Rannsóknir á hrefnu 2003-2008Staðan í hálfleik

Gísli A. Víkingsson

HrefnaHrefnaBalaenoptera acutorostrataBalaenoptera acutorostrata

Algengust skíðishvala við ÍslandAlgengust skíðishvala við Ísland 43.600 (C.V 0.19) hrefnur á 43.600 (C.V 0.19) hrefnur á

landgrunnssvæði Íslands sumarið 2001landgrunnssvæði Íslands sumarið 2001 Hrefnuveiðar við Ísland 1914-1985 Hrefnuveiðar við Ísland 1914-1985

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600

Blue whale

Fin whale

Sei whale

Minke whale

Humpback whale

Sperm whale

N-Bottlenose whale

Pilot whale

Killer whale

White-beaked dolphin

White-sided dolphin

Unident. dolphins

Harbour porpoise

Thousands of tons consumed

Fish

Crustaceans

Cephalopods

Mat á heildarafráni 12 hvalategunda við Ísland

SandsíliLoðna

Stærri fiskar

Ljósáta

Hrefna- fyrri rannsóknirHrefna- fyrri rannsóknir

FjölstofnanálgunFjölstofnanálgun

,,Sögulegt yfirlit”,,Sögulegt yfirlit”

Júní 2003 - áætlun um hvalrannsóknir kynnt Júní 2003 - áætlun um hvalrannsóknir kynnt í vísindanefnd Alþjóðahvalveiðiráðsinsí vísindanefnd Alþjóðahvalveiðiráðsins

Tveggja ára áætlun sem m.a. fól í sér veiðar Tveggja ára áætlun sem m.a. fól í sér veiðar á 3 hvalategundum, þ.a. 200 hrefnurá 3 hvalategundum, þ.a. 200 hrefnur

Ágúst 2003 – Hrefnu-hluta áætlunarinnar Ágúst 2003 – Hrefnu-hluta áætlunarinnar hrint í framkvæmd. hrint í framkvæmd.

2003-2006 – 161 hrefnur veiddar2003-2006 – 161 hrefnur veiddar

MarkmiðMarkmið

1 FæðuvistfræðiFæðuvistfræði2 StofngerðStofngerð3 Sníkjudýr og meinafræðiSníkjudýr og meinafræði4 GrunnlíffræðiGrunnlíffræði5 MengunMengun6 Notagildi nýrra rannsóknaaðferðaNotagildi nýrra rannsóknaaðferða

MarkmiðMarkmið

1 FæðuvistfræðiFæðuvistfræði

– Samsetning fæðuSamsetning fæðu MagainnihaldMagainnihald Breytileiki eftir svæðum og árstímaBreytileiki eftir svæðum og árstíma Aðrar rannsóknaaðferðir (fitusýrusamsetning og Aðrar rannsóknaaðferðir (fitusýrusamsetning og

hlutföll stöðugra ísótópa)hlutföll stöðugra ísótópa)

– OrkubúskapurOrkubúskapur LíkamsástandLíkamsástand OrkuþörfOrkuþörf

Skipulag söfnunarSkipulag söfnunar

Heildarsýni 200 hrefnurHeildarsýni 200 hrefnur– Dreifing sýnatökuDreifing sýnatöku

eftir þéttleika hvala í tíma og rúmieftir þéttleika hvala í tíma og rúmi eftir fjölbreytni fæðueftir fjölbreytni fæðu

– 9 svæði - Byggt á svæðaskiptingu 9 svæði - Byggt á svæðaskiptingu fjölstofnaverkefnis (Bormicon)fjölstofnaverkefnis (Bormicon)

1986 1995 2001

Sýnataka 2003-2006

Talningar 1986-2001

0

1

2

3

4

5

6

7

5-5,5 5,6-6 6,1-6,5 6,6-7 7,1-7,5 7,6-8 8,1-8,5 8,6-9

0

1

2

3

4

5

6

7

8

4,5-5 5-5,5 5,6-6 6,1-6,5 6,6-7 7,1-7,5 7,6-8 8,1-8,5 8,6-9

2003 - 64% karldýr 2004 – 40% karldýr

2005 – 56% karldýr

0

2

4

6

8

10

12

14

4,5-5 5-5,5 5,6-6 6,1-6,5 6,6-7 7,1-7,5 7,6-8 8,1-8,5 8,6-9

2006 – 56% karldýr

Sýnataka júní-júlí 2004Sýnataka júní-júlí 2004

Sýnataka júní-ágúst 2006Sýnataka júní-ágúst 2006

Sýnataka júlí-ágúst 2005Sýnataka júlí-ágúst 2005

Sýnataka ágúst-sept. 2003Sýnataka ágúst-sept. 2003

FæðuvistfræðiFæðuvistfræði

Dr. GalanDr. Galan

59%

9%

13%

3%

3%

3%

2%8%

Sandsíli

Loðna

Þorskur

Ýsa

Lýsa

Kolmunni

Spærlingur

Áta

Fæðutegundir 2003-4Fæðutegundir 2003-4

2005 all samples

33%

0%

7%

7%

40%

13%

SandeelCapelinHerringCod"Fish"Krill

25%

13%

17%

5%

7%

15%

5%

13%

Síli

Loðna

Síld

Þorskur

Ýsa

Þorskfiskar

Seiði

Áta

2003 all samples

70%

7%

3%

10%

7%

3%

Sandeel

Capelin

Herring

Cod

"Gadids"

