råd till flerspråkiga familjer İkİ ya da daha fazla dİl mİ

Råd till flerspråkiga familjer

Çokdilli Ailelere Tavsiyeler

TVÅ SPRÅK ELLER FLERA?

İKİ YA DA DAHA FAZLA DİLMİ KONUŞUYORSUNUZ?

MYNDIGHETEN FÖR SKOLUTVECKLING och SPRÅKFORSKNINGSINSTITUTET I RINKEBY

Turkisk version

TVÅ SPRÅK ELLER FLERA? Råd till flerspråkiga familjer

Beställs från:Liber Distribution162 89 Stockholme-post: [email protected]: 08-690 95 76fax: 08-690 95 50Best. nr: U04:045

Text: Språkforskningsinstitutet i Rinkeby© Myndigheten för skolutveckling 2004 (andra upplagan)Översättningar: Eqvator ABFoto: Ann ErikssonProduktion och grafisk form: Ord & Bildmakarna AB, StockholmTryck: Danagårds Grafiska, ÖdeshögISBN: 91-89314-96-1

1

InnehållTvåspråkighet – en värdefull resurs ________________ 2

Flerspråkiga familjer är olika _____________________ 2

Kan barn lära sig två eller flera språk lika bra? _______ 4

Vilket språk ska vi tala med vårt barndå vi föräldrar talar ett annat språk än svenska? ______ 5

Vilket språk ska jag tala med barnetom vi föräldrar har olika modersmål? ______________ 6

Kommer mitt barn att lära sig svenska om jagfortsätter att tala mitt modersmål med barnet? ______ 8

Är det dåligt om mitt barn blandar språken? _______ 10

Vad ska jag göraom mitt barn bara svarar på svenska? _____________ 12

Vad kan jag göra för att stödjamitt barns utveckling i modersmålet? _____________ 14

Hur kan jag stödjamitt barns språkutveckling i svenska? _____________ 16

Vad ska jag göraom mitt barn slutar prata i förskolan? _____________ 18

Ska mitt barn ha modersmålsstöd i förskolan? ______ 20

Ska mitt barn läsa ämnet modersmål i skolan? ______ 22

Ska mitt barn läsa ämnet”Svenska som andraspråk” i skolan? ______________ 24

Några ordförklaringar _________________________ 26

För vidare läsning och andra tips _________________ 28

İçindekilerİkidilli olmak – değerli bir kaynak__________________ 3

Çok dilin konuşulduğuailelerin yapısı birbirinden farklıdır ________________ 3

Çocuklar iki ya da dahafazla dili aynı düzeyde iyi öğrenebilirler mi? __________ 4

Anadili İsveççe’den farklı biz anne vebabalar çocuklarımızla hangi dilde konuşmalıyız?______ 5

Anadilleri birbirinden farklı olan biz anne vebabalar, çocuklarımızla hangi dilde konuşmalıyız? _____ 6

Çocuğum ile kendi anadilimi konuşmayadevam edersem o İsveççe öğrenebilir mi? ___________ 8

Çocuğumun farklı dillerikarıştırması kötü bir durum mudur? ______________ 10

Çocuğum sadece İsveççecevap veriyorsa ne yapmalıyım? __________________ 12

Çocuğumun anadilinin gelişimineyardımcı olmak için ne yapabilirim? _______________ 14

Çocuğumun İsveççe bilgisinigeliştirebilmesine nasıl yardımcı olabilirim? _________ 16

Çocuğum anaokulundaykenkonuşmamaya başlarsa ne yapmalıyım? ____________ 18

Çocuğum anaokulunda anadil dersi almalı mıdır? ____ 20

Çocuğum okulda anadil dersi almalı mıdır? _________ 22

Çocuğum okulda ’İkinci dilolarak İsveççe’ dersini okumalı mıdır? _____________ 25

Bazı kavramlara ilişkin açıklamalar ________________ 27

Daha fazla bilgi ve diğer ipuçları __________________ 28

2

Tvåspråkighet– en värdefull resursDe flesta människor i världen är två- eller flerspråkiga.

Två- och flerspråkighet är mycket värdefullt både förden enskilda människan och för samhället. Familjersom flyttat från ett land till ett annat har lättare att hållakontakten med ursprungslandet om de bevarar sitt mo-dersmål. Barnen i sådana familjer har större möjlighetatt ta till sig föräldrarnas kulturarv om de kan föräldrar-nas språk.

Den som är tvåspråkig kan också lättare förstå värdetav kulturell mångfald och kan där igenom få en rikarebild av världen.

Modersmålet betyder också mycket för kontakten ifamiljen och med släktingar, vilket hjälper barnet attkänna sig säkrare i sin egen identitet och tillhörighet.

Alla barn kan lära sig två eller flera språk samtidigt,men det är inte så vanligt att man lär sig båda språkenlika bra.

För att barnen ska kunna utveckla båda språken till enmycket hög nivå krävs att både hem, förskola och skolaaktivt hjälps åt. Det är viktigt att de vuxna i barnens om-givning, på olika sätt, uppmuntrar och stöder använd-ningen av minoritetsspråket. Genom att använda mino-ritetsspråket – inte bara i familjen, utan också på lekplat-sen, i förskolan, i klassrummet och på arbetet – kan för-äldrar och lärare konkret visa barnen att det är naturligtmed flerspråkighet.

Tvåspråkigheten för med sig så mycket positivt att deflesta familjer som har två eller flera språk aldrig skullekunna tänka sig att vara utan dem.

Den tvåspråkiga utvecklingen underlättas också omdet övriga samhället är positivt till att människor talarflera språk.

Flerspråkiga familjer är olikaFamiljer kan vara två- eller flerspråkiga på många olikasätt. Båda föräldrarna kan ha ett gemensamt moders-mål som är ett annat språk än svenska, t ex somaliska.En förälder kan ha sitt ursprung i ett land där man talarett språk hemma och ett annat i skolan, t ex kurdiskahemma och turkiska i skolan. Föräldrarna kanske intehar samma modersmål, utan barnet får redan från bör-jan höra två eller tre språk hemma, t ex i en familj meden arabisktalande pappa och finsktalande mamma ochkanske föräldrarna använder ytterligare ett annat språkför att tala med varandra, t ex engelska. Alla familjerbestår inte heller av ”mamma-pappa-barn,” utan ocksåav äldre släktingar som har en aktiv roll i barnens fost-ran och som kanske också tillför ytterligare språk i bar-nets värld. Även ensamstående föräldrar kan ibland vil-ja satsa på tvåspråkighet.

3

İkidilli Olmak– Değerli Bir KaynakBütün Dünya’da insanların büyük bir çoğunluğu iki ya dadaha fazla dil bilmektedirler.

İki ya da daha fazla dil bilmek hem sözkonusu olan bireyaçısından hem de toplum için çok büyük bir değere sahiptir.Bir ülkeden bir diğer ülkeye taşınmış olan aileler, kendianadillerini koruyabilmişlerse, anayurtları ile bağlarınıdaha rahat sürdürebilirler. Bu tür ailelerin çocukları, eğeranne ve babalarının dillerini öğrenebilmişlerse, onlarınkültürel miraslarını özümsemede de daha büyük olanaklarasahip olurlar.

