savunma planlama ve askerÎ projelerİn tedarİk … · savunma planlama ve askerÎ projelerİn...

USMOS 2015 ODTÜ, ANKARA

SAVUNMA PLANLAMA VE ASKERÎ PROJELERİN TEDARİKSÜREÇLERİNDE MODELLEME VE SİMÜLASYONUN

KULLANIMINA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER (SİMÜLASYONTABANLI TEDARİK)

Dr. Mustafa Dinç(*)

(*) MilSOFT Yazılım Teknolojileri A.Ş. [email protected]

ÖZ

Türkiye'de değişen güvenlik ortamına bağlı olarak, askerî projelerin tedarik süreçlerindemodelleme ve simülasyon (MODSİM) teknolojilerinin potansiyel kullanım alanlarını, ihtiyaçmakamı olarak TSK, tedarik makamları olarak MSB ve SSM ve yükleneci/geliştiricifirmaların farkında olmaları stratejik seviyede, modern bir savunma planlama için büyükönem arz etmektedir. İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda, dünyada özellikle teknolojinin başdöndürücü bir hızla ilerlemesi ve buna paralel olarak MODSİM teknolojilerindeki gelişmelerdikkate alındığında, bir metodoloji olarak Simülasyon Tabanlı Tedarik (STT) yaklaşımınınsavunma projelerinde uygulanması ömür devri yönetimi ve projenin başarısı açısından çoksayıda avantajlar sunmaktadır. Bu avantajlar arasında savunma planlama, senaryo geliştirme,harekât ve görev analizi, konsept geliştirme, risklerin azaltılması, kaynak (personel, zaman,para ve malzeme) tasarrufu, daha hızlı kavramsal ve mühendislik tasarımı, sistem entegrasyonve test döngüsünün kısaltılması, 3 boyutlu (3B) sanal görselleştirme, 3B yazıcı ile prototipgeliştirme sayılabilir.

Literatürde, STT uygulamalarına yönelik çok sayıda alınan ders ve iyi uygulama (bestpractices) örnekleri mevcuttur. Ancak STT kapsamında MODSİM teknolojilerinin uygunkullanılmamasından dolayı her askerî proje tedarik sürecinde de her zaman beklentilerikarşılamayacağı da bir gerçektir. Burada MODSİM teknolojilerinin doğrulama vegeçerlemeye tabi tutulmuş olması ve hangi sadakat seviyesinde kullanıldığı önemli etkendir.

Anahtar Kelimeler: Savunma Planlama, Simülasyon Tabanlı Tedarik, Askerî Simülasyonlar,Mühendislik Simülasyonları, Modelleme ve Simülasyon.

mailto:[email protected]


DISCUSSIONS FOR USING M&S IN DEFENCE PLANNING ANDACQUISITION PROCESSES OF MILITARY PORJECT (SIMULATION

BASED ACQUISITION)

ABSTRACT

In Turkey, neither Turkish Armed Forces as a user and requirement, nor acquisitionauthorities, nor companies are aware enough for the potential uses of Modeling & Simulationtechnologies in the acquisition processes of defense planning and military projects. In the 21stcentury, in the world, a rapid development in the technology and in parallel to thedevelopments in this M&S technology, implementation of Simulation Based Acquisition(SBA) approach on the defense project offers many advantages in terms of life cyclemanagement and the success of the project. These include defense planning, scenariodevelopment, operations and mission analysis, concept development, reducing risks andresources (staff, time, money and material), faster conceptual and engineering design,reduction of system integration and test cycle, virtual visualization, prototyping with three-dimensional (3D) printers.

In literature, there are a lot of lessons learned and best practices for SBA. However, it doesnot mean that SBA will always meet expectation and best fit for every military project duringacquisition cycle. In that, it is important to apply verification and validation to M&Stechnologies and use appropriate level of fidelity.

Keywords: Defense Planning, Simulation Based Acquisition, Simulation Test-bed, BattleLab, Modeling and Simulation.

1. GİRİŞ

Güvenlik ortamına yönelik stratejik, modern ve akademik çalışmalara genel olarakbakıldığında; geleceğin güvenlik ve harp ortamının farklı şekilde tanımlandığını görmekteyiz.Tüm bu tanımlarda ifade edilen nitelendirmeler dikkate alındığında; geleceğin güvenlik veharp ortamını “belirsizlik”, “karmaşıklık” ve “hızlı değişim” ile karakterize etmek mümkünolacaktır. Şüphesiz, 2000’li yılların ilk yarısında ABD’nin Savunma Bakanlığını yapanDonald Rumsfeld’in ifade ettiği şekliyle [1], “bilinen bilinmeyenlere (known unknowns)”ilave olarak “bilinmeyen bilinmeyenler (unknown unknowns)” de eklenmesi ile bu belirsizlik,karmaşıklık ve değişim hızının boyutlarının logaritmik olarak arttığı anlaşılmaktadır. Buortam kimi yazarlar/bilim adamları tarafından kaotik [2] olarak da tanımlanmaktadır.

Bu alanda yapılan çalışmalar ve özellikle ulusal güvenlik, ulusal savunma ve ulusalaskerî stratejiler ile ilgili dokümanlar ve bu dokümanların alt dokümanları; geleceğin güvenlikortamının söz konusu belirsizlik, karmaşıklık ve hızlı değişimine uyum sağlamayı ve başedebilmeyi hedeflemektedir.


Askerî açıdan bakıldığında; böylesi bir hedef “esnek ve çevik” olmaya işaret etmektedir.Askerî literatürde, yeni bilgi çağının özellikleri ile beraber gündeme gelen asimetrik savaş veakabinde ifade edilmeye başlayan hibrit (melez) savaş kavramları ile birlikte, “esneklik veçeviklik” gittikçe önemi artan ve daha sık rastladığımız bir kavram olarak karşımızaçıkmaktadır [3]. Bu kavram, günümüzde; özellikle ABD olmak üzere, değişik ülkelerin SilahlıKuvvetlerinin konseptsel çalışmalarında sıklıkla ifade edilmeye ve kullanılmaya başlamıştır.

