YÜZ NAKLİ SONRASI HEMŞİRELİK BAKIMI

OLGU SUNUMUHAVVA DEMİRCAN

PLASTİK CERRAHİ ve REKONSTRÜKSİYON KLİNİK SORUMLUSU

HEMŞİRESİ

İnsan vericiden alınan anatomik ve yapısal birimlerden oluşan ve birden fazla doku içeren,

Nakil sonrası işlev görebilmesi için kan damarlarının birleştirilmesi ile kanlanması sağlanan

KOMPOZİT DOKU NAKLİ

Sinirlerin birleştirilmesi ile hareket ve duyu kazandırılan,

Kan dolaşımına ihtiyacı olan ve kan dolaşımının olmadığı sürenin kısa olması gereken,

KOMPOZİT DOKU NAKLİ

Alıcı tarafından reddedilme olasılığı olan ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçların kullanılmasını gerektiren,

Vaskülarize kompozit allogreft olarak tanımlanan, yüz, el, ayak, gırtlak, karın ön duvarı, ince barsak, vb. gibi birden fazla doku içeriği olan yapıların uygun insandan alıcıya naklidir.

KOMPOZİT DOKU NAKLİ

Dünyada ilk yüz nakli 2005 yılında Fransa’da İ.D isimli hastaya yapılmıştır.

ÜLKEMİZDE KOMPOZİT DOKU NAKLİÜlkemizde ilk kompozit doku nakli, çift kol nakli olarak, Prof. Dr. Ömer Özkan ve ekibi tarafından Eylül 2010 tarihinde Akdeniz Üniversitesi Hastanesi’nde yapılmıştır. Ülkemizde toplam 10 tane kompozit doku nakli yapılmış ve bunlardan 7 tanesi hastanemizde gerçekleşmiştir

ÇİFT KOL NAKLİ

RAHİM NAKLİ

ÇİFT KOL VE BACAK NAKLİ

YÜZ NAKLİ (5 TANE )

BU NAKİLLERİMİZ

Tıbbi öyküsü

Hemşirelik bakımı

Taburculuk eğitimi

İÇERİK PLANI

Hastanın adı soyadı:T.Ç.

Cinsiyeti:Erkek

Yaş:35

Eğitim durumu:İlkokul

İşi:Bahçıvan

Medeni durumu:Bekar

OLGU SUNUMU

3,5 yaşındayken ocakta yanan ateşin üzerine düşen hastanın yüzünün tamamı, saçlı derinin bir kısmı ve bir kulağı yanmış.Yapılan tedavilerden sonra 5 kez rekostüktif düzeltme yapılmış. Ancak yüzünde beklenilen değişiklik olmamış.

TİBBİ ÖYKÜSÜ

► İnsanların yüzüne baktıkları zaman korkmaları, acımaları, başlarını çevirmeleri, çocukların çığlık atarak uzaklaşmaları onu çok üzmüş.

Hasta yüz nakli ile ilgili haber ve bilgileri internetten ve medyadan araştırmaya başlamış. Türkiye’deki ilk yüz nakli haberini izleyince kesin olarak nakil olmaya karar vermiş. Şubat 2012 tarihinde nakil olmak için Akdeniz Üniversitesi Hastanesine müracaat etmiş. Üç ay boyunca

preop tetkik ve hazırlık aşamalarından sonra uygun donör’ün bulunmasıyla 15 Mayıs 2012 tarihinde hastamıza tam yüz nakli yapılmıştır.

T.Ç. İsimli hastaya tüm derisi, kasları, göz kapakları, göz yaşı kanalı, saçlı deri ve sağ kulak nakli yapılmıştır.

TIBBİ ÖYKÜSÜ

PREOPERATİF DÖNEMDE YAPILAN HAZIRLIKLAR

Rutin anestezi tetkikleri

Doku testleri

X-Ray

Transplant taramalar (Eliza, HIV, CMV,

HLLA...)

Kan grubu tayini

Bilimsel komisyon onayı

Hastamız 3 ay boyunca sosyal, fiziksel ve

psikolojik yönden belli aralıklarla görüşmeler

yapılarak yüz nakli için hazırlanmıştır.Hastaya

immunsüpresiflerin yan etkileri anlatıldı, operasyon

için onam alındı.

YOĞUN BAKIM SÜRECİ

Hasta 14 saat süren operasyonun ardından

reanimasyon yoğun bakıma çıkartıldı.

Monitörizasyonu yapılıp sıvı elektrolit

dengesini sağlamak için % 0,9+% 5

dekstroz mayi takıldı. Yerine göre konulması

gereken elektrolitler planlandı.

Hastaya semi fowler pozisyonu verilerek

yüzdeki flebin immobilizasyonu uygun

şekilde sağlandı.

