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

8

23 ditë pune), ndërsa 6 të tjerat (ose

32% e tyre) kthyen përgjigje vetëm pas

një procesi ankimimi pranë Komisionerit

për të Drejtën për Informim dhe

Mbrojtjen e të Dhënave Personale.

Informacion të plotë për 5 kërkesat e

parashtruara dhanë:

• 4 institucione (ose 21%), ndërsa

• 15 institucionet e tjera (ose 79 %)

ofruan informacion për 1 deri në 4 nga

kërkesat e parashtruara.

Ky monitorim shërbeu edhe si një test që

provoi se institucionet qendrore shfaqin

ende probleme serioze me zbatimin si

duhet të ligjit “Për të drejtën e informimit”

si dhe me konceptin e transparencës

proaktive. Edhe pse shumica dërrmuese

e informacionit të kërkuar duhet të ishte

bërë publike në mënyrë proaktive nga vetë

institucionet shtetërore, pa një kërkesë me

shkrim, sërish 79% e institucioneve ofrojnë

informacion të pjesshëm dhe sigurimi i këtij

informacioni, edhe për një organizatë si

Fondacioni Soros bëhet i vështirë, kërkon

përpjekje të vazhdueshme dhe kohë.

Qëllimi i kryesor i raportit është që, pas

një analize për rëndësinë që ka procesi

i konsultimit publik në vendimmarrje, në

parimet që e udhëheqin atë, pas përshkrimit

në detaj të procesit të konsultimit publik

dhe të detyrimeve që burojnë për organet

publike nga ligji nr.146/2014, të paraqesë

gjetjet mbi situatën aktuale të zbatimit të tij

duke vënë në pah problematikat e shfaqura.

Në fund janë përpunuar disa sugjerime

dhe rekomandime, të cilat mendojmë

se i shërbejnë, si organizimit më të mirë

RegjistRi elektRonik pëR njoftimin dhe konsultimin publik ende nuk është bëRë funksional.

maNgësiTë

mungojnë kooRdinatoRët e njoftimit dhe të konsultimit.6 nga 19 institucione nuk kanë dëRguaR infoRmacion pëR kontaktet e tyRe

ka institucione që e aplikojnë pRocesin e konsultimit mbi baza selektive, duke e aRgumentuaR këtë shkak me natyRën e mbylluR apo me Rëndësinë e vleRësuaR pRej tyRe të pRojektakteve

Page 9: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

9

të punës në funksion të efektivitetit të

procesit të konsultimit publik, ashtu edhe

ndërgjegjësimit të palëve që përfshihen në

të. Për shkrimin e këtij raporti, analizën e

bërë dhe evidentimin e gjetjeve u përdor

kryesisht metoda cilësore (përshkruese,

analizuese) dhe, për sa ishte e mundur, ajo

sasiore.

Për sa rezulton nga analizimi i

informacionit të dërguar ose të publikuar

nga institucionet, cilësisë a plotësisë

së tij, apo edhe nga interpretimi i

mungesave të informacionit, arrijmë në

përfundimin se njohja dhe zbatimi i ligjit

nr.146/2014 nga ana e institucioneve

qendrore të pushtetit ekzekutiv është

në nivele të ulëta. Ato ende nuk janë

të ndërgjegjësuara sa dhe si duhet për

rëndësinë e procesit të njoftimit dhe të

konsultimit publik në vendimmarrje, si

dhe të hallkave dhe procedurave që e

bëjnë atë efektiv. Vërehet se një pjesë

e mirë e institucioneve qendrore të

monitoruara nuk përmbushin si duhet,

apo i përmbushin në mënyrë të pjesshme

detyrimet që ligji u vë në ngarkim, në

kuadër të procesit të konsultimit. Zbatimi i

procedurave të njoftimit dhe të konsultimit

publik në hartimin e legjislacionit bëhet

ende në mënyrë jouniforme dhe jo në

përputhje me standardet e përcaktuara

ligjore, duke u lënë shteg abuzivizmit,

cenimit të aksesit dhe barazisë së të

gjitha palëve të interesuara në proceset

konsultuese, mosrespektimit të afateve

ligjore, mospublikimit të përmbledhjeve

të rekomandimeve të pranuara apo

argumenteve për mospranimin e tyre.

një pjesë e institucioneve publike nuk i kanë të publikuaRa në pRogRamin e tRanspaRencës planet e tyRe vjetoRe të cilat lidhen me pRocesin e vendimmaRRjes

mangësi vëRehen edhe në pRocesin e pëRpunimit të komenteve dhe të Rekomandimeve të aRdhuRa pëR pëRmiRësimin e pRojektakteve.

njoftimi i pRocesit të konsultimit nuk i koRRespondon gjithmonë

këRkesave të këRkuaRa nga ligji lidhuR me publikimin e tij, apo

elementeve pëRmbajtësoRe

mangësi konstatohen edhe në detyRimin e oRganeve publike pëR haRtimin dhe publikimin

e RapoRtit vjetoR pëR tRanspaRencën në pRocesin e vendimmaRRjes

Page 10: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

10

Disa nga mangësitë e vëna re mund të

përmblidhen si më poshtë:

Së pari, nga informacioni i marrë dhe ajo që

na rezulton nga faqja www.konsultimipublik.

gov.al/ konstatohet që, edhe pse kanë

kaluar gati 2 vjet nga miratimi i ligjit,

Regjistri elektronik për njoftimin dhe

konsultimin publik ende nuk është bërë

funksional. Ky Regjistër është konceptuar

të jetë një pikë qendrore konsultimi, nga

ku të gjitha palëve të interesuara do t’u

sigurohet akses dhe do t’u mundësohet

komunikimi me organet publike. Megjithëse

ligji parashikon mjete dhe mënyra të tjera

alternative për t’i bërë publike projektaktet

që konsultohen, mendojmë që bërja

funksional sa më parë e këtij Regjistri,

përtej përmbushjes së një detyrimi ligjor,

do të lehtësonte një ndër fazat kyçe të

konsultimit, që është aksesi i publikut dhe

i palëve të interesuara për nismat ligjore,

strategjike apo politikat kryesore qeverisëse

si dhe transparencën ndaj tyre në çdo hap

të kryer.

Së dyti, koordinatorët e njoftimit të

konsultimit, megjithëse janë ndër personat

kryesorë dhe përgjegjës në bashkërendimin

dhe administrimin e punës që kryhet

në kuadër të njoftimit dhe konsultimit

publik, një pjesë e institucioneve (6 nga

19 institucione ose 31 % e tyre)

nuk kanë dërguar informacion

për kontaktet e tyre. Kjo na bën të

dyshojmë se në momentin e raportimit ato

ende nuk kishin caktuar një person që të

mbajë këtë pozicion.

Së treti, megjithëse ligji është i qartë dhe

shterues për rastet në të cilat aktet nuk i

nënshtrohen konsultimit publik (çështjet

e sigurisë kombëtare, për aq sa ato

përbëjnë sekret shtetëror; marrëdhëniet

ndërkombëtare; aktet nënligore; aktet

normative, me fuqinë e ligjit; emergjenca

civile apo raste përjashtimore të

parashikuara me ligj), konstatohet se ka

institucione që e aplikojnë procesin e

konsultimit mbi baza selektive, duke e

argumentuar këtë shkak me natyrën e

mbyllur apo me rëndësinë e vlerësuar prej

tyre të projektakteve.

Së katërti, një pjesë e institucioneve publike

nuk i kanë të publikuara në programin e

transparencës planet e tyre vjetore të cilat

lidhen me procesin e vendimmarrjes (më

shumë se gjysma e institucioneve

të monitoruara, 11 nga 19 gjithsej

ose 58%, i kanë këto plane, ndërsa

8 prej tyre apo 42% nuk i kanë të

publikuara). Mendojmë se kjo mangësi

ndikon edhe në të drejtën e vetë publikut

për t’u informuar me nismat ligjvënëse,

për të kërkuar marrjen e një nisme apo për

fillimin e një procesi konsultimi. Vërejmë

se edhe në rastet kur institucionet e kanë

publik planin e vendimmarrjes për vitin në

vijim, nuk kanë të përcaktuar një kalendar

për periudhat dhe afatet e konsultimit

publik për secilin, gjë që do ta bënte më

trasparent e më gjithëpërfshirës procesin.

Së pesti, problematika janë vërejtur edhe

gjatë fazave të organizimit të proceseve të

konsultimit. Ndodh që njoftimi i procesit

të konsultimit të mos u korrespondojë

gjithmonë kërkesave të kërkuara nga ligji

lidhur me publikimin e tij, apo elementeve

përmbajtësore. Sa kohë që njoftimi

është hapi i parë i një procesi konsultimi

publik, në çdo rast ai duhet të jetë sa

më i rregullt dhe të lejojë hapësira e

mundësi për një përfshirje sa më të gjerë

të qytetarëve apo të grupeve të interesit.

probleme kemi konstatuar edhe

në administrimin e dokumenteve

apo të procesverbaleve që

dokumentojnë konsultimin e

kryer apo diskutimet e mbajtura

në takimet e drejtpërdrejta apo

në debatet publike. tregues për

këtë është fakti se dokumente për

këto procese kanë dërguar vetëm

7 institucione, nga 19 gjithsej

(37%). Mbajtja e tyre ka rëndësi thelbësore,

Page 11: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

11

sa kohë ato kanë statusin e dokumenteve

zyrtare.

Së gjashti, mangësi vërehen edhe në

procesin e përpunimit të komenteve

dhe të rekomandimeve të ardhura për

përmirësimin e projektakteve. Ligji

kërkon që projektakti të jetë i shoqëruar

me një përmbledhje të rekomandimeve

të pranuara. Në rast mospranimi,

përmbledhja e arsyeve të refuzimit, ndër

të tjera, duhet të publikohet dhe të

aksesohet nga palët e interesuara. Në

dokumentet që shoqërojnë projektaktin,

rezulton se institucionet janë shprehur

për procesin e konsultimit, por ato nuk

kanë dhënë një përmbledhje të

rekomandimeve të pranuara,

atyre të refuzuara dhe arsyeve

për mospranimin e tyre. sa i takon

publikimit të tyre, vetëm 4 nga

19 institucione (21%) rezulton

të kenë dërguar relacionet e

projektakteve, të cilat nuk i

pasqyrojnë rekomandimet e

dhëna dhe ato të refuzuara ashtu

siç kërkohet nga ligji.

Së fundmi, megjithëse përbën detyrim

ligjor, mangësi konstatohen edhe në

detyrimin e organeve publike për

hartimin dhe publikimin e raportit

vjetor për transparencën në procesin

e vendimmarrjes, që është një ndër

treguesit e mbarëvajtjes së procesit

të konsultimit nga institucioni.

raportin e transparencës në

procesin e vendimmarrjes,

edhe pse në shumicën e rasteve

paraqitet në formë tabelare

dhe nuk përshkruan elementet

përmbajtësore të ligjit, e kanë

paraqitur vetëm 9 institucione

(ose 47%). 10 institucionet e tjera

(53%) raportojnë se janë në

proces draftimi apo nuk shprehen

fare lidhur me të. Ndërsa detyrimin për

publikimin e këtij raporti, deri në momentin

e verifikimit, të bërë në faqet zyrtare të

ministrive (maj 2016), e përmbushin vetëm 2

nga 19 institucionet (10%).

Sa më sipër, këta tregues evidentojnë

se, edhe pse ka kaluar një kohë e

mjaftueshme nga miratimi i ligjit “Për

njoftimin dhe konsultimin publik”, organet

publike nuk dëshmojnë shkallën e duhur

të ndërgjegjësimit dhe të vullnetit për

respektimin dhe zbatimin serioz të

detyrimeve ligjore që u burojnë nga

procesi i njoftimit dhe konsultimit publik në

vendimmarrje. Në këto kushte zbatimi i këtij

ligji kërkon jo vetëm ndryshim të mendësisë

së administratës publike, ndryshim i cili

kërkon kohën e tij, por edhe një funksionim

të saj në mënyrë sa më të zhdërvjellët, të

hapur dhe bashkëpunuese me grupet e

ndryshme të interesit.

Referuar problematikave të vërejtura, në

vijim të mbarëvajtjes së procesit në të

ardhmen rekomandojmë që:

• Institucionet shtetërore të dëshmojnë

një angazhim më serioz dhe një shkallë

më të lartë vullneti për të njohur dhe

për të zbatuar siç duhet standardet

ligjore për njoftimin dhe konsultimin

publik, për të garantuar një proces

politikëbërjeje dhe vendimmarrjeje të

hapur, transparent, gjithëpërfshirës dhe

jodiskriminues për të gjitha grupet e

interesit, subjektet e interesuara dhe

qytetarët në tërësi.

• Duke qenë se një ndër mangësitë

kryesore për monitorimin e zbatimit

uniform dhe rigoroz të ligjit nr.

146/2014 nga ana e të gjitha

autoriteteve detyruese është

mosparashikimi i një mekanizmi ligjor,

rolin parësor në mbikëqyrjen dhe

monitorimin e zbatimit të këtij ligji

duhet ta ushtrojë Ministri i Shtetit

për Marrëdhëniet me Parlamentin.

Kjo referuar përgjegjësisë së tij për

garantimin e kryerjes nga ana e

ministrive të procesit të konsultimit

me shoqërinë civile dhe grupet e

interesit. Ai duhet të monitorojë në

Page 12: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

12

mënyrë të rregullt zbatimin nga ana e

institucioneve të pushtetit ekzekutiv

të detyrimeve përkatëse që u

burojnë nga ligji “Për garantimin e

pjesëmarrjes së grupeve të interesit

dhe qytetarëve në tërësi në proceset

vendimmarrëse dhe politikëbërëse”.

Për këtë, duhet të kërkojë raportime

periodike prej tyre apo të kryejë

kontrolle kryesisht, sa herë e konsideron

të nevojshme.

• Ministri i Shtetit për Inovacionin dhe

Administratën Publike, në bashkëpunim

me Agjencinë Kombëtare të Shoqërisë

së Informacionit (AKSHI), të marrë masa

të menjëhershme për përfundimin

dhe vënien në funksion në një kohë sa

më të shpejtë të Regjistrit të njoftimit

dhe konsultimit publik. Regjistri,

përveçse do të ndikojë në unifikimin

dhe uniformizimin e procedurave dhe

dokumenteve të konsultimit, do të çojë

një hap më tej transparencën, aksesin

si dhe barazinë e qytetarëve dhe të të

gjitha palëve të interesuara në proceset

konsultuese.

• Institucionet të përfundojnë procesin e

emërimit të koordinatorëve të njoftimit

dhe konsultimit publik ose, nëse ky

proces ka përfunduar tashmë, të bëjnë

publike të dhënat e kontaktit të tyre

për grupet e interesit në faqet zyrtare

të internetit të çdo institucioni publik si

dhe në Regjistrin elektronik të njoftimit

dhe konsultimit publik. Koordinatorët

t’u nënshtrohen trajnimeve specifike

lidhur me ndërgjegjësimin për

rëndësinë e konsultimit publik,

detyrimet konkrete ligjore që burojnë

nga procesi i konsultimit, mënyrën e

zbatimit efektiv të tyre, si edhe pasojat

që vijnë nga moszbatimi i rregullt i ligjit.

• Institucionet t’ua nënshtrojnë proceseve të konsultimit publik gjithë kategorinë e projektakteve që hyjnë në fushën e zbatimit të ligjit, pa përjashtuar nga këto procese

projektakte, për asnjë arsye tjetër,

të ndryshme nga ato që vetë ligji

përjashton nga fusha e zbatimit. Në

funksion të zbatimit rigoroz të ligjit

mendojmë se duhet të njësohet

praktika lidhur me konceptin e

politikave me interes të lartë publik,

pasi, në dukje, është një emërtim i

paqartë që mund të krijojë pështjellim

në praktikë.

• Për secilën nga fushat që hyjnë më

kompetencën e tyre politikëbërëse

apo vendimmarrëse, institucionet të

identifikojnë grupet e interesit apo

palët e interesuara. Të jenë pjesë e

një database të bërë publike, e cila

duhet të jetë objekt i përditësimit

të përhershëm, qoftë kryesisht nga

institucioni, qoftë nëpërmjet kërkesës

së vetë palëve.

• Tabela me listën e projektakteve të

parashikuara për miratim në një vit

referues, e cila publikohet në Programin

e transparencës në faqen zyrtare të

ministrive dhe në Regjistrin elektronik,

të përcaktojë ndër të tjera edhe afatet

apo periudhat konkrete në lidhje

me procesin e konsultimit publik,

për aktet mbi të cilat bie ky detyrim.

Kjo tabelë të uniformizohet për të

gjitha institucionet dhe, në të, përveç

elementeve ekzistuese, të përfshihen

edhe mjeti apo forma e konsultimit

publik dhe, në varësi të këtyre të fundit,

edhe grupet e interesit me të cilat do të

kryhet konsultimi.

• Për çdo rast konsultimi, institucionet të

hartojnë, të mbajnë, të administrojnë

dhe të arkivojnë çdo dokument

të përdorur dhe të nevojshëm për

konsultimin publik, i cili duhet t’u

nënshtrohet rregullave të administrimit

të dokumenteve zyrtare. Këto akte të

bëhen publike në Regjistrin elektronik

të njoftimeve dhe konsultimeve

publike, në mënyrë proaktive.

