Stj.Dt.İbrahim Şevki BAYRAKDAR

050100042

Protetik restorasyonların periodontal dokularüzerinde, minör dişeti kontur değişikliğinden,kemik kaybı ve cep oluşumuna kadar varabilen farklıboyutlarda doku hasarına neden olduğu bilinmektedir

Yapılan restorasyonun estetiği ve fonksiyonu sağlarkençevre dokulara zarar vermemesi de uzun dönem başarıaçısından oldukça önemlidir.

Periodontal doku yıkımı,

Restorasyonun kenar uyumu ,

Dişeti oluğu içine uzanma miktarı ,

Yüzey pürüzlülüğü ,

Restorasyonun konturu ,

Gövde dizaynı ve geçici restorasyon

ile yakından ilgilidir

Diğer yandan, sabit protetik restorasyonların dişkesimi, retraksiyon ipi yerleştirilmesi, ölçüalınması ve simantasyon gibi yapım aşamalarınında periodontal dokular üzerinde travma oluşturduğuyadsınamaz bir gerçektir .

Oluşan travmanın miktarı dokunun tolere edebileceğisınırlar içindeyse meydana gelen hasar geridönüşümlüdür. Normal şartlar altında, yapım işlemlerisırasında travmaya uğrayan bağlantı epiteli yeni hücreproliferasyonuyla tamir edilir

Restorasyon kenarlarının subgingival lokalize olmasısonucunda iatrojenik periodontal rahatsızlıklar gelişir. Birçok araştırma supragingival kenar yerleşiminiönerse de estetik, dişeti altında çürük, abrazyon ya darestorasyon varlığı ve klinik kron boyu kısa olandişlerde retansiyonu arttırmak gibi sebeplersubgingival çalışmaların daha yaygın olarakuygulanmasına neden oluyor.

Restorasyon kenarlarının ulaşılamayan bir bölgede yeralması etkili bir ağız hijyeninin sağlanamamasına vemikroorganizmaların gelişmesi için elverişli, korunaklıalanların yaratılmasına neden olur. Bu durum sağlıklımikrofloradan hastalık oluşturucu mikrofloraya geçişikolaylaştırır. Subgingival uygulamaların zararlı etkisiniarttıran diğer bir faktör de bu bölgede optimal kenaruyumunun sağlanmasındaki zorluktur. Restorasyonkenarı dişeti altına ne kadar fazla inerse kenaruyumsuzluğu da aynı oranda artacaktır

Subgingival olarak yerleştirilmiş restorasyonlardamikrobiyal dental plağın supragingival sonlananlaraoranla daha fazla biriktiği ve buna bağlı olarak dadişeti hastalıklarının daha fazla görüldüğü birçokaraştırmayla tespit edilmiştir .

Diş preparasyonunun görüşün kısıtlı olduğu birbölgede yapılması, ölçü materyalinin dişeti altındakalan preparasyon bölgesine tam olarak ulaşamaması, restorasyonun oluk içine giren bitim hattındataşkınlıkların ve geniş boşlukların oluşma olasılığınıarttırır. Restorasyon kenarının, dişeti altındamikroorganizmaların geçişi için fizyolojik bir bariyeroluşturan bağlantı epitelinde ve altındaki bağdokusunda mekanik iritasyon oluşturacak kadar uzunyapılması hastalık gelişimini hızlandırır

Birçok yazar subgingival restorasyonların bitiş sınırıaçısından farklı görüş bildirmiştir. Stein , marjinal bitişçizgisinin oluk tabanında yer alması gerektiğini, Nevins ve Silvers alveol tepesinden 3 mm. apikaledoğru yerleştirilmesi gerektiğini, Wilson bağlantıepitelinin koronal en tepe noktasından 0,5 mm aşağıda yerleştirilmesi gerektiğini, Herlands veWeinberg dişeti kenarının bir miktar altında veMarcum dişeti hizasında sonlanması gerektiğindenbahsetmişlerdir.

Subgingival uygulamalarda kenar bitiminin olukiçinde 0,5 mm’den daha derinde sonlanmaması ya dadiğer bir ifadeyle bağlantı epiteline kadar uzanmamasıuzun dönem başarı açısından tavsiye edilmektedir.

Aksi takdirde mikroorganizmalar apikale doğruhareket ederlerken bağlantı epiteli gibi bir bariyerlekarşılaşmayacakları için ataşman kaybı ve dişetiçekilmesi görülecektir .

Histolojik çalışmalar, kısa dönemde meydana gelendişeti çekilmelerinde çekilmeye sebep olanmekanizmanın bağlantı epitelinin travmatizeedilmesinden sonraki 7 gün içinde aktive olduğunugöstermektedir. Klinik açıdan değerlendirildiğinde, restorasyonunun daimi olarak yapıştırılmasından ikihafta sonra restorasyon kenarında dişeti çekilmesitespit edilebilir

Restorasyon yüzeyinin, plak retansiyonunu önlemekiçin mümkün olduğu kadar pürüzsüz ve cilalı olmasıgerekir . Özellikle pürüzlü kenarlar restorasyonunkenar uyumunu bozarak açıkta kalan siman yüzeyininartmasına neden olur . Siman yüzeyinin pürüzlü genelyapısı bu bölgede plak retansiyonunu arttırarak dişetiiltihaplanmalarına neden olur .

Diş kesimi miktarı üstyapı dizaynını direkt olaraketkiler. Yeterli diş dokusu uzaklaştırılmadığında, özellikle kök yüzeyi açıkta olan dişlerde metal destekliporselen restorasyon yaparken materyal dayanımınısağlamak için servikal bölgede diş konturlarınormalden daha hacimli yapılmak zorunda kalınır . Bu durum servikal bölgeden bakteri plağınınuzaklaştırılmasını zorlaştırarak dişeti iltihabına nedenolur .

