sektori i sigurisë në kosovë - qkssqkss.org/new/images/content/pdf/sektori i...

Sektori i sigurisë

në Kosovëpas pavarësisë

Tetor 2010

FORUMI

SIGURIpër

© Copyrights.

Asnjë pjesë nga ky publikim nuk mund të riprodhohet apo të ndryshohet pa lejen e botuesit.

Mendimet e shprehura me shkrim apo në publikimet elektronike janë të Forumit për Siguri dhe nuk

përfaqësojnë pikëpamjet e Saferworld, e as të qeverisë gjermane dhe britanike .

Forumi për Siguri (FS) është themeluar në qershor të vitit 2010 me iniciativën e dy organizatave

vendore, Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ) dhe Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (KCSS),

mbështetur nga Saferworld si pjesë e programit “Vendi i Sigurt”, financuar nga qeveria gjermane dhe

britanike.

FS do të shërbej si platformë për organizatat e shoqërisë civile, mediat, akademikët, studentët dhe

institucionet për të diskutuar çështjet kyçe të sigurisë dhe për të shkëmbyer e zhvilluar përvojat dhe

praktikat më të mira në fushën e sigurisë në Kosovë.

Ky publikim i parë i FS ngritë disa dilema lidhur me aspektet kyçe që i karakterizojnë vështirësitë në

sektorin e sigurisë. Ky është vetëm fillimi i aktiviteteve të FS, ngase parashihen aktivitete të tjera

hulumtuese dhe debatuese në të ardhmen.

Ekipi hulumtues i FS-së:

Valdrin Grainca, koordinator i Forumit për Siguri dhe hulumtues, FIQ

Skender Përteshi, koordinator i Forumit për Siguri dhe hulumtues, KCSS

Florentina Hajdari, zyrtare e Forumit për Siguri

Sektori i sigurisë në Kosovëpas pavarësisë

I. Hyrje………………………………………………………………….........…………...1-11

II. Historik i shkurtër i institucioneve vendore të sigurisë (1999 – 2008)................11-14

Shërbimi Policor i Kosovës

Trupat Mbrojtëse të Kosovës (TMK)

III. Historik i shkurtër i institucioneve vendore të sigurisë (2008-)..........................14-21

Këshilli i Sigurisë së Kosovës – (KSK)

Policia e Kosovës – (PK)

Forca e Sigurisë së Kosovës – (FSK)

Agjencia e Kosovës për Inteligjencë (AKI)

IV. Vështrim…………………………………………………….……………………….21-27

V. Literatura…………………………………………………….……………...………..27-30

Përmbajtja

2

1. AKI- Agjencia e Kosovës për Inteligjencë

2. AME -Agjencioni për Menaxhimin e Emergjencave

3. CFPI- Korniza Kushtetuese e Kosovës

4. DME- Departamenti për Menaxhimin e Emergjencave

5. FIQ - Forumi për Iniciativa Qytetare

6. EULEX- Misioni i Unionit Evropian për Sundimin e Ligjit

7. IPK- Inspektorati Policor

8. IPVK- Institucionet e Përkohshme Vetqeverisëse në Kosovë

9. ISSR- Rishikimi i Sektorit të Sigurisë së Brendshme

10. KFOR- Misioni Paqeruajtës i NATO-s në Kosovë

10. KSK- Këshilli i Sigurisë së Kosovës

11. KK- Kuvendi i Kosovës

12. MFSK- Ministria e Forcës së Sigurisë së Kosovës

13. MPB- Ministria e Punëve të Brendshme

14. MIK- Menaxhimi i Integruar i Kufirit

15. NATO-Aleanca Veri-Atlantike

16. OSBE- Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë

17. PK- Policia e Kosovës

18. QS- Qendra e Situatave

19. QKSS- Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë

20. SHPK- Shërbimi Policor i Kosovës

21. SSR- Reformimi i Sektorit të Sigurisë

22. TMK- Trupat Mbrojtëse të Kosovës

23. UÇK- Ushtria Çlirimtare e Kosovës

24. BE- Bashkimi Evropian

25. UNDP- Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim

26. UNMIK- Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë

27. ZKTMK- Zyra e Koordinatorit të Trupave Mbrojtëse të Kosovës

3

Lista e shkurtesave


Ky raport synon të ofroj një vlerësim të shkurtër lidhur me zhvillimin e institucioneve të

sigurisë në Kosovë, duke krahasuar rolin dhe përgjegjësitë e tyre gjatë periudhës së UNMIK-ut

me periudhën e pas-shpalljes së pavarësisë. Konstatimet e dhëna në raport bazohen në bazë të

një metodologjie të vlerësimit kualitativ që prek aspektet e konsolidimit të kapaciteteve të

institucioneve të sigurisë, si dhe sfidat në zbatimin e kushtetushmërisë dhe ligjshmërisë, duke

vënë në pah rolin e institucioneve të sigurisë.

1. Mungesa e zbatimit të rendit dhe të ligjit në tërë territorin e Kosovës vazhdon të mbetet

sfida kryesore për institucionet e qeverisë së Kosovës dhe bashkësisë ndërkombëtare;

2. Institucionet e sigurisë nuk kanë gatishmërinë dhe mungon një vizion i duhur për

marrjen e përgjegjësive në sektorin e sigurisë nga prania ndërkombëtare;

3. Mbikëqyrja parlamentare dhe demokratike e institucioneve të sigurisë është në fazën

fillestare të zhvillimit;

4. Reformimi i Policisë së Kosovës (PK) mund të ngecë si rezultat i ndërhyrjeve politike

dhe dobësive subjektive;

5. Operacionalizimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) dhe Agjensionit të Kosovës për

Inteligjencë (AKI) nuk është duke shkuar sipas parashikimeve dhe dinamikës së

paraparë;

6. Një pjesë e konsiderueshme e legjislacionit është miratuar, mirëpo implementimi

mbetet një fakt shqetësues. Kanë mbetur edhe disa ligje të rëndësishme të pamiratuara.

Përmbledhje ekzekutive

Të gjeturat kryesore

4


Institucionet kosovare të sigurisë nuk kanë zhvilluar kapacitetet e nevojshme për të ofruar

siguri për të gjithë qytetarët e Kosovës. Ashtu siç ky raport në brendi do të shtjelloj

shkurtimisht, arsyet e moskonsolidimit të sektorit të sigurisë vijnë si rezultat i një politike të

'përkohshme' të UNMIK-ut ku investimet në periudhën e para shpalljes së pavarësisë nuk

reflektojnë nevojat e tanishme për ofrimin e sigurisë në Kosovë. Për më shumë, zhvillimi i

sektorit të sigurisë ka qenë peng kryesor i mosdefinimit të statusit të Kosovës për shkak të

ndërlidhjes së institucioneve të sigurisë me atribute shtet-formuese. Ndër vështirësitë tjera që

ndikuan në zhvillimin e këtij sektori kishin të bënin me nivelin e ulët të zhvillimit ekonomik dhe

me implikimet e qarqeve lokale politike dhe të individëve në formësimin e këtij sektori.

Me shpalljen e pavarësisë së Kosovës me 17 Shkurt 2008, arkitektura e sigurisë pasqyroi

institucione të reja, si dhe u shtrua nevoja për reformimin e mekanizmave ekzistues. Politikat e

reja të sigurisë përfshijnë shumë ndryshime të reja legjislative duke vënë përgjegjësi më të

madhe mbi institucionet vendore. Në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve në fuqi, siguria u bë pjesë

e politikë-bërjes së institucioneve vendore. Mirëpo, rritja e përgjegjësive të institucioneve

vendore shtroi dilema mbi vizionin dhe strategjinë që duhej ndjekur për zhvillimin e

kapaciteteve të institucioneve vendore të sigurisë. Disa nga këto dilema kanë të bëjnë me

dykuptimësitë lidhur me rolin e prezencës ndërkombëtare e në veçanti mandatin e EULEX-it,

sidomos në veri të vendit dhe mungesa e përvojës në ndërtimin e shtetit dhe institucioneve

publike. Pikërisht këto dilema, shtrojnë nevojën e vlerësimit të kapacitetit planifikues dhe

operacional të institucioneve për të ofruar siguri për qytetarët e Kosovës.

Për më shumë, për zhvillimin e mëtutjeshëm të institucioneve të sigurisë është e nevojshme të

shtjellohen politikat dhe aspektet konceptuale mbi bazën e së cilës janë ndërtuar ato, duke

shqyrtuar edhe përvojat e vendeve tjera. Kjo sidomos, duke marrë parasyshë sfidat në rrugën e

konsolidimit të shtetit dhe proceseve integruese që Kosova ka përpara. Në këtë duhet të merret

parasysh edhe zhvillimi i kapacitetit për vlerësimin gjithëpërfshirës të kërcënimeve dhe

rreziqeve ndaj Kosovës dhe qytetarëve të saj, meqënëse një gjë e tillë ende nuk është bërë.

Edhe pse nuk është temë shtjellimi vlerësimi i kërcënimeve dhe rreziqeve ndaj vendit, vlen të

theksohet se disa raporte kanë evidentuar praninë e korrupsionit, krimit të organizuar,

pakënaqësive lidhur me zhvillimin ekonomik dhe numrin e lartë të papunësisë, praninë e

strukturave paralele dhe situatën në veri si disa ndër kërcënimet më të mëdha ndaj vendit dhe

qytetarëve të saj. Këtu nuk bënë pa e përmendur edhe mungesën e perspektivës që lidhet me

izolimin total të Kosovës në procesin e liberalizimit të vizave. .

I. Hyrje


5

Florian Qehaja, Security Policy of Kosovo në Security Policies in Western Balkan, Edited by M. Hadzic,

M. Timotic, P. Petrovic, Center for Civil-Military Relations, Beograd, faqe 81-86.

10 shtator 2010.

1

2

Nëse shikohet sektori i sigurisë në aspekt kronologjik, dallohen dy periudha kryesore:

periudha gjatë qeverisjes nga UNMIK-u (1999 – 2008), me një tranzicion të shkurtër (2005 –

2008) , dhe periudha pas-pavarësisë. Nga studimet e deritanishme është bërë vetëm dallim

kronologjik bazuar në ndryshimet legjislative, e me këtë edhe të autoritetit dhe mandatit.

Megjithatë, nuk ka pasur dallim konceptual deri në ditët e sotme .

Në përgjithësi, nëse vlerësojmë konsolidimin e sektorit të sigurisë në ditët e sotme, atëherë

përgjigja do të ishte se janë bërë hapat fillestar, mirëpo procesi i përgjithshëm i konsolidimit

institucional ka qenë i ngathët dhe me shumë mangësi. Legjislacioni është miratuar kryesisht në

pako në vitin 2008, por zbatimi mbetet sfidë kryesore.

Ky raport është bërë si rezultat i një pune të hulumtuesve në një periudhë dy mujore (15 Gusht –

15 Tetor 2010). Metodologjia e përdorur është bazuar në metodën e hulumtimit kualitativ.

Përveç intervistave, pjesë përbërëse janë edhe analizat e ndryshme, strategjitë e institucioneve

të sigurisë, qëndrimet zyrtare të shprehura në media, si dhe një literaturë e gjerë nga fusha e

sigurisë. Metodë kyçe ka qenë edhe observimi me pjesëmarrje si rezultat i vlerësimeve të herë

pas hershme të hulumtuesve në FS dhe pjesëmarrjes me observim në procese të ndryshme në

lidhje me sigurinë në vend.

Pjesa e parë shtjellon shkurtimisht institucionet e sigurisë gjatë kohës së UNMIK-ut. Do të

prezentohen bërja e politikave, vendimeve, dhe qëllimi i themelimit të institucioneve. Si fokus

janë dy institucione vendore: Shërbimi Policor i Kosovës (SHPK) dhe Trupat Mbrojtëse të

Kosovës (TMK). Pjesa e dytë do të shtjellojë insitucionet e sigurisë pas shpalljes së pavarësisë me

theks shtjellimi natyrën e institucioneve, hartimin e politikave dhe sfidat me të cilat

ballafaqohen këto të fundit. Pjesë e shqyrtimit do të jenë Këshilli i Sigurisë së Kosovës (KSK),

Policia e Kosovës (PK), Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK), dhe Agjensioni i Kosovës për

Intelegjencë (AKI), institucione këto që parashihen shprehimisht me Kushtetutë.

1

2


6

Me vendosjen e UNMIK-ut dhe fillimin e administrimit ndërkombëtar në Kosovë, u përcaktua

edhe struktura e institucioneve të sigurisë. Dokumentet bazë ishin Rezoluta 1244 e Këshillit të

Sigurimit dhe Korniza Kushtetuese për Institucionet e Përkohshme të Vetë-qeverisjes. Përmes

këtyre dokumenteve, si ofrues të sigurisë njiheshin KFOR dhe Policia e UNMIK-ut. Rezoluta

1244 i atribuonte përgjegjësinë në fushën e sigurisë UNMIK-ut dhe NATO-s si zbatues të këtyre

përgjegjësive. Kjo rezolutë autorizonte UNMIK-un që të themelojë forcat vendore të policisë.

Kështu, UNMIK themeloi Shërbimin Policor të Kosovës. Më vonë, në bazë të Kornizës

Kushtetuese, Kapitulli VI, si institucione të 'ruajtjes së rendit dhe ligjit' përcaktohej edhe SHPK ,

që për objektiv kishte parandalimin e krimit dhe mbrojtjen publike, dhe sigurinë nga çështjet

me natyrë aksidentale (shembull: aksidentet në trafik). SHPK ishte nën autoritetin e

Përfaqësuesit Special të Sekretarit të Përgjithshëm (PSSP) dhe mbikëqyrej nga Policia e

UNMIK-ut. Nën përgjegjësinë e institucioneve vendore mbeti kryesisht zhvillimi dhe

implementimi i strategjisë për planifikim të emergjencave dhe mbrojtjes civile, si dhe drejtimi

dhe bashkërendimi i shërbimeve të shpëtimit dhe zjarrfikësve . Kjo e fundit parashihej të bëhej

në bashkëpunim me qeveritë komunale.

Që në vitin 1999 strategjia e UNMIK-ut në fushën e sigurisë kishte për qëllim krijimin e

strukturave për zbatim të ligjit dhe krijimin e 'shpejtë' të një shërbimi policor . Për të arritur këto

synime u vendosën tri faza . Faza e parë karakterizohej me rolin e KFOR-it në ofrimin e sigurisë

dhe rendit publik deri në vendosjen e personelit të UNMIK-ut. Po në këtë fazë, mendohej të

vendosej policia civile (1800), dhjetë njësi speciale (115 persona për secilën), dhe policia kufitare

(205 persona) . Faza e dytë, karakterizohej me bartjen e përgjegjësive në ruajtjen e rendit dhe

sigurisë publike nga KFOR-i tek Policia e UNMIK-ut. Po ashtu, zhvillimi i një shërbimi policor

profesional ishte pjesë e kësaj faze. Objektivat kryesore ishin trajnimi i policisë vendore nën

përkujdesjen e policisë civile të UNMIK-ut dhe OSBE-së. Ndërkaq, faza e tretë kishte të bënte

me transferimin gradual të përgjegjësive nga Policia e UNMIK-ut tek SHPK. Një transferim i

këtillë nuk mendohej edhe për njësitë e reagimit të shpejtë dhe atyre të specializuara.

Faza e tretë e strategjisë së sigurisë që kishte për qëllim transferimin e përgjegjësive fillon të

zbatohet vetëm në vitin 2005. Transferimi i përgjegjësive u bë në dy pista: e para, themelimi i

Ministrisë së Punëve të Brendshme (MPB) dhe transferimi i përgjegjësive mbi inspektimin e

punës së policisë përmes krijimit të Inspektoratit Policor të Kosovës (IPK). Pista e dytë ishte ri-

organizimi i strukturave organizative brenda SHPK-së.

II. Historik i shkurtër i institucioneve vendore të sigurisë (1999 – 2008)

Shërbimi Policor i Kosovës

3

4

5

6

7

Korniza Kushtetuese për Vetë-Qeverisje të Përkohshme.

Ibid, faqe 15.

SRG Report to the UNSC July 12, f 12.

SRG Report to the UNSC July 12, faq 12.

Ibid.

3

4

5

6

7


7

Me të drejtë, hulumtimet e organizatave vendore dhe ndërkombëtare lidhur me perceptimin

publik identifikonin SHPK-në si një ndër institucionet me besueshmëri më të lartë, duke

theksuar nevojën e përmirësimit të mëtutjeshëm, në mënyrë që SHPK të zhvillohej në një

forcë moderne dhe profesionale, e cila do të garantonte siguri për të gjithë banorët e Kosovës

Kapitulli i VII-të i Kornizës Kushtetuese e përcaktonte TMK-në si një organizatë e emergjencave

civile për ndërhyrje në raste të nevojës për siguri për çështjet me natyrë aksidentale, publike dhe

ndihmë humanitare, nën kompetencë të rezervuar të Përfaqësuesit Special të Kombeve të

Bashkuara . TMK u përcaktua si një organizatë për emergjenca civile, duke punësuar 3.052

pjestarë aktiv dhe 2.000 rezervistë. Përgjithësisht, personeli i saj ka qenë i përbërë nga ish-

pjesëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). TMK i nënshtrohej kontrollit strikt të KFOR-

it dhe UNMIK-ut përmes Zyrës së Koordinatorit të TMK-së.