• Projektakti të shoqërohet detyrimisht

me informacion mbi elementet

kryesore që ka një proces konsultimi

Page 13: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

13

(grupet e interesit të konsultuara,

kohën e zhvilluar, formën e konsultimit,

afatet e zbatuara, ankimet, nëse ka

pasur), si dhe me një përmbledhje të

rekomandimeve të dala nga konsultimi,

duke specifikuar ato të pranuarat dhe

duke dhënë arsyet përkatëse për të

refuzuarat. T’i çohen për mendim

Ministrit të Shtetit për Marrëdhëniet

me Parlamentin projektaktet, para se

ato të kalojnë për shqyrtim e miratim

në Këshillin e Ministrave, në mënyrë

që ai të shërbejë si një filtër kontrolli

për kryerjen e rregullt të procesit të

konsultimit. Filtër tjetër kontrolli, për

rastin e projektligjeve, mund të jetë

edhe vetë Kuvendi, më konkretisht

Komisioni parlamentar përgjegjës për

Diskutimin dhe Shqyrtimin e Projektligjit

ne rastin konkret. Në këtë fazë,

komisionet mund ta rikthejnë mbrapsht

projektligjin në Këshillin e Ministrave,

në mënyrë që organet publike të

zhvillojnë një konsultim të munguar

ose të konsideruar jogjithëpërfshirës.

Gjithashtu, gjatë diskutimit të

projektligjit në Komision, bazuar në

Rregulloren e Kuvendit, ato kanë të

drejtë të ftojnë grupet e interesit të

identifikuara prej tyre. Megjithëse

një rast i tillë nuk do të siguronte një

konsultim gjithëpërfshirës dhe efektiv,

sipas standardeve të kërkuara, do të

mundësonte në një farë mënyre të

dëgjohej zëri i grupeve kryesore.

• Organet publike, brenda muajit janar

të vitit pasardhës, sipas mënyrave që

parasheh ligji, të publikojnë detyrimisht

raportin vjetor për transparencën

në procesin e vendimmarrjes, ku të

përfshihet informacioni i kërkuar nga

ligji. Për uniformizimin e këtij raporti

të miratohet një format i standardizuar

i tij, mundësisht nga Ministri i Shtetit

për Marrëdhëniet me Parlamentin, i

cili të monitorojë edhe hartimin dhe

publikimin e rregullt të këtij dokumenti

për organet e pushtetit ekzekutiv.

Page 14: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

14

Objekt i monitorimit dhe vlerësimit të zbatimit të ligjit u vendos të ishin vetëm institucionet qendrore të administratës01

Page 15: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

1501 Koha prej gati 1 viti e gjysmë nga hyrja

në fuqi e ligjit vlerësohet të jetë më se

e mjaftueshme për të nxjerrë në pah një

rezultat të parë mbi shkallën e zbatimit të

tij si dhe të ndërgjegjësimit të organeve

publike dhe palëve të interesuara.

Objekt i monitorimit dhe vlerësimit të

zbatimit të ligjit u vendos të ishin vetëm

institucionet qendrore të administratës:

Kryeministria dhe 18 ministritë e linjës.

Raporti analizon proceset e njoftimit dhe të

konsultimit publik të këtyre institucioneve

për një periudhë 9-mujore, nga momenti

i hyrjes në fuqi të ligjit (datë 24 maj 2015)

deri në shkurt të vitit 2016.

Synimi i raportit është që, pas një analize

për rëndësinë që ka procesi i konsultimit

publik në vendimmarrje, parimeve që e

udhëheqin atë, përshkrimit të procesit

të konsultimit publik dhe detyrimeve

që burojnë për organet pubike nga ligji

nr.146/2014, të paraqesë gjetjet për

situatën aktuale të zbatimit të tij duke

evidentuar problematikat e shfaqura. Kjo

analizë do të mundësojë një panoramë

për shkallën e zbatimit, nga ana e

institucioneve publike, të detyrimeve që u

burojnë nga ligji, në kuadër të një procesi

konsultimi publik, si dhe do t’u shërbejë

ndërgjegjësimit të publikut apo palëve

të interesuara në ushtrimin e të drejtave

dhe detyrave qytetare lidhur me proceset

vendimmarrëse.

Në përfundim jepen disa sugjerime dhe

rekomandime për mënyrën e organizimit të

punës në funksion të efektivitetit të procesit

të konsultimit, si dhe të ndërgjegjësimit

të palëve që përfshin një proces i tillë, në

kuadër të përmbushjes së detyrimeve ligjore

apo të të drejtave qytetare. Rekomandimet,

përveçse kontribuojnë në zbatimin efektiv

dhe cilësor të ligjit, ndihmojnë që procesi

i konsultimit të mos mbetet formal, por t’i

shërbejë qëllimit që ai ka në funksion të:

• një qeverisjeje më të hapur,

transparente e, për pasojë, më

demokratike;

• rritjes së cilësisë së legjislacionit si dhe

• shkallës së zbatimit të legjislacionit, në

kuadër të pranimit më të gjerë të tij nga

publiku.

Qëllimi i raportitfondacioni shoqëria e hapur për shqipërinë, soros, ka marrë nismën për matjen e progresit të zbatimit në praktikë të ligjit nr.146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin publik” i cili, për shkak të rëndësisë dhe të rolit që luan në përfshirjen e publikut dhe të palëve të interesuara në proceset vendimmarrëse dhe politikëbërëse, mund të cilësohet si një ndër nismat që kontribuon drejtpërdrejt në promovimin e demokracisë përfaqësuese dhe qeverisjen e hapur.

Page 16: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

16

Për hartimin e këtij raporti dhe në evidentimin e gjetjeve u përdor kryesisht metoda cilësore dhe, për sa ishte e mundur, ajo sasiore. 02

Page 17: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

17

metodologjia e përdorur, materialet e analizuara dhe kufizimet

Ky raport është rezultat i analizës së bërë

në ndërthurjen e informacionit të marrë në

një sërë dokumentesh, si:

• ligji nr.146/2014 “Për njoftimin dhe

konsultimin publik”;

• informacionet e marra zyrtarisht

nga institucionet e përfshira në këtë

raport, Kryeministria dhe ministritë e

linjës, në përgjigje të shkresës me nr.

prot. 963, datë 11.3.2016, të dërguar

nga Fondacioni Soros1;

• vendimi nr. 64, datë 28.1.2015,

“Për miratimin e programit

të përgjithshëm, analitik, të

projektakteve që do të paraqiten për

shqyrtim në Këshillin e Ministrave

gjatë vitit 2015”;

• vendimi nr. 136, datë 24.2.2016,

“Për miratimin e programit

të përgjithshëm, analitik, të

projektakteve që do të paraqiten për

shqyrtim në Këshillin e Ministrave

gjatë vitit 2016”;

• faqet zyrtare të internetit të ministrive

1. një informacion i detajuar mbi sa u përmbahen kërkesave të fondacionit përgjigjet e institucione-ve gjendet në shtojcën nr.1, bashkëlidhur këtij raporti.

Page 18: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

18

të linjës dhe Kryeministrisë;

• udhëzimet e OECD-së për procesin e

konsultimit publik2;

• Kodi i praktikave të mira të

konsultimit publik me grupet e

interesit, hartuar nga Drejtoria e

Shëndetit dhe Konsumatorit të

Komisionit Europian3;

• raportprogreset e Komisionit Europian

për Shqipërinë, në vite të ndryshme.

Nisma për hartimin e raportit filloi më

datë 11.3.2016, me shkresën nr. prot. 963,

ku Fondacioni Soros, bazuar në ligjin nr.

119/2014 “Për të drejtën e informimit”4,

paraqiti pranë ministrive kërkesën

për informacione dhe dokumente që

i shërbejnë dhe mbahen në kuadër të

procesit të konsultimit publik. Të dhënat e

kërkuara u përzgjodhën të tilla që, përveçse

informojnë për shkallën e përmbushjes

së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe

si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe

zbatimit nga organet publike të ligjit “Për

njoftimin dhe konsultimin publik”.

Për një vlerësim sa më objektiv lidhur me

zbatimin e ligjit u kërkua bashkëpunimi i

institucioneve për dërgimin e një kopjeje

të dokumenteve të mëposhtme:

• raportit vjetor të transparencës në

procesin e vendimmarrjes, për vitin

2015;

• planit vjetor për vitin 2016, në lidhje

me procesin e vendimmarrjes;

• të dhënave të kontaktit të

koordinatorit të njoftimit dhe

konsultimit publik, të caktuar nga çdo

institucion;

• procesverbaleve dhe të

listëprezencave të mbajtura në

takimet publike të organizuara gjatë

2. shih: https://www.oecd.org/mena/gover-nance/36785341.pdf

3. shih: http://ec.europa.eu/dgs/health_food- safety/dgs_consultations/docs/code_good_prac-tices_consultation_en.pdf

4. neni 3 dhe 11 të ligjit nr. 119/2014 “Për të drejtën e informimit” .

periudhës së monitorimit në kuadër të

procesit të konsultimit publik;

• përmbledhjeve të hartuara për çdo

akt që i është nënshtruar procedurës

së njoftimit dhe konsultimit publik nga

hyrja në fuqi e ligjit, deri në shkurt

2016.

Gjithashtu, zbatimi i një pjese të

detyrimeve ligjore u vlerësua edhe mbi

bazën e verifikimit të publikimit online në

faqet zyrtare të internetit të ministrive5 të:

• projektakteve të parashikuara për

shqyrtim në Këshillin e Ministrave

gjatë vitit 2016, sipas standardeve që

kërkon ligji;

• raportit të transparencës për vitin

2015;

• akteve në proces konsultimi apo

• kopjeve të përmbledhjeve, të

mbajtura në një proces konsultimi.

Për hartimin e këtij raporti dhe në

evidentimin e gjetjeve u përdor kryesisht

metoda cilësore (përshkruese, analizuese)

dhe, për sa ishte e mundur, ajo sasiore.

Metoda përshkruese është përdorur në

sqarimin e procesit të konsultimit publik

në vendimmarrje, rëndësinë e tij, si dhe

historikun e zbatueshmërisë që ky proces

ka pasur në Shqipëri. Metoda analizuese

është përdorur në evidentimin e tipareve

të procesit të konsultimit, bazuar në

ligjin nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe

konsultimin publik” dhe detyrimeve që

burojnë prej tij, nxjerrjen e rezultateve

lidhur me shkallën e zbatimit nga

institucionet të detyrimeve që u ngarkon

ligji në procesin e konsultimit publik,

si dhe në përpunimin e gjetjeve dhe të

rekomandimeve. Metoda sasiore është

përdorur në nxjerrjen dhe përpunimin e të

dhënave apo informacioneve numerike.

5. verifikimi i mësipërm është bërë nëpërmjet aksesimit të faqeve të zyrtare të internetit të min-istrive të linjës, në periudhën 1maj -15 maj 2016.

Page 19: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

19

Duam të theksojmë se në përpunimin

dhe evidentimin e gjetjeve janë hasur

vështirësi të shumta për shkak të

mungesës apo mangësisë së informacionit

të dhënë nga institucionet objekt

monitorimi në këtë raport. Sa kohë që

analiza bazohet kryesisht në informacionin

e dërguar, në aspekte apo elemente të

caktuara të procesit të konsultimit publik

nuk kemi mundur të përpunojmë dhe

të japim të dhëna sasiore. Pa dashur ta

interpretojmë a priori mungesën apo

mangësinë e informacionit si moszbatim

të procesit të konsultimit dhe elementeve

të tij të kërkuara nga ligji, në këto raste

jemi përpjekur ta evidentojmë problemin

nëpërmjet metodës së ilustrimit të

problematikës me shembuj të konstatuar

nga informacioni i ofruar. Në çdo element

të analizuar raporti sqaron problematikën

e shfaqur konkretisht në cilindo rast të

marrë në analizë.

Page 20: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

20

Për të pasur një proces efektiv konsultimi publik duhet të përmbushen tre komponentët kryesorë të tij: njoftimi, konsultimi dhe pjesëmarrja03

Page 21: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

21

Bazuar në Kartën e Bardhë të Qeverisjes

Europiane, parimet bazë që mundësojnë

një qeverisje të mirë dhe demokratike janë:

transparenca, pjesëmarrja, përgjegjshmëria,

efektiviteti dhe koherenca6. Këto parime,

thelbësore për forcimin e demokracisë

përfaqësuese dhe shtetit të së drejtës,

gjejnë aplikim në të gjitha nivelet

qeverisëse, qofshin këto globale, europiane,

kombëtare apo lokale7.

Në kuadër të transparencës, llogaridhënies

dhe përgjegjshmërisë, organet publike

duhet të orientohen drejt një qeverisjeje

transparente dhe të hapur, ku publiku,

brenda kornizave ligjore, ka aksesin e

informacionit dhe njëkohësisht merr

pjesë në proceset vendimmarrëse dhe

politikëbërëse të shtetit. Pjesëmarrja në

këto të fundit, sa shihet si një e drejtë që

publiku ka në kuadër të qeverisjes, po

6. Për më tepër shih: karta e bardhë e qeverisjes europiane, e cila promovon një pjesëmarrje më të gjerë të qytetarëve europianë ndaj proceseve politikëbërëse të be-së. euroPean gover-nance: a White PaPer, brussels, 25.7.2001, com(2001) 428 http://europa.eu/rapid/press-re-lease_doc-01-10_en.htm

7. Po aty .

Konsultimi publik – hallkë e procesit legjislativ dhe element thelbësor i një qeverisjeje të hapur dhe demokratike

marrëdhënia që shteti dhe strukturat e tij vendimmarrëse dhe politikëbërëse vendosin me publikun e gjerë, me shoqërinë civile, me grupet e interesit apo me çdolloj forme organizimi të tyre, është një ndër treguesit bazë të një qeverisjeje demokratike.

Page 22: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

22

aq përbën edhe një detyrim qytetar. Në

të dyja rastet është shteti që, nëpërmjet

institucioneve publike të çfarëdolloj niveli,

duhet të mundësojë dhe të garantojë

një pjesëmarrje reale, efektive dhe

gjithëpërfshirëse të qytetarëve, publikut apo

grupeve të interesit në vendimmarrje.

Për këtë arsye, konsultimi me publikun

dhe palët e interesuara i projektligjeve,

strategjive qeverisëse apo politikave

kryesore me interes publik dhe impakt të

rëndësishëm në jetën e vendit është bërë

pjesë e rregullt e proceseve legjislative,

si në nivel rajonal8, ashtu dhe në nivel

kombëtar. Ky proces, përveçse shihet si

një ndër elementet e një qeverisjeje të

hapur dhe transparente, duke përbërë një

tregues matës për nivelin e demokracisë

pjesëmarrëse, shërben edhe si mjet i

rëndësishëm në kuadër të vlerësimit të

efekteve të rregullimeve ligjore9.

Sot shtetet, në nivel rajonal, kombëtar apo

lokal, kanë përfshirë procesin e konsultimit

me publikun, si hallkë procedurale

të posaçme dhe të detyrueshme në

hartimin e legjislacionit apo në proceset e

vendimmarrjes, duke rregulluar nëpërmjet

akteve specifike, si marrëdhëniet mes

palëve të përfshira, ashtu edhe procesin e

konsultimit në çdo element të vetin.

Për të pasur një proces efektiv konsultimi

publik duhet të përmbushen tre

komponentët kryesorë të tij: njoftimi,

konsultimi dhe pjesëmarrja10.

8. shih si më sipër.

9. Për më tepër për vlerësimin e efekteve të rregullimeve ligjore, shih: manualin e hartimit të ligjeve. një guidë për procesin legjislativ në shqipëri, hartuar nën kujdesit e misionit eurali-us, shtëpia botuese Pegi, tiranë, 2007, f. 34 dhe f. 61.

10. Për më tepër, shih: oecd, background doc-ument on Public consultation, https://www.oecd.org/mena/governance/36785341.pdf

Njoftimi - kërkon që institucionet, mbi

baza të rregullta, të vënë në dijeni

publikun për nismat e veta legjislative

apo politikat e tyre. I realizuar me mjete

e mënyra të përshtatshme dhe mbi baza

gjithëpërfshirëse, njoftimi mundëson një

proces konsultimi të rregullt dhe efektiv.

Që të mund të realizohet qëllimi i këtij

procesi, ai duhe të bëhet në një moment

të përshtatshëm të procedurës legjislative

duke u mundësuar palëve kohë të

mjaftueshme për pjesëmarrje, si dhe

informacion të nevojshëm për aktin që

konsultohet.

Konsultimi - kërkon gjetjen e formave dhe

të mënyrave që mundësojnë pjesëmarrjen

aktive të publikut dhe institucioneve publike

për të përfituar një shkëmbim informacioni

dhe opinionesh, i cili rezulton në identifikim

problemesh dhe dhënie zgjidhjesh të

kënaqshme për të dyja palët. Kjo ndikon në

cilësinë e legjislacionit, pranimin e tij në të

ardhmen, si dhe nivelin e zbatimit.

Pjesëmarrja - kërkon që palët e interesuara

të kontribuojnë në hartimin e politikave

apo të legjislacionit duke u bërë pjesë e

diskutimeve në grupet e punës së hartimit

të tyre, apo edhe më pas në fazat e tjera të

hartimit dhe zbatimit. Rëndësi thelbësore

në këtë kuadër ka edhe informimi i palëve

të interesuara për reflektimin e opinioneve

të tyre, apo arsyetimi i argumentuar për

mosmarrjen në konsideratë të këtyre të

fundit.