Bu da günümüz ve geleceğin askerî organizasyonlarının, güvenlik ortamının var olanboyutlarına ilave olarak, artan karmaşıklığı içerisinde harekât icra edebilen, yeni çıkantehditlere ile belirsizliklere karşı koyabilen ve değişime zamanında ayak uydurabilen, “esnekve çevik organizasyonlar” olmalarını gerekli kılmaktadır. Böyle bir organizasyon yapısınasahip olmak ise, öncelikle gelecek öngörüsüne sahip olmayı gerekli kılmaktadır (GlobalStrategic Trends Out to 2045, 2014) [4]. Ancak, konu geleceği tahmin olunca, bu konudaçokça referens yapılan Hollanda ünlü bilim adamı Bohr’un “Öngörmek zordur, özellikle buöngörü gelecek ile ilgili ise” sözleri akla gelmektedir.

Askerî yaklaşımlar da dikkate alındığında; esneklik ve çeviklik (agility); askerîorganizasyonların değişimi anlaması, benimsemesi ve buna göre değişime, değişim hızındandaha çabuk bir şekilde, karmaşık ve belirsiz güvenlik ortamı koşullarında uyum sağlamakabiliyeti olarak tanımlanabilir [5].

Bu tanım, askerî organizasyonlar için şu önemli soruyu gündeme getirmektedir: Askerîorganizasyonlar değişimi kontrol mü etmelidir, yoksa değişime uyum mu sağlamalıdır?Biliyoruz ki, askerî anlayışta genel temayül; değişimin sürekli olarak kontrol altında tutulmasıve güvenlik/harp ortamındaki her türlü belirsizliğin asgariye indirilmesi ve hatta tamamenkaldırılması üzerinedir. Fakat yukarıda da belirtildiği üzere kaotik olarak nitelenen geleceğingüvenlik ortamında bu mümkün olacak mıdır? Eğer yukarıdaki soruya, kontrol etmeyiunutalım ve değişime uyum sağlayalım cevabını verirsek, bu durumda “esneklik ve çeviklik(agility)” kavramında belirtildiği üzere, askerî organizasyonların değişimi anlama, değişimibenimseme ve sonra da ona uyum sağlaması kaçınılmaz olacaktır. Eğer bu temel soruyacevabımız hayır olursa; ortamı şekillendirme ve kontrol etmeye açıklayabileceğimiz eskialışkınlıklara bağlı kalınırsa, bu durum birçok soru işaretini de beraberinde getirecektir. Zira,günümüzde güvenlik ortamında meydana gelen sürekli ve hızlı değişim, sadece bir kurumveya ülkenin etkisi ve kontrolü altında olmaktan ziyade, birçok faktör ve aktöre bağlı olarakyaşanmaktadır. Değişimi kontrol etmek gittikçe zorlaşmakta ve hatta imkânsızlaşmaktadır. Bunedenledir ki, askerî organizasyonların değişimi kontrol etme çabasının, artık çaresiz birçabadan ileri gitmeme ihtimali oldukça yüksektir.

Bu çalışma; askerî organizasyonların, günümüz ve geleceğin güvenlik ortamını iyianlayarak, kontrol etmekten ziyade ona uyum sağlamasının daha doğru ve akılcı yol olacağınısavunmaktadır. Bu da, askerî organizasyonların “esneklik ve çeviklikleri”ni geliştirmesianlamına gelmektedir. Böylesi bir “çeviklik ve esneklik” ise ancak, inovasyon ile kurumsalöğrenmeyi de içine alan kapsamlı bir “dönüşüm (transformasyon)” ile mümkün olacaktır.

Snider ve Watkins (2002), askerî dönüşüm ile ilgili çalışmalara yönelik üç ana akımdanbahsetmektedir [6]. Davis (2009) ise bunlardan ikisini ele almıştır [7]. Bahse konu anaakımlar; “Askerî Konularda Devrim (Revolution in the Military Affairs (RMA)”, “KamusalKurumlar Teorileri” ve “Sivil-Asker İşbirliği Teorileri”dir. RMA’daki dönüşüm anlayışı dahaçok savaşın değişen doğasına bağlı olarak teknolojik gelişmelere vurgu yapmaktadır. Buanlayışa; barutun kullanılması, Alman Ordusunun Dünya Savaşı sırasında tankları ve radyoteknolojisini kullanması, zırhlı araçların ve uçakların kullanılması, bilgi harbi, uçak gemileri,nükleer silahların kullanılması örnek verilebilir (Lira, 2004) (Boot, 2006) (Kagan, 2006)


(McNaugher, 2007) (Davis, 2009) [8, 9, 10, 11, 7]. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) açısındanise, en iyi örneklerden birisi F-16 Savaş Uçaklarının envantere alınmasıdır.

Literatürde, dönüşüme ilişkin sınıflandırmalar yapıldığını da görmekteyiz. En çok kabulgören sınıflandırmalardan birisi, Amir ve Merry (1986) tarafından ileri sürülen “BirinciDerece Değişim” ve “İkinci Derece Değişim” ayrımıdır [12]. Bu sınıflandırma, aynı zamanda“Küçük Ölçekli Değişim” ve “Büyük Ölçekli Değişim” olarak da ifade edilmektedir. Bunabağlı olarak, değişik bilim adamları tarafından farklı sınıflandırmalar da yapılmakla birlikte;genel anlamda, sınıflandırmaların “küçük ölçekli” ve “büyük ölçekli” olarak gruplandığınısöyleyebiliriz.

Dönüşümün farklı tanımlarındaki boyutları ve sınıflandırmalardaki yaklaşımlarabakıldığında; aslında gerçek anlamda dönüşüm denilen kavramın ve gerçek hayattakidönüşümün bütüncül olarak, bunların hepsini içeren organizasyonların küçük veya büyük,soyut veya somut her alanına etkisi olan bir olgu olduğu ortaya çıkmaktadır. Nitekim Lira(2004) da, dönüşümün hem soyut, hem de somut değişimi içermesi gerektiğini ilerisürmektedir [8]. Farklı açıdan, benzer yaklaşımı destekleyecek şekilde; Vlahos (2003),dönüşüm için, “düşmanlar + yeni teknoloji = yeni savaşlar” denklemini kullanmaktadır [13].

