rachunkowość i finanse

Rachunkowość i finanse

Dr Magdalena Mikołajek-Gocejna Wyższa Szkoła Promocji

Program wykładów

Semestr pierwszy: Rachunkowość

• Wprowadzenie do rachunkowości• Sprawozdania finansowe i ich wstępna analiza: bilans, rachunek

zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych• Analiza wskaźnikowa• Istota i funkcje rachunkowości zarządczej• Rachunek kosztów: pełnych, zmiennych, ABC• Analiza i zastosowanie progu rentowności• Wyzwania stojące współcześnie przed systemem rachunkowości i

sprawozdawczości przedsiębiorstw

Zaliczenie semestru: wstępna analiza finansowa wybranej spółki


Program wykładów

Semestr drugi: Finanse

• Wprowadzenie do finansów – podstawowe pojęcia i funkcje• Finanse systemu bankowego: bank centralny i banki komercyjne• Finanse ubezpieczeń• System finansów publicznych: dochody i wydatki publiczne, budżet

państwa, deficyt budżetowy i dług publiczny• Rynki finansowe: rynek pieniężny i walutowy, rynek kapitałowy i

terminowy• Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie• Finanse UE

Zaliczenie semestru: egzamin testowy


Wprowadzenie do rachunkowości


Pojęcie „rachunkowość” jest terminem wieloznacznym.

• System informacyjny stanowiący podstawę działań analitycznych, przekazujący użytkownikom informacje niezbędne do podejmowania racjonalnych decyzji finansowych i efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem

• Sztuka pomiaru, opisu i interpretacji działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa

• System opisujący wielkości ekonomiczne charakteryzujące działalność podmiotu gospodarczego – liczbowy obraz przedsiębiorstwa

Rachunkowość – definicja i funkcje


Tradycyjnie w rachunkowości wyodrębnia się następujące jej części składowe:

• Księgowość – rejestracyjna część rachunkowości

• Sprawozdawczość finansową – zaspokaja potrzeby informacyjne szerokiego kręgu odbiorców

• Rachunek kosztów – ewidencja kosztów w różnych przekrojach, nowoczesne metody ich kalkulacji, analizy i planowania

Rachunkowość – zakres


Rachunkowość – funkcje


Rachunkowości przypisuje się następujące funkcje:

• Funkcję informacyjnąFunkcję informacyjną – dostarczanie informacji różnym jej użytkownikom i wykorzystywanie przez nich informacji dla różnych celów.

• Funkcję zarządcząFunkcję zarządczą – wykorzystywanie dostarczanych przez rachunkowość informacji dla potrzeb zarządzania i podejmowania decyzji

• Funkcję kontrolnąFunkcję kontrolną - kontrolowanie danych zawartych w dokumentach, księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych, co ma zapewnić przedsiębiorstwu uporządkowane i sprawne prowadzenie działalności gospodarczej

• Funkcję analitycznąFunkcję analityczną – dokonywanie analizy finansowej przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych

• Funkcję planistycznąFunkcję planistyczną – wykorzystywanie informacji generowanych przez rachunkowość na potrzeby planowania przyszłego rozwoju firmy

• Funkcję statystycznąFunkcję statystyczną – formalne obowiązki składania sprawozdań do organów statystycznych

Rachunkowość –funkcje i cechy informacji księgowych


We współczesnym świecie najważniejszą funkcją rachunkowości jest funkcja informacyjnafunkcja informacyjna, polegająca na przekazywaniu użytkownikom informacji niezbędnych do podejmowania racjonalnych decyzji, efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem i rozliczania menedżerów z osiąganych wyników finansowych

Cechy informacji księgowych

Zrozumiałość

Użyteczność

Wartość prognostyczna Terminowość

Porównywalność

Kompleksowość

Użytkownicy informacji


INFORMACJE KSIĘGOWE

KONKURENCIMIĘDZYNARODOWIORGANA ADMINISTRACJI

RZĄDWOEJ I SAMORZĄDOWEJ

KLIENCI

PRACOWNICYI ZWIĄZKI ZAWODOWE

KONKURENCI KRAJOWI

DOSTAWCY

KADRA ZARZĄDZAJĄCA

WŁAŚCICIELE/AKCJONARIUSZE

WIERZYCIELE

• Rachunkowość finansowa – opisuje stan majątkowo-kapitałowy przedsiębiorstwa oraz informuje o wygenerowanym wyniku finansowym. Informacje przekazywane są głównie na zewnątrz i służą osobom spoza firmy: kredytodawcom, wierzycielom, agendom rządowym, akcjonariuszom, prezentując wyniki przeszłych zdarzeń. Rachunkowość finansowa podlega regulacji prawnej (m.in.. Ustawa o Rachunkowości), a emitowane przez przedsiębiorstwo sprawozdania finansowe mają jednolity format i muszą być ujawniane