Page 23: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

23

Page 24: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

24

Konsultimi me publikun ndihmon administratën të krijojë një ide dhe vlerësim më të saktë për efektet e rregullimeve ligjore, duke e orientuar atë drejt hartimit të legjislacionit eficient dhe efektiv04

Page 25: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

25

Dobitë e procesit të konsultimit publik

janë disadimensionale, por mund të

përmblidhen si në vijim:

Së pari, nëpërmjet konsultimit ofrohet

mundësia e përfshirjes së publikut në

proceset vendimmarrëse dhe politikëbërëse,

duke garantuar një qeverisje transparente,

të hapur e më përfaqësuese, tregues këta të

rëndësishëm për ekzistencën e një shoqërie

demokratike të bazuar në parimet e shtetit

të së drejtës.

Së dyti, konsultimi me publikun dhe palët e

interesuara rrit cilësinë e akteve ligjore apo

të politikave të konsultuara. Marrja e një

numri të madh mendimesh dhe vlerësimesh

nga publiku apo nga ekspertë të fushave të

ndryshme ndikon ndjeshëm në përmirësimin

e cilësisë së akteve që miratohen duke

shmangur boshllëqet, pasaktësitë ose

gabimet që vetë administrata mund të mos

i ketë marrë në konsideratë apo të mos i

ketë vlerësuar si duhet. Po kështu, procesi

i konsultimit mund të ndikojë edhe në

balancimin e interesave të ndryshëm apo

të kundërt të subjekteve të cilat preken nga

fusha e zbatimit të ligjit.

Së treti, konsultimi mundëson, gjithashtu,

edhe njohuri paraprake për rregullat dhe

sanksionet që do të përmbajnë ligjet e

ardhshme. Për pasojë rritet niveli i pranimit

dhe shkalla e zbatueshmërisë së tij në të

ardhmen. Sigurisht, përveç ndikimit që ka

në rritjen e efektivitetit të legjislacionit,

kjo ndihmon edhe në uljen e kostove gjatë

zbatimit, si për administratën, ashtu edhe

për qytetarët.

Së fundmi, konsultimi me publikun ndihmon

administratën të krijojë një ide dhe vlerësim

më të saktë për efektet e rregullimeve

ligjore, duke e orientuar atë drejt hartimit të

legjislacionit eficient dhe efektiv. Nëpërmjet

konsultimit mund të arrihet të bëhet

identifikimi që në fazën fillestare i efekteve

dhe pasojave të padëshiruara, të cilat mund

të vijnë gjatë zbatimit te ligjit në praktikë.

Kjo, pa dyshim, bën që edhe strukturat të

cilat e miratojnë atë, të kenë një ide më

të qartë të akteve që miratojnë. Në këtë

mënyrë shmanget miratimi i një legjislacioni

të panevojshëm, që mbart kosto të mëdha

për shtetin dhe publikun, apo i atij që nuk

do të ketë shkallën e pritshme të pranimit

dhe të zbatueshmërisë.

Dobitë e procesit të konsultimit publik

Page 26: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

26

Procesi i konsultimit publik u shndërrua në detyrim ligjor, duke u formalizuar edhe de juro si një hallkë e detyruar e procesit të hartimit të legjislacionit apo akteve dhe politikave me interes të lartë publik05

Page 27: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

27

Megjithatë, të dyja këto akte kufizoheshin

vetëm tek e drejta e informimit për

veprimtarinë e institucioneve shtetërore

dhe nuk ofronin ndonjë mekanizëm për

pjesëmarrjen e publikut apo të grupeve

të interesit në proceset e hartimit të

legjislacionit apo të politikave me interes

publik. Elementë të përfshirjes së

palëve jashtë administratës në hartimin

e legjislacionit u vendosën në ligjin nr.

9000, datë 30.1.2003 “Për organizimin

dhe funksionimin e Këshillit të Ministrave”.

Ky ligj parashikon ngritjen, me urdhër të

Kryeministrit ose të Ministrit, të grupeve

të punës me ekspertë për hartimin e

strategjive, të politikave, të studimeve ose

të projektakteve të veçanta11 dhe lejon

të caktohen ekspertë edhe persona që

nuk punojnë në administratën shtetërore.

Megjithatë, grupet e punës të cilat

mund të përfshijnë persona nga jashtë

administratës publike, zbatohen në rrethana

përjashtimore, për projektligje të një

rëndësie të veçantë, kur fusha që mbulon

legjislacioni i propozuar është e gjerë ose

kur legjislacioni synon të vendosë ose të

11. shih nenin 12 të këtij ligji.

Historik i procesit të konsultimit publik në shqipërinjë hap thelbësor dhe fillestar për një qeverisje të hapur dhe transparente në shqipëri është shënuar nëpërmjet ligjit nr.8503, datë 30.6.1999, “Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare” dhe ligjit nr.8485, datë 12.5.1999, “kodi i procedurave administrative”.

Page 28: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

28

ndryshojë parime themelore12. Ato nuk

përbëjnë procedurë të rregullt pune.

Më tej, me miratimin e Rregullores së

Këshillit të Ministrave13, ndër të tjera,

u parashikua që drejtoritë juridike të

ministrive përgjegjëse për hartimin e

projektakteve, përveç konsultimeve me

strukturat brenda edhe jashtë institucionit,

të organizojnë edhe këshillime me struktura

të shoqërisë civile, veprimtaria e të cilave

lidhet me objektin, qëllimin dhe zbatimin

e projektaktit14. Gjithashtu, ato mund të

kërkojnë mendimin e eksperteve të tjerë,

brenda ose jashtë ministrisë15. Megjithatë,

këshillime të kësaj natyre mbeteshin në

diskrecion të institucionit për t’u zbatuar ose

jo. Rregullorja nuk përcaktonte elemente

procedurale për organizimin e procesit të

konsultimit me strukturat e shoqërisë civile

apo me ekspertët e jashtëm.

Pavarësisht kësaj, konsultimi me publikun

apo, i quajtur ndryshe, konsultimi i jashtëm

është parë si pjesë e hallkave nëpërmjet

të cilave kalon procesi legjislativ i hartimit

të projektakteve. Një gjë e tillë ka qenë e

parashikuar edhe në Manualin e hartimit

të legjislacionit16. Megjithëse me natyrë

udhëzuese, ky manual ka luajtur rol të

rëndësishëm në njësimin e praktikave

të zbatuara në hartimin e legjislacionit.

Për pasojë, procesi i konsultimit publik,

pavarësisht se jo mbi një bazë të

konsoliduar, është përdorur dhe është

zhvilluar kryesisht nëpërmjet tryezave

të diskutimit me grupet e interesit që

prekeshin nga nisma apo nga projektakti.

Një praktikë më e konsoliduar është ndjekur

12. Po aty.

13. miratuar me vendimin nr. 584, datë 28.8.2003, të këshillit të ministrave.

14. Pika 14 e rregullores së këshillit të ministrave.

15. Pika 15 e rregullores së këshillit të ministrave.

16. manuali i hartimit të ligjeve. një guidë për procesin legjislativ në shqipëri, hartuar nën kuj-desit e misionit euralius, shtëpia botuese Pegi, tiranë, 2007, faqe 51.

për aktet e miratuara për fushën e mjedisit,

për të cilat detyrimi i konsultimit me

publikun buron drejtpërdrejt nga konventa

e Arhusit17, e cila është ratifikuar dhe është

pjesë e legjislacionit tonë të brendshëm.

Megjithatë, sa kohë nuk ka pasur një

rregullim të natyrës detyruese, i gjithë

procesi i konsultimit publik është përdorur

në mënyrë sporadike, jo gjithëpërfshirëse,

në varësi të gjykimit të vetë titullarëve të

institucioneve. Për pasojë, ai nuk ka arritur

të realizojë përfitimet e dyanshme, qoftë

për institucionet publike, qoftë për qytetarët

dhe palët e interesuara. Jo rrallë ky proces

është ushtruar gjatë fazës kur projektaktet

kanë qenë duke u diskutuar në komisionet

parlamentare, duke mos dhënë kështu

efektin e dëshiruar dhe të pritshëm prej

tij. Ky fakt, i konsideruar si pikë e dobët e

procesit legjislativ, është vënë në dukje në

raportin e vlerësimit të OECD-së18 dhe në

raportprogreset e Komisionit Europian për

Shqipërinë19.

Ndërkohë, në kuadër të “Partneritet për

qeverisje të hapur”, qeveria shqiptare ka

ndërmarrë disa nisma që e vënë theksin

te transparenca, llogaridhënia, hapja me

publikun dhe përfshirja e tij në jetën publike

dhe në procesin e vendimmarrjes. Pikërisht

në kuadër të këtyre nismave, në nëntor

të vitit 2014, u miratua ligji nr. 146/2014

“Për njoftimin dhe konsultimin publik”.

Fondacioni Soros, në bashkëpunim me

aktorë të ndryshëm të shoqërisë civile, ishte

17. kjo konventë njeh të drejtën e publikut për të pasur dhe për të kërkuar informacion mjedisor, si dhe për të marrë pjesë në vendimmarrjet publike për çështje të mjedisit. ajo është ratifikuar nëpër-mjet ligjit nr. 8672, datë 26.10.2000.

18. shih raportin e oecd oecd (2013), “albania assessment report 2013”, SIGMA Country As-sessment Reports, 2013/14, oecd Publishing.http://dx.doi.org/10.1787/5jz2rqkbhqbq-en

19. kështu p.sh., në raportprogresin e komisionit europian për shqipërinë, për vitin 2014, theksohet se “…the lack of clear rules on public consultations need to be addressed.” http://ec.europa.eu/enlar-gement/pdf/key_documents/2014/20141008-alba-nia-progress-report_en.pdf, faqe 6

Page 29: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

29

ndër aktorët kryesorë që nxitën hartimin dhe

miratimin e këtij ligji20 me karakter kryesisht

procedural. Nëpërmjet parimeve dhe

procedurave që parashikon, ai ka për objekt

rregullimin e procesit të njoftimit dhe të

konsultimit publik, si dhe të marrëdhënieve

që krijohen apo derivojnë nga një proces

i tillë. Bazuar në përgjegjësinë e organeve

publike ndaj palëve të interesuara, ligji

synon garantimin e një procesi konsultimi

transparent, gjithëpërfshirës dhe efektiv,

sa u takon proceseve politikëbërëse dhe

vendimmarrëse të hartimit të projektligjeve,

dokumenteve strategjike si dhe politikave

me interes të lartë publik21.

Nëpërmjet miratimit të ligjit, ligjvënësi

synon:

• nxitjen dhe sigurimin e procesit

të njoftimit dhe të konsultimit

publik ndërmjet publikut, palëve të

interesuara dhe autoriteteve publike,

si dhe rregullimin e marrëdhënieve

ndërmjet tyre për një pjesëmarrje

gjithëpërfshirëse në procesin e

politikëbërjes dhe vendimmarrjes me

interes të lartë publik;

• rritjen e pjesëmarrjes së publikut në

vendimmarrje dhe në e-participation;

• rritjen e eficiencës së procesit të

vendimmarrjes në autoritetet publike;

20. deklaratë për shtyp “rritja e përfshirjes qytetare në vendimmarrje dhe politikëbërje”, datë 30.10.2014 http://www.osfa.al/njoftime/rritja-e-perfshirjes-qytetare-ne-vendimmar-rje-dhe-politikeberje

21. neni 5 i ligjit nr. 146/2014

• rritjen e shkallës së transparencës

dhe përgjegjësisë së autoriteteve

publike ndaj publikut dhe palëve të

interesuara22.

Në këtë mënyrë procesi i konsultimit

publik u shndërrua në detyrim ligjor,

duke u formalizuar edhe de juro si një

hallkë e detyruar e procesit të hartimit të

legjislacionit apo akteve dhe politikave me

interes të lartë publik.

22. shih relacionin e projektligjit “Për njoftimin dhe konsultimin publik” https://www.parlament.al/ëp-content/uploads/2015/11/relacioni_konsulti-mi_publik_17820_1.pdf

Page 30: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

30

Ligji vendos një detyrim të përgjithshëm sa i përket konsultimit të publikut në proceset vendimmarrëse dhe politikëbërëse për çdo institucion i çdolloj natyre apo niveli qeverisjeje06

Page 31: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

31

Në funksion të një konsultimi efektiv, ligji

nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin

publik”23 ka vendosur rregulla mbi çdo

element të nevojshëm të procesit. Më

poshtë do të përmenden këto elemente

dhe detyrimet që burojnë në kuadër të tyre,

mbi bazën e të cilave në vijim është bërë

vlerësimi i shkallës së zbatueshmërisë së

ligjit nr. 146/2014 nga institucionet objekt i

këtij raporti monitorimi.

cilat institucione kanë detyrimin

për zhvillimin e procesit të

konsultimit publik?

Sipas ligjit24, detyrimin për konsultim gjatë

procesit vendimmarrës dhe politikëbërës e

ka çdo organ publik, përfshirë këtu:

• çdo organ të pushtetit qendror që

kryen funksione administrative;

• çdo organ të enteve publike, në masën

që ato kryejnë funksione administrative;

• çdo organ të pushtetit vendor që kryen

funksione administrative;

• çdo organ të Forcave të Armatosura e

çdo strukturë tjetër, për aq kohë sa këto

kryejnë funksione administrative si dhe

• çdo person fizik ose juridik, të cilit i

është dhënë me ligj, akt nënligjor ose

çdolloj forme tjetër të parashikuar nga

legjislacioni në fuqi e drejta e ushtrimit

23. në vijim ligji.

24. neni 1 dhe neni 2, pika 9 e ligjit nr. 146/2014.

Rregullat ligjore të procesit të njoftimit dhe konsultimit publik në shqipëri

Page 32: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

32

të funksioneve publike.

Pra, në këtë kontekst, ligji vendos një

detyrim të përgjithshëm sa i përket

konsultimit të publikut në proceset

vendimmarrëse dhe politikëbërëse për

çdo institucion i çdolloj natyre apo niveli

qeverisjeje qoftë.

kush është përgjegjës për

procesin e konsultimit publik?

Në këtë pikë duhet të dallojmë dy llojet e

përgjegjësive: përgjegjësinë për kryerjen

e procesit të konsultimit dhe atë për

mbarëvajtjen e rregullt të tij. Sigurisht,

përgjegjësia e drejtpërdrejtë dhe kryesore

mbi vullnetin e zbatimit të ligjit dhe

procesin e konsultimit publik bie mbi

titullarin e institucionit. Ndërkohë, sa i

përket mbarëvajtjes së rregullt të procesit të

konsultimit, ligji kërkon emërimin pranë çdo

organi publik të koordinatorit të njoftimit

dhe konsultimit publik. Ky do të jetë personi

i ngarkuar me detyrën e bashkërendimit dhe

të administrimit të përgjithshëm të punës

për garantimin e së drejtës së njoftimit dhe

të konsultimit publik25. Koordinatori është

konceptuar të shërbejë si pikë kontakti ku

publiku apo palët e interesuara mund të

kërkojnë informacion apo të drejtat e tyre

në një proces konsultimi.

cilat projektakte, në kuadër të

procesit të vendimmarrjes së

një organi publik, i nënshtrohen

konsultimit publik?

Ligji e shtrin detyrimin për konsultim publik

në gamën kryesore të projektakteve më të

rëndësishme: projektligje, projektdokumente

strategjike kombëtare dhe vendore, si dhe

politika me interes të lartë publik. Rastet e

përjashtimit nga detyrimi për konsultim janë

shteruese dhe u referohen natyrës së aktit,

përmbajtjes së tij apo rrethanave/procedurës

së miratimit26. Konkretisht, ligji përjashton nga

procesi i konsultimit proceset e vendimmarrjes

25. neni 10 i ligjit nr. 146/2014.

26. neni 4 i ligjit nr. 146/2014.

të cilat lidhen me:

• çështjet e sigurisë kombëtare, për aq

sa ato përbëjnë sekret shtetëror, sipas

ligjit “Për informacionin e klasifikuar

“sekret shtetëror”;

• marrëdhëniet ndërkombëtare

dhe marrëveshjet dypalëshe dhe

shumëpalëshe;

• aktet administrative individuale dhe

aktet administrative me karakter

normativ, përveçse kur me ligj të

veçantë parashikohet ndryshe;

• aktet normative, me fuqinë e ligjit, të

miratuara në Këshillin e Ministrave;

• emergjencën civile;

• çështjet e tjera përjashtimore të

parashikuara me ligj27.

Një çështje e evidentuar si problematikë në

këtë rast është mungesa e qartësisë lidhur

me nocionin “politikë me interes të lartë

publik”. Ky nocion nuk është përkufizuar në

ligj e, për pasojë, vështirëson interpretimin

në zbatimin praktik. Nëse për projektligjet

dhe strategjitë, qofshin këto kombëtare apo

lokale, detyrimi për kryerjen e procesit të

konsultimit publik me palët e interesuara është i

qartë, në rastin e politikave me interes të lartë

publik mungesa e kësaj qartësie apo edhe e

një praktike të konsoliduar lë hapësirë për

abuzivizëm e subjektivizëm.

cilët janë aktorët që duhet/ apo

që kanë të drejtë të marrin pjesë

në një proces konsultimi publik

dhe të drejtat e tyre?

Ligji është përpjekur të jetë sa më i

hapur dhe gjithëpërfshirës për sa u takon

aktorëve të cilët mund të përfshihen në

procesin e konsultimit, duke mos krijuar

kritere kufizuese. Të tilla konsiderohen:

organet publike, grupet e interesit, shtetasit

shqiptarë apo personat fizikë a juridikë të

huaj me vendqëndrim të përhershëm apo

të regjistruar në Republikën e Shqipërisë28.