Bu nedenledir ki, başarılı bir dönüşüm, gelecek öngörüsünü de içeren bütüncül vestratejik bir bakış açısı gerektirmektedir. Diğer taraftan, RMA anlayışında belirtildiği üzereteknolojinin rolü ve önemi bu süreçte her zaman kayda değer seviyede olacaktır. Ne var ki,hayata geçmesi ve kalıcı olması istenen bir dönüşümün kültürel boyutunun göz ardıedilmemesi de gerekmektedir.

Tüm bu yönleriyle ele alındığında, esnek ve çevik bir askerî organizasyonun, kültüreldeğişimi de içeren, teknolojiyi esas alan dönüşümü sağlaması için kullanılan yöntem“savunma planlama”dan başka bir şey değildir.

“Savunma Planlama” veya daha kapsamlı ifadesi ile “Savunma Plan ve Yönetimi”,dönüşüm döngüsünün tamamına hitap etmektedir. Esas itibariyle“Savunma Plan ve YönetimSistemi” birbirini takip eden ve destekleyen dört alt sistemden oluşturmaktadır. Bunlar,“Stratejik Planlama”, “Yetenek Planlama ve Geliştirme”, “Kaynak Yönetimi” ve “TedarikPlanlama ve Yönetimi”dir (Şekil-1).

Şekil-1. Savunma Plan ve Yönetimi Kapsamı

Diğer alanlarda olduğu gibi, Savunma Planlama konusunda da, literatürde çok farklıyaklaşımlar bulunmaktadır. Ancak, geçmişte ve bugün en çok kullanılanlar dikkate


alındığında; bu yaklaşımları “kadro temelli”, “tehdit tabanlı” ve “yetenek tabanlı” olmaküzere üç temel anlayış altında özetlemek mümkün olacaktır.

Dönüşüm anlayışına paralel olarak, “Savunma Planlama” anlayışı da tarihi süreçiçerisinde bir evrime uğramıştır. Başlangıçta “kadro temelli” başlayan savunma planlamamodelleri, daha sonra soğuk savaş döneminde “tehdit tabanlı” olmuş; soğuk savaşın bitişiylebirlikte ise “yetenek tabanlı” planlama ön plana çıkmıştır. Tablo-1’de söz konusu planlamayaklaşımlarının karşılaştırması görülmektedir. Özetle, I. ve II. Dünya Savaşları ile başlayansavunma planlama yaklaşımları, dönemlerinin ihtiyaçları ve özellikleri ile yaşanan tecrübelerdoğrultusunda bir evrim sürecinden geçmiştir.

Tablo-1. Savunma Planlama Yaklaşımlarının Karşılaştırılması

Kadro Temelli Tehdit TabanlıYetenek Tabanlı

(Senaryoya Dayalı)

DönemI. ve II. Dünya Savaşları

(1914-1950)

Soğuk Savaş

(1950-1990)

Soğuk Savaş Sonrası

(1990- )

Planlama Teşkilat yapısına bağlıdır

- Tehdidi dikkate alır

- Simülasyonlar kullanır

- Görevler ve SonDurumlar

- Yetenek havuzları

Tehdit

- Karşıt kuvvetin işgali

- İyi tanımlanmış düşmandurumu

- Nükleer Savaş

- İyi tanımlanmış tehdit

- Asimetrik hadise vegörevler

- Asimetrik tehdit

- Tehdit belirsiz

KuvvetYapısı

Büyük birliklerBüyük birlikler veözel kuvvetler

İntikal ettirilebilir kuvvetler, yetenek odaklı, azami. Teknoloji kullanımı

Ekonomi- Öncelik silah tedariki

- Bütçe kısıtları

- Bütçe kısıtı yok.

- Maliyet etkinliğin sorgulanmaya başlaması

Bütçe kısıtları

BelirsizlikDurumu

Düşük Kısmen Düşük Yüksek

Bu planlama modelleri birbirinin alternatifi değildir. Temel olarak savunma planlamasürecinin döngüsel olarak sürekli tekrarı sonrasında elde edilen tecrübeler ve güvenlik/harportamındaki değişime ayak uydurmak maksadıyla, zaman içerisinde savunma planlamamodelleri de yenilenmiş ve gelişmiştir. Aslında savunma planlama modeli, ismini ihtiyaçlarınbelirlenmesi ve önceliklendirilmesinde kullanılan yöntemlere göre almaktadır. Her ne kadarson olarak Ukrayna Krizi ile tehdit tabanlı anlayışa dönüş yorumlarına rastlanılsa da;


günümüzde, birçok modern ülke Silahlı Kuvvetleri tarafından da kullanılan “yetenek tabanlıplanlama” en yaygın kullanılan model olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu nedenle, söz konusu planlama modellerinin her birisinin tek tek detayına girmektenziyade, yetenek tabanlı planlama üzerinde durmak daha isabetli olacaktır. Yetenek tabanlıplanlama, her ne kadar ülkelerin içinde bulundukları coğrafya, konum, ihtiyaç vb. farklılıklariçerse de, genel anlamda temel anlayış ve prensipleri aynıdır. Bu planlamanın, merkezinde,adından da anlaşılacağı üzere “yetenek” yer almaktadır.

Savunma planlama konsepti içerisinde, “yetenek” tabiri, yalın bir kelimeden dahafazlasını ifade etmektedir. Birçok konuda olduğu gibi farklı araştırmacılar ve kaynaklardayetenekle ilgili değişik tanımlara ulaşmak mümkündür. ABD Silahlı Kuvvetleri tarafındankullanılan ana dokümanlardan JCIDS Kitapçığında yetenek “bir hareket tarzındaki görevleriyerine getirebilmek, istenen etkiyi belirli standartlarda başarmak için gerekli özellikler” olaraktanımlanırken; Goss (2005) “öngörülen koşullar ve performans standartları dâhilinde, belirlibir görevi yerine getirebilme becerisi” olarak tanımlamıştır [14]. Neal ve Wells II (2011)’egöre ise, yetenek “belirli mesafedeki ve tehdit altındaki çevresel koşullarda etkinliğisağlayabilmek için gerekli olarak araçların tümüdür” [15]. Bu tanımları çoğaltmakmümkündür; fakat yapılan tanımlardaki ortak özelliklerden yola çıkarak, savunma planlamaanlayışı kapsamındaki yeteneğin; bir hareket tarzı, istenen etki, hedef veya görevi başarmakiçin; belirlen koşullar, performans ölçütleri ve standartlara göre, elde edilen ve/veya sahipolunan özellikler, varlıklar veya becerilerdir şeklinde tanımlayabiliriz.

