sarialtin - turgutlutb.org.tr · son 2 yılın en güçlü yatırım artışı bu son çeyrekte...

Turgutlu Commodıty ExchangeARALIK 2017 Yıl: 5 Sayı: 10

DERGİSİ

SARIALTINSARIALTINTURGUTLU TİCARET BORSASI

ISSN: 2148-6107

Manisa ve İlçelerindeSusam Çeşitliliği

GDO’ lar Arı Kovanına Çomak Sokmak mı?

DefneAğacınınMitolojikHikâyesi

Evlerimizin Vazgeçilmezi Ihlamuru Tanıyor muyuz?

SultaniÇekirdeksiz Kuru Üzüm

Besin Öğeleri Tablosu(100 gr’da)

-

-

-

Genel Kompozisyon

294 Kalori (cal)65 Karbonidrat (gr)1.8 Protein (gr) 7 Diyet Lifi (gr)

MİNERALLER52 Kalsiyum (mg)1.8 Demir (mg)

0.35 Bakır (mg)35 Magnezyum (mg)İ95 Fosfor (mg860 Potasyum (mg)

VİTAMİNLER30 A Vitamini (IU)

B1 Vitamini (mg)B2 Vitamini (mg)

B3 Vitamini (mg)B.6 Vitamini (mg)

0.10.080.500.38

İŞİN SIRRI ÜZÜMDEİŞİN SIRRI ÜZÜMDEİŞİN SIRRI ÜZÜMDEİŞİN SIRRI ÜZÜMDEİŞİN SIRRI ÜZÜMDE

SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN

SULTANİ ÇEKİRDEKSİZ ÜZÜM

1TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu’nun

2017-2018 Değerlendirmeleri

5TTB Yönetim Kurulu Başkanı

Yılmaz Orcan’ın Değerlendirmeleri

6Geçmiş Zaman Olur kiHayali Cihana Değer

8Tarım ve Hayvancılığın Türkiye

Ekonomisindeki Yeri

10TOBB’dan 81 İlde 81 Okul

19Karekodlu Çek

23BES’te yeni Düzenleme

23İnternetten Yapılan Kredi kartlı Alışveriş 44 Milyar TL’yi geçti

24Uyumlu Mükellefe Vergi İndirimi

242017'nin 2. Çeyreğinde 14 Milyon Kişi

Seyahate Çıktı

İMTİYAZ SAHİBİTurgutlu Ticaret Borsası Adına

Yılmaz ORCANYönetim Kurulu Başkanı

Genel Yayın Yönetmeni

Ercan HIZALMeclis Başkanı

Yazı İşleri Müdürü

Deniz İNANÇ

Yazı İsleri Kurulu

Cemil GÜLERYön. Kur. Bşk. Yar.

Mehmet Salih BÜLBÜLYön. Kur. Üyesi

Abdüllatif SARATARYön. Kur. Üyesi

Okuma Kurulu

Cüneyt Tanyeri, Ali Dalkılınç,

Himmet Çetin, Kaan Tanyeri,

Editör

Cüneyt Tanyeri

İletisim AdresiŞehitler Mahallesi 7 Eylül yolu

No:216/73 P.K. 45410

Turgutlu - Manisa

Telefon : +90 236 313 17 84 - 312 95 21

Faks : +90 236 313 69 75

E-posta : [email protected]

TURGUTLU TİCARET BORSASITurgutlu Commodıty Exchange

içindekiler

25Etkinliklerimizden Kareler

34Turgutlu Odaları

Konsey Toplantısı Yapıldı

36İstihdam Şurası İstihdam

Seferberliği Ödül Töreni Yapıldı

40Arabuluculukta Zorunlu Dönem

42Cam Sektöründe Vasıflı Eleman

Bulmakta Zorluklar Yaşanıyor

43“Exhibit in Turkey” projesi ile

Türkiye fuarları, dünya çapında tanıtılacak

44Alışveriş Poşetlerine

Kısıtlamada 'Ortak Hareket' Çağrısı

45Yüksek Öğrenim Sorunları TOBB’da Ele

Alındı

46

Bağcılıkta Uzaktan Algılama

52

Gdo’larArı Kovanına Çomak Sokmak mı?

56

Sürdürülebilir Kalkınmada Kooperatifler

ve Yerel Yönetimler

59

Ihlamur (Tilia Cordata)

61

Manisa İl ve İlçelerinde Susam

68

Anadolu Kültürü n d e D e f n e A ğ a c ı

72

Türkiye Bitki Genetik Kaynakları

1

2017-2018 DEĞERLENDİRMESİ

M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU

TOBB Başkanı

2017’yi herkesin beklediğinden

daha iyi bir performansla kapatıyoruz.

Deyim yerindeyse, dört dörtlük bir sene

geçirdik.

Birincisi, büyümede ilk 9 ay itibariy-

le yüzde 7,4 gibi, dünyada pek az ülke-

nin ulaşabildiği bir noktadayız. Yılın ta-

mamındaki büyümeninse yüzde 6-7 ara-

sında gerçekleşmesi tahmin ediliyor.

Büyümede Oda ve Borsa camiasının

payı büyük. Zira üretim ve yatırım için

önce finansman lazım. Hatırlarsanız

geçen sene bu zamanlar bankalar kredi

vermekte nazlanıyor, sıkıntı çıkarıyor-

lardı.

Bunu aşmak üzere önce kendi icadı-

mız TOBB Nefes kredisini devreye sok-

tuk. TOBB, Odalar-Borsalar 81 İl’de bir

araya geldik, tüm kaynaklarımızı topla-

dık.

Yüzde 9,90 faizle ticari kredi veril-

mesini sağladık. Merkez Bankası bile bu

kadar düşük faizle bankaları fonlamaz-

ken biz bir ilki gerçekleştirdik.

Bugüne kadar ticari kredilere uygu-

lanmış en düşük faiz ortaya çıktı. Zaten

Cumhurbaşkanımız da “finansmanda

inovasyon yaptınız” diyerek bunu ifade

etmiş oldu. Sonra KOSGEB kanalıyla

yeni bir adım atılmasını daha sağladık.

50 bin lira faizsiz işletme kredisi çı-

kardık. Ve yine kurucu ortağı olduğu-

muz Kredi Garanti Fonu için hükümeti-

mizle istişare ettik ve kefalet kapasitesi-

ni artırdık.

İşte bu 3 projemiz sonucunda tüm

Türkiye’de tam 653 bin firma, 232 mil-

yar lira kredi kullandı. Yani her 2 üye-

mizden 1’i bunlardan faydalandı. Hü-

kümetimizle birlikte hayata geçirdiği-

2

miz projeler, KOBİ’lere can suyu oldu.

Ekonominin çarkları dönmeye başladı.

Büyümeden sonra ikinci başarı is-

tihdam da geldi. Oda-Borsa camiası

buna da öncülük etti. İstihdamda özel

sektörü teşvik edecek, ödüllendirecek

yeni bir yaklaşıma ihtiyaç var dedik.

Şubat ayında TOBB Ekonomi Şurasında

durumu Cumhurbaşkanımıza anlattık.

O da hemen talimatı verdi.

İstihdam seferberliği başlatıldı. Hü-

kümet de tarihi destekler çıkardı. Bu sa-

yede 1,5 milyona yakın kişiye yeni iş sağ-

ladık. Almanya ve Fransa’nın toplamın-

dan fazla istihdam ürettik.

İstihdam seferberliği sayesinde, is-

tihdam maliyeti düşen firmalarımız ka-

zandı, iş sahibi olan vatandaş kazandı,

artan alım gücüyle tüm ülke kazandı.

Büyüme ve İstihdamdaki başarıdan

sonra üçüncü olarak yatırımlar uzun sü-

renin ardından yeniden canlandı.

YOİKK bünyesinde ve Şuralarda dile ge-

tirdiğimiz pek çok öneri hayata geçme-

sinin bunda büyük payı var. Böylece

son 2 yılın en güçlü yatırım artışı bu son

çeyrekte yaşandı. Geçen seneye göre 55

milyar lira daha fazla yatırım yapıldı.

Ve dördüncüsü ihracatta 2016’nın ta-

mamındaki rakama bu yıl ilk 11 ayda

ulaştık. Buradaki başarıda da yine cami-

amızın emeği var. Tüm büyük kara güm-

rük kapılarını Odalarımız ve Borsaları-

mızla birlikte biz modernize ettik. Bu sa-

yede kapılardan geçiş hacmi tam 4 katı-

na çıktı ama bekleme süresi yarıya indi.

Devlete tek kuruş yük gelmediği

gibi artan işlem hacmi sayesinde vergi

gelirleri yükseldi. Yapılan bir araştırma-

ya göre gümrükler artık daha modern

ve etkin hale geldiği için, ihracat yapan

firmalarımız yılda 400 milyon lira mali-

yet tasarrufu sağlamış oldu.

Netice olarak 2017’de Hükümetimi-

zin verdiği teşviklerin boşa gitmediğini

görüyoruz. Bu adımlar özel sektöre ve

girişimcilere güç verdi. Piyasadaki ra-

hatlama, rakamlara da yansımış oldu.

Ayrıca içerde ve dışarda, karşımıza

çıkarılan her türlü sıkıntıya rağmen, Tür-

kiye ekonomisi ve reel sektörümüzün

ne kadar sağlam ve dinamik olduğunu

da herkese gösterdik.

Şimdi hedefimiz 2018’de de benzer

bir performansa ulaşmak. Elbette sıkın-

tılar da var. Mesela hem faiz oranların-

daki, hem de döviz kurlarındaki yüksel-

me reel sektörü zorluyor.

Firmalarımızın finansman yükünü

artırıyor. Bu konularda da reel sektöre

destek verileceğine inanıyoruz.

Öte yandan 2017’de elde ettiğimiz

olumlu sonuçlarla rehavete kapılmama-

lı, riskleri göz ardı etmemeliyiz. Ama fır-

satları da gözden kaçırmamalıyız.

2018’de küresel büyüme ve ticaret,

bu seneden daha iyi olacak gibi görünü-

yor. Son 7 senenin en yüksek küresel bü-

yüme oranı çıkabilir. Biz de bundan pa-

yımızı almalıyız. Bunun için istihdam,

üretim ve ticaret teşviklerini sürdürme

hususlarındaki önerilerimizi hükümete

ilettik.

Makroekonomide dikkat edilmesi

gereken noktalar: bütçe açığı, enflasyon

ve cari açıktaki yükseliş olarak görülü-

yor.

Öte yandan önümüzdeki sene kamu

ve özel sektör olarak 210 milyar dolar ci-

3

varında dış kaynak ihtiyacımız var. Bu

rakam hem vadesi gelen dış borç öde-

meleri, hem de cari açık toplamına kar-

şılık geliyor.

Rakam yüksek gözükse de bunların

çevrilmesi konusunda bir sıkıntı bekle-

miyoruz. Ama maliyetlerinde artış ola-

bilir.

Küresel ekonomide, ABD Başkanı

Trump’ın yaklaşımlarının içerde ve dı-

şarda neden olduğu rahatsızlıklar,

Fed’in faiz artırımları ve bilanço küçült-

mesi, Ortadoğu’da yaşanan olumsuz-

luklar, yükselen petrol fiyatı, Kuzey

Kore’nin füze denemeleri başlıca risk un-

surları olmaya devam edecek.

2018 yılında küresel likidite darala-

cak gözüküyor. FED 2018’de piyasalar-

dan 420 milyar dolar para çekecek. Buna

ilave olarak Avrupa Merkez Bankası pa-

rasal genişlemeyi azaltıyor.

Olumlu gelişmeler olarak, ABD eko-

nomisi küresel krizi tamamen atlatmış

gözüküyor. Avrupa ve Japonya ekono-

mileri toparlanmaya devam ediyor.

İngiltere’nin, Brexit sonrası oluşan

olumsuz duruma karşın gösterdiği eko-

nomik performans, beklentilerin üze-

rinde. Çin, büyümede kaybettiği ivme-

ye karşın, makroekonomik istikrarı kuv-

vetlendirdi.

Türkiye ekonomisi açısındansa,

2018 yılında küresel etkilerin yansıma-

ları etkili olacak. Örneğin petroldeki ar-

tışın sürmesi, cari açığın ve finansman

ihtiyacının büyümesi demek.

FED’in faiz artırması ve bilanço kü-

çültmeye devam etmesi, dış finansman

maliyetlerini artıracak. Buna karşılık ge-

lişmiş ekonomilerin ve özellikle Avru-

4

pa’nın toparlanması Türkiye açısından

olumlu. Çünkü ihracatın ve turist sayısı-

nın artmasını sağlayabilir.

Türkiye, 2017 yılında, makro ihtiya-

ti politikaların yerine, büyümeyi yük-

seltip, işsizliği düşürme politikasını

seçti. Bu politika, büyümeyi ve istihda-

mı artırmada başarılı oldu. Ama bütçe

açığı, döviz açığı ve enflasyon da yük-

seldi.

2018’de dış finansman ihtiyacının

nasıl karşılanacağı önemli. Bizdeki faiz,

gelişmiş ülkelerden fazla olduğundan,

yabancı portföy yatırımcıları için çekici

olmaya devam edeceğiz.

Ama bu tür sıcak para maliyetli ve

her an kaçması mümkün olduğundan

tehlikeli. Bunun yerine doğrudan ya-

bancı sermaye yatırımı çekmek, yani dış

finansman kalitesini artırmak daha

doğru. Ama bunun için de iyi bir büyü-

me hikâyemiz olmalı.

Böylece hem dünyada bize karşı

oluşturulmak istenen algıların önüne

geçer, hem de istikrarı kuvvetlendiririz.

İşte tüm bu nedenlerle milletin ileri-

ye bakmasını sağlayacak yeni hedeflere,

kapsamlı bir reform sürecine ihtiyaç

var. İç talebe ve dış kaynağa dayalı bü-

yüme sürecini değiştirmeye ihtiyaç var.

Türkiye, önceki sanayi devrimlerinde

hep geç kaldı.

Kaçırdığımız hiçbir yarışı, sonradan

gelip de yakalayamadık. Şimdi yeni bir

sanayi devrimi eşiğindeyiz. Yeni ekono-

minin girdisi, ne doğal kaynaklar, ne de

coğrafya. Bu yeni yarışta başarılı olmak

için, becerikli oyunculara ve iyi bir ku-

rumsal sisteme ihtiyacınız var.

Biz de oyuncu potansiyeli var, Mü-

teşebbis bir milletimiz, Ama eksiğimiz

sistem. Pastör der ki; talih, hazırlıklı

olana güler.

Zamanın ruhunu kavrar ve kendi-

mizi düzeltirsek, yeni bir atılım daha

başlatabiliriz. Türkiye büyük bir ülke-

dir. Her sorunu aşacak güçtedir. Yeter

ki, birliğimizi, istikrarımızı muhafaza

edelim. 2018’in sağlık, huzur ve mutlu-

luk getirmesini diliyorum.

5

YılmazOrcan

TurgutluTicaretBorsasıYönetimKuruluBaşkanı

Sayın üyemiz değerli dostlar,

Yeni bir sarıaltın dergimizle huzur-

larınızdayız. Sağlık ve başarı dilekle-

rimle bilvesile hayırlı işler dilerim.

Her fırsatta organik tarımın ve çe-

kirdeksiz kuru üzümün sorunlarını dile

getirmekteyim. Geleceğimiz olan sevgi-

li çocuklarımızın sağlıklı beslene bilme-

si için organik tarım büyük önem arz et-

mektedir. Bu vesile ile üreticilerimizin

bilinçlendirilerek hibrit tohumlar yerine

üretimlerinde yerli tohumların tercih

edilmesi büyük önem arz etmektedir.

Çekirdeksiz kuru üzümde üretici-

mizin ve sanayicimizin sıkıntıları her

geçen yıl hızla artmaktadır. Üreticimi-

zin girdi maliyetlerinin akaryakıt, suni

gübre, zirai ilaç ve tohum fiyatları de-

vamlı artış gösterirken üreticimizin

üretmiş olduğu çekirdeksiz kuru üzü-

mün fiyatının iki yıl önceki fiyatlarda

sabit kalması üreticimizi, köylümüzü ve

çiftçimizi mağdur etmektedir. Örneğin

çekirdeksiz kuru üzüm fiyatları 3 yıl

önce 5 Türk lirası ile 6 Türk lirası fiyat-

larda seyrederken iki yıldır 2 lira elli

kuruş ile 4 lira elli kuruş Türk lirası ara-

sında seyretmesi hem üreticimizi hem

de ihracatçımızı mağdur etmektedir.

İnsan sağlığı açısından büyük önem

arz eden çekirdeksiz kuru üzüm tüketi-

minin arttırılması için gerekli özen gös-

terilmesi gerekirken çekirdeksiz kuru

üzümün yan sanayi kuruluşlarının des-

teklenerek (üzüm suyu, üzüm ezmesi,

üzüm köftesi, üzüm lokumu, üzüm pek-

mezi, gün balı gibi) alternatif ürünlerin

üretilip KDV si yüksek mamul madde

halinde tüketilmesi için gerekli özen ve

destekler sağlanmalıdır.

Turgutlu Ticaret Borsası olarak yu-

karıda belirttiğimiz amaçlara hizmet et-

mesi açısından rahmetli televizyoncu ga-

zeteci ve yazarımız Sayın Tayfun Tali-

poğlu ve ekibini Turgutlu’da bir hafta

misafir ederek çekirdeksiz kuru üzüm

6

üreticisi, tarım işçisi ve üzüm işletme te-

sislerini inceleyerek çekirdeksiz kuru

üzümün üretiminden ihracatına kadar

tüm sorunlarını dile getiren program çe-

kimi yaparak kardeş kuruluşlarımız

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,

Bilim Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Borsa-

lar, Ticaret Sanayi Odaları ve Ticaret

Odalarına çekim yaptığımız cd leri gön-

dererek bilgilendirme çalışmaları yap-

mış bulunmaktayız.

Bu çalışmalarımızın devletimiz ve

hükümetimiz nezlinde değerlendiril-

mesini takdirlerinize emir ve müsaade-

lerinize Şahsım, Kurumumuz ve Cami-

amız adına saygılarımla arz ederim.

Geçmiş Zaman Olur ki Hayali Cihana Değer

BAM TELİ EKİBİ BORSA EKİBİYLE ARAZİ ÇALIŞMASINDA

BAM TELİ EKİBİ İLE BORSA EKİBİ ARAZİ ÇALIŞMASI SONRASI DURUM DEĞERLENDİRME TOPLANTISINDA

7

SAYIN TAYFUN TALİPOĞLU VE ORKA TARIM'IN SAHİBİ SAYIN M.SERHAT ORHAN İLE ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜM SORUN VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİ DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

BAM TELİ EKİBİ İLE BORSA EKİBİMİZ ARAZİ ÇALIŞMASINDA ÜRETİCİ VE TARIM İŞÇİLERİYLE BİRLİKTE

8

Tarım ve Hayvancılığın Türkiye Ekonomisindeki Yeri

Emre KEYKUBAT & Yeliz BAHAR

T arım ve hayvancılık bir ülkenin

ekonomisinde önemli yer tutmak-

tadır. Verimli topraklarının bulunması

ve buralarda tarım yapılması iş alanları-

nı arttırırken iç piyasadaki tüketimi de

karşılayarak dışarıya olan bağımlılığı

da kaldırmaktadır. Ayrıca tarım ürünle-

rinin fazla yetişmesi dış ticaretinde can-

lanmasını sağlayarak ülkeye döviz giri-

şini de sağlamaktadır.

Ülke ekonomisinde hayvancılığın-

da katkıları büyüktür. Bir ülkede istih-

damın artması hayvancılığın gelişmesi

açısından önemlidir. Deri, et ve süt gibi

ihtiyaçların karşılanması, ihracatın art-

ması hayvancılığın önemini arttırmak-

tadır. Sanayinin gelişmesi sanayide kul-

lanılan kozmetik, ilaç ve gıda sektörü

gibi ham maddenin sağlanması tarım ve

hayvancılığın gelişmesi ile birlikte ol-

maktadır.

Yurdumuzda sanayileşme ve kent-

leşmeye bağlı olarak tarımın ekonomi

içinde payı giderek azalmıştır. Kaldı ki

tarım hala Türkiye ekonomisinde

önemli bir yere sahiptir. Tarımın yurtiçi

milli hâsılamız içindeki payı % 15’in üze-

rindedir. İmalat sanayinde birçok iş ko-

lunun hammaddesi tarım ürünlerinden

oluşmaktadır. Bunlara örnek olarak kı-

saca dokuma, gıda, tütün ve içki sanayi-

lerini gösterebiliriz. Tarıma dayalı sana-

yi malı ihracatının toplam ihracatımız-

da önemli bir yeri vardır. Bu yönüyle de

Sami AyanTurgutlu Ticaret Borsası Meclis Üyesi

9

tarım önemli miktarda döviz girdisi sağ-

lamaktadır. Tarım ürünleri ihracatımız-

da vazgeçilmez bir yere sahiptir. Öyle ki

ihraç ettiğimiz ürünlerin değer olarak

önemli bir bölümü tarım ürünlerine ait-

tir. Tarım ürünlerinin taşınmasından iş-

lenip pazarlanmasına kadar çok sayıda

iş kolu faaliyet göstermektedir.

Türkiye’de tarımı geliştirmek

demek istihdamı da büyük ölçüde art-

tırmak demektir. Bunu başarmak içinde

tarım sanayisini de geliştirmeliyiz. Sa-

dece toprakta üretim safhasında kalma-

malıyız. Üretilen ürünleri işleme, temiz-

leme ve paketleme hatta pazarlamada

daha çok çalışmalıyız.

10


TOBB’DAN 81 İLDE 81 OKULTOBB’DAN 81 İLDE 81 OKUL

“Eğitime yatırımı

geleceğe yapılan

en büyük yatı-

rım” olarak gören

Türkiye Odalar ve

Borsalar Birliği“

Türkiye'nin 81

İlinde 81 Okul”

projesi ile 2023

h e d e f l e r i n e

büyük katkı sağ-

lıyor. TOBB Baş-

kanı M. Rifat Hi-

sarcıklıoğlu "Bir

iş adamı olarak

söylüyorum, her

türlü yatırımın

bir riski vardır

kâr da edersiniz,

zarar da edersi-

niz, ama bir işe

yaptığınız yatı-

rımdan kesinlikle

zarar etmezsiniz.