27. Po aty.

28. shih nenin 8 të ligjit nr. 146/2014.

Page 33: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

33

Mbetet në tagrin e organit publik që, në

përputhje me përmbajtjen e projektaktit

dhe në varësi të formës së konsultimit të

përzgjedhur, të përcaktojë edhe palët me

të cilat do të zhvillohet procesi i konsultimit

publik.

Palët e interesuara në procesin e njoftimit

dhe konsultimit publik kanë të drejtë:

• të kërkojnë informacion për procesin

e njoftimit e të konsultimit publik,

përfshirë aksesin në projektakt;

• t’u propozojnë organeve publike

fillimin e procedurës për hartimin dhe

miratimin e projektakteve, sipas planit

vjetor të procesit të vendimmarrjes,

publikuar nga organi publik;

• t’u dorëzojnë organeve publike

komente dhe rekomandime për

projektaktet që janë në proces të

njoftimit e të konsultimit publik29.

kur mund të kryhet një proces

konsultimi publik?

Sa i përket momentit se kur mund të

realizohet apo natyrës së konsultimit, ligji

u njeh organeve publike, si të drejtën e

konsultimit pasi ka përfunduar procesi i

hartimit paraprak, ashtu edhe të drejtën

e mbledhjes së informacioneve dhe/ose

opinioneve paraprake nga grupet e interesit

përpara se të nisë procesi i hartimit të aktit

përkatës30. Ligji nuk parashikon afate se kur

mund të kryhet konsultimi, si një hallkë e

veçantë në zinxhirin e procesit legjislativ. Për

pasojë, mbetet detyrë e organeve publike

ta parashikojnë këtë proces në një moment

që ofron kohë të mjaftueshme, duke pasur

në konsideratë:

• afatin e parashikuar për miratimin e

aktit nga organi kompetent, sipas

parashikimit të bërë në planin legjislativ

përkatës të projektakteve;

• natyrën dhe rëndësinë e projektaktit;

• kompleksitetin apo vëllimin e tij si dhe

29. shih nenin 9 të ligjit nr. 146/2014.

30. shih nenin 12 të ligjit nr. 146/2014.

• grupet e interesit apo palët e

interesuara, të projektuara për t’u

përfshirë në një proces konsultimi.

Në këtë kuadër, institucioni duhet të

përcaktojë paraprakisht periudhën kohore

kur parashikon të kryejë konsultimin publik.

si kryhet njoftimi i konsultimit

publik?

Njoftimi përbën hapin fillestar të një

procesi konsultimi dhe mbart një rol të

madh në mbarëvajtjen e tij. Ai duhet të

garantojë transparencë, aksesueshmëri,

gjithëpërfshirje, si dhe efektivitet të

procesit. Sa i përket njoftimit, rëndësi

përbën momenti kur bëhet. Ai duhet të jetë

i tillë që t’u japë palëve kohën e nevojshme

dhe të mjaftueshme për të dhënë mendimin

dhe opinionin e tyre. Në këtë rast ligji nuk

cakton afate. I vetmi afat i përcaktuar është

që, në rastin e takimeve publike, palët e

interesuara të informohen jo më pak se 20

ditë pune përpara takimit publik, duke u

vënë në dispozicion kopje të projektaktit

që do të diskutohet31. Për format e tjera, e

rëndësishme mbetet që njoftimi të bëhet në

një moment që ofron kohë të mjaftueshme

për konsultimin, duke pasur në konsideratë

afatin e parashikuar për miratimin e aktit

nga organi kompetent, sipas parashikimit të

bërë në planin legjislativ të projektakteve.

Në varësi të formës së përzgjedhur të

konsultimit, njoftimi duhet të bëhet me

mjete dhe mënyra jo vetëm efikase, por

edhe që gëzojnë aksesueshmëri të madhe

nga publiku apo palët e interesuara.

Ligji orienton që, nëse organi publik e

konsideron të nevojshme, njoftimi të kryhet

edhe nëpërmjet formave të tjera, si:

• me postë elektronike;

• me lajmërim publik, i cili afishohet në

mjediset e organit publik iniciues;

• me lajmërim në mediat audiovizive

kombëtare, rajonale ose lokale;

• me botimin në gazeta lokale ose në

31. shih nenin 17 të ligjit nr. 146/2014.

Page 34: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

34

dy gazetat më të lexuara në nivel

kombëtar32.

Një njoftim i rregullt duhet të përmbajë

të gjitha elementet e nevojshme për një

proces konsultimi, si:

• arsyet e nevojshme për nxjerrjen e

projektaktit, si dhe ndikimi që ai do të

ketë;

• afatin, vendin dhe mënyrën me të

cilën palët e interesuara paraqesin ose

dërgojnë rekomandimet e tyre;

• adresën e kontaktit të koordinatorit

për njoftimin dhe konsultimin publik

të organit publik për mbledhjen e

rekomandimeve dhe të komenteve për

projektaktin;

• vendin dhe datën e organizimit të

takimit publik, në rastet kur organi

publik vendos për organizimin e tij33.

Referuar ligjit, organet publike janë të

detyruara të marrin të gjitha masat e

nevojshme në mënyrë që të krijojnë

mundësi për pjesëmarrjen e publikut dhe të

të gjitha palëve të interesuara në procesin e

konsultimit publik, përfshirë:

• publikimin në regjistrin elektronik të

projektaktit34, të njoftimit për konsultim,

si dhe të të dhënave të lidhura me

konsultimin e projektakteve;

• publikimin në programin e

transparencës, të mbajtur sipas ligjit nr.

119/2014 “Për të drejtën e informimit”,

të planeve vjetore të organeve

publike që lidhen me procesin e

vendimmarrjes;

• dhënien e informacionit në lidhje me

procesin e njoftimit dhe të konsultimit

publik në të gjitha fazat, duke filluar

32. shih nenin 11 të ligjit nr. 146/2014.

33. shih nenin 13 të ligjit nr. 146/2014.

34. Çdo projektakt publikohet në regjistrin elektronik për njoftimin dhe konsultimin publik. ky regjistër është një faqe zyrtare interneti, e cila shërben si një pikë qendrore konsultimi dhe nëpërmjet këtij regjistri sigurohet akses dhe ofro-het mundësia e komunikimit të të gjitha palëve të interesuara me organin publik.

nga publikimi i projektaktit, marrja

e komenteve dhe rekomandimeve

për përmirësimin e tij, organizimi i

debateve publike e deri te miratimi i

aktit përfundimtar35.

sa është afati që u lihet në

dispozicion palëve për dhënie

mendimi në një proces konsultimi

publik?

Element i rëndësishëm për efektivitetin e

procesit konsultues është edhe përcaktimi

i një afati të arsyeshëm, brenda të cilit

palët duhet të japin mendimin e tyre. Sa i

përket këtij të fundit, ligji përcakton afatin

e 20 ditëve pune nga data e njoftimit për

procesin e konsultimit publik apo nga data e

njoftimit për procesin e njoftimit paraprak36.

Për akte veçanërisht komplekse ose të

rëndësishme, organit publik mund të zgjatë

afatin për dërgimin e komenteve deri në 40

ditë pune nga data e njoftimit 37.

Sa kohë që synimi i një procesi konsultimi

është përfshirja sa më e madhe e palëve

të interesuara dhe kontributi që ato sjellin,

organi publik është i lirë të vendosë zgjatjen

e afatit për dërgimin e komenteve ose

të vendosë të ripërsëritë fazën e marrjes

së komenteve në rastet ku ai nuk është i

kënaqur me cilësinë e tyre, apo kur nga

këto të fundit janë ngritur çështje të reja, të

rëndësishme, të cilat nuk kanë qenë pjesë e

konsultimit fillestar38.

Që palëve të interesuara t’u jepet mundësia

të kontribuojnë në mënyrën më efektive

të mundshme në procesin e përgatitjes

së projektaktit, ato duhet të pajisen me

informacionin e nevojshëm ku, krahas

dokumenteve përkatëse, në varësi të

kompleksitetit, vëllimit dhe karakteristikave

35. shih nenin 6 të ligjit nr. 146/2014.

36. shih nenin 15 të ligjit nr. 146/2014.

37. Po aty.

38. shih nenin 16 të ligjit nr. 146/2014.

Page 35: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

35

të tjera të projektaktit, t’u jepen shpjegime

për: qëllimin, problemet që do të trajtohen,

idetë e përgjithshme, ndryshimet kryesore

dhe/ose alternativat e mundshme dhe, për

aq sa është e mundur, studime apo analiza

që janë kryer për hartimin e projektaktit39.

cilat janë format apo mënyrat

me të cilat kryhet procesi i

konsultimit?

Ligji nuk përcakton forma apo mënyra

fikse me të cilat do të realizohet procesi

i konsultimit në raste të caktuara. Forma

përzgjidhet nga organi publik, rast pas

rasti, në varësi të nismës përkatëse që do

t’í nënshtrohet këtij procesi. Rëndësi ka që

forma e përzgjedhur të jetë në përpjesëtim

me impaktin publik të projektaktit që do

të konsultohet. Nga ligji rezulton se marrja

e komenteve dhe e rekomandimeve në

procesin e konsultimit publik varet nga

forma e zgjedhur e njoftimit të konsultimit.

Ato mund të jepen në formë verbale dhe/

ose me shkrim, apo mund të regjistrohen

a të mbahen në procesverbal për rastin

e takimeve publike40. Në varësi të tyre

rezulton që konsultimi mund të bëhet

nëpërmjet:

• marrjes së mendimit, me shkrim, nga

publiku apo nga çdo palë e interesuar,

pas publikimit në Regjistrin elektronik41

apo në faqen zyrtare të internetit të

organit publik;

• marrjes së mendimit, me shkrim, pas

njoftimit të përmbajtjes së projektaktit,

nëpërmjet e mail-it, te palët e

interesuara;

• takimeve publike42, në rastet kur

institucioni, referuar rëndësisë së

39. shih nenin 14 të ligjit nr. 146/2014.

40. shih nenin 11, pika 2, të ligjit nr. 146/2014.

41. regjistri elektronik për njoftimin dhe kon-sultimin publik nuk është bërë ende funksional pavarësisht detyrimit për ndërtimin e tij me vkm nr. 828, datë 07.10.2015 (www.konsultimipublik.gov.al).

42. Për më tepër, shih nenin 18 të ligjit nr. 146/2014.

projektaktit dhe interesit të lartë publik,

e përzgjedh si formë konsultimi. Kjo

mund të bëhët nëpërmjet tryezave të

diskutimit me përbërje të gjerë apo

me grupe të caktuara interesi. Në

këto raste pjesëmarrësit e shprehin

mendimin verbalisht dhe institucioni

i regjistron ose mban procesverbal

të cilin e arkivon. Gjithashtu, palët e

interesuara, pas takimit, mund t’i japin

rekomandimet me shkrim, brenda një

afati të caktuar nga institucioni, i cili nuk

duhet të jetë më i shkurtër se 20 ditë

pune.

Megjithatë, organi publik duhet të kujdeset

që forma e përzgjedhur e konsultimit të

ketë qëllim gjithëpërfshirjen, e parë kjo në

kontekstin e nismës që do të konsultohet.

Për këtë arsye, në këtë moment, rëndësi

të veçantë merr identifikimi i palëve të

interesuara apo i grupeve të interesit,

si dhe organizimi i konsultimit, në një

nga format më sipër, për të mundësuar

realisht tërheqjen e mendimit të grupeve/

subjekteve që do të preken nga nisma në të

ardhmen, apo të atyre që mund të japin një

kontribut real në përmirësimin e saj.

si administrohet procesi i inputit

të marrë nga palët e interesuara

dhe feedback-u ndaj tyre?

Organizimi i procesit të konsultimit ka

qëllim parësor mbledhjen e mendimeve,

të komenteve dhe të rekomandimeve

nga palët e konsultuara, jo për hir të

vetë procesit, por për të kontribuar në

cilësinë e projektakteve. Që të mund të

përfitohet një kontribut real, komentet dhe

rekomandimet e marra gjatë procesit të

konsultimit publik duhet të grumbullohen

nga organi publik në mënyrë të organizuar

dhe të strukturuar. Për këtë arsye, nën

kujdesin e koordinatorit të konsultimit,

institucioni duhet të dokumentojë rregullisht

procesin si dhe të mbledhë informacionet

e të përpunojë inputin e marrë prej tij43.

43. shih nenin 19 të ligjit nr. 146/2014.

Page 36: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

36

Shqyrtimi i rekomandimeve dhe vendimi për

pranimin ose për refuzimin e tyre mbetet

tagër i organit publik dhe strukturave të

tij vendimmarrëse. Projektaktet duhet

të shoqërohen me një përmbledhje të

rekomandimeve të pranuara, ndërkohë që

organi publik, në funksion të transparencës,

nëse rekomandimet e palëve të interesuara

nuk janë pranuar, duhet të paraqesë një

përmbledhje të arsyeve për mospranimin e

tyre duke ua bërë ato të ditura palëve, në

një nga format e njoftimit që njeh ligji44.

Gjithashtu, bazuar në ligj, listëprezencat

e pjesëmarrësve në takime publike,

procesverbalet e mbajtura gjatë tyre apo

mendimet dhe opinionet e dhëna me

shkrim për një projektakt të konsultuar,

pavarësisht formës së konsultimit të

përdorur, përbëjnë dokumente zyrtare. Për

pasojë, ato i nënshtrohen aksesit të publikut

dhe duhet të administrohen sipas rregullave

përkatëse të këtyre të fundit.

si evidentohet procesi i

konsultimit publik përgjatë një

viti kalendarik referues?

Në kuadër të transparencës, evidentimi

dhe dokumentimi i procesit të konsultimit

publik të zhvilluar gjatë një viti kalendarik

sigurisht është i nevojshëm. Ligji parashikon

detyrimin e organeve publike për hartimin

dhe publikimin e një raporti vjetor për

transparencën në procesin e vendimmarrjes,

duke përcaktuar dhe elementet e tij

përmbajtësore. Ky raport duhet të përfshijë

informacion për:

• numrin e akteve të miratuara nga organi

publik përkatës gjatë vitit referues;

• numrin e përgjithshëm të

rekomandimeve të marra nga palët e

interesuara;

• numrin e rekomandimeve dhe të

komenteve të pranuara dhe të refuzuara

gjatë procesit të vendimmarrjes;

44. format e parashikuar në nenin 11 të ligjit nr. 146/2014.

• numrin e takimeve publike të

organizuara45.

Sa i përket publikimit, ligji parashikon që ky

raport të publikohet në Regjistrin elektronik.

Një raport i tillë është shumë i

rëndësishëm në kuadër të transparencës,

sa kohë shërben si tregues për zbatimin e

detyrimeve bazë të ligjit apo për rolin dhe

efektivitetin e proceseve të konsultimit të

kryera për vitin referues përkatës.

cili është institucioni përgjegjës

për zbatimin dhe mbikëqyrjen

e ligjit dhe të procesit të

konsultimit publik?

Institucione përgjegjëse për zbatimin e ligjit

për konsultimin publik janë të gjitha organet

publike të cilat, në rastet e parashikuara nga

ligji, detyrohen t’ua nënshtrojnë proceset

e tyre vendimmarrëse dhe politikëbërëse

procesit të konsultimit.

Në ligj vërehet mungesa e përcaktimit të

një organi mbikëqyrës që do të merret me

monitorimin e zbatimit në praktikë të tij,

me analizimin e problematikave që mund

të shfaqen dhe me marrjen e masave

konkrete për shmangien e tyre. Megjithatë,

pavarësisht kësaj mangësie, Ministri i

Shtetit për Marrëdhëniet me Parlamentin,

ndër të tjera, në fushën e përgjegjësisë së

tij, ka detyrën që, për çdo nismë, ligjore

apo nënligjore, të kujdeset për garantimin

nga ministritë përgjegjëse të një procesi

konsultimi me grupet e interesit dhe

shoqërinë civile46. Për pasojë, mbikëqyrja

dhe monitorimi i ligjit “Për njoftimin dhe

konsultimin publik” bie nën përgjegjësinë e

tij. Ndërkohë, vetëm për sa i përket krijimit

dhe rregullave të administrimit të Regjistrit

elektronik për njoftimin dhe konsultimin

45. neni 20 i ligjit nr. 146/2014.

46. shih vendimin nr. 834, datë 18.9.2013, të këshillit të ministrave “Për përcaktimin e fushës së përgjegjësisë shtetërore të ministrit të shtetit për marrëdhëniet me Parlamentin”, pikat 4, 5 dhe 6 të kreut iv.

Page 37: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

37

publik, ligji përcakton si institucion

përgjegjës Ministrin që mbulon fushën e

teknologjisë së informacionit47.

cilat janë masat që merren për

mosrespektimin e detyrimeve

ligjore në procesin e konsultimit? Në funksion të realizimit të të drejtave të

shkeluara apo të munguara në një proces

konsultimi publik, të cilat u përmendën

në sipër, për palët e interesuara njihet

e drejta e ankimit. Kjo e drejtë mund të

ushtrohet nëse palët vlerësojnë se organi

publik ka cenuar të drejtën e tyre për

njoftim dhe konsultim publik apo kur nuk

janë respektuar afatet e parashikuara për

njoftimin dhe dhënien e mendimit.