Birden fazla dil bilenler kültürel çoğulculuğun değerinide daha kolay anlarlar ve böylece dünya hakkında dahazengin bir ufuk sahibi olurlar.

Anadili, aynı zamanda çocuğun kimliği ve aidiyeti ilekendisini daha da güvende hissetmesine yol açan, aile üy-eleri ve akrabaları ile ilişkileri için büyük bir önemtaşımaktadır.

Bütün çocuklar iki ya da daha fazla dili bir arada öğrene-bilirler, ancak her iki dili de aynı düzeyde iyi öğrenebil-me, yaygın (olağan) bir durum değildir.

Çocuğun her iki dili de öğrenmeyi çok yüksek bir düzey-de gerçekleştirebilmesi için, ailenin, okulun ve anaoku-lunun aktif olarak yardımcı olmaları gerekmektedir.Çocuğun çevresindeki yetişkinlerin farklı biçimlerde,çocuğun azınlık dilini kullanmasını teşvik etmeleri ve des-teklemeleri önem taşımaktadır. Azınlık dilini kullanmakyoluyla -sadece aile içinde değil, aynı zamanda oyunbahçesinde, anaokulunda, sınıfta ve işyerinde- ebevyenlerve öğretmenler somut olarak çocuğa çokdilli olmanın (çokdil bilmenin) doğal bir durum olduğunu göstermiş olurlar.

Birden fazla dil bilmek, kendisiyle beraber o kadar çokolumlu şeyler yaratmaktadır ki, iki ya da daha fazla dil

kullanan aileler bu durumdan uzaklaşmayı asla akılla-rından geçiremezler.

İnsanların çok dil bilmelerine karşı toplumun diğer ke-simleri olumlu bir tutum içinde bulunmakla, birden fazladilli olarak gelişmeyi daha da kolaylaştırırlar.

Çok Dilin KonuşulduğuAilelerin Yapısı Birbirinden FarklıdırAileler içinde iki ya da daha fazla dil, çok farklı biçimler-de var olabilir. Anne ve babanın her ikisi de İsveççedışında başka bir ortak anadile, örneğin Somalice’yesahip olabilirler. Anne ve babadan birinin kökeni, ev için-de bir dilin ve okulda da başka bir dilin kullanıldığı,örneğin evde Kürtçe ve okulda Türkçe kullanılan, bir ül-keden olabilir. Mümkündür ki anne ve babanın anadilleriaynı değildir ve çocuk daha ilk günden evde iki ya da üçdili aynı anda işitmeye başlar, örneğin anadili Arapça olanbir baba ile anadili Fince olan bir anneden oluşan bir aile-de, muhtemelen anne ve baba kendi aralarında bir üçüncüdili, örneğin İngilizce’yi konuşuyor olabilirler. Öte yan-dan, bütün aileler sadece ”anne-baba-çocuk” biçimindedeğil, bununla birlikte çocukların eğitim ve yetiştirilmele-rinde aktif rol oynayan yaşlı akrabaların da bulunduğufertlerden oluşabilirler ve bu durum çocukların dünyasınabir başka dil daha katmış olabilir. Hatta çocuğu ile tekbaşına yaşayan ana ya da baba da iki dilliliğe yatırım ya-pabilir.

4

Kan barn lära sig tvåeller flera språk lika bra?Ja, men eftersom man ofta använder de olika språken iskilda sammanhang är det vanligt att tvåspråkiga barnklarar vissa ämnesområden och situationer bättre på detena språket än på det andra. Barnet har kanske lättareatt berätta på svenska vad som har hänt i skolan, medandet föredrar sitt modersmål för att tala om sådant somhör familjen till, t ex mat, kläder och släktingar. Barnetkanske använder sitt modersmål i samtal med äldresläktingar och föräldrar men växlar mellan de olikaspråken när det talar med syskon och kamrater. Sådanaspråkanvändningsmönster är naturliga för tvåspråkigaindivider och brukar förändras under livets gång.

Çocuklar İki Ya Da DahaFazla Dili Aynı Düzeydeİyi Öğrenebilirler mi?Evet, ama sözkonusu farklı diller farklı şartlardakullanıldıkları için, ikidilli çocukların bazı konuları ve du-rumları, bu dillerden birinde diğer dilde olduğundan dahaiyi ifade etmeleri olağan bir durumdur. Çocuk, muhteme-len okulda olan şeyleri İsveççe daha rahat anlatabilirken,örneğin aile yaşamına ilişkin şeyler, yemek, elbise ve ak-rabalar hakkında konuşulurken anadilini kullanmayı ter-cih eder. Çocuk, belki de yaşlı akrabaları ve anne ve ba-bası ile konuşurken anadilini kullanırken, arkadaşları vekardeşleri ile konuşmasında farklı dilleri karışık olarak birarada kullanabilir. Bu biçimlerde görülen dil kullanmaalışkanlıkları ikidilli bireyler açısından doğal bir durum-dur ve bu alışkanlıklar yaşam sürecinde giderek değişir.

5

Vilket språk ska vi talamed vårt barn då viföräldrar talar ett annatspråk än svenska?Tala det språk ni behärskar bäst och som ni kan ut-trycka er mer nyanserat på. För många är det moders-målet. Det är också lättare att uppfostra sina barn på ettspråk som man bättre kan uttrycka sina känslor på.Många vuxna har också lättare att återge sagor och be-rättelser från sin egen barndom, sjunga sånger eller görarim och ramsor tillsammans med barnet på det språk desjälva talade som barn. Sådana aktiviteter betydermycket inte bara för kontakten med barnet utan ocksåför barnets allmänna språkutveckling.

Välj det språk som känns naturligast!

Anadili İsveççe’den FarklıOlan Biz Anne ve Babalar,Çocuklarımızla Hangi DiliKonuşmalıyız?En iyi bildiğiniz ve kendinizi ayrıntılı olarak ifadeedebildiğiniz dili kullanın. Bu dil, bir çokları için kendianadilleridir. Aynı zamanda, insan kendi duygularını dahaiyi ifade edebildiği bir dilde, çocuklarını daha iyi yetişti-rebilir. Bir çok yetişkin kişi için, çocukluğunda dinlemişolduğu masal ve hikayeleri anlatabilme, çocuk şarkılarısöyleme ya da çocuğu ile kelime ve dil oyunlarını oynaya-bilme, kendi çocukluğunda kullanmış olduğu dilde dahakolay olur. Bu tür faliyetler sadece çocuk ile ilişki içindeğil, aynı zamanda çocuğun genel dil bilgisi gelişimi içinde büyük öneme sahiptir.

En doğal olarak hissettiğiniz dili kullanmayı seçin!

6

Vilket språk ska jag tala medbarnet om vi föräldrar harolika modersmål?Också i familjer där föräldrarna har olika modersmålbrukar man rekommendera att var och en använder sittmodersmål tillsammans med barnet. Alltså: En person– ett språk. Barnet har då lättare att vänja sig vid attkoppla ihop det ena språket med mamma och det andramed pappa. När hela familjen är tillsammans kan manvälja det som känns naturligast; ett av modersmålen,svenska eller något annat gemensamt språk – eller attkombinera flera olika språk.