O da eğitime ya-

pılan yatırım. Eği-

time yapılan yatı-

rımda insanı ka-

zanırsınız, şehrikazanırsınız, ül-

keyi kazanırsı-

nız" diyor.

11

"81 İlde 81 Okul" Projesi Kapsamında Yapımı Tamamlanan ve Devam Eden Eğitim Tesisleri

Eğitim Tesisi Yapılan İl Sayısı 58Tamamlanan Eğitim Tesisi Sayısı 42Devam Eden Eğitim Tesisi Sayısı 17

2Toplam Kapalı Alan (m ) 432.671Derslik (Adet) 1.102Yurt Öğrenci Kapasitesi (Kişi) 4.420Öğretmen Lojmanı Dairesi (Adet) 20Kapalı Spor Binası (Adet) 10Üniversite / Fakülte Binası (Adet) 6

"81 İlde 81 Okul" Projesi Kapsamında Yapımı Tamamlanan ve Devam Eden Eğitim Tesisi TürleriMesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 19Fen Lisesi 12Güzel Sanatlar/Sosyal Bilimler Lisesi 4İlköğretim/Ortaokul 5İmam Hatip Lisesi 11Üniversite / Fakülte Binası 6Yurt 18Spor Salonu 10Lojman 2 Blok

C umhuriyetimizin 100. yılı olan

2023’te dünyanın en büyük 10 eko-

nomisinden biri olma yolunda önemli he-

defler koyan Türkiye, eğitimde de çıtayı

yükseltmek istiyor. “Eğitime yatırımı ge-

leceğe yapılan en büyük yatırım” olarak

gören Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

(TOBB) de “Türkiye'nin 81 İlinde 81

Okul” projesi ile 2023 hedeflerine büyük

katkı sağlıyor. 2017 yılında Türkiye’nin

birçok kentinde okullar yaptıran TOBB,

2018’de de bu projesine devam edecek.

TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu da

"Bir iş adamı olarak söylüyorum her türlü

yatırımın bir riski vardır, kâr da edersiniz,

zarar da edersiniz ama bir işe yaptığınız

yatırımdan kesinlikle zarar etmezsiniz. O

da eğitime yapılan yatırım. Eğitime yapı-

lan yatırımda insanı kazanırsınız, şehri ka-

zanırsınız, ülkeyi kazanırsınız. Hayırlı bir

iş yaptığınız zaman ölseniz bile, o eserler-

den faydalanıldığı sürece artı haneniz

devam eder" sözleriyle TOBB olarak eğiti-

me verdiği öneme dikkat çekiyor.

12

-

-

-

--

Yapımı Tamamlanan Eğitim Tesisleri

1 ADANA

2 ADIYAMAN

3 AFYONKARAHİSAR

4 AKSARAY

5 ANKARA/POLATLI

6 ANTALYA

7 BARTIN

8 BATMAN

9 BAYBURT

10 BİNGÖL

11 BOLU

12 ÇANAKKALE

13 ÇANKIRI

14 ÇORUM

15 DİYARBAKIR

16 DÜZCE

17 EDİRNE

18 ELAZIĞ

19 ERZİNCAN

20 ERZURUM/PASİNLER

21 GAZİANTEP

22 HAKKARİ

23 HATAY

24 ISPARTA

25 KAHRAMANMARAŞ

26 KARABÜK

27 KARAMAN

28 KIRKLARELİ

29 KASTAMONU/DEVREKANİ

30 KOCAELİ

31 MALATYA

32 MANİSA

33 NİĞDE

34 RİZE

35 SAKARYA

36 SAMSUN

37 ŞIRNAK

38 UŞAK

39 YALOVA

Yapımı Devam Eden Eğitim Tesisleri

1 AĞRI2 ARDAHAN3 AYDIN 4 BURDUR5 BURSA6 DENİZLİ7 GÜMÜŞHANE8 IĞDIR9 KAYSERİ10 KİLİS11 MUĞLA12 ORDU13 SİİRT14 TEKİRDAĞ15 TOKAT16 TUNCELİ17 TRABZON18 VAN

TOBB Başkanı Hi-

sarcıklıoğlu, “Eği-

tim alanına yapı-

lacak her türlü

katkı, ülkemizin

refahına yönelik

en büyük yatırım-

dır. Çünkü eğitim

ve öğretime gerek-

li önemi vermeyen

toplumlar, hiç bir

kazanımlarını el-

lerinde tutamaz

lar” şeklinde ko-

nuşuyor.Eğitim harcama-

ları %12.2 arttıDiğer yan dan

TÜİK verilerine

göre Türkiye’de

eğitim harcamaları 2015 yılında 2014 yılına göre

%12.2 artarak 135 milyar 22 milyon TL oldu.

2015 yılında bir önceki yıla göre eğitim harcama-

larının en çok arttığı eğitim düzeyleri %31 ile okul

öncesi, %24.6 ile ortaöğretim oldu. Ülkemizde eği-

tim harcamalarının, gayri safi yurtiçi hasılaya

oranı 2014 yılında %5.9 iken, 2015 yılında %5.8

oldu. Türkiye’de 2015 yılında yapılan eğitim har-

camalarının %74.3’ü devlet tarafından finanse

edildi. Eğitim harcamaları içerisinde hane halk-

larının yaptığı harcamaların payı ise %18.7 oldu.

Toplam harcamaların en büyük kısmı yükseköğ-

13

-

-

-

-

-

-

--

SIRA NO İLİ OKUL ADI YILI

1 ADIYAMAN TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1999

2 AKSARAY TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1997

3 BATMAN TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1997

4 BAYBURT TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1999

5 BİTLİS TOBB İLKÖĞRETİM OKULU SPOR SALONU 2008

6 BURDUR TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1997

7 DİYARBAKIRTOBB İLKÖĞRETİM OKULU ve SPOR SALONU

1996

8 ELAZIĞ TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1998

9 ERZURUM TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1997

10 HAKKARİ ÇIRAKLIK EĞİTİM MERKEZİTOBB İLKÖĞRETİM OKULUKİLİM ATÖLYESİ

199719981999

11 HATAY TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 2001

12 KARSANADOLU TEKNİK LİSESİKAFKAS ÜNİ. VAK. İLKÖĞRETİM OKULU EK BİNA İNŞ. (LAB. VE SPOR SALONU)

19972000

13 KIRKLARELİTOBB ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ

1999

14 KÜTAHYAATATÜRK ANADOLU TEKNİK LİSESİATATÜRK ANADOLU e ENDÜSTRİ TEKNİK LİSESİ v

MESLEK LİSESİ EK BİNA İNŞAATI

19972004

15 MUŞTOBB FEN LİSESİ TOBB FEN LİSESİ (lojman)

20092010

16 NEVŞEHİR GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ 2009

17 OSMANİYE TOBB FEN LİSESİ 2001

18 RİZE TOBB İLKÖĞRETİM OKULU TOBB FEN LİSESİ

19972009

19 ŞANLIURFA TOBB FEN LİSESİ 2009

20 SİNOP/KARLI TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1998

21 ŞIRNAK KIZ ÖĞRENCİ YURDU İNŞAATI 2005

22 TOKAT TOBB İLKÖĞRETİM OKULU 1998

23 VANŞEHİT MEHMET İZDAL İLKÖĞRETİM OKULU EK BİNA İNŞAATI

2006

24 YOZGATBOZOK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEK OKULU

2010

25 ZONGULDAK UZUN MEHMET İLKÖĞRETİM OKULU 1997

"81 İlde 81 Okul" Projesi Öncesinde TOBB Tarafından Yapılan Eğitim Tesisleri

14

retim düzeyinde gerçekleştirilmekle

birlikte, devlet kurumlarınca yapılan

harcamaların %29.5’ini (26 milyar

176 milyon TL) ilkokul, %28.4’ünü

(25 milyar 223 milyon TL) yükseköğ-

retim oluşturdu.

Özel kurumlarca yapılan harca-

maların ise %47.2’si (10 milyar 299

milyon TL) ortaöğretime, %40’ı (8 mil-

yar 727 milyon TL) yükseköğretime ya-

pıldı. nın en yüksek olduğu eğitim dü-

zeyi 12 bin 259 TL ile yükseköğretim

oldu. Öğrenci başına toplam eğitim

harcaması bir önceki yıla göre %12.0

arttı. Eğitim harcamalarının 2015 yı-

lında 2014 yılına göre en fazla artış

gösterdiği eğitim düzeyi ise %25.4 ile

okul öncesi oldu.

Bunu %22.7 ile ortaokul takip

etti. Yetişkinlerin eğitime katılım

oranı %22.7 Bu arada Türkiye’de 18

yaş ve üstünde olan nüfustan son 12

ayda örgün veya yaygın eğitime katı-

lanların oranı %22.7 oldu. En yüksek

katılım %48.9 ile 18-24 yaş grubunda

gerçekleşti. Bunu %31.2 ile 25-34 yaş

grubu takip etti. Örgün veya yaygın

eğitim faaliyetlerine 18 yaş ve üstü er-

keklerin %26.6’sı katılırken, kadın-

larda katılım %18.9 olarak gerçekleş-

ti. Tamamlanan eğitim düzeylerine

göredeğerlendirildiğinde; örgün veya

yaygın eğitime katılanların oranının

en yüksek olduğu grup, %49.5 ile yük-

seköğretim mezunları oldu. Örgün

veya yaygın eğitime katılım oranı mes-

leki veya teknik liselerde %40.9 ve

genel liselerde %40 olarak gerçekle-

şirken, bir okul bitirmeyenlerde bu

oran %2.4’te kaldı.

Türkiye’de fertlerin son 12 ay içe-

risinde katıldığı yaygın eğitim faaliyet-

leri eğitim alanlarına göre değerlendi-

rildiğinde, ilk sırayı %33.1 ile “Hiz-

metler” aldı; bu eğitim alanını sırasıy-

la %13.5 ile “Sağlık ve refah” ve %12.7

ile “Sosyal bilimler, iş ve hukuk” takip

etti. “Tarım ve veterinerlik”, %1.5 ile

son sırada yer aldı.

Mesleki eğitim sağlayan girişim

oranı %39.8

Öte yandan Türkiye genelinde ça-

lışanlarına mesleki eğitim kursu veya

mesleki eğitimin diğer türlerini (işba-

şında rehberli eğitim, rotasyon ve yer

değiştirmeler, çalışma ziyaretleri, ka-

lite ve öğrenme çemberleri, öz yöne-

limli öğrenme, konferans, çalıştay, ti-

caret fuarları, seminerlere katılım)

sağlayan girişimlerin tüm girişimler

içindeki oranı 2010 yılında %33.9

iken, 2015 yılında % 39.8'e yükseldi.

Girişimlerin büyüklük grubuna

göre değerlendirildiğinde; en yüksek

mesleki eğitim sağlama oranı %76.3

ile binden fazla personel çalıştıran gi-

rişimlerde gerçekleşirken, en düşük

mesleki eğitim sağlama oranı %32.4

ile 10-19 personel çalıştıran girişim-

lerde oldu. Ekonomik faaliyete göre ba-

kıldığında ise; en yüksek mesleki eği-

tim sağlama oranı %72.1 ile “Motorlu

kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı

treyler (yarı römork) ve diğer ulaşım

araçlarının imalatı” sektöründe ger-

çekleşti.

Girişimlerin % 31.9’u mesleki eği-

tim kursu sağlarken, % 29.1’i mesleki

eğitimin diğer şekillerini sağladı. Giri-

şimlerin % 21.3’ü mesleki eğitim

kurslarının yanı sıra mesleki eğitimin

diğer şekillerini de sağladı. Girişimle-

rin % 22’si iş başında rehberli eğitim,

% 13.3’ü öğrenme kalite çemberleri,

% 12.1’i rotasyon, yer değiştirme, ça-

lışma ziyaretleri, %12’si konferans, ti-

15

-

SIRA NO ÜLKE OKUL ADI YILI

1 SUUDİ ARABİSTANCİDDE ULUSLARARASI TÜRK OKULU

2003

2 ÖZBEKİSTANTAŞKENT TÜRK İLKÖĞRETİM OKULU

2004

3 YUNANİSTANİSKEÇE MUZAFFER SALİHOĞLU AZINLIK OKULU

2006-2007-2008

4 KIRGIZİSTANCELALABAT TÜRK DÜNYASI FAKÜLTESİ

2008

5 FRANSASTRASBOURG İLAHİYAT FAKÜLTESİ

2012

6 KKTCLEFKOŞA HALA SULTAN İLAHİYAT KOLEJİ

2013

7 KAMERUN YAOUNDE KARDEŞLİK OKULU 2013-2015

8 KIRGIZİSTANKIRGIZİSTAN - TÜRKİYE MANAS

ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ ÖĞRENİM BİNASI

2016

TOBB ‘un Destekleri ile Yapılan Yurtdışı Eğitim Tesisleri

caret fuarları ve atölye ça-

lışmaları ve %9.9’u ise öz yö-

nelimli öğrenme şeklinde

diğer mesleki eğitim sağla-

dı. Binden fazla personel ça-

lıştıran girişimlerin %56.8’i

ve 10-19 personel çalıştı-

ran girişimlerin %17.3’ü iş

başında rehberli eğitim sağ-

lamayı tercih etti.Kurs maliyeti %6.4 arttı

Mesleki eğitim kurslarında

eğitim sağlayan girişimler-

deki ücretli çalışan başına

harcanan süre 2010 yılın-

da 13 saat iken, 2015 yılın-

da 22 saate yükseldi. Süre-

nin en yüksek olduğu giri-

şim büyüklük grupları, 25

saat ile 500-999 arası sayı-da ve binden fazla sayıda personel çalıştıran girişimler oldu. Ekonomik faaliyet ala-

nına göre bakıldığında ise mesleki eğitim kurslarına en fazla süre, 49 saat ile “Ko-

naklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri” sektöründe harcandı.Katılımcı başına mesleki eğitim kurs maliyeti 2010 yılında 296 TL iken, 2015 yı-

lında 315 TL oldu. Girişim büyüklüğüne göre bakıldığında en fazla artış %13.6 ile

16

SIRA NO İLİ OKUL ADI YILI

1 ADANA ADANA TİCARET BORSASI LİSESİ ÇEVRE DÜZENLEMESİNE DESTEK 2004

2 AFYON/BOLVADİN TOBB İLKÖĞRETİM OKULU EK BİNA İNŞAATINA DESTEK 2000

3 ANKARA/ÇUBUK SÜNLÜ KÖYÜ İLKÖĞRETİM OKULU TADİLATINA DESTEK 2004

4 ANKARA/KEÇİÖREN TARHUNCU AHMET PAŞA İLKÖĞRETİM OKULU 2007

5 ARDAHAN ÖĞRENCİ YURDU İNŞAATINA DESTEK 2001

6 BAYBURT BAYBURT MESLEK YÜKSEK OKULU EĞT. FAK. 2006

7 ÇANKIRI TOBB İLKÖĞRETİM OKULU İNŞAATINA DESTEK 1997

8 ERZİNCAN/KEMALİYE İLKÖĞRETİM OKULU ONARIMINA DESTEK 2004

9 İSTANBUL İSTANBUL ÜNİV. ULAŞTIRMA VE LOJİSTİK YÜKSEKOKULU EĞİTİM TES. İNŞ. DESTEK 2005

10 KARS 10 KÖY OKULUNUN ONARIMINA DESTEK 2001

11 KIRŞEHİR GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİNE DESTEK 2003

12 MALATYA 91 BİN DEV ÖĞRENCİ İLKÖĞRETİM OKULU İNŞAATINA KATKI 2006

13 RİZE FETHİYE MAH. İLKÖĞRETİM OKULU 2004

14 TEKİRDAĞ/ÇORLU ÇORLU TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKÖĞRETİM OKULU İNŞAATINA DESTEK 2004

15 VAN TOBB İLKÖĞRETİM OKULU TADİLAT İŞLERİ 2013

"81 İlde 81 Okul" Projesi Öncesinde TOBB Tarafından Yapımına Katkı Sağlanan Eğitim Tesisleri

binden fazla sayıda personel çalıştı-

ran girişimlerde gerçekleşti. Ekono-

mik faaliyete göre değerlendirildiğin-

de ise en fazla artış %16.8 ile “Konak-

lama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri”

sektöründe oldu. Mesleki eğitim sağ-

lamayan girişimlerin %79.9’una göre

mesleki eğitim sağlamamalarının ne-

deni, “çalışanların mevcut becerileri-

nin girişimin ihtiyaçlarını karşılıyor ol-

ması” oldu. Bu nedeni, % 67.6 ile “gi-

rişimin gerekli becerilere sahip kişileri

istihdam etmesi” ve

%47.7 ile “mesleki eğitim kurs ma-

liyetinin yüksek olması” takip etti.

17

GELECEĞİMİZE YATIRIM YAPIYORUZ

TOBB OLARAK EĞİTİM TESİSLERİYLE

G eçmiş yıllardaki üretim faktör-

leri emek, sermaye, doğal kay-

naklar ve girişimcilik iken günü-

müzde bir miktar değişim gösteren

emek kavramı nitelikli emeğe dö-

nüştü. Günümüzde, ülkelerin

dünya sıralamasında yeri, vatan-

daşlarını yetiştirme şekline göre sı-

ralanıyor. Doğrusu, bugün gelinen

noktada, en büyük sermaye; altın ve

petrolden ziyade, eğitimli insan

oldu. İşte biz Türkiye Odalar ve Bor-

salar Birliği olarak, bu yaklaşımla

hareket ediyoruz, iş dünyasının

önünü açmak için durmadan çalı-

şırken, yaptığımız eğitim tesisleriyle

geleceğimize yatırım yapmaktan im-

tina etmiyoruz.

Özel sektör olarak, iş insanları

olarak, yatırımlarımızın kazanca dö-

nüştüğü bu topraklarda, geleceğin

daha aydınlık olması için adımlar

atmak zorundayız. kısacası bizler

aynı zamanda ülkemizin geleceğini

de düşünerek, eğitim alanında da

inisiyatif alıyoruz. Bu inisiyatifi üst-

lenirken, “Eğitime yapılan yatırım-

dan asla zarar etmezsiniz” inancıyla

Türkiye’nin geleceğine yatırım yapı-

yor ve iş dünyasının en önemli arayı-

şı halini alan nitelikli emeğin yetişti-

rilmesi ihtiyacını gözeterek hareket

ediyoruz. Yalnızca Türkiye’de değil,

dost ve kardeş ülkelerimizde, gönül

coğrafyamızda da eğitim yatırımla-

rında bulunarak, yurt içinde ve yurt

dışında 100’den fazla eğitim yatırı-

mını hayata geçirdik. Bunun üzeri-

ne çıtayı yükselterek eğitimde yeni

bir atılımı başlattık. “81 İle 81 Okul”

projesi ile illerin ihtiyaçlarına göre

eğitim yatırımlarına devam ediyo-

ruz. Şu ana kadar 58 ilde yaptırdığı-

mız eğitim tesisimiz tamamlandı ya

da tamamlanmak üzere. 81 ildeki

okulların tamamlanmasıyla birlikte

eğitime yaptığımız yatırım daha da

artmış olacak. İnşallah, önümüzde-

ki dönemde Oda ve Borsalarımızın ol-

duğu 160 ilçede de eğitim yatırımları

yapacağız.

Bu eğitim yatırımları dışında

TOBB’a bağlı 365 Oda ve Borsamı-

zın kendi inisiyatifleriyle yaptıkları

eğitim yatırımları ve yardımları da

mevcut. Bugün Türkiye’nin birçok

ilinde TOBB’a bağlı Oda ve Borsala-

rımız tarafından yapılan okulları, öğ-

renci yurtlarını, spor salonlarını gör-

mek mümkündür. Bu yatırımlar,

Türk iş dünyasının eğitime verdiği

M. Rifat Hisarcıklıoğlu TOBB Başkanı

TOBB OLARAK EĞİTİM TESİSLERİYLE

GELECEĞİMİZE YATIRIM YAPIYORUZ

18

önem açısından önemli olmakla bir-

likte, bizler için son derece gurur ve-

rici bir hal aldı. Tüm bunların yanın-

da TOBB olarak, 81 il 160 ilçede 365

Oda ve Borsa ile her yıl Eylül ayında

ihtiyaç sahibi öğrencilere eğitim yar-

dımları yapıyoruz. Kıyafetler, kırta-

siye araç gereçleri, bir öğrencinin o

eğitim yılını tamamlamak için ihti-

yacı olabilecek birçok şey Oda ve Bor-

salarımız aracılığıyla ihtiyaç sahibi

öğrencilere ulaştırılıyor. Burada da

yardımın hem o ilin veya ilçenin eko-

nomisine katkıda bulunmasına

özen gösteriyoruz hem de yerli üreti-

mimizi korumaya ve artırmaya dik-

kat ediyoruz.

İş dünyasının ihtiyaçları doğrul-

tusunda 2003 yılında Ankara’da ku-

rulan TOBB Ekonomi ve Teknoloji

Üniversitesi (TOBB ETÜ) ise eğitime

ve girişimciliğe verdiğimiz önemin

en büyük göstergesi olarak gurur

duyduğumuz bir diğer eğitim yatırı-

mımız. Benim en büyük hayalim

olan TOBB ETÜ, kurulduğu yıldan

bu yana 1 yılda 3 dönem eğitim

veren ve “ortak eğitim” modelini uy-

gulayan Türkiye’deki ilk ve tek üni-

versite olarak ayrı bir öneme sahip.

Bölüm ayrımı gözetmeden, tüm öğ-

rencilerinin mezun olmadan önce

bir yıllık iş deneyimine sahip olması-

nı sağlayan TOBB ETÜ, aynı zaman-

da iş dünyasına da öğrencileri tanı-

maları için fırsat sunuyor. Ortak

Eğitim yapılan süre içerisinde öğ-

renciler sektörleri ve şirketleri ta-

nıyıp iş dünyasının dinamikleri

hakkında bilgi sahibi olurken, iş

dünyası da potansiyel çalışanları ola-

cak öğrencileri erkenden keşfedip

onlara kurum kültürü aşılama fırsa-

tı buluyorlar.