Kjo organizatë ishte modeluar sipas Securite Civile të Francës. Mandati i TMK-së ishte përgatitja

për emergjencë si: ofrimi i ndihmës në rast të fatkeqësive natyrore ose njerëzore, deminimi,

detyra ceremoniale dhe ndihma humanitare, edhe pse shumë pjesëtarë të UNMIK-ut dhe

KFOR-it pranonin se TMK kishte stilin organizativ të një ushtrie . Trajnimet fillimisht bëheshin

nga Organizata Ndërkombëtare për Migrim (IOM), pastaj nga KFOR dhe UNMIK.

Në kuadër të mandatit të saj TMK merrej me parada në ceremonitë e përvjetorëve, deminim, ri-

ndërtim, dhe përgatitje për rastet emergjente, si fatkeqësitë natyrore. Përkundër këtij mandati,

TMK kontrollohej nga UNMIK dhe KFOR. Institucionet e Përkohshme si Asambleja e Kosovës

nuk kishin ndonjë mandat mbi TMK-në. Me këtë edhe mbikëqyrja demokratike mbi këtë

institucion nuk ekzistonte, pasi që Komisioni për Çështje të Emergjencave nuk kishte asnjë lloj

mbikëqyrjeje ndaj TMK-së.

Pas shpalljes së pavarësisë, kushtetuta dhe aktet tjera ligjore reflektuan institucione të reja të

sigurisë. Në fakt, kërkohej themelimi dhe konsolidimi i Këshillit të Sigurisë së Kosovës (KSK),

FSK-së dhe AKI-të në njërën anë, dhe reformimit të policisë në anën tjetër. .

Trupat Mbrojtëse të Kosovës (TMK)

III. Historik i shkurtër i institucioneve vendore të sigurisë (2008)

8

9

10

8


Policimi në Kosovë, FIQ dhe Saferword 2008

Korniza Kushtetuese, Kapitulli VII, faqe 16.

ICG 2000, 11

8

9

10

Këshilli i Sigurisë së Kosovës

Këshilli i Sigurisë së Kosovës (KSK) u themelua pas shpalljes së pavarësisë, në pajtim me ligjet të

cilat rrjedhin nga Pakoja e Ahtisarit, si pjesë e arkitekturës së re të Sektorit të Sigurisë në Kosovë.

Pjesë përbërëse e këshillit janë akterët kyç të vendit që ndërlidhen me sektorin e sigurisë si dhe

sektorëve tjerë . Ky këshill ka rol këshillëdhënës dhe vlerësues në hartimin e politikave, si dhe

shqyrton legjislacionin që ndërlidhet me sektorin e sigurisë në vend.

Me fjalë te tjera, në bazë të legjislacionit aktual, roli i KSK-se është këshillues, diskutues,

vlerësues dhe rekomandues sa i përket çështjeve të sigurisë, përveç në rast të gjendjes së

jashtëzakonshme roli i të cilit është ekzekutues . Detyrë e KSK-së është edhe të analizojë

politikën për siguri të jashtme, si dhe të analizoj të gjitha traktatet dhe marrëveshjet

ndërkombëtare të cilat Republika e Kosovës i nënshkruan me shtetet e tjera . Poashtu, KSK

është i obliguar të këshilloj Presidentin dhe Qeverinë e Kosovës mbi përfshirjen e agjencive të

sigurisë jashtë vendit, siç ishte rasti i intervenimit të FSK-së në Shqipëri që ndihmuan në

evakuimin e qytetarëve nga përmbytjet që ndodhën në fillim të vitit 2010. KSK udhëhiqet nga

kryeministri i vendit dhe ai i kryeson mbledhjet e KSK-së, ndërsa rendi i ditës caktohet nga

sekretariati.

KSK, për të qenë sa më i informuar rreth gjendjes së sigurisë në vend, mbështetet nga Qendra e

Situatave, e cila ofron informata të shpejta rreth gjendjes së sigurisë në vend, si dhe koordinon të

gjitha aktivitetet operacionale në tërë vendin. Ky institucion është i obliguar të merr

informacione nga të gjithë akterët relevant, e në veçanti nga Forca e Sigurisë së Kosovës, (FSK)

Policia e Kosovës, (PK). .

Departamenti i Menaxhimit të Emergjencave, është pjesë e Ministrisë së Punëve të Brendshme

(MPB-së) dhe autoriteti më i lartë përgjegjës për hartimin dhe realizimin e të gjitha politikave

dhe strategjive për gatishmërinë emergjente në bashkëpunim me institucionet tjera. Ky

departament është i ndarë në tre sektorë, të cilët i koordinojnë veprimet e tyre . 14

11

12

13

Këshilli i Sigurisë së Kosovës përbëhet prej anëtarëve të mëposhtëm në cilësinë e anëtarëve të përhershëm me autoritet

ekzekutiv:a) Kryeministri; b) Zëvendës Kryeministri(at); c) Ministri për Forcën e Sigurisë së Kosovës, ose në mungesë të tij apo

saj, ZëvendësMinistri(at); d) Ministri i Punëve të Jashtme, ose në mungesë të tij apo saj Zëvendës Ministri; e) Ministri i Punëve të

Brendshme, ose në mungesë të tij apo saj Zëvendës Ministri; f) Ministri i Drejtësisë, ose në mungesë të tij apo saj Zëvendës

Ministri; g) Ministri i Ekonomisë dhe Financave, ose në mungesë të tij apo saj Zëvendës Ministri;h) Ministri për Kthim dhe

Komunitete, ose në mungesë të tij apo saj Zëvendës Ministri. Një përfaqësues i Presidentit të Republikës së Kosovës; b) drejtorin

e Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë; c) këshilltarin e lartë të Kryeministrit; d) këshilltarin e Kryeministrit për Siguri, e)

drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Kosovës; f) komandantin e Forcës së Sigurisë të Kosovës; g) sekretarin e Këshillit të

Sigurisë së Kosovës; h) drejtorin e Departamentit për Menaxhimin e Emergjencave në Ministrinë e Punëve të Brendshme; i)

drejtori i Doganave të Republikës së Kosovës.

Ligji i KSK – Neni 1- Misioni i KSK-së

Ibid:

Shih: Vlerësimi i Sektorit të Sigurisë në Republikën e Kosovës – Gjendja e Mbrojtjës Civile dhe Gatishmërisë Emergjente në

Republikën e Kosovës- QKSS Dhjetor 2009

11

12

13

14


9

Në nivelin lokal sektori i emergjencave është i organizuar, por është evidentuar që gatishmëria

dhe kapaciteti i tyre për t'u ballafaquar me rastet emergjente është i kufizuar . Çdo komunë e ka

drejtorinë dhe sektorin për mbrojtje dhe shpëtim. Varësisht prej rëndësisë që jepet, disa

komuna e kanë të themeluar si drejtori, kurse disa tjera e kanë të themeluar si njësi e drejtorisë

për shërbime publike. Numri i stafit i cili punon në sektorin e emergjencave nuk është i

mjaftueshëm. Kur kësaj i shtojmë edhe mungesën e stimulimit të mjaftueshëm të këtyre

punonjësve dhe përgatitjes jo të mirë profesionale, atëherë edhe efikasiteti i institucioneve të

emergjencave mund të jetë mjaftë i brishtë . Së fundmi, është themeluar edhe Agjencioni për

Menaxhimin e Emergjencave Edhe aktivitetet e aktorëve tjerë janë mjaft të ndërlidhura me

menaxhimin e emergjencave në Kosovë, si Forca e Sigurisë së Kosovës dhe Policia e Kosovës, të

cilët në rast të katastrofave natyrore apo raste tjera emergjente, i koordinojnë aktivitetet e tyre.

Nga ndryshimi i statusit të Kosovës, edhe policia ndryshoi fokusin dhe objektivat e saj duke

filluar nga emri. Tani, Policia e Kosovës në bazë të Kushtetutës dhe Ligjit mbi Policinë, ka

detyrat në mbrojtjen e jetës, sigurisë dhe pronës, të drejtat dhe liritë themelore, parandalim

rreziku etj . Poashtu, përmes strategjive të ndryshme dhe proceseve integruese, përgjegjësia e

PK-së u shtua edhe në fushat të specializuara si hetimi i krimeve ekonomike dhe financiare,

luftimi i terrorizmit, luftimi i trafikimit me njerëz etj. Që nga shpallja e pavarësisë, Policia e

Kosovës u ballafaqua me vështirësi në rrafshin praktik. Kapacitetet e saj dhe përvoja nuk ishin

të mjaftueshme për t'u ballafaquar me realitetin e ri. Ligji i Policisë, i cili hyri në fuqi në mesin e

vitit 2008, e bën të obligueshme reformimin e strukturave të policisë. Mbi të gjitha, ky ligj

siguron një kontroll civil të policisë, duke qenë e drejtuar dhe menagjuar nga MPB, përcakton të

drejtat e policëve në arritjen e standardeve evropiane, përcakton një zinxhir të qartë

komandues, dhe në mënyrë specifike adreson funksionalitetin e stacioneve lokale të policisë në

zonat ku popullsia shqiptare nuk është shumicë . Nevoja për ndryshime të mëdha e bën këtë

fazë një ndër proceset më të rëndësishme të reformimit të PK-së, pasi që është hera e parë që kjo

organizatë i nënshtrohet mbikëqyrjes publike të institucioneve vendore dhe shoqërisë civile.

Një pjesë e zyrtarëve të PK-së nuk kanë përgatitje adekuate profesionale . Menaxhimi dhe

mosefikasiteti i policisë në zbatimin e strategjive dhe planeve është brengë e shprehur edhe në

raportet e EULEX . Koordinimi i punës brenda policisë është në nivele të ulëta. Kjo gjendje është

rezultat i ballafaqimit me realitetin e ri, ndërsa PK nuk ishte e përgatitur. Poashtu, gjatë

zhvillimit të saj nuk ka pasur respektime të kritereve të institucionit të konkursit dhe shumë

gradime mund të kenë qenë rezultat i ndërhyrjeve politike. Kjo ndikon në mosmenaxhim të

mirë dhe jo-efikasitet.

.

Policia e Kosovës

15

16

17

18

19

20

21


Aty,

Aty,

Ibid

Kuvendi i Kosovës, Ligji mbi Policinë, faqe 5.

Ligji mbi Policinë, 2008.

Policia e Kosovës, Policia e udhëhequr nga intelegjenca, 2010, faqe 6.

EULEX Programme Report 2010: bulding sustainable change together, faqe 14.

15

16

17

18

19

20

2110

22

23

2425

26

27

11


22

23

24

25

26

27

Forca e Sigurisë së Kosovës

Agjencia e Kosovës për Inteligjencë (AKI)

Sipas Kushtetutës së Kosovës dhe Ligjit, FSK-ja është një forcë e sigurisë me një mision civil, e

më vonë me përgjegjësi të shtuara në aspektin e sigurisë. Një forcë e vogël në numër të

mjaftueshëm për nevojat e vendit, profesionale, operacionale, multietnike, në shërbim të gjithë

qytetarëve dhe financiarisht e përballueshme, por edhe e përkrahur nga vendet e NATO –s

(FSK-ja do të përbëhet prej jo më shumë se 2500 pjesëtarë aktiv dhe 800 pjesëtarë rezervë) . FSK

është në fazën e konsolidimit për të qenë një forcë e armatosur lehtë me mandat kryesor të

reagimit ndaj krizave apo rasteve emergjente si kërkim-shpëtimi, deminimi, asgjësimi dhe

largimi i materialeve të rrezikshme, reagimi ndaj zjarreve dhe pjesëmarrja në misionet paqësore

jashtë vendit .

Sa i përket mbikëqyrjes demokratike, Kuvendi i Kosovës ka themeluar Komisionin për

Mbikëqyrjen e FSK-së, por nuk është vërejtur ndonjë aktivitet dhe gatishmëri që performanca e

këtij komisioni të jetë në nivel të kënaqshëm . Sa i përket sfidave, ngritja e kapaciteteve

profesionale dhe operacionale të FSK-së është njëra prej sfidave më madhore. Auditori gjeneral

ka hartuar disa vërejtje dhe rekomandime për institucionin e FSK-së dhe MFSK-së, të cilat nuk

janë përmbushur nga ana e tyre. Rekomandimet ishin kryesisht rreth mungesës së planifikimit

dhe hartimit të politikave brenda FSK-së dhe MFSK-së. Kontrolli demokratik i FSK-së dhe

transparenca brenda institucionit duhet të zhvillohet edhe më tutje. Duhet te miratohet ligji për

pensionimin e hershëm të pjesëtarëve të FSK-së.

Kushtetuta e Kosovës parasheh krijimin e Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë dhe roli i saj

është të mbledhë informacione, zbuloj dhe hetoj kërcnimet dhe rreziqet që i kanosen vendit.

AKI duhet të jetë profesioniste, politikisht e paanshme, shumëtnike dhe t'i nënshtrohet

mbikëqyrjes nga Kuvendi në mënyrën e përcaktuar me ligj . Kuvendi i Kosovës ka miratuar

ligjin për krijimin e AKI-së në pajtim me standardet ndërkombëtare dhe demokratike të

funksionimit të institucioneve të sigurisë, si dhe mbikëqyrjes demokratike të këtyre

institucioneve. AKI është në fazën fillestare të konsolidimit dhe operacionalizimit, është bërë

hapi i parë në rekrutimin e pjesëtarëve të saj në bazë të një konkursi të hapur në fillim të 2010.

28

29

30

31


Themelimi, operacionalizimi dhe funksionimi demokratik i Forcës së Sigurisë së Kosovës- QKSS, Qershor2008

<http://www.qkss.org/web/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20demokrati

k%20i%20Forc%C3%ABs%20s%C3%AB%20Siguris%C3%AB%20s%C3%AB%20Kosov%C3%ABs%20-

%20dokument%20i%20politikave.pdf>

http://mksf-ks.org/?page=1,8

Observimi i hulumtuesve të FS

Kushtetuta e Republikës së Kosovës – Sektori i Sigurisë- Neni 129

28

29

30

3112

13


Intervistë e Gani Gecit, Kryetar i Komisionit për mbikëqyrjen e Agjencisë së Kosovës për Intelegjencë dhënë gazetës

“Zëri” data 06.09.2010,

http://www.zeri.info/artikulli/1/2/10410/nis-trajnimi-i-spiuneve

Ibid:

David M. Law, The Post-Conflict Security Sector, Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces, Policy

Paper No. 14, Geneva, June 2006, faqe 8.

32

33

34

IV. Vështrim

Duke i rikujtuar dobësitë e lartëcekura, edhe Drejtori i Policisë ka proklamuar idenë e

ndryshimeve në pozitat udhëheqëse. Mirëpo, ndërhyrjet politike në zgjedhjen e stafit

ekzistojnë dhe pak persona nga stafi udhëheqës kanë ndryshuar vendet e punës. Në stacionet

rajonale ka pasur ndryshime në udhëheqësi, por ende nuk dihet nëse do të sjellin ndryshime

pozitive. Edhe pas proklamimit të Metodologjisë së Re të Punës, po ashtu, implementimi i saj

mund të jetë i brishtë përderisa stafi udhëheqës mbetet i njëjtë.

Policia e udhëhequr nga intelegjenca ka të bëj më shumë me mënyrën e operacionalizimit të

qasjes ndryshe të policisë se sa reformimin e policisë. Duke mos shkoqitur një strategji të qartë

reformimi, rezultohet edhe në mungesë vizioni dhe thellim e detajizim të strukturave të

policisë. Kjo mund të vërehet nga fakti se nuk është bërë një prezentim i duhur para masës

kritike dhe opinionit të gjerë lidhur me qasjen e re të policisë. Poashtu, nuk do të mund të

krijohen prioritete në zhvillim të kapaciteteve. Shembull, është e nevojshme rritja e personelit

në njësitet e specializuara, si ai kundër trafikimit me njerëz, por një gjë e tillë ende nuk ka

ndodhur.

Puna e institucioneve tjera, si gjykatat poashtu kanë ndikim në efikasitetin e policisë. PK

ngarkohet me shumë punë tjera që janë jashtë mandatit të saj . Thirrjet dhe paraqitjet janë të

shumta dhe nga më të ndryshmet. Për të evituar këto raste, qytetarët duhet të jenë më të njohur

me natyrën e punës së policisë, ndërsa funksionalizimi i gjykatave do të ndikonte në zgjidhjen e

kontesteve dhe mos-angazhimin e policisë në detyrat jashtë mandatit të saj.

Shtrirja territoriale e institucioneve të sigurisë është e rëndësishme në krijimin e një situate të

qëndrueshme. Deri më tani, pjesa veriore e Kosovës nuk kishte tretman të njëjtë. Kjo situatë

është e trashëguar që nga koha e UNMIK-ut, me ç'rast institucionet e sigurisë nuk veprojnë, aq

më tepër edhe EULEX ka qenë i ngurtë në zbatimin e ligjit . Arrestimet në veri nuk bëhen duke i

bërë institucionet anemike ndaj luftimit të krimit. Kohëve të fundit kanë ndodhur dy arrestime,

por gjasat janë të jenë bërë me kërkesë të Beogradit . Megjithatë, hartimi i një plani të veprimit

për pjesën veriore është shenjë e mirë në ofrimin e sigurisë në gjithë vendin, duke mbledhur

armët dhe rritur si numrin e kontrolleve, poashtu edhe numrin e forcave të sigurisë në veri .