I familjer där den ena föräldern är svenskspråkig ochden andra har ett annat modersmål är det också bra attvarje förälder talar ”sitt” språk. Det är troligt att svensk-an kommer att bli det dominerande språket i den härtypen av familjer, men vill man att barnet ska bli två-språkigt är det viktigt att på olika sätt ge extra stöd förutvecklingen i minoritetsspråket.

Anadilleri BirbirindenFarklı Olan Biz Anne veBabalar, ÇocuklarımızlaHangi Dilde Konuşmalıyız?Anadilleri farklı olan anne ve babalarn bulunduğu aileleriçinde de, anne ve babadan her birinin çocuk ile, kendianadilleri ile konuşmaları tavsiye edilmektedir. Yani birkişiye karşılık bir dil. Böylece, dillerden birini anne ile,diğer dili ise baba ile bütünleştirmeye alışmak, çocuk içindaha da kolay olur. Bütün aile bir arada bulunduğu zaman,en doğal ve rahat hissedilen dil -örneğin anadillerden biri,İsveççe ya da başka bir ortak dil- seçilebilir ya da bir çokdil bir arada kullanılabilir.

Anne ve babadan birinin anadili İsveççe diğerinin isebaşka bir dil olduğu ailelerde de, anne ve babadan her bi-rinin ”kendi” anadili ile konuşması iyi olur. Bu tür aileler-de büyük olasılıkla İsveççe giderek egemen dil olur, an-cak çocuğun ikidilli olması isteniyorsa, çocuğun azınlıkdilini geliştirmesine yardımcı olacak farklı biçimlerde ek-stra destek sunulması önem taşır.

8

Kommer mitt barn attlära sig svenska om jagfortsätter att tala mittmodersmål med barnet?Ja, det finns till och med forskning som visar att det gårbättre att lära sig ett andraspråk om man samtidigt fåren god grund i sitt förstaspråk. De båda språken behö-ver inte konkurrera, utan kan fungera som stöd för var-andra. Om barnet har lärt sig ett begrepp på sitt mo-dersmål (t ex gaajaysan på somaliska) är det lättare attlära sig ordet för motsvarande begrepp på svenska(hungrig) och omvänt.

Alla föräldrar önskar att det ska gå bra för deras barni skolan och därför vill de att barnen tidigt ska lära sigsvenska. Men detta betyder inte att föräldrarna ska slu-ta använda modersmålet när de talar med barnen. Där-emot kan föräldrarna hjälpa barnen att få kontakt meddet svenska språket. Det bästa sättet för barn att lära sigsvenska är att de får använda det tillsammans medsvensktalande kamrater och vuxna. Det vanligaste är attdetta sker i förskolan och kanske med föräldrarnas vän-ner och bekanta.

Çocuğum İle AnadilimiKonuşmaya DevamEdersem O Yine Deİsveççe Öğrenebilir mi?Evet, hatta ilk dilinde iyi bir temele sahip olanların ikincibir dili daha iyi öğrenebildiklerini gösteren bilimselaraştırmalar vardır. Her iki dilin birbiriyle rekabet etmele-ri gerekli değildir, aksine birbirlerine destek fonksiyonugörebilirler. Eğer çocuk kendi anadilinde bir kavramöğrenmişse (örneğin Somalice gaajaysan kelimesi), bukelimenin İsveççe karşılığını (hungrig) öğrenmesi daha dakolay olur. Aynı şey, bunun tersi durum için de geçerlidir.

Bütün anne ve babalar, okulda çocuklarının öğrenim-lerinin iyi olmasını dilerler ve bundan dolayı da çocuklarınkısa süre içinde İsveççe öğrenmelerini isterler. Ancak budurum, anne ve babaların çocukları ile kendi anadillerindekonuşmayı terketmeleri gerektiği anlamına gelmemektedir.Buna karşın, anne ve babalar çocuklarının İsveççe ile yakınilişki kurabilmelerine yardımcı olabilmelidirler. Çocuk-ların İsveççe öğrenmelerinin en iyi yolu, onların İsveççekonuşan arkadaşları ve yetişkinler ile ilişki içindeİsveççe’yi kullanmalarıdır. Bu durumun gerçekleştiği enolağan yerler, anaokulu ve muhtemelen anne ve babanınarkadaşları ve tanıdıkları olur.

10

Är det dåligt om mittbarn blandar språken?Nej, vanligtvis inte. Det är helt normalt att små barnblandar ord från de olika språken i ett och samma ytt-rande. Detta kan bero på att de ännu inte lärt sig attskilja mellan de olika språken eller på att de saknar ordpå det ena eller andra språket.

En annan vanlig företeelse är den mer eller mindremedvetna växling mellan språken som äldre barn ochvuxna kan göra, när de talar med andra tvåspråkiga.Denna så kallade kodväxling är något som är naturligtför tvåspråkiga. De utnyttjar helt enkelt möjligheten attväxla språk som ytterligare ett uttrycksmedel, för attt ex få fram en viss nyans eller känsla, citera vad någonexakt har sagt på ett annat språk eller för att skapa ge-menskap mellan talare av samma språk. Många kan hasvårt att förstå eller acceptera ett sådant språkbruk. Dekan tycka att det är dåligt att ”blanda” språken på detsättet och tro att det visar att man inte riktigt behärskarsina språk. Men forskningen visar att det krävs en gan-ska hög språkbehärskning för att kunna växla mellanspråken på ett flytande sätt och att det är både naturligtoch funktionellt i tvåspråkigas samtal.

Çocuğumun FarklıDilleri Karıştırması KötüBir Durum mu dur?Genel olarak hayır. Küçük çocukların aynı konuşma için-de farklı dillerden kelimeler karıştırmaları tamamıyladoğaldır. Bu durumun nedeni, çocuğun henüz farklı dilleribirbirinden ayırdetmeyi öğrenememiş olması ya da sözko-nusu kelimeyi o dillerden her hangi birinde bilmemesiolabilir.

Bir diğer önemli davranış biçimi ise, büyümüş çocuklarınve yetişkin kişilerin diğer ikidilli olanlarla konuştukları za-man, bilinçli sayılabilecek biçimde dilleri karışık olarakbirlikte kullanmalarıdır. Karşılıklı şifre değiştirme olarakadlandırılan bu durum, ikidilli olanlar için doğal bir durum-dur. Bu kişilerin yaptıkları, esasında, örneğin bir farklılığaya da duyguya vurgu yapmak, bir başkasının farklı bir dildetam olarak ne söylediğini aktarmak ya da aynı dili konuşan-lar arasında ortaklık yaratmak amacıyla, ek bir ifade biçimiolarak konuşma dilini değiştirebilme olanağından yarar-lanmaktır. Birçok kişi, böyle bir konuşma ve dil kullanmaalışkanlığını anlamakta ya da kabullenmekte zorluk çeke-bilir. Bu kişiler, dillerin bu biçimde ”karıştırılmasının” kötübir şey olduğunu düşünebilir ve bu durumun kişinin kendidillerini iyi kullanamadığını gösterdiğine inanabilirler. An-cak bilimsel araştırmalar göstermektedir ki, aynı anda farklıdilleri karışık olarak akıcı bir biçimde kullanabilmek içinyüksek düzeyde dil hakimiyetine sahip olmak gerekmekte-dir ve bu, ikidilli olanlar arasındaki konuşmalarda hemdoğal hem de fonksiyonel bir durumdur.