Bugün geldiğimiz noktada,

TOBB’a bağlı olarak faaliyet sürdü-

ren Oda ve Borsalarımızdan bazıla-

rının da Türkiye’nin çeşitli yerlerin-

de üniversiteler kurduklarını göre-

bilirsiniz. İMEAK Deniz Ticaret

Odası’nın kurduğu Piri Reis Üniver-

sitesi, İstanbul Ticaret Odası’nın

kurduğu İstanbul Ticaret Üniversi-

tesi, İzmir Ticaret Odası’nın kurdu-

ğu İzmir Ekonomi Üniversitesi,

Konya Ticaret Odası’nın kurduğu

KTO Karatay Üniversitesi Oda ve

Borsa camiamızın eğitime verdikleri

önemin en anlamlı ifadeleri olarak

karşımıza çıkıyor. Her biri bölgele-

rinde başarılı işlere imza atan üni-

versitelerimizden verdiğimiz mezun-

larımızla Türkiye’nin daha aydınlık

yarınlarının yöneticilerini ve mucit-

lerini yetiştirmek için gayret ediyo-

ruz.

Eğitimi bir sosyal hizmet olarak

değil, Türkiye’ye hizmet olarak

görüp hayırlı nesiller yetiştirmeye ça-

lışıyoruz. Ülkesini ve milletini seven,

bayrağına ve insanlarına bağlı, ça-

lışkan, ahlaklı ve donanımlı nesiller

yetiştirmek için inisiyatif kullanıyor

ve gücümüzü üyelerimizden alı-

yoruz. İnşallah dünyayı değiştir-

meye namzet gençler olarak yeti-

şecekler ve bilgileriyle yalnızca ül-

kemize değil, tüm dünyaya değer

katacaklar.

Kaynak:TOBB Ekonomik Forum

19


T ürkiye’de özellikle ticaretle uğra-

şan vatandaşın önemli ödeme ve

dolayısıyla borçlanma araçlarından biri

bankalardan alınan çekler. Türkiye’de

her yıl ortalama 22-23 milyon adet çek

kullanılıyor, yani bankalara ibraz edili-

yor. Bu sayı zaman zaman daha da arta-

biliyor. Örneğin 2009 yılında 26 milyon

adetten fazla çek bankalara ibraz edil-

mişti. İşte bu çeklerin güvenli kullanı-

mını artırmak için yeni yılla birlikte bir

adım daha atıldı. İlgili kanunu geçen

ağustos ayında kabul edilen düzenle-

meyle, çeklerde bir süredir gönüllü ola-

rak kullanılan “karekod” yeni yılla bir-

likte zorunlu uygulama haline geldi.

Findeks Karekodlu Çek SistemiFindeks bankacılık sektörüne yağtı-

ğı güvenilirlik katkılarına devam edi-

yor. Sürekli olarak kredi notu ve risk ra-

poru sağ lama iş lemi gören fin-

deks.�com mobil uygulaması ile artık

güvenilir çek işlemlerine yenilik getirdi.Sistem karekodlu çek ismi ile dikkat

çekiyor. Banka üzerinden müşterinin ta-

lebi ile karekodlu çekler üretiliyor. Bu sa-

yede karşı tarafta mobil uygulama ile ka-

rekodu okutarak hem sizin daha önce ki

çek tahsil geçmişinizi görebiliyor. Hem

de çekin sahte olup olmadığını onaydan

geçirebiliyor. Zaten günümüzde çek iş-

lemlerinde en sık rastlanan durum sahte

veya ikiz çekler ile dolandırılmak olu-

yor. Bu uygulama ile artık çeklerin ger-

KAREKODLU ÇEK

Türkiye’de, ticari hayatta

her yıl ortalama 22-23 mil-

yon çek kullanılıyor. Banka-

lar artık sadece ‘karekod’lu

çek basıyor ve veriyor. Bu

kodla ulaşılan raporlarda çek

sahibi kişiyle ilgili son beş yıl-

lık bilgiler yer alıyor.

20

çekliğini öğrenmek çok kolay. Ayrıca

herhangi bir onaydan geçmeye de gerek

olmadan.

Ayrıca bu çeki alan tarafın yanında

sizin içinde çok önemli. Yani çek sahibi-

nin geçmiş ödemelerine ne kadar sadık

olduğunu ve güvenilir bir iş adamı ol-

duğunu gösterebilir. Bu sayede iş yap-

manız daha kolay hale gelecek be pazar-

lık kolunuzu sağlamlaştırmış olacaksı-

nız.

Karekodlu Çek Nasıl Alınır?

Bu çek tipi çok fazla yaygın değil. O

yüzden alımının zor olacağını düşüne-

bilirsiniz. Fakat oldukça basittir. Sadece

çalışmakta olduğunuz bankaya uğrayıp

karekodlu çek talep etmeniz yeterli ola-

caktır.

Karekodlu Çek Nasıl Kullanılır?

Karekodlu çek kullanımını mobil uy-

gulama olarak kolayca kullanabilirsi-

niz. Findeks’in uygulamasını indirip sis-

teme ücretsiz üye olmanız gerekiyor. Ar-

dından üyeliğiniz ile giriş yapın. Giriş

sonrası numaranıza bir kısa mesaj ge-

lecek. Onay mesajında yer alan tek kul-

lanımlık şifreyle giriş yapabilirsiniz. Ar-

dından uygulama sayfasında “Çek ra-

poru” yazan kısıma tıklayın ve girin.

Orada zaten dikkatinizi direk karekod-

lu çek raporu yazısı çekecektir. Oraya

tıklayıp karekod okuma kamerası açıla-

caktır. Tam olarak karekodu ortalayıp

okumasını bekleyin. Daha sonra size bil-

gileri sunacaktır. O bilgileri çek ile karşı-

laştırabilirsiniz. Bu karşılaştırma ile

çekin sahte olup olmadığını görebilir,

bilgilerinde oynama yapılıp yapılmadı-

ğını kolayca görebilirsiniz. Daha sonra

yine ekrandan önbilgileri görüp,

“Rapor Al” kısmına tıklayınız. Artık di-

lediğiniz an rapor oku kısmına tıklayıp

gerekli çek raporunu görebilirsiniz. Bu

rapor içinde karşı tarafın ilk ve son çek

ödemelerini ne zaman ibraz ettiğini gö-

rebilirsiniz. Bu sayede güvenilirliğini ka-

fanızda kestirebilirsiniz.

“Karekod” ve “Karekodlu Çek Ra-

poru” nedir?

Karekod, 6102 sayılı Türk Ticaret Ka-

nunu’nun ilgili hükümlerine göre çek

21

üzerine kare veya dikdörtgen olarak ba-

sılabilen ve yine bu kanundaki mevzu-

ata uygun bilgilere erişilmesine ve bun-

ların raporlanmasına olanak sağlayan

iki boyutlu barkodu ifade ediyor. “Ka-

rekodlu Çek Raporu” ise bu karekodun

okutulması suretiyle ulaşılan bilgilerle

ilgili “Karekod Okutma ve Bilgi Payla-

şım Sistemi” üzerinden sunulan rapor

anlamına geliyor.

Yeni çek uygulamasının “Sistem

İşleticisi” kim?

İlgili mevzuata göre bu yetki Türki-

ye Bankalar Birliği Risk Merkezi ve/

veya Yetkili Bilgi Alışveriş Kuruluşuna

verildi. Halen “Sistem İşleticisi” görevi-

ni Kredi Kayıt Bürosu yürütüyor. Kare-

kod Okutma ve Bilgi Paylaşım Siste-

mi’yle ilgil altyapı da Kredi Kayıt Büro-

su’nda olacak.

Karekodlu çek raporunda hangi bil-

giler var?

Karekodlu çek raporunda, çek hesa-

bı sahibi ya da cirantanın rızası aran-

maksızın şu bilgiler üçüncü kişilerin eri-

şimine sunuluyor:a) Muhatap bankanın ticaret unva-

nı, çekin seri numarası,

b) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı

veya ticaret unvanı, bu kişinin tacir ol-

ması halinde ticaret siciline tescil edilen

yetkililerinin aynı tür bilgileri,

c) Çek sahibinin, çek hesabı bulunan

toplam banka sayısı, yine bu kişiye ait

bankalara ibraz edilmemiş çeklere iliş-

kin olarak lehdar tarafından karekod

okutma ve bilgi paylaşım sistemine kay-

dedilen çeklerin adet ve tutarı,

d) Düzenlenerek bankalara teslim

edilen çeklerin adet ve tutarı, son beş yıl

içerisinde ibrazında ödenen çeklerin

adet ve tutarı,

e) İbraz edilen ilk ve son çekin ibraz

tarihi, ibrazında ödenen son çekin ibraz

tarihi,

f ) Son beş yılda “karşılıksızdır” işle-

mi gören ve halen ödenmemiş çeklerin

adedi ve tutarı, bu tür sonradan ödenen

çeklerin adedi ve tutarı, yine bu tür son

çekin ibraz tarihi,

g) Çek sahibi hakkında çek hesabı

açma yasağı bulunup bulunmadığı,

varsa yasaklama kararının tarihi,

h) Her bir çek yaprağıyla ilgili tedbir

kaydı olup olmadığı, çek hesabı sahibi

tacirse, ifl asına karar verilip verilmedi-

ği, iflasına karar verilmişse kararın tari-

hi.

Bu bilgiler “Sistem İşleticisi” tarafın-

dan bankalardan, kaynak kuruluşlar-

dan ve çek lehtarlarından ilgili mevzuat

çerçevesinde temin edilecek.

Başka tür bilgilere de yer verilebi-

liyor mu?

Raporda, “Sistem İşleticisi” tarafın-

dan zorunlu bilgiler kullanılarak farklı

hesaplamalar yapılması suretiyle türeti-

len bilgiler ile çek hesabı sahibi ya da ci-

ranta tarafından üçüncü kişilerin erişi-

mine açılmasına yazılı olarak onay veri-

len diğer bilgilere yer verilebilecek. Yine

ilgili kanunlarda aleni oldukları hükme

bağlanan ve paylaşılması rıza gerektir-

meyen bilgiler de raporda olabilecek.

Bu kapsamda örneğin halen sistem işle-

22

ARTIK KAREKODLU ÇEK VARÇ E K T E

RİSKE SON

ticisi olarak çalışan Kredi Kayıt Bürosu,

“Findeks” sistemiyle “Keşidecinin Çek

Endeksi” adıyla “0-1000” puan arası bir

endeksleme oluşturuyor. 1000 puan “en

az risk” anlamına geliyor.

Bankalar yeni uygulamaya ilişkin

ne yapıyor?

Bankalar çek hesabı açtıkları gerçek

ve tüzel kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel

kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel

kişi tarafından bildirilen ve tüzel kişi

adına tüm işlemleri yapmaya yetkili kı-

lınmış gerçek kişileri Karekod Okutma

ve Bilgi Paylaşım Sistemi’ne kayde-

diyor..

Bilgi ve raporlarla ilgili sorumlu-

luk nasıl paylaşılıyor?

Sistem işleticisinin sorumluluğu,

kendisine iletilen bilgilerin sistem vası-

tasıyla okutturulması veya raporlanma-

sıyla sınırlı olacak. Bilgilerin doğruluğu

veya güncelliği banka ya da kaynak ku-

ruluşun sorumluluğu altında. Bilgilerin

doğruluğu veya güncelliğine ilişkin

talep ve itirazlar ile güncellenmesi, dü-

zeltilmesi, silinmesi veya değiştirilmesi

talepleri çek hesabı sahibi tarafından

doğrudan bilginin kaynağı olan banka-

ya veya kaynak kuruluşa yapılacak. Bu-

radaki kaynak kuruluş ifadesi bankalar

haricinde, sistem işleticisinin bilgi

temin ettiği özel hukuk tüzel kişileri ile

kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu ku-

rumu niteliğindeki meslek kuruluşları

ve bunların üst kuruluşlarını ifade edi-

yor.

Öte yandan sistem işleticisi, sisteme

erişim için kullanılacak olan bilişim tek-

nolojilerini (akıllı telefon uygulamaları,

internet sitesi vb.) yaygın olarak kulla-

nılan farklı platformlarla uyumlu şekil-

de geliştirecek, güncelleyecek ve ücret-

siz olarak kullanıcılara sunacak.

Hedef, tarih ve yetki tartışmasını

bitirmek

Yeni tebliğe göre lehine karekodlu

çek düzenlenen gerçek ya da tüzel kişi,

teslim aldığı çeki en geç ibraz tarihine

kadar “Karekod Okutma ve Bilgi Payla-

şım Sistemi”ne kaydedecek. Yetkililere

göre bu kayıt sistemi özellikle vadeli çek-

lerin kesilme tarihiyle ilgili zaman

zaman yaşanan hukuksal kargaşayı gi-

dermeyi hedefliyor. Ayrıca bu kayıt sis-

temi çek sahibinin tüzel kişi olması ha-

linde tüzel kişi adına bu çeki imzalayan

yetkili kişinin vade tarihine kadar de-

ğişmesi durumu yaşanabilecek belirsiz-

leri de bertaraf edecek.

Karekodlu çek raporuyla ilgili hiz-

metlerden alınacak ücretler, sistem işle-

ticisinin teklifi üzerine Hazine Müste-

şarlığının görüşü alınarak Gümrük ve

Ticaret Bakanlığı’nca belirleniyor.

Halen sistem işleticisi olarak çalışan

Kredi Kayıt Bürosu, “Findeks” sistemi

üzerinden hem “Çek Raporu” hem “Ka-

rekodlu Çek Raporu” veriyor.

23

E konomiden Sorumlu Başbakan

Yardımcısı Mehmet Şimşek, Oto-

matik Bireysel Emeklilik Sistemi'ne

(BES) daha çok katılımcı çekmek ve uy-

gulamayı iyileştirmek için sistemi yeni-

den kurguladıklarını söyledi. Başbakan

Yardımcısı Şimşek, BES'te otomatik ka-

tılımda sistemi iyileştirmek için alterna-

tifler üzerinde çalıştıklarını, bu kapsam-

da iki ay olan cayma süresinin altı aya

uzatılacağını söyledi.

ürkiye'de internetten gerçek-T leştirilen kartlı ödeme tutarı,

2011 yılında 18.7 milyar lira iken,

2016'da 68.4 milyar liraya çıktı. Bu

yılın ilk yarısında söz konusu tutar

44.4 milyar lira olarak gerçekleşti. Tu-

rizm potansiyelinin yanı sıra alışveriş

ve moda merkezlerinin artması da

yurt içi ticareti olumlu etkiledi. 2005-

2016 döneminde toptan ve perakende

ticaret sektöründe 7.3 milyar dolar,

konaklama ve yiyecek hizmetlerinde

750 milyon dolarlık uluslararası doğ-

rudan yatırım gerçekleştirildi.

İnternetten Yapılan Kredi Kartlı

Alışveriş 44 Milyar TL’yi Geçti

BES’te Otomatik Katılıma

Yeni Düzenleme

24

2017'NİN 2. ÇEYREĞİNDE 14 MİLYON KİŞİ SEYEHATE ÇIKTI

UYUMLU MÜKELLEFE VERGİ İNDİRİMİümrük ve Ticaret Bakanı Bülent G Tüfenkci, vergisini düzenli öde-

yen mükelleflere gelir veya kurumlar

vergisi beyannameleri üzerinden he-

saplanan verginin yüzde 5'i oranında

sağlanacak indirimin 1 Ocak 2018 itiba-

rıyla geçerli olacağını bildirdi. Söz ko-

nusu kanun kapsamında vergisini dü-

zenli ödeyen esnaf ve sanatkarların in-

dirim hakkı elde edeceğine dikkat çeken

Bakan Tüfenkci, "Vergisini düzenli öde-

yen mükellefe yıllık gelir veya kurum-

lar vergisi beyannameleri üzerinden he-

saplanan verginin yüzde 5'i oranında in-

dirim sağlanacak. Ticari, zirai veya mes-

leki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mü-

kellefi olanlarla kurumlar vergisi mü-

kelleflerinden belirlenen şartları taşı-

yanlar bu haktan faydalanacak" dedi.

T ürkiye İstatistik Kurumu’nun

(TÜİK), 2017 yılı ikinci çeyrek ‘Ha-

nehalkı Yurt İçi Turizm’ verilerine göre

bu dönemde yurt içinde ikamet eden 14

milyon 116 bin kişi seyahate çıktı. Seya-

hate çıkanlar toplam 6 milyar 882 mil-

yon 250 bin TL harcadı. Harcamalar geç-

tiğimiz yıla göre yüzde 52 artış kaydetti.

Bu çeyrekte seyahate çıkanlar 110 mil-

yon 512 bin geceleme yaptı. Ortalama ge-

celeme sayısı 6.2 gece, seyahat başına ya-

pılan ortalama harcama ise 388 TL oldu.

25

18.07.2017 tarihinde Manisa Ticaret Borsası Başkanı Sayın Sadık Özkasap borsamızı

ziyaret ederek Yönetim Kurulu Başkanımız Yılmaz Orcan ile ortak iştişarelerde bulun-

dular.

22 Ağustos 2017 tarihinde Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Dekanı Sayın

Prof.Dr. Ahmet Türk Borsamızı ziyaret ederek fakültelerine yapmış olduğumuz katkı-

lardan dolayı Borsa Başkanımız Yılmaz Orcan’a plaket ve teşekkür belgesi takdim etti

26

Şekil 2. Aşılı-Açık Köklü asma fidanları

23 Ağustos 2017 tarihinde Turgutlu Garnizon Komutanı ve Turgutlu Askerlik Şubesi

Başkanı Personel Albay Sayın Kenan Peşternik Borsa Başkanımız Yılmaz Orcan’ı

ziyaret etti. Bu ziyarette ortak iştişarelerde bulundular.

22 Ağustos 2017 tarihinde Turgutlu Küçük Sanayi Sitesi Başkanı Sayın Hasan Yaman

Yönetim Kurulu Başkanımız Yılmaz Orcan’ı ziyaret ederek Turgutlu'nun sorunları ile il-

gili ortak istişarelerde bulundular.

2727

28 Ağustos 2017 tarihinde Ticaret Borsamızın önderliğinde Turgutlu'da Ticari Faaliyet Göste-

ren Özdilek AVM Şirketinin sponsorluğunda, Turgutlu Kaymakamlığı, Turgutlu Belediye Baş-

kanlığı ve Turgutlu İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün katkılarıyla yaş ve kuru

Sultaniye Çekirdeksiz Üzüm Yarışması düzenlenmesi ile ilgili ön hazırlık toplantısı yapıldı.

24 Ağustos 2017 tarihinde Manisa Tarımsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’ndan

(TKDK) Sayın Gözde Sevilmiş, Sayın Vacit Günezer, Sayın Murat Akın; Borsa Başkanı-

mızı ziyaret ederek kurumun vermiş olduğu destekler hakkında bilgilendirmede bu-

lundular.

28

07.09.2017 tarihinde Sultaniye Kuru ve Yaş Üzüm Yarışması, Özdilek AVM sponsorlu-

ğunda, Turgutlu Kaymakamlığı, Turgutlu Belediyesi, Turgutlu Ticaret Borsası ve İlçe

Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü paydaşlığında düzenlendi.

07.09.2017 tarihindeki düzenlenen yarışmaya Turgutlu Kaymakamı Sayın Uğur Turan, KKTC

İzmir Başkonsolosu Sayın İpal Emin, Ahmetli Kaymakamı Sayın Gökay Özkan, Turgutlu Bele-

diye Başkanı Sayın Turgay Şirin, Turgutlu Ticaret Borsası Başkanı Sayın Yılmaz Orcan, Turgut-

lu İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Sayın Musa Çallı, Özdilek Turgutlu AVM Genel Mü-

dürü Sayın Cahit Akyüz ve üreticilerkatıldı.

29

26.09.2017 tarihinde Uşak Ticaret ve Sanayi Odasının düzenlemiş olduğu Coğrafi İşa-

retler Bilgilendirme Toplantısı’na Borsa personelimiz Ziraat Mühendisi M. Deniz İnanç

Borsamızı temsilen katıldı.

11.09.2017 tarihinde Turgutlu İlçe Jandarma Komutanı Binbaşı Muhammet Evren

Yönetim Kurulu Başkanımız Yılmaz Orcan’ı ziyaret etti.

30

27.09.2017 tarihinde Turgutlu Samiye Nuri Sevil Ortaokulu Müdürü Sayın Murat Orhan

Borsa Başkanımız Yılmaz Orcan’a nezaket ziyaretinde bulunarak, Borsamızın okullarına

yapmış olduğu eğitim yardımı ve desteklerden dolayı teşekkür etti.

27.09.2017 tarihinde CHP Grup Başkan Vekili Manisa Milletvekili Sayın Özgür Özel ve Turgut-

lu CHP İlçe Yönetim Kurulu Üyeleri ile Borsamızı ziyaret ederek çekirdeksiz üzümün sorun ve

çözüm önerileriyle ilgili istişarelerde bulundular.

31

20.11.2017 tarihinde Halil Kale Fen Lisesi Müdürü Sayın Hasan Tanrıkulu ve Bera-

berindeki Okul Aile Birliği Üyelerinin Ziyareti.

11.10.2017 tarihinde DQS Denetmeni Sayın Banu Aygün Borsamızda ISO

9001:2015 Versiyonu denetiminde bulundu.

32

23.10.2017 tarihinde Borsamız Konferans Salonunda, Turgutlu Ticaret Borsamız ve İlçe

Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün katkılarıyla Tarımda Kırsal Kalkınma Des-

tekleri Bilgilendirme Toplantısı yapıldı.

Bilgilendirme toplantısına katılan üreticilerimiz.

33

30.11.2017 tarihinde Turgutlu Kamil Semizler İlkokulu Müdürü Sayın Mustafa

Aydın, , müdür yardımcıları ve öğrenciler Borsamızın okullarına yapmış olduğu

eğitim yardımlarından dolayı teşekkür ziyaretinde bulundular.

29.11.2017 tarihinde Turgutlu İlçe Emniyet Müdürü Sayın Ahmet Esendemir Borsamı-

za iadeyi ziyarette bulundular.

34


T urgutlu Kaymakamı Uğur Turan’

ın isteği doğrultusunda odalar

konseyi 28 Kasım 2017 Salı günü saat

16.30'da Ticaret ve Sanayi Odası Meclis

Salonunda Kaymakam Uğur Turan baş-

kanlığında toplandı.

Toplantıya Uğur Turan, Ticaret ve

Sanayi Odası Başkanı Faruk Aydın, Ti-

caret Borsası Başkanı Yılmaz Orcan,

Vergi Dairesi Müdürü Erkan Kirezli,

İlçe Tarım Gıda ve Hayvancılık Müdürü

Musa Çallı ve Esnaf Odaları Başkanları

katıldılar.