Krill

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

North-East West South

Area

Krill

"Gadids"

Cod

Herring

Capelin

Sandeel

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

North-East West South

Krill"Gadids"CodHerringCapelinSandeel 2003

2004

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Norður-austur Vestur Suður

Áta

Seiði

Þorskfiskar

Ýsa

Þorskur

Síld

Loðna

Síli

2006

ÞORSKURÞORSKUR (Gadus morhua)(Gadus morhua)

0 1000 2000 3000 4000 5000 60000

10

20

30

40

50 Weight (g)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 900

20

40

60 Length (cm)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Age

0

20

40

60

80 ÞORSKURÞORSKUR (Gadus morhua) (Gadus morhua)

ÝSA ÝSA ((Melanogrammus aeglefinus)Melanogrammus aeglefinus)

0 10 20 30 40 50 60

Length(cm)

0

4

8

12

0 500 1000 1500 2000 2500

Weight (g)

0

4

8

12

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Age

0

5

10

15

80 85 90 95 100 105

Length (mm)

0

5

10

15

20

25

Loðna (Loðna (Mallotus villosusMallotus villosus))

0

5

10

15

20

25

55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125

Length (mm)

Marsíli (Marsíli (Ammodytes marinusAmmodytes marinus))

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1 2 3 4 5 6 7 8 9

150 160 170 180 190 200 210 220 230

Series1

GervitunglamerkingarGervitunglamerkingar

OrkubúskapurOrkubúskapur

Immature

Resting

Pregnant

KynþroskiKynþroski

Kýr

0

2

4

6

8

10

12

14

Suður Vestur Norður-austur

Kynþroska

Ókynþroska

5 6 7 8 9Lengd (m)

0

5

10

15

20

Fjö

ldi fæ

ðin

garö

ra

ViðkomaViðkoma

AldursgreiningAldursgreining

MengunMengun

MarkmiðMarkmið

Áhrif á heilsu hvalaÁhrif á heilsu hvala Afrán og fæðutegundirAfrán og fæðutegundir StofngerðStofngerð Prófun á notagildi nýrra aðferðaPrófun á notagildi nýrra aðferða

Heildarkvikasilfur í ýmsum sjávarafurðumHeildarkvikasilfur í ýmsum sjávarafurðum

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

Scallo

ps

Gray

sole

Shrimps

Haddoc

k

Lemon

sole

Plaice

Polloc

k

Lobste

r

Starr

y ray

Herrin

gDab Cod

Ocean

perc

h

Green

land h

alibut

Salted

cod

Halibu

t

Catfis

hTusk

Mon

kfish

Golden

perch

Min

ke wha

leLin

g

Bluef

in tu

na

Orange

rough

y

Icelandic seafood 2003-2004

Tot

al m

ercu

ry, µ

g/kg

w.w

.

Dorsal meat (D4)5,1-8,6m (n=25)

n=33

n=12

n=6

Heildarkvikasilfur Heildarkvikasilfur

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Barents Sea Icelandic waters Svalbard Jan Mayen North Sea

Tot

al m

ercu

ry, d

orsa

l mu

scle

, µg/

kg

w.w

.

n=15

n=25

n=15

n=16

n=15

Arithmetic averages with 95% confidence intervals.

Source of non-Icelandic data: Kleivane, L., and Børsum, J. 2003. Undersøkelse av kvikksølvnivåer i muskel fra vågehval 2002. Veterinærinstituttet, Februar

2003.

PCB efni í spiki (kviðfellingum)PCB efni í spiki (kviðfellingum)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

Barents Sea Iceland North Sea

PC

Bs

(sum

7),

µg/

kg w

.w.

n=5 females7-8,3m n=5 males

5-8,5m

n=5 females6,4-8,8m

Averages, minimum and maximum values

Sorce of non-Icelandic data: Utne-Skåre, J., Berg, V., Kleivane, L., Julshamn, K., and Haldorsen, A.-K. Dioksin, dioksinlignende PCB i spekk fra vågehval (Balaenoptera acutorostrata) fanget in Norsjøen og Barentshavet under fangstsesongen 2001.

Díoxín (PCDD/Fs) í spiki (kviðfellingum)Díoxín (PCDD/Fs) í spiki (kviðfellingum)

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

Iceland Barents Sea North Sea

PC

DD

/Fs,

ng

WH

O-T

EQ

/kg

w.w

.

n=5 females6,4-8,8m

n=5 males5-8,5m

n=5 females7-8,3m

Averages, minimum and maximum values

Source of non-Icelandic data: ibid.

Sníkjudýr og örSníkjudýr og ör

Dýralæknar að störfum

SamstarfsaðilarSamstarfsaðilar

Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, Keldum Keldum

Rannsóknastofa í lífefnafræði, Rannsóknastofa í lífefnafræði, Landspítalinn, Háskólasjúkrahús Landspítalinn, Háskólasjúkrahús

Rannsóknastofnun Fiskiðnaðarins Rannsóknastofnun Fiskiðnaðarins Iðntæknistofnun Iðntæknistofnun Geislavarnir RíkisinsGeislavarnir Ríkisins Ýmsir erlendir vísindamenn Ýmsir erlendir vísindamenn