12

Vad ska jag göraom mitt barnbara svarar på svenska?Det är inte ovanligt att barn under vissa perioder före-drar att använda svenska, även om föräldrarna försökervara konsekventa och tala sitt modersmål med dem.Om föräldrarna vill att barnet ska bli tvåspråkigt är detviktigt att de fortsätter att använda modersmålet till-sammans med barnet. Det är bra om det också finnsjämnåriga kamrater och andra vuxna som använder mi-noritetsspråket med barnet så att språket fyller en funk-tion också utanför familjen. I många fall har det visatsig att även om barn inte aktivt använder språket i nå-gon större utsträckning så kan de ändå utveckla en högpassiv förmåga, som grund för att senare lära sig att an-vända språket också mer aktivt.

Om barnet använder svenska när föräldrarna talar sittmodersmål kan dessa försöka hjälpa barnet genom attsvara med de rätta orden och uttrycken på modersmå-let. Kontakten och kommunikationen med barnet äremellertid det mest grundläggande, oavsett vilket språkman använder. Det är viktigare att lyssna på vad barnethar att säga, än till hur och vilket språk de väljer att göradet på. Det gäller att vara tålmodig, för det tar tid attöverföra sitt språk till barnet i en miljö där svenskan harså stort inflytande och ofta värderas mer.

Çocuğum Sadeceİsveççe Cevap VeriyorsaNe Yapmalıyım?Bazı dönemlerde, anne ve babalar istikrarlı olmaçabasında bulunarak kendi anadilleri ile konuşmayadevam etmelerine rağmen, çocukların İsveççe’yi kullan-mayı tercih etmeleri olağandışı bir durum değildir. Anneve babalar, çocuklarının ikidilli olmalarında istekliyseler,çocuklarıyla anadillerinde konuşmaya devam etmeleriönemlidir. Çocuk ile azınlık dilini konuşan, çocuğun ken-di yaşındaki arkadaşları ve başka yetişkin kişilerin de bu-lunması ve böylece dilin aile dışındaki ilişkilerde de birfonksiyona sahip olması iyi bir durumdur. Birçok durum-da tesbit edilmiştir ki, çocuklar, anadillerini geniş biralanda aktif olarak kullanmamalarına rağmen, yine de ile-ride anadillerini daha aktif kullanmalarına temel oluştura-cak yüksek düzeyde pasif bir yetenek geliştirebilmektedir.

Anne ve baba kendi anadilleri ile konuştukları zamançocuk İsveççe’yi kullanıyorsa, onlar anadillerinde doğrukelime ve deyimleri kullanarak cevap vermek yoluylaçocuğa yardımcı olabilirler. Hangi dil kullanılırsa kulla-nılsın, yine de en temel olan, çocuk ile ilişki ve iletişimkurmaktır. Çocuğun ne söylemek istediğini dinlemek, na-sıl ve hangi dilde söylemeyi tercih ettiğinden daha önem-lidir. Sabırlı olmak gerekiyor, çünkü İsveççe’nin büyükbir egemenliğinin bulunduğu ve genellikle bu dile dahafazla değer verildiği koşullarda kendi dilini çocuğa akta-rabilmek zaman alan bir iştir.

14

Vad kan jag göraför att stödja mitt barnsutveckling i modersmålet?Turkiska barn i Turkiet och svenska barn i Sverige lärsig sitt modersmål i många olika situationer och medmånga olika människor; i familjen, tillsammans släktoch vänner, på gården, i affären, på bussen, i förskolanoch i skolan. Hela dagen har de möjlighet att höra, talaoch lära sitt modersmål. Många minoritetsbarn harmycket mer begränsade möjligheter för sin moders-målsutveckling. För flertalet är det framför allt i hem-met som barnet hör och använder modersmålet. Detställer förstås större krav på föräldrarna att, tillsammansmed förskolan och skolan, vidga barnens kontakter påmodersmålet. Tillsammans måste de vuxna i barnensomgivning skapa möjligheter för barnen att få användasitt modersmål så mycket som möjligt både i och utan-för familjen, både tillsammans med jämnåriga och till-sammans med vuxna.

De allra flesta kommuner har verksamhet för föräld-rar med hemmavarande barn i den s.k. öppna förskolan.Dit kan man gå för att träffa andra föräldrar och barn. Imånga kommuner erbjuder också biblioteken sagostun-der på olika modersmål. Biblioteken har också barn-och ungdomsböcker på många olika språk att låna ut.Fråga i din kommun vilka möjligheter som finns där.

Çocuğumun AnadiliniGeliştirmesineYardımcı Olmakİçin Ne Yapabilirim?Türkiye’de Türk çocukları ve İsveç’te de İsveçli çocuklaranadillerini çok farklı durumlarda ve çok farklı insanlarlailişkiler içinde öğreniyorlar; aile içinde, akraba ve arka-daşlar ile ilişkiler içinde, oyun parklarında, dükkanlarda,otobüslerde, anaokullarında ve okullarda. Bütün gün boy-unca anadillerini işitme, konuşma ve öğrenme olanaklarıvardır. Azınlıklara ait birçok çocuğun anadillerini geliştir-me olanakları çok sınırlıdır. Bu çocukların büyük çoğun-luğu anadillerini büyük oranda sadece evlerinde işitmekteve kullanmaktadırlar. Kuşkusuz, bu durum anne ve baba-lara, anaokulu ve okul ile işbirliği içinde çocuğun anadiliile ilişki alanlarını genişletme konusunda daha büyük so-rumluluk yüklemektedir. Çocuğun çevresinde bulunan ye-tişkin kişiler, çocuğun hem aile içinde hem de aile ilişkile-ri dışında, hem kendi yaşıtları ile hem de yetişkin kişiler-le, mümkün olduğu kadar fazla bir oranda anadilini kul-lanabilmesinin olanaklarını yaratmalıdırlar.

Belediyelerin büyük bir çoğunluğunda çocukları evdeolan anne ve babalar için açık anaokulu adı verilençalışmaları bulunmaktadır. Başka anne ve babalar ve ço-cuklarla görüşebilmek için bu yerlere gidilebilir. BirçokBelediye’de, kütüphaneler farklı anadillerde masal okumasaatleri düzenlemektedir. Kütüphanelerde, çocuk ve genç-lere yönelik birçok farklı dilde ödünç verilen kitaplarbulunmaktadır. Bulunduğunuz Belediye’de hangi imkan-ların var olduğunu öğrenmek için Belediye’ye başvurun.

16

Hur kan jagstödja mitt barnsspråkutveckling i svenska?En bra grund för barnets utveckling i svenska är ett gottsamarbete mellan förskolan och skolan och föräldrarna.Förskolan och skolan har ett stort ansvar för barnensutveckling i svenska men föräldrarna kan också hjälpatill på olika sätt. Framför allt genom att uppmuntrabarnens skolarbete på olika sätt. Också om föräldrarnainte kan så mycket svenska kan de hjälpa till med skol-barnens läxläsning.

