KILIÇASLAN MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU

LİSESİ

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ-VELİ

İLETİŞİMİ

ABDULLAH BARMAN – SIDIKA TUBA AYDAR

2017

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ-VELİ İLETİŞİMİ

GİRİŞ

İletişim, mesaj ve cevaplardan oluşmaktadır. İki kişi birbirlerini fark ettikleri

anda “iletişim” başlar. Dolayısıyla okul ortamı, yönetici-yönetici, yönetici-

öğretmen, yönetici-veli, yönetici-öğrenci, öğretmen-öğretmen, öğretmen-öğrenci,

öğretmen-veli, öğrenci-öğrenci, öğrenci-veli arasında kurulan ve gelişen iletişimin

yönlendirdiği bir yapıdır.

Bu yapı içerisinde günün büyük kısmını geçiren gençler, yaşamını çok hızlı ve

çok yönlü bir biçimde etkileyen değişimlerle geçirirken, yetişkinler de onları

anlama çabası içerisindedir. Biz yetişkinler, gençlere bazen bir çocuk, bazen de bir

yetişkin gibi davranırız. Bu durum öğrencilerimizde çelişkili duygular yaratır. Genç,

“büyüyüp, bir yetişkinin sorumluluklarını taşımak” ya da “çocuk kalarak,

çocukluğun güvenli, korunan sıcaklığı içinde yaşamak” arasında bocalar durur. Bu

bocalama gençlerimizin yoğun ve karmaşık duygular yaşamasına, kararsızlıklar

arasında kaybolup gitmesine neden olabilmektedir.

Bu nedenle, gençlerle doğru iletişim kurmak, onları sağlıklı birer yetişkin

olma yolunda yetiştirmek, geleceği için isabetli kararlar almasında yardımcı olmak,

hedeflerini belirlemesinde yol gösterici bir rol üstlenmek biz yetişkinlerin

sorumluluğudur.

Öğrencilerimizle birlikte bu yolda ilerlerken de doğru yöntemleri kullanmak,

başarıyı yakalamak için bir zorunluluktur.

Abdullah BARMAN- Sıdıka Tuba AYDAR

Çankaya Kılıçaslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

2017

ÇOCUĞUMU YENİDEN YETİŞTİRMEM MÜMKÜN OLSAYDI

Çocuğumu yeniden yetiştirmem mümkün olsaydı,

Ona işaret parmağımı kaldırıp

Yasaklar koymak yerine,

Parmaklarıyla resim yapmayı öğretirdim.

Hatalarını az düzeltir,

Onunla daha çok yakınlık kurmaya çalışırdım.

Onu sadece gözlerimle izler, saat kısıtlamaları koymazdım.

Daha bilgili olmaya çalışır, daha çok şefkat gösterirdim.

Onunla daha çok yürüyüşlere çıkar, uçurtmalar uçururdum.

Ona karşı ciddi bir tavır içinde olmak yerine,

Onunla oyun oynardım.

Onunla kırlarda koşar, yıldızları seyrederdim.

Onunla daha az çekişir, ona daha çok sarılırdım.

Önce benlik saygısı kazanmalarını sağlar,

Sonra bir ev almaya çalışırdım.

Ona her zaman katı davranmaz,

Onu daha çok onaylar ve yüreklendirirdim.

Güç konusunda daha az ders verir,

Sevgi konusunda daha çok şey öğretirdim.

DİANNE LOOMANS

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ

Eğitim-Öğretim sisteminde, öğrenciye dair olumlu geri bildirimler alabilmek

için, önce “iletişim” sürecini iyi bilmek gerekir. Sınıf ortamında öğretmen ve

öğrenciler birbirleri ile sözel ya da sözel olmayan yollarla iletişimde bulunurlar.

Eğitim ve öğretimi etkili kılabilmek adına “iletişim becerilerinin” ve “iletişim

örüntülerinin” iyi anlaşılması gerekmektedir.

Sınıf içinde çok yönlü bir iletişim gerçekleşmektedir. Çoğu zaman bir öğrenci

için verilen mesajlar, diğer öğrenciler üzerinde daha etkili olabilmektedir. Ayrıca

öğrenci-öğrenci arasında da etkileşim söz konusu olduğu için birçok duygu ve

düşünce aynı anda harekete geçmekte ve dersin akışını etkilemektedir. Bu kadar

yoğun hareketliliğin yaşandığı sınıf ortamında her zaman öğretmenin gönderdiği

mesajlar doğru algılanamayabilir ve sık sık yanlış anlaşılmalar yaşanabilir.