Bu haliyle bütüncül bir anlam ifade eden yetenek, farklı unsurların bileşkesidurumundadır. Bu konuda, en çok kabul gören sınıflandırma NATO tarafından yapılmış ve biryeteneğin sekiz alt bileşeni olduğu belirtilmiştir. İngilizce kelimelerinin kısaltmaları olarak“DOTMLPFI” şeklinde ifade edilen bu sekiz unsur; D (doctrine-doktrin), O (organization-teşkilat), T (training-eğitim), M (material-malzeme), L (leadership-liderlik), P (personnel-asker), F (facility-tesisler) ve son olarak I (interoperability-birlikte çalışılabilirlik)‘dır.

“Yetenek Tabanlı Savunma Planlama Süreci”nin adımlarını da yine, birçok ülketarafından kullanılan ve literatürde en fazla örnek gösterilen NATO savunma planlama süreciüzerinden açıklayabiliriz. Her ne kadar, ülkelere ve organizasyonlara göre bazı farklılıklarolsa da, genel anlamda NATO’nun süreci yetenek tabanlı planlamayı açıklamaya yeterliolacaktır. Genel olarak, bu planlama beş adımdan oluşmaktadır (Şekil-2):

Stratejinin Belirlenmesi: Bu safhada politik-askerî ve stratejik seviyede güvenlikve harp ortamına yönelik güvenlik, savunma ve askerî stratejiler ile ülkenin güvenlik hedefleriçizilir. Bu hedeflerin çizilmesinde, önceki harekâtlardan alınan dersler, gelecek öngörüsü,tehdit değerlendirmesi ve askerî /politik güvenlik algısı dikkate alınır.

İhtiyaçların Belirlenmesi: Yetenek tabanlı planlamanın en önemli safhasıdır. Busafhada stratejik seviye direktifin ve güvenlik/harp ortamının askerî olarak analizi ile askerîgörevler belirlenir. Müteakiben, askerî görevleri yerine getirmek için gerekli yetenekihtiyaçları tespit edilir. Yetenek ihtiyaçlarının mevcut yetenekler ile karşılaştırılmasısonucunda; yetenek boşlukları, yetenek fazlıkları ve devam etmesi gereken yetenekler ortayaçıkarılır. Belirlenen yetenek ihtiyaçlarına yönelik yapılan risk analizi ile de yetenek ihtiyaçlarıönceliklendirilir.

Hedeflerin Belirlenmesi ve Paylaştırılması: Bu safhada, yetenek ihtiyaçları, eldeedilmesi gereken yetenek hedeflerine dönüştürülür ve DOTMLPFI alt bileşenlerinin tamamıbelirlenir. Aynı zamanda, yetenek hedeflerinin hangi kurum/birim tarafından elde edileceğitespit edilir.


Yeteneklerin Elde Edilmesi/Uygulaması: Belirlenen yetenek hedefleri ve tümbileşenleri tedarik, temin ve elde edilir.

Gözden Geçirme: Sürekli bir faaliyet olan bu safhada ise, yetenek boşluklarınınelde edilmesi ve kuvvet yapısı ile göreve etkileri, sürekli olarak kontrol edilir ve gözdengeçirilir.

Şekil-2. Yetenek Tabanlı Savunma Planlama Süreci (NATO SüreçlerindenUyarlanmıştır.)

Yetenek Tabanlı Planlama esas itibariyle belirsizlikle mücadele etme yöntemidir. Bununbaşarılmasında da, muhtemel senaryolar ve senaryolardan oluşan senaryo uzayının doğru vegerçekçi belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Bu sayede, muhtemel senaryolara karşı birülkenin yeteneklerinin optimizasyonunu sağlanmış olacaktır.

Görüldüğü üzere, askerî organizasyonların, günümüz ve geleceğin güvenlik ortamınahazırlanmaları; belirsizlik, karmaşıklık ve hızlı değişim ile baş edebilmeleri; esnek ve çevikbir yapıya kavuşmaları; bu sayede gerçek ve sürekli bir dönüşümü gerçekleştirmeleri tümsafhaları ve boyutlarıyla yeteneği esas alan savunma plan ve yönetim anlayışıyla mümkünolacaktır. Böylesi karmaşık ve belirsizlikle dolu bir sürecin planlaması, yönetilmesi ve takipedilmesi mümkün olan her noktada teknolojiden azami istifadeyi gerekli kılmaktadır. Bunedenledir ki, savunma plan ve yönetim modeli kapsamındaki çalışmalar; stratejiden başlayıp,sistemin envanterden çıkışına kadarki tüm süreçte, MODSİM teknolojisinden istifadeyi bizezorunlu kılmaktadır.

İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda, dünyada teknolojinin baş döndürücü bir hızlailerlemesi ve buna paralel olarak MODSİM teknolojilerindeki gelişmeler dikkate alındığında,Simülasyon Tabanlı Tedarik (STT) yaklaşımının savunma planlama ve askerî projelerdekullanılması çok sayıda avantajlar sunmaktadır. Bu avantajlar arasında bütüncül savunmaplanlama, senaryo geliştirme, harekât ve görev analizi, konsept geliştirme, maliyet tahmini,simülasyon tabanlı ömür devri yönetimi, riskleri azaltma, kaynak (personel, zaman, para vemalzeme) tasarrufu, daha hızlı kavramsal ve mühendislik tasarımı, 3 boyutlu (3B) sanal


görselleştirme, 3B yazıcı ile prototip geliştirme, sistem entegrasyon ve test döngüsününkısaltılması sayılabilir.