Många föräldrar undrar hur deras barn kan lära sigsvenska när barnen inte har några svenska kamrater attumgås med. Det finns minst två saker som föräldrar börfundera på. För det första gäller det att på olika sättskapa tillfällen för barnen att träffa personer som talarsvenska. Det viktigaste är att barnet får många olikatillfällen att använda svenska tillsammans med kamra-ter och andra vuxna – det spelar mindre roll om dessapersoner har svenska som modersmål eller inte. Föräld-rarna kan t ex stimulera barnen att delta i aktiviteter därde kommer i kontakt med svensktalande barn såsomfotbollslag, körer, dansgrupper eller liknande.

För det andra gäller det att fundera på vilken försko-la/skola som kan vara lämplig för barnet. Föräldrarnahar rätt att ställa krav på att pedagogerna i såväl försko-lan som skolan har en stor medvetenhet och kunnighetom tvåspråkig utveckling, andraspråksinlärning och hurman lär sig på ett andraspråk. Föräldrarna har ocksårätt att kräva att pedagogerna arbetar på ett sätt somgagnar deras barns språkutveckling, både på moders-målet och på svenska.

Çocuğumun İsveççe DilBilgisinin GelişimineNasıl Yardımcı Olabilirim?Anaokulu, okul ve anne ve baba arasındaki iyi birişbirliği, çocuğun İsveççe dil bilgisinin gelişimine iyi birtemel oluşturur. Anaokulu ve okul, çocuğun İsveççe dilbilgisinin gelişiminde büyük sorumluluk taşımaktadır,ama anne ve babalar da farklı biçimlerde bu konudayardımcı olabilirler. Her şeyden önce de, çocuğun okul ileilgili çalışmaları ve dersleri konusunda farklı biçimlerdeteşvik edici olmalıdırlar. Anne ve babalar iyi İsveççe bil-mezlerse bile, okul çağındaki çocukların okuma ile ilgiliev ödevlerine yardımcı olabilirler.

Birçok anne ve baba, çocuklarının İsveç’li arkadaşlarıolmadığı zaman, nasıl İsveççe öğrenebileceklerini merakederler. Anne ve babaların bu konuda düşünmeleri ger-eken en az iki nokta vardır. Birincisi, anne ve babalar,çocuklarının İsveççe konuşan kişilerle görüşebilmeleriiçin farklı fırsatlar yaratmalıdırlar. En önemlisi, çocuk-ların arkadaşları ve diğer yetişkin kişilerle İsveççe’yi kul-lanabilecekleri birçok farklı fırsatlara sahip olabilmeleri-dir. Bu kişilerin anadillerinin İsveççe olup olmadığı o ka-dar önemli değildir. Anne ve babalar, çocuklarının İsveççekonuşan çocuklarla ilişki kurabilecekleri, örneğin futboltakımı, korolar, dans grupları ya da benzeri çalışmalarakatılmalarını teşvik edebilirler.

İkincisi; hangi anaokulunun/okulun çocuğa uygun ola-cağı üzerinde iyi düşünmektir. Anne ve babalar, hem ana-okulunda hem de okuldaki eğitimcilerin, ikidilli gelişim,ikinci dil öğrenimi ve ikinci bir dilin nasıl öğrenilebileceğikonusunda geniş bir bilgi ve bilinç sahibi olmaları şartınıisteme hakkına sahiptirler. Anne ve babalar, aynı zamandaeğitimcilerden, çocuklarının hem anadillerinde hem de

17

İsveççe’de gelişmelerine yarar sağlayacak bir biçimdeçalışmalarını isteme hakkına sahiptirler.

18

Vad ska jag göraom mitt barnslutar prata i förskolan?Vänta lite och se. Ibland när ett barn börjar i en försko-la där modersmålet inte används, kan det hända att enså kallad ”tyst period” inträffar och barnet inte sägernågonting på svenska under lång tid. Det är ingen faraom barnet verkar må bra i övrigt och om det kommuni-cerar på annat sätt under den här tiden, t ex genom attpeka, visa vad det vill och förstås fortsätter att tala sittmodersmål hemma. Hela tiden samlar barnet kunskapom det nya språket även om det inte märks utåt. Oftastbörjar barnet tala efter en periods tystnad, då det samlattillräckliga kunskaper om det nya språket. Små barnmår dock bra om de märker att även deras modersmålanvänds och uppskattas i förskolan.

ÇocuğumAnaokulundaykenKonuşmamaya BaşlarsaNe Yapmalıyım?Biraz bekleyin ve izleyin. Bazan, bir çocuk kendi anadili-nin kullanılmadığı bir çocuk yuvasına başladığı zaman,”sessiz dönem” olarak adlandırılan bir durum ortayaçıkabilir ve çocuk uzun bir süre İsveççe hiç birşey söyle-mez. Eğer, çocuğun başka bir rahatsızlığı yoksa ve bu dö-nem içinde başka yollarla, örneğin işaret ederek, göstere-rek ne istediğini ifade ediyor ve elbette evde kendi ana-dilini konuşmaya devam ediyorsa, bunun bir tehlikesiyoktur. Çocuk bütün bu süre boyunca, dışarıdan farkedi-mezse bile, sürekli olarak bu yeni dil hakkında bilgitoplamaktadır. Genellikle, çocuk yeni dil hakkında yeterlibilgileri toplayarak, bir sessizlik döneminden sonra konuş-maya başlar. Elbette, küçük çocuklar kendi anadillerininanaokulunda da kullanıldığını ve değer verildiğini farke-derlerse, kendilerini iyi hissederler.

20

Ska mitt barn ha moders-målsstöd i förskolan?För att klara skolan och få en bra framtid i Sverige ärnaturligtvis goda kunskaper i svenska av avgörande be-tydelse. Men inlärningen av svenska behöver inte ske påmodersmålets bekostnad. Forskningen har visat att detsnarare är tvärtom; barn som får möjlighet att utvecklasitt modersmål i förskolan och skolan får också oftabättre kunskaper i svenska och i andra skolämnen. Mo-dersmålsstödet i förskolan kan fungera som en bro mel-lan hemmet och förskolan. Det ger också barnet en vär-defull möjlighet att vidareutveckla sitt modersmål sam-tidigt som barnet utvecklar svenska som ett andraspråk.

Det är ganska vanligt att barn som har ett annat mo-dersmål kommer i kontakt med svenskan först i försko-lan. Ibland kan det finnas tvåspråkiga förskolor ellertvåspråkiga avdelningar för barn med samma moders-mål. Där finns det både svenskspråkig personal ochpersonal som talar barnets modersmål. Föräldrarna be-stämmer själva om de vill ha sina barn på en sådan för-skola.

Om barnet går i svensktalande grupp kan föräldrarnaansöka om modersmålsstöd. Då kommer en moders-målstränare (som förut kallades hemspråkstränare) tillförskolan och pratar, leker och läser sagor med barnetpå modersmålet. Fråga din förskola eller ansvarig tjäns-teman i din kommun om vilka möjligeter som erbjuds.