Örneğin, öğretmen öğrencilerine değer verdiğini göstermek ve konuşma

fırsatı vermek için soru sorduğunda, öğrenci öğretmenin kendisini küçük

düşürmek, köşeye sıkıştırmak, kendisinden daha güçlü olduğu mesajını vermek

hatta sınıf içindeki olumsuz tutum ve davranışları nedeniyle öç almak için çok soru

sorduğunu düşünebilmektedir.

Bu durum öğretmenlerin duygu ve düşüncelerini uygun iletişim biçimine

çevirememesi, doğal davranamaması ya da öğrencinin gönderilen mesajları doğru

çözümleyememesi gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Her iki tarafın da iletişim

becerilerinden yararlanamadığını görmekteyiz.

Nedir bu iletişim becerileri?

Nasıl kazanılır?

Öğretmen ve öğrenci arasındaki etkileşimi nasıl yönlendirir?

İletişim, ne söyleyeceğimizi bilmek, bunu ne zaman, nerede ve nasıl

söyleyeceğimize karar verebilmektir. İletişim becerilerini ise şöyle sıralayabiliriz.

-Kendini tanımak,

-Kendini doğru ifade edebilmek,

-Karşımızdaki kişiyi ilgiyle dinlemek,

-Empati kurabilmek yani kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koymak ve

neler hissettiğini anlamaya çalışmak,

-Karşımızdaki kişiyi dinlerken hoşgörülü ve önyargısız davranabilmek,

-Olumlu eleştiri yapabilmek, olumsuz ve karşımızdakinin kişiliğine yönelik

eleştirilerden kaçınmak,

-Karşı taraftan gelen olumlu eleştirilere açık olmak,

-Beden dilini iyi kullanabilmek,

-Sözsüz mesajları doğru algılayabilmek,

-Karşımızdaki kişiyle göz kontağı kurabilmek ve

-Konuşma şeklimize ve ses tonumuza dikkat etmeyi bunlar arasında

sayabiliriz.

Öğrenci ile kurduğumuz iletişimde, iletişim becerilerinden ne kadar çok

yararlanırsak o kadar doğru anlaşılırız. Zira kurduğumuz iletişimin ilk amacı öğrenci

ile aramızda gelişen sorunları doğru yöntemlerle çözebilmektir. Sorunlarımızı

çözerken ya saldırgan davranırız ya savunmaya geçeriz ya pasif kalır hiçbir şey

yapmayız ya da etkili, girişken ve sorunu çözmeye odaklı davranışlar sergileriz.

Öğretmenlerin çözüm odaklı davranışlar sergilemesi, öğrenciyle olumlu iletişim

kurmasından geçmektedir. Aralarındaki iletişim ne kadar sağlıklı ise sorunlar da o

kadar hızlı çözülebilmektedir.

Öğretmenin, öğrenci ile iletişim kurarken, pozitif davranışlar sergilemesi,

atılgan olması, dikkatini tamamıyla konu üzerinde tutması, söylemlerinin

davranışları ile örtüşmesi ve konuşurken ben dilini kullanması son derece

önemlidir. Etkili bir öğretmen-öğrenci iletişimi kurabilmek için öğrencilerin

akademik gereksinimlerinin yanı sıra duygusal ve sosyal gereksinimlerine de dikkat

edilmelidir. Öğretmen öğrencilerine bilgi, beceri ve istendik davranışlar

kazandırmanın yanı sıra onlara sevgi, saygı, mutluluk, bağlılık, hoşgörü, arkadaşlık,

iyi geçinme, disiplin, düzen, kurallara uyma gibi kavramları da kazandırmalıdır.

Öğretmenlerin bu kavramları kazandırırken öğrenci ile işbirliği yapması, güvene

dayalı bir ilişki kurması ve daha da önemlisi katı, öğrenciyi kaygıya sürükleyen

davranışlardan uzak durarak esnek bir tavır sergilemesi gerekmektedir.