Ankimi bëhet pranë:

• titullarit të organit publik përgjegjës

për procesin e njoftimit dhe konsultimit

publik, kur projektakti nuk është

miratuar ende apo

• komisionerit për të drejtën e informimit

dhe mbrojtjen e të dhënave personale,

brenda 30 ditëve nga data e miratimit

të aktit48.

Mbi bazën e ankesës, organi publik

përgjegjës duhet të marrë masa të

menjëhershme për korrigjimin dhe

reflektimin e vërejtjeve të paraqitura nga

palët e interesuara. Në çdo rast, autoriteti

publik njofton palën e interesuar për masat

e marra dhe e fton të japë komentet dhe

rekomandimet për projektaktin. Ndërsa,

kur ankimimi bëhet pranë komisionerit

për të drejtën e informimit dhe mbrojtjen

e të dhënave personale, ky i fundit, me

marrjen e ankesës, i kërkon ankuesit

dhe organit publik kundër të cilit është

bërë ankesa të paraqesin parashtrime

me shkrim brenda 10 ditëve. Kur e sheh

të përshtatshme, komisioneri organizon

47. neni 7, paragrafi 2.

48. neni 21 i ligjit nr. 146/2014.

një seancë dëgjimore publike me

pjesëmarrjen e palëve49.

Ndaj personave përgjegjës parashikohet

edhe përgjegjësi administrative. Nëse

në përfundim të shqyrtimit të një ankimi

Komisioneri arrin në përfundimin që ka

shkelje të dispozitave të ligjit, ai i propozon

organit publik përgjegjës marrjen e masave

administrative ndaj personit/personave

përgjegjës, në përputhje me legjislacionit

për shërbimin civil në fuqi50.

Siç shihet, në rast se faza e procesit

legjislativ nuk është mbyllur, ligji

parashikon që e drejta e shkelur të vihet

në vend nëpërmjet mekanizmit të ankimit,

ndërsa kur projektakti është miratuar,

pasojat që vijnë janë thjesht ndëshkuese

për personin përgjegjës lidhur me të

drejtën e shkelur apo të munguar prej tij.

Megjithatë, mekanizmi i ankimit në

opinionin tonë është një tjetër pikë

e dobët e këtij ligji, pasi nuk garanton

një sistem efektiv ankimi. Ankimi te

titullari i institucionit ka vlerë vetëm për

mangësitë procedurale të një procesi

konsultimi, që mund të vijnë kryesisht për

shkak të moskryerjes si duhet të detyrave

dhe përgjegjësive nga koordinatorët e

konsultimit publik apo nga strukturat

përgjegjëse për hartimin e legjislacionit.

Ndërkohë, në rastin e moskryerjes fare

të një procesi konsultues, për shkak të

një vendimmarrjeje të tillë nga titullari,

procesi i ankimit mbetet thjesht formal.

Ndërsa ankimi te Komisioneri për të

Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të

Dhënave Personale mund të ketë pasoja

administrative vetëm ndaj personit

përgjegjës që nuk ka realizuar siç duhet

procedurat e konsultimit publik, por nuk

ka asnjë efekt mbi aktin tashmë të miratuar

pa iu nënshtruar një procesi të konsultimit

publik.

49. Po aty.

50. Po aty.

Page 38: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

38

Deri më tetor 2016, në prag të 2-vjetorit të miratimit të ligjit “Për njoftimin dhe konsultimin publik”, Regjistri elektronik nuk ishte bërë funksional07

Page 39: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

39

Për të arritur në një konkluzion lidhur 51

me vlerësimin e shkallës së zbatimit të

ligjit janë marrë në shqyrtim elemente

bazë të procesit të konsultimit, aplikimi

i drejtë i të cilave shërben si tregues i

përmbushjes së standardeve të cilësisë

dhe i efektivitetit të një procesi konsultimi.

Kjo analizë mbështetet në informacionin e

dhënë nga Kryeministria dhe ministritë, në

përgjigje të kërkesës për informacion që

Fondacioni u ka adresuar institucioneve të

monitoruara52, apo nga konsultimi me faqet

zyrtare të internetit të institucioneve të

monitoruara53.

a është ngritur infrastruktura e

nevojshme?

Siç e theksuam më sipër, për mbarëvajtjen

e procesit të konsultimit dhe në funksion

të transparencës dhe të gjithëpërfshirjes,

ligji ka parashikuar krijimin e Regjistrit

elektronik për njoftimet dhe konsultimet

publike. Në këtë regjistër duhet të

publikohet çdo projektakt që synojnë

të konsultojnë organet publike. Sipas

informacionit të dhënë nga Ministri i Shtetit

51. këtej e në vijim ligji.

52. kryeministrisë, 16 ministrive të linjës dhe 2 ministrave të shtetit.

53. ky konsultim i përket periudhës 1 maj-15 maj 2016.

analizimi i situatësanaliza e situatës për zbatimin e ligjit nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin publik”51 i referohet 9-mujorit të parë të zbatimit të tij, periudhës nga hyrja në fuqi e ligjit (datë 24 maj 2015) e deri në shkurt 2016.

Page 40: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

40

për Inovacionin dhe Administratën Publike,

deri në momentin e raportimit (25.03.2016)

për këtë proces rezultonte të ishte miratuar

baza ligjore për rregullat e administrimit

të Regjistrit elektronik për njoftimet dhe

konsultimet publike54. Ndërkohë, Agjencia

Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit

(AKSHI) kishte mbyllur procesin e

prokurimit dhe ishte në fazë zbatimi. Në

informacionin e dhënë nuk rezulton qartë

se në çfarë faze zbatimi qëndron procesi i

krijimit të Regjistrit dhe nuk jepet një afat i

përafërt kur pritet që ai të mund të vihet në

funksion. Ndërkohë, deri në përfundimin

e tij, projektaktet duhet të publikohen në

faqet e secilës prej ministrive përkatëse55

dhe procesi i njoftimit dhe konsultimit

publik duhet të realizohet përmes tyre.

Deri më sot (tetor 2016), në prag të

2-vjetorit të miratimit të ligjit “Për njoftimin

dhe konsultimin publik”, Regjistri elektronik

nuk është bërë ende funksional. Aktualisht

është ndërtuar vetëm një faqe beta (www.

konsultimipublik.gov.al), e cila nuk nuk

përmban elementet e domosdoshme

që duhet të përmbajë ky regjistër. Në

opinionin tonë, kjo mangësi mendojmë

se ka ndikuar ndjeshëm në zbatimin në

mënyrë të njëtrajtshme në përputhje

me ligjin nga ana e institucioneve të

monitoruara, duke u lënë shteg abuzivizmit,

cenimit të aksesit dhe barazisë së të

gjitha palëve të interesuara në proceset

konsultuese, mosrespektimit të afateve

të përcaktuara ligjore, mospublikimit të

përmbledhjeve të rekomandimeve të

pranuara nga grupe të ndryshme interesi

apo në moshartimin e përmbledhjeve

me argumente bindëse për mospranimin

e këtyre të fundit. Edhe pse ndërkohë

këto procese duhet të kryheshin përmes

54. nëpërmjet miratimit të vendimit nr. 828, datë 07.10.2015, të këshillit të ministrave “ Për mira-timin e rregullave të krijimit dhe administrimit të regjistrit elektronik për njoftimet dhe konsultimet publike.

55. ky detyrim parashikohet edhe në vkm nr. 828, datë 07.10.2015.

faqeve zyrtare të internetit të ministrive

përkatëse, duket se institucionet, në pjesën

më të madhe të tyre, nuk i përmbahen një

detyrimi të tillë.

a është emëruar në çdo

ministri personi përgjegjës

për mbarëvajtjen dhe

bashkërendimin e procesit të

konsultimit publik?

Siç u përmend më sipër, çdo ministri

ka detyrimin të caktojë një person si

koordinator të njoftimit dhe konsultimit

publik. Ky person është përgjegjës për

bashkërendimin dhe administrimin e

përgjithshëm të punës për garantimin e së

drejtës së njoftimit e të konsultimit publik.

Nga informacioni i dhënë nëpërmjet

shkresave të dërguara nga 19 institucione

rezulton se:

• koordinatori është emëruar në 13

(68%) prej tyre56;

• 5 institucione (26% ) nuk shprehen

dhe nuk japin informacion për

emërimin e tij,

• 1 institucion pranon shprehimisht

që nuk e ka emëruar ende personin

përgjegjës57.

Për aq sa kemi informacion lidhur me

pozicionin e punës së koordinatorit58, vihet

re që në disa raste janë emëruar persona,

pozicioni i të cilëve, në opinionin tonë, nuk

u korrespondon detyrave apo funksioneve

që mund të ketë një koordinator i njoftimit

dhe konsultimit publik. Në dy institucione

rezulton që koordinatorë janë këshilltarët e

56. Për më tepër shih tabelën 2 bashkëlidhur.

57. nuk është dhënë informacion për emërimin e koordinatorit nga ministria e financave, ministria e energjisë dhe e industrisë, ministria e Punëve të jashtme, ministria e shëndetësië dhe kryemi-nistria. ndërkohë, ministria e transportit dhe e infrastrukturës shprehet se nuk e ka emëruar ende koordinatorin.

58. në përgjigjet e tyre, me përjashtim të 5 rasteve, ministritë japin informacion për emrin dhe kontaktin e kordinatorit, por jo për pozicionin aktual të punës së tij.

Page 41: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

41

Ministrit59, ndërkohë në një prej tyre është

caktuar specialist nga Drejtoria e TIK60 apo

drejtor i inspektimit dhe antikorrupsionit61.

Mendojmë që pozicioni i koordinatorit

duhet të mbahet nga një nëpunës, natyra

e punës së të cilit dhe funksioni duhet

t’i krijojnë hapësirë dhe t’i lejojnë një

bashkëpunim të ngushtë me strukturat

përgjegjëse vendimmarrëse të institucionit

dhe ato të hartimit të legjislacionit. Po

kështu, ai duhet të shihet si një pozicion

afatgjatë, i trajnuar posaçërisht për

zbatimin e proceseve konsultuese dhe nuk

mund të bashkohet me një pozicion politik,

siç është rasti i këshilltarit të Ministrit. Në

opinionin tonë një pozicion i tillë mund

të mbahet edhe nga koordinatori për të

drejtën e informimit.

a është respektuar procesi i

konsultimit publik për çdo akt të

hartuar nga institucioni dhe për

të cilin ligji vendos detyrimin e

konsultimit publik?

Së pari, duhet të theksojmë se nga

përgjigjet e marra nga institucionet

rezulton të ketë paqartësi mes konsultimit

publik (të njohur ndryshe si konsultim

i jashtëm) dhe procesit të konsultimit

të brendshëm, i cili është një proces

që konsiston në bashkërendimin e

projektakteve me ministritë e linjës dhe

institucionet e tjera të interesuara62. Këto

janë detyrime që, përveçse burojnë nga dy

ligje të ndryshme, u përkasin, gjithashtu,

edhe dy hallkave të ndryshme të procesit

të hartimit të legjislacionit. Ky është një

konstatim shqetësues sidomos nëse marrim

parasysh që kemi të bëjmë me institucione

59. ministria e kulturës dhe ministri i shtetit për Çështjet vendore.

60. ministria e Punës dhe e mirëqenies sociale.

61. ministria e mbrojtjes.

62. ky konstatim rezulton nga përgjigjja e ministrisë së drejtësisë, ministrisë së arsimit dhe sportit, ministrisë së mbrojtjes, ministrisë së tran-sportit dhe infrastrukturës.

që janë në nivelet më të larta të hierarkisë

shtetërore.

Paqartësia mes këtyre 2 llojeve të

konsultimit, si dhe mungesa apo mangësitë

në informacionin e kërkuar apo në

dokumentacionin i cili shërben si provë

e kryerjes së proceseve të njoftimit dhe

konsultimit, nuk na mundëson të japim

një shifër të saktë për aktet të cilat duhet

t’i ishin nënshtruar procesit të konsultimit

publik dhe atyre që realisht i janë

nënshtruar këtij procesi.

Siç e theksuam, ligji kërkon që procesi

i vendimmarrjes dhe politikëbërjes së

organeve publike të jetë sa më transparent

dhe gjithëpërfshirës, duke ia nënshtruar

aktet kryesore të tij procesit të konsultimit

publik. Ai është shterues për rastet kur ato

përjashtohen nga ky proces63 dhe, në këtë

kuadër, asnjë arsye tjetër nuk duhet të

shërbejë si kufizim në aplikimin e procesit

të konsultimit. Sa kohë që nuk kemi

informacion të saktë për ligjet e miratuara

dhe ato të nënshtruara proceseve të

konsultimit nga secili institucion, nuk

mund të flasim me siguri për zbatimin e

këtij detyrimi, në përputhje me kërkesat

e vendosura nga ligji. Pa dashur të

paragjykojmë, mungesa e informacionit

në rastet kur insitucionet informojnë

për konsultimin e brendshëm na bën të

mendojmë se konsultimi publik nuk është

aplikuar në mënyrë gjithëpërfshirëse apo

në përputhje me kërkesat ligjore.

Gjithashtu, nga informacioni i dhënë na

ka rezultuar që në ndonjë rast ky detyrim

të mos kuptohet drejt dhe ministritë të

63. Çështjet e sigurisë kombëtare, për aq sa ato përbëjnë sekret shtetëror, sipas ligjit “Për informacionin e klasifikuar sekret shtetëror”; marrëdhëniet ndërkombëtare dhe marrëveshjet dypalëshe dhe shumëpalëshe; aktet administrative individuale dhe aktet administrative me karakter normativ, përveçse kur me ligj të veçantë parashikohet ndryshe; aktet normative, me fuqinë e ligjit, të miratuara në këshillin e ministrave; emergjenca civile; çështjet e tjera përjashtimore të parashikuara me ligj.

Page 42: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

42

mos ia nënshtrojnë procesit të konsultimit

çdo projektakt të natyrës që kërkon ligji.

Kështu, Ministria e Punëve të Jashtme

referon se projektligjin “Për shërbimin

e jashtëm në RSH” nuk ia ka nënshtruar

procesit të konsultimit publik, duke e

arsyetuar këtë fakt me natyrën e mbyllur

të aktit apo subjektet e kufizuara të

ligjit. Po kështu, mendojmë se edhe nga

Ministria e Mbrojtjes ka një paqartësi

lidhur me konceptin e konsultimit publik

dhe të dhënave me karakter “sekret

shtetëror”. Në përgjigjen e saj kjo Ministri

referon se edhe pse projektaktet janë të

paklasifikuara, elemente apo aspekte të

diskutimit lidhur me to janë të klasifikuara.

Për këtë arsye aktet i nënshtrohen vetëm

konsultimit të brendshëm. Mendojmë se

edhe këto projektakte, sa kohë janë me

natyrë publike dhe jo sekrete, duhet t’u

nënshtrohen proceseve konsultuese, duke

zbatuar me rigorozitet rregullat që lidhen me

informacionin e klasifikuar “sekret shtetëror”

apo që lidhet me sigurinë kombëtare dhe

duke e orientuar konsultimin vetëm në

aspekte të natyrës publike, të paklasifikuara

“sekret shtetëror”.

Mendojmë se faktorë të tillë, si:

• mosnjohja e saktë e detyrimeve të

vendosura nga ligji nr. 146/2014 “Për

njoftimin dhe konsultimin publik” nga

ana e autoriteteve publike;

• moskuptimi drejt i natyrës

gjithëpërfshirëse të ligjit, referuar llojit

të projektakteve që i nënshtrohen

konsultimit;

• klasifikimi i aktit si i rëndësishëm ose jo për

t’iu nënshtruar procesit të konsultimit;

• mosdhënia rëndësi e procesit të

konsultimit publik me grupet e

interesit dhe

• mosorganizimi si duhet i procesit

ligjvënës, duke mos përcaktuar

paraprakisht afatet e konsultimit,

kanë ndikuar në gjerësinë dhe cilësinë e

kryerjes së proceseve të konsultimit publik.

Gjykojmë se, për sa kohë ligji ka qenë

konkret në caktimin e akteve që ia

nënshtron konsultimit publik, pa vendosur

kritere shtesë kufizuese dhe aq më tepër

synimi i tij nuk ka qenë lënia në tagër të

organeve publike, për zbatim të konsultimit

mbi baza selektive, të caktuara prej vetë

atyre, procesi i konsultimit duhet të bëhet

për çdo rast. Minimalisht, edhe kur nuk

mund të identifikohen grupe interesi apo

palë të interesuara, projektaktet duhet të

publikohen për qytetarët dhe publikun

e gjerë, të cilët duhet të njihen me

përmbajtjen e tyre dhe të kenë të drejtë

të shprehen në çdo rast që gjykojnë të

arsyeshme. Interesi i projektaktit mund të

shkojë përtej dispozitave të tij konkrete

dhe shpesh palët mund të gjykojnë edhe

mbi efektin e rregullimeve ligjore, kostove

apo eficiencës së një projektakti apo

politike të caktuar.

a ka qenë gjithëpërfshirës

procesi?

Pjesëmarrja në proceset konsultuese

kërkon përfshirje të një spektri sa më

të madh të publikut apo grupeve të

interesit, përfshirë dhe grupet më pak të

përfaqësuara apo më pak të aksesueshme.

Në këtë kuadër, mendojmë se institucionet

duhet të zgjedhin me kujdes grupet e

interesit apo çdo palë tjetër të interesuar

për projektaktet që do t’ia nënshtrojnë

konsultimit publik.