Mangësi e kësaj qasje ndaj veriut është kufizimi i pronësisë së Policisë së Kosovës në këtë proces

të vendosjes së sundimit të ligjit. PK duhet të ketë një strategji e cila i mundëson zbatimin e ligjit

në mënyrë konstante. Poashtu, qeveria e Serbisë është duke pasur ndikim negativ në rritjen e

prezencës dhe aktivitieteve të PK-së në veri. Deklarimet e ministrit të punëve të brendshme të

Kosovës se njësitë speciale të PK-së janë të pranishme edhe në veri, hasi në reagime të shumta në

Serbi dhe kjo ndikoi edhe tek prezenca ndërkombëtare në Kosovë.

35

36

37

38

39

40


Koha Ditore, Selimi: Askush nuk mund t'i dojë policët tanë në veri më shumë se unë, 13 shtator 2010, faqe 6.

Ibid.

Intervistë me Brahim Sadriun, Zyra për Informim të Publikut – Policia e Kosovës.

Kosova Sot, Kur EULEX-i ndërhyn në veri, 5 tetor, faqe 1.

Vehbi Kajtazi, Halimi: EULEX-i ka arrestuar serbët e kërkuar nga Serbia, Koha Ditore, 7 tetor 2010, faqe

Selvije Bajrami, 'Dora' e shtetit shtrihet në veri, Zëri, 6 tetor 2010, faqe 5.

35

36

37

38

39

40

14

Sa i përket Këshillit të Sigurisë së Kosovës, ka kapacitete të kufizuara për të ushtruar

aktivitetin e vet siç parashihet me ligj. Në veçanti, vlen të theksohet ngritja e kapaciteteve

analitike të sekretariatit të KSK-së dhe nevoja për krijimin e KSK-së si organizatë buxhetore .

KSK ka hartuar Strategjinë e Sigurisë së Kosovës, por transparenca gjatë procesit të hartimit të

këtij dokumenti ka qenë tepër e vogël. Që tani, ky dokument nuk paraqet vizionin mbi sigurinë

në Kosovë dhe nuk reflekton kontekst vendor . Kjo paraqet probleme në hartimin e politikave

tjera sektorale pasi që ky dokument duhet të jetë orientues për strategjitë tjera që janë më

specifike si Strategjia e Policisë.

Po ashtu, FSK ka bërë një progres gjatë periudhës 2009-2010 duke rritur numrin e pjesëtarëve të

saj dhe vazhdimeve të trajnimeve nën përkujdesjen e KFOR-it. Kapacitetet operacionale dhe

profesionale të FSK-së janë ende në fazën e zhvillimit. Deri më tani janë rekrutuar afërsisht

2.000 persona, numër i përafërt ky me numrin e paraparë (2500) . Nevojitet kohë edhe më e

gjatë deri sa FSK-ja të arrij kapacitetet e saja operacionale dhe të jetë ofrues i sigurisë në vend,

rajon dhe më gjerë. Ka mungesa të kapaciteteve njerëzore në menaxhim dhe planifikim brenda

FSK-së, duke marrë parasysh raportin e Auditorit të Përgjithshëm . Sipas këtij raporti, MFSK

nuk ka arritur të shfrytëzoj buxhetin dhe vërehet mungesa e kapaciteteve planifikuese brenda

MFSK-së. Aq më keq që është raportuar punësimi i personave të ndryshëm me kontrata të

përkohshme që vë në pikëpyetje profesionalizmin e stafit në Ministri. Ende KFOR-i mbetet

fuqishëm i angazhuar në trajnimin e FSK-së, dhe nuk vërehet ndonjë gatishmëri nga ana

institucionale që gradualisht FSK, të merr disa kompetenca dhe të jetë prodhues i sigurisë në

vend. NATO-ja, përkatësisht KFOR-i, ka rolin kyç në ndërtimin dhe opercionalizimin e FSK-së .

Sa i përket AKI-t, funksionalizimi i përshpejtuar i saj do t'i komplementonte përpjekjet e

institucioneve tjera të sigurisë. Në veçanti, duke evidentuar dobësitë analitike e hulumtuese tek

PK, KSK dhe FSK, atëherë barra i mbetet AKI-t që të ndërtojë baza të shëndosha kërkimoro-

hulumtuese me qëllim parësor të identifikimit dhe të analizimit real të kërcënimeve dhe

rreziqeve ndaj Kosovës dhe qytetarëve të saj. Tendencat për implikime në funksionalizimin e

AKI-t do të duhej të menjanoheshin dhe në këtë mënyrë të mos trashëgohen gabimet subjektive

sikurse në institucionet tjera të sigurisë.

45

41

42

43

44

Funksionet e Kontrollit të Institucionet e Pavarura Shtetërore në Sektorin e Sigurisë në Kosovë- QKSS- Korrik 2010.

Strategjia e Sigurisë së Kosovës, draft-propozimi.

Korrespodenca me email me z. Ibrahim Shala, zëdhënës i FSK-së, Gusht 2010

Raporti i Auditorit Gjeneral për MFSK- 2009

Themelimi, operacionalizimi dhe funksionimi demokratik i Forcës së Sigurisë së Kosovës- QKSS, Qershor-2008

www.http:/www.qkss.org/web/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20dem

okratik%20i%20Forc%C3%ABs%20s%C3%AB%20Siguris%C3%AB%20s%C3%AB%20Kosov%C3%ABs%20-

%20dokument%20i%20politikave.pdf

41

43

44

42

45


15

1. Nika S. Teran, Peacebuilding and Organized Crime: the case of Kosovo and Liberia,

Swiss Peace Foundation, August 2007.

2. B. Schneier, 2003, Beyond Fear: thinking sensibly about security in an uncertain

world, Copernicus Books, New York

3. Auditori Gjeneral, Raporti i Auditorit Gjeneral për MFSK- 2009, Prishtinë, 2009

4. David M. Law, The Post-Conflict Security Sector, Geneva Centre for the Democratic

Control of Armed Forces, Policy Paper No. 14, Geneva, June 2006

5. EULEX Programme Report 2010: Building Sustainable Change Together, Pristina,

2010.

6. Policia e Kosovës, Policia e udhëhequr nga intelegjenca, Prishtinë, 2010.

7. Qehaja, F., Security Policy of Kosovo, në Security Policies in Western Balkan, Edited

by M. Hadzic, M. Timotic, P. Petrovic, Center for Civil-Military Relations, Beograd,

8. QKSS, Context Analyses of the Security Sector in Kosovo, KCSS, Pristina, September 2010.

9. QKSS, Themelimi, operacionalizimi dhe funksionimi demokratik i Forcës së Sigurisë së

Kosovës- QKSS,Prishtinë, Qershor 2008.

10. QKSS, Funksionet e Kontrollit te Institucionet e Pavarura Shtetërore në Sektorin e Sigurisë

në Kosovë, QKSS, Prishtinë, Korrik 2010.

11. QKSS, Vlerësimi i Sektorit të Sigurisë në Republikën e Kosovës – Gjendja e Mbrojtjes

Civile dhe Gatishmëria Emergjente në Republikën e Kosovës,QKSS,Prishtnë, Dhjetor

2009.

12. Policimi në Kosovë, FIQ dhe Saferword 2008

13. SRG, Report to the UNSC, July 12, në www.un.org

14. SRSG Report to the UNSC, Dec 1999, në www.un.org

15. UNDP, Internal Security Sector Review, UNDP, Kosovo, 2006

Shtypi ditor

1. Koha Ditore

2. Zëri

3. Kosova Sot

Bibliografia:


16

Raportet

4. Constitutional Framework of Provisional Institutions.

5. Kushtetuta e Republikës së Kosovës

6. Kuvendi i Kosovës, Ligji mbi Policinë

7. Ligji për Klasifikimin e Informacioneve dhe Verifikimin e Sigurisë

8. Ligji i KSK

9. Strategjia e Sigurisë së Kosovës, draft-propozimi

10. Ligji për AKI

11. Ligji për Mbrojtjen e të Dhënave Personale

12. Ligji për Komponentën Rezervë të TMK-së

13. Intervistë me z. Brahim Sadriu- zyrtar për komunikim në Policinë e Kosovës

14. UNMIKONLINE, 2003 http://www.unmikonline.org/justice/police.htm

15. UNMIKonline 2004.

16. Ministria e Forcës dhe Sigurisë së Kosovës në http://mksf-ks.org/?page=1,8

17. Ministria e Punëve të Brendshme në www.mpb-ks.org

18. UNOSEK, Propozimi gjithëpërfshirës për zgjidhjen e statusit të Kosovës, faqe 26 në

ww.unosek.org.

Dokumentet legale:

Të tjera:


17

Mbajtja e tryezës “Sektori i sigurisë në Kosovë pas pavarësisë”


18

Më datë 15 Tetor 2010, në ambientet e Hotelit Grand në Prishtinë, u mbajt tryeza me titull

“Sektori i sigurisë në Kosovë pas pavarësisë”. Është kjo tryeza e parë e organizuar në kuadër të

Forumit të Sigurisë, forum ky i dalë nga bashkëpunimi i dy organizatave joqeveritare Forumi

për Iniciativa Qytetare (FIQ) dhe Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS). Veç

diskutimeve tjera, në këtë tryezë u publikua edhe studimi, i cili jep një vështrim të shkurtër

lidhur me të arriturat dhe sfidat e institucioneve të sigurisë në vend. Vet qëllimi i formimit të

Forumit për Siguri është të nxisë komunikimin e duhur në mes të shoqërisë civile dhe

institucioneve për çështjet e sigurisë, duke ofruar edhe studime dhe rekomandime konkrete

për përmirësimin e saj, gjë që u pa në këtë tryezë.

Në hapjen e kësaj tryeze u shpalosën të gjeturat e studimit të sipërpërmendur, të cilat

konsistojnë në këto pika:

Mungesa e zbatimit të rendit dhe të ligjit në tërë territorin e Kosovës vazhdon të mbetet

sfida kryesore për institucionet e qeverisë së Kosovës dhe bashkësisë ndërkombëtare;

Institucionet e sigurisë nuk kanë gatishmërinë dhe mungon një vizion i duhur për marrjen e

përgjegjësive në sektorin e sigurisë nga prania ndërkombëtare;

Mbikëqyrja parlamentare dhe demokratike e institucioneve të sigurisë është në fazën fillestare

të zhvillimit;

Reformimi i Policisë së Kosovës (PK) mund të ngecë si rezultat i ndërhyrjeve politike dhe

dobësive subjektive;

Operacionalizimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) dhe Agjensionit të Kosovës për

Inteligjencë (AKI) nuk është duke shkuar sipas parashikimeve dhe dinamikës së

Një pjesë e konsiderueshme e legjislacionit është miratuar, mirëpo implementimi mbetet një

fakt shqetësues. Kanë mbetur edhe disa ligje të rëndësishme të pa miratuara.

Fjalën e rastit e morrën drejtuesit e dy organizatave themeluese të Forumit të Sigurisë,

z. Ramadan Qehaja nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS) dhe Ferdinand

Nikolla nga Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ), të cilët folën për rëndësinë e formimit të

Forumit të Sigurisë, gatishmërinë e organizatave joqeveritare të bashkëpunojnë me

institucionet e sigurisë si dhe gatishmërinë e tyre për të qenë pjesë e shtetndërtimit.

Pas kësaj, u hap diskutimi, ku fjalën e morri Besnik Berisha nga Asociacioni i Kompanive të

Sigurimit, i cili vuri theks të veçantë në kompetencat e organeve vendore - përgjegjëse për

siguri, sipas të cilit organeve vendore u ka ngelur pak kompetenca për të marrë nga organet

ndërkombëtare. Veç tjerash z. Berisha u shpreh se Policia e Kosovës, si institucion i sigurisë, nuk

është se duhet të jetë shembull, por tashmë është shembull për rajonin. Sa i përket Mitrovicës,

z.Berisha tha se “Nuk ekziston mendim i unifikuar as nga vet ndërkombëtaret për veriun e

Kosovës dhe se kemi nevojë për një qëndrim unifikues nga ta”. Ai u shpreh s'e “Gjykata ka, por

kemi nevojë për gjyqtarë të cilët punojnë me ligjet e Kosovës”.

Mesud Ademi nga Asociacioni i Pavarur i Kriminalistëve të Kosovës, u shpreh s'e mungojnë

rekomandimet për zgjidhjen e problemeve të sigurisë, ndërsa u ndërlidh me çështjen e

Mitrovicës, për çka sipas tij, Mitrovica nuk është vetëm problem i sigurisë, por edhe politik. Ai

potencoi nevojën e krijimit të një politike të sigurisë dhe nevojën e marrjes së masave preventive

dhe jo represive.

Bujar Lepaja nga shoqëria civile, tha se mosefikasiteti vjen si pasojë e mungesës së vetëdijës së

qytetarëve dhe mosinformimit të duhur të tyre me çështjet e sigurisë. Përveç kësaj, institucionet

e sigurisë dhe përgjithësisht institucionet e Kosovës, sipas z. Lepaja, duhet të jenë më të hapura

ndaj qytetarëve dhe theksoi nevojën e mbajtjes sa më të shpeshtë të debateve të tilla.

Aleksaner Tudesco nga EULEX, u shpreh se “nuk jemi në një situatë optimale të fusim gjyqtarë

lokal në gjykata, në veri të Kosovës”.

Përfaqësuesi i Shoqatës së Oficerëve dhe Nënoficerëve të ish Trupave të Mbrojtjes së Kosovës,

theksoi se çështja e sigurisë dhe jo vetëm, është çështje e karakterit politik si dhe u shpreh se

“kemi potencial të njerëzve të trajnuar për këtë problem, të cilët kanë mbetur larg

institucioneve”.

Nuredin Ibishi nga UNDP, foli për krijimin e komisioneve parlamentare, që kanë të bëjnë me

çështjet e sigurisë, që janë: Komisioni që mbikqyrë Forcën e Sigurisë së Kosovës, Komisioni për

Inteligjencë dhe Komisioni për Siguri dhe Punë të Brendshme. Z. Ibishi, foli edhe për rëndësinë

e mbikqyrjes së organeve të sigurisë.

Ferki Fejza nga Fondacioni për Mbrojtje të Mjedisit, theksoi nevojën e krijimit të një strategjie

për sigurinë bërthamore dhe terrorizmin, ngase deri më sot për këtë çështje nuk është bërë

asgjë. Në pyetjen e gazetarit drejtuar z. Sheremet Ahmeti, se si vlerësohet sot çështja e sigurisë

në Kosovë, dy vjet pas pavarësisë, z. Ahmeti u shpreh s'e “Kosova ka hasur në sfida të mëdha

dhe nëse ka vështirësi në siguri, kjo nuk është si pasojë e mosfunksionimit të Policisë së

Kosovës”. Ai shpehi nevojën për mbështjetje ndërkombëtarë në disa pjesë të vendit për çështje

të sigurisë dhe në fund u shpreh s'e “Kosova është vend i sigurtë”.

Përfaqësuesi i Ambasadës Suedeze në Kosovë, Jorgen Kalmendal, tha se duhet të bëhet më

shumë në rritjen e vetëdijes dhe s'e çështja e sigurisë nuk është çështje vetëm e “uniformave”.

Ndërkaq, Agim Musliu nga shoqëria civile, theksoi s'e Policia e Kosovës, në veriun e vendit,

vepron vetëm atëherë kur ka autorizime nga institucionet më të larta të vendit. Veç tjerash, z.

Musliu, foli për trekëndëshin ligjshmëri-institucione-popull dhe nevojën për bashkëpunim të

tyre, me qëllim funksionalizimi më të mirë të organeve kompetente për siguri.

Zëdhënësi i Policisë së Kosovës, z.Baki Kelani, mirëpriti organizimin e tryezës dhe theksoi

ndikimet pozitive që mund të dalin nga tryezat e tilla. Ai foli për reformimin në Policinë e

Kosovës dhe veç tjerash tha se ky reformim është duke vazhduar gradualisht. Z. Kelani u

shpreh s'e ka mungesë të aktivitetit kundër korrupsionit dhe Policia e Kosovës në veri të vendit

vepron me kapacitetet e veta, ndërkohë që dita ditës po profesionalizohet.

Elisa Hoxha, nga Ministria e Punëve të Brendshme, theksoi nevojën e ngritjes së bashkëpunimit

institucional.


19

October 2010

The Security Sector in Kosovo

after the Independence

FORUMI

SIGURIpër

© Copyrights.

No part of this publication may be reproduced or changed without permit of publisher.

Opinions stated in written or in electronic publications belong to the Security Forum, and do not

necessarily represent the views of the SaferWorld, nor the German or British Governments.

The Security Forum (SF) was established in June 2010, with the initiative of two local organizations, the

Civil Initiative Forum (FIQ) and the Kosovo Centre for Security Studies), supported by the Saferworld,

as part of the “Safer Place” Program, funded by the German and British Governments.

The SF shall represent a platform for civil society organizations, media, academicians, students and

institutions, to discuss key matters of security, and to exchange and develop best experiences and

practices in the field of security in Kosovo.

This is the first publication of the SF and it raises s questions related to some key aspects characterizing

difficulties in the security sector. This is only the beginning of the SF activities, because other research

and debate activities are foreseen for the future.