Bilgisayar, yazılım ve donanım teknolojilerindeki son yıllardaki gelişmeler sürdükçeMODSİM teknolojileri de bize farklı çözümler sunmaya ve ufuklar açmaya devam edecektir.Simülasyonlar genel olarak, bağımsız veya gerçek bir sistemle birlikte entegre olarakkullanılmaktadır. ”Bağımsız Simülasyonlar” genellikle eğitim, tatbikat, karar destek,planlama, test, analiz, tahminde bulunma, konsept geliştirme ve deneme, mühendisliktasarımı, 3B sanal görselleştirme, prototip geliştirme, hipotez testi, alternatiflerindeğerlendirilmesi veya eğlence amaçlı kullanılırlar. Diğer taraftan, “Entegre Simülasyonlar”ise bir sistemi desteklemek, güçlendirmek veya değerlendirmek için kullanılanuygulamalardır [16].

Bir simülasyonda kullanılan modeller istenirse çok ayrıntılı tanımlanıp, sadakat seviyesi(fidelity) arttırılabilir. Modellerin ayrıntısı veya gerçeğe yakınlığı arttıkça simülasyonunçalıştırılması veya hesaplanması için gerekli olan işlemci gücü daha fazla artar. Ancakgünümüzde bu durum bazı istisnalar (NP –Nondeterministic Polynomial time. hard) dışındabüyük oranda sorun olmaktan çıkmış olup, artık simülasyonların ihtiyaç duyduğu karmaşıkhesaplamaları çok hızlı bir şekilde yapabilecek yüksek kapasiteli bilgisayarlarkullanılmaktadır. Üstelik bu bilgisayarlar oldukça ucuzlamış durumdadır.

ABD Senatosu 2007 yılında MODSİM teknolojilerini “millî kritik teknolojiler” arasındakabul ederek önemli bir karara imza atmış ve daha da ileri giderek MODSİM teknolojilerinitedarik süreçlerine dâhil etmiştir [20]. Bu karar günümüzde STT’nin gelişmesine vekurumsallaşmasına büyük katkı sağlamıştır. Alınan bu kararlardan başlıca öne çıkanları:

MODSİM ulusal kritik teknolojidir. Yüksek öğretimde MODSİM alanı ve araçlarına ilişkin eğitim genişletilmelidir. MODSİM meslek grupları resmi olarak ayrı bir şekilde kodlandırılmalıdır. MODSİM’in ekonomik etkileri her düzeyde çalışılmalı ve aktarılmalıdır. MODSİM ile ilgili fikri mülkiyet hakları korunmalıdır [16].

Günümüzde ABD dışında diğer gelişmiş ülkeler de MODSİM teknolojilerinden hem askerîhem de sivil uygulamalar ve projelerde artık çok daha fazla yararlanıyorlar.

Dünyada özet olarak, tedarik süreçlerinde MODSİM teknolojilerinden yararlanmagerekçeleri arasında şunlar bulunuyor:

Savunma ve güvenlik ihtiyaçlarındaki hızlı değişimler, Daha büyük çaplı ve bütçeli savunma programları, Askerî sistemlerin karmaşıklaşması (sistemler sistemi –system of systems), Tedarikçilerin uzmanlaşması ve çeşitliliği ve rekabet,

Teknolojilerin çoğalması, Savunma bütçelerindeki kısıtlamalar [17].

Türkiye’de ise hâlihazırda geliştirici/yüklenici firmalar STT yöntemine uygun olarakmühendislik uygulamalarında; bilgisayar destekli tasarım/dizayn, fizik ve matematikmodelleme, sanal modelleme ve görselleştirme, bilgisayar destekli üretim, veri yönetimiçalışmalarında çok çeşitli simülasyon programlarını etkin olarak kullanmaktadır. Ancak bu tipprogramların kullanılması genellikle ticari amaçlı olup, daha çok firmaların inisiyatifinde veihtiyaçlarına göre şekillenmektedir. Mevcut savunma proje süreçlerinde önceden belirlenmiş

https://en.wikipedia.org/wiki/Polynomial_time

https://en.wikipedia.org/wiki/Nondeterministic_algorithm


standart bir STT yöntemi kullanılması yönünde, ne ihtiyaç makamı ne de tedarik makamıtarafından geliştirici firmalara bir yaptırım veya talep yoktur. Daha da önemlisi STT yöntemisimülasyon ve simülatör projeleri de dâhil olmak üzere bildiğimiz kadarıyla askerî hiçbirproje sözleşmesinde yer almamaktadır.

Bu makalede, 1990’lı yıllardan itibaren başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkelertarafından tedarik sürecinde etkin olarak kullanılan STT yöntemiyle, ihtiyaç makamı olarakTSK, tedarik makamları (MSB ve SSM) ve geliştirici firmalar tarafından uygulanabilirliğiincelenecek, daha sonra STT yönteminin uygulanmasına ait görüş ve çözüm önerilerimize yerverilecektir.

2. SİMÜLASYON TABANLI TEDARİK NEDİR?

Bilgisayar işlemci hızı ve kapasitesindeki son yıllardaki muazzam artış, aynı şekildeMODSİM teknolojilerine de yansımış ve karar verme ve analiz süreçlerinin kısalmasını,karmaşık sistemlerin daha hassas bir biçimde modellenmesini ve diğer modellerleetkileşimlerini daha yüksek bir hassasiyet ile sağlamıştır. Bu ise, MODSİM teknolojileriningeniş bir yelpazede, farklı disiplinlerde daha yaygın olarak kullanılmasına zeminhazırlamıştır.