Bunun yanı sıra öğretmenlerin, öğrencilerle kurulan sağlıklı iletişimi

kaybetmemek için iletişim engellerinden uzak durması yani, öğrencilere emir

verme, tehdit etme, notla tehdit etme, gözdağı verme, ahlak dersi verme, öğüt

verme, nutuk çekme, yargılama, olumsuz eleştiride bulunma, suçlama, gerçek

durumla örtüşmeyen övgüde bulunma, ad takma, alay etme, utandırma, köşeye

sıkıştırma, tanı koyma, konuyu saptırma, diğer öğrencilerle karşılaştırma, göz

teması kurmadan konuşma, dinlerken başka işlerle uğraşma gibi davranışları

sergilememesi son derece önemlidir. Bu tür davranışlardan uzak durmak, iletişimi

olumlu yönde etkilemektedir.

Sonuç olarak, öğretmenin öğrenci ile iyi iletişim kurması, öğrencinin derse

etkin katılımını sağlayacaktır. Öğretmeninin ilgisini, sevgisini ve kurulan olumlu

iletişimi kaybetmek istemeyen öğrenci, örnek davranışlar sergilemeye

başlayacaktır. Öğrencilerimizde var olan potansiyeli ortaya çıkarabilmek, hayal

güçlerini harekete geçirebilmek, karşılarına çıkan fırsatları değerlendirmelerini

sağlayabilmek olumlu iletişimin biz eğitimcilere kazandırdıkları olacaktır.

ÖĞRETMEN-VELİ İLETİŞİMİ

Klasik eğitim sisteminde, veliye düşen tek sorumluluk, maddi olarak

çocuğunun eğitim ihtiyaçlarını karşılamak gibi görünmekteydi. Her sabah

çocuğunun cebine harçlığını koyan anne-baba kendisini görevini yapmış olarak

kabul etmekteydi. Bu durum velilerin okul dışı kalmasına ve öğrenci ile ilgili alınan

kararlara katılamamasına neden olmaktaydı.

İçinde bulunduğumuz 21. Yüzyıl eğitim modelleri ise öğretmen-öğrenci-veli

iletişiminin başarıyı da beraberinde getirdiği görüşünde fikir birliğine varmıştır.

Yani, yeni eğitim modelleri, veliyi eğitimin içine dahil etmekte ve eğitimde karar

mekanizmasının bir unsuru olarak kabul etmektedir. “Veli” öğrenciyi destekleyen,

öğrencinin okul dışı davranışları ile okuldaki davranışları arasında olumlu bir uyum

için görev alan unsur olarak görülmektedir. Veli, öğretmen ile birlikte öğrencinin

başarısından ya da başarısızlığından sorumlu tutulmaktadır.

Öğrenciler ise velilerin eğitime katılımından rahatsız olup, farklı sonuçlar

çıkarabilmektedirler. Okul ile işbirliği yapan anne-babasının kendisini izlediğini,

kontrol altında tuttuğunu, arkadaş ortamına müdahale ettiğini ve özgürlüğünü

kısıtladığını düşünebilmektedirler. Oysa veli katkısı hem olumlu davranış

kazandırmada hem de akademik başarının arttırılmasında genellikle olumlu

sonuçlar doğurmaktadır.

Eğitimde genel olarak 3 farklı veli profili dikkatimizi çekmektedir. Bazı anne-

babalar, çocuğu ile ilgili her şeye müdahale eden, ona kendi başına karar verme

imkanı tanımayan, sadece kendi kurallarını yaşama koyup, çocuğunun duygularını

göz ardı eden davranışlarda bulunabilirler. Bu tür davranışlar, veli- öğrenci

iletişiminden çok işveren-işçi iletişimini hatırlatmaktadır. Bazı anne- babalarımız,

çocuğunun hiçbir şeyine karışmaz, tüm kararları çocuğunun almasını bekler, onu

tamamen özgür bırakır, yaşamına müdahale etmez ve yanında olduğunu

hissettirecek yakınlıktan ve sıcaklıktan uzak davranışlar sergiler.

Oysa günümüz eğitim modellerinde veli, çocuğuna değer veren, onun

düşüncelerine saygı duyan ve önemseyen, kararların alınması sürecinde

çocuğunun yanında olan, birlikte yaşama ile ilgili kuralları beraber koyan, başarıda

olduğu kadar başarısızlıkta da onu destekleyen, her türlü olumsuzlukta çocuğu ile

yan yana yürüyebilen bir profil çizmek zorundadır. Öğrencilerimizin hem okulda

hem de yaşam alanlarında başarılı olmasını istiyorsak yukarıda belirttiğimiz veli

profilini yaygınlaştırmalıyız. Velinin, çocuğunun öğretmenleri ile kuracağı sıkı,

samimi, etkin işbirliği sayesinde eğitim amaçlarımıza ve başarıya ulaşmamız

kolaylaşacaktır.