Toplantının açılış konuşmasını

yapan Kaymakam Uğur Turan, Vali

Mustafa Hakan Güvençer selamlarını

ileterek, "Bugün yaptığımız bu toplantı-

da sizlerin ilçe ile ilgili konuları Aralık

ayı içerisinde Manisa’da yapılacak top-

lantıda dile getirilecek." dedi.

‘Vali Mustafa Hakan Güvençer'in

Turgutlu ile ilgili himayelerin çok iyi ol-

duğunu söyleyen Turan: "Vatan bizden

hizmet bekliyor, Turgutlu'nun sorunla-

rının Turgutlu’da çözülmesi ile ilgili ça-

lışmalarımızı sürdürüyoruz. Toplantı-

nın ev sahipliğini yapan Ticaret ve Sana-

yi odası Başkanı Faruk Aydın ile perso-

nele teşekkür ediyoruz." diye konuştu.

Faruk Aydın ise ilçede bulunan Odalar

ile Sanayi odasının işbirliği içerisinde ça-

lıştığını, yeni yapılmakta olan numara-

tajlar nedeniyle meydana gelen adres de-

ğişiklikliklerinin ücretli olması nede-

niyle üyelerin mağdur olduğunu açık-

larken bu sorunun Büyükşehir beledi-

yesi ile Turgutlu Belediyesi tarafından

çözülmesini istedi.

Turgutlu Odaları Konsey Toplantısı Yapıldı

35

Aydın, Turgutlu yollarının kazılması ne-

deniyle İlçede trafik sorununun arttığını

ve yol çalışmalarının planlı programlı

yapılmadığını söyledi. Turgutlu Ticaret

Borsası Başkanı Yılmaz Orcan ise Türki-

ye'de en güzel çekirdeksiz üzümün ilçe-

mizde yetiştiğini ancak ürün fiyatları-

nın her yıl düşmekte olduğunu açıkladı.

Orcan, çekirdeksiz üzümün tüketimi-

nin arttırılması için çalışmalar yapılma-

sını isteyerek, "Üzüm üreticileri perişan

durumda. Üzüm satışının arttırılması

için faydalarının anlatılmasını ve öğren-

cilere üzüm dağıtılması gerektiğini dü-

şünüyorum. Bölgemizde Üzüm suyu

üretiminin fazlalaştırılmasını arzu edi-

yoruz." diye konuştu.

Tenekeciler Odası Başkanı Faruk

Ulaş ise Turgutlu Belediyesinden kim-

senin bu toplantıda bulunmadığını

açıklarken, Belediye Zabıtasından ilçe-

de fazla yardım görmediklerini ve bun-

dan sonra yapılacak toplantılara Beledi-

ye Zabıtası ilgililerinin katılmasını iste-

diklerini açıkladı.

Turgutlu Şoförler Odası Başkanı

Gökhan Yörüyen ise dernek olarak 855

üyelerinin bulunduğunu, yıllardan beri

Turgutlu'ya vize istasyonunun açılması

için her türlü çalışmanın yaptıklarını

ancak çözüm bulamadıkları için üzüntü

yaşadıklarını açıkladı. Yörüyen alınan

bir habere göre vize istasyonlarının 2018

yılında yeniden

ihaleye çıkacağını, o zaman Turgut-

lu’ya bir sabit vize istasyonu açılabilece-

ği haberini aldıklarını söyledi. Toplantı-

da diğer Oda Başkanları da sorunlarını

ilettiler ve sorunlara çözüm bulunması-

nı istediler. Uğur Turan ise sorunlarını

öğrendiğini belirterek çözüm çalışmala-

rı yapılacağını açıkladı.

36


14 Aralık Perşembe günü Cumhur-

başkanlığımız himayelerinde ve ev sa-

hipliğinde gerçekleşen İstihdam Şurası

ve İstihdam Seferberliği Ödül Töreni,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ta-

rafından düzenlendi.

İstihdam Seferberliği Ödül Töreni-

ne, Türkiye’nin dört bir tarafından Cum-

hurbaşkanlığı Külliyesi’ne gelen 2000

kişi civarında Oda-Borsa üyesi ve iş dün-

yası temsilcisi katıldı.

Sayın Cumhurbaşkanımız, 7 Şubat

2017’de düzenlenen TOBB Türkiye Eko-

nomi Şurası’nda İstihdam Seferberliğini

başlatmıştı. TOBB üyelerini en az 1 ilave

istihdam sağlamaya davet etmişti.

Başbakanımız ve hükümetimiz tara-

fından verilen tarihi istihdam teşvikle-

riyle birlikte iş dünyası da ülkemizin ge-

leceği için elini taşın altına koydu.

Cumhurbaşkanımızın çağrısına ka-

yıtsız kalmayan Türk iş dünyası istih-

damda tarihi bir başarıya imza attı,

Ocak 2017’den bu yana 1,5 milyon kişi-

ye ilave istihdam sağladı. İstihdam artı-

şı sağlayan bütün firmalarımıza teşek-

kürlerimizi sunuyoruz.

İstihdam Seferberliği Ödül Törenin-

de ülkemizin geleceğine yatırım yapa-

rak Ocak 2017’den bu yana en fazla

firma başına istihdamlarını artıran ille-

rimiz, sayısal olarak ilave istihdam sağ-

layan illerimiz, sektörlerimiz ve firma-

larımız ödüllendirildi. Kadın-genç ve en-

gelli istihdamını en çok artıran firmala-

rımız ödüllendirildi. Bu firmaları ayrıca

tebrik etmek gerek.

TOBB ve Oda-Borsa Camiası, geç-

mişte olduğu gibi bugün de Türkiye’nin

İSTİHDAM ŞURASIİSTİHDAM SEFERBERLİĞİ ÖDÜL TÖRENİ

37

geleceğine yatırım yapmaya devam edi-

yor. Türkiye, daha çok zengin olsun,

daha hızlı kalkınsın, daha fazla istih-

dam sağlasın diye iş dünyasının önü

daha çok açılsın diye durmadan çalışı-

yor. İş dünyasının gündemindeki mese-

leleri topluyor, bunlara çözüm önerisi

geliştiriyor ve Başbakanımız ve hükü-

metimiz nezdinde bu sorunların çözü-

me kavuşması için yoğun çalışmalar yü-

rütüyor.

Bu süreçte TOBB ve Oda-Borsa Ca-

miası ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-

kanlığı birlikte sahaya indi. Yapılan zi-

yaretlerde başta Oda-Borsalar olmak

üzere iş dünyası kuruluşlarıyla, esnaf-

larla ve işçilerle bir araya geldiler.

İstihdam Seferberliğine illerde vali-

ler ve Oda-Borsa başkanları sahip çıktı.

Vali başkanlığında tüm iş dünyasının ka-

tılımı ile illerde toplantılar düzenlendi.

Oda-Borsalar üyelerine İstihdam Sefer-

berliği kapsamında hayata geçirilen teş-

vik ve destekleri anlattılar.

TOBB ve Oda-Borsalar, İstihdam Se-

ferberliğinin daha çok kişiye ulaşması

için “bu iş olur” ismiyle bir tanıtım kam-

panyası düzenledi. Bugün geldiğimiz

38

noktada “bu iş oldu” diyebiliriz artık.

İstihdam Seferberliği, milyonlara iş, mil-

yonlara aş oldu. Sonunda istihdamla bü-

yüyen Türkiye oldu.

İstihdam Şurası ve İstihdam Sefer-

berliği Ödül Töreninde Sayın Cumhur-

başkanımız, 2018 yılına ilişkin iş dünya-

sına yönelik istihdam teşviklerini de

açıkladı.

İstihdam Teşvikleri

• Tüm sektörlerde ilave olarak istih-

dam edilen kişilerin, SGK primleri ve

vergileri 1 yıl boyunca devlet tarafından

karşılanacak. (Asgari ücret üzerinden,

2017 yılı için aylık 773 TL. 2018’deki as-

gari ücrete göre yeni teşvik tutarı daha

sonra ortaya çıkacak)

• İmalat sanayi ve bilişim sektörün-

de ilave istihdam edilen kişilerin SGK

primleri ve vergileri 1 yıl boyunca dev-

let tarafından karşılanacak. (Prime esas

kazanç üzerinden, 2017 yılı için aylık en

fazla 1.778 TL. 2018’deki yeni teşvik tu-

tarı daha sonra ortaya çıkacak)

•18-25 yaş arasındaki gençlerin, ka-

dınların ve engellilerin teşvikten yarar-

lanma süresi 18 ay (1,5 yıl) olacak.

•Yeni açıklanan istihdam teşviki

31.12.2020’ye kadar uygulanacaktır.

•Yararlanma şartı: İlave olarak is-

tihdam edilecekler, teşviklerden yarar-

lanabilmeleri için işe giriş tarihinden ön-

ceki 3 ayda toplam 10 günden fazla ça-

lışmamış olmalıdır.

•1-3 çalışanı olan imalat sanayi iş-

yerleri, ilave olarak istihdam edecekleri

18-25 yaş arasındaki gençlerin; ücret,

SGK primleri ve vergileri, 1 yıl boyunca

1 ay işveren tarafından, 1 ay devlet tara-

fından ödenecek. (İlave istihdam edilen

kişi 1 yıl çalışacak, işveren 6 ay ücret,

SGK primi ve vergi ödeyecek)

İşbaşı Eğitim Programları

•Bilişim, Enerji ve İmalat Sanayi sek-

törlerinde İşbaşı Eğitim Programları 3

aydan 6 aya çıktı.

•Diğer sektörlerde 3 ay olarak uy-

gulanmaya devam edecek.

•Programa katılanların günlük 54

TL cep harçlıkları, genel sağlık sigortası

ve iş kazası ve meslek hastalığı primleri

devlet tarafından karşılanacak.

•İmalat Sanayi sektöründeki İşbaşı

Eğitim Programına katılan, 2-5 yaş arası

çocuğu olan kadınlara; İşbaşı Eğitim

Programı sürecince ayrıca aylık 400 TL

bakım desteği ödenecek.

•Siber Güvenlik, Yenilenebilir

Enerji, Bulut Bilişim ve Kodlama gibi ge-

leceğin mesleklerinde düzenlenecek

İşbaşı Eğitim Programları, 18-29 yaş

arası gençler için 9 ay sürecek. Günlük

75 TL cep harçlıkları, genel sağlık sigor-

tası ve iş kazası ve meslek hastalığı

primleri devlet tarafından karşılanacak.

Mesleki Eğitim

•Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-

kanlığı ve Türkiye Odalar ve Borsalar

Birliği, “Mesleki Eğitim ve Beceri Geliş-

tirme İşbirliği Projesi (MEGİP) kapsa-

mında İmalat Sanayi sektörüne yönelik

mesleki eğitim kursları düzenleyecek.

Teorik ve pratik eğitim 8 aya kadar süre-

bilecek. Mesleki Eğitim kurslarına katı-

39

14 Aralık 2017 günü Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki İstihdam Şurası

toplantısına Borsamızı temsilen Meclis Başkanımız Ercan HIZAL, Yöne-

tim Kurulu Üyemiz Mehmet Salih BÜLBÜL, Meclis Üyemiz Sami AYAN ve

Meclis Üyemiz Musa ERSEMERCİ katıldı.

lanların günlük 54 TL cep harçlıkları,

genel sağlık sigortası ve iş kazası ve mes-

lek hastalığı primleri devlet tarafından

karşılanacak.

•Özellikle temininde güçlük çekilen

mesleklerde ve nitelikli işgücü gerekti-

ren sektörlerdeki mesleklerde gençle-

rin, akredite edilmiş mesleki eğitim ku-

rumlarında kendilerine uygun zaman

ve şartlarda mesleki eğitim almaları sağ-

lanacak. Bu kapsamda gençlere alacak-

ları eğitimde kullanabilecekleri kupon

verilecek. Mesleki Eğitim Kurumların-

dan belirli oranlarda istihdam taahhü-

dü istenecektir.

Gençlere Yönelik Teşvikler

•18-25 yaş arası kısmı zamanlı çalı-

şan öğrencilerin yetim aylıkları kesilme-

yecek.

•Yeşil pasaporta sahip olan gençle-

rin kayıtlı çalışmaya başladıklarında

yeşil pasaportları artık iptal edilme-

yecek.

Engellilere Yönelik Teşvikler

•En az %40 engelli raporuna sahip

olanlar, iş kuracağı alanda girişimcilik

eğitimi sertifikasına sahipse ve kendi

işini kurmak isterse İŞKUR tarafından

verilen hibe desteği 36 bin TL’den 50 bin

TL’ye yükseliyor.

40


İşçi-işveren uyuşmazlıklarında ara-

buluculuk sistemini dava şartı haline

getiren düzenleme, 1 Ocak 2018 itibariy-

le yürürlüğe giriyor. Konuya ilişkin de-

ğerlendirmede bulunan Türkiye Odalar

ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı M.

Rifat Hisarcıklıoğlu, arabuluculuğun

dava şartı olması ile iş dünyasına yeni

bir soluk geleceğini vurguladı. Yeni dü-

zenlemede emeği geçen herkese teşek-

kür eden Hisarcıklıoğlu, TOBB olarak

sistemin başarısı için üzerlerine düşen

ne varsa yapmaya devam edeceklerini

bildirdi. Hisarcıklıoğlu, bundan böyle

arabuluculuk görüşmeleri sonunda an-

laşmaya varan işçi ve işverenin üzerin-

de anlaşılmış olan hususları tekrar dava

konusu yapmasının mümkün olmadığı-

na işaret ederek, düzenlemenin iş dün-

yası için önemli bir zaman tasarrufu sağ-

layacağını belirtti. Hisarcıklıoğlu, "İşçi

de, işveren de ihtiyacını karşılarken bu

sorunla uğraşmayı bırakacak, enerjisini,

potansiyelini ve zamanını başka işler

için kullanabilecektir" dedi.

"Arabuluculuk sürecindeki gizlilik,

emsal kararlar oluşmasını engelle-

yecek”

Emsal karar uygulamasının klasik

yargılama usulleri içerisinde iş dünyası

için büyük bir sorun olduğuna dikkat

çeken Hisarcıklıoğlu, arabuluculukta an-

laşma metni gizli olacağından bu duru-

mun bir sorun olmaktan çıkacağını dile

getirdi. Tüm tarafların ve arabulucunun

bu gizliliğe uymak zorunda olduğunu

hatırlatan Hisarcıklıoğlu, düzenleme-

nin iş dünyası tarafından ayrıntılarıyla

öğrenilmesi gerektiğini vurguladı.

Uzun yargılama süreleri nedeniyle yıl-

larca uğraşılan davaların arabuluculuk

ile son bulacağını düşündüğünü dile ge-

tiren Hisarcıklıoğlu, "Vakit nakittir" sö-

zünün iş dünyasındaki işlerliğinden

bahsetti. Hisarcıklıoğlu, arabuluculuk

Arabuluculukta Zorunlu Dönem

41

sürecinde işçi ve işverenin çözüm ürete-

memeleri halinde arabulucunun çözüm

önerisi getirebileceğini de bildirdi.

Yeni düzenleme ile sistem nasıl

ilerleyecek?

Hisarcıklıoğlu, yeni düzenlemeler

ışığında sistemi şöyle özetledi:

“İşçi-işveren alacağı ve tazminatı ile

işe iade talepli iş uyuşmazlıklarında ara-

buluculuğun dava şartı haline gelmesi

ile birlikte taraflar artık ilk oturumda

arabuluculuk yolunu deneyecekler, ara-

buluculukta anlaşılmaması halinde

mahkemeye başvurabilecekler. Sistem,

adliyelerdeki arabuluculuk büroları üze-

rinden işleyecek. Arabulucu, yapılan

arabuluculuk başvurusunu 3 hafta için-

de sonuçlandıracak. Tarafların anlaşa-

maması halinde ilk iki saatlik ücret, Ada-

let Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.

Taraflardan birinin ilk toplantıya katıl-

maması sebebiyle arabuluculuk faaliye-

tinin sona ermesi durumunda toplantı-

ya katılmayan taraf, son tutanakta belir-

tilecek ve bu taraf davada kısmen veya

tamamen haklı çıksa bile yargılama gi-

derinin tamamından sorumlu tutula-

cak."

42

T ürkiye Cam ve Cam Ürünleri Sa-

nayiMeclisi, Meclis Başkanı Gizep

Sayınbaşkanlığında, özel sektör ve sivil

toplumkuruluşlarının üst düzey temsil-

cilerinin katılımı ile bir araya geldi. Top-

lantının öncelikli gündem maddesi olan

mesleki yeterlikler konusuna dikkat

çeken Meclis Başkanı Sayın, cam sektö-

ründe vasıflı eleman bulmakta zorluk-

lar yaşadıklarını, eğitimde, eleman ye-

tiştirmede, okullarda sıkıntı çektiklerini

dile getirerek, çalışan insanların belge-

lenmesinin önemine dikkat çekti. MEY-

BEM Kalite Yönetim Temsilcisi Yase-

min Tezer ise TOBB bünyesinde kuru-

lan Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme

Merkezleri A.Ş hakkında bilgi vererek,

ulusal meslek standardı, mesleki yeter-

lilik belgesinin zorunluluğu, teşvikler,

usul ve esaslar hakkında bilgi veren bir

sunum gerçekleştirdi.

Dört standart hazırÇalışanların belgelendirilmesiyle iş-

verenlerin neler kazanacağına da deği-

nen Tezer, üyelerin akıllarındaki sorula-

ra yanıt vererek, hali hazırda cam sektö-

ründe dört standardın hazır olduğunu,

bu konu üzerinde paydaşlarla bir araya

gelerek, çalışılıp yeterliliklerin belirle-

nebileceğini dile getirdi. 2018 yılının zor

geçeceği fikrinde birleşen üyeler, tale-

bin kötü olmadığını ancak jeopolitik sı-

kıntıların sektörü dar boğaza sokacağını

dile getirerek, cam sektörü için nelerin

talep edilebileceğini tartışarak, ithal

cam ürünleri açısından görülen tehdit-

leri ele aldı.

İthalat ile ilgili koruma önlemlerininolduğuna vurgu yapan Meclis üyeleri,

Rusya ve İran pazarları için nasıl giri-

şimlerde bulunabileceklerini istişare

ederek, enerji maliyetleri, devlet teşvik-

leri vb. gibi konularda haksız rekabeti

önleyici adımların atılmasının önemine

dikkat çekildi.

CAM SEKTÖRÜNDE VASIFLI ELEMAN

BULMAKTA ZORLUKLAR YAŞANIYOR

43

“Exhibit in Turkey” projesi ile Türkiye fuarları, dünya çapında tanıtılacak

Türkiye’de düzenlenen fuarlar ve

fuar merkezleri, Türkiye Fuar-

cılık Sektör Meclisi ve Ekonomi Ba-

kanlığı işbirliğinde “Exhibit in

Turkey” projesi ile tüm dünyaya ta-

nıtılacak.

Türkiye Fuarcılık Meclis Başka-

nı Cihat Alagöz'ün başkanlığında,

TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Salih

Zeki Murzioğlu, Ekonomi Bakan Yar-

dımcısı Fatih Metin ve Ekonomi Ba-

kanlığı bürokratlarının katılımıyla

gerçekleştirilen Meclis toplantısın-

da, Türkiye FuarcılıkSektör Meclisi

tarafından geliştirilen “Exhibit in

Turkey” projesine ilişkin Ekonomi

Bakanlığı ile müşterek çalışma yü-

rütülmesi konusunda mutabakata

varıldı. Proje ile Türkiye’de düzenle-

nen fuarların ve fuar merkezlerinin

“Türkiye Fuarları” markası altında

dünya ölçeğinde tanıtılarak daha

fazla sayıda yabancı fuar katılımcı-

sının gelmesi amaçlanıyor.

Farkındalık oluşturulacak

“Exhibit In Turkey” ana sloganı

altında yürütülecek proje kapsa-

mında, Türkiye’de düzenlenen fuar-

lara ilişkin tüm detaylı bilgiler ve

fuar istatistikleri, fuar merkezleri-

nin teknik bilgileri ve görselleri ile

zenginleştirilerek, oluşturulacak

internet portalında sistematik ola-

rak toplanacak. Portalda yer alan bil-

giler ve sektöre ilişkin veriler, sosyal

medya kanalları üzerinden de

dünya kamuoyu ile paylaşılacak.

Projeye ilişkin çalışmalar, Türk

ekonomisine ve üretimine dikkat

çekmeyi hedefleyen “Discover the Po-

tential” kampanyası ve yabancı yatı-

rımcı çekmeyi amaçlayan “Invest in

Turkey” gibi kampanyalarla da eşle-

nik bir biçimde yürütülerek, Türkiye

fuarlarına ilişkin dünya çapında far-

kındalık oluşturulacak.

44

Türkiye Plastik, Kauçuk Kompo-

zit Sanayi Meclisi, Meclis Baş-

kanı Yavuz Eroğlu başkanlığında,

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

Genel Sekreter Yardımcısı Cengiz De-

libaş’ın katılımıyla, TOBB İkiz Kule-

ler’de sektörel değerlendirmelerde

bulunmak ve çözüm önerileri geliş-

tirmek üzere bir araya geldi. Yeni

“Üretim Reform Paketi”nin getirdik-

leri ve Ar-Ge merkezleri uygulamala-

rının artırılması için mevzuat ve ör-

neklerin görüşüldüğü toplantıda;

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Sanayi Daire Başkanı Alpaslan

Murat Yıldız tarafından kapsamlı bir

sunum gerçekleştirildi.

2019 yılından itibaren Ambalaj

Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin

alışveriş poşetlerinde getirdiği kısıt-

lamalar ve son düzenlemeler konu-

sunun da masaya yatırıldığı toplantı-

da, Türkiye Perakendeciler Federas-

yonu Yönetim Kurulu Başkanı Mus-

tafa Altunbilek, plastik poşet yönet-

meliğiyle ilgili çıkan haberin medya-

da yanlış yansıtıldığını ve plastik kar-

şıtı olmadıklarını ifade etti.

Yasaklamaya karşı olduklarını be-

lirten Altunbilek, sorumlu tüketimi

savunduklarını, plastik ve peraken-

de sektörü olarak bu süreçte birlikte

hareket edebileceklerini söyledi. Top-

lantıda, 2018 yılında yürürlüğe gi-

recek mevzuatın bir yıl geçiş süresi ol-

duğu ve poşetlerle ilgili kısmın 1

Ocak 2019’da yürürlüğe gireceğinin

altı çizildi. Yerlileşme örneği olarak

kabul edilen Türkiye oyuncak sektö-

rü için ithalatta alınan önlemler, kü-

melenme modeli ve güncel durumun

değerlendirmesi de yapıldı. İthal

ürünlerin daha sıkı denetlenmesi ile

sektördeki yatırımların arttığına de-

ğinildi. Konuyla ilgili Ekonomi Ba-

kanlığı’ndan Daire Başkanı Bumin

Kaan Köktürk bilgilendirmelerde bu-

lundu.