YOĞUN BAKIM SÜRECİ İlk yarım saat içinde vital bulguları alınıp,

idrar miktarı ve IV sıvıları (% 0,45 NaCI)

kayıt edildi.

Vazodilatasyonu sağlamak ve doku

perfüzyonunu artırmak için nakil yapılan

yüze ışık kaynağı tutuldu

Hastanın vücut ısısı 36,5 C˚ sağlandı.

Hekim istemine göre immunsüpresif

tedaviye hemen başlandı.

HEMODİNAMİSİ

Hastamıza 48x1 ANTAS ve SPO2 takibi

yapıldı.

Saatlik AÇT yapıldı.

Hekim istemine göre hastanın IV mayileri,

kan, (5 ünite RBC, 3 ünite TDP) ve tedavileri

(ATG, antibiyotikler, steroid …..) uygun

şekilde verildi .

Postoperatif 1. günde T tüp ile mekanik

ventilatörden ayrıldı.

Post-op 2.günde trakeostomisi çekildi.

Hasta post-op 3. günde spontan solunumda

oryante olarak kliniğimize transportu sağlandı

.

Hastayla yazarak ve beden dilini kullanarak

iletişim kuruldu(T.Ç. başını hareket ettirmeden

iletişim kurması istendi.)

İZOLE ODA HAZIRLIĞI

Hasta için tek kişilik oda hazırlandı. Odanın

temizliği ve dezenfeksiyonu sağlandı.

Odaya oksijen ve aspirasyon sistemi kurduruldu,

monitör hazırlandı.

2 adet ışık kaynağı kondu

Hastaya kullanılacak ilaç ve malzemeler

hazırlandı.

Hastaya özel tansiyon aleti, steteskop, pals

oksimetri cihazı ve infüzyon pompası konuldu.

İZOLE ODA HAZIRLIĞI

Odada bir adet buzdolabı ve TV bulunduruldu.

Odanın dışına hemşire bakım dosyası,eldiven,

maske, gömlek ve el dezenfektanı konuldu.

Takip panosu oda içine asıldı. Sonuçlar

buraya hekim tarafından kayıt edildi.

İZOLE ODA HAZIRLIĞI

Sessiz ve güvenli bir ortam olmasına dikkat

edildi.

Odaya giriş çıkışı önlemek için 24 saat

güvenlik görevlisi bulunduruldu.

Odanın içindeki banyonun aynasının üzeri

kapatıldı.

HASTANIN SERVİSE KABULU

TRANSPLATASYON SONRASI HEMŞİRELİK BAKIMININ AMACI

Komplikasyonun önlenmesi ve erken devrede

tanınmasına, tedavi edilmesine yönelik

girişimleri planlayıp uygulamak.

Yeni yüzünü en etkin düzeyde kullanmasını

sağlamak.

TRANSPLANTASYON SONRASI HEMŞİRELİK BAKIMI

Hastanın hemodinamisini sürdürmek.

Yeni yüzü ile uyumunu sağlamak ve yaşam

kalitesini arttırmak için psikolojik destek

sağlamak .

HASTANIN SERVİSE KABULU Hasta postoperatif 3. günde genel

durumunun iyi olması nedeniyle

servisimize transport edildi.

Kendisi için hazırlanan izole odaya alındı.

Hastanın monitörizasyonu yapılıp IV

sıvılarının devamı sağlandı.

Vital bulguları, IV sıvıları (% 0,45 mayi ,

ATG , antibiyotik , steroid…) idrar miktarı

kayıt edildi.

Hasta güvenliği için yatak kenarları

kaldırıldı .

HEMODİNAMİ

Hastanın yaşam bulguları saatlik izlendi.

TA:143/87 mmHg, Nbz: 96/dk, Sol:24/dk,

A:36.8C

Aldığı Çıkardığı Takibi saatlik izlendi.

Hekimle birlikte hastaya semi fowler

pozisyonu verilerek yüzdeki flebin

immobilizasyonu sağlandı.

HEMODİNAMİ

Hekim istemine göre hastanın antibiyotik ve

immünsüpresif ilaçları doğru dozda ve

planlanan şekilde verildi.

Hastanın her sabah kan örnekleri

(hemogram, cd3, Tacrolimus bun, kreatinin,

elektrolitler, CRP, alt, ast, pt, inr) alındı.

Sonuçlar hekim tarafından panoya

kaydedildi.

POSTOP SÜRECİ Hastanın postop 22. günde pitozis (göz kapağı

kaldırılması) ameliyatı uygulanarak görmesi sağlandı.

Ameliyat esnasında takılan nazolakrimal kanalın

açıklığını sağlayan dren 3. ayın sonunda çekildi.