Çocuğum,Anaokulunda AnadilindeDestek Eğitimi Almalı mı?Öğreniminde başarılı olarak İsveç’te iyi bir gelecek sahibiolabilmek için, kuşkusuz iyi bir İsveççe dil bilgisine sahipolmak belirleyici önemdedir. Ancak, İsveççe öğrenmenin,anadilden geri kalma pahasına olması gerekli değildir.Bilimsel araştırmalar, durumun tam da tersi olduğunugöstermiştir, yani anaokulunda ve okul öğrenimi sırasındaanadilini geliştirme olanaklarına sahip olmuş çocuklar ge-nellikle İsveççe ve diğer derslerde daha iyi bilgi sahibiolmaktadırlar. Anaokulunda verilecek anadilde destekeğitimi ev ile anaokulu arasında bir köprü işlevi görebilir.Bu durum aynı zamanda çocuğa anadilini geliştirme ilebirlikte ikinci dil olarak İsveççe’yi geliştirmesi içindeğerli bir olanak sağlamaktadır.

Anadilleri farklı olan çocukların İsveççe ile ilk tanış-malarının anaokuluna gitmeye başlamalarıyla gerçekleş-mesi, çok olağandır. Bazı yerlerde, ikidilli anaokulları yada aynı anadile sahip çocukların gittiği ikidilli bölümlerbulunmaktadır. Buralarda hem anadili İsveççe olan hemde çocuk ile aynı anadili konuşan personal çalışmaktadır.Çocuğun, böyle bir anaokuluna kaydedilip edilmemesihakkında anne ve baba karar verir.

Eğer çocuk, dili İsveççe olan anaokulu bölümüne gidi-yorsa, anne ve baba anadilde destek eğitimi isteme hak-kına sahiptirler. O durumda bir anadil öğretmeni anaoku-luna gelerek, çocuk ile anadilinde konuşur, oyun oynar vemasal okur. Hangi olanakların sunulduğunu öğrenmekiçin çocuğunuzun gittiği yuvaya ya da bağlı olduğunuzbelediyedeki yetkili görevliye başvurun.

22

Ska mitt barn läsa ämnetmodersmål i skolan?Forskning visar att tvåspråkiga barn som lärt sig läsaoch skriva på sitt modersmål har lättare att utveckla ochbevara det. Det bästa vore om alla barn först fick lärasig att läsa och skriva på sitt starkaste språk, som förmånga barn är modersmålet. Förmågan att läsa ochskriva på ett språk underlättar sedan läsinlärningen påandra språk. Barn kan även lära sig läsa och skriva sam-tidigt på flera språk. I skolans modersmålsundervisningfår barnet möjlighet att lära sig läsa och skriva på sittmodersmål. Genom att till exempel skriva brev, läsaböcker och annat skrivet material kan barnet fortsättaoch utöka kontakten med ursprungslandet.

I skolan har barnet rätt till undervisning i modersmå-let. Det måste finnas minst fem barn i kommunen föratt bilda en grupp för modersmålsundervisning (tidiga-re kallad hemspråksundervisning). Om barn med sam-ma språk går i olika skolor, samlar man dem på en skolaunder de timmar som modersmålsundervisningen sker.Undervisningen är frivillig och därför måste föräldrarnaanmäla till skolan om de vill att barnet ska ha moders-målsundervisning. Om barnet inte kan så mycketsvenska, har barnet också rätt att få studiehandledningpå modersmålet. Det betyder att barnet får hjälp av enmodersmålslärare i olika skolämnen. Läraren förklararpå modersmålet innehållet i det som klassen arbetarmed och hjälper barnet i skolarbetet. Skolan bestämmerom barnet ska få studiehandledning.

Det finns också andra sätt att studera modersmålet.Fråga din skola vilka möjligheter som erbjuds och vad deinnebär. För några språkgrupper och på några orter finnsdet t.ex. möjlighet att välja tvåspråkig undervisning i formav tvåspråkiga klasser eller språkligt inriktad friskola.

Çocuğum OkuldaAnadil Dersi Almalı mı?Bilimsel araştırmalar, anadillerinde okuma ve yazmayıöğrenmiş olan ikidilli çocukların, anadillerini korumalarıve geliştirmelerinin daha kolay olduğunu göstermektedir.Kuşku yok ki, en iyisi bütün çocukların ilk önce en iyi bil-dikleri dilde, ki bir çok çocuk için bu kendi anadilleri dir,okuma ve yazmayı öğrenmeleridir. Bir dilde okuma veyazma yeteneği diğer dillerde okumayı kolaylaştırır. Ço-cuklar, aynı zamanda birçok dilde yazmayı ve okumayıeşzamanlı öğrenebilirler. Okullardaki anadil öğrenimindeçocuklar kendi anadilleri ile okuma ve yazmayı öğrenmeolanağını elde etmektedirler. Örneğin, mektup yazmak,kitap ya da başka yazılı materyalleri okumak yoluyla, ço-cuklar kendi ülkeleri ile ilişkilerini sürdürebilir ve gelişti-rebilirler.

Okula giden çocukların anadil dersi alma hakları vardır.Bir Belediyede anadil öğrenim grubu oluşturabilmek içinen az aynı dili konuşan beş çocuğun bulunması gerekir.Eğer çocuklar farklı okullara gidiyorlarsa, anadil dersleri-nin verileceği saatlerde onlar belirli bir okulda bir arayagetirilirler. Bu öğrenim isteğe bağlıdır ve bundan dolayı,eğer anne ve baba çocuklarının anadil dersi almasını isti-yorlarsa, bu isteklerini okula bildirmelidirler. Eğer çocukiyi İsveççe bilmiyorsa, kendi anadilinde öğrenim rehber-liği alma hakkı da vardır. Bu durum, bir anadil öğret-meninin çocuğa okuldaki farklı derslerinde yardımcı ol-ması anlamına gelmektedir. Öğretmen, sınıfta üzerindeçalışılan konuları anadilinde açıklar ve diğer okul çalış-malarında çocuğa yardımcı olur. Çocuğa öğrenim rehber-liği verilmesine okul idaresi karar verir.

Okulda anadil dersi almanın başka yolları da vardır.Hangi olanakların sunulduğunu ve bunların ne anlamageldiklerini, okulunuza sorun. Bazı bölgelerde, bazı dil

23

grupları için örneğin; iki dilli sınıflar şeklinde yürütüleniki dilli eğitim veya verdikleri eğitimleri dil ağyrlıklı olanözel okulları seçebilme olanağı vardır.

24

Ska mitt barn läsa ämnet”Svenska somandraspråk” i skolan?I skolan kan man studera svenska antingen inom ämnet”Svenska” eller inom ämnet ”Svenska som andraspråk”.Vilket av dessa ämnen som ditt barn bör läsa beror påvilka färdigheter i svenska som barnet har när det börjarskolan. Barn med ett annat modersmål än svenska harju oftast inte hunnit lära sig lika mycket svenska somsvensktalande barn när de börjar skolan. Då är det vik-tigt att barnet får en språkundervisning som utgår frånjust detta barns kunskaper och behov. Om barnet intefår bra hjälp att hämta in det språkliga försprång somde svensktalande barnen har, finns det risk att barnetfår svårt att komma ikapp de andra. Och det kan påver-ka hur man klarar sig i de andra ämnena i skolan.