Savunma proje tedarik süreçlerinin tamamını kapsayan çevrimin her aşamasında, ilkaşamada ihtiyaç makamı olarak TSK tarafından senaryo oluşturma, harekât ihtiyaç analizi,görev analizi, konsept ve yetenek geliştirme, ikinci aşamada ihtiyacın doğrulanmasındanfizibilite analizi ve projenin kabulüne, daha sonra kavramsal tasarım, matematik modelleme,sanal görselleştirme ve prototip geliştirme, son aşamada da bakım ve güncellemeye kadartedariğin her adımında simülasyon teknolojilerinden faydalanmak suretiyle kullanılmasına“Simülasyon Tabanlı Tedarik” (STT) yöntemi diyoruz [16]. Tedarik edilecek sistem vesilahlar karmaşıklaştıkça ve büyük proje bütçelerine sahip oldukça, simülasyon teknolojilerikaçınılmaz bir şekilde başta ihtiyacın belirlenmesinden, yeni konseptlerin denenmesine veyeteneklerin oluşturulmasına kadar tedarik sürecinin her aşamasında kullanılabilecek önemlibir teknoloji olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca STT yöntemi ile, tedarik aşamasında kullanılansimülasyonlar tekrar kullanılarak, diğer tedarik projelerindeki simülasyonlarla veya gerçeksistemlerle entegre, birlikte çalışabilir ve etkileşimli olarak kullanılması önemli bir avantajsunmaktadır.

STT’nin ana amacı, tedarik sisteminin ana paydaşları olan ihtiyaç makamı, tedarikmakamı ve geliştirici firma personelinin daha entegre ve daha iyi bir işbirliği ve koordinasyoniçerisinde çalışmalarını sağlamaktır. STT yönteminin bu amaca uygun olarak kullanılmasıyla;kullanıcılar, ihtiyaç makamı, tedarik makamı, tasarımcılar, mühendisler, bakımcılar, test,maliyet ve kalite uzmanlarını içeren proje yönetim gruplarının ihtiyaç ve sistem analizi,tasarım ve geliştirme safhalarında etkileşimi artacak ve böylece, gelecekte karşılaşılmasımuhtemel problemler asgariye indirilebilecek, kaynaklar daha maliyet-etkinkullanılabilecektir. STT yöntemi ile ihtiyaç makamı/kullanıcı, tasarım timinin bir personeligibi çalışmakta ve tasarımı, prototip geliştirme ve seri üretim aşamasına gelmeden çok önceyönlendirebilmekte ve değişiklik yapabilmektedir [17]. Bu yaklaşım sayesinde simülasyonsistemleri, sanal ve 3B yazıcı modelleri vasıtasıyla ihtiyaç makamı ve kullanıcının, ihtiyaçduyduğu sistem/silah ile etkileşme girmesi ve bu sistemi görsel olarak kolaylıklaalgılayabilmesi sağlanmaktadır. Tasarım timi, alan uzmanının girdilerini anında tasarımayansıtabilmekte ve sonuç olarak daha kaliteli ve yüksek performanslı ürün, daha az maliyet vedaha kısa sürede geliştirilebilmektedir.


Aynı zamanda, STT yaklaşımı ile geliştirici firma tasarım timine, sanal olarakmodellenen ortamda sistem üzerinde yüzlerce farklı alternatifi ile sınırsız deneme ve testyapma imkânı sağlarken, optimum çözüme çok kısa zamanda ve maliyet-etkin olarakulaşmasını sağlar. Yine STT yöntemi dinamik ve esnek bir yapı sunarak, alternatif ürünleritest etmek için gerçek bir prototip üretmek yerine, sanal ve 3B yazıcı ile yüzlerce değişiktasarım alternatifinin analiz edilmesi mümkün olmaktadır.

Sonuç olarak, etkileşimli adımlara ayrılmış bir tedarik süreci, STT yaklaşımınıntemelini oluşturur ve “Tedarik Ömür Devri Süreci”nde simülasyon teknolojilerini kullanmaksuretiyle geliştirilen konseptin test edilmesi, muhtemel tedarik seçeneklerinin daha doğruolarak karşılaştırılması, üretimin ve yerleştirmenin planlanması, operasyon esnasında destekve elden çıkarma gibi adımlarda doğru kararlar vermek ve toplam maliyeti düşürmek demümkündür [17].

3. ASKERÎ MAKSATLI SİMÜLASYONLAR

Simülasyon teknolojileri sadece görsel sonuçlarıyla değil aynı zamanda yaptıklarıoptimizasyon hesaplamalarıyla optimal çözümlere yaklaşmamıza yardımcı olurlar.Simülasyonlarla tedarik aşamasında ihtiyacın türünü, ölçüsünü ve tipini belirleriz. Tedarik içinteklif edilen muhtemel sayıda, tipte ve türde bir sistemi satın almaya gerek kalmadan, sanalortamlarda sınayarak verilen teklifin ne kadar doğru olduğunu anlayabiliriz. Ancak şu hususuhiçbir zaman akıldan çıkarmamak gerekir ki, STT için bir simülasyon altyapısı ve bualtyapının oluşturulması için ilave kaynak (para, zaman ve personel) gereklidir. Bu durumbaşlangıçta ilave proje maliyeti getirmesine rağmen, STT’nin uygun şekilde ve etkinkullanılması ile proje toplam maliyeti üzerinde önemli kaynak tasarrufu sağlayacak ve projerisklerini önemli ölçüde azaltacaktır.

Tedarik modelindeki değişim ihtiyaç ve tedarik makamları ile savunma firmaları olaraktüm paydaşların, münferit mühendislik simülasyonları kullanmaları yerine, hedef ve tehditleri,araziyi, ortam şartlarını, atmosferi ve dost sistemleri içeren mühendislik veya parametrikdüzeyde karar-destek simülasyonlarının kullanılması STT konseptine uygun bir yapılanmayıgerektirir.

STT yöntemi içinde özellikle ihtiyaç ve tedarik makamı tarafından konsept geliştirme,kavramsal tasarım ve harekât ve görev analizi gibi konularda kullanılmak üzere birsimülasyon altyapısına (battle-lab) ihtiyaç vardır. Başlangıçta bu altyapının kurulması projeiçin ilave kaynak (para, zaman ve personel) gerektirir. Daha sonra bu altyapının STTyönetime uygun olarak mevcut proje ve diğer projelerde de kullanılmasıyla bilgi birikimioluşturma, birlikte çalışabilirlik, tekrar kullanılabilirlik, ölçülebilirlik ve verimlik açısındaönemli avantajlar sağlaması aşikârdır. Ayrıca sistem ihtiyacının belirlenmesinden tedariğe vekullanıma kadar geçen sürenin kısalması, bu süre içinde sistemin teknolojik olarak eskimesiriskini de azaltır [18]. Şekil 3’te örnek bir askerî simülasyon altyapısı gösterilmiştir.