Alışveriş Poşetlerine Kısıtlamada 'Ortak Hareket' Çağrısı

45

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

(TOBB) Başkanı M. Rifat Hisar

cıklıoğlu, Yükseköğretim Kurulu

(YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta

Saraç’ın da konuk olduğu Türkiye

Yükseköğretim Meclisi toplantısı 24

Ekim 2017'de yapıldı. Hisacıklıoğlu,

yaptığı konuşmada Türkiye’nin ino-

vasyona daha fazla önem vermesi ge-

rektiğinin altını çizdi ve ortak akılla

çözüme gidilmesini istedi.

Meclis Başkanı Bekir Okan’ın açı-

lış konuşmasıyla başlayan toplantı-

da konuşan TOBB Başkanı Hisarcık-

lıoğlu, yükseköğretimin kültürü-

müzde ayrı bir önemi sahip olduğu-

nu vurgularken, “Bizim, 'ilim Çin’de

de olsa gidip alınız' diyen bir inancı-

mız var. İyi ve faydalı olan ne varsa

ilim adına almalıyız. Hiçbir komplek-

se kapılmadan ilim yolculuğumuzu

sürdürmeliyiz” dedi.

7.5 milyonu aşkın öğrenci sayı-

sıyla Türkiye’nin çok önemli bir po-

tansiyele sahip olduğunun altını

çizen TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu,

“Almanya ve Rusya’dan sonra en

fazla öğrenciye sahip üçüncü ülke-

yiz. Bu rakam bile Türkiye’nin gele-

ceğini aydınlık görmeye yeter” dedi.

En yenilikçi üniversiteler arasına

girmek zorunda olduklarına

işaret eden TOBB Başkanı,

“150 gram ürünü almak için

470 kiloluk ürün satmak

olmaz. İnovasyon yapmak zo-

rundayız. Beyin göçünün ül-

kemize doğru olması lazım.

ABD’de Nobel kazananların ya-

rısı ülke dışında doğmuş.

Bizde eğitim yatırımları son yıl-

larda ciddi manada arttı. Bu

çok umut verici. Ortak akılla en

doğru yolu bulmalıyız” diye konuştu.

YÖK Başkanı Prof.Dr. M. A. Yekta

Saraç da toplantıda yükseköğretim-

deki hedefleri anlatan bir sunum ger-

çekleştirdi. Saraç yeni üniversite

sınav sistemi hakkında da bilgi verdi.

Mezun sayısı ile istihdam sayısı ara-

sında doğru oran olması gerektiğine

değinen Saraç, Türkiye’de yükseköğ-

retimde kalite ve dikey büyüme nok-

talarında önemli çalışmalar yaptıkla-

rını anlattı.

Saraç, misyon farklılaşması ve ih-

tisaslaşmaya işaret ederek, doktoralı

insan kaynağını da büyütmek iste-

diklerini ifade etti. Nitelikli beyinlerin

ülkenin kalkınmasına sağlayacağı

katkıyı artırmayı amaçladıklarını bil-

diren Yekta Saraç, yeni sistem ile

vakıf üniversitelerindeki kontenjan

boşluklarının dolacağına inandıkla-

rını dile getirdi.

Türkiye Yükseköğretim Meclisi

Başkanı Bekir Okan ise boş konten-

janlar ile yerleşemeyen ve dışarıda

kalan öğrencilerin sorunlarına işaret

etti. Okan, yükseköğretimde vakıf

üniversitelerinin önemli katkılar sağ-

ladığına dikkat çekti.

Yüksek Öğrenim Sorunları TOBB’da Ele Alındı

46


Y aşadığımız evrende insan nüfusu

tarih boyunca devamlı artmıştır.

Giderek artış gösteren nüfus sonucunda

insan hayatının devam ettirilebilmesi

için sürekli besin ihtiyacı söz konusu ol-

muştur. İşte bu yüzden geçmişten gü-

nümüze kadar olan süreçte yetiştiricili-

ği yapılan tarım ürünlerinin elde edil-

mesine daha çok ihtiyaç duyulmakta ve

buna bağlı olarak tarımsal faaliyetlerin

sürdürüleceği alanların doğru, akılcı ve

doğayla barışık bir biçimde kullanılma-

sı önemli görülmektedir.

Dünyada tarımsal üretim içerisinde

geleneksel yöntemlerin yanında yeni

teknolojilerin kullanılması, tarımsal fa-

aliyetlerin takibinin kolaylaştırılarak dü-

zenlenmesi ve en kabul görülen bir bi-

çimde uygulamaya aktarılması hızlı bir

şekilde devam etmektedir. Son yıllarda

ülkemizde artarak uzaktan algılama tek-

niklerinin kullanılmaya başlanması ile

uydu görüntüleri vasıtasıyla tarımsal

alanların yetiştirilecek ürün çeşitliliğine

göre belirlenmesine yönelik çalışmalar

hız kazanmaktadır. Bu çalışmalar, ülke

ekonomisine de fayda sağlamaktadır.

Ürün çeşitliğinin saptanabilmesi ve

buna göre yapılacak üretim planlaması

tarımsal alanlarının belirlenebilirliği ile

yakından ilgili olmaktadır. Bilindiği

üzere, birçok tarımsal yetiştiricilikte söz

konusu tarım alanlarının konumu, mik-

tarı ve dağılımının belirlenmesine yöne-

lik çalışmalara halen ihtiyaç duyulmak-

ta, tarımsal faaliyetlerin daha etkin ve

BAĞCILIKTA UZAKTAN ALGILAMATurcan TEKER - Akay ÜNAL

47

iyi bir planlama yapılarak devam ettiri-

lebilmesi önem arz etmektedir.

Ekonomik anlamda bağcılık, dünya

üzerinde genel olarak 10 – 200C izo-

termlerine karşılık gelen 30 – 500 kuzey

ve güney enlemleri arasındaki ılıman

iklim kuşağı üzerinde yapılmaktadır

(Çelik ve ark., 1998). Ülkemiz jeopolitik

konumu itibariyle, bağcılığın yapılabi-

leceği en uygun ve elverişli iklim kuşağı

üzerinde bulunmaktadır. Bu yüzden ül-

kemizde birçok bölgede bağcılık yapıla-

bilmekte olup aynı zamanda üzüm çe-

şitliliği konusunda iyi bir potansiyeli-

miz bulunmaktadır.

Ülkemizde bulunan bağcılık alanı

değerlendirildiğinde, 2016 yılı Türkiye

İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine

göre toplam 435.229 ha bağ alanının

%47.51’i sofralık çekirdekli, %7.76’sı sof-

ralık çekirdeksiz, %13.19’u kurutmalık

çekirdekli, %16.74’ü kurutmalık çekir-

deksiz ve %14.78’i ise şaraplık olarak de-

ğerlendirilmektedir.

Bağ alanlarının belirlenebilmesi ül-

kemizde Gıda, Tarım, ve Hayvancılık

Bakanlığı’na bağlı il ve ilçe müdürlükle-

rinde bulunan Çiftçi Kayıt Sistemine

giriş yapılarak saptanmaktadır. Bağ

alanlarının tam olarak tespit edilmesin-

de karşılaşılan bir takım sorunlar bulun-

maktadır. Özellikle üretici bazında ger-

çekleşen bu hatalar eksik tarımsal üre-

tim faaliyeti bildirimlerinden kaynak-

lanmaktadır. Bu anlamda yapılan hata-

ların düzeltilmesi, özellikle Ege bölge-

sinde bağcılık yapılan ve bağ alanı ola-

rak kullanılabilir arazilerin uydu görün-

tüleri ile tespiti, ürün çeşitliliğinin belir-

lenmesi yönünde doğru sonuçların or-

taya çıkmasına neden olabilecektir. Bu

doğrultuda bölgede rekolte tahmin ça-

lışmalarına da hız ve kolaylık kazandır-

ma ihtimali güçlenerek, bağ alanlarının

miktarı ve dağılımı hakkında olumlu so-

nuçlar elde edilebilecektir.

Uzaktan Algılama (UA) Nedir?

UA teknolojisinin literatürde birbiri-

ne benzer birçok tanımı bulunmaktadır.

Sönmez ve Sarı (2014), UA’yı objelere fi-

ziksel değinimde bulunmaksızın her-

hangi bir uzaklıktan yapılan ölçmelerle,

objeler hakkında bilgi edinme bilim ve

sanatı şeklinde tanımlamaktadır. Aynı

yayın içerisinde daha kapsamlı açıkla-

maya yer verilmiş, Makktav ve Sunar

(1992), UA’nın yeni bir sistem olmadığı

ve uzun yıllardan beri insanlığın üzerin-

de çalıştığı bir bilim dalı olduğu, hava fo-

toğrafçılığının bu amaçla kullanıldığı,

daha sonra uzaya gönderilen uydular

ve geliştirilen fotoğrafik algılayıcılarla

UA sistemi ileri bir teknoloji olarak bu-

günkü halini aldığı ifade edilmiştir.

Buna bağlı olarak yeryüzünü gözleyen

algılayıcı sistemleri taşıyan uyduların

son yıllardaki gelişimiyle, bu sistem sa-

yesinde yeryüzü hakkında çok miktar-

da fotoğrafik ve diğer formlarda verile-

rin elde edilmesi olanağı sağlanmıştır

(Sönmez ve Sarı, 2014).

UA teknolojileri; yer yüzeyinden

yansıyan ve yayılan enerjinin algılan-

ması, kaydedilmesi, elde edilen mater-

yalden bilgi edinmek üzere işlenmesi ve

analiz edilmesinde kullanılır. UA sis-

temleri özellikle “Coğrafi Bilgi Sistemi

(CBS)” teknolojileri ile birlikte alt yapı te-

48

sisleri ve yeryüzü kaynaklarıyla ilgili bil-

gileri toplamak, analiz etmek ve bir

rapor halinde sunmak için kullanılmak-

tadır. (Aronoff 1989; Kaya 2010).

UA iki bileşenden oluşmaktadır.

Bunlardan birincisi veri elde etme, ikin-

cisi ise veri işleme aşamasıdır. Birinci

aşama, bir enerji kaynağından yararla-

narak (güneş), güneş ışınlarının hedef

konumunda olan materyalin (bitki örtü-

sü, toprak yüzeyi, su yüzeyi, objeler vb.)

yüzeyinden geri yansımasıyla meydana

gelen geri ışınım sonucunda meydana

gelen etkileşim ile başlamaktadır. Ci-

simler üzerlerine gelen ışınımları farklı

oranlarda, yansıtma, emme ve geçir

özelliklerine sahiptirler. Algılayıcıların

tasarımı da bu değişiklikleri fark edecek

ve istenilen ayrımları yapabilecek şekil-

de yapılır. Özellikle de meydana gelen

ışımalara bağlı olarak değişik oranda

dalga boyu değerleri ortaya çıkmakta

olup mevcut durumda elde edilen fark-

lar sonucunda yoruma gidilebilmekte-

dir. Bitkilerin geri yansıtmış olduğu ışı-

maların dalga boyu aralığını, yine uy-

dular belirlemektedir. Bitki örtüsü,

yakın kızılötesi bölgesi üzerinde gelen

spektral enerjinin önemli bir kısmını

geri yansıtmakta, bu da bitki örtüsünün

kızılötesi dalga boyu bölgelerinde,

diğer objelerden (su yüzeyleri, toprak

vd.) kolay bir şekilde ayrılmasını sağla-

makta ve bu teknoloji sayesinde alan ve

verim modellemeleri rahatlıkla gerçek-

leştirilmektedir (Lillesand ve Kiefer

2000).

Veri işleme aşaması elde edilen gö-

rüntünün görsel, sayısal (dijital) ve

elektronik işleme teknikleri ile zengin-

leştirilmesinin yanında analiz edilmesi

ve nicel sonuçlar elde edilecek veriye

sahip olunması nihayetinde yorumlan-

ması olarak kabul edilmektedir. İşlenen

49

veriden elde edilen bilgi başka veri kay-

naklarıyla ile birleştirilerek kullanılabil-

mektedir. Bu aşamada kısacası CBS’le-

rinden yararlanılmaktadır.

Tarımsal Alanlarda Uzaktan Algıla-

ma Teknolojisinin Kullanımı

UA teknolojisi ile tarım alanlarına

ait hedeflerin belirlenmesi ve görüntü-

lenmesi 19. yy’dan bu yana çalışılan bir

konudur. Gelişim süreçleri boyunca

ürün durumlarının görüntülenmesi ve

belirlenmesi tarımla ilgilenen topluluk-

lar için önemli bir ekonomik değere sa-

hiptir. Ürün türlerinin belirlenebilmesi

her ürün tipi için ayrılmış ya da ayrıla-

cak alanın tahmin edilmesini ve bu sa-

yede ürün kontrolü ve üretim tahmini

modelleri için gerekli istatistiksel hesap-

lamaların gösterir. Bu nedenle UA veri-

leri yardımıyla ürün tahmini çalışmaları

için büyük bir çaba harcanmaktadır

(Blaes ve ark., 2005).

Çoğu tarımsal ürünlerin üretim sü-

recinde UA uygulamaları birçok spesi-

fik alanda kullanılmaya devam edil-

mektedir. Bu uygulamalar içerisinde;

ürünlerin tanımı, alansal miktarı, geli-

şim kuvvetleri (yaşı, vegetatif aksam bü-

yükülüğü vb), yoğunluğu ve olgunluk

durumları belirlenebilmektedir. Aynı

zamanda bitkisel ürünlerin dışında, top-

rak verimliliği, gübreleme sonucunda

toprakta ve bitkide ortaya çıkan etki, top-

rak toksisitesi, toprak nemi, su kaynak-

larının varlığı, su kalitesi, sulama gerek-

sinimleri, hastalık yoğunluğu vb gibi un-

surların belirlenmesinde de UA tekno-

lojilerinde yararlanılmaktadır.

Uzaktan Algılama Teknolojisinin Bağ-

cılıkta Kullanım Alanları

Bilindiği üzere yeryüzünde birçok

üzüm çeşidi bulunmaktadır. UA tekno-

lojisi çeşit ayrımından çok mevcut bağ

alanlarının belirlenmesi, fenolojik dö-

nemlerin takibi, asmaların oluşturduğu

vegetatif aksam, yaşı, bağ içerisinde

meydana gelen hastalık şiddeti, sulama

vb. gibi hususlarda belirleyici olabil-

mektedir. Belirlenebilecek hususlardan

biri de tanesi renkli (kırmızı – pembe –

mor – siyah) ve renksiz (sarı - yeşil) çe-

şitlerin ayrımında olabilmektedir. Bu

durum genelde hasat döneminden

sonra yaprak renginin yapraklarda biri-

ken antosiyanin maddesi sonucunda ye-

şilden kırmızı, mor vb. diğer renklere dö-

nüşmesiyle o alanda belirleme yapıla-

bilmektedir.

Ülkemizde özellikle Ege Bölgesi bağ-

cılığı düşünüldüğünde bağ alanlarının

belirlenmesinde Akman ve ark. (2001)

“Uzaktan Algılama Yöntemleri Kulla-

narak Ege Bölgesi Bağ Alanlarının Belir-

lenmesi ve Bölgenin Özelliklerini İçeren

Cografi Bilgi Sistemleri Oluşturulup Çe-

kirdeksiz Üzüm Yetiştiriciliğinde Mev-

cut ve Geleceğe Yönelik Stratejilerin Sap-

tanması” adlı projede öncelikle görün-

tüde algılayıcı hatasında ve atmosferik

koşullardan doğan hataların düzeltil-

mesi amaçlı radyometrik düzeltmelerin

yapıldıktan sonra elde edilen ham gö-

rüntülerden gerçek coğrafik koordinat-

lara oturtulması işlemi gerçekleştiril-

mektedir. Bu yöntem için önce görüntü-

de seçilen; karayollarının kesişimi, hava

50

alanı pist başlangıcı ve bitimi, yol-nehir

kesişimi, büyük depolar ve binalar gibi

belli nirengi noktalarının koordinatları

araziden GPS (Global Positioning Sys-

tem) cihazı ile okunmuş ve ölçekli pafta-

lardan yerlerin saptandığı bildirilmek-

tedir. İlerleyen süreçte bu değerler ilgili

programlar vasıtası ile tanımlanarak gö-

rüntünün gerçek koordinatları gösteren

bir görüntü olması sağlanmış, tüm sınır-

lar (il, ilçe ve göller) bu görüntü üzerin-

den ilgili programlar ile çizilmiş ve birer

polinom haline getirilmiştir. Çalışma içe-

risinde bitkilerden değişik yansımalar

elde edilip spesifik bantlardan yararla-

nılarak, bağ bölgelerinden yapılan koor-

dinat okumaların ayrıldığı ve elde edi-

len verilerin düzenli olarak çalışılan gö-

rüntü üzerine girildiği bildirilmektedir.

Okumalarda yanılmalardan kurtulmak

için geniş bağ sahaları üzerinde çalışıl-

dığı ve daha çok bunların orta noktala-

rından ölçüm alındığı, sorgulama önce-

si ayni devrede yeşil görünüme sahip

pamuk, zeytin, çam, maki, mera gibi

bazı bitki dokularından da örnekler GPS

yardımı ile okunarak veriler girildiği

ifade edilmektedir. Proje sonucunda ise

bağ alanlarının diğer tarımsal ürünlerin

yetiştiriciliğinden alansal olarak ayrıla-

bileceği ortaya konmuştur.

Delenne ve ark., (2010) tarafından

yapılan çalışmada, hiçbir parsel bilgisi-

ne sahip olmadan, sadece UA yönte-

miyle elde edilen veriler kullanarak, bir

bölgedeki bağ alanlarını, sınırlarını ve

karakterlerini otomatik olarak belirle-

yecek bir metot geliştirmeyi amaçlamış-

lardır. Çalışma bağ alanını algılama, par-

sel sınırlarının belirlenmesi ve sıra ara-

larının çıkartılmasıyla sınırların iyileşti-

rilmesi, olarak üç ana adımda gerçekleş-

tirilmiş, elde edilen veriler saha sonuç-

larıyla karşılaştırıldığında, çalışmadan

% 90 oranında doğru sonuç elde edildiği

görülmüştür (Şekil 1).

Brezilya’da Blauth ve Ducati (2010)’nın

yapmış oldukları bir çalışmada, Rio

Grande do Sul State bağ alanlarını araş-

tırmak ve yönetmek amacıyla UA siste-

mini kullanmışlardır. Yapılan bu araş-

tırmada, Küresel Konum Belirleme öl-

çümlerinden gelen konumsal verileri ile

envanter verilerini entegre eden, açık

kaynaklı CBS yazılımları ile web-tabanlı

bir sistem geliştirmişlerdir. Çalışmada

Görsel 1. Parsellerin belirlenmesi (Delenne ve ark., 2010)

51

kullanılan veriler, devlet tarafından top-

lanmış olan bağcılık envanteri; bölgesel

yıllık üzüm üretimini içerir, bağ parsel-

lerinin arazide GPS (Global Positioning

System) ile ölçülmesinden gelen konum

bilgileri ve uydu ve hava fotoğrafların-

dan gelen bilgilerin olduğu bildirilmiş-

tir. Gelen uydu görüntülerinin sınıflan-

dırılmasının yapılmasıyla, bağ alanları

tespit edilmiş ve elde edilen bilgiler çift-

çiler tarafından iletilen bilgilerle karşı-

laştırılmıştır. Tüm bunların sonucunda

tasarlanmış olan sistem kullanılarak,

üzüm üretiminin izlenmesi, arazi örtü-

sünün ve toprak örtüsünün incelenmesi

ve sınıflandırılan görüntülerin farklı uy-

gulamalarda kullanılabilmesi mümkün

olduğu araştırma sonucunda belirtil-

miştir.

Sonuç olarak; yurt dışı ve yurt içi ya-

pılan araştırmalardan elde edilen gö-

rüntülerle; bitki türlerinin saptanması

aşamasında, ürünlerin mekansal dağılı-

mı ve alansal bilgilerinin belirlenebile-

ceği, vejetasyon döneminde bitki geli-

şimlerinin izlenebileceği, bir ürünün en

iyi ekolojik şartlarda yetiştirilebilmesi

için, arazi yapı uygunluğunun tespit edi-

lebileceği, yetiştiricilik yapılan bağ par-

seli hakkında herhangi bir bilgiye sahip

olunmadan, uzaktan algılama ve coğra-

fi bilgi sistemlerinin entegre olarak kul-

lanılmasıyla, bağ alanlarının mevcut du-

rumu ve parsel sınırlarının belirlenebi-

leceği, özellikle yurt dışında yapılmış

olan çalışmalar incelendiğinde, bağcı-

lıkta uzaktan algılama ve coğrafi bilgi

sistemleri aracılığıyla, bir çok alan tespi-

ti yapılmış, ve elde edilen sonuçların ger-

çeğe yakın verilerin elde edilebildiği gö-

rülmektedir.

Ülkemizde uzaktan algılama ile ya-

pılan çalışmaların çoğu, özel sektör ve

kamu kurumları arasında ortaklaşa bir

proje yönetimi içerisinde geliştirilmeye

devam edilmesi arzu edilmektedir. Ta-

rımsal üretimde belirli bir alana ait gö-

rüntülerin elde edilme ve işlenmesi aşa-

maları mali açıdan sıkıntılı bir süreç

oluşturduğundan, çalışma yapılacak ala-

nın projelendirilmesi, sahip olunan kay-

nak ve bilgilerin karışlıklı olarak payla-

şılması ve ihtiyaçların karşılanması so-

nucunda daha hızlı ve güvenilir sonuç-

lara ulaşılması söz konusu olabilmekte-

dir.

Kaynaklar:

1. Akman, İ., Yılmaz, N., Karabat, S., Yüksel, İ., 2001.

Uzaktan Algılama Yöntemleri Kullanarak Ege Bölges, Bağ

Alanlarının Belirlenmesi ve Bölgenin Özelliklerini İçeren

Coğrafi Bilgi Sistemleri Oluşturulup Çekirdeksiz Üzüm Ye-

tiştiriciliğinde Mevcut ve Geleceğe Yönelik Stratejilerin Sap-

tanması. Bağcılık Araştırma Enstitüsü Yayınları. Manisa.