• Rachunkowość zarządcza – informacje przeznaczone głównie dla kierownictwa niezbędne do oceny efektywności i skuteczności działania oraz podejmowania decyzji. Raporty przedstawiają jakiś wycinek działalności bądź wydzieloną część firmy. Opiera się ona miernikach, relacjach, modelach finansowych bazujących na informacjach rachunkowości finansowej oraz innych. Rachunkowość zarządcza nie jest regulowana prawnie, a sprawozdania wewnętrzne zależą od potrzeb i preferencji kierownictwa

• Controlling – obejmuje zagadnienia planowania, prognozowania, kontroli i kierowania. Jest on postrzegany jako instrument zarządzania służący do optymalizacji realizacji działań.

Rachunkowość finansowa i zarządcza


Regulacje prawne systemu rachunkowości:

• Ustawa o rachunkowości • Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF)• Dyrektywy Unii Europejskiej• Wymagania GUS i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd

Ustawa o rachunkowości identyfikuje podmioty, w stosunku do których mają zastosowania jej przepisy, określa zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, jak również strukturę i zawartość poszczególnych sprawozdań finansowych, metody wyceny aktywów i pasywów oraz wszelkich operacji gospodarczych

Obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych ciąży na:– Bankach i zakładach ubezpieczeń– Jednostkach działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie

papierami wartościowymi, funduszach powierniczych i funduszach inwestycyjnych

– Spółkach akcyjnych– Pozostałych jednostkach

Rachunkowość – regulacje prawne


Zasady rachunkowości

• Zasada wiernego obrazu - jasne przedstawienie rzeczywistości, bez wybiegów, upiększania, zaciemniania, czy przemilczania niektórych informacji;

• Zasada memoriałowa - rejestrowanie w księgach rachunkowych wszystkich zdarzeń powodujących zmiany w sytuacji finansowo-rzeczowej przedsiębiorstwa;

• Zasada współmierności - zachowanie merytorycznej i czasowej zgodności kosztów, strat i podobnych kategorii wynikowych uwzględnianych przy obliczaniu wyniku finansowego osiągniętego w danym okresie;

• Zasada ostrożnej wyceny - generalnie możliwie wysokie (zawsze wiarygodne) wycenianie kosztów, strat i zobowiązań przedsiębiorstwa wobec jego otoczenia oraz na ostrożne, realne wycenianie przychodów, zysków i końcowego stanu aktywów przedsiębiorstwa.

• Zasada kontynuacji działania

Reguły rachunkowości

• Reguła istotności - przekazywanie informacji ważnych dla podejmowania decyzji i oceny przeszłych, teraźniejszych i przyszłych zdarzeń ekonomicznych

• Reguła porównywalności - stosowanie w kolejnych okresach obrotowych stałych rozwiązań w zakresie wyceny, kryteriów klasyfikacji oraz struktury sprawozdań finansowych

• Reguła kompletności - obowiązek przekazywania wszelkich informacjach o zmianach w stanie majątku przedsiębiorstwa spowodowanych przez konkretne pojedyncze operacje gospodarcze

• Reguła neutralności - bezstronność informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych

• Zrozumiałość - informacje powinny być jasne i czytelne dla ich użytkowników

Rachunkowość – zasady i reguły


• Bilans• Rachunek zysków i strat• Informacja dodatkowa składająca się z wprowadzenia oraz

dodatkowych informacji i objaśnień

• Zestawienie zmian w kapitale własnym/funduszu własnym (sporządzają go jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu)

• Rachunek przepływów pieniężnych (obowiązuje jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega corocznemu badaniu)

• Sprawozdanie z działalności (obowiązuje spółki kapitałowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe oraz jednostki zobligowane odrębnymi przepisami)

Sprawozdania finansowe


Rachunkowość i finanse Dr Magdalena Mikołajek-GocejnaWyższa Szkoła Promocji

Sposoby dotarcia do informacji finansowych

Internet jako źródło informacji finansowych

http://www.gpw.pl strony internetowe spółek

http://www.parkiet.com.plhttp://www.money.plhttp://www.rzeczpospolita.plhttp://www.gazeta.pl


Sposoby dotarcia do informacji finansowych


InwestorzyRelacje inwestorskieIRInvestor relations

BILANS


Sprawozdania finansowe

Bilans to podstawowe sprawozdanie finansowe informujące o sytuacji majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa.