Målet för ämnet ”Svenska som andraspråk” är atteleverna ska uppnå samma nivå i svenska som elevermed svenska som modersmål. Läraren i ”Svenska somandraspråk” vet vad som kan vara svårt för elever sominte har svenska som modersmål. Därför kan lärarenanpassa undervisningen mer efter de enskilda elevernaskunskaper och behov. Undervisningen i ”Svenska somandraspråk” ska göra det möjligt för eleverna att använ-da svenskan som ett redskap för att tänka och för att ut-trycka sig i tal och i skrift. Eleven ska också, vid sidanav modersmålet, kunna använda svenska språket somett effektivt redskap för att inhämta kunskaper i andraämnen.

Ofta bedrivs undervisningen i ”Svenska som andra-språk” i mindre grupper. Det ger eleverna bättre möjlig-heter att öva språket och läraren har mer tid och utrym-me för varje elev. Till skillnad från undervisningen i en

stor klass kan eleverna här oftare få komma till tals. I enmindre grupp är det också lättare att våga fråga och beläraren om hjälp när man inte förstår eller har svårt atthitta de rätta orden och uttryckssätten.

Fråga på ditt barns skola hur de bedriver undervis-ningen för tvåspråkiga elever både i ämnet ”Svenskasom andraspråk” och i skolans övriga ämnen.

25

Çocuğum Okulda ”İkincidil olarak İsveççe” DersiniOkumalı mı?Okullarda, İsveççe öğrenimi ya ”İsveççe” dersi ya da”İkinci Dil Olarak İsveççe” dersi ismi ile okutulur.Çocuğunuzun bu derslerden hangisine katılacağı, okulabaşlarken sahip olduğu İsveççe bilgi düzeyine bağlıdır.Anadili farklı olan çocuklar, genellikle okula başlayacak-ları zaman henüz anadili İsveççe olan çocuklar kadarİsveççe bilgilerini geliştirememiş olurlar. Bu durumda,çocuğun bilgi düzeyi ve ihtiyacına uygun düşen bir dilöğreniminin hazırlanması önemlidir. Eğer çocuğa, anadiliİsveççe olan çocuklarla arasındaki mesafeyi kapatmayayol açacak iyi bir yardım verilmezse, diğer çocuklara ye-tişmede zorluk çekme riski ortaya çıkar. Ve bu durumokuldaki diğer derslerde de başarılı olabilmeyi etkiler.

”İkinci Dil Olarak İsveççe” dersi ile amaçlanan şey,öğrencilerin İsveççe dersinde, anadilleri İsveççe olan ço-cuklarla aynı seviyeye çıkarılmalarıdır. ”İkinci Dil Olarakİsveççe” dersi öğretmeni, anadili İsveççe olmayan öğren-ciler için zor olan konuların ne olduğunu bilir. Bundan do-layı, öğrenim, öğretmen tarafından sözkonusu öğrencininbilgi düzeyi ve ihtiyacına göre ayarlanır. ”İkinci Dil Olarakİsveççe” dersinden amaçlanan, öğrencilerin İsveççe’yidüşünme ve kendilerini sözlü ve yazılı olarak ifade edebil-me aracı olarak kullanabilmelerini olanaklı kılmaktır.Öğrenciler, anadilleri yanında, aynı zamanda İsveççe’yi debaşka konularda bilgi edinebilmenin etkili bir aracı olarakkullanabilmelidirler.

”İkinci Dil Olarak İsveççe” dersleri genellikle küçükguruplar biçiminde yürütülür. Bu durum öğrencilere dilöğreniminde daha fazla alıştırma yapma olanağı sağladığıgibi, öğretmenin de her öğrenciye ayıracağı daha fazla za-

manı olur. Kalabalık bir sınıfta yapılan öğrenimin aksine,bu biçimde öğrenciler daha sık konuşma imkanına sahipolurlar. Aynı zamanda, küçük gruplarda, öğrencinin birkonuyu anlamaması ya da doğru kelime ya da ifade biçi-mini bulamaması durumlarında, öğretmene soru sorma veyardım isteme cesaretini göstermesi daha kolaydır.

İkidilli çocuklar için ”İkinci Dil Olarak İsveççe” öğre-niminin ve diğer derslerin nasıl yürütüldüğünü, çocu-ğunuzun kayıtlı olduğu okula sorun.

26

Några ordförklaringarAndraspråk: Det eller de språk som börjar läras in efterförstaspråket. Det är inte alltid lätt att dra gränsen mel-lan förstaspråk och andraspråk. När det gäller ett barnsom börjar lära sig ytterligare ett språk i mycket tidigålder kan man säga att barnet har två förstaspråk.

Förstaspråk: Det eller de språk som ett barn börjar lärasig först.

Hemspråk: Begreppet “hemspråk” uppkom i sambandmed den så kallade hemspråksreformen som börjadegenomföras 1977. Hemspråksundervisning kallas nu-förtiden modersmålsundervisning. Barn har rätt tillmodersmålsundervisning om någon av föräldrarna ellervårdnadshavarna har ett annat språk än svenska sommodersmål och om man använder språket dagligenmed barnet.

Majoritetsspråk: Det största och dominerande språketi landet. I Sverige är svenska majoritetsspråket.

Minoritetsspråk: De språk som talas av delar av befolk-ningen. I Sverige finns fem officiella inhemska minori-tetsspråk, finska, jiddisch, meänkieli, romani chib och sa-miska och ett mycket stort antal språk som talas av ny-tillkomna minoriteter, t ex arabiska, danska, kurdiska,persiska, turkiska och somaliska.

Modersmål: Termen “modersmål” är ett mångtydigtbegrepp, men vanligtvis menar man det/de första språksom lärs in i hemmet.

Tvåspråkighet: Termen “tvåspråkighet” används oftasom samlingsterm för “två- eller flerspråkighet”.

27

Bazı Kavramların AçıklamalarıÇoğunluk dili: Ülkedeki en büyük ve egemen olan dildir. İsveç’te İsveççe çoğunluk dilidir.

Azınlık dili: Ülke nüfusunun bazı kesimleri tarafındankullanılan dildir. İsveç’te resmi olarak kabul edilmiş olanbeş yerli azınlık dili vardır. Bunlar Fince, İbranice, Mean-kieli, Romanca Chib ve Laponyaca’dır. Ayrıca ülkeyeyeni göç etmiş azınlıklar tarafından kullanılan, örneğinArapça, Danimarkaca, Kürtçe, Farsça, Türkçe ve Somali-ce gibi birçok başka dil bulunmaktadır.

Anadil: ”Anadil” kavramı çok anlamlı bir kavramdır, an-cak genel olarak evde öğrenilen ilk dil ya da diller kaste-dilmektedir.

İkidillilik: ”İkidillilik” kavramı genellikle ”iki ya da dahafazla dil bilenler” için kullanılan ortak bir kavramdır.