2. Aronoff, Stan. 1989. Geographic Information Sys-

tem; A Management Perspective, Ottawa. WDL, Publicati-

ons.3. Blaes, X., Vanhalle, L., and Defourny, P., 2005, .Ef-

ficiency of crop identification based on optical and SAR

image time series., Remote Sensing of Environment, Vol. 96,

pp. 352-365.

4. Blauth, D.A. and Ducati, J.R., 2010. A Web-based

system for vineyards management, relating inventory

data, vectors and images. Computers and Electronics

in Agriculture. DOI: 10.1016/j.�compag.2010.01.00

5. Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı,

B., Söylemezoğlu, G., 1998. Genel Bağcılık Kitabı. Sun-

fidan Eğitim Serisi No:3. Ankara.

6. Delenne, C., Durrieu, S., Rabatel, G., Desha-

yes, M., 2010. From pixel to vine parcel: acomplete

methodology for vineyard delineation and characte-

rization usingremote-sensing data.

Görseller:

1. http://bit.ly/2jJdcMR

Apelasyon Dergi : Ekim 2017 / SAYI: 47

52


M odern biyoteknoloji; sağlık, bi-

yoloji, kimya, tarım, çevre ve

gıda gibi birçok konuda kendine uygu-

lama alanı bulmuş, bu sayede insanlık

adına çok yararlı gelişmeler kaydedil-

miştir.

Kısaca GDO olarak bildiğimiz gene-

tiği değiştirilmiş organizmalar en fazla

tarım alanında gelişme göstermiştir.

GDO’lar 1996 yılından bu yana ticari ola-

rak üretilmektedir. 2016 yılına gelindi-

ğinde GDO’ların yaklaşık 185 milyon

hektar alanda, 18 milyondan fazla çiftçi

tarafından ve toplam 26 ülkede üretildi-

ğini görüyoruz. Bu rakamları açtığımız-

da iki önemli konuyla karşılaşıyoruz. Bi-

rincisi, 18 milyon üreticinin yüzde

90’nın küçük ve yoksul çiftçilerden

oluştuğu, ikincisi de 26 ülkenin 19’unu

gelişmekte olan ülkelerin oluşturduğu

ve toplam ekili alanların yüzde 54’ne

sahip olduklarıdır. 2012 yılından bu

yana gelişmekte olan ülkeler GDO’ları

artık daha fazla yetiştiriyorlar (1).

GDO’LAR ARI KOVANINA ÇOMAK SOKMAK MI? Zerrin Çelik

53

Özellikle açlık ve yetersiz beslenme-

ye çare olarak gösterilen GDO’larla ilgili

birçok araştırma ve çalışma bulunmak-

tadır. Yapılan çalışmaları incelediğimiz-

de, birbiriyle taban tabana zıt denilebi-

lecek kadar farklı sonuçlara ulaşıldığını

görüyoruz. Bir kısmında ekonomik ola-

rak çiftçi refahına, gıda güvencesine,

sağlığa ve çevreye olumlu etkileri oldu-

ğu iddia edilirken; diğer bazılarında da

çevreye, sağlığa ve ekonomiye hiçbir

olumlu etkisi olmadığı gibi, büyük za-

rarları olduğu yönünde. Özellikle

küçük çiftçileri ve işletmeleri ekonomik

açıdan olumsuz etkilediği, gıda güven-

cesizliğinin arttığı ve borçları nedeniyle

çiftçi intiharlarının görüldüğü ifade

edilmektedir.

GDO’ların olumlu sonuçları oldu-

ğunu iddia eden çalışmaların ve araştır-

maların özel sektörün destekleri ile ya-

pıldığını gördüğümüzde ise içimize

kurt düşüyor. Bilinmeyenler ve yaratı-

lan çelişkilerle kafamız karıştırılmaya ça-

lı şı lıyor. İddia edi lenleri sosyo-

ekonomik açıdan sorgulayalım.

Yetiştiriciliği yaygın olarak yapılan

ürünler soya, mısır, pamuk ve kanola-

dır. Dünyada toplam GDO ekili alanla-

rın yüzde değer olarak 50’sini soya,

33’ünü mısır, yaklaşık 12’sini pamuk ve

yaklaşık 5’ini de kanola oluşturmakta-

dır (1). Bu ürünler, insanları beslemek-

ten ziyade yem, biyoyakıt ve tekstil ham-

maddesi elde etmek amacıyla yetiştiril-

mektedir. Yemler, hayvanları dolayısıy-

la da insanları beslemek için diye düşü-

nülebilir ancak hayvansal ürünleri satın

alacak refaha sahip değilseniz bu ürün-

ler, açlık ve yetersiz beslenme sorunu-

nuzu çözemez ya da beslenmeniz için

kullanmanız gereken alanlarınıza, çıl-

gınlar gibi biyoyakıt için kullanılacak

bitkileri ekerseniz açlığı bitiremezsiniz.

Hatta gıda güvencesizliğinizi artırırsı-

nız. Dünyanın birçok az gelişmiş ülke-

sinde bu olmaktadır.

54

Verimlerde gerçekleşen artışlarla

GDO’ların yoksulluğu azalttığı ve azal-

tacağı söylenmektedir. GDO’lar genel-

likle yerel şartlara uyumlu olmayan çe-

şitlerden elde edilmektedir. Çalışmalar,

ülkeler, bölgeler ve ürünlere göre farklı-

lıklar olduğunu ve verimlerin, GDO ol-

mayanlara göre daha düşük gerçekleşti-

ğini ortaya koymaktadır. GDO’ların to-

humlarının daha pahalı olduğu ve mali-

yetlerinin yüksek olduğu ve fiyatlarının

giderek daha pahalandığı gerçeği bu-

lunmaktadır. Özellikle talebi yüksek

olan bitkilerin tohumlarının fiyatı yük-

selmektedir. GDO’larla yaratılan 15,8

milyar dolarlık küresel ekonomik

değer, toplam 45 milyar dolarlık küresel

ticari tohum pazarının yüzde 35’ini, 73,5

milyar dolarlık bitki koruma pazarının

ise yüzde 22’sini temsil etmektedir (1).

GDO’lu üretim ile yaratılan bu ekono-

mik değerin yüzde 72’si gelişmiş ülkele-

re gitmektedir. Bu arada, söz konusu de-

ğeri, sayıları bir elin parmaklarını

geç(e)meyen ve her geçen gün küçükleri

yutarak devleşen tohum ve kimyasal fir-

malarının paylaştığını da tekrar hatırla-

makta fayda var.

Rakamlar, bu pahalı girdileri sadece

kullanarak, ithal ederek yoksulluktan

kurtulmanın mümkün olmadığını ve

zenginleşmenin kimler için gerçekleşti-

ğini açıkça ortaya koymaktadır.

Diğer bir iddia da GDO’lu ürün ye-

tiştirmekle kendine yeterlilik ve gıda gü-

vencesi sağlandığı. Aileleriyle birlikte

toplam 65 milyon olduğu tahmin edilen

ve çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde

bulunan küçük ve yoksul çiftçiler, mev-

cut yapıyla tohumlarını gelişmiş ülkele-

rin çok uluslu tohum şirketlerinden her

yıl yeniden yeniden satın almak zorun-

dadır. Ayrıca yaygın olarak yetiştiricili-

ği yapılan ürünlerin yabancı tozlanan

bitkiler olması nedeniyle, bölgedeki

yerel çeşitleri değiştirebilme potansiyeli

bulunmaktadır. Başta gelişmekte olan

ülkelerdeki küçük ve yoksul çiftçiler

olmak üzere üreticiler, aslanın avını ya-

kaladığı gibi boğazlarından yakalan-

mışlardır ve parçalanmayı beklemekte-

dirler. Bilinen bazı örneklerde çiftçiler,

GDO’lu bitkilerden gerçekleşen tozlan-

ma ile kendi tohumluklarını kaybettik-

leri gibi ilgili mevzuat gereği hırsızlık

yaptıkları konusunda suçlu bulunmuş-

lardır. Artık tohum şirketlerinin bu ko-

nunun takibi için özel elemanlarının ol-

duğu ve her geçen gün çiftçiler için çem-

berin daraltıldığı biliniyor.

Yaşananlar, gelişmelerin şaka olma-

dığı, gıda güvencesi hatta gıda egemen-

liği ve çiftçi hakları açısından GDO’ların

potansiyel tehlikesi olduğunu ve gide-

rek büyüdüğünü göstermektedir.

GDO’ların yetiştiriciliği ile tarımsal

zehirlerin yani pestisitlerin daha az kul-

lanılacağı, hem çiftçi maliyetlerini hem

de doğayı olumlu etkilediği ve etkileye-

ceği iddia edilmektedir. Yapılan incele-

meler, 20 yıllık süreçte GDO’larda ta-

rımsal zehir kullanımındaki düşüşün

küresel olarak sadece yüzde 8,1 olduğu-

nu göstermektedir (2). Özellikle en fazla

ekilişe sahip olan soyada (91,4 milyon

hektar) tarım zehiri kullanımının en az

seviyede (%1,7) gerçekleşmiş olması dik-

kat çekicidir. Küresel bitki koruma

55

pazar değerinin (73,5 milyar dolar), şim-

dilik yaklaşık 5’te birini GDO’ların oluş-

turduğunu düşündüğümüzde bu ora-

nın çok fazla değişmeyeceğini öngöre-

biliriz.

GDO’larla yapılmak istendiği iddia

edilenleri bir kez daha özetleyelim…

Açlık ve yetersiz beslenme bitiril-

mek istenmektedir (!) Tarımın doğaya

olan zararı azaltılmak istenmektedir (!)

Küçük ve yoksul çiftçilere pozitif ayrım-

cılık yapılarak, çiftçi haklarının korun-

ması, ülkelerin gıdaları üzerindeki ege-

menlikleri geliştirilmek istenmektedir

(!) A vitamini eksikliğinden çocukların

kör olması sonlandırılmak istenmekte-

dir (!) ve tüm bunları yaparken de etik

davranıyoruz denmektedir (!)

Rakamların anlattıkları nettir ve ka-

famız karışmamalıdır!

Peki, tüm bu yapılmak istendiği söy-

lenenler başka yollarla yapılabilir mi? El-

bette ki! GDO’ları üretmeyi istemek,

ithal edilmesine izin vermek ve o yönde

politikalar belirlemek yerine başta yerel

tohumlar ve çeşitleri kullanmak, geliş-

tirmek ve gerçekten desteklemekle, ta-

rımsal biyoçeşitliliği sağlamakla, sürdü-

rülebilir tarım ve gıda sistemlerini kul-

lanmakla, yaygınlaştırmakla, yerel üre-

timi ve tüketimi desteklemekle, toprak,

su ve meralarımıza sahip çıkmakla,

küçük çiftçilerin örgütlenmesini sağla-

makla ve tüm bunları gerçekleştirmeye

omuz verecek oluşumları destekleyerek

gerçekleştirebiliriz.

Son söz olarak; arı kovanına çomak

sokmak yani bile bile belaya bulaşmak-

tan uzak durabiliriz! İddia ettikleri gibi

seçeneksiz değiliz!

Kaynaklar:

1. ISAAA, 2016. ISAAA Briefs Glo-

bal Status of Commercialized Bi-

otech/GM Crops: 2016, International

Acquisition of Agri-biotech Applicitai-

on, Brief: 52, http://�bit.�ly/�1pB8z-

3r, (Erişim: 22 Ağustos 2017).

Apelasyon Dergi : Eylül 2017 / SAYI: 46

56


K üreselleşme eğiliminin 1980’li yıl-

lardan itibaren hız kazanmasıyla

birlikte, geleneksel kalkınma uygula-

malarına duyulan güven sarsılmaya baş-

lamış, böylece yerel ekonomik kalkınma

yaklaşımı ön plana çıkmıştır. Ulusal kal-

kınma planlarının merkezden taşraya

doğru değil, taşradan merkeze doğru ol-

ması zorunluluk haline gelmiştir [1].

Merkezi yönetimlerin, yerelin kalkın-

masındaki etkisinin gerçekçi bir yakla-

şım olmadığı, hatta ortaya konulan ça-

lışmaların ve projelerin uygulanabilir ol-

madığı, kaynak israfına neden olduğu

da ülkemizin bir gerçeğidir.

Tüm ülkelerce, sürdürülebilir kalkınma

hedeflerinin gerçekleşmesinde, özellik-

le kırsal alanda yaşayan nüfusun yaşam

standardının geliştirilmesi en önemli

hedef olarak görülmektedir. Bu hedefle-

rin gerçekleşmesi için, yöresel kalkın-

manın sağlanması ve yerel kalkınma di-

namiklerinin harekete geçirilmesi ise ka-

çınılmaz olmaktadır. Yerel kalkınmanın

gerçekleştirilmesinde, kooperatiflerle

yerel yönetimlerin işbirliği son derece

önemlidir. Ülkemizde de yerel yönetim-

ler tarafından kooperatiflerin destek-

lenmesi durumunda kooperatiflerin ba-

şarılarının arttığı, ekonomik dengelerin

ve verilerin müspet yönde geliştiği gö-

rülmekte olup, bu uygulamaların başa-

rılı örneklerini de görmek de mümkün-

dür. Kalkınma sürecinde özellikle ko-

operatiflerin önemli görev ve sorumlu-

lukları olacak, kooperatifçiliğimizin

daha fonksiyonel hale gelmesi için ge-

rekli çalışmaların zaman geçirilmeden

yapılması ülkemiz açısından daha da

fazla önem arz edecektir. Bu olgunun

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMADA

KOOPERATİFLER VE YEREL YÖNETİMLER

Erol Akar

57

önemi, gelişmiş tüm ülkelerin gelişim

süreçleri irdelendiğinde zaten net bir şe-

kilde görülmektedir.

Türkiye, özellikle 1980'li yıllardan

bu tarafa, diğer alanlarda olduğu gibi

ekonomik alanda da önemli değişimler

yaşıyor. Uygulanan ekonomik modelin

rekabete dayalı olması, üretici adına re-

kabeti sağlayacak kooperatif yapıların

yeterince geliştirilememiş olması bir za-

fiyet olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemiz-

de ekonomik dengeler, özellikle de üre-

ticimiz aleyhine bozulmuştur. Hatta sa-

dece üreticiler değil, üretim yapan tüm

sektörler, özellikle gıda sektörü ulusla-

rarası market zincirlerinin baskısı ve he-

gemonyasından etkilenmiş, pazarlama-

daki ekonomik ve sosyal yapı neredeyse

tümüyle değişmiştir.

Yıllardan bu tarafa belki de kasıtlı

olarak kooperatifçilik siyasi bir hareket

olarak değerlendirilmiş, olumsuz algı-

lar oluşturulmaya çalışılmıştır. Ancak;

bu gün olduğu gibi yarın da, üretim ve

tüketim sürecinde kooperatifler, kalkın-

mada yerel aktörlerin en önemlisi duru-

munda olacak, yerel kalkınmadaki rolü

ve sorumlulukları giderek artacak, özel-

likle “Kooperatif Düşüncede Derinlik”

kavramı giderek önem kazanacaktır.

Çünkü küçük ve orta ölçekli üreticinin

korunmasını, geliştirilmesini ve destek-

lenmesini gerektiren çok önemli gerek-

çeler ülkemizde hala geçerliliğini koru-

maktadır. Üreticilerin kendi başlarına

ölçek ekonomisini yakalayamamış ol-

maları kooperatifleşmenin önemini

daha da artırmaktadır.

•Özel sektörün doğası gereği kar odaklı

yaklaşım göstermesi ve üretici lehine re-

kabet ortamının kurulamaması,

•Üretici ile tüketici arasındaki fiyat ma-

kasının en aza indirilmesi zorunluluğu,

•Üreticiyi koruyan argümanların yeter-

siz oluşu,

•Kırsalda sermaye birikiminin yetersiz-

liği,

•İstihdam yaratılması ve yerinde istih-

damın sağlanması,

•Alternatif gelir getirecek projelerin ge-

liştirilebilmesi,

•Üretim planlamalarının yapılabilmesi,

•Gıda güvenliğinin ve kalitenin sağla-

nabilmesi,

•Gelir dağılımın sorunlarının giderile-

bilmesi gibi gerekçeler sayılabilir.

58

Ayrıca, devletin kırsal alana veya üreti-

ciye toplu olarak götüreceği hizmetler

için veya hizmet almak için, yasal statü-

ye haiz muhatap tüzel kişilik bulma ihti-

yacının karşılanmasında, kooperatifle-

rin önemi giderek daha da artacaktır.

Sonuç olarak;

Merkezi yönetimlerin ülke kalkınma-

sındaki etkisinin ve sorunların çözü-

mündeki katkısının yeterli olmadığı,

yerel ekonomik kalkınma anlayışının gi-

derek önem kazandığı, sürdürülebilir

kalkınma hedeflerinin yakalanabilmesi

için yerel yönetimlerin ve yerel kalkın-

ma dinamiklerinin birlikte harekete ge-

çirilmesinin daha önemli olduğu ve öğ-

renilmiş çaresizliklerden kurtulmanın

gerekliliği; Bu kapsamda kooperatifle-

rin, üretimden tüketime kadar olan zin-

cirde daha etkin görev alacak kurumsal

yapılanmasının önemli olduğu ve des-

teklenmesinin gerekliliği çok net bir şe-

kilde görülmektedir.

Kaynaklar:

1.Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 3,

Sayı: 2 2014

Apelasyon Dergi : Eylül 2017 / SAYI: 46

59


K ışa doğru hızla ilerlerken evleri-

mizin vazgeçilmezi ıhlamuru ne

kadar tanıyoruz?

Yaz ayları boyunca tercih edilen

soğuk içecekler, yerlerini sıcak içecekle-

re bırakmaya başladı. Kuşburnu, ıhla-

mur, adaçayı, zencefil, rezene, nar, eki-

nezya, kekik otu gibi bitki çaylarının ,

yaygın görünen kış hastalıklarına karşı

olumlu etkileri bulunmakla birlikte gün-

lük sıvı ihtiyacını karşılamak adına iyi

birer sıvı kaynağı olarak görülmektedir.

Bunların içerisinde benim en çok tüket-

tiğim ve neredeyse her evin vazgeçilme-

zi ıhlamuru anlatmak istedim.

Familya: Ihlamurgiller (Tiliaceae)

Sınıf: İki çenekliler (Magnoliopsida)

Bölüm: Kapalı tohumlular (Magnoli-

ophyta)

Takım: Malvales

Türkiye'de ıhlamur ağacı Çanakka-

le, Zonguldak, Antalya, Hatay, Bursa,

Rize'de yetişir. Dünyada ise Meksika,

Hindistan, ABD, Çin, Brezilya, Kosta

Rika, Güney Afrika, Sri Lanka'da yay-

gındır. Boyları 20-30 m’ye kadar ulaşa-

bilir. Büyüklüğü 5-10 cm arasında deği-

şen yaprakları genellikle yürek şeklinde

ve çarpık, kenarları dişli ve uzun saplı-

dır. Sarkık çiçek demetleri sarımsı bir

renge, kendine has bir kokuya sahiptir.

IHLAMUR (TİLİA CORDATA)

Nevin Tükel

60

Almanya’da resmi olarak şifalı bitki

kabul edilen ıhlamur doktorlar tarafın-

dan soğuk algınlığına karşı tavsiye edil-

mektedir. Bazı kültürlerde sadece ıhla-

mur ağacı altına oturarak epilepsinin te-

davi edilebileceğine inanılırmış. Yunan

mitolojisinde ise tanrılara, onu ölümlü-

ler arasında bırakmaması için yalvaran

Philra’nın bu isteği karşılığında uzun

ömürlü ıhlamur ağacına dönüştürdü-

ğüne inanılırmış.

Ihlamurun İçeriği

Ihlamurda uçucu yağ, tanen, şeker,

C ve P vitamini, manganez, ossidaz, sa-

ponin, glusid, strol, reçine, enzimler, fla-

von, müsilaj, farnesol ve organik asitler

bulunmaktadır.

Kullanım Alanları

• Uzun ömürlü olması ve hoş ko-

kusuyla insanları etkileyen ıhlamur pey-

zaj çalışmalarında tercih edilir.

•Ihlamur ağacı diğer ağaçlardan

biraz farklı olup üretici firmaların mo-

bilyalarına şekil vermek adına esnekliği

ve şekil alabilme kabiliyeti açısından

daha çok tercih edilen bir ağaç konum-

da bulunmaktadır.

•Kurşun kalem, müzik aleti yapımı,

ev eşyaları üretimi, kaplama alanların-

da yine ıhlamur ağacına rastlamak

mümkündür.

•Kozmetik sektöründe çiçeklerin-

den elde edilen uçucu yağ hidrosölü ve

ekstratı kullanılır. Ihlamur nemlendiri-

ci, cilt aydınlatıcı, yumuşatıcı olarak

kuru ve hassas ciltlerde uygulanabilir.

Ihlamurun Faydaları

Sinir sistemine etki ederek stres ve

kaygıyı azaltması ve rahatlama sağla-

ması, terlemeyi arttırarak toksinlerin

atılması, ateş düşürücü etkisi, boğaz ağ-

rılarını hafifletmesi, öksürüğe, gribe ve

nezleye iyi gelmesi. Ayrıca ishal duru-

munda kullanılabilir, kas spazmına iyi

gelir, sindirimi rahatlatır, göz intihapla-

rı, ağız içi yaraları, ayak çıbanları için

eski zamanlarda da kullanılmıştır.