Nga përgjigjet e marra, sa kohë nuk kemi

një informacion të njëtrajtshëm64, nuk

mund të vlerësohet gjerësia e shtrirjes

së konsultimit në të gjithë spektrin e

grupeve të interesit. Vërehet që aty ku

institucionet kanë dhënë informacion të

detajuar, konsultimi përgjithësisht është

bërë duke përfshirë një sërë palësh të

64. institucionet japin informacion që mund të jetë bërë konsultimi, por jo gjithmonë shprehen për grupet e interesit të thirrura në takime apo të konsultuara. duke qenë se një informacion i tillë na vjen nga më pak se gjysma e tyre nuk mund të përpunojmë një informacion të saktë mbi natyrën gjithëpërfshirëse të procesit.

Page 43: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

43

interesuara. Ajo që kemi konstatuar në disa

raste, është fakti se në palët e interesuara,

në kuadër të procesit të konsultimit

publik, në mënyrë të pasaktë listohen

edhe organizata ndërkombëtare që kanë

lidhje me fushën, apo organizma të cilët

mund të kenë pasur rolin e donatorit apo

të financuesit të projekteve, apo të kenë

qenë pjesë e asistencës në draftim65. Po

ashtu, në kuadër të konsultimit, ka raste

që si palë të interesuara listohen ministritë

e linjës dhe institucionet në varësi të tyre,

fusha e veprimtarisë së të cilave preket nga

dispozitat e projektaktit objekt konsultimi66.

Për sa kohë nuk kemi informacion as

nga përgjigjet, as nga faqet zyrtare në

internetit të ministrive, identifikimi i palëve

të interesuara me të cilat bëhet konsultimi

rezulton të caktohet rast pas rasti, në

momentin që akti vendoset t’i nënshtrohet

konsultimit. Pa dashur të paragjykojmë

në asnjë rast gjithëpërfshirjen në proceset

konsultuese, mendojmë se, në funksion

të transparencës, në përputhje me fushat

e tyre të kompetencës, ministritë duhet

të identifikojnë dhe të bëjnë publike

grupet e interesit në kuptim të ligjit, të

cilave duhet t’u nënshtrojnë proceset e

konsultimit të projektakteve në fushat

që ato mbulojnë dhe shtrijnë procesin

vendimmarrës e politikëbërës. Paralelisht

me këtë, edhe grupet e interesit duhet

të ndërgjegjësohen për këtë ligj dhe

të drejtat që mund të realizojnë në një

proces konsultimi, si duke kërkuar që një

projektakt i parashikuar për konsultim t’i

nënshtrohet këtij procesi, ashtu edhe duke

65. rasti i bankës botërore, obsh-së, strukturave të be-së, sigma-s, usaid-it, giz-it apo partnerëve të tjerë ndërkombëtarë të cilët referohen në informacionin e kërkuar në kuadër të procesit të konsultimit publik. këtë e gjejmë të përmendur, p.sh., në informacionin e dhënë nga ministria e energjisë dhe e industrisë, ministria e arsi-mit dhe sportit, ministria e transportit dhe e infrastrukturës, ministria e zhvillimit ekonomik, turizmit, tregtisë dhe sipërmarrjes, ministria e shëndetësisë etj.

66. Paqartësi kjo e sqaruar edhe më sipër lidhur me procesin e konsultimit të brendshëm.

kërkuar thirrjen e tyre në takime publike,

tryeza konsultimi apo informime nëpërmjet

e-mail-it dhe formave të tjera të njoftimit.

a është planifikuar konsultimi

publik në një kohë të

përshtatshme, referuar procesit

legjislativ, dhe të mjaftueshme

për dhënien e mendimeve?

Planifikimi i një procesi konsultues për

vendimmarrjen duhet të jetë i menduar

dhe i llogaritur për t’i dhënë kohë të

mjaftueshme organit publik në organizimin

e duhur të konsultimit, në bazë të

formës së përzgjedhur, ndërsa palëve të

interesuara kohë të mjaftueshme për t’u

njohur me aktet dhe për të përgatitur

opinionet, komentet dhe rekomandimet

përkatëse. Ligji ngarkon organet publike

me detyrimin që, në kuadër të Programit

të transparencës, i cili mbahet nga çdo

ministri sipas detyrimit që buron nga ligji

nr. 119/2014 “Për të drejtën e informimit”,

të bëhet publik edhe plani i projektakteve

që lidhen me procesin e vendimmarrjes

për vitin në vijim67. Sa i përket përfshirjes

së këtij plani në përbërje të Programit

të transparencës, nga faqet zyrtare të

internetit të ministrive rezulton se:

• më shumë se gjysma e tyre (11

institucione nga 19 gjithsej ose 58% e

tyre) e përmbajnë këtë plan;

• ndërsa 8 institucione ose 42%,

përfshirë këtu dhe Kryeministria, nuk e

përmbajnë 68.

67. një detyrim i tillë për organet publike lidhur me publikimin e planeve vjetore buron nga nga neni 6, pika 1, shkronja “b” e ligjit nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin publik”.

68. në formatin e miratuar për Programin e trans-parencës, në seksionin përkatës së akteve të pa-rashikuara për miratim, jepet linku apo orientohet për rubrikën ku mund te gjendet Plani legjislativ i projektakteve për vitin në vijim. kemi konstatuar që 8 ministri nuk kanë linkun apo nuk adresojnë se ku mund të gjendet ky informacion.

Page 44: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

44

hartimi i

raportit të

transparencës

në procesin e

vendimmarrjes

publikimi i

planit të

projektakteve

që do t’i

nënshtrohen

njoftimit dhe

konsultimit

publik për vitin

e ardhshëm59%

47%

publikimi i

përmbledhjeve të

rekomandimeve

të pranuara apo

të arsyeve për

mospranimin e

tyre16%

dokumentimi

i procesit të

njoftimit dhe

konsultimit

publik

37%

analizimi i situatësanaliza e situatës për zbatimin e ligjit nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin publik”51 i referohet 9-mujorit të parë të zbatimit të tij, periudhës nga hyrja në fuqi e ligjit (datë 24 maj 2015) e deri në shkurt 2016.

Page 45: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

45

plotësia e

informacionit të

ofruar pas ankimimit

tek komisioneri

për të drejtën e

informimit dhe

mbrojtjen e të

dhënave personale

Ligji “PëR

NjOfTimiN DHe

KONsuLTimiN

PubLiK”

zbatimi - “suksesi” në shifra

emërimi i

kordinatorëve

të njoftimit

dhe konsultimit

publik

68%

hartimi i

përmbledhjeve të

rekomandimeve

të pranuara apo

të arsyeve për

mospranimin e

tyre21%respektimi i

të drejtës së

informimit

brenda afateve

kohore

26%

plotësia e

informacionit

të ofruar nga

institucionet

shtetërore

16%17%

Page 46: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

46

Ajo që shihet si mangësi, është që

institucionet (përveç Ministrisë së Mjedisit)

nuk kanë një kalendar me periudha kohore

të përafërta në të cilat ato parashikojnë

konsultimin publik69. Në planet vjetore

që lidhen me vendimmarrjen e tyre për

vitin në vijim, caktohet periudha brenda

së cilës ministritë parashikojnë dërgimin

e aktit në autoritetin miratues, pa e

plotësuar në vijim këtë plan me afate/

periudha mbi proceset e konsultimit

publik. Në planet e vendimmarrjes për

vitin 2016, të dërguara nga institucionet

apo të publikuara në faqet e tyre zyrtare,

vërejmë që kolona përkatëse e konsultimit

publik nuk përmban afate apo periudha

konkrete. Zakonisht kjo kolonë mungon,

është e paplotësuar apo, lidhur me afatet,

referon në mënyrë të pasaktë në ligj.

Theksojmë që ky i fundit nuk parashikon

afate për planifikimin e konsultimit70.

Mendojmë se parashikimi në një fazë të

hershme i procesit të konsultimit, përveçse

vetëdisiplinon institucionin drejt një

organizimi më të mirë të punës, garanton

akses më të madh të palëve të interesuara

në konsultim duke bërë që procesi të

jetë më gjithëpërfshirës dhe efektiv.

Gjithashtu, një afat i përcaktuar u jep atyre

të drejtën për t’u ankuar për moszhvillimin

e konsultimit apo për mungesën e

përfshirjes së tyre në këtë proces. Nga

ana tjetër, pjesa tjetër e ministrive të

linjës (8 institucione përfshirë këtu dhe

Kryeministrinë) është e nevojshme të

hartojë planin vjetor të projektakteve dhe

ta publikojë atë si pjesë të Programit të

transparencës.

69. nga ministritë që kanë dhënë informacion për këtë plan për vitin 2016 dhe nga ajo që rezulton nga faqet e internetit, vetëm ministria e zhvillimit urban ka një plan të detajuar dhe me afatet përk-atëse të planifikuara për konsultimin publik.

70. ligji nuk përcakton një afat brenda të cilit or-gani publik kryen konsultimin, përveç afatit kohor që referon te periudha 20 ditë para organizimit të një takimi publik ose koha që duhet t’u lihet palëve të interesuara për dhënien e komenteve dhe të rekomandimeve.

cilat forma/mjete njoftimi dhe

konsultimi janë përdorur nga

institucionet?

Në lidhje me njoftimin dhe format e

konsultimit të përdorura, nga sa arrijmë

të nxjerrim nga informacioni i marrë71,

rezulton që ministritë përdorin:

• takimet publike, në formën e

tryezave të ngushta me grupe

interesi, apo takimet publike me

bazë të gjerë pjesëmarrjeje që

përfshijnë institucione shtetërore,

palë të interesuara apo grupe interesi,

partnerë ndërkombëtarë, publik të

gjerë (ku njoftimi për këto raste bëhet

nëpërmjet shkresave zyrtare apo

elektronikisht);

• afishimin në faqet e tyre zyrtare të

internetit apo mjediset e institucionit,

për qytetarët dhe për publikun e gjerë

dhe

• konsultimin online nëpërmjet dërgimit

elektronikisht të projektakteve të

konsultuara për grupet e interesit

të identifikuara prej tyre (shoqata,

sindikata etj.).

Ajo që konstatohet, në ato pak raste kur

institucionet kanë sjellë dokumente që

provojnë thirrjen e tyre për konsultime në

tryeza apo takime publike72, është fakti

që njoftimi nuk përmban elementet e

detyrueshme apo ato shtesë që përmban

ligji për formatin dhe përmbajtjen e

njoftimit të konsultimit73.

Lidhur me njoftimin e publikut, me vënien

në funksion të Regjistrit të njoftimit dhe

konsultimit publik, procesi do të bëjë një

hap para. Ndërkohë, sa u takon formave të

71. Për shkak të mangësisë në informacionin e sjellë, nuk mund të kemi një rezultat sasior për përdorimin e secilës nga format e konsultimit, pasi insitucionet jo për çdo rast shprehen për to. në ato raste ku është sjellë informacion, raporto-het të jenë përdorur të tria format e konsultimit (megjithëse kjo nuk provohet për çdo rast me dokumentacionet përkatëse).

72. Për shembull, në një njoftim të bërë nga ministria e kulturës ( zshda).

73. shih nenin 13 dhe 14 të ligjit. neni 13 lidhur me elementet e domosdoshme të njoftimit.

Page 47: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

47

tjera të përdorura për konsultim, efektiviteti

do të konsistonte tek identifikimi i grupeve

të interesit apo palëve të interesuara

paraprakisht, mbi bazë gjithëpërfshirëse,

si dhe lënia e kohës së mjaftueshme për

përgjigje.

a u lihet kohë e mjaftueshme

palëve të përfshira në konsultim

për shprehjen e mendimeve dhe të

opinioneve të tyre?

Afati për dorëzimin e komenteve dhe të

rekomandimeve, sipas ligjit, është 20 ditë

pune nga data e njoftimit për procesin e

njoftimit paraprak, si dhe brenda 20 ditëve

pune nga data e njoftimit për procesin e

njoftimit dhe të konsultimit publik.

Institucionet nuk shprehen për këtë

element të proceseve konsultuese, por në

disa prej tyre deklarohet se u lihet një kohë

e mjaftueshme, sipas kërkesave të ligjit,

dhe raportojnë të mos kenë pasur ankesa

për këtë element të konsultimit. Kemi

konstatuar se institucionet e ngatërrojnë këtë

afat me atë të konsultimit të brendshëm74.

Megjithatë jemi skeptikë për sa e respektojnë

realisht këtë afat institucionet. Në rastet

e njoftimeve që publikohen në faqet e

internetit të ministrive nuk vendoset afati i

nxjerrjes së njoftimit.

a janë hartuar dhe publikuar

raportet vjetore të

transparencës në procesin e

vendimmarrjes për vitin 2015?

Ligji, siç e theksuam, parashikon detyrimin

për hartimin dhe publikimin nga organet

74. rast i konstatuar në një shkresë dërguar për mendim ministrive të linjës dhe grupeve të interesit për projektligjin “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 10091, datë 05.03.2009 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të audituesit ligjor dhe kontabilistit të miratuar”, i ndryshuar nga ministria e financave, ku për të dy rastet referohej në afatet e parashikuara nga rregullorja e keshillit të ministrave për konsultimin e brendshëm.

publike të raportit për transparencën

në procesin e vendimmarrjes, për të

dokumentuar procesin e konsultimit publik

në një vit referues. Nga informacioni

i marrë për hartimin e Raportit të

transparencës në procesin e vendimmarrjes

për vitin 2015, deri në periudhën e

raportimit (maj 2016), këtë raport rezulton

ta kenë paraqitur:

• 9 institucione (47%, nga ku 375 në

formë narrative dhe 676 në formë

tabelare77), ndërsa

• 10 institucionet e tjera raportojnë

se janë në proces draftimi apo nuk

shprehen lidhur me të (53%)78.

Megjithatë, edhe kur raporti është

paraqitur, ai nuk ka qenë i plotë e me të

gjitha kërkesat e parashtruara nga ligji79.

Mangësi paraqiten në dhënien e numrit

të përgjithshëm të rekomandimeve të

marra dhe numrit të atyre të pranuara

apo të refuzuara nga institucioni. Ka

institucione që në këtë raport (tabelë)

përfshijnë të dhëna që lidhen me

75. ministria e shëndetësisë, ministria e arsimit dhe sportit dhe ministria e financave kanë hartu-ar raportin vjetor të transparencës për vitin 2015, megjithëse jo me gjithë kërkesat ligjore.

76. ministria e energjetikës dhe e industrisë, ministria për Çështjet vendore, ministria e transportit dhe e infrastrukturës, ministria e mje-disit, ministria e kulturës dhe ministria e bujqësisë kanë paraqitur një tabelë me të dhënat përkatëse nga raporti i transparencës.

77. megjithatë, duam të sqarojmë se ligji për-cakton elementet përmbajtësore të këtij raporti, por jo një model për formën dhe strukturimin e përmbajtjes.

78. kryeministria dhe ministria e Punëve të jash-tme nuk shprehen për këtë raport. ministria e in-tegrimit evropian, ministri i shtetit për inovacionin dhe administratën Publike, ministria e zhvillimit urban shprehen se janë në proces draftimi. mi-nistria e drejtësisë paraqet raport të detajuar, por për konsultimin e brendshëm. ndërkohë, ministria e Punëve të brendshme, ministria e zhvillimit ekonomik, turizmit, tregtisë dhe sipërmarrrjes, ministria e mirëqenies sociale dhe rinisë dhe mi-nistria e mbrojtjes në shkresat e tyre nuk shprehen për raportin e transparencës, megjithatë ato kanë paraqitur informacion të detajuar mbi konsultimin e zhvilluar në periudhën e kërkuar.

79. shih nenin 20 të ligjit lidhur me kërkesat.

Page 48: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

48

konsultimin e brendshëm80. Detyrim

lidhur me këtë raport është, gjithashtu,

edhe publikimi i parashikuar të bëhet në

Regjistrin elektronik e, për pasojë, deri në

funksionimin e tij duhet të publikohet në

faqet zyrtare të ministrive. Nga të gjitha

institucionet, vetëm 2 prej tyre e kanë

të publikuar këtë raport në faqet e tyre

zyrtare (edhe pse i paplotësuar me të gjitha

elementet e tij, sipas ligjit)81.

a janë përmbushur detyrimet

që rrjedhin nga procesi i

administrimit të konsultimit

publik?

Organizimi i procesit të konsultimit ka

qëllim parësor mbledhjen e mendimeve,

të komenteve dhe të rekomandimeve

nga palët e konsultuara për të kontribuar

në cilësinë e projektakteve. Për këtë

arsye institucioni duhet të dokumentojë

rregullisht procesin, si dhe të mbledhë

informacionet e të përpunojë inputin e

marrë prej tij. Rekomandimet e marra

nga konsultimi duhet të përfshihen

në një dokument (përmbledhje) që

shoqëron projektaktin, ku duhet të

tregohen rekomandimet që janë marrë

në konsideratë dhe të listohen arsyet e

refuzimit të të tjerave82.

Edhe pse ministrive iu kërkuan kopje

të dokumentacionit që dokumentojnë

procesin e njoftimit dhe të konsultimit

publik, të tilla si: listëprezencat e mbajtura

në takimet publike të organizuara në

kuadër të procesit të konsultimit publik apo

kopje të përmbledhjeve të hartuara për

çdo akt që i është nënshtruar procedurës

së njoftimit dhe konsultimit publik, vetëm

7 nga 19 institucione (37%) kanë paraqitur

80. ministria e mbrojtjes, ministria e drejtësisë, ministria e transportit dhe e infrastrukturës, mini-stria e arsimit dhe e sportit.