SF Research Team:

Valdrin Grainca, Coordinator of the Security Forum and Researcher, FIQ

Skender Përteshi, Coordinator of the Security Forum and Researcher, KCSS

Florentina Hajdari, Security Forum Officer

2

The Security Sector in Kosovo after the Independence

Introduction...............................................................................................................................5-6

A short background of local security institutions (1999 – 2008).........................................7-8

Kosovo Police Service..................................................................................................................9

Kosovo Protection Corps (KPC)...............................................................................................10

A short history of local security institutions (2008-Present).............................................8-13

Kosovo Security Council

Kosovo Police

Kosovo Security Force

Kosovo Intelligence Agency (AKI)

Overview................................................................................................................................14-15

Bibliography:...............................................................................................................................16

Content

1. KIA- Kosovo Intelligence Agency

2. EMA –Emergency Management Agency

3. CFPI- Kosovo Constitutional Framework

4. EMD- Emergency Management Department

5. CIF – Citizen Initiative Forum

6. EULEX- European Rule of Law Mission in Kosovo

7. PIK- Police Inspectorate of Kosovo

8. PISG - Provisional Institutions of Self-Government

9. ISSR- Internal Security Sector Review

10. KFOR- NATO Kosovo Force

10. KSC- Kosovo Security Council

11. AoK- Assembly of Kosovo

12. MKSF- Ministry of Kosovo Security Force

13. MIA- Ministry of Internal Affairs

14. BIM- Border Integrated Management

15. NATO-North Atlantic Treaty Organization

16. OSCE- Organization for security and Cooperation in Europe

17. KP- Kosovo Police

18. SC- Sitaution Centre

19. KCSS- Kosovo Centre for Security Studies

20. KPS- Kosovo Police Service

21. SSR- Security Sector Reform

22. KPC- Kosovo Protection Corps

23. KLA- Kosovo Liberation Army

24. EU- European Union

25. UNDP- United Nations Development Programme

26. UNMIK- United Nations Mission in Kosovo

27. OKPCC- Office of the Kosovo Protection Corps Coordinator

3

List of Abbreviations



Executive Summary

Main findings

4

Kosovo security institutions have not built yet the required capacities to provide security and

safety for all Kosovo citizens. As it was briefly elaborated with this report, among the main

reasons for such failure to consolidate the security sector are as result of a “provisional” policy

of UNMIK, in which investment in the pre-independence period did not match the current

needs of security provision in Kosovo. Furthermore, the security sector development itself was

the main obstacle to the definition of the Kosovo status, due to the relation of security

institutions with state attributes. Other difficulties affecting development of this sector

included poor economic development and implications of local political and individual circles

in the shaping of this sector.

With the declaration of independence on 17 February 2008, the security architecture solicited

new institutions, and reforms in existing mechanisms were necessitated. New security policies

involved numerous legislative changes, thereby transferring greater responsibility onto local

institutions. Pursuant to the Constitution and applicable laws, security is part of local

institutions' policy-making. Nevertheless, greater responsibility of domestic institutions

obviously raises dilemmas in terms of capacity building of domestic security institutions. Some

of these dilemmas are related to the ambiguity related to the role of the international presence,

and specifically the mandate of EULEX, especially in the northern areas of Kosovo, and the lack

of experience in state-building and public institutions. These are the dilemmas that necessitate

an assessment of planning and operational capacities of institutions in providing security to the

Kosovo citizens.

Furthermore, for a further development of security institutions, it is required to revise policies

and conceptual aspects, which form the grounds thereof, looking at experiences of other

countries as well. This is more important taking into account the challenges Kosovo shall face in

terms of state consolidation and integration processes. All these have to consider also capacity

development for a comprehensive assessment of risks and threats posed to Kosovo and its

citizens, since this has not been made yet.

Although the topic of the present report is not assessment of threats and risks to the country, it is

worth mentioning that several reports have highlighted the existence of corruption, organized

crime, discontent in relation to economic development and high poverty rates, presence of

parallel structures and the situation in the north, as some of the largest threats to the country

and its citizens. These challenges should also include the lack of perspective in terms of total

isolation of Kosovo in the process of visa liberalization.

I. Introduction

5


Florian Qehaja, Security Policy of Kosovo, Security Policies in Western Balkan, Edited by M. Hadzic, M. Timotic, P. Petrovic,

Center for Civil-Military Relations, Belgrade, pages 81-86.

10 September 2010..

1

26


Analyzing chronologically, the security sector may be stated to have had two key periods of

development: the under UNMIK administration period 1999 – 2008 (including a short

transition 2005 – 2008 and the post-independence period). The studies so far have only made

this chronological difference based on legislative changes but also based on the authority and

mandate.

Generally, if we look at consolidation of the security sector to this day, we could say that all

initial steps have been made, through general institutional consolidation has been slow and

deficient. Legislation was approved mostly in package in 2008, though implementation still

remains the key challenge.

This report is a result of research work covering a period of two months (15 August – 15 October

2010). Methodology used is based upon the qualitative research method. Apart from

interviews, this report includes various analyses of security institutions' strategies, official

statements for media, and a wide range of security-oriented bibliography. A key method was

also observation by participation, as a result of periodical presentations by researchers at the SF,

and participation by observation in various processes related to security in the country.

The first section provides a brief description of security institutions during the UNMIK rule.

Policy-making, decisions and purpose of establishment of institutions shall be presented. The

main focus of this section will be directed on the two key local security institutions which have

operated in this period: the Kosovo Police Service (KPS) and the Kosovo Protection Corps

(KPC). The second section will talk about post-independence security institutions, focusing on

the nature of institutions, policy-making and challenges ahead for the latter. This assessment

will incorporate bodies such as the Kosovo Security Council (KSC), the Kosovo Police (KP),

Kosovo Security Force (KSF) and the Kosovo Intelligence Agency (KIA), institutions explicitly

provided upon by the Constitution.

1

2

Constitutional Framework for Provisional Self-Government.

Ibid, page 15.

SRG Report to the UNSC July 12, f 12.

SRG Report to the UNSC July 12, p. 12.

Ibid.

3

4

5

6

7 7


With the establishment of UNMIK and international administration in Kosovo, structure of

security institutions was also provided upon. The basic documents were the UNSC 1244

Resolution and the Constitutional Framework of the Provisional Institutions of Self-

Government. Based on these documents, security provision was a role taken by KFOR and

UNMIK Police. UNSC 1244 Resolution recognized the responsibility for security to UNMIK

and NATO Kosovo Force (KFOR) as the implementing party of this responsibility. This

Resolution authorized UNMIK to establish local police forces. Thus, UNMIK established the

Kosovo Police Service. Later, by the Constitutional Framework, Chapter VI, recognized KPS

also as an institution of “preserving law and order”, an institution which had a duty to prevent

crime and provide public safety, and safety in terms of accidental nature (e.g. traffic accidents).

The KPS worked under the authority of the Special Representative of Secretary General (SRSG)

and under the supervision of UNMIK Police. Domestic institutions were mainly responsible on

developing and implementing emergency planning and civil protection strategies as well as

management and coordination of fire and rescue services. The latter was to be done in

collaboration with local governments.

Since 1999, UNMIK strategy for security had already set its mark on establishing law

enforcement structures and a “rapid” creation of a police service. In achieving these goals, three

benchmarks were set. The first stage was characterized with the KFOR role in providing

security and public order until embarking of UNMIK personnel. This stage also included civil

police (1800), ten special units (115 officers each), and border police (205 persons). The second

stage was characterized by the transfer of competencies in terms of preserving order and public

safety from KFOR to UNMIK Police. Development of a professional police service was part of

this stage. The main objective was to train local police, under the oversight of UNMIK CivPol

and OSCE. Meanwhile, the third stage was related to a gradual transfer of responsibilities from

UNMIK Police to KPS. Such a transfer did not include rapid response units and specialized

units.

The third stage of this strategy, namely transfer of competencies, begun implementing only in

2005. The competency transfer took two simultaneous paths: first, establishment of the

Ministry of Interior Affairs (MIA) and transfer of competencies in police inspection, by

establishment of the Kosovo Police Inspectorate (KPI). The second path was reorganization of

the KPS structure itself.

II. A short background of local security institutions (1999 – 2008)

Kosovo Police Service

3

4

5

6

7

Local and international organizations' public perception polls have fairly identified the KPS

as one of the institutions enjoying public trust, thereby emphasizing the need for further

improvement, so as to transform the KPS into a modern and professional force which would

guarantee security to all residents of Kosovo.

Chapter VII of the Constitutional Framework defined the KPC as a civilian emergency

organisation, which carries out in Kosovo rapid disaster response tasks for public safety in

times of emergency and humanitarian assistance, under reserved powers of the Special

Representative of Secretary General. KPC was defined as a civilian emergency organization

employing 3.052 active members and 2000 reserves. Generally, its personnel mostly consisted of

former members of the Kosovo Liberation Army (KLA). KPS was under strict control of KFOR

and UNMIK, through the Office of the KPC Coordinator.

This organization was modelled after Securite Civile in France. The KPC mandate was

emergency preparedness, such as: provision of assistance in cases of natural or human

disasters, demining, ceremonial duties and humanitarian assistance, although many members

of UNMIK and KFOR admitted that the KPC had an organizational style of an army. Training

were initially provided by the International Organization for Migration (IOM), and then by

KFOR and UNMIK.

Within its mandate, the KPC was engaged in parades, anniversary ceremonies, demining,

reconstruction, and emergency preparedness in natural disasters. Despite the mandate, the

KPC was under the control of UNMIK and KFOR. Provisional Institutions such as the Kosovo

Assembly had no mandate over the KPC. Therefore, there was no democratic oversight on the

institution, since the Committee on Emergency Issues had no oversight on the KPC.

Following Declaration of Independence, the Constitution and other legal acts reflected the need

for new security institutions. In fact, they required establishment and consolidation of the

Kosovo Security Council (KSC), KSF and KIA on one side, and the reform of police on the other.

Kosovo Protection Corps (KPC)

III. A short history of local security institutions (2008-Present)

8

Policing in Kosovo, FIQ and Saferworld 2008

Constitutional Framework, Chapter VII, page 16.

ICG 2000, 11

8

9

10


8

9

10

The Kosovo Security Council is made of the following members in the capacity of permanent members with executive

authority: a) Prime Minister; b) Deputy Prime Minister(s); c) the Minister of Kosovo Security Office, or Deputy Minister(s) in

his/her absence; d) Minister of Foreign Affairs, or Deputy Minister in his/her absence; e) Minister of Justice, or Deputy Minister

in his/her absence; e) Minister of Internal Affairs, or Deputy Minister in his/her absence; f)Minister of Economy and Finance, or

Deputy Minister in his/her absence; Minister for Returns and Communities, or Deputy Minister in his/her absence; one

representative of the President of the Republic of Kosovo; Director of the Kosovo Intelligence Agency; senior advisor to the

Prime Minister; security advisor to the Prime Minister; General Director of the Kosovo Police; f) Commander of the Kosovo

Security Force; g) Secretary of the Kosovo Security Council; h) Director of Department for Emergency Management of the

Ministry of Interior; i) Director Customs of the Republic of Kosovo.

KSC Law – Article 1 – Mission of the KSC

Ibid:

See: Assessment of the Security Sector in the Republic of Kosovo – condition of civil protection and emergency preparedness in

the Republic of Kosovo – KCSS December 2009

11

12

13

14

9


Kosovo Security Council The Kosovo Security Council (KSC) was established after the declaration of independence,

pursuant to the laws deriving from the Ahtisaari Package, as part of the new architecture of the

Kosovo security sector. The Council consists of the key stakeholders in the security sector, and

other related sectors. This Council has an advisory and evaluation mandate in policy-making,

reviewing of legislation related to the security sector in the country. In other words, pursuant to

the current legislation, the role of the KSC is to provide advice, discuss, evaluate and provide

recommendations in terms of security, except in extraordinary situations, in which the role of

this Council is executive. Another duty of the KSC is to analyse foreign security policy, and to

analyse all international treaties and agreement entered into and approved by the Republic of

Kosovo with other countries and parties. Also, the KSC is bound to provide advice to the

President and the Government of Kosovo on involvement of security agencies abroad, such as

the case of KSF intervention in Albania, providing assistance in evacuation of citizens from

flooding which occurred in 2010. the KSC is chaired by the Prime Minister of the country, and he

chairs the meetings of the KSC, while the agenda is set by the Secretariat.

The KSC, with a view of being informed on the security situation in the country, is supported by

the Situation Centre, which provides fast information on the security situation, and coordinates

all operational activities throughout the country. This institution is bound to collect information

from all relevant actors, specifically from the Kosovo Security Force (KSF) and the Kosovo

Police (KP).

The Department of Emergency Management is part of the Ministry of Interior (MIA) and the

highest body responsible for drafting and implementing all emergency preparedness policies

and strategies, in cooperation with other institutions. This department is further divided into

three sections coordinating their actions.

11

12

13

14

ibid.

ibid.

ibid.

Kosovo Assembly, Law on Police, page 5.

Law on Police, 2008.

Kosovo Police, Police guided by intelligence, 2010, page 6.

EULEX Programme Report 2010: building sustainable change together, page 14.

15

16

17

18

19

20

2110


At the local level, the emergency sector is organized, but it has been proven that their

preparedness and capacity to cope with emergencies is rather limited. Each municipality has a

Department and section for fire and rescue. Depending on the attention assigned, several

municipalities have departments; some others only have a unit within the Department of Public

Services. The number of staff working in the emergency sector is insufficient, and when we add

the lack of incentives for these staff members, and the lack of proper professional qualifications,

obviously this adds up to a rather fragile efficiency of emergency institutions. Recently, an

Emergency Management Agency has been established. Activities of other factors are rather

connected to emergency management in Kosovo, like the Kosovo Security Force and the

Kosovo Police, which are required to coordinate their activities in natural disasters or other

emergencies.

From the change of the Kosovo Status, the police shifted its focus and its objectives, starting

with its own name. Now the Kosovo Police, pursuant to the Constitution and the Police Law,

duties of this police is protection of lives, safety and property, basic rights and freedoms,

prevention of risks, etc. Also, through various strategies and integration processes, the KP

responsibilities were expanded towards specialized fields, such as economic and financial

crime investigation, combating terrorism, human trafficking, etc. Since the declaration of

independence, the Kosovo Police was faced with difficulties in the practical sense. Its capacities

and experience were insufficient to cope with the new reality. The Law on Police, which entered

into force by mid 2008, demanded reform of the police structures. Above all, this law provides

on a civilian control over the police, ensuring leadership and management of the MIA, provides

on rights of police officers in achieving European standards, defines a clear chain of command,

and specifically addresses the functions of local police stations in areas where Albanian

population is not majority. Necessity for great changes turns this stage into one of the most

important processes of the KP reforms, since this is the first time this organization is subject to

public scrutiny of local institutions and civil organizations.

One section of the Kosovo Police is not professionally adequately qualified. Management and

lack of efficiency in implementing strategies and plans is a concern voiced by EULEX reports as

well. Coordination of work within the police itself leaves much to desire. This situation is a

result of coping with the new reality, while the KP was not prepared. Also, in its development,

there was no respect for the criteria of competition in recruitment, and many promotions in

rank may have been a result of political interferences. This has caused improper management

and lack of efficiency.

Kosovo Police

15

16

17

18

19

20

21


Another problem in terms of efficiency is creation of better management, whereby experience

in regional countries may be of service. The KP had published a document, after its own

assessment of performance, called the “Intelligence Led Policing”. By this, policy and strategy

making is left to the MIA and Central Command, while implementation should be left to the

coordination of regional and central police stations, thereby promoting the managerial role of

senior staff.

Pursuant to the basic legislation, the Kosovo Police is unique. Nevertheless, side agreements

and political pressure have made the KP have more than one chain of command. In the

northern area of Kosovo, the Police Station in Mitrovica north does not obey orders from the

Central Command. In other words, northern parts of Kosovo do not report to the jurisdiction of

the KP Command, although there are daily reports sent by the northern police stations.

Numerous cases of entry of Serbian citizens from Serbia at northern border points, without

documents and without respect for the Kosovo rules is only one of many examples which come

as a result of this poor definition. While the KP was of the opinion that this was EULEX

competency, the latter thought that KP had executive responsibilities.

The PK has been undergoing a reform process, and there is progress marked in KP activities if

compared with the period before 2008. There are more efforts in strengthening community

policing, and KP efficiency has increased. The new approach of the KP performance has already

given the first signs of efficiency and effectiveness of the Kosovo Police. This approach of the

police primarily consists of crime prevention, apart from crime reaction. Reallocation of the

Kosovo Police staff is part of the new KP organizational strategy, “depending on the success

shown by police officers, they will be promoted or demoted from various leadership positions,

without any preferences based on gender or ethnic background. Reforms and building of its

professional capacity remains one of key challenges for the Kosovo Police.