Bu altyapıların öncelikle doğrulama ve geçerlemeye tabi tutularak, gerçek dünyadakisistemleri istenilen sadakat seviyesinde benzetilmesi sağlanır. Ayrıca sahadan gelen gerçektest verileri ile simülasyon altyapısının veri tabanı güncellenerek, yeni teknolojilerle uyumluhâle getirilmesi, daha sonra da farklı projelerin gerçekleştirilmesinde simülasyon altyapısı


olarak kullanılması sonucu sistemin sürekli geliştirilmesi sağlanır, böylece kullanıcılarınsisteme olan güvenini önemli oranda artırır.

Şekil 3. Askerî Maksatlı Simülasyon Altyapısı [19]

4. STT YÖNTEMİNDE PAYDAŞLAR

STT yönteminin paydaşları (Şekil 4): İhtiyaç makamı ve kullanıcı olarak TSK, Tedarik makamları Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Modernizasyon ve Ar-Ge

Daire Başkanlıkları ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ve Yüklenici/geliştirici firmalardır.

STT yöntemi uygulanması ile kullanıcı/ihtiyaç makamı, tedarik makamı ve geliştiriciarasında çok yönlü dinamik bir işbirliği ve koordinasyon öngörülmektedir.

Şekil 4. STT Yönteminin Paydaşları

5. STT İÇİN MODEL ÖNERİSİ

Bu makalede kullanılan tedarik kavramı; senaryo geliştirme, harekât, görev ve yetenekihtiyaçlarının belirlenmesi; konseptlerin araştırılması, geliştirilmesi ve tanımlanması;


gereksinim analizi; sistem analizi; tasarım, geliştirme ve pilot üretim; test ve değerlendirme;seri üretim; işletme ve bakım ile kullanımdan çıkartma süreçlerini içermekte, kısacası birsistemin fikir olarak doğmasından kullanımdan çıkarılmasına kadar geçen tüm safhalarıkapsamaktadır. Tüm bu tanımlar ışığında STT yöntemi ise, bir sisteminin konsept veyakavram olarak doğuşundan envanterden çıkarılması dahil tedarik sürecinin tüm safhalarındayapılacak analiz çalışmalarında MODSİM sistem ve teknolojilerinin kullanılması olaraktanımlanabilir [17]. Ucuz ve kritik bir teknoloji olarak değerlendirilen MODSİM teknolojileri,teknoloji üreten ülkelerin savunma tedarik süreçlerinin her safhasında yaygın olarakkullanılmaktadır.

Şekil 5’de STT için önerilen mimari gösterilmiştir. Bir projenin ömür devrini kapsayanher aşamasında bütüncül bir yönetim yaklaşımıyla, tüm paydaşların içinde olduğu dinamik birmodel yaklaşımı ortaya konulmuştur. STT kapsamında, planlama, karar destek, tedarik,analiz, deney, test ve değerlendirme, bilgi toplama ve tatbikat ve eğitim bütünüyle elealınmaktadır. Proje geliştirme süreci üç ana aşamada değerlendirilmektedir Her üç aşamadakendi için bir döngü içinde ele alınır. Bu aşamalar:

Sistem öncesi tedarik, Sistem geliştirme ve tedarik, Bakım, idame ve güncellemedir.

Önerilen STT modelinde, senaryo geliştirme, harekât ihtiyaç analizi, angajman ve görevanalizi, konsept ve yetenek geliştirme ve güncel teknoloji alt başlıklarından oluşan sürecin ilkaşamasında kullanıcı ve ihtiyaç makamı olarak TSK etkin role sahiptir. Projelendirme vesözleşmenin imzalanması, kavramsal tasarım ve matematik/ fizik modelleme, mühendisliksimülasyonları, sanal görselleştirme, 3B yazıcı ile modelleme, prototip üretme, deney ve canlıtestler ve sistem entegrasyonu gibi alt başlıklardan oluşan sürecin ikinci aşamasında tedarikmakamı ile birlikte geliştirici firma/firmalar devreye girer ve etkin rol alırlar. Ömür devriyönetimi, garanti, bakım-idame, tatbikat ve eğitim, bilgi birikimi ve alınan dersler, Ar-Ge altbaşlıklarını kapsayan son aşamada ise öncelikli olarak firma/firmalar olmak üzere tümpaydaşlar etkin rol alırlar.

Teknolojinin hızla gelişmesi sonucu ortaya çıkan sanal görselleştirme simülasyonları(VBS3 –Virutal Battle Space vb.) ve 3B yazıcılar ve bu STT yöntemi içinde önemli avantajlarsağlar. Sanal simülasyon yazılımları silah/sistemlerin 3B modellerinin geliştirilmesindehâlihazırda kullanılmaktadır. Ancak ciddi oyun yaklaşımı ile geliştirilen VBS3 gibi sanalsimülasyonlar taktik seviyeye kadar 3B ortamlarda konsept gösterimde kullanılmaktadır ki bukavram dünyada oldukça yendir. İhtiyaç makamı ile firmalar arasında işbirliği vekoordinasyonu bu simülasyon araçları çok kolaylaştırmaktadır. Harekât analizi ve konseptgeliştirme safhasında tanımlanan konseptler, sanal simülasyonlar aracılığıyla kullanıcı vetasarımcı tarafından incelenerek, önerilen konseptlerin ihtiyacı ne oranda karşıladığısaptanabilir, farklı görev ve çatışma seviyelerindeki senaryolara uygun konseptleriniyileştirilmesi sağlanabilir. Benzer şekilde 3B yazıcılar ise, silah/sistemlerin hızlı ve maliyetetkin bir şekilde farklı ebatlarda prototip modellerinin üretiminde rahatlıkla kullanılabilir.Ayrıca 3B yazıcılar ile tersine mühendislik uygulamaları ile mevcut ürünlerin 3B modellerikolaylık üretilebilir ve yeni geliştirilecek ürünlerde kullanılabilir.