Öğrencilerimizde görülen akademik başarısızlık ve davranış bozukluklarının

nedenlerinden biri de genellikle aile içinde yaşanan sorunlar ve bu sorunların

çocuklara olumsuz yansımasıdır. Öğretmenin öğrencilere okulda kazandırmak

istediği olumlu davranışlar, aile tarafından desteklenmiyorsa, istediğimiz sonuca

ulaşmamız mümkün olmayacaktır. Bu nedenle öğrenci velilerini eğitim ortamına

çekmek, velinin çocuğunun yanında yer almasını sağlamak ve velilerin

eğitimcilerle işbirliği içinde hareket etmesi bir zorunluluk olarak karşımıza

çıkmaktadır.

Öğretmen, veli ile iletişim kurarken, veliye güven vermeli, konuşmalarını

dikkatle dinlemeli, anlatılanların arkasında gizli olan verileri yakalayabilmeli,

gerektiğinde velilerin sorularına kısa ve akıllıca cevaplar verebilmeli, kendisini

dinlediğini hem sözel hem de sözel olmayan mesajlarla iletmeli, söylenenleri

onaylama davranışı sergilemelidir. Gerekli durumlarda velinin çocuğu ile ilgili

verdiği bilgileri “izin alarak” not etmeli, soruları kısa ve net bir şekilde

cevaplamalıdır. Velinin istek ve görüşlerini de almak hem velilerin kendilerini

önemli hissetmelerini sağlayacak hem de öğrencilere dair sağlıklı iletişim yolları

bulmamızda öğretmenlere yardımcı olacaktır.

Öğretmenler, velilerin sorularına cevap verirken, ölçülü ve doğal

davranmaya dikkat etmeli, öğrenci ile ilgili fikir sahibi olmadığı konularda

konuşmaktan kaçınmalı, veliye doğru olmayan ve öğrencinin aile yaşantısını

olumsuz yönde etkileyecek, anne-babası ile iletişimini bozacak bilgiler vermemeye

çalışmalıdır.

Öğretmenlerin özellikle toplu olarak yapılan veli görüşmelerinde, öğrenciler

ile ilgili kişisel bilgileri paylaşması, öğrencinin özellikle olumsuz davranışlarına

vurgu yapması ve akademik başarısızlığı konusunda konuşması velileri diğer anne-

babalar arasında küçük düşürecek ve veli kendisini değersiz hissedecektir. Bu

duygularla çocuğunun yanına giden anne-baba son derece olumsuz davranışlar

sergileyebilmektedir. Bu nedenle bu tür kişisel bilgilerin bütün velilerin bulunduğu

ortamlardan ziyade bire bir yapılan veli görüşmelerinde konuşulması daha etik bir

davranış olarak görülmektedir.

Öğretmen, bire bir görüşmelerde, öğrencinin sınıf içi tutumu ve ders

başarısı ile ilgili doğru bilgileri vererek velinin öğrenci ile birlikte hareket etmesine

ve çocuğu ile ilgili gerçekçi yaklaşımlarda bulunmasına fırsat tanımalıdır. Ailelere

sorunların çözümü ile ilgili neler yapması gerektiği doğrultusunda bilgiler

verilmelidir. Öğretmenin bu yaklaşımı velinin kendisini yalnız hissetmesine engel

olacak ve elinden gelen yardımı yapmasını sağlayacaktır.

Öğretmenler veli görüşmelerinde nasıl davranırsa anne-babaları okula

çekebilir?

-Ailelere, öğrencinin başarılı olması için çok önemli oldukları

hatırlatılmalıdır.

-Özellikle olumsuz davranış sergileyen öğrenci aileleri okulda kendilerini

rahat hissetmemektedirler. Bu tür veliler rahatlatılarak eğitim ortamına katılması

sağlanmalıdır.

-Ailelerin endişeleri can kulağı ile dinlenmeli ve sorular içtenlikle

cevaplanmalıdır.

-Çocukları ile birlikte neler yapabilecekleri ailelere sorulmalıdır.