Challenges ahead of the KP (majority of which are identified by the police itself) are: creation of

a proactive rather than reactive police; further development of the Border Police in terms of

improving cross-border security level, which also involves EU integration processes; the

concept of Integrated Border Management, which must be developed further; coordination and

cooperation with regional police forces; combating illegal migration, human trafficking and

organized crime; improvement of internal management performance within the Police, and

improvement of cooperation with other institutions. A key challenge remains to extend the KP

coverage throughout Kosovo, and strengthening the chain of command at all stations and sub-

stations of the Kosovo Police. So far, the KP has not been active in establishing rule of law in the

north. In creating a police force which is able to cope with these challenges, the EULEX Police

provides its assistance in mentoring, advice and monitoring. Nevertheless, throughout the

country, EULEX has an executive power to investigate and arrest persons involved in crime.

22

23

24

25

26

27

11

Constitution of Kosovo, Ahtisaari Plan, Law on Police.

Koha Ditore, Selimi: No one can love our police officers in the north better than I do, 13 September 2010, page 6.

Interview with Mr. Brahim Sadriu – Communication Officer, Kosovo Police, 30.08. 2010.

Ibid.

Ibid.

Ministry of Internal Affairs, Kosovo Police – Strategic Development Plan 2011-2015.

22

23

24

25

26

27


Kosovo Security Force

Kosovo Intelligence Agency (AKI)

Pursuant to the Constitution of Kosovo and the law, the KSF is a security force with a civilian

mission, which will later assume additional responsibilities in the security sector. A light force

sufficient for the needs of the country, a professional, operational, multi-ethnic force at the

service of all citizens, and financially sustainable, but also supported by NATO countries (KSF

will consist of not more than 2500 active members and 800 reserve members).

The KSF is currently undergoing its consolidation activities in being a lightly armed force, with

a key mandate in crisis or emergency response, such as fire-rescue services, demining, removal

and demolition of hazardous matters, fire response and participation in peacekeeping missions

abroad the country.

In terms of democratic oversight, the Kosovo Assembly has established a KSF Oversight

Committee, but activities and readiness of this Committee have not proven it to be performing

at a satisfactory level. In terms of challenges, professional and operational capacity building

for the KSF is one of the largest challenges. The Auditor General has drafted several remarks

and recommendations for the KSF and the MKSF institutions, which have not been performed

upon by these institutions. Recommendations were related mainly to planning and policy-

making within KSF and MKSF. Democratic control over the KSF and transparency within the

institution must be developed further. The law on early retirement of KSF members has yet to

be approved.

The Constitution of Kosovo provides on the establishment of the Kosovo Intelligence Agency,

and its role in collecting information, identify and investigate risks and threats posed to the

country. The KIA will have to be professional, politically impartial, multi-ethnic and must be

subject to oversight of the Assembly in a manner provided upon by law. The Kosovo Assembly

has approved a law on establishment of the KIA, in accordance with international and

democratic standards of functioning of security institutions and democratic oversight over

these institutions. The KIA is only in its initial stages of consolidation and operationalization, a

first step has been made in recruiting its staff pursuant to an open vacancy call in the early 2010.

According to open sources, the interviewing of the first stage of KIA members has been

completed, and the information is that around 3500 persons had applied. Also, according to

information in the media, the first part of KIA members has already begun training, but

procedures in relation to training of KIA members remain closed for the public.

28

29

30

31

32

12

Establishment, operationalization, and democratic function of the Kosovo Security Force, KCSS, June 2008

<http://www.qkss.org/web/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20demokrati




Observations of SF researchers

Constitution of the Republic of Kosovo – Security Sector, Article 129

Interview of Gani Geci, Chairman of the Committee for Oversight of Kosovo Intelligence Agency to “Zeri” Daily, 06.09.2010,


28

29

30

31

32


KIA functioning details remain non-transparent pursuant to the applicable legislation, but

nevertheless, its operationalization is expected to be delayed, due to delays in appointing key

staff and potential pressure from outside.

A Parliamentary Committee for KIA Oversight has been established. The KIA is still in its initial

stages of its development. Therefore the oversight and democratic control remain challenges

for the next period.

During the UNMIK era, local institutions of security sector dealt only with matters of public

order and civil emergencies. In these terms, the structure of institutions itself reflects such a

concept. All these fields were competence of UNMIK and UNMIK Police.

In fact, despite initial trends and results, the UNMIK strategy did not result with establishing

the consistent institutions capable to performing in all duties required to guarantee the safety

and security for the Kosovo citizens. Above all, the purpose was to limit the mandate of local

security institutions within public order and emergency management fields of competencies.

This approach was grounded upon specifically on uncertainties related to the Kosovo status,

and pursuant to the mandate of the Mission itself, self-governing institutions would be

developed based on the very narrowed interpretation of legislation in Kosovo, and with aim to

slowdown the process of establishing the proper security mechanisms which exists in the other

sovereign states.

With the establishment of the MIA, police stations begun its individual paths, and special units,

such as the terrorism combating unit, were established, but these units did not complete

operationalization. Even during this time, the MIA has not had any essential role in policy-

drafting, while police stations had no knowledge or experience in crime analysis and compiling

proactive plans. This approach had its consequences after the declaration of independence,

when the security architecture underwent major changes. This resulted in a situation where the

local institutions were the ones to draft security policies, while the legacy of police management

was insufficient to cope with the new responsibilities. Furthermore, there were needs to

reorganize new units and departments of the police, such as the department for combating

human trafficking or financial crime. So far, the police had been conceptualized in a reactive

and not a proactive manner, because earlier it was not prepared for comprehensive

management of security situations, because their training was mostly grounded upon

assignments merely of ensuring public order, and not in developing planning and investigative

capacities, or research and scientific assignments.

Overview

33

34

13 Ibid:

David M. Law, The Post-Conflict Security Sector, Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces, Policy

Paper No. 14, Geneva, June 2006, page 8.

33

34


Being reminded of the flaws mentioned above, the Director of Police himself had proclaimed

the idea of changes in leadership positions. Nevertheless, there are still political interferences

in staff selection and only a few people in the management level have changed. Regional

commands have recorded changes in leadership, although it is uncertain whether that will

result into positive changes. Even after the proclamation of the new approach, its

implementation might even be fragile while the leadership remains the same. “Intelligence Led

Policing” is more related to a different operationalization of police work, rather than reforming

police. The lack of a clear reforming strategy reflects the absence of a vision and detailed

structuring of the police. This may be seen with the fact that no proper presentation has been

made before critical stakeholders and the wider public opinion in terms of the new policing

approach. As a result, no priorities can be identified in terms of capacity building. For example,

there is a need to increase personnel in specialized units, such as the human trafficking combat,

but that has not happened so far.

The work of other institutions, such as the courts, largely affects the police efficiency. The KP is

assigned many other duties beyond its mandate. Police calls and appearances are numerous

and different. To avoid such situations, citizens have to be informed on the nature of police

work, while improvement of courts would affect the dispute settlement, and would decrease

the engagement of the Police in duties beyond its call.

Territorial coverage of security institutions is rather important in creating a sustainable

condition. So far, the northern areas of Kosovo had enjoyed no equal treatment. This situation,

inherited since UNMIK, in which security institutions were not that active, and exacerbated by

EULEX's rigidity in rule of law. Arrests do not happen in the north, thereby wasting the energy

of institutions in fighting crime. Recently, there were two arrests, but the odds are that such

arrests were made on a request made by Belgrade. Nevertheless, drafting of an action plan for

the northern area is a good sign for security provision throughout the country, by collecting fire

arms and increasing the checkpoints and the number of security forces in the north.

A deficiency of the approach towards the north is the limited ownership of the Kosovo Police in

terms of rule of law process. The KP must have a strategy which ensures law enforcement in a

consistent manner. Also, the Government of Serbia is exerting a negative influence in the

increase of presence and KP activities in the north. Statements of the Minister of Interior that

special police units are present in the north have solicited numerous reactions in Serbia, thereby

influencing the international presence in Kosovo.

35

36

37

38

39

40

Koha Ditore, Selimi: No one can love our police officers in the North better than I do, 13 September 2010, page 6.

Ibid.

Interview with Brahim Sadriu, Public Information Office – Kosovo Police.

Kosova Sot, When EULEX intervenes in the north, page 1.

Vehbi Kajtazi, Halimi: EULEX has arrested Serbs as required by Serbia, Koha Ditore, 7 October 2010, page 4.

Selvije Bajrami, The “hand” of the state extended towards north, Zëri, 6 October 2010, page 5.

35

36

37

38

39

40

14

Control functions of independent state institutions in the security sector in Kosovo, KCSS July 2010.

Kosovo Security Strategy, draft-proposal.

Email Correspondence with Mr. Ibrahim Shala, spokesperson of KSF, August 2010

Report of Auditor General, MKSF - 2009

Establishment, operationalization and democratic functioning of the Kosovo Security Force – KCSS, June 2008

http:/www.qkss.org/ëeb/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20demokrati



41

43

44

42

45

15


In relation to the Kosovo Security Council, there are limited capacities in exerting its activities as

provided by law. Specifically, one must mention capacity building requirements of the

Secretariat of the KSC in analysis, and the need to establish the KSC as a separate budgetary

organization. The KSC has drafted a Kosovo Security Strategy, but transparency in drafting

this document has been rather poor. As of now, the document does not reflect security visions in

Kosovo, and does not reflect a domestic background. This is an obstacle for drafting other

sector policies, since this document must be the orientation point for other more specific

strategies, such as the Police Strategy.

Also, the KSF has marked some progress during the 2009-2010 period, by increasing the

number of its personnel, and continuation of training under the KFOR leadership. Operational

and professional capacities of the KSF are still in a development stage. So far, around 2000

persons have been recruited, a number close to the planned one (2500). Much more time is

needed for the KSF to build its operational capacities and provide security for the country, the

region and wider. There are deficiencies in human capacities in management and planning

within the KSF, when considering a report by the Auditor General. According to this report, the

MKSF has not been able to spend the budget, therefore marking a deficiency in planning

capacities of the MKSF. Even worse, reports talk about employment of various persons with

temporary contracts, which already raise a question mark in terms of professionalism of the

MKSF staff. KFOR has kept a strong role in training the KSF, and there is no willingness shown

by the institutions for the KSF to begin assuming some competencies and provide security in

the country. The NATO, namely KFOR, has a key role in building and operationalization of the

KSF.

As for the KIA, a more rapid operationalization would only complement the efforts of other

security institutions. Specifically, in due regard of analytical and research weaknesses reported

in the KP, KSC and KSF, the KIA remains to be the institution which should build sound

grounds for research, with a primary aim to identify and analyze realistically the threats and

risks posed to Kosovo and its citizens. Tendencies for interferences in the KIA consolidation

need to be avoided, thereby avoiding the legacy of subjective errors made in other security

institutions.

41

42

43

44

45

1. Nika S. Teran, Peace building and Organized Crime: the case of Kosovo and Liberia,

Swiss Peace Foundation, August 2007.


World, Copernicus Books, New York

Auditor General, Report of Auditor General for MKSF - 2009, Prishtina 2009

2. David M. Law, The Post-Conflict Security Sector, Geneva Centre for the Democratic



2010.

4. Kosovo Police, Police guided by intelligence, Prishtina 2010.

5. Qehaja, F., Security Policy of Kosovo, in Security Policies in Western Balkan, Edited


6. KCSS, Context Analyses of the Security Sector in Kosovo, KCSS, Pristina, September

2010.

7. Establishment, operationalization and democratic functioning of the Kosovo Security

Force – KCSS, June 2008.

8. Control functions of independent state institutions in the security sector in Kosovo,

KCSS July 2010.

9. Assessment of the Security Sector in the Republic of Kosovo – The Condition of Civil

Protection and Emergency Preparedness in the Republic of Kosovo, KCSS, Prishtina,

December 2009.

10. Policing in Kosovo, FIQ and Saferworld 2008

11. SRSG, Report to the UNSC, July 12, at www.un.org

12. SRSG Report to the UNSC, Dec 1999, at www.un.org


14. Koha Ditore

15. Zëri

16. Kosova Sot

Bibliography:

16

Reports


Daily press

1. Constitutional Framework of Provisional Institutions.

2. Constitution of the Republic of Kosovo

3. Kosovo Assembly, Law on Police

4. Law on Classification of Information and Security Verification

5. Law on KSC

6. Kosovo Security Strategy, draft

7. Law on KIA

8. Law on Personal Data Protection

9. Law on Reserve Component of the KPC

1. Interview with Brahim Sadriu – Communication Officer, Kosovo Police

2. UNMIKONLINE, 2003 http://www.unmikonline.org/justice/police.htm


4. Ministry of the Kosovo Security Force, at http://mksf-ks.org/?page=1,8

5. Ministry of Internal Affairs, at www.mpb-ks.org

6. UNOSEK, Comprehensive Kosovo Status Settlement Proposal, page 26 at

www.unosek.org.

Legal documents:

Other:

17


Roundtable on “Security Sector in Kosovo after independence”

18

On 15 October 2010, at Grand Hotel in Prishtina, was held a roundtable on “Security Sector in

Kosovo after independence”. This is the first roundtable organized within the Security Forum.

The forum derived from cooperation of two NGOs as Civil Initiative Forum (CIF) and Kosovo

Centre for Security Studies (KCSS). In addition to other discussions, also in this roundtable was

published a study, that provides a short overview of achievements and challenges of security

institutions in the country. The aim per se of the establishment of the security forum is to incite

appropriate communication between civil society and institutions of security issues, by

providing other concrete studies and recommendations for its improvement, as noticed in the

roundtable. In the opening of the roundatble were presented findings of the abovementioned

study that consist as following:

Absence of order and rule of law throughout the territory of Kosovo remains the key

challenge for the instituctions of the Government of Kosovo and the international

community;

Security institutions do not have the readiness, and there is a lack of vision in terms of

assuming responsibilities in the security sector from the international presence;

Parliamentary and democratic oversight of security institutions is only in an initial

stage of development;

Reform of the Kosovo Police (KP) may flounder due to political interferences and

subjective weaknesses;

Operationalization of Kosovo Security Force (KSF) and the Kosovo Intelligence

Agency (KIA) is not following its forecasts and flows foreseen;

A considerable part of legislation has been approved, though implementation remains

concerning. There are several significant laws yet to be approved.

The welcome speech was opened by the Heads of two foundation organizations of the Security

Forum, Mr. Ramadan Qehaja, Kosovo Centre for Security Studies (KCSS) and Ferdinand

Nikolla, Civil Initiative Forum (CIF), who spoke about the importance of the establishment of

Security Forum, NGO's willingness to cooperate with security institutions as well as their

willingness to become a part of the state building.

Following the opening remarks, they began a discussion, whereby a moderator passed the floor

to Besnik Berisha, Association of Security Companies, who emphasized competencies of local

bodies- responsible for security, and according to him there is very less left for local bodies to

transfer competences from international bodies. Inter alia, Mr. Berisha said that Kosovo Police,

as a security institution, it's not that it must be a role model, but Kosovo Police has already

become e role model in the region. As regards Mitrovica, Mr. Berisha said that “neither

internationals themselves do not have a unified opinion for northern part of Kosovo. However,

we need unified stand of theirs”. He stated that “there are courts; however we need judges who

would apply Kosovo laws”.


Mesud Ademi, Kosovo Independent Agency of Criminalists, said that we lack

recommendations on solving security problems, and dwelled on Mitrovica problem, that

according to him Mitrovica is not only security problem, it is political problem as well. He

underlined the need for establishment of security policy and taking preventive measures and

not repressive ones.

Bujar Lepaja from civil society stated that lack of efficiency is a consequence of the lack of

citizen's awareness and appropriate information on security issues. In addition, Mr. Lepaja

added that security institutions and Kosovo institutions in general should be more open to the

citizens and emphasized the need for having such debates more often.

Aleksaner Tudesco, EULEX, stated that “we're not in an optimal situation to include local

judges in the courts, in the North of Kosovo”.

Representative of the Association of Officers and Non-commissioned Officers of the Former

Kosovo Protection Corps, emphasized that security is not only an issue of political character, he

stated as well that 'we have potential of trained people on this issue, who remained away from

institutions”. Nuredin Ibishi, UNDP spoke on establishment of parliamentary committees

that deal with security issues such as: Oversight Committee on Kosovo Security Force,

Intelligence Committee and Committee on Security and Internal Affairs. Mr. Ibishi, spoke also

about the significance of the oversight over security bodies.

Ferki Fejza, Environment Protection Foundation, emphasized the need for establishment of the

strategy on nuclear security and terrorism, because so far, in this respect, nothing was done.

In reply to the question addressed to Mr. Sheremet Ahmeti, how is assessed current security

situation in Kosovo, two years after independence, Mr. Ahmeti answered that “Kosovo is faced

with big challenges, and if there are difficulties in providing security, this is not a consequence

of malfunctioning of Kosovo Police”. He expressed the need for international support on

security issues in other parts of the country, and at the end he said that “Kosovo is a safe

country”. Jorgen Kalmendal, Representative of Swedish Embassy in Kosovo, said that a lot

needs to done in raising awareness, and the security issue it is not only the issue of “uniforms”.

Whereas, Agim Musliu from Civil Society, emphasized that Kosovo Police, in the northern part

of the country, operates when it is authorized by higher institutions of the state. Inter alia, Mr.

Musliu, spoke about the triangle lawfulness- institutions- people, and the need for their

cooperation, aiming better functioning of competent security bodies.

Mr. Baki Kelani, Kosovo Police Spokesperson, welcomed the initiative for facilitating the

roundtable, and emphasized positive impacts that might derive from such roundtables. He

spoke about Kosovo Police reforms, and inter alia, he said that the reform process is being

implemented gradually. Mr. Kelani stated that there is a lack of anticorruption activity, and

Kosovo Police in the northern part of the country operates on its own capacities, in the

meantime they are becoming more professional day by day.