81. ministria e shëndetësisë, ministria e mjedisit.

82. shih nenin 19 të ligjit.

pjesërisht këtë informacion83.

Ndër shkaqet e listuara, në ato raste kur

është dhënë një arsye për mosdërgim

dokumentacioni, rezulton të jenë:

• informacioni i klasifikuar që përmbajnë

këto akte84 apo

• dinamika e procesit, e cila nuk ka

mundësuar mbajtjen e rregullt të

tyre85.

Sa më sipër, mendojmë se, për çdo rast,

dokumentet e mësipëme (si listëprezencat

apo procesverbalet), përveç statusit të

dokumentit zyrtar që u jep ligji dhe duhet

të administrohen sipas legjislacionit

përkatës, dokumentojnë dhe përbëjnë

provën lidhur me kryerjen e procesit të

konsultimit. Gjithashtu, procesverbalet

dokumentojnë mendimin dhe opinionet

e grupeve të interesit apo të palëve të

interesuara. Si të tilla, ato duhet të jenë

dokumente që duhen publikuar në mënyrë

proaktive nga vetë institucionet publike.

Sa u takon përmbledhjeve të hartuara për

çdo akt që i është nënshtruar procedurës

së njoftimit dhe konsultimit publik,

të cilat janë tregues të një procesi të

rregullt dhe efektiv konsultimi, vetëm 4

institucione (21%), nga 19 gjithsej, kanë

dërguar informacion apo relacione të

projektakteve86.

Edhe në këtë rast ku përmbledhja

pretendohet të jetë bërë pjesë e seksionit

përkatës së relacionit shoqërues të

projektligjit, ku parashikohen institucionet

83. të tilla janë ministria e Punëve të brendshme, ministria e mjedisit, ministria e zhvillimit urban dhe ministri i shtetit për Çështjet vendore, mini-stria e financave, ministria e arsimit dhe e sportit, ministria e kulturës. ministria e inovacionit dhe e administratës Publike ka dërguar vetëm minutat e takimeve publike të realizuara në kuadër të proceseve konsultuese.

84. arsye e paraqitur nga ministria e mbrojtjes.

85. arsye e paraqitur nga ministria e energjisë dhe e industrisë.

86. ministria e mjedisit, ministria e financave, ministria e arsimit dhe e sportit, ministri për Çështjet vendore.

Page 49: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

49

e përfshira në procesin e hartimit, nuk

pasqyrohen, ashtu siç kërkohet nga

ligji, rekomandimet e dhëna në kuadër

të konsultimit apo ato të marra në

konsideratë, apo të refuzuara. Duket që

ka një keqkuptim apo keqinterpretim

të detyrimit ligjor që buron nga ligji

nr.146/2014 për hartimin e përmbledhjeve

të rekomandimeve të pranuara apo të

përmbledhjeve të arsyeve për mospranimin

e tyre me relacionin që shoqëron aktin

ligjor gjatë procedurës së diskutimit dhe

miratimit të tij në Këshillin e Ministrave

dhe më pas në Kuvendin e Shqipërisë. Si

rregull, këto duhet të jenë dokumente të

ndryshme nga njëri-tjetri për vetë qëllimin

specifik për të cilin hartohet secili prej

tyre. Megjithatë, për efekte praktike,

institucionet mund t’i shkrijnë këto dy

dokumente në një të vetëm, por pa cenuar

kurrsesi elementet e domosdoshme të

secilit prej tyre. Kështu, përmbledhjet

e rekomandimeve të pranuara dhe të

arsyeve kryesore për mospranimin e

rekomandimeve të tjera mund të bëhen

pjesë e relacionit shoqërues të projektaktit,

por duke ofruar të gjithë informacionin e

nevojshëm për rekomandimet e pranuara

dhe të arsyeve kryesore për mospranimin

e rekomandimeve të tjera. Sa i përket

detyrimit ligjor të publikimit të tyre, nga

verifikimi na rezulton se vetëm 3 (16%) nga

19 institucione i kanë të publikuara87.

a janë respektuar afatet ligjore

për dhënien e informacionit

publik?

Siç është përmendur më sipër,

informacionet kryesore të këtij raporti janë

marrë përmes kërkesave për informacion që

Fondacioni u ka adresuar institucioneve të

monitoruara (Kryeministrisë, 16 ministrive të

linjës dhe 2 ministrave të Shtetit). Procesi i

marrjes së informacionit shërbeu, gjithashtu,

edhe si test i respektimit të ligjit “Për të

87. ministria e brendshme, ministria e zhvillimit urban dhe ministria e mjedisit.

drejtën e informimit” nga ana e këtyre

institucioneve. Kështu, nga 19 institucione,

rezulton se:

• 5 institucione (ose 26% e tyre)88 kanë

kthyer përgjigje brenda afatit ligjor

10 ditë pune nga data e marrjes së

kërkesës për informacion;

• 8 institucione (ose 42% e tyre)89 kanë

kthyer përgjigje me vonesë, vonesa

këto që variojnë nga 2 deri në 23 ditë

pune gjithsej, ndërsa

• 6 institucione (ose 32% e tyre)90

nuk kanë kthyer përgjigje edhe pas

rikujtimeve të herëpashershme të

kryera nga ana e Fondacionit. Për

këto raste u ndoq rruga e ankimit

administrativ pranë komisionerit për

të drejtën për informim dhe mbrojtjen

e të dhënave personale për refuzim të

dhënies së informacionit publik. Kjo

situatë është vlerësuar shqetësuese sa

kohë kemi të bëjmë me institucionet

më të larta në hierarkinë shtetërore

të aparatit ekzekutiv nga ku dhe

pritshmëria për zbatimin e ligjeve

është më e madhe.

Nga një analizë e informacioneve të marra

nga institucionet shtetërore rezulton se

në shumicën dërrmuese të rasteve kur

institucionet kanë kthyer përgjigje, këto

përgjigje kanë qenë të paplota në raport

me kërkesat e parashtruara për informim.

Theksojmë këtu se informacionet e

kërkuara konsistojnë në të dhëna dhe akte

88. ministria e mbrojtjes, ministria e zhvillimit ekonomik, turizmit, tregtisë dhe sipërmarrjes, ministria e zhvillimit urban, ministri i shtetit për inovacionin dhe administratën Publike dhe mi-nistria e mjedisit.

89. ministria e integrimit europian (23 ditë vonësë), ministria e mirëqenies sociale dhe e rinisë (20 ditë), ministria e Punëve të jashtme (14 ditë), ministria e kulturës (11 ditë), ministria e Punëve të brendshme (10 ditë), ministria e shëndetësisë (7 ditë), ministria e energjisë dhe e industrisë (2 ditë) dhe ministri i shtetit për Çësht-jet vendore (2 ditë).

90. kryeministria, ministria e financave, ministria e drejtësisë, ministria e arsimit dhe e sporteve, ministria e bujqësisë, ministria e transportit dhe e infrastrukturës.

Page 50: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

50

që kanë cilësinë e dokumenteve zyrtare

dhe janë të natyrës të tillë që informacioni

i përmbajtur duhet bërë publik në mënyrë

proaktive nga ana e institucioneve, pa

kërkesë të subjekteve të interesuara. Këto

informacione duhet të ishin publikuar

në faqen e internetit të institucioneve

përkatëse ose të ishin bërë pjesë e

programeve të tyre të transparencës në

procesin e vendimmarrjes, detyrim ky i

lindur që nga muaji maj i vitit 2015.

Lidhur me përmbajtjen dhe plotësinë

e informacionit sqarojmë se, nga 13

institucionet që iu përgjigjën shkresës së

Fondacionit, vetëm 3 prej tyre (Ministria e

Zhvillimit Urban, Ministria e Mjedisit dhe

Ministri i Shtetit për Çështjet Vendore)

dhanë informacion të plotë për 5 kërkesat

e parashtruara prej tij. 10 institucionet e

tjera kanë kthyer përgjigje vetëm për 3 nga

5 kërkesat e parashtruara91.

Kthyen përgjigje, por në shumicën

e rasteve të paplota ose të pasakta,

6 institucionet e tjera, për të cilat u

paraqit ankim për refuzim të dhënies së

informacionit publik te komisioneri për të

drejtën e informimit dhe mbrojtjen e të

dhënave personale, pas seancës dëgjimore

të kryer me kërkesë të këtij të fundit92. Pra,

edhe nga këto 6 institucione:

• vetëm Ministria e Arsimit dhe e

Sporteve u është përgjigjur të gjitha

kërkesave;

• Ministria e Financave u është

përgjigjur 4 kërkesave nga 5 të

kërkuara (mungojnë të dhënat e

koordinatorit);

• Ministria e Drejtësisë dhe Ministria

e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe

Administrimit të Ujërave u janë

përgjigjur vetëm 2 prej kërkesave,

91. shih shtojcën bashkëlidhur këtij raporti.

92. lidhur me këto institucione është përzgjedhur të jepet një raport më i detajuar, pasi përgjigjet e dhëna prej tyre mund të shërbejnë edhe si tregues i impaktit jo të kënaqshëm që pati për to procesi i ankimit te komisioneri.

ndërsa

• Këshilli i Ministrave dhe Ministria e

Transportit dhe e Infrastrukturës i

janë përgjigjur vetëm 1 kërkese nga

5 gjithsej.

Fondacioni është përpjekur gjithmonë

të mirëkuptojë nevojën për të pasur

një ekuilibër të balancuar ndërmjet

përparësive më madhore që ka vendi me

të cilin institucionet shtetërore përballen

më së shumti, përkundrejt nevojës për

transparencë dhe pjesëmarrje të grupeve

të interesit në vendimmarrje. Duke

mirëkuptuar të gjithë problematikën që

ka sot administrata e pushtetit qendror,

detyrat e shumta që i dalin përpara në

kuadër të një sërë procesesh reformuese

të vendit, nevojës për burime njërëzore

shtesë e të mirëkualifikuara, të gjithë

këta faktorë nuk justifikojnë nivelin e

ulët të vullnetit dhe të ndërgjegjësimit

për zbatimin e ligjit “Për të drejtën e

informimit” dhe atë “Të njoftimit dhe

konsultimit publik”, edhe pas gati 2

vjetësh nga koha e miratimit të tyre nga

Kuvendi i Shqipërisë.

E gjithë kjo problematikë e hasur në

marrjen e informacionit apo mangësia

e tij ndikojnë jo pak në krijimin e një

panorame të plotë dhe të qartë për

shkallën e zbatueshmërisë së ligjit në

9 muajt e parë të hyrjes në fuqi të tij,

sidomos në nivel sasior. Megjithatë,

pa dashur të paragjykojmë, mendojmë

se mangësia apo pasaktësia në

informacionin e dhënë është tregues

domethënës për shkallën e ulët të

kuptimit dhe të rëndësisë së ligjit,

ndërgjegjësimit lidhur me të, si dhe

zbatimit për sa i takon periudhës objekt

monitorimi prej ligjit.

Page 51: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

51

Page 52: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

52

brenda muajit janar të vitit pasardhës, organet publike duhet të publikojnë detyrimisht, sipas mënyrave që parasheh ligji, raportin vjetor për transparencën në procesin e vendimmarrjes08

Page 53: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

53

1. Institucionet shtetërore duhet të

dëshmojnë një angazhim më serioz

dhe një shkallë më të lartë vullneti për

të njohur dhe për të zbatuar siç duhet

standardet ligjore për njoftimin dhe

konsultimin publik, për të garantuar

një proces politikëbërjeje dhe

vendimmarrjeje të hapur, transparent,

gjithëpërfshirës dhe jodiskriminues për

të gjitha grupet e interesit, subjektet e

interesuara dhe qytetarët në tërësi.

2. Duke qenë se një ndër mangësitë

kryesore të ligjit nr. 146/2014 është

mungesa e parashikimit të një

mekanizmi ligjor për monitorimin e

zbatimit uniform dhe rigoroz të tij nga

ana e të gjitha autoriteteve publike,

sugjerojmë që Ministri i Shtetit

për Marrëdhëniet me Parlamentin,

referuar përgjegjësisë së tij për

garantimin e kryerjes nga ministritë të

procesit të konsultimit me shoqërinë

civile dhe grupet e interesit93, të

ushtrojë rol parësor në mbikëqyrjen

dhe monitorimin e zbatimit të këtij

ligji. Ai duhet të shërbejë si filtër

për të kontrolluar nëse procesi i

konsultimit kryhet për çdo projektakt,

93. shih vendimin e këshillit të ministrave nr. 834, datë 8.9.2013 “Për përcaktımın e fushës së përgjegjësısë shtetërore të mınıstrıt të shtetıt për marrëdhënıet me Parlamentın”.

Rekomandimerekomandimet për zbatimin më të mirë të ligjit nr. 146/2014 “Për njoftimin dhe konsultimin publik”

Page 54: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

54

për të cilin ligji vendos detyrimin e

konsultimit94. Ky institucion duhet

të monitorojë në mënyrë të rregullt

zbatimin nga ana e institucioneve

të pushtetit ekzekutiv të detyrimeve

përkatëse që atyre u burojnë nga

ligji për garantimin e pjesëmarrjes së

grupeve të interesit dhe qytetarëve

në tërësi në proceset vendimmarrëse

dhe politikëbërëse. Për këtë, ai

duhet të kërkojë prej tyre raportime

periodike apo të kryejë kontrolle

kryesisht, sa herë e konsideron të

nevojshme. Ky institucion duhet të

kontribuojë, gjithashtu, edhe në rritjen

e kapaciteteve të koordinatorëve

të njoftimit e të konsultimit apo të

strukturave të tjera përgjegjëse, për të

cilat burojnë detyrime nga ky proces95.

3. Në kuadër të plotësimit dhe

të ngritjes së infrastukturës së

nevojshme, Ministri i Shtetit për

Inovacionin dhe Administratën

Publike, në bashkëpunim me

Agjencinë Kombëtare të Shoqërisë

së Informacionit (AKSHI), duhet të

marrë masa të menjëhershme për

të vënë në funksionim sa më parë

Regjistrin elektronik për njoftimet

dhe konsultimet publike. Në këtë

regjistër do të duhet të publikohet

çdo njoftim konsultimi, projektaktet

që organet publike synojnë të

konsultojnë, informacione për çdo

fazë të procesit, përmbledhjet e

rekomandimeve të pranuara dhe arsyet

e refuzimit për ato të mospranuarat,

raporti i transparencës, të dhënat e

koordinatorëve si dhe planet vjetore

të vendimmarrjes. Përveçse do të

ndikojë në njësimin dhe uniformizimin

e procedurave dhe dokumenteve të

konsultimit, regjistri do të çojë një hap

94. shih rekomandimin më poshtë.

95. rasti i strukturave vendimmarrëse apo atyre që përfshihen në proceset e hartimit të legjisla-cionit.

më tej transparencën, aksesin si dhe

barazinë e qytetarëve dhe të të gjitha

palëve të interesuara në proceset

konsultuese.

4. Sa i përket emërimit të koordinatorëve

të njoftimit dhe konsultimit publik,

procesi i emërimit të tyre duhet të

përfundojë sa më parë ose, nëse ky

proces ka përfunduar tashmë, duhet të

bëhen publike të dhënat e kontaktit të

koordinatorëve për grupet e interesit

në faqet zyrtare të internetit të çdo

institucioni publik si dhe në Regjistrin

elektronik të njoftimit dhe konsultimit

publik. Në opinionin tonë, funksioni

i koordinatorit të së drejtës së

informimit dhe ai i konsultimit publik

mund t’i caktoheshin një personi të

vetëm, kjo për shkak të ngjashmërisë

së angazhimeve (bashkërendim dhe

administrim i proceseve) si dhe faktit

që këto dy ligje kanë lidhje të ngushtë

midis tyre. Trajnimi dhe ngritja e

kapaciteteve janë të nevojshme dhe

të domosdoshme për koordinatorët

e njoftimit dhe të konsultimit publik.

Ata duhet t’u nënshtrohen trajnimeve

specifike për t’u ndërgjegjësuar për

rëndësinë e konsultimit publik, për

detyrimet ligjore që burojnë nga

procesi i konsultimit, mënyrën e

zbatimit efektiv të tyre, si edhe pasojat

që vijnë nga moszbatimi i rregullt i

ligjit.

5. Lidhur me aktet që në bazë të ligjit

duhet t’i nënshtrohen procesit

të konsultimit, çdo organ publik

së pari duhet të ndërgjegjësohet

për rëndësinë që ka zbatimi i ligjit

nr.146/2014 për të gjitha kategorinë

e projektakteve që hyjnë në fushën e

zbatimit të ligjit, pa përjashtuar nga

konsultimi projektakte, për asnjë arsye

tjetër, të ndryshme nga ato që vetë

ligji përjashton. Në varësi të natyrës

së projektaktit mund të përzgjidhet

Page 55: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

55

forma e konsultimit, por jo të bëhet

përjashtimi i tyre96.

Në funksion të zbatimit rigoroz të

ligjit, mendojmë se duhet të njësohet

praktika që ka lidhje me konceptin e

“politikave me interes të lartë publik”,

pasi në dukje është një emërtim i

paqartë që mund të krijojë pështjellim

në praktikë. Më e udhës do të ishte të

jepej një kuptim i saktë i këtij nocioni

në termat e përkufizuar të ligjit, duke

u mbajtur kështu në konsideratë në

momentin më të parë të amendimit të

ligjit nr. 146/2014.