Önerilen bu yöntemde, iki adet simülasyon altyapısına ihtiyaç duyulmaktadır. Birincisi,ihtiyaç makamı olarak TSK tarafından harekât ihtiyaç analizi, angajman ve görev analizi,konsept ve yetenek geliştirme kapsamında kullanılacak bir simülasyon altyapısıdır. İhtiyaçduyulan ikinci altyapı ise belirli savunma projelerinde (Anka, Atak helikopteri, Altay tankı,MİLGEM vb.) geliştirici firmalar tarafından hâlihazırda kullanılan mühendislik simülasyonaltyapılarıdır. Bu simülasyon altyapıları bir veya birden fazla sayıda olabilir, farklı seviyelerdeve dağıtık ortamda kullanılabilir.

Şekil 5. Simülasyon Tabanlı Tedarik için Mimari Önerisi

Son olarak, bu STT modeli ile ömür devri aşamalarından herhangi birinde ortayakonulan tasarım veya ürünlerin diğer safhaya aktarılmasına ve böylece devamlılığın ve tekrarkullanılabilirliğin arttırılması ile kaynak tasarrufu sağlanması hedeflenmektedir.

6. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER

Geleceğin güvenlik ve harp ortamını “belirsizlik”, “karmaşıklık” ve “hızlı değişim” ilekarakterize etmek mümkün olacaktır. Bu ulusal güvenlik ve harp ortamına uyum sağlamakiçin savunma planlama politikaları da buna uygun olarak ele alınmalıdır. Savunma planlamakapsamında STT yaklaşımı askerî proje süreçlerinde esneklik ve çeviklik sağlamaktadır.Ülkemizin MODSİM kritik teknolojilerinden daha fazla yararlanabilmesi için kullanıcıları,ihtiyaç ve tedarik makamlarının sürekli ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesi gereklidir. Buteknolojileri iyi anladığımız takdirde ihtiyaçlarımızı karşılamak için daha özgün çözümlerbulabileceğiz. Bu şekilde savunma sanayiimizin küresel rekabet ortamında güçlenmesineyardımcı olacaktır. Burada dinamik bir etkileşim ve analiz ortamı sağlamayı hedefleyen STTyöntemi, tedarik sürecinde uygulanabilir bir konsept olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sonuç olarak, STT yaklaşımı, TSK, tedarik makamları ve firmalar tarafından birpolitika olarak ele alınmalı, kurumsallaştırılmalı ve projelerin tüm paydaşları tarafındantedarik süreçlerinin her aşamasında uygulanmalıdır. Böylece bütüncül ve sistematik STT


yapısı oluşabilsin. Dünyadaki diğer örnekleri de dikkate alarak ülkemize özgü bir STT modeliortaya çıkarmak bu aşamada karşımızda bir ödev olarak durmaktadır.

6. KAYNAKÇA

[1] Rumsfeld, D. (2011). Known and Unknown: A Memoir featuring The HonorableDonald Rumsfeld, Heritage Foundation.[2] Hite, J. Jr. (1999). Learning in Chaos-Improving Human Performance in Today’s Fast-Changing, Volatile Organizations, Houston, Texas: Gulf Publishing Company.[3] Behrendt, P. (2013), PLA on the March Military Transformation and Modernization inthe PRC, Revolutions, Vol. 1, Issue 1, pp. 292-296[4] Global Strategic Trends out to 2045 (2014), İngiltere Savunma Bakanlığı, DCDCStrategic Trends Programme, Ağustos 2014.[5] Öztürk, D.(2012), Agile Knowledge Management; A Review, Reconceptualization, andExtension to Military Applications, Old Dominion University (Norfolk, Virginia, ABD),Doktora Tezi[6] Synider D.M. ve Watkins G.L. (2002). The Future of the Army Profession, Boston:McGraw-Hill Publishing, pp.3-5.[7] Davis P.K. (2009), Military Transformation? Which Transformation, and What LiesAhead?, RAND Corporation [8] Lira, L.L. (2004). To Change an Army: Understanding Defense Transformation, 2004ISSS /ISAC Annual Conference, 28-30 Ekim 2004[9] Boot, M. (2006), War Made New: Technology, Warfare, and the Course of History, 1500to Today, Gotham Books[10] Kagan, F.W. (2006). Finding the Target: The Transformation of American MilitaryPolicy, Encounter Books.[11] McNaugher, T.L. (2007). The Real Meaning of Military Transformation: Rethinking theRevolution, Foreign Affairs, Ocak/Şubat 2007[12] Amir L. ve Merry U.(1986). Organizational Transformation: Approaches, Strategies,Theories, New York: Praeger Publishers, pp. 5[13] Vlahos, M. (2003). Perspectives on Military Transformation: Towards a GlobalSecurity Force, Nisan 2003.[14] Goss, T.J. (2005). Building A Contingency Menu: Using Capabilities-Based PlanningFor Homeland Defense and Homeland Security, Naval Post Graduate School, Monterey, CA,ABD, Mart 20005, Yüksek Lisans Tezi[15] Neal, D.J. ve Wells II, Linton (2011). Capability Development in Support ofComprehensive Approaches: Transforming International Civil-Military Interactions, ACT, 01Aralık 2011[16] İşler,V., Bir Konuk ile Söyleşi, Savunma Sanayii Gündemi Dergisi, 2010.[17] İpekkan, Z., Simülasyon Tabanlı Tedarik Yönteminin Savunma Tedarik SürecindeKullanımı, Savunma Sanayii Gündemi Dergisi, 2010.


[18] MEVLÜTOĞLU, A., Modelleme ve Simülasyon Teknolojilerinin Tedarik SüreçYönetiminde Kullanılması ve Simülasyon Tabanlı Tedarik Yöntemi, Savunma SanayiiGündemi Dergisi, 2010.[19] Bujon E., Hansen, N.K., Tedarik ve Mühendislik için Modelleme ve SimülasyonunKullanımı, Fransa Sunumu, 35. NATO Modelling and Simulation Group (NMSG) EstonyaToplantısı, 2015.[20] Acquisition, M&S Journal, Winter Edition, 2013-2014, Volume 8 Issue 4.

savunma planlama ve askerÎ projelerİn tedarİk … · savunma planlama ve askerÎ projelerİn...

Documents