Elisa Hoxha, Ministry of Internal Affairs emphasized the need for enhancement of institutional

cooperation. 19


Oktobar 2010

Bezbednosni sektor na

Kosovu nakon nezavisnosti

FORUMI

SIGURIpër

© Autorsko pravo.

Nijedan deo ove publikacije ne može se umnožavati ili menjati bez dozvole izdavača.

Mišljenja izneta u ovom izveštaju ili elektronskoj publikaciji jesu Foruma za bezbednost i ne

predstavljaju gledišta organizacije Saferworld, niti nemačke i britanske vlade.

Forum za bezbednost (FB) obrazovan je juna 2010. godine na inicijativu dve domaće

organizacije, Foruma građanskih inicijativa (FIQ) i Kosovskog centra za bezbednosne studije

(KCSS), uz podršku organizacije Saferworld u sklopu programa “Bezbedno mesto”

finansiranog od strane vlada Nemačke i Britanije.

FB će poslužiti kao platforma za organizacije građanskog društva, medije, predstavnike

akademskog sektora, studente i institucije u cilju diskusije o ključnim pitanjima u pogledu

bezbednosti i razmene iskustva i najboljih praksi u sferi bezbednosti na Kosovu.

Ova prva publikacija FB-a ističe određene dileme u vezi sa ključnim aspektima koji karakterišu

poteškoće koje preovlađuju u sektoru bezbednosti. Ovo je tek početak aktivnosti FB-a pošto se

predviđaju druge aktivnosti istraživanja i vođenja debata u budućnosti.

Istraživački tim FB-a:

Valdrin Grainca koordinator Foruma za bezbednost i istraživač, FIQ

Skender Përteshi koordinator Foruma za bezbednost i istraživač, KCSS

Florentina Hajdari službenica Foruma za bezbednost

2

Bezbednosni sektor na Kosovu nakon nezavisnosti

I. Uvod…………………………………………………………………………............…...5-6

II. Kratak istorijat domaćih institucija bezbednosti (1999 – 2008)................................7-8

Kosovska policijska služba

Kosovski zaštitni korpus (KZK)

III. Kratak istorijat domaćih institucija bezbednosti (2008-)........................................8-13

Savet bezbednosti Kosova – (SBK)

Kosovska policija – (KP)

Kosovske bezbednosne snage – (KBS)

Kosovska obaveštajna agencija (KOA)

IV. Zapažanja…………………………………………………………………...……….13-15

V. Bibliografija………………………………………………………………..............……..16

Sadržaj:

1. KOA- Kosovska obaveštajna agencija

2. AUVS Agencija za upravljanje vanrednim situacijama

3. UOPS- Ustavni okvir Kosova

4. OUVS- Odeljenje za upravljanje vanrednim situacijama

5. FIQ – Forum građanskih inicijativa

6. EULEX- Misija Evropske unije za vladavinu prava

7. PIK- Policijski inspektorat

8. PIS- Privremene institucije samouprave na Kosovu

9. ISSR- Preispitivanje sektora unutrašnje bezbednosti

10. KFOR- Mirovna misija NATO-a na Kosovu

10. SBK- Savet bezbednosti Kosova

11. SK- Skupština Kosova

12. MKBS- Ministarstvo Bezbednosnih snaga Kosova

13. MUP- Ministarstvo unutrašnjih poslova

14. IUG-Integrisano upravljanje granicom

15. Savez severnoatlantskog pakta

16. OEBS- Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju

17. KP- Kosovska policija

18. CS- Centar za praćenje situacije

19. KCSS- Kosovski centar za bezbednosne studije

20. KPS- Kosovska policijska služba

21. SSR- Reforma sektora bezbednosti

22. KZK- Kosovski zaštitni korpus

23. OVK-Oslobodilačka vojska Kosova

24. EU- Evropska unija

25. UNDP- Program Ujedinjenih nacija za razvoj

26. UNMIK- Misija Ujedinjenih nacija na Kosovu

27. KKKZK-Kancelarija koordinatora Kosovskog zaštitnog korpusa

3

Lista skraæenica

Bezbednosni sektor na Kosovunakon nezavisnosti

Ovaj izveštaj ima za cilj da pruži kratku ocenu u vezi sa razvojem bezbednosnih institucija na

Kosovu, upoređujući njihovu ulogu i odgovornosti tokom perioda funkcionisanja UNMIK-a sa

periodom nakon proglašenja nezavisnosti. Konstatacije date u izveštaju zasnivaju se na

metodologiji kvalitativne ocene koja dotiče aspekte konsolidovanja kapaciteta bezbednosnih

institucija i izazove u primeni ustavnosti i zakonitosti stavljajući u prvi plan ulogu

bezbednosnih institucija.

1. Nedostatak primene reda i zakona na celoj teritoriji Kosova nastavlja da predstavlja

glavni izazov za institucije Vlade Kosova i međunarodne zajednice;

2. Bezbednosne institucije nemaju spremnost i nedostaje im odgovarajuća vizija da

preuzmu odgovornosti u sektoru bezbednosti od međunarodnog prisustva;

3. Parlamentarni i demokratski nadzor institucija bezbednosti nalazi se u početnoj fazi

razvoja;

4. Reforma Kosovske policije (KP) može doživeti neuspeh kao rezultat političkih

intervencija i subjektivnih slabosti;

5. Operacionalizacija Kosovskih bezbednosnih snaga (KBS) i Kosovske obaveštajne

agencije (KOA) ne protiče shodno predviđanjima i predviđenoj dinamici;

6. Jedan značajan deo zakonodavstva je usvojen, međutim primena istog ostaje

zabrinjavajuća. Ostala je još nekolicina značajnih zakona koji nisu usvojeni.

glavni

Rezime izveštaja

Glavni nalazi

4


Kosovske bezbednosne institucije nisu razvile potrebne kapacitete kako bi garantovale

bezbednost svim građanima Kosova. Kao što će ovaj izveštaj u svom sadržaju ukratko objasniti,

razlozi za nekonsolidovanje sektora bezbednosti nastaju kao rezultat 'privremene' politike

UNMIK-a gde investicije u periodu pre proglašenja nezavisnosti ne odražavaju sadašnje

potrebe u sferi garantovanja bezbednosti na Kosovu. Štaviše, razvoj sektora bezbednosti bio je

glavni talac nedefinisanja statusa Kosova usled pripisivanja državotvornih atributa

bezbednosnim institucijama. Druga poteškoća koja je uticala na razvoj ovog sektora odnosila se

na nizak nivo ekonomskog razvoja i na implikacije lokalnih političkih krugova i pojedinaca u

obrazovanju ovih sektora.

Proglašenjem nezavisnosti Kosova 17. februara 2008, arhitektura u sferi bezbednosti

odražavala je nove institucije i javila se potreba za reformom postojećih mehanizama. Nove

bezbednosne politike obuhvataju puno novih izmena u zakonodavstvu stavljajući mnogo veću

odgovornost na pleća domaćih institucija. Na osnovu Ustava i zakona na snazi, bezbednost je

postala deo procesa donošenja domaćih politika. Međutim, proširivanje odgovornosti domaćih

institucija istaklo je dileme u pogledu vizije i strategije koja bi trebalo da se primeni u cilju

razvoja kapaciteta domaćih bezbednosnih institucija. Neke od ovih dilema odnose se na

dvosmislenost u vezi sa ulogom međunarodnog prisustva, odnosno mandata EULEX-a

posebno na severu i nedostatak iskustva u izgradnji države i javnih institucija. Upravo ove

dileme, ističu potrebu ocene planskih i operativnih kapaciteta ovih institucija da garantuju

bezbednost svim građanima Kosova.

Štaviše, za dalji razvoj bezbednosnih institucija potrebno je razraditi politike i konceptualne

aspekte na kojima su one izgrađene, preispitujući i iskustva drugih zemalja. Ovo posebno,

imajući u vidu izazove na putu konsolidovanja države i integracione procese koji stoje pred

Kosovom. U ovo treba uzeti u obzir i razvoj kapaciteta za sveobuhvatnu ocenu pretnji i

opasnosti prema Kosovu i građanima Kosova, iako nešto slično još uvek nije izvršeno.

Iako ocena pretnji i opasnosti prema zemlji nije tema razmatranja, vredi istaći da je nekolicina

izveštaja zabeležila prisustvo korupcije, organizovanog kriminala, nezadovoljstava u vezi sa

ekonomskim razvojem i visokim nivoom nezaposlenosti, prisustvom paralelnih struktura i

situacijom na severu kao neke od najvećih pretnji prema zemlji i njenim građanima. Ovde ne

treba zaboraviti i nedostatak perspektive koja je u vezi sa totalnom izolacijom Kosova u procesu

liberalizacije viza.

I.Uvod

5


Florian Qehaja, Bezbednosna politika Kosova u Bezbednosnim politikama na zapadnom Balkanu, priredili M. Hadzic, M. Timotic, P. Petrovic,

Centar za civilno-vojne odnose, Beograd, strana 81-86.

10. septembar 2010.

1

26


Ukoliko se bezbednosni sektor sagleda u hronološkom smislu, mogu se razlikovati dva glavna

perioda: period uprave UNMIK-a (1999 – 2008), sa kratkom tranzicijom (2005 – 2008) i period

nakon nezavisnosti. Iz dosadašnjih studija načinjena je samo hronološka razlika na osnovu

izmena u zakonodavstvu, a sa ovime i u nadležnosti i mandatu. Bez obzira na isto, nije bilo

konceptualnih razlika do današnjeg dana. Stoga, ovaj izveštaj pokušava da se pozabavi

razvojem sektora bezbednosti na osnovu dva koncepta: rutinska bezbednost ili sigurnost (na

engleskom jeziku “safety”) i očuvanje javnog reda i bezbednosti (na engleskom jeziku

“security”).

Uopšteno gledano, ukoliko ocenimo konsolidovanje sektora bezbednosti u današnjici onda bi

odgovor bio da su načinjeni početni koraci međutim celokupan proces konsolidovanja

institucija bio je užurbano sproveden i sa puno nedostataka. Zakonodavstvo je uglavnom

usvojeno u paketu 2008. godine, ali primena istog ostaje glavni izazov.

Ovaj izveštaj izrađen je kao rezultat rada istraživača u periodu od dva meseca (15. avgusta – 15.

oktobra 2010). Upotrebljena metodologija zasniva se na metodi kvalitativnog istraživanja.

Pored intervjua, sastavni deo sačinjavaju i različite analize, strategije bezbednosnih institucija,

zvanični stavovi izneti u medijima kao i opsežna literatura iz oblasti bezbednosti. Ključna

metoda bilo je i posmatranje uz učešće kao rezultat povremenih ocena sprovedenih od strane

istraživača FB-a i učešća u različitim procesima u vezi sa bezbednošću u zemlji.

Prvi deo preispituje ukratko bezbednosne institucije u vreme UNMIK-a. Biće predstavljeno

donošenje politika, odluka i svrha osnivanja institucija. U fokusu se nalaze dve domaće

institucije: Kosovska policijska služba (KPS) i Kosovski zaštitni korpus (KZK). Drugi deo

preispituje institucije bezbednosti nakon proglašenja nezavisnosti sa posebnim akcentom na

preispitivanju prirode institucija, izradi politika i izazovima sa kojima se iste suočavaju. Deo

razmatranja biće Savet bezbednosti Kosova (SBK), Kosovska policija (KP), Kosovske

bezbednosne snage (KBS), i Kosovska obaveštajna agencija (KOA) kao institucije koje se izričito

predviđaju Ustavom.

1

2

Ustavni okvir o privremenoj samoupravi.

Ibid, strana 15.

Izveštaj SPGS-a SB UN-a, 12. jul, str. 12.

Izveštaj SPGS-a SB UN-a, 12. jul, str 12.

Ibid.

3

4

5

6

7 7


Uspostavljanjem UNMIK-a i početkom funkcionisanja međunarodne administracije na

Kosovu utvrđena je i struktura bezbednosnih institucija. Osnovna dokumenta bila su

Rezolucija 1244 Saveta bezbednosti i Ustavni okvir za privremenu samoupravu. Putem ovih

dokumenata, kao garanti bezbednosti prepoznati su KFOR i Policija UNMIK-a. Rezolucija 1244

dodelila je odgovornost u sferi bezbednosti UNMIK-u i NATO-u kao izvršiocima ovih

odgovornosti. Ova rezolucija ovlastila je UNMIK da osnuje domaće policijske snage. Na ovaj

način, UNMIK je osnovao Kosovsku policijsku službu. Kasnije, na osnovu Ustavnog okvira,

poglavlje VI, kao institucija za 'očuvanje reda i mira' predviđan je i KPS. koji je imao za cilj

sprečavanje kriminala i javnu odbranu i bezbednost od pitanja slučajne prirode (primer:

saobraćajne nezgode). KPS se nalazio pod nadležnošću specijalnog predstavnika generalnog

sekretara (SPGS) i nadgledan je od strane Policije UNMIK-a. Pod odgovornošću domaćih

institucija ostala je uglavnom razrada i primena strategije za planiranje vanrednih situacija i

zaštite civila, kao i upravljanje i koordinacija spasilačkih i vatrogasnih službi. Ovo poslednje

predviđano je da se izvrši u saradnji sa opštinskim vladama.

Još od 1999. godine strategija UNMIK-a u oblasti bezbednosti imala je za cilj stvaranje struktura

za sprovođenje zakona i 'brzo' stvaranje policijske službe. Kako bi se postigli ovi ciljevi,

predviđene su tri faze. Prva faza karakteriše se ulogom KFOR-a u pružanju bezbednosti i

javnog reda do razmeštanja osoblja UNMIK-a. U ovoj istoj fazi, planira se razmeštanje civilne

policije (1800), deset specijalnih jedinica (115 osoba u svakoj), i granične policije (205

pripadnika). Druga faza, okarakterisana je prenosom odgovornosti u sferi očuvanja javnog

reda i mira sa KFOR-a na Policiju UNMIK-a. Takođe, razvoj profesionalne policijske službe

predstavljao je deo ove faze. Glavni ciljevi bili su obuka domaće policije pod brigom civilne

policije UNMIK-a i OEBS-a. Sa druge strane, treća faza odnosila se na postepeni prenos

odgovornosti sa Policije UNMIK-a na KPS. Ovakav prenos nije osmišljen i za jedinice za brzu

reakciju i specijalizovane jedinice.

Treća faza strategije bezbednosti koja je imala za cilj prenos ovlašćenja počinje sa primenom tek

2005. Prenos odgovornosti vrši se u dve ravni: prvo, osnivanje Ministarstva unutrašnjih

poslova (MUP) i prenos odgovornosti u sferi inspekcije rada policije stvaranjem Policijskog

inspektorata Kosova (PIK). Druga ravan podrazumevala je organizativnu reorganizaciju

unutar KPS-a.

Kosovska policijska služba

II.Kratak istorijat domaæih institucija bezbednosti (1999 – 2008)

3

4

5

6

7

8

Rad policije na Kosovu, FIQ i Saferworld 2008

Ustavni okvir, poglavlje VII, strana 16.

ICG 2000, 11

8

9

10


Ispravno, istraživanja domaćih i međunarodnih organizacija u vezi sa javnom percepcijom

identifikovala su KPS kao jednu od institucija koja uživa najviši stepen poverenja, ističući

potrebu za daljim poboljšanjima, kako bi se KPS razvio u modernu i profesionalnu snagu, koja

bi garantovala bezbednost svim stanovnicima Kosova.

Poglavlje VII Ustavnog okvira predviđalo je KZK za organizaciju koja reaguje u vanrednim

civilnim situacijama u kojima postoji potreba za rutinsku, javnu bezbednost i pružanje

humanitarne pomoći, kao rezervisano ovlašćenje specijalnog predstavnika Ujedinjenih nacija.

KZK je utvrđen za organizaciju koja reaguje u vanrednim civilnim situacijama, koja zapošljava

3.052 aktivnih pripadnika i 2000 rezervista. Uopšteno gledano, osoblje istog bilo je sastavljeno

od bivših pripadnika Oslobodilačke vojske Kosova (OVK). KZK je podložan striktnoj kontroli

KFOR-a i UNMIK-a preko Kancelarije koordinatora KZK.

Ova organizacija uobličena je po modelu Securite Civile iz Francuske. Mandat KZK-a bila je

priprema za vanredne situacije, kao što su: pružanje pomoći u slučaju prirodnih ili ljudskih

nesreća, uklanjanje mina, ceremonijalne dužnosti i humanitarna pomoć, iako puno pripadnika

UNMIK-a i KFOR-a priznaje da KZK ima organizacioni stil vojske. Obuke su prvobitno bile

sprovođene od strane Međunarodne organizacije za migraciju (IOM), zatim od strane KFOR-a i

UNMIK-a.

U sklopu njegovog mandata, KZK se bavio paradama na godišnjim ceremonijama,

uklanjanjem mina, rekonstrukcijom i pripremama za vanredne situacije kao što su prirodne

nepogode. Pored ovog mandata, KZK se nalazio pod kontrolom UNMIK-a i KFOR-a.

Privremene institucije kao što je Skupština Kosova nisu imale nikakav mandat nad KZK-om.