Apelasyon Dergi : Kasım 2017 / SAYI: 48

61



İnsan beslenmesinde bitkisel yağların

önemi büyüktür. Ancak, artan nüfus-

la birlikte bitkisel yağ açığı, dünyada ve

ülkemizde bir sorun olarak ortaya çık-

maktadır. Yazlık bir yağ bitkisi olan

susam bitkisinin tohumları %50-60 yağ

ve % 25 protein içermektedir. Yağı, yük-

sek oranda doymamış yağ asiti (%47

Oleik + % 39 Linoleik) içeriği ile kaliteli

bir yemeklik yağdır. Bileşimindeki anti-

oksidan sesamol nedeniyle susam yağı

stabildir ve bu nedenle de raf ömrü

uzundur. Rengi ve bu özelliği nedeniyle

margarin yapımında da kullanılmakta-

dır. Dünya bitkisel yağ üretiminde

önemli bir yer tutan susamın (Ashri,

1989) ekonomik olmaması nedeniyle ül-

kemizde yemeklik yağ olarak kullanımı

sınırlı kalmıştır. Susam üretiminin

yoğun olarak yapıldığı Asya ülkelerin-

de (Hindistan, Çin, Afganistan, Pakis-

tan, Bangladeş, Endonezya ve Srilanka)

üretilen susam geniş oranda bitkisel yağ

olarak değerlendirilmekte, ayrıca pasta-

cılıkta ve tohumluk olarak tüketilmek-

tedir. Türkiye' de ise daha ziyade tahin

ve tahin helvası imalinde, unlu mamül-

lerin üretiminde, yağı ise parfümeri,

kozmetik, sabun sanayinde kullanıl-

maktadır Yüksek yağ kalitesi nedeniyle

dünyada geniş alanlarda üretimi yapı-

lan susam birçok problemi de olan bir

bitkisel yağ kaynağıdır

Susam ülkemizde daha ziyade tahin

ve helva olarak tüketilmekte, ayrıca kek,

şekerleme, tatlı yapımında, ekmek ve si-

mitlerde kullanılmaktadır. Susam yağı;

salata, mayonez, soslar ve zeytinyağlı

yemeklere lezzet katmak amacıyla ve

sabun yapımında kullanılmaktadır. Kal-


62

siyum, potasyum, fosfor, B vitamini ve

demir içermekte, E vitamini ve mineral-

ler bakımından zengindir. Cildin ve saç-

ların E vitamini ihtiyacını karşılar.

Susam yağının cildi, saçı ve kirpikleri

parlatıcı ve canlandırıcı özelliği vardır.

Cilt tarafından en kolay absorbe edilir

ve cilde esneklik ve yumuşaklık kazan-

dırır. En iyi masaj yağlarından biridir.

Mantar enfeksiyonlarını engelleyebildi-

ği gibi doğrudan saç diplerine ve tırnak-

lara da sürülebilmektedir. Müshil amaç-

lı olarak ve şeker hastalığında kullanımı

söz konusudur. Sapları yakıt olarak kul-

lanılmaktadır

Dünyanın en eski kültüre alınan yağ

bitkilerinden biridir. Susam, tropikal sa-

vana, kuru tropikal, step alanları,

humid subtropikal ve kuru subtropikal

(Akdeniz Bölgesi vb.) bölgelerde yetişe-

bilen bir bitkidir. İlk kez Hindistan'da

İndus vadisi'nde Harappa’da M.Ö.

2250’de kültüre alındığını, bununla bir-

likte M.Ö. 2000 yıllarında Mezopotam-

ya ve Anadolu’da da tarımının yapıldığı

bildirilmektedir. Susamın orijininin Af-

rika ve Güneydoğu Asya olduğunu, bu

iki yayılış alanına ilaveten susamın oriji-

ninin Anadolu olduğu da bildirilmekte-

dir. Bu nedenle de susam için ülkemiz

de ikincil gen merkezi durumundadır.

Susam, ülkemizde oldukça geniş yayılış

alanına sahip olup, hemen tüm bölge-

lerde üretimi yapılan bir bitki türüdür.

Tohumlarından yararlanılan susam

(Sesamum indicum L.) (n=13) Persona-

tae takımı ve Pedaliaceae familyasına

bağlıdır. Sesamum cinsinin 40 türü bu-

lunmaktadır. Bunlardan 26 adedi yaba-

ni tür, 13 adedi kısmen kültürü yapılan

tür ve sadece bir adedi kültürü yapılan

susam türü (Sesamum indicum L.) olup,

bu türün 2n=2x=26 ve 2n=52 kromozo-

ma sahip iki alt türünün dünyada kültü-

63

rü yapılmaktadır. Alt türlerden (2n=52)

birinin Hindistan, ABD, Japonya ve Ve-

nezuella'da, diğer alttürün (2n=26) ise

tropikal ve ılıman bölgelerde yayılış gös-

terdiği bildirilmektedir (Kabayashi,

1981). Kültürü yapılan susam bitkisi,

kazık köklü, yaprakları yeşil veya koyu

yeşil renkte, dar, uzun parçasız veya

geniş ve parçalı olabilir. Yaprak kenar-

ları dilimli, dişli veya yırtmaçlı veya M.

yırtmaçsız olabilir. Yaprak koltukların-

dan çıkan çiçek sayısına göre tek veya üç

kapsüllü olan bitkideki kapsüller, iki

karpelli (bicarpellatum) veya dört kar-

pelli (quadrocarpellatum)’dir. Kapsül-

lerinde genel olarak ara zarların uçları

açık olduğu için çatlayan tip susamlar

olarak tanımlanmaktadır. Dalsız, az

veya çok dallı (2-10 dal) olan susam bit-

kisinin yaprak ve kapsülleri seyrek veya

çok sık tüylü olabilir. Tohumları beyaz,

krem, açık sarı, sarı, koyu sarı, kahve-

rengi, koyu kahverengi, yeşil veya siyah

renkte olup, bin tane ağırlığı genel ola-

rak 2,5-4,0 g civarındadır Çiçek morfo-

lojisi, 5 çanak ve 5 taç yaprağı olup; bir ta-

nesi dumura uğramış, 2’si uzun 2’si kısa

4 adet erkek organ bulunmaktadır. Su-

samda döllenme autogamdır, %4-5 allo-

gam olabilmektedir.

Türkiye susam genetik kaynakları

materyali taşıdığı varyasyon nedeniyle

önem taşımakta ve ıslah materyali ola-

rak kullanılmaktadır Ülkemiz, susamın

ikinci gen merkezi olması nedeniyle ge-

netik çeşitlilik açısından da büyük

öneme sahiptir. Ülkemizde başta Akde-

niz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölge-

leri olmak üzere hemen hemen tüm böl-

gelerimizde yetiştirilebilmektedir. Tür-

kiye’nin 28 ilinden toplanan ve Ege Ta-

rımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE), Me-

nemen, İzmir’de bulunan Ulusal

Tohum Gen Bankası'nda muhafaza edi-

64

len 90 adet susam örneği üzerinde yap-

tıkları morfometrik karakterizasyon ça-

lışmasında, örneklerin morfolojik ben-

zerlik ve farklılıklarını analiz etmişler-

dir. Bu örneklerde tüylülük ve üzerinde

çalışılan 46 karakter bakımından geniş

bir varyasyon saptanmıştır. Türkiye

susam gen kaynakları materyalinin içer-

diği varyas-

yon ve bu ma-

teryale ilişkin

elde edilen so-

nuçlar ıslahçı

ve ag ro no-

mistler için de

ö n e m t a ş ı-

maktadır.

Susam, tro-

pik, subtropik

iklim kuşağı

v e u y g u n

mikro klima

bölgelerinde

yetiştirilen bir

bitkidir. Ülke-

mi zin su sa-

mın ikinci gen

merkezi olma-

sı nedeniyle

büyük bir ge-

netik çeşitlili-

ğe sahiptir. Bu nedenle de susam ülke-

mizde başta Akdeniz, Ege ve Güneydo-

ğu Anadolu Bölgeleri olmak üzere

hemen hemen tüm bölgelerimizde ye-

tiştirilebilmektedir

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynak-

ları Projesi kapsamında yürütülen sür-

vey-toplama çalışmaları ile ülkemizde

susamın Edirne’den Diyarbakır’a,

Muğla’dan Kars’a kadar birçok ilimizde

(Adana, Adıyaman, Afyon, Antalya,

Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bitlis, Bursa,

Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne,

Elazığ, Eskişehir, Gaziantep, Hatay,

İçel, İzmir, Kahramanmaraş, Karaman,

Kars, Kırklare-

li, Kü tah ya,

Malatya, Ma-

nisa, Mardin,

Muğla, Siirt,

Şanlıurfa, Şır-

nak, Tekirdağ,

Uşak) ekimi-

nin yapıldığı

saptanmıştır.

Susam ül-

kemizde sahil

kuşağında 5

m’den Doğu

Anadolu Böl-

gesinde 1500

m yükseltilere

kadar birçok

yö re de ekil-

mektedir. Ana

ve ikinci ürün

olarak; üretim-

de yer alan çe-

şitlerin genel olarak populasyon niteli-

ğinde yerel çeşitler olması, buna karşılık

yüksek verimli, tescilli çeşitlerin üretim-

de yeterince yer alamaması susam üreti-

minde verimi ve üreticinin gelir artışını

sınırlayan faktörlerin başında gelmekte-

dir. Farklı yörelere adapte olabilen,

uzun boylu, bol dallı, bol kapsüllü, kali-

65

teli, tescilli ve sertifikalı çeşitlerin üre-

timde yer alması yüksek verim açısın-

dan önem taşımaktadır.

Ayrıca, yetersiz toprak hazırlığı,

ekim tekniklerindeki yetersizlik, gübre-

lemenin yeterli düzeyde uygulanmayı-

şı, özellikle serpme ekimden kaynakla-

nan yabancı ot sorunu, aşırı sulama, ma-

kineli hasadın ugulanamayışı, yüksek iş-

çilik maliyeti, pazarlama, hastalık ve za-

rarlılar, özellikle toprak kaynaklı pato-

jenlerin (Fusarium spp., Macrophomina

spp. vb.) neden olduğu solgunluk ve ku-

ruma hastalıkları ile phyllody önemli

ürün eksilişlerine neden olmaktadır

Susamda birçok hastalık etmeni bu-

lunmaktadır. Ancak, ülkemizde de gö-

rülen ve zaman zaman sorun olan hasta-

lıklar solgunluğa neden olan Fusarium

sp., kömürümsü çürümeye neden olan

Macrophomina sp. ve kapsüllerin oluş-

masını önleyen bir mikoplazma hastalı-

ğı olan Philloidy sayılabilir ETAE’de

susam ıslah çalışmalarında, gözlem bah-

çesinde özellikle Fusarium sp. ve Mac-

rophomina sp. etmenleri izole edilmesi

ve susam materyal üzerinde etkin olma-

ları nedeniyle, gözlem bahçesinde bu

hastalıklar açısından; melez materyalde

118, sarı susam grubunda 144 ve beyaz

susam grubunda ise 187 adet tek bitki se-

çilmiştir ETAE’de yürütülen bir araştır-

ma ile Philloidy hastalığının tohumla bu-

laşmadığı saptanmıştır.

Susamın fide devresini atlattıktan

sonra kurağa dayanıklı bir bitki olduğu,

ancak kuraklığın susamda gelişmeyi

azalttığı bildirilmektedir (Beech, 1985a,

b). Ayrıca yağışın az olduğu, sulama im-

kanlarının bulunmadığı ve kurak koşul-

larda susam veriminde önemli azalma-

lar olduğu ve bu durumun susam üreti-

minde başta gelen problemlerden oldu-

ğu bildirilmektedir Uygun çevre koşul-

ları altında üretilmesi sonucu birim

alanda 100-150 kg/da değerine ulaşıla-

bilmiştir.

Bazı susam çeşitlerinin Menemen ko-

şullarında performanslarının belirlen-

mesine yönelik olarak yürütülen araş-

tırmada; sarı susam grubu denemelerin-

de en yüksek verim değerleri; TUR-

S90’dan 247-272 kg/da; beyaz susam

grubu denemelerinde ise 279 kg/da ola-

rak TUR-S211’den elde edilmiştir. Sarı

susam grubunda en düşük verim değeri

sarı ve beyaz susam grubu denemele-

rinde sırasıyla 130,4 kg/da ile 2009 yılın-

66

da Özberk ve 149 kg da ile Osmanlı 99 çe-

şitlerinden elde edilmiştir. Çalışmada

fizyolojik olum gün sayısı değerleri çeşi-

de göre 90-105 gün arasında saptanmış-

tır. Bu çalışmadan elde edilen bulgular,

ıslah edilmiş-tescilli çeşitlerimizin üre-

timde daha yaygın olarak yer alması ile

ülkemizde susamda üretiminde ortala-

ma 73,8 kg/da olan verim değerinin

%100 artırılabileceğini ortaya koymak-

tadır. Yüksek performansa sahip çeşitle-

rin üretimde yer alması sonucu üretim-

deki artış susam ithalatının da azalaca-

ğını açık olarak göstermektedir

1999 yılında ETAE Susam Islah

Programında geliştirilen beş adet beyaz

susam çeşidi (Kepsut 99, Cumhuriyet

99, Osmanlı 99, Tan 99, Orhangazi 99);

2012 yılında da iki adet sarı susam çeşidi

(Tanas ve Sarısu) tescil ettirilmiş ve bun-

ların elit tohumluk üretimi yapılmıştır

(Tan, 2012; Tan ve ark., 2013; Tan, 2015a,

b; Tan ve ark., 2015a, b). Ülke geneline

bakıldığı zaman, ETAE’nin çeşitleri ya-

nında, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma

Enstitüsü (BATEM)’nün 6 çeşidi (Bay-

dar 2001, Gölmarmara, Muganlı 57, Öz-

berk 82, Batem-Uzun ve Batem-Aksu),

Akdeniz Üniv. Ziraat Fakültesi’nin 1 çe-

şidi (Birkan) ve Gap Tarımsal Araştırma

Enstitüsü (GAPTAEM)’in 3 çeşidi, (Ars-

lanbey, Boydak ve Hatipoğlu) bulun-

maktadır.

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ta-

rafından yürütülen demonstrasyon ça-

lışmalarında tescilli çeşitlerden Kepsut

99, Osmanlı 99, Cumhuriyet 99, Tan 99

ve Orhangazi 99 çeşitleriyle ülkemizin

birçok ilinde çeşit demonstrasyonları ku-

rulmuştur. Elde edilen verilere göre, Ber-

gama’dan 150-180 kg/da, Aydın-

Merkez (Kardeşköy)’den ikinci ürün ko-

şullarında 115-176 kg/da, Aydın’da

ikinci ürün koşullarında farklı çeşitler-

den 42-120 kg/da Muğla’da ise 65 -70

kg/da, Manisa – Gördes’te birinci ürün

koşullarında 20-51 kg/da; Manisa –

Soma (1. lokasyon) birinci ürün koşulla-

rında 200 – 240 kg/da; Manisa-Soma (2.

lokasyon) birinci ürün koşullarında 125-

175 kg/da; Manisa-Merkez’de birinci

ürün koşullarında 104-162 kg/da verim

değerleri elde edilmiştir. 2015 yılında

Kepsut 99, Osmanlı 99, Cumhuriyet 99

67

ve Orhangazi 99, Sarısu ve Tanas çeşitle-

riyle İzmir, Balıkesir, Burdur, Çanakka-

le, Manisa ve Muğla illerinde yürütülen

çalışmalarda ise yerel çeşide göre %50-

100 verim artışı sağlanmıştır. Susam üre-

timinde makineli hasat yüksek işçilik gi-

derleri ve hasadın daha kısa sürede ta-

mamlanması açısından büyük önem ta-

şımaktadır. Dikkate alındığında maki-

neli hasat ile de yapılan çalışmada, ma-

kineli hasat maliyetinin elle hasadın %

20’i dolayında olduğu saptanmıştır.

Farklı yörelerden elde edilen sonuçlar in-

celendiğinde üreticilerin üretim teknik-

lerinin yeterli olmayışı verim üzerinde

önemli bir faktör olarak karşımıza çık-

maktadır. Dünya üretiminde, 2013 yılı

verilerine göre 9.398.770 ha alandan top-

lam üretim 4.756.752 ton ve ortalama

verim 51 kg/da olarak gerçekleşmiştir.

Dünyada başta Hindistan, Myanmar,

Çin, Nijerya, Uganda, Etiyopya, Nijer,

Burkina Faso, Somali, Tayland, Türkiye

ve Afganistan’da üretilmektedir.

Ülkemizde, yine 2013 yılı verilerine

göre 24.807 ha alanda yapılan üretimde

15.457 ton üretim gerçekleşmiş olup, 62

kg/da verim değeri gerçekleşmiştir. Ma-

nisa ili Türkiye susam tarımının yaygın

yapıldığı önde gelen illerden birisidir.

Bitkisel yağlara gereksinim, nüfus artı-

şına paralel olarak sürekli artma eğili-

mindedir. Ülkemizde, susam ihtiyacı-

nın %15-20’i yurtiçi üretimden sağlan-

makta, geri kalan %80-85’lik kısım ise it-

halat yoluyla karşılanmaktadır. 2008-

2012 yıllarını kapsayan toplam ithalatı-

mız 693.872.563 ABD $; olup yıllık ola-

rak ortalama 140.000.000 $ ithalat için

ödenmektedir.

Üretimin artırılması için sorunların

giderilmesine yönelik tedbirler alınma-

lıdır. Ülkemizde susam üretiminin artı-

rılması; susam üretiminin yetiştirme tek-

nikleri ve üretim alanların uygun yük-

sek verimli sertifikalı tohumluk kullanı-

mıyla mümkün olacaktır. Sorunların

saptanması ve giderilmesine yönelik ça-

lışmalar yapılması ile ülkemizde susam

üretimi artırılabilir. Bu çalışmanın ama-

cını, Manisa bölgesinde ana ve ikici

ürün susam tarımında mevcut durum

ve sorunların araştırılması oluşturmuş-

tur.

Kaynak:

Meltem ÜMMETOĞLU, Tuncer TAŞKIN, A.

Şemsettin TAN, Manisa İl ve İlçelerinde Yetiştirilen

Susam Çeşitlerinin Dağılımı ve Mevcut Durumunun

Araştırılması , Anadolu dergisi, s.25. İzmir, 2015.

68

Anadolu Kültüründe Defne Ağacı


T ürkçedeki “Defne” isminin kay-

nağı antik Daphne söylencesi

olup, bu durum Anadolu’nun özgün bi-

yolojik sürekliliğinin, özgün kültürel sü-

rekliliğinin de kaynağı olduğu görüşü-

müzün en bariz kanıtıdır.

Defne ağacı Laurus nobilis’in ana-

vatanı Anadolu ve Balkanlar’dır.

Bütün yıl koku yayan ender ağaçlar-

dan biridir. Kökeni Anadolu olan ve et-

kili bir kokusu olan defnenin, Anadolu

kökenli kültürleri etkilemesi de kaçınıl-

mazdır.

Hititler, “alanza” adını verdikleri

defne ile ilaç elde etmişlerdir.

Antik dönemde , kendisi de Anado-

lulu olan Apollon’un gözdesi olan bir

ağaçtır defne.

Güneşli yerleri seven bir ağaç olma-

sı , onun Güneş Tanrısı Apollon ile iliş-

kilendirilmesine neden olmuş, her dem

yeşil kalması da onu ölümsüzlüğün sem-

bolü yapmıştır.

Hititlerin Güneş Tanrıçası törenle-

rinde kullandığı güneş kursu motifi,

belki de defne yaprağı dallarıyla ta-

mamlanıyordu. Ne de olsa her devirde

güneşe tutukun bir ağaçtır defne.

Mitolojide Apollon , peri kızı Daph-

ne’yi elde etmek istediğinde, peri kızı

ondan kurtulmaya çalışmış, kurtulama-

yacağını anlayınca Toprak Ana’dan yar-

dım istemiş, Toprak Ana da onu defne

ağacına dönüştürmüştür.

Bunun üzerine Tanrı Apollon, de-

ğerli kahramanların, muhariplerin ve sa-

natçıların başlarına defne yaprakları ta-

kılmasını istemiştir. Antik Yunan ve

Roma’da önemli kişilerin başlarını

defne yapraklarıyla süsledikleri bilin-

mektedir.

Antik çağlarda Apollon tapınakları-

69

nın çevresi defne ağaçlarıyla yeşillendi-

rilmiş olmalıdır. Zira Apollon tapınak-

larında görevli biliciler, geleceği göre-

bilmek ve kendilerine başvuranların is-

teklerini gerçekleştirebilmek için Tanrı

Apollon’a adanmış olan defne yaprak-

larını çiğniyor ve uykuya yatıp (istiare-

ye yatıp) onun kehanet gücüne sahip

oluyorlardı. Kahinden uygun cevabı

alanlar, başlarına bir defne çelengi taka-

rak evlerine gönderiliyorlardı.

Bu ritüel Didim Apollon Tapınağın-

da da uygulanmaktaydı. Defne ağacının

yapraklarında güçlü bir zehir vardır.

Antik çağlarda rahipler bunu çğneyince

kendilerinden geçerler ve delirecekmiş

gibi olurlardı. O zaman aşkın duruma

geçerek biliciliğe başlarlar, gaipten, yani

bilinmeyenden haber verirlerdi. Yani

defne, antik çağlarda Tanrı’ya ulaşma

ve öteki aleme geçiş aracıydı.

Mitolojide Apollon’a özgünlenen

defne ağacı, Osmanlı döneminde efe kül-

türünün totem niteliğindeki kutsal

ağacı olarak konumunu devam ettir-

miştir.

Efe ve zeybek kültüründe bu ağaca

“teknel” denilirdi. Bu ağaç, ölümün ol-

duğu kadar, bedeli ölüm olsa bile vefa-

karlığın da sembolüdür. Efenin yanına,

kızan (genç erkek) kabul edilebilmek

için bir tören yapılır; bu törende sabahın

ilk ışıkları ile dağa çıkılır; merasim so-

nunda, defne ağacına silahlar asılırdı.

Efe ve zeybekler normal zamanlar-

da bu ağacın olduğu dağlarda gezmez-

ler. Tören sonunda bu ağaç ile kızan öz-

deşleştirilir; efe bıçağını bu ağaca saplar

ve “Sözünde durmayanın şu yatağan

böğrüne batsın mı?” diye kızana sorar-

dı.

Kızan adayı bu soruya “Evet” derse

efenin grubuna kabul edilirdi. Böylece

efe, grubuna yeni katılan genç erkeğe

ihanetinin bedelinin ölüm olacağını ha-

tırlatırdı.