Hastanın postop 68. gününde kan şekeri yükseldi

(TKŞ:287 endokrin ABD’den konsültasyon istendi.

Günde 7x1 kan şekeri takibi yapıldı.

Diyet diabetik gıdaya dönüştürüldü.

Novanorm tb başlandı. Bir hafta içerisinde kan şekeri

normale döndü.

Santral katater ve foley sonda bakımı su ve

sabunlu su ile 1x1 şeklinde yapıldı.

Katater ve insizyon bölgeleri enfeksiyon

bulguları yönünden her gün gözlemlendi.

Hasta katateri enfeksiyon riski yönünden en

kısa zaman hekim tarafından çekildi.

Hastaya takılan IV kataterin üzerine tarih

yazıldı 72 saatte bir değiştirildi.

ENFEKSİYONU ÖNLEMEK

Hastaya günlük silme banyosu yapıldı.

Bakımlar hasta ve yakınına anlatılarak yapıldı,

onların da katılımı sağlandı.

Günlük 4x1 göz damlaları düzenli damlatıldı.

Öz bakım ihtiyaçları karşılandı.

(Banyo,traş,ağız bakımı sodyumbikarbonat ile

yapıldı.Mikostatin damla 4x1 kullanıldı.)

Hasta ve yakınına kişisel hijyenin önemi

anlatıldı.

ENFEKSİYONU ÖNLEMEK

SERVİSTE KULLANILAN İLAÇLAR

İmmünsüpresifler: Prograf caps, Cellcept tb, Prednol

ampul , Deltacortyl tb, ATG flk .

H2 reseptörüantagonisti ve bronkodilatörler: Ulcuran

amp. Omeprol cps .Asist amp.

Antikoagulan: Clexan 0,4

Antibiyotikler, Antiviral, Antifungal: Tazocin flk, Bactrim

tb, Meronem flk, Cosmofungin flk, Cmevene flk,

Valcayt tb

Göz ilaçları: Kemicettin pom. Gentagutt dam. Exocin

coll, Refrech coll. Siccopos jel. Nevanac gutt.

Diğer ilaçlar: Diltizem tb, Parol tb, Novanorm tb

İMMUNSÜPRESYON: İdeal doku uyumlu donörler

bulunsa bile organ reddi olmaması için immunsüpresyon

tedavi gerekir.

CELLCEPT: T ve B lenfositlerinin çoğalmasını önler.

Lökopeni(%5), GİS kanama ya da perforasyon, şiddetli

bulantı, kusma görülebilir (Hastamıza ilacın emilimini

arttırmak için aç karnına verildi).

TACRALİMUS: Organ reddinin önlenmesinde primer

immünsüpresyonda endikedir. HT, böbrek fonksiyon

bozukluğu, KCFT bozukluk, diyabet, ellerde titreme,

uyku bozuklukları görülebilir (Yemekten 2-3 saat sonra

portakal suyuyla verildi).

RAHAT SOLUNUM

Hastanın kliniğe kabulünde T.Ç. ye semi

fawler pozisyonu verilerek solunum hızı

ve derinliği değerlendirildi.

Monitörize edilerek takip edildi.

Saatlik SPO2 takibi yapıldı.

Lüzum halinde O2 verildi.

Solunum sıkıntısı gözlenmedi.

BESLENME Postop 7. günde sulu gıda şeklinde beslenmeye

başladı (nötropenik gıda)

14.günde katı gıdaya geçti. Enteral beslenme

için diyetisyenle işbirliği yapıldı.

Hastanın besin değeri yüksek proteinden

zengin gıdalarla beslenmesi sağlandı.

Steroid ilaçların iştahı artırabileceği konusunda

bilgi verildi.

İmmunsüpresif tedavinin GİS üzerine yan

etkileri izlendi (bulantı, kusma, hazımsızlık)

MOBİLİZASYON

Hasta postoperatif 10. günde destekle mobilize

edildi.

Hasta ve yakınına mobilizasyon ve önemi

konusunda bilgi verildi.

Hastanın yüzündeki flebine postop 20.

günden itibaren fizik tedavi uygulanmaya

başlandı.

Hasta yeni yüzüyle karşılaşmadan önce

Psikiyatristten destek alındı düzenli aralıklarla

görüşmeler sağlandı.

UYKU DÜZENİNDE BOZULMA

Hastanın evdeki uyku düzeni öğrenildi (gece 6-

7 saat)

Hastanın uyumasına engel olan sebepler

araştırıldı (Yüzündeki flebe zarar verme

korkusu, tedavi yoğunluğu, yeni yüzüyle

yaşamında nelerin değişebileceği merakı…)

Hastanın kendini ifade etmesine ve

endişelerini anlatmasına izin verildi.