Ovime i demokratski nadzor nad ovom institucijom ne postojao pošto Komisija za pitanja

vanrednih situacija nije imala nikakav vid nadzora nad KZK-om.

Nakon proglašenja nezavisnosti, Ustav i drugi zakonski akti odražavali su nove bezbednosne

institucije. Zapravo, zahtevano je osnivanje i konsolidovanje Saveta bezbednosti Kosova (SBK),

KBS-a i KOA sa jedne strane i reforma policije sa druge strane.

Kosovski zaštitni korpus (KZK)

III.Kratak istorijat domaæih institucija bezbednosti (2008-)

8

9

10

Savet bezbednosti Kosova sastavljen je od dole navedenih članova u svojstvu stalnih članova sa izvršnim ovlašćenjem:a)

premijer; b) zamenik (ci) premijera; c) ministar Kosovskih bezbednosnih snaga, ili u njegovom ili njenom odsustvu, zamenik

(ci) ministra; d) ministar spoljnih poslova ili u njegovom ili njenom odsustvu zamenik ministra; e) ministar unutrašnjih poslova

ili u njegovom ili njenom odsustvu zamenik ministra; f) ministar pravde ili u njegovom ili njenom odsustvu zamenik ministra;

g) ministar ekonomije i finansija ili u njegovom ili njenom odsustvu zamenik ministra;h) ministar za povratak i zajednice, ili u

njegovom ili njenom odsustvu zamenik ministra, jedan predstavnik predsednika Republike Kosovo; b) direktor Kosovske

obaveštajne agencije; c) visoki savetnik premijera; d) savetnik premijera za bezbednost, e) generalni direktor Kosovske policije;

f) komandant Kosovskih bezbednosnih snaga; g) sekretar Saveta bezbednosti Kosova; h) direktor Odeljenja za upravljanje

vanrednim situacijama pri Ministarstvu unutrašnjih poslova; i) direktor Carine Republike Kosovo.

Zakon o SBK – član 1- Misija SBK

Ibid:

Vidi: Ocena sektora bezbednosti u Republici Kosovo – Stanje civilne zaštite i spremnosti za vanredne situacije u Republici

Kosovo- KCSS decembar 2009.

11

12

13

14

9


Savet bezbednosti Kosova Savet bezbednosti Kosova (SBK) osnovan je nakon proglašenja nezavisnosti, u skladu sa

zakonima koji proizilaze iz Ahtisarijevog paketa, u sklopu nove arhitekture sektora

bezbednosti na Kosovu. Sastavni deo Saveta jesu ključni akteri u zemlji u sektoru bezbednosti

kao i u drugim sektorima. Ovaj savet ima savetodavnu i ocenjivačku ulogu pri izradi politika i

preispituje zakonodavstvo u vezi sa sektorom bezbednosti u zemlji. Drugim rečima, na osnovu

aktuelnog zakonodavstva, uloga SBK-a jeste da pruža savete, vodi diskusiju, vrši ocenu i pruža

preporuke kada govorimo o pitanjima bezbednosti, osim u slučaju vanrednog stanja kada je

njegova uloga izvršne prirode. SBK je dužan i da analizira politiku u sferi spoljne bezbednosti

i da analizira sve međunarodne pakte i sporazume koje Republika Kosovo potpiše sa drugim

državama. Takođe, SBK je obavezan da savetuje predsednika i Vladu Kosova o uključenosti

bezbednosnih agencija van zemlje kao što je slučaj intervencije KBS u Albaniji pruživši pomoć u

evakuaciji građana od poplava koje su se desile tokom 2010. godine. Na čelu SBK-a nalazi se

premijer zemlje i isti predsedava sastancima SBK-a, a dnevni red se utvrđuje od strane

sekretarijata.

SBK se, kako bi bio što bolje informisan o bezbednosnoj situaciji u zemlji, podržava od strane

Centra za praćenje situacije, koji nudi brze informacije o bezbednosnoj situaciji u zemlji, i

koordinira sve operativne aktivnosti u celoj zemlji. Ova institucija obavezna je da dobije

informacije od svih relevantnih aktera, posebno od strane Kosovskih bezbednosnih snaga,

(KBS) Kosovske policije, (KP).

Odeljenje za upravljanje vanrednim situacijama, predstavlja sastavni deo Ministarstva

unutrašnjih poslova (MUP) i najviši odgovoran organ za izradu i realizaciju svih politika i

strategija za spremnost u vanrednim situacijama u saradnji sa drugim institucijama. Ovo

odeljenje podeljeno je u tri sektora koji koordiniraju svoje aktivnosti.

11

12

13

14


Na lokalnom nivou sektor vanrednih situacija organizovan je ali je evidentirano da je njihova

spremnost i kapacitet za odgovor u vanrednim situacijama ograničen. Svaka opština ima

odeljenje i sektor za zaštitu i spasavanje. U zavisnosti od značaja koji se pridaje, nekolicina

opština osnovala je za svoje odeljenje a neke druge osnovale su ovu jedinicu u sklopu odeljenja

za javne usluge. Broj osoblja koje radi u sektoru za vanredne situacije nije dovoljan kada ovome

dodamo nedostatak dovoljne stimulacije ovih zaposlenih i ne toliko dobru stručnu spremu

onda i efikasnost institucija za odgovor u vanrednim situacijama može biti prilično krhka.

Nedavno je osnovana i Agencija za upravljanje vanrednim situacijama. I aktivnosti drugih

aktera prilično su povezane sa upravljanjem vanrednim situacijama na Kosovu, kao što su

Kosovske bezbednosne snage i Kosovska policija koje u slučaju prirodnih katastrofa ili u

drugim vanrednim slučajevima koordiniraju svoje aktivnosti.

Od promene statusa Kosova i policija je izmenila svoj fokus i ciljeve počevši od svog naziva.

Sada, Kosovska policija na osnovu Ustava i Zakona o policiji, za svoju dužnost ima zaštitu

života, bezbednosti i imovine, osnovnih prava i sloboda, sprečavanje opasnosti itd. Takođe,

različitim strategijama i procesima integracije odgovornost KP uvećana je i u specijalizovanim

oblastima kao što su istraga privrednog i finansijskog kriminala, borba protiv terorizma, borba

protiv trgovine ljudima itd. Od proglašenja nezavisnosti, Kosovska policija suočavala se sa

poteškoćama u praktičnom smislu. Njen kapacitet i iskustvo nisu bili dovoljni da se suoči sa

novom stvarnošću. Zakon o policiji, koji je stupio na snagu sredinom 2008. godine, čini

obaveznom reformu policijskih struktura. Iznad svega, ovaj zakon obezbeđuje civilnu kontrolu

policije kojom upravlja i raspolaže MUP, utvrđuje prava policajaca u postizanju evropskih

standarda, utvrđuje jasan lanac komande, i na konkretan način bavi se funkcionalnošću

lokalnih policijskih stanica u zonama u kojima albansko stanovništvo nije u većini. Potreba za

većim izmenama čini da ova faza predstavlja jedan od najznačajnijih procesa reforme KP pošto

je ovo prvi put da ova organizacija podleže javnom nadzoru domaćih institucija i građanskog

društva.

Jedan deo službenika KP nema odgovarajuću stručnu spremu. Upravljanje i neefikasnost

policije u primeni strategija i planova predstavlja zabrinutost koja je izneta i u izveštajima

EULEX-a. Koordinacija rada unutar policije postoji na niskim nivoima. Ovo stanje predstavlja

rezultat suočavanja sa novom stvarnošću za koju KP nije spremna. Takođe, tokom njegovog

razvoja, nije postojalo poštovanje kriterijuma institucije konkursa i dodeljivanja činova u puno

navrata izvršeno je kao rezultat političkog mešanja. Ovo utiče na neodgovarajuće upravljanje i

neefikasnost.

Kosovska policija

15

16

17

18

19

20

21

Ibid,

Ibid,

Ibid.

Skupština Kosova, Zakon o policiji, strana 5.

Zakon o policiji, 2008.

Kosovska policija, Policija vođena obaveštajnim saznanjima, 2010, strana 6.

Programski izveštaj EULEX-a za 2010: Zajednička izgradnja održivih promena, strana 14.

15

16

17

18

19

20

2110

11

Ustav Kosova, Ahtisarijev plan, Zakon o policiji.

Koha Ditore, Selimi: Niko ne može voleti naše policajce na severu više od mene (Askush nuk mund t'I dojë policët tanë në

veri më shumë se unë), 13. septembar 2010, strana 6.

Intervju sa g. Brahimom Sadriu- službenikom za odnose sa javnošću pri Kosovskoj policiji, 30.08. 2010.

Ibid.

Ibid.

Ministarstvo unutrašnjih poslova, Kosovska policija – Strateški razvojni plan za period od 2011-2015.

22

24

25


23

26

27

22

23

24

25

26

27

Osnivanje, operacionalizacija i demokratsko funkcionisanje Kosovskih bezbednosnih snaga- KCSS, jun 2008.

<http://www..qkss.org/web/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20demokrati




Primedba istraživača FB

Ustav Republike Kosovo – Sektor bezbednosti- član 129

28

29

30

3112


Kosovske bezbednosne snage

Kosovska obaveštajna agencija (KOA)

Shodno Ustavu Kosova i zakonu, KBS je bezbednosna snaga sa civilnom misijom i kasnije sa

proširenim odgovornostima u sferi bezbednosti. Mala snaga sa dovoljnim brojem pripadnika

imajući u vidu potrebe zemlje, koja ja profesionalna, operativna, multietnička, u službi svih

građana i u finansijskom smislu pristupačna ali i podržana od strane zemalja NATO pakta (KBS

će biti sastavljen od najviše 2500 aktivnih pripadnika i 800 rezervista).

KBS se trenutno nalazi u fazi konsolidovanja kako bi postao lako naoružana snaga sa glavnim

mandatom reakcije u slučaju krize ili u slučaju vanrednih situacija kao što su operacije potrage i

spasavanja, uklanjanje mina, uništavanja i uklanjanja opasnih materija, reakcije u slučaju

požara i učešća u mirovnim misijama van zemlje.

Kada govorimo o demokratskom nadzoru, Skupština Kosova osnovala je Odbor za nadzor

KBS, ali nije primećena nikakva aktivnost ili spremnost da učinak ovog odbora bude na

zadovoljavajućem nivou. Kada govorimo o izazovima, uvećavanje stručnih i operativnih

kapaciteta KBS-a predstavlja jedan od glavnih izazova. Glavni revizor izradio je nekoliko

primedbi i preporuka za institucije KBS-a i MKBS-a koje nisu ispunjene sa njihove strane.

Preporuke se uglavnom odnose na nedostatak planiranja i izradu politika unutar KBS-a i

MKBS-a. Demokratska kontrola KBS-a i transparentnost unutar institucije treba da se razviju i

dalje. Treba usvojiti zakon o prevremenom penzionisanju pripadnika KBS-a.

Ustav Kosova predviđa stvaranje Kosovske obaveštajne agencije i njena uloga jeste da prikupi

informacije, otkrije i istraži pretnje i opasnosti koje prete zemlji. KOA treba da bude stručna,

politički prihvatljiva, multietnička i da bude podložna nadzoru od strane Skupštine na način

predviđen zakonom. Skupština Kosova usvojila je zakon o osnivanju KOA u skladu sa

međunarodnim i demokratskim standardima funkcionisanja bezbednosnih institucija i

demokratskog nadzora ovih institucija. KOA se nalazi u početnoj fazi konsolidovanja i

operacionalizacije, načinjen je prvi korak u zapošljavanju njegovih pripadnika na osnovu

konkursa raspisanog početkom 2010.

28

29

30

31


Shodno otvorenim izvorima, završeni su intervjui u prvoj fazi zapošljavanja pripadnika KOA

gde se prema našim saznanjima prijavilo oko 3500 lica. Takođe, shodno informacijama medija,

prvi deo KOA sada je započeo sa obukom međutim postupci u pogledu početne faze obuke

pripadnika KOA ostaju tajna za javnost. Podaci o funkcionisanju KOA ostaju netransparentni

shodno zakonodavstvu na snazi, međutim očekuje se da će operacionalizacija kasniti usled

zakašnjenja u imenovanju ključnog osoblja i mogućeg spoljnog pritiska.

Konsolidovan je parlamentarni odbor za nadzor KOA. KOA se nalazi još uvek u početnim

fazama i nadzor i demokratska kontrola ostaju izazov na određeni period.

Tokom vremena UNMIK-a, domaće bezbednosne institucije bavile su se samo dužnostima

javnog reda i vanrednim civilnim situacijama. U ovom aspektu, i struktura institucija odražava

ovaj koncept. Sve ove oblasti bile su deo nadležnosti UNMIK-a i policije UNMIK-a.

Zapravo, nasuprot tendencija i početnih rezultata, strategija UNMIK-a nije dovela do osnivanja

institucija koje su dosledne u obavljanju svih dužnosti u garantovanju bezbednosti građana

Kosova. Odnosno, cilj je bio da pre svega mandat domaćih bezbednosnih institucija ostane u

sklopu ograničenja javnog reda i upravljanja vanrednim civilnim situacijama. Ovaj pristup

zasnovan je posebno na nejasnoćama u vezi sa opštim statusom Kosova. A, na osnovu mandata

ove misije trebalo je pripremiti institucije samouprave na osnovu uskog tumačenja

zakonodavstva na Kosovu a ne bezbednosne institucije koje bi imale ovlašćenja koja

odgovaraju ovlašćenjima suverenih država.

Osnivanjem MUP-a, započelo je osamostaljivanje policijskih stanica, stvorene su

specijalizovane jedinice kao ona za borbu protiv terorizma međutim nije evidentirana

operacionalizacija ovih jedinica. I tokom ovog vremena, MUP nije imao nikakvu smislenu

ulogu u izradi politika, a policijske stanice imale su nedostatak znanja i iskustva u analizi

kriminala i izradi proaktivnih planova. Ovaj pristup imao je posledice nakon proglašenja

nezavisnosti kada je arhitektura bezbednosnog sektora promenjena iz temelja. Ovo je imalo za

posledicu činjenicu da su domaće institucije bile te koje je trebalo da izrade bezbednosne

politike sa jedne strane a nasleđe iz perioda upravljanja sa policijom, sa druge strane, nije bilo

dovoljno da se izađe na kraj sa novim odgovornostima. Štaviše, nastala je potreba

reorganizacije novih jedinica i odeljenja u sklopu policije kako za borbu protiv trgovine

ljudskim bićima tako i za suzbijanje finansijskog i privrednog kriminala. Do danas, policija je

imala reaktivan a ne preventivan koncept rada pošto ranije nije bila spremna za celokupno

upravljanje situacijama u sferi bezbednosti zato što je priprema uglavnom bila zasnovana na

dužnostima jednostavnog garantovanja javnog reda a ne razvoja sposobnosti planiranja,

vršenja istrage, sprovođenja istraživanja i a da ne govorimo o naučnim.

IV. Zapažanja

32

33

34

13

Intervju Gani Gecija- predsednika Odbora za nadzor Kosovske obaveštajne agencije dat novinama “Zëri” od dana

06.09.2010,


Ibid:

David M. Law, Postkonfliktni bezbednosni sektor (The Post-Conflict Security Sector), Ženevski centar za demokratsku

kontrolu oružanih snaga, Rad o politici br. 14, Ženeva, jun 2006, strana 8.

32

33

34


Podsećajući se gore navedenih slabosti, i direktor Policije proglasio je ideju izmena na

rukovodećim funkcijama. Međutim, političko mešanje u odabir osoblja postoji i malo članova

rukovodećeg osoblja promenilo je svoja radna mesta. U regionalnim stanicama, bilo je izmena u

rukovodstvu ali još uvek nije poznato da li će iste dovesti do pozitivnih promena. I nakon

proglašenja nove metodologije rada, takođe primena može iste biti krhka dok će rukovodeće

osoblje ostati isto. Policija vođena obaveštajnim saznanjima odnosi se mnogo više na način

operacionalizacije drugačijeg pristupa policije nego na stvaranje reforme policije. Ne ističući

jasan strategiju,iz ovoga proizilazi i nedostatak vizije i detaljno produbljivanje policijskih

struktura. Ovo se može primetiti iz same činjenice da nije na odgovarajući način predstavljena

kritična masa i široko javno mnjenje u vezi sa novim policijskim pristupom. Takođe, ne mogu se

stvoriti prioriteti u razvoju kapaciteta. Na primer, neophodno je uvećavanje osoblja u

specijalizovanim jedinicama kao što je ona za borbu protiv trgovine ljudima, ali se isto do sada

još nije desilo.

Rad drugih institucija, kao što su sudovi takođe utiče na efikasnost policije. KP je mnogo više

opterećen drugim poslovima koji se nalaze van njegovog mandata. Pozivi i prijave su

mnogobrojni i raznoliki. Kako bi se izbegli ovi slučajevi, građani treba da budu upoznati sa

prirodom posla policije a funkcionalizacija sudova uticala bi na rešavanje sporova i

neangažovanje policije na dužnostima van njenog mandata.