İkinci dil: İlk dilden sonra öğrenilmesine başlanan dil yada dillerdir. İlk ve ikinci dil arasında kesin bir sınır çiz-mek her zaman için kolay bir iş değildir. Çok erkenyaşlarda bir dil daha öğrenmeye başlayan çocuklar içindenilebilir ki, onların iki tane ilk dilleri vardır.

İlk dil: Çocuğun ilk öğrenmeye başladığı dil ya da dillerdir.

Anadil ”Evde kullanılan dil”: ”Evde kullanılan dil”kavramı, 1977 yılında uygulanmaya başlanan EvdeKullanılan Dil reformu ile birlikte ortaya çıktı. Şu andaevde kullanılan dil dersi yerine anadil dersi kavramıkullanılmaktadır. Anne ve babadan ya da velayet sahibiolanlardan birinin anadili İsveççe’den başka bir dil ise vegünlük yaşamda çocuk ile bu dilde konuşuluyorsa,çocuğun anadil dersi alma hakkı vardır.

28

För vidare läsningArnberg, Lenore (1988), Så blir barn tvåspråkiga. Vägled-

ning och råd under förskoleåldern. Stockholm: Wahlström& Widstrand. (Boken finns också översatt till arabiska,engelska, finska och spanska.)

Baker, Colin (1996), Barnets väg till tvåspråkighet: råd tillföräldrar och lärare i förskola och grundskola. Uppsala:Påfågeln.

Håkansson, Gisela (2003), Tvåspråkighet hos barn iSverige. Studentlitteratur

Hyltenstam, Kenneth (red.) (1996), Tvåspråkighet medförhinder? Invandrar- och minoritetsundervisning iSverige. Lund: Studentlitteratur.

Hyltenstam, Kenneth (red.) (1999), Sveriges sju inhemskaspråk – ett minoritetsperspektiv. Lund: Studentlitteratur.

Lightbown, Patsy and Spada, Nina (2003), How Langua-ges are Learned. Oxford University Press. Revisededition.

Andra tipsFör den som har tillgång till Internet (finns bl.a. på allabibliotek) finns mycket information att hämta omtvåspråkighet i familjen och i skolan.

Om modersmålsundervisningen i förskolan och skolankan man läsa på Tema Modersmål som ligger på Skolda-tanätet. Där finns också särskild information riktad tillföräldrar och till barn.http://www.skolutveckling.se/mangfald

Mer information om svenska som andraspråk finner manbl.a. på Nationellt centrums hemsida:http://www.lhs.se/sfi

Daha Fazla Bilgi KaynaklarıArnberg, Lenore (1988), Så blir barn tvåspråkiga.

Vägledning och råd under förskoleåldern. Stockholm:Wahlström & Widstrand. (Kitabın Arapça, İngilizce,Fince ve İspanyolca çevirileri vardır.)

Baker, Colin (1996), Barnets väg till tvåspråkighet: rådtill föräldrar och lärare i förskola och grundskola.Uppsala: Påfågeln.

Håkansson, Gisela (2003), Tvåspråkighet hos barn iSverige. Studentlitteratur

Hyltenstam, Kenneth (red.) (1996), Tvåspråkighet medförhinder? Invandrar- och minoritetsundervisning iSverige. Lund: Studentlitteratur.

Hyltenstam, Kenneth (red.) (1999), Sveriges sju inhem-ska språk – ett minoritetsperspektiv. Lund: Studentlitte-ratur.

Lightbown, Patsy and Spada, Nina (2003), How Langua-ges are Learned. Oxford University Press. Revisededition.

Diğer Tavsiyelerİnternet olanakları bulunanlar için (bütün kütüphanelerdebu olanak vardır) aile içinde ve okulda ikidilli olmakkonusunda elde edilebilecek çok bilgi vardır.

Anaokulu ve okulda anadil öğrenimi hakkında OkullarBilgisayar İletişim Ağı’nda (Skoldatanätet) bulunanAnadil Teması (Tema Modersmål) okunabilir. Buradaaynı zamanda özel olarak anne ve babalar ile çocuklarayönelik hazırlanmış bilgiler vardır.http://www.skolutveckling.se/mangfald

İkinci Dil Olarak İsveççe hakkında daha fazla bilgi ise,aralarında Ulusal Merkez’in (Nationellt Centrum)http://www.lhs.se/sfi adresindeki İnternet sitesinin debulunduğu yerlerden edinilebilir.

Innehåll och utformningav denna broschyrhar utarbetats av

Språkforskningsinstitutet i Rinkebyi samarbete

med föräldrar, förskollärare och lärareoch med forskare vid

Centrum för tvåspråkighetsforskning,Stockholms universitet.

Institutet tackar dem alla varmtför värdefulla synpunkter!

Myndigheten för skolutveckling har bekostatöversättning och tryckning.

Bu broşürün içeriği ve biçimi,Språkforskningsinstitutet i Rinkeby

tarafından, anne ve babalar,anaokulu eğitimcileri, öğretmenler ve

Centrum för tvåspråkighetsforskning i Stockholmdeki araştırmacılar

ile işbirliği içinde hazırlanmıştır.

Enstitümüz, değerli görüşleriiçin bunların tümüne teşekkür eder.

Myndigheten för skolutvecklingçeviri ve baskı giderlerini karşılamıştır.

TVÅ SPRÅK ELLER FLERA?Råd till flerspråkiga familjerDe råd som ges i den här broschyren grundar sig på aktuellkunskap om barns tvåspråkiga utveckling och bygger på desenaste forskningsrönen, förslag och synpunkter frånföräldrar, pedagoger i förskola och skola och från forskarevid andra institutioner.

Råden är allmänna och passar många men kanske intealla. Givetvis ska varje förälder välja det som känns naturli-gast och bäst i den egna familjen.

Broschyren är tvåspråkig och ges ut på svenska samtalbanska, arabiska, bosniska, engelska, finska, somaliska,spanska,turkiska, kurmanji (nordkurdiska), arli (romani)och lovari (romani).

İKİ YA DA DAHA FAZLA DİLMİ KONUŞUYORSUNUZ?Çokdilli Ailelere TavsiyelerBu broşürde verilen tavsiyeler, çocukların ikidilli olarak gelişim-leri konusundaki güncel bilgilere dayanmakta ve konuya ilişkinen son bilimsel araştırma sonuçları, anne ve babaların, anaokuluve okulda çalışan eğitimcilerin ve diğer enstitülerdekiaraştırmacıların öneri ve görüşleri üzerine inşa edilmiştir.

Tavsiyeler genel özelliktedir ve belki her duruma uygundüşmeyebilir ama bir çok duruma uygundur. Kuşkusuz, her anneve baba kendi aile şartları içinde en doğal ve en iyi hissedilenseçimi yapmalıdır.

Broşür iki dilde hazırlanmıştır ve İsveççe ile beraber Arnavut-ça, Arapça, Boşnakça, İngilizce, Fince, Somalice, İspanyolca veTürkçe, Kyrmancı (Kuzey Kürtçe), Arli (Romca) ve Lovari(Romca) dillerinde yayınlanmktadır.

råd till flerspråkiga familjer İkİ ya da daha fazla dİl mİ

Documents