-Ailelere verilen sözlerin tutulması için ne gerekiyorsa yapılmalıdır.

-Ailelerin öğretmene karşı olumsuz tavırları ve okula karşı geliştirdiği

olumsuz tutumlarının, öğretmen-öğrenci arasında kurulan iletişime engel

olmasına izin verilmemelidir.

-Öğretmenlerin ailelere kendi hayat hikayelerini anlatmaları, uzun uzun

konu dışı sohbetler yapması velilerin okula gelme isteğini baltalamaktadır. Velinin

çocuğunun sorunlarını konuşmak ve onunla ilgili bilgi edinmek üzere okula geldiği

unutulmamalıdır.

-Veli ile konuşurken öğrencinin kişiliğine yönelik olumsuz cümleler

kullanılmamalı sadece olumsuz davranışlar üzerinde durulmalıdır.

-Ailelerin anlayamayacağı eğitim terimlerinin kullanılmaması ve her iki

tarafın da anlaşabileceği sade ve yalın bir dil kullanılması daha uygun olacaktır.

-Ailelerin öğretmenlere karşı kaba ve saygısız davranmaları söz konusu

olduğunda, veliden izin istemek ve görüşmenin hemen sonlandırılmasını sağlamak

gerekmektedir. Öğretmenlerin bu tür olumsuz iletişime katlanmak gibi bir

durumları söz konusu değildir.

Kısacası yaşam alanlarında ve okulda olumlu davranışlar sergileyen, başarılı

öğrencilerimiz olmasını istiyorsak velilerimizle iyi ilişkiler kurmak ve onları eğitime

katmak zorunda olduğumuzu unutmamalıyız.

Mutlu yarınlar dileği ile…

Abdullah BARMAN - Sıdıka Tuba AYDAR

Çankaya Kılıçaslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

Şubat 2017

KURABİYE HIRSIZI

Bir gece kadının biri bekliyordu havaalanında,

Daha epeyce zaman vardı, uçağın kalkmasına.

Havaalanındaki dükkandan bir kitap ve bir paket kurabiye alıp, buldu kendisine oturacak bir

yer.

Kendisini kitabına öyle kaptırmıştı ki,

yine de yanında oturan adamın olabildiğince cüretkar bir şekilde

Aralarında duran paketten birer birer kurabiye

Aldığını gördü, ne kadar görmezden gelse de.

Bir taraftan kitabını okuyup, bir taraftan kurabiyesini yerken,

Gözü saatteydi, "kurabiye hırsızı" yavaş yavaş

Tüketirken kurabiyelerini.

Kulağı saatin tik taklarındaydı ama yine de

engelleyemiyordu tik taklar sinirlenmesini.

Düşünüyordu kendi kendine, "Kibar bir insan olmasaydım,

Morartırdım şu adamın gözlerini!"

Her kurabiyeye uzandığında, adam da uzatıyordu elini.

Sonunda pakette tek bir kurabiye kalınca

"Bakalım şimdi ne yapacak?" dedi kendi kendine.

Adam, yüzünde asabi bir gülümsemeyle

Uzandı son kurabiyeye ve böldü kurabiyeyi ikiye.

Yarısını kurabiyenin atarken ağzına, verdi diğer yarıyı kadına.

Kadın kapar gibi aldı kurabiyeyi adamın elinden ve

"Aman Tanrım, ne cüretkar ve ne kaba bir adam,

Üstelik bir teşekkür bile etmiyor!"

Anımsamıyordu bu kadar sinirlendiğini hayatında...

Uçağının kalkacağı anons edilince bir iç çekti rahatlamayla.

Topladı eşyalarını ve yürüdü çıkış kapısına,

Dönüp bakmadı bile "kurabiye hırsızı" na.

Uçağa bindi ve oturdu rahat koltuğuna,

Sonra uzandı, bitmek üzere olan kitabına.

Çantasına elini uzatınca, gözleri açıldı şaşkınlıkla.

Duruyordu gözlerinin önünde bir paket kurabiye!

Çaresizlik içinde inledi, "Bunlar benim kurabiyelerimse eğer;

Ötekiler de onundu ve paylaştı benimle her bir kurabiyesini!"

Özür dilemek için çok geç kaldığını anladı üzüntüyle,

Kaba ve cüretkar olan, "kurabiye hırsızı" kendisiydi aslında.

Valerie COX