Teritorijalno prostiranje bezbednosnih institucija značajno je za stvaranje održive situacije. Do

danas, severni deo Kosova nije imao isti tretman. Ova situacija nasleđena je iz vremena

UNMIK-a i u ovom slučaju bezbednosne institucije ne deluju tim više što je i EULEX bio veoma

tvrd u primeni zakona. Hapšenja na severu ne sprovode se, čineći da institucije budu anemične

prema borbi protiv korupcije. U poslednje vreme, došlo je do dva hapšenja ali su ona po svemu

sudeći izvršena na zahtev Beograda. Bez obzira na isto, izrada jednog akcionog plana za

severni deo predstavlja dobar znak garantovanja bezbednosti u celoj zemlji prikupljanjem

oružja i odgovarajućim uvećavanjem broja kontrola kao i broja bezbednosnih snaga na severu.

Nedostatak ovog pristupa prema severu jeste ograničavanje vlasništva Kosovske policije u

ovom procesu uspostavljanja vladavine prava. KP treba da poseduje strategiju koja omogućava

primenu zakona na konstantan način. Takođe, vlada Srbije ima negativan uticaj na uvećavanje

prisustva i aktivnosti KP-a na severu. Izjave ministra unutrašnjih poslova da su specijalne

policijske jedinice prisutne i na severu naišle su na mnogobrojne reakcije u Srbiji i ovo je uticalo i

na međunarodno prisustvo na Kosovu.

35 36

37

38

39

40

Koha Ditore, Selimi: Niko ne voli naše policajce na severu više od nas (Askush nuk mund t'I dojë policët tanë në very më

shumë se unë), 13. septembar 2010, strana 6.

Ibid.

Intervju sa Brahimom Sadriu, Kancelarija za javno informisanje – Kosovska policija

Kosova Sot, Kada je EULEX intervenisao na severu (Kur EULEX-I ndërhyn në veri), 5. oktobar, strana 1.

Vehbi Kajtazi, Halimi: EULEX uhapsio Srbe tražene od Srbije (EULEX-I ka arrestuar serbët e kërkuar nga Serbia, Koha

Ditore), 7. oktobar 2010, strana 4.

Selvije Bajrami, Ruka države dopire do severa ('Dora' e shtetit shtrihet në veri), Zëri, 6. oktobar 2010, strana 5.

35

36

37

38

39

4014

Funkcije kontrole nezavisnih državnih institucija u sektoru bezbednosti na Kosovu- KCSS- jul 2010.

Strategija bezbednosti Kosova, nacrt predloga

Korespondencija putem elektronske pošte sa g. Ibrahimom Shalom, portparolom KBS-a, avgust 2010.

Izveštaj glavnog revizora o MKBS-u za 2009.

Osnivanje, operacionalizacija i demokratsko funkcionisanje Kosovskih bezbednosnih snaga- KCSS, jun 2008.

www.http:/www.qkss.org/ëeb/images/content/PDF/Themelimi,%20operacionalizimi%20dhe%20funksionimi%20dem

okratik%20i%20Forc%C3%ABs%20s%C3%AB%20Siguris%C3%AB%20s%C3%AB%20Kosov%C3%ABs%20-


41

43

44

42

45

15


Kada govorimo o Savetu bezbednosti Kosova, isti ima ograničene kapacitete da obavlja svoje

aktivnosti na način predviđen zakonom. U konkretnom smislu, vredi naglasiti uvećavanje

analitičkih kapaciteta sekretarijata SBK-a i potrebu za stvaranjem SBK-a kao budžetske

organizacije. SBK je izradio Strategiju bezbednosti Kosova, ali je transparentnost tokom

procesa izrade ovog dokumenta bila veoma mala. Već sada, ovaj dokumenat ne predstavlja

viziju bezbednosti na Kosovu i ne odražava domaći kontekst. Ovo nosi probleme u izradi

drugih sektorskih politika pošto ovaj dokumenat treba poslužiti kao orijentir za druge

strategije koje su specifičnije u odnosu na Strategiju Policije.

Takođe, KBS je ostvario napredak tokom perioda od 2009-2010. godine uvećavajući broj svojih

pripadnika i nastavljajući obuku pod okriljem KFOR-a. Operativni i profesionalni kapaciteti

KBS-a i dalje se nalaze u fazi razvoja. Do danas je regrutovano približno 2000 osoba, broj koji je

blizu predviđenom (2500). Potrebno je još duže vreme dok KBS ne dostigne svoje operativne

kapacitete i postane garant bezbednosti u zemlji, regionu i šire. Postoje nedostaci u ljudskim

kapacitetima za upravljanje i planiranje u sklopu KBS-a imajući u vidu izveštaj glavnog

revizora. Shodno ovom izveštaju, MKBS nije uspeo da iskoristi budžet i primetan je nedostatak

kapaciteta za planiranje u sklopu MKBS-a. Tim gore što je prijavljeno zapošljavanje različitih

osoba sa ugovorima na privremeno što dovodi u pitanje profesionalizam osoblja u

Ministarstvu. Još uvek KFOR ostaje snažno angažovan u obuci KBS-a, i ne primećuje se bilo

kakva spremnost institucija da postepeno KBS, preuzme ovlašćenja i da bude garant

bezbednosti u zemlji. NATO, odnosno KFOR, ima ključnu ulogu u izgradnji i operacionalizaciji

KBS-a.

Kada govorimo o KOA, ubrzana funkcionalizacija iste upotpuniće nastojanja drugih

bezbednosnih institucija. U posebnom smislu, treba istaći analitičke i istraživačke nedostatke

KP-a, SBK-a i KBS-a, tako da na KOA pada teret izgradnje zdrave istraživačke osnove sa

osnovnim ciljem identifikovanja i stvarne analize pretnji i opasnosti prema Kosovu i njegovim

građanima. Tendencije za javljanje implikacija u funkcionalizaciji KOA-a trebalo bi da se

uklone i da se na ovaj način ne naslede subjektivne greške kao što je to bio slučaj u drugim

bezbednosnim institucijama.

41

42

43

44

45

1. Nika S. Teran, Peacebuilding and Organized Crime: the case of Kosovo and Liberia,

Sëiss Peace Foundation, August 2007.


ëorld, Copernicus Books, Neë York

3. Glavni revizor, Izveštaj glavnog revizora o MKBS- 2009, Priština, 2009.

4. David M. Laë, The Post-Conflict Security Sector, Geneva Centre for the Democratic



2010.

6. Kosovska policija, Policija vođena obaveštajnim saznanjima, Priština, 2010.

7. Qehaja, F., Security Policy of Kosovo, në Security Policies in Ëestern Balkan, Edited


8. QKSS, Context Analyses of the Security Sector in Kosovo, KCSS, Pristina, September

2010.

9. QKSS, Themelimi, operacionalizimi dhe funksionimi demokratik i Forcës së Sigurisë

së Kosovës- QKSS,Prishtinë, Qershor 2008.

10. QKSS, Funkionet e Kontrollit të Institucionet e Pavarura Shtetërore në Sektorin e

Sigurisë në Kosovë, QKSS, Prishtinë, Korrik 2010.

11. QKSS, Vlerësimi I Sektorit të Sigurisë në Republikën e Kosovës – Gjendja e Mbrojtjes

Civile dhe Gatishmëria Emergjente në Republikën e Kosovës,QKSS,Prishtnë, Dhjetor

2009.

12. Rad policije na Kosovu, FIQ i Saferworld 2008.

13. SRG, Report to the UNSC, July 12, në www.un.org

14. SRSG Report to the UNSC, Dec 1999, në www.un.org


16. Koha Ditore

17. Zëri

18. Kosova Sot

Dnevna štampa

Bibliografia:

16

Izveštaji


19. Ustavni okvir o privremenoj samoupravi.

20. Ustav Republike Kosovo

21. Skupština Kosova, Zakon o policiji

22. Zakon o klasifikaciji informacija i proveri bezbednosti

23. Zakon o SBK

24. Strategija bezbednosti Kosova, nacrt predloga

25. Zakon o KOA

26. Zakon o zaštiti ličnih podataka

27. Zakon o rezervnom sastavu KZK-a

28. Intervju sa g. Brahim Sadriu- službenik za odnose sa javnošću pri Kosovskoj policiji

29. UNMIKONLINE, 2003 http://ëëë.unmikonline.org/justice/police.htm


31. Ministarstvo Kosovskih bezbednosnih strana na stranici http://mksf-ks.org/?page=1,8

32. Ministarstvo unutrašnjih poslova na stranici www.mpb-ks.org

33. UNOSEK, Sveobuhvatan predlog rešenja za status Kosova, strana 26 na stranici

www.unosek.org.

Pravna dokumenta:

Ostalo:

17


Održavanje okruglog stola „Sektor bezbednosti na Kosovu nakon nezavisnosti“

18

Danas, 15. oktobra 2010. godine, u prostorijama Hotela Grand u Prištini je održan okrugli sto

pod nazivom „Sektor bezbednosti na Kosovu nakon nezavisnosti“. Ovo je prvi okrugli sto

organizovan u okviru Foruma bezbednosti, forum koji je proizašao iz saradnje dveju

nevladinih organizacija – Forum za građanske inicijative (FIQ) i Kosovski centar za studije

bezbednosti (QKSS). Pored drugih diskusija, na ovom okruglom stolu je predstavljena i studija,

koja donosi kratak osvrt u vezi sa dostignućima i bezbednosnim izazovima institucija u zemlji.

Sam cilj osnivanja Foruma za bezbednost je da podstiče potrebnu komunikaciju između

civilnog društva i institucija za pitanja bezbednosti, pružajući i konkretne studije i preporuke

za poboljšanje istog, što je uočeno i na ovom okruglom stolu.

Prilikom otvaranja ovog stola predstavljeni su nalazi gore navedene studije, koji se odnose na

sledeće tačke:

Odsutnost primene reda i zakona na teritoriji Kosova nastavlja da ostaje glavni izazov za

vladine institucije Kosova i međunarodnu zajednicu;

Institucije bezbednosti nemaju spremnost i nedostaje im potrebna vizija za preuzimanje

odgovornosti u sektoru bezbednosti od međunarodnog prisustva;

Parlamentarni i demokratski nadzor institucija bezbednosti je u početnoj fazi razvoja;

Reformisanje Policije Kosova (PK) može zaostajati kao rezultat političkih umešanja i

subjektivnih slabosti;

Operacionalizacija Kosovske bezbednosne snage (KBS) i Kosovske agencije za inteligenciju

(KAI) ne ide prema predviđanjima i predviđenoj dinamici;

Jedan znatan deo zakonodavstva je usvojen, međutim implementacija ostaje zabrinjavajuća

činjenica. Nekoliko značajnih zakona još uvek nije usvojeno.

Prigodnu reč su imali čelnici organizacija-osnivača Foruma bezbednosti, g. Ramadan Qehaja, iz

Kosovskog centra za studije bezbednosti (QKSS) i Ferdinand Nikolla, iz Foruma za građanske

inicijative (FIQ), koji su govorili o značaju Foruma bezbednosti, spremnosti nevladinih

organizacija da sarađuju za institucijama bezbednosti, kao i o njihovoj spremnosti da budu deo

izgradnje državnosti.

U nastavku, otvorena je diskusija, pri čemu je reč dobio Besnik Berisha, iz Asocijacije kompanija

osiguranja, koji je posebno naglasio kompetencije domaćih organa – odgovornih za

bezbednost; po njemu je domaćim organima preostalo malo kompetencija da preuzimaju od

međunarodnih organa. Između ostalog, Berisha se izrazio da Policija Kosova, kao institucija

bezbednosti, ne samo da treba da bude, nego ona već je primer za region. Što se Mitrovice tiče, g.

Berisha je rekao da „Ne postoji jedinstveno mišljenje ni od samih međunarodnih predstavnika

za sever Kosova i da imamo potrebe za jedan unificirajući stav od njih“. On se izrazio da

„Sudova ima, ali da imamo potrebe za sudije koji rade po zakonima Kosova“.


Mesud Ademi, iz Nezavisne kosovske agencije za kriminalistiku, izrazio se da nedostaju

preporuke za rešavanje problema bezbednosti, da bi se dotakao pitanja Mitrovice i, po njemu,

Mitrovica nije samo problem bezbednosti, nego i politički. On je naglasio potrebu stvaranja

jedne bezbednosne politike i potrebu preduzimanja preventivnih, a ne represivnih mera.

Bujar Lepaja, iz civilnog društva, rekao je da neefikasnost dolazi kao posledica odsutnosti

građanske svesti i njihove odgovarajuće ne-informisanosti o pitanjima bezbednosti.

Osim toga, institucije bezbednosti i uopšte kosovske institucije, prema g. Lepaja, treba da budu

otvorenije prema građanima i naglasio je potrebu češćeg održavanja ovakvih debata.

Aleksaner Tudesco iz EULEX-a se izrazio da „nismo u jednoj optimalnoj situaciji da

angažujemo lokalne sudije u sudovima na severu Kosova“.

Predstavnik Udruženja oficira i podoficira Kosovskog zaštitnog korpusa je naglasio da je

pitanje bezbednosti ne samo bezbednosno, nego je i pitanje političkog karaktera, da bi se

izrazio da „imamo potencijal obučenih ljudi za ovaj problem, koji su ostali daleko od

institucija“.

Nuredin Ibishi, iz UNDP, govorio je o formiranju parlamentarnih komisija, koje se odnose na

pitanja bezbednosti, kao što su: Komisija za nadgledanje Kosovske bezbednosne snage,

Komisija za inteligenciju i Komisija za unutrašnje poslove i bezbednost. G. Ibishi je govorio i o

značaju nadgledanja bezbednosti organa.

Ferki Fejza, iz Fondacije za zaštitu životne sredine, naglasio je potrebu stvaranja jedne

strategije za nuklearnu i bezbednost protiv terorizma, jer do sada o ovom pitanju nije ništa

učinjeno. Na pitanje novinara, upućenom g. Sheremet Ahmeti, o tome kako se danas

ocenjuje pitanje bezbednosti na Kosovu, dve godine nakon nezavisnosti, g. Ahmeti se izrazio

da se „Kosovo suočavalo sa velikim izazovima i ukoliko ima poteškoća u bezbednosti, to nije

kao posledica ne-funkcionisanja Policije Kosova“. On je izrazio potrebu međunarodne

podrške u nekim delovima zemlje po pitanju bezbednosti, da bi na kraju naglasio da je „Kosovo

bezbedna zemlja“. Predstavnik Švedske ambasade na Kosovu, Jorgen Kalmendal, rekao je da

treba više učiniti na podizanju svesti i da pitanje bezbednosti nije samo pitanje „uniformi“.

S druge strane, Agim Musliu, iz civilnog društva, naglasio je da Policija Kosova, na severu

zemlje, deluje onda kada ima ovlašćenja od najviših institucija zemlje. Između ostalog, g.

Musliu je govorio o trouglu: zakonitost-institucije-narod, kao i o potrebi njihove međusobne

saradnje, u cilju boljeg funkcionisanja nadležnih organa bezbednosti.

Glasnogovornik Policije Kosova, g. Baki Kelani, pozdravio je organizovanje okruglog stola i

naglasio pozitivne uticaje koji mogu proisteći iz ovakvih okruglih stolova. On je govorio o

reformisanju Policije Kosova i, između ostalog, rekao je da se ovo reformisanje postepeno

nastavlja. G. Kelani se izrazio da nedostaje aktivnost protiv korupcije i Policija Kosova na

severu zemlje deluje sopstvenim kapacitetima, dok se iz dana u dana profesionalizira.

Elisa Hoxha, iz Ministarstva za unutrašnje poslove, naglasila je potrebu povećanja

institucionalne saradnje.

19


Forumi për Siguri do të shërbej si platformë e diskutimit në mes organizatave të shoqërisë civile dhe

institucioneve. Me këtë do të nxitet komunikimi dhe studimi i politikave në fushën e sigurisë duke ofruar

rekomandime konkrete për përmirësimin e saj.

Forumi për Siguri është themeluar nga Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ) www.fiq-fci.org dhe Qendra

Kosovare për Studime të Sigurisë (KCSS) www.qkss.org, si dhe mbështetet nga SaferWorld.

Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ), është organizatë joqeveritare e përqendruar në

sundimin e ligjit që punon për të rritur pjesëmarrjen e qytetarëve në proceset vendim-

marrëse, për një rajon ballkanik të zhvilluar ku mbretëron paqa dhe drejtësia.

Misioni i QKSS-së

QKSS është themeluar me qëllim të bërjes së studimeve, kërkimeve shkencore,

organizimit të konferencave dhe tryezave në sferën e politikave të sigurisë në

Republikën e Kosovës. Duke pasur parasysh mungesën e institucioneve jo-publike që

merren me këte sferë shumë të rëndësishme, QKSS është një zë i fuqishëm në drejtim të

studimeve të sferës së sigurisë. Aktivitetet e deritashme të QKSS-së i kanë fuqizuar

parimet e mbikqyrjes demokratike të institucioneve të sigurisë në Republikën e Kosovës.

Për t'i përmbushur qëllimet e saj, QKSS është duke bërë studime dhe kërkime shkencore

gjithpërfshirëse në sferën e politikave të sigurisë, si në nivel lokal poashtu edhe në nivel

rajonal e më gjerë.

Forumi për Siguri mbështetet nga Saferworld, si pjesë e programit “Vendi i Sigurt” financuar nga qeveria gjermane dhe britaneze.

sektori i sigurisë në kosovë - qkssqkss.org/new/images/content/pdf/sektori i...

Documents