70

Ege dağlarında gezen kızanlar da

herhalde bu ağacı gördüklerinde ve ko-

kusunu duyduklarında kızanlığa giriş

töreninde verdikleri sözleri hatırlarlar-

dı. Ağacın keskin ve uyandırıcı kokusu

mesajın unutulmamasını sağlayan bir

hatırlama aracıydı belki de.Efe geleneğinin Ege’nin özgün flo-

rasıyla ilişkisini göstermesi açısından il-

ginç bir ritüeldir bu uygulama. Antik

çağlarda daphne olarak bilinen bu ağa-

cın mitolojideki öyküsü de efelerin ritü-

elleriyle örtüşmektedir.Zira Daphne, Apollon’dan kurtul-

mak, bakire kalabilmek için kendini

defne ağacına dönüştürür. Daphne ken-

disine Artemis’i örnek almaktadır. Artemis tapınmalarında da tapınak-

lara sadece bakire genç kızlar ve bakir

genç erkekler kabul edilirdi. Kızan ve

zeybekler de efenin izni olmadan evle-

nemezlerdi. Kızanların bakir kalmaları,

belli bir amaç için fedakarlıkta bulun-

maları ile teknel (defne) ağacının mito-

lojik hikayesi birbirine paraleldir.Zaten kızanlık töreninin sonunda da

teknel ağacı ile kızanın özdeşleştirilme-

sinin mantığında bu vardır.

Zeybek kültüründe defne ağacının

kesilmesi ve yakılması hem yasak hem

de günahtı. Bu ağacın yetiştiği yerlerin

bereketli olduğuna inanılırdı. Defne ağa-

cının meyveleri kutsal sayıldığı için bu

meyveyi zeybekler silahlarına sürerler-

di. Böylece onun kendilerini koruyaca-

ğına , silahlarını güçlü kılacağına inanı-

lırdı. Bu ağaca zeybekler arasında “ölüm

ağacı”, yetiştiği dağlara da “ölüm dağı”

denirdi. Bu nedenle zeybekler, zorunlu

olmadıkça bu ağacın bulunduğu dağ-

larda gezmezlerdi.

Hatay ilinde, günümüzde Harbiye

olarak bilinen Roma döneminde Apollo

kültü ile ilgili bir alan olan Daphne, sev-

meye ve sevişmeye özgünleşmişti. Ro-

malı komutanlar, askerlerinin Harbiye

dolaylarına ve defne ormanına gitmele-

rini yasaklamıştı. Bu yasak ile efe ve zey-

beklerin defne ağacının olduğu yerler

gitmemeleri , ondan uzak durmaları bir-

birine benzer uygulamalardır.Defne ağacı Anadolu’da halk ilaçla-

rı yapımında da kullanılır. Roma döne-

minin Adanalı hekimi Dioscorides,

defne yapraklarının mide , ağız yaraları,

71

iltihap ve akrep sokmalarında kullanıl-

dığını belirtmiştir.

Yapraklarının özsuyu antiseptik

olup, karın ağrısı, romatizma, adale

uyuşması hastalıklarında ağrı kesici ola-

rak kullanılır. Ayrıca soğuk algınlığı ,si-

yatik, şeker, kulunç ağrısı, uyuz, çıban,

basur, öksürük ve ülser hastalığında ya-

rarlanılır. Batı Anadolu’da meyveleri

iştah açıcı olarak kullanılmaktadır.

Günümüzde defne ağacının özellik-

le kas ve eklem hastalıklarında kullanıl-

ması, antik dönem ve sonrasında bu ağa-

cın kas gücüyle görev yapan savaşçı in-

sanlara özgünlenmesinin nedenlerinin

de ipucunu vermektedir.

Defne ağacının yukarıda belirtilen

özellikleri onun büyü uygulamalarında

da kullanılması sonucu doğurmuştur.

Her derde deva olarak algıladığından

olacak, Antalya’nın Kale ilçesinde , dal-

larının kabukları soyulmak suretiyle def-

neden nazarlık yapılmaktadır. Besbelli

nazara da iyi gelmektedir defne !

Günümüzde defne ağacı yaprakları

yemeklere tat ve koku vermek için de

kullanılır. Defnenin hoş kokulu yaprak-

ları kurutularak baharat yapılır ,sos ,

çorba ve sirkelerde aroma verici olarak

kullanılır. Defne yaprağı özellikle balık

yemeklerinde tercih edilir.

Defne yaprakları ile meyvelerinden

elde edilen yağ çok kalitelidir. Bu ne-

denle kozmetik ve sabun sanayinde kul-

lanılır.

Defne ağacının, etkili kokusu dola-

yısıyla arı peteklerini, elbise, halı ve ki-

limleri güveden koruma, çamaşırların

güzel kokmasını sağlama gibi işlevlerle

kullanımı da söz konusudur. Türkiye

defne ihracatında dünyada ilk sırada-

dır.

Defne , muhteşem kokusu ve güzel

görünümüyle bütün Anadolu uygarlık-

larında yer edinen ender ağaçlardandır.

Bu yüzden adı binlerce yıldan beri de-

ğişmemiş, ismi farklı kültürleri de birbi-

rine bağlamıştır.

O Anadolu’nun mağrur kızı, bir ide-

ale adanmış yaşamların sembolü, savaş-

çıların ise baş tacıdır.

Kaynak:

Hasan Torlak, Doç. Dr. Galip Akaydın, Anadolu Kül-

türünde Defne Ağacı, Yolculuk Dergisi, 2011 Sayı , 79.

72

Türkiye Bitki Genetik Kaynakları


T ürkiye, çeşitlilik gösteren ekolojik

bölgelere sahip, coğrafi ve iklim-

sel açıdan elverişli bir konumda bulun-

duğundan, ülke hem hayvan hem de

bitki çeşitliliği açısından zengindir. Eko-

lojik çeşitlilik üç bitki coğrafya bölgesi-

nin oluşumuna yansımıştır. Avrupa’da

görülen 11.600 kadar bitki türünün

%75’i Türkiye’de 9500’in üzerinde taxa

ile temsil edilmektedir. Türkiye’nin

bitki örtüsü, önemli yerel kültür bitkisi

türlerinin de birçok yabani akrabasını

kapsamaktadır (örn. buğday, arpa,

nohut, mercimek, kiraz, armut, kayısı,

kestane, Antep fıstığı, vb.). Bunlara ek

olarak, Türkiye’nin bitki örtüsünde eko-

nomik açıdan önem taşıyan birçok ağaç

türü ve tıbbi ve aromatik bitkiler ile sa-

nayi ve süs bitkileri de bulunmaktadır.

Türkiye, ayrıca, Amygdalus türleri, Cu-

cumis melo, C. sativus, Cucurbita mos

hata, C. pepo, Lens culinaris, Lupinus

türleri, Malus türleri, Medicago sativa,

diğer yıllık Medicago türleri, Onobryc-

his viciifolia, Phaseolus vulgaris, Pistac-

hio türleri, Prunus türleri, Pyrus türleri,

Trifolium türleri, Vicia faba, Vitis vinife-

ra ve Zea mays gibi türlerin de mikro

gen merkezidir .

Türkiye, zengin bitki genetik kay-

nakları/bitki çeşitliliği ile önemli ülke-

lerden biridir. Vavilov’un Köken Mer-

kezlerinden ikisi (Yakın Doğu ve Akde-

niz Merkezleri) Türkiye’yi de kapsa-

maktadır. Kuşkusuz, bu Türkiye’nin ya-

bani, geçit ve kültür formlarıyla birçok

bitki türü için Orijin Merkezlerinden

ve/veya Çeşitlilik Merkezlerinden biri

olduğunu göstermektedir. Buna ek ola-

rak, Türkiye antik tarımın başlangıcına

sahne olan kültüre alma merkezlerin-

den biridir.

Türkiye, bitki familyaları, cinsleri

ve türleri açısından zengin bir çeşitliliğe

sahiptir. Türlerin endemizmi oldukça

yüksektir. Türkiye’nin bitki örtüsü,

73

önemli yerel türlerin de birçok yabani

akrabasını kapsamaktadır. Bunlara ek

olarak, Türkiye’nin bitki örtüsünde eko-

nomik açıdan önem taşıyan birçok ağaç

türü ve tıbbi ve aromatik bitkiler ile sa-

nayi ve süs bitkileri de bulunmaktadır.

Türkiye’nin bu zengin bitki çeşitliliği, ta-

rımsal üretimin iyileştirilmesi ve yeni

kaynakların dünyaya tanıtılması için

önemli özellikler taşıyan yeni kaynaklar

sağlamaya devam etmektedir.

Türkiye’nin bitki zenginliği, 9500

bitki türünden 3000’ininin alanda ende-

mik olmasıyla ortaya çıkmaktadır. En-

demik türler ülke geneline yayılmışsa

da, Güney ve Güneydoğu Anadolu’nun

dağlık kesimlerinde baskın olmak

üzere, ülke genelinde bazı alanlarda yo-

74

ğunlaşmaktadır. Trakya’da çok az var-

dır. En yüksek endemik sayısı İran-

Turan Bölgesi’nde ve Akdeniz Bölge-

si’nde görülmektedir. Birçok cins farklı

alanlarda birbirinin yerini alan birbirine

yakın endemikler içermektedir. Ancak,

çok sayıda endemik türün bölgelerin bir-

leştiği veya birbirine geçtiği bitişik böl-

gelerle sınırlı olduğu görülmektedir. En-

demik türlerin bölgelere göre dağılımı

şu şekildedir: İran-Turan (1181), Akde-

niz (1946) ve Avro-Sibirya (256). 1689

cinsin dağılım alanı tespit edilmemiştir.

Ulusal Bitki Genetik Kaynakları Araştır-

ma Programı çerçevesinde, Türkiye’nin

endemik türlerinin toplanması ve mu-

hafazası sürdürülmektedir.

Türkiye, Önemli Bitki Alanları

(ÖBA) için ulusal bir envanter oluşturan

ilk ülke olmuştur ve 122 Önemli Bitki

Alanını listeleyen ve bu alanların doğa-

nın korunması ve karşısındaki tehditler

açısından önemini ortaya koyan Türki-

ye’nin Önemli Bitki Kaynakları 2004 yı-

lında Türkçe olarak yayınlanmıştır (Öz-

hatay ve ark., 2005).

Bitki çeşitliliğinin belirlenmesi ve ko-

runmasına yönelik diğer bir çalışma,

“Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrel-

ti ve Tohumlu Bitkiler)” hazırlanması

olup, kitabın ilk revizyonu 2000 yılında

yayınlanmıştır (Ekim ve ark., 2000).

“Türkiye Ulusal Kırmızı Kitabı” yayını-

nın revizyonu IUCN Akdeniz İşbirliği

Merkezi’nin mali ve teknik desteğiyle

devam etmektedir.

Zengin genetik çeşitlilik, bitki ıslah

programları açısından önem kazan-

maktadır. Yeni çeşitlerin geliştirilme-

sinde, özellikle yerel çeşitler kullanıl-

maktadır. Bitki türlerinin birinci gen ha-

vuzunda yer alan yabani akrabaları da

çeşit ıslahında rahatlıkla kullanılmakta-

dır. Tescil edilen çeşitlerin birçoğu, Tür-

75

kiye’nin bitki genetik kaynakları kolek-

siyonlarından gelmektedir. Sebzelerin,

endüstri bitkilerinin ve yem bitkilerinin

çoğu, Türkiye’nin yerel çeşit koleksi-

yonlarından geliştirilmiştir.

Bitki çeşitliliği ve tür zenginliği Tür-

kiye’nin (1) üç bitki coğrafyası bölgesi-

nin buluşma noktası, birçok ürün/bitki

türünün Menşe Merkezi ve Çeşitlilik

Merkezi, birçok ürünün kültüre alınma

merkezi, türlerde yüksek endemizm,

Avrupa ve Asya arasında köprü ve bir

göç yolu oluşundan kaynaklanmakta-

dır. Bu nedenle, Türkiye mevcut biyolo-

jik ve/veya genetik çeşitliliğiyle olduk-

ça zengin ve ilgi çekici bir bitki örtüsüne

sahiptir. Buna karşın, sosyal, ekonomik

ve çevresel nedenlerle, biyolojik kay-

naklar dahil olmak üzere doğal kaynak-

lar tehditlerle karşı karşıya kalabilmek-

te ve bunların sürdürülebilirliğine yö-

nelik olarak muhafaza ve yönetimi ge-

rekmektedir. Çevresel yıkım, aşırı kul-

lanım, geleneksel kültür bitkilerinin de-

ğiştirilmesi ve tarımın modernizasyonu

gibi etkenler, genetik çeşitliliğin erozyo-

na uğramasına neden olur. Türkiye’nin

bazı bölgeleri, ticaret, ihracat, kentleşme

ve piyasa güdümlü tarım açısından be-

lirli ölçüde değişimler geçirmektedir.

Olumlu etkilerine rağmen, bu değişim-

ler tarımsal biyolojik çeşitliliğin azalma-

sına neden olabilmektedir. Bitkilerde bi-

yolojik çeşitliliğin hem yerinde (in situ)

hem de yeri dışında (ex situ) muhafaza

edilmesi çalışmaları, 1960’lardan bu

yana “Bitki Genetik Kaynakların/Çeşit-

liliğin Muhafazası Ulusal Programı” çer-

çevesinde yürütülmektedir.

Türkiye Anayasası ile biyolojik çe-

şitlilik ve çevre alanındaki yasalar, dü-

zenlemeler ve uluslararası sözleşmeler,

Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin/gene-

tik çeşitliliğin devamına yönelik strateji-

76

nin oluşturulması için gereken yasal çer-

çeveyi sağlamaktadır.

Yabani akrabalar ve yabani türler Tahılların yabani akrabaları ve ya-

bani ataları, buğday (yabani diploid kap-

lıca buğdayı, Triticum boeoticum; yaba-

ni gernik, T. dicoccoides; Aegilops, ara,

(Hordeum spontaneum, H. bulbosum,

H. marinum ve H. murinum), yulaflar

(Avena türleri), ve çavdar (Secale türle-

ri) türlerinden oluşmaktadır. Türki-

ye’de mercimeğin yabani türleri Lens

orientalis, L. nigricans, L. ervoides, L.

montbretii, L. odemensis; Pisum’un ya-

bani ve geçit formları (bezelyenin birin-

cil atası, P. humile; P. elatius) ve

Cicer’in yabani ataları (C. pinnatifidum,

C. echinospermum, C. bijugum, C. reti-

culatum) görülmektedir. Türkiye’nin

bitki örtüsünde oldukça zengin tıbbi,

aromatik ve süs bitki türleri vardır. Süs

bitkileri içerisinde, çok yıllık, iki yıllık

ve yıllık, odunsu ve otsu, soğanlı yumru

bitkiler çokça bulunmaktadır. Süs bitki

türlerinin çoğunluğu, yaprak döken ça-

lılıklar arasında ve yaprak döken ağaç-

ların altında veya çalılıklar ve/veya ka-

yaların arasında dağınık bir şekilde

doğal habitatta bulunur. Süs bitki türle-

rinin çeşitliliği, Türkiye’nin topografya

ve iklim çeşitliliğiyle doğru orantılıdır.

Tıbbi ve aromatik bitkiler için de aynı

durum geçerlidir. Bu bitki grupları ara-

sında da endemizm oranı oldukça yük-

sektir.

Sebzelerin pek çoğu Türkiye orijinli-

dir. Yabani Brassica türleri yanında ya-

bani Raphanus raphanistrum, yabani ke-

reviz, Apium graveolens; yabani pancar

B. maritima ve diğer Beta türleri; yabani

havuç, Daucus türleri; yabani roka

Eruca türleri; yabani marul, Lactuca tür-

leri ve yabani hardal, Sinapis türleri

sebze veya salata bitkisi olarak yaygın

bir şekilde kullanılan yabani sebzelere

örnektir. Birçok diğer yabani bitki türü

de salata ve sebze bitkileri olarak kulla-

nılmakta ama henüz çeşit geliştirmede

kullanılmamaktadır. Türkiye’de, yerli

meyve ağaçları da bulunmaktadır. Kes-

77

tane (Castanea sativa), zeytin (Olea

europea) ve ceviz (Juglans regia) gibi tür-

ler değerli genetik kaynaklarındandır.

Elma (Malus türleri), armut (Pyrus tür-

leri) ve erik (Prunus türleri) meyveleri-

nin yabani akrabaları da Türkiye’de bu-

lunmaktadır.

Yabani Antep fıstığı türleri, yabani

fındık Corylus türleri, yabani erik Pru-

nus spinosa, P.divericata; yabani kızıl-

cık Cornus sanguinea, yabani armut

Pyrus elaegrifolia ve diğer Pyrus türleri

ve yabani badem Amygdalus türleri Tür-

kiye’de bulunan yabani meyve ağacı

formlarının örnekleridir. Vişne ve kiraz

da yerli meyvelerdir. Bunların yabani

türleri özellikle de Türkiye’nin Kuze-

yinde görülmektedir. Meyve ağaçları-

nın bu yabani akrabalarının çoğu, anaç

olarak da kullanılabilmektedir. Yabani

çilek, Fragaria türleri; yabani böğürtlen,

Rubus türleri gibi başka yabani meyve

türleri de bulunmaktadır. Otlak çayırla-

rı ve baklagillerin yabani akrabaları da

Türkiye’de yaygındır. Doğal otlaklar ve

meralar, yüksek genetik çeşitlilik sergi-

ler. Bu nitelikler, mevcut olanlardan

daha üstün ekolojik otlak popülasyon-

larının ortaya çıkmasını sağlamış olup

bu türler, asgari ileri seleksiyon ve ıslah

yoluyla ticari kültür bitkilerine dönüş-

türülebilir. Ancak, bu türlerin çoğu aşırı

otlatmadan dolayı genetik erozyon teh-

didiyle karşı karşıyadır.

Yerel ve eski çeşitler

Yerel çeşitler, bitki türlerinin kültü-

re ilk alındığı alanlarda görülmektedir.

Türkiye, bitkilerin kültüre alındığı yer-

lerden biri olarak önem taşımaktadır.

Bu nedenle, Türkiye’de kendine özgü ni-

78

tane (Castanea sativa), zeytin (Olea

europea) ve ceviz (Juglans regia) gibi tür-

ler değerli genetik kaynaklarındandır.

Elma (Malus türleri), armut (Pyrus tür-

leri) ve erik (Prunus türleri) meyveleri-

nin yabani akrabaları da Türkiye’de bu-

lunmaktadır.

Yabani Antep fıstığı türleri, yabani

fındık Corylus türleri, yabani erik Pru-

nus spinosa, P.divericata; yabani kızıl-

cık Cornus sanguinea, yabani armut

Pyrus elaegrifolia ve diğer Pyrus türleri

ve yabani badem Amygdalus türleri Tür-

kiye’de bulunan yabani meyve ağacı

formlarının örnekleridir. Vişne ve kiraz

da yerli meyvelerdir. Bunların yabani

türleri özellikle de Türkiye’nin Kuze-

yinde görülmektedir. Meyve ağaçları-

nın bu yabani akrabalarının çoğu, anaç

olarak da kullanılabilmektedir. Yabani

çilek, Fragaria türleri; yabani böğürtlen,

Rubus türleri gibi başka yabani meyve

türleri de bulunmaktadır. Otlak çayırla-

rı ve baklagillerin yabani akrabaları da

Türkiye’de yaygındır. Doğal otlaklar ve

meralar, yüksek genetik çeşitlilik sergi-

ler. Bu nitelikler, mevcut olanlardan

daha üstün ekolojik otlak popülasyon-

larının ortaya çıkmasını sağlamış olup

bu türler, asgari ileri seleksiyon ve ıslah

yoluyla ticari kültür bitkilerine dönüş-

türülebilir. Ancak, bu türlerin çoğu aşırı

otlatmadan dolayı genetik erozyon teh-

didiyle karşı karşıyadır.

Yerel ve eski çeşitler

Yerel çeşitler, bitki türlerinin kültü-

re ilk alındığı alanlarda görülmektedir.

Türkiye, bitkilerin kültüre alındığı yer-

lerden biri olarak önem taşımaktadır.

Bu nedenle, Türkiye’de kendine özgü ni-

79

teliklere sahip yerel çeşitlerin yanı sıra,

oldukça farklılık gösteren kültür bitkile-

ri de vardır. Ancak, yeni çeşitlerin yay-

gınlaştırılması, azotlu gübrelerin kulla-

nılması ve tarımda artan ticarileştirme

oranı yerel bitki (yerel ve eski çeşitler)

üretiminin alanını daraltmıştır. Yüksek

verimli modern kültür bitkileri çeşitleri

baskın olsa da, yerel çeşitler bazı bölge-

lerde hala ekilmektedir. Örneğin, mo-

dern buğday genel olarak Batı Anado-

lu’nun sulanmış ve vadi tabanı arazile-

rinde yoğunlaşırken, çiftçiler kendi

hane kullanımları için yerel ekmeklik ve

durum buğdayı üretimine hala devam

etmektedir. Diploid kaplıca buğdayı Tri-

ticum monococcum (siyez, ıza) ve tet-

raploid gernik buğdayı Triticum dicoc-

cum (çatal siyez) Kuzeybatı ve

Kuzey Doğu Anadolu’da bazı çiftçi-

lerce yetiştirilmektedir. İki sıralı ve altı

sıralı arpa yerel çeşitleri de Türkiye’de

yetiştirilmektedir. Yulaf ve çavdar yerel

çeşitleri Anadolu’da artık ender olarak

ekilmektedir. Baklagil yerel çeşitleri, ol-

dukça yüksek genetik çeşitlilik düzeyle-

rini korumaktadır. Büyük ve küçük da-

neli yerel kırmızı ve yeşil mercimek çe-

şitleri de çiftçiler tarafından yaygın ola-

rak yetiştirilmektedir. Tarla ve bahçe be-

zelyesi ile bakla yerel çeşitleri, nohut ve

fasulye de, Türkiye’nin önemli yerel çe-

şitlerindendir.

Türkiye bazı sebzelerin de mikro

gen merkezidir. Çok sayıda sebze türü

Anadolu’dan köken almıştır. Farklı eko-

coğrafik bölgelere doğal uyum sağlama

süreci ve çiftçilerin seçimlerinden dola-

yı, yerel sebze çeşitleri bir bölgeden di-

ğerine büyük değişkenlik sergilemekte-

dir. Özellikle de Türkiye’nin ücra alan-

larında, ev bahçelerinde yetiştirilen

sebze türlerinde, kullanılan geleneksel

tarım yöntemi, bazı türlerin bir araya ge-

tirilmesinden kaynaklanan melezlen-

meler farklı formların oluşmasında

önemli rol oynamaktadır.

Kaynak:

Türkiye Bitki Genetik Kaynakları Ve Muhafazası , A.

Tan, Anadolu Dergisi, 2010, S. 20, İzmir.

sarialtin - turgutlutb.org.tr · son 2 yılın en güçlü yatırım artışı bu son çeyrekte...

Documents