6. Sa i takon gjithëpërfshirjes së palëve të

interesuara në proceset konsultuese,

mendojmë se çdo institucion,

për secilën nga fushat që hyn në

kompetencën e vet politikëbërëse

apo vendimmarrëse, duhet të

identifikojë grupet e interesit apo

palët e interesuara. Ato duhet të jenë

pjesë e një database të bërë publike,

e cila të jetë objekt i përditësimit

të përhershëm, qoftë kryesisht

nga institucioni, qoftë nëpërmjet

kërkesës së vetë palëve. Kjo mund të

kërkojë që në një fazë të parë vetë

institucionet të bëjnë thirrje për çdo

shoqatë, organizatë apo subjekt me

çfarëdolloj organizimi, fusha e interesit

të të cilit mund të ndërlidhet me atë

të projektakteve apo politikave që

bien në fushën e kompetencës së

institucionit.

7. Lista e projektakteve të parashikuara

për miratim në një vit referues,

96. P.sh., nëse ndodhemi para një projektligji ndryshues që mund të prekë ligjin ekzistues, në 2 apo 3 dispozita, të një rëndësie dytësore në përmbajtjen e ligjit, apo që nuk ndryshon asgjë nga parimet bazë të tij, mund të përdoret si formë konsultimi njoftimi i palëve të interesuara apo publikut nëpërmjet publikimit në regjistër, faqe zyrtare, grupe të prekura drejtpërsëdrejti dhe jo forma apo mënyra, si takimet publike apo tryezat e rrumbullakëta.

e cila publikohet në Programin e

transparencës në faqen zyrtare dhe

në Regjistrin elektronik, duhet të

përcaktojë në tabelën përkatëse

(përveç elementeve ekzistuese) edhe

afate apo periudha konkrete në lidhje

me procesin e konsultimit publik

për aktet mbi të cilat bie ky detyrim.

Kjo periudhë, në varësi të llojit të

projektaktit që konsultohet, vëllimit,

kompleksitetit, burimeve apo llojit

të konsultimit që do të përzgjidhet,

duhet të jetë e tillë që t’i shërbejë

efektivitetit të procesit. Në caktimin

e kësaj periudhe ministritë duhet

të kenë parasysh që konsultimi të

bëhet në faza të hershme të hartimit

të projektaktit apo të politikës, në

mënyrë që edhe kontributi i palëve

të interesuara të jetë real dhe palët e

interesuara të kenë besim për rolin dhe

ndikimin që do të kenë opinionet e

tyre në hartimin e politikës përkatëse.

Në përcaktimin e kësaj periudhe

duhet të merren në konsideratë

edhe elemente të tilla, si: rëndësia

apo ndjeshmëria e çështjes apo

projektaktit që do të konsultohet, koha

që duhet për fushatën promovuese të

konsultimit, hartimit dhe shpërndarjes

së dokumenteve të konsultimit si

dhe koha për analizimin, përpunimin,

kthimin e përgjigjeve te palët apo

reflektimin, sipas rastit, të mendimeve

dhe opinioneve të dhëna.

8. Në varësi të periudhës së parashikuar

të konsultimit, me qëllim që procesi të

rezultojë efektiv, duhet të përzgjidhet

saktë edhe mënyra e njoftimit si dhe

forma/format e konsultimit publik.

Lidhur me këto procese sugjerojmë që,

ashtu si periudha e konsultimit, mjeti

dhe forma/format e konsultimit publik

të jenë të përcaktuara paraprakisht nga

institucioni. Tabela me projektaktet

e parashikuara për konsultim në

një vit referues, përveç elementeve

Page 56: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

56

ekzistuese (si: qëllimi i projektaktit,

periudha e miratimit të tij, periudha

e konsultimit publik), të përmbajë

edhe mjetin apo formën e konsultimit

publik dhe, në varësi të këtyre të

fundit, edhe grupet e interesit me të

cilat do të kryhet konsultimi. Për këtë

është e rekomandueshme që formati

i një tabele të tillë, me informacionin

e mësipërm, të jetë i njësuar për të

gjitha institucionet publike.

Njoftimi, përveçse duhet të përmbajë

elementet e nevojshme të përcaktuara

në ligj, në kuadër të eficiencës

së konsultimit, duhet të bazohet,

gjithashtu, në pyetje konkrete apo

në çështje për të cilat institucioni

kërkon mendimin apo ekspertizën e

grupeve të interesit apo palëve të

interesuara. Sigurisht, kjo nuk mund të

kufizojë palët të japin mendim për çdo

çështje tjetër të parashikuar në draftin

që diskutohet dhe që ata e shohin

si të rëndësishme a të nevojshme.

Administrimi i rekomandimeve dhe

pranimi apo refuzimi i tyre mbetet

tagër i institucionit. Qartësia e organit

publik për qëllimin e konsultimit do të

orientojë autoritetin publik të vendosë

se në cilën fazë të hartimit të drafteve

të projektakteve apo politikave duhet

të zhvillohet procesi i konsultimit.

Për projektakte apo politika të

një interesi të lartë publik është e

rekomandueshme që organi publik të

zhvillojë konsultimin në fazën fillestare

të hartimit apo, ashtu si përcakton vetë

ligji, të mbledhë informacione dhe/

ose opinione paraprake nga grupet e

interesit përpara se të nisë procesin e

hartimit të aktit përkatës97.

Sa i përket administrimit të procesit të

konsultimit, për çdo rast konsultimi,

97. kjo rekomandohet vetëm për politika me rëndësi dhe impakt të madh publik, siç kanë qenë, p.sh., reforma në drejtësi apo ajo territori-ale.

palët duhet të hartojnë, të mbajnë,

të administrojnë dhe të arkivojnë

çdo dokument të përdorur dhe të

nevojshëm për konsultimin publik, i

cili duhet t’u nënshtrohet rregullave të

administrimit të dokumenteve zyrtare.

Njoftimet, lista e palëve të njoftuara

për konsultim, procesverbalet e

takimeve publike, rekomandimet e

marra, në çfarëdolloj forme (gojë,

shkrim, e-mail), si dhe përmbledhjet

me opinionet e reflektuara e të marra

në konsideratë dhe përgjigjet e

argumentuara për arsyet e refuzimit

të këtyre të fundit duhet të jenë të

administruara në çdo rast dhe të

bëhen publike në Regjistrin elektronik

të njoftimeve dhe të konsultimeve

publike, në mënyrë proaktive.

10. Projektakti duhet të shoqërohet

detyrimisht me informacion për

elementet kryesore që ka një proces

konsultimi (grupet e interesit të

konsultuara, kohën e zhvilluar, formën

e konsultimit, afatet e zbatuara,

ankimet nëse ka pasur), si dhe me një

përmbledhje të rekomandimeve të

dala nga konsultimi, duke specifikuar

ato të pranuarat dhe duke dhënë

arsyet përkatëse për ato të refuzuarat.

Mendojmë se projektaktet duhet t’i

çohen për mendim Ministrit të Shtetit

për Marrëdhëniet me Parlamentin,

para se të kalojnë për shqyrtim e

miratim në Këshillin e Ministrave. Një

procedurë e tillë do të shërbente si

filtër kontrolli për kryerjen e procesit të

konsultimit dhe do të monitoronte dhe

do të mbikëqyrte kryerjen e procesit

në mënyrë të rregullt dhe sipas

procedurave ligjore.

Për rastin e projektligjeve, filtër

tjetër kontrolli mund të jetë vetë

Kuvendi dhe, më konkretisht,

komisioni parlamentar përgjegjës

për diskutimin dhe shqyrtimin e

Page 57: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

projektligjit në rastin konkret. Në

këtë fazë, komisionet mund ta

rikthejnë projektligjin mbrapsht në

Këshillin e Ministrave, në mënyrë

që organet publike të zhvillojnë një

konsultim të munguar, apo nëse

nuk e konsiderojnë gjithëpërfshirës.

Gjithashtu, ato mund të ftojnë grupet

e interesit të identifikuara prej tyre

gjatë diskutimit të projektligjit në

Komision. Megjithëse, një rast i tillë

nuk do të mundësonte një konsultim

gjithëpërfshirës dhe efektiv sipas

standardeve të kërkuara, do të

mundësonte në një farë mënyre të

dëgjohej zëri i grupeve kryesore.

11. Brenda muajit janar të vitit pasardhës,

organet publike duhet të publikojnë

detyrimisht, sipas mënyrave që

parasheh ligji, raportin vjetor

për transparencën në procesin e

vendimmarrjes, ku të përfshihet

informacioni i kërkuar nga ligji. Për

uniformizim të tij rekomandohet të

miratohet një format i standardizuar

i këtij raporti, mundësisht nga

Ministri i Shtetit për Marrëdhëniet me

Parlamentin, i cili shihet si struktura më

e përshtatshme për mbikëqyrjen e këtij

ligji, së paku për organet e pushtetit

ekzekutiv.

Page 58: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

shtojca0sh

Page 59: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

0sh

Page 60: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

60

Instit

ucion

etInf

orm

acion

et e

kerk

uara

Resp

ektim

i i te

drejt

es

se in

form

imit

Rapo

rti vj

etor

i tra

nspa

renc

ës pë

r 201

5Pl

ani v

jetor

i pr

ojekt

akte

ve qe

do

i nen

shtro

hen

kons

ultim

it pu

blik

për 2

016

Të dh

ënat

e ko

ntak

tit të

Koor

dinat

orit t

ë njo

ftim

it dhe

kons

ultim

it pub

lik

Kopje

të pr

oces

verb

aleve

dh

e të l

istë-p

reze

ncav

e te

takim

eve p

ublik

e te

orga

nizua

ra pe

r ko

nsult

imin

publ

ik te

pr

ojekt

akte

ve

Kopje

të pë

rmbl

edhje

ve

të ha

rtuar

a për

çdo a

kt te

ko

nsult

uar

Afat

i ligjo

r për

dhën

ien e

infor

mac

ionit

Data

e ar

dhjes

se

infor

mac

ionit p

ublik

nga

secil

i insti

tucio

n

1. Kes

hilli i

Mini

strav

eNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion4.4

2016

2. Mini

stria

e Mbr

ojtjes

Nuk e

shte

derg

uar r

apor

t, por

inf

ormac

ionEs

hte d

ergua

rAr

tur M

ecoll

ariart

ur.me

colla

ri@mb

rojtja

.gov.a

lNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion4.4

2016

30.3.

2016

3. Mi

nistri

a e P

unev

e te B

rends

hme

Nuk e

shte

derg

uar r

apor

t, por

inf

ormac

ionEs

hte d

ergua

rSil

ena.T

ola@

pune

tebren

dshm

e.gov

.alPo

jane

dhen

e Nu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

4.4 20

1614.

4.201

6

4. Mi

nistri

a e Pu

neve

te Ja

shtm

eNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion4.4

2016

18.4.2

016

5. Mi

nistri

a e In

tegrim

it Eur

opian

Ne pr

oces

draft

imi

Esht

e derg

uar

Sonil

a Mek

si so

nila.m

eksi@

integ

rimi.g

ov.al

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ionNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

4.4 20

1628

.4.20

16

6. Mi

nistri

a e Zh

villim

it Eko

nomi

k, Tur

izmit,

Tregti

dhe S

ipërm

arrrje

sNu

k esh

te de

rgua

r rap

ort, p

or

inform

acion

Nuk e

shte

derg

uar

Nuk e

shte

derg

uar

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ionNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

4.4 20

1631.

3.201

6

7. Mini

stria

e Tran

spor

tit dh

e Infr

astru

kturës

Esht

e derg

uar in

forma

cion

tabelo

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te de

rgua

rNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion4.4

2016

8. Mi

nistri

a e Zh

villim

it Urb

anNe

proc

es dr

aftim

i dhe

ne

inform

acion

i deta

juar

Esht

e derg

uar

Adria

na M

eko A

drian

a.mek

o@zh

villim

iurba

n.gov

.alPo

jane

dhen

e Nu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

4.4 20

1629

.3.20

16

9. Mi

nistri

a e Fi

nanc

ave

Esht

e derg

uar

Esht

e derg

uar

Nuk e

shte

derg

uar

Po ja

ne dh

ene

Po ja

ne dh

ene

4.4 20

16

10. M

inistr

ia e A

rsimi

t dhe

Spor

titEs

hte d

ergua

rEs

hte d

ergua

rBa

jame A

llmeta

bajam

e.allm

eta@

arsim

i.gov

.alNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

Po (re

lacion

e)4.4

2016

shto

jca

Nr.

1Z

bat

imi i

lig

jit “

Për

njo

ftim

in d

he k

onsu

ltim

in p

ublik

”Pë

rgjig

je b

rend

a af

atit

Përg

jigje

jash

të a

fatit

lig

jor

nuk

ka

kthy

er p

ërg

jigje

Page 61: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

SFID

AT

E ZB

ATI

MIT

PRA

KTI

LIG

JIT

“PËR

NJO

FTIM

IN D

HE

KO

NSU

LTIM

IN P

UB

LIK

61

11. M

inistr

ia e D

rejtës

isëEs

hte d

ergua

r rap

ort p

or

i refer

ohet

kons

ultim

it te

bren

dshe

m

Esht

e derg

uar

Ilir Be

jkoilir

.bejko

@dr

ejtes

ia.go

v.al

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ionNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

4.4 20

16

12. M

inistr

ia e K

ultur

ësEs

hte d

ergua

r infor

macio

n tab

elor

Nuk e

shte

derg

uar

Edmo

nd Ah

meti

edmo

nd.ah

meti@

kultu

ra.go

v.al

Po ja

ne dh

ene

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

ille4.4

2016

15.4.2

016

13. M

inistr

ia e M

irëqe

nies S

ocial

e dhe

Rinis

ëNu

k esh

te de

rgua

r rap

ort, p

or

inform

acion

Nuk e

shte

derg

uar

Arife

Llav

eshi

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

illeNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

i tille

4.4 20

1620

.04.20

16

14. M

inistë

r Sht

eti pë

r Inov

acion

in dh

e Adm

inistr

atën

Publi

ke

Ne pr

oces

draft

imi

Esht

e derg

uar

Blerta

Xhak

oble

rta.xh

ako@

inova

cioni.

gov.a

lKa

sjelle

kopje

te

proc

esve

rbale

ve po

r jo te

liste

prez

enca

ve

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

ille4.4

2016

30.3.

2016

15. M

inistr

ia e S

hënd

etësis

ëRa

port

i shku

rter

Esht

e derg

uar

Nuk e

shte

derg

uar

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

illeNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

i tille

4.4 20

1611.

4.201

6

16. M

inistr

ia e E

nerg

jisë d

he In

dustr

isëEs

hte d

ergua

r infor

macio

n tab

elor

Esht

e derg

uar

Ines H

amza

rajine

s.ham

zaraj

@en

ergjia

.gov.a

l Nu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

i tille

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

ille4.4

2016

6.4.20

16

17. M

inistr

ia e M

jedisi

tEs

hte d

ergua

r infor

macio

n tab

elor

Esht

e derg

uar

Edlir

a Ders

ha

edlir

a.ders

ha@

moe.g

ov.al

Po ja

ne dh

ene

Po ja

ne dh

ene (

relac

ione)

4.4 20

1624

.3.20

16

18. M

inistr

ia e B

ujqës

isë, Zh

villim

it Rur

al dh

e Ad

minis

trimi

t të Uj

ërave

Esht

e derg

uar in

forma

cion

tabelo

rNu

k esh

te de

rgua

rKle

ves J

anku

kleve

.jank

u@bu

jqesia

.gov.a

lNu

k esh

te dh

ene

doku

ment

acion

i tille

Nuk e

shte

dhen

e do

kume

ntac

ion i t

ille4.4

2016

19. M

inistë

r Sht

eti pë

r Çës

htjet

Vend

oreNe

proc

es dr

aftim

iEs

hte d

ergua

rIva

Nath

anail

i iva

.nath

anail

i@ce

shtje

tvend

ore.go

v.al

Po ja

ne dh

ene

Po ja

ne dh

ene

4.4 20

166.4

.2016

Instit

ucion

etInf

orm

acion

et e

kerk

uara

Resp

ektim

i i te

drejt

es

se in

form

imit

Rapo

rti vj

etor

i tra

nspa

renc

ës pë

r 201

5Pl

ani v

jetor

i pr

ojekt

akte

ve qe

do

i nen

shtro

hen

kons

ultim

it pu

blik

për 2

016

Të dh

ënat

e ko

ntak

tit të

Koor

dinat

orit t

ë njo

ftim

it dhe

kons

ultim

it pub

lik

Kopje

të pr

oces

verb

aleve

dh

e të l

istë-p

reze

ncav

e te

takim

eve p

ublik

e te

orga

nizua

ra pe

r ko

nsult

imin

publ

ik te

pr

ojekt

akte

ve

Kopje

të pë

rmbl

edhje

ve

të ha

rtuar

a për

çdo a

kt te

ko

nsult

uar

Afat

i ligjo

r për

dhën

ien e

infor

mac

ionit

Data

e ar

dhjes

se

infor

mac

ionit p

ublik

nga

secil

i insti

tucio

n

Page 62: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike
Page 63: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike
Page 64: SFIDAT E ZBATIMIT NË PRAKTIKË TË LIGJIT “PËR NJOFTIMIN … · së detyrimeve ligjore, shërbejnë edhe si tregues të vlerësimit të kuptimit dhe të zbatimit nga organet publike

Rr. Qemal Stafa, Pallati 120/2, Tirana, Albania

www.osfa.al

soros.al OSFAlbania