Geçici restorasyon materyallerinin yüksekpolimerizasyon büzülmesi değerlerine sahip olmasınedeniyle bu materyallerle ideal kenar uyumunusağlamak mümkün değildir . Ayrıca, porözyapılarından dolayı geçici restorasyon materyallerindeplak birikimi daimi restorasyon materyallerine oranladaha fazla miktarda gerçekleşir . Periodontal dokularda plak birikimine bağlı olarak oluşabilecekhasar göz önünde bulundurulduğunda, geçicirestorasyonların mümkün olduğu kadar kısa sürelikullanılması gerekmektedir .

Sabit protetik restorasyonlarda gövde dizaynı ağızhijyeninin sağlanmasına olanak verecek şekildehijyenik olmalıdır . Estetik sebeplerden dolayı gövdealtlarının konkav yapılarak dişeti üzerine oturtulmasıgövde diş etrafında plak kontrolününsağlanamamasına ve yalancı cep oluşumuna nedenolur . Periodontal açıdan herhangi bir sorunlakarşılaşmamak için gövde yüzeyleri hem bukkolingualhem de mesiodistal olarak konveks hazırlanmalıdır. Gövde altı temizliğinin yapılabilmesi için, dişetiyletemas minumum boyutta tutulmalı ve embraşürlergeniş açılmalıdır

Diş kesiminin atravmatik olması sabit protetikrestorasyonun başarısında belirleyici bir unsurdur. Dişkesimi sırasında özellikle dişeti oluğu içinde yüksekdevirde dönen aletlerle çalışırken bağlantı epiteli çokkolay travmatize edilebilir. Bu amaçla, kesimöncesinde oluk tabanına retraksiyon ipi yerleştirilerekbağlantı epitelinin koruma altına alınması tavsiyeedilmektedir

Ancak gerek kesim sırasında bağlantı epitelinikorumak gerekse ölçü öncesinde ölçünün net çıkmasını sağlamak amacıyla retraksiyon ipiyerleştirirken oldukça hassas çalışılmalıdır . Gereğinden fazla kuvvet uygulanması oluk tabanındabağlantı epitelinin yırtılarak biyolojik genişlik olarakifade edilen bağlantı epiteli ve altındaki bağdokusunun toplam yüksekliğinin aşılmasına nedenolur. Bu durum ataşman kaybına ve beraberinde dişetiçekilmesine neden olacaktır.

Dişeti çekilmesinin miktarı uygulanan mekaniktravmanın şiddetiyle doğru orantılıdır . Mekaniktravmadan sonra dentogingingival bileşim iki haftaiçinde tekrar reorganize olur. Reorganizasyon içingerekli olan süre beklenmeden ölçü alınması verestorasyonun bitirilmesi dişeti çekilmesine bağlıolarak restorasyon kenarlarının kısa kalmasıylasonuçlanır

tDiş kesimi sonrasında, travmatize olmuş olukepitelinden ölçü alınmasını takiben akut absegelişimini rapor eden bazı vakalar bulunmaktadır . Neden olarak, sabit protetik restorasyonun yapımaşamalarında biyolojik genişliğin aşılması ve ölçümateryalinin bu bölgeye kaçarak yabancı cisimreaksiyonunun gelişmesi gösterilmiştir. Ölçüalındıktan sonra oluk tabanında artık ölçü materyalikalabileceği göz önünde bulundurularak oluk tabanımutlaka kontrol edilmelidir .

Aynı sebeplerden dolayı, simantasyon işlemindensonra da gerekli kontroller yapılarak siman artıklarıdikkatlice temizlenmelidir .

ÖZET

1) Diş kesimi öncesinde oluk tabanına retraksiyon ipi yerleştirilerek bağlantı epiteli koruma altınaalınmalıdır. 2) Retraksiyon ipi yerleştirilirken biyolojik genişliğin aşılmasına neden olacak gereksiz kuvvetuygulanılmasından kaçınılmalıdır.3) Ölçü alındıktan ve simantasyon işlemi gerçekleştirildikten sonra oluk tabanı kontrol edilerekkalıntılar dikkatlice temizlenmelidir. 4) Gerekli önlemler alınsa dahi oluk içinde çalışırken bağlantı epitelinin rahatlıkla travmatizeolabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle ölçü işleminin reorganizasyontamamlanıncaya kadar yaklaşık iki hafta ertelenmesi restorasyonun başarısı açısından oldukçaönemlidir.5) Subgingival çalışmalarda restorasyonun bitiş sınırı biyolojik genişliğe kadar uzanmamalıdır.6) Diş kesimi yapılırken servikal bölgeden yeterli diş dokusu kaldırılarak plak retansiyonuna nedenolan hacimli restorasyonların yapımı engellenmelidir.7) Plak birikimine bağlı olarak periodontal dokularda oluşabilecek hasar göz önündebulundurulduğunda, geçici restorasyonların mümkün olduğu kadar kısa süreli kullanılmasıgerekmektedir8) Ağız hijyeninin sağlanabilmesi için gövde dişlerin tüm yüzeyleri konveks olarak hazırlanmalıdır.9) Restorasyon takılmadan önce plak retansiyonuna ve beraberinde dişeti iltihabına neden olabilecekyüzey pürüzlülükleri tamamıyla ortadan kaldırılmalıdır.

Dinlediğiniz için teşekkürler…