DOKU PERFÜZYONUNDA BOZULMA RİSKİ

Doku perfüzyonunu düzenli sağlamak için,

Hastaya hekimle birlikte semi fawler pozisyonu verilerek

yüze uygulanan flebin immobilizasyonu sağlandı.

Flebin saatlik renk ve ısı takibi yapıldı. Değişiklikler

hekime bildirildi.

Uygulanan flebin perfüzyonunu artırmak ve ısısını

korumak için ışık kaynağı uygulaması yapıldı.

Hekim istemine göre sıvı ve ilaç tedavileri düzenli uygulandı.

Hastanın geleceğe yönelik endişe ve korkuları

öğrenildi (rejeksiyon korkusu yeni yüzüyle

yaşamında nelerin değişeceği)

Yapılan tüm işlem ve uygulamalardan önce

hastaya yeterli bilgi verildi

Hastaya verilen bilgiler yalın ve anlaşılır

olmasına dikkat edildi.

Hasta ve yakını hastalığı hakkında soru

sormaya teşvik edildi.

BİLGİLENDİRME

BİLGİLENDİRME

Yeni yüzü ile yaşamı nasıl olur sorusuna

duygularını açıklaması sağlandı.

Endişe ve korkularını açıklaması için teşvik

edildi. Hasta ve ailesine destek olundu.

Stresle baş etme yolları hakkında ,

Kendisine yapılan değişikliğin farkında

olabilmesi neler yapması gerektiği konusunda

bilgilendirildi.

TABURCULUK EĞİTİMİ Rejeksiyon riskine karşılık hastada 37.7 0C

üzerine çıkan bir ateşin olması halinde,

AKŞ 100mg/dl üzeri TKŞ 130mg/dl üzeri, TA 140

mmHg üzeri olunca,

İdrar miktarında azalma, idrar yaparken yanma

ve ağrı hissetmesi durumunda,

Yüzünde ısı artışı, kızarıklık, hassasiyet olması

halinde araması gereken telefonlar verildi.

Hastaya ilaçlarını düzenli ve saatine uygun bir

şekilde içmesi söylendi.

TABURCULUK EĞİTİMİ

Enfeksiyon riskine karşı korunması gerektiği,

İmmünsüpresif ilaçların bağışıklığı baskıladığı,

Beslenme ve diyetine dikkat etmesi gerektiği az

pişmiş yemekleri tüketmekten kaçınması

Tuvaletten, yemekten önce ve sonra ellerini yıkaması

,

Ziyaretine gelen kişilerle sarılmaması, öpüşmemesi,

bulaşıcı hastalığı olan kişilerden uzak durması,

Ağız içi hijyenine önem vermesi

İlaçların mutlaka tavsiye edilen doz ve saatte

içmesi gerektiği, ilaç dozunu atladığı zaman ne

yapması ve mutlaka yanında yedek ilaç

bulundurması gerektiği,

Greyfurt suyunu immunsüpresif ilaçların

etkileşimini bozduğu için içmemesi,

TABURCULUK EĞİTİMİ

TABURCULUK EĞİTİMİ Kontroller sırasında ilaç kullanım

çizelgesini yanında bulundurması

konusunda bilgilendirildi,

Seyahat esnasında ilaç kutusunu bagaja

teslim edilmemesi yanında bulundurması,

İlaçları çok sıcak, soğuk ve güneşten

koruması gerektiği konusunda

bilgilendirildi

ÖNERİLEN DİYETE UYMA

Çiğ sebze ve meyvelerin bol suyla iyice

yıkanması

Proteinden zengin beslenmesi

Günde ortalama 2.5 litre sıvı tüketmesi

Hızlı kilo almaması önerildi.

EGZERSİZ Mobilizasyonun önemi

Aşırı efor ve enerji sarf etmesini gerektiren

egzersizlerden kaçınması

Haftada 3-4 kez 30 -40 dk yürüyüş

yapmasının uygun olacağı söylendi.

NAKİL EKİBİYLE İLETİŞİM Her hangi bir değişiklik durumunda haber

vereceği kişiler ve telefonları

Hangi durumlarda sağlık kurumuna gelmesi

gerektiği ve randevuları konusunda hasta

ve ailesine eğitim verildi.

Plastik cerrahi uygulamaları ile insanların

yaşamına dokunularak fizyolojik, psikolojik ve

sosyal boyutlarda yaşam kalitesinin gelişmesi

sağlanmaktadır.

Transplantasyon olan hastaların tedavilere uyum sağlamalarında

yaşamlarını yönetme becerisi kazanmalarında HEMŞİRELİK

BAKIMI’nın önemi büyüktür..