Bilans stanowi zestawienie posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania (kapitałów).

Sprawozdania finansowe - bilans


PASYWAAKTYWA

Kapitałwłasny

Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

Aktywa trwałe

Aktywaobrotowe

AKTYWA TRWAŁE


Nieruchomości,maszyny, urządzenia

Bilans – charakterystyka aktywów

Aktywa trwałe

Wartościniematerialne

i prawne

Rzeczowe aktywa trwałe

Długoterminowe rozliczenia

międzyokresoweInwestycje

długoterminowe Należności

długoterminowe

Środki trwałe Należności, których termin płatności jest dłuższy niż 1 rok

Nieruchomości, wartości niematerialnei prawne oraz długoterminowe aktywa finansowe, które firma posiada z zamiarem uzyskiwania dochodówfinansowych w długim okresie

Prawa majątkowenadające się dogospodarczego wykorzystania,np. patenty, licencje, itp

Nie rozliczone nakładyprzyszłych okresów

AKTYWA OBROTOWE


Aktywa obrotowe

Zapasy Należności krótkoterminowe

Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresoweInwestycje

krótkoterminowe

Należności o terminie wymagalności krótszym niż 1 rok oraz wszystkie należności z tytułu dostaw i usług

Krótkoterminowe aktywa finansowe: akcje, obligacje, bony skarbowe, papiery komercyjne innych przedsiębiorstw, czeki, weksle oraz środki pieniężne

materiały, półprodukty,produkty w toku,produkty gotowe, towary, zaliczki na dostawy

Koszty poniesione przez przedsiębiorstwo w danym roku albo w latach poprzedzających, przypadające do rozliczenia w latach następnych, np. czynsze płacone z góry


KAPITAŁ WŁASNY


Bilans – charakterystyka pasywa

Kapitał własny

Kapitał podstawowy

Kapitał zapasowy

Wynik finansowy netto danego okresu

Kapitał rezerwowy

Powstaje znadwyżki ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej, z dopłat wspólników, lub jest tworzonyzgodnie z przepisami zawartymi w umowielub statucie spółki, może być także tworzony ustawowo

W zależności od formy organizacyjno-prawnejprzedsiębiorstwa

•fundusz założycielski, • kapitał zakładowy, • fundusz udziałowy

Nie podzielony zysk lub strata

z okresów poprzednich

KAPITAŁY OBCE



Kapitały obce

Rezerwy na zobowiązania

Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania

krótkoterminowe

Długoterminowe pożyczkiDługoterminowe kredytybankowePozostałe zobowiązania długoterminowe

Rezerwy tworzone na ściśle określone cele, np. rezerwa na odroczony podatek dochodowy, rezerwy na świadczenia emerytalne, itp..

Krótkoterminowe pożyczkiKrótkoterminowe kredytybankowePozostałe zobowiązania, których termin płatności jest krótszy niż 1 rok

AKTYWA

A. Aktywa trwałeI. Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych2. Wartość firmy3. Inne wartości niematerialne i prawne4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe1. Środki trwałe2. Środki trwałe w budowie3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminoweIV. Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości2. Wartości niematerialne i prawne3. Długoterminowe aktywa finansowe4. Inne inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Inne rozliczenia długookresowe

PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własnyI. Kapitał (fundusz) podstawowyII. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy (wielkość ujemna)III. Udziały (akcje) własne

(wielkość ujemna)IV. Kapitał (fundusz) zapasowyV. Kapitał (fundusz) z aktualizacji

wycenyVI. Pozostałe kapitały (fundusze)

rezerwoweVII. Zysk (strata) z lat ubiegłychVIII.Zysk (strata) nettoIX. Odpisy z zysku netto w ciągu

roku obrotowego (wielkość ujemna)

Bilans – układ i struktura dokumentu

B. Aktywa obrotowe

I. Zapasy1. Materiały2. Półprodukty i produkty w toku3. Produkty gotowe4. Towary5. Zaliczki na dostawy

II. Należności krótkoterminoweIII. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

2. Inne inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania1. Rezerwa z tytułu odroczonego

podatku dochodowego2. Rezerwa na świadczenia

emerytalne i podobne3. Pozostałe rezerwy

II. Zobowiązania długoterminoweIII. Zobowiązania krótkoterminoweIV. Rozliczenia międzyokresowe

1. Ujemna wartość firmy2. Inne rozliczenia

międzyokresowe

Bilans – układ i struktura dokumentu


A1 – wartość danego składnika aktywów w roku badanymA0 – wartość danego składnika aktywów w roku bazowym

Wstępna analiza aktywów bilansu obejmuje:

• analizę poziomą aktywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach aktywów

– Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości aktywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu.

– Wielkość dodatnia tego wskaźnika oznacza, iż w czasie, którego dotyczy bilans nastąpił rozwój spółki, potencjalnie wzrosły jej możliwości kreowania dochodów

• analizę pionową aktywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji aktywów w aktywach ogółem

– Podstawowym miernikiem jest w tym zakresie wskaźnik struktury aktywów

%1000

1 AAA


Bilans – wstępna analiza aktywów

AT – aktywa trwałe A0– aktywa obrotowe%100

0

AAWSA T

Firma Mieszko S.A. od 1993 roku produkuje znane i lubiane słodycze. Od 1997 roku Firma jest notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych Obecnie zajmuje jedną z czołowych pozycji na rynku.

Mieszko S.A. – wstępna analiza aktywów

2005 2004 20032005/200

42004/200

3 2005 2004 2003AKTYWA I. Aktywa trwałe 132 688 129 823 140 795 2,21 -7,79 63,80 67,36 72,83 1. Wartości niematerialne i prawne, w tym: 1 903 1 031 1 143 84,58 -9,80 0,92 0,53 0,59wartość firmy 0,00 2. Rzeczowe aktywa trwałe 124 058 122 390 132 921 1,36 -7,92 59,65 63,50 68,76 3. Należności długoterminowe 0 0 0,00 0,00 0,00 4. Inwestycje długoterminowe 1 609 1 479 1 562 8,79 -5,31 0,77 0,77 0,81 5. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe 5118 4 923 5 169 3,96 -4,76 2,46 2,55 2,67 II. Aktywa obrotowe 75276 62 916 52 529 19,65 19,77 36,20 32,64 27,17 1. Zapasy 15 247 13 162 14 742 15,84 -10,72 7,33 6,83 7,63 2. Należności krótkoterminowe 58177 46 655 35 983 24,70 29,66 27,97 24,21 18,61 3. Inwestycje krótkoterminowe 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 3.1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 a) w jednostkach powiązanych 0 0,00 0,00 b) w pozostałych jednostkach 0 0,00 0,00 c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 1444 2 870 1 618 -49,69 77,38 0,69 1,49 0,84 4. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe 408 229 186 78,17 23,12 0,20 0,12 0,10

A k t y w a r a z e m 207964 192 739193 32

4 7,90 -0,30 100,00100,0

0 100,00


Wstępna analiza pasywów bilansu obejmuje:

• analizę poziomą pasywów– ustalenie dynamiki zmian w poszczególnych pozycjach pasywów

– Największą wartość poznawczą w zakresie zmian wielkości pasywów przypisuje się wskaźnikowi dynamiki wzrostu.

• analizę pionową pasywów – ustalenie udziału poszczególnych pozycji pasywów w aktywach ogółem

Bilans – wstępna analiza pasywów


P1 – wartość danego składnika pasywów w roku badanymP0 – wartość danego składnika pasywów w roku bazowym%100

0

1 PPP

PT – poszczególne rodzaje pasywów P0– pasywa ogółem%100

o

r

PPWSP


PASYWA 2005 2004 2003 05/04 04/03 2005 2004 2003

I. Kapitał własny 72963 71 477 36 985 2,08 93,26 35,08 37,08 19,13 1. Kapitał zakładowy 40866 40 866 6 811 0,00 500,00 19,65 21,20 3,52 2. Należne wpłaty na kapitał zakładowy

(wielkość ujemna) 0 0,00 0,00 3. Akcje (udziały) własne (wielkość ujemna) 0 0,00 0,00 4. Kapitał zapasowy 32181 32 176 31 784 0,02 1,23 15,47 16,69 16,44 5. Kapitał z aktualizacji wyceny 219 224 345 -2,23 -35,07 0,11 0,12 0,18 6. Pozostałe kapitały rezerwowe 5173 5 173 17 372 0,00 -70,22 2,49 2,68 8,99 7. Zysk (strata) z lat ubiegłych -6962 -7 129 -5 926 -2,34 20,30 -3,35 -3,70 -3,07

8. Zysk (strata) netto 1486 167 -13 401 789,82 -101,25 0,71 0,09 -6,93

9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) 0 0 0,00 0,00 0,00

II. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 135001 121 262 156 339 11,33 -22,44 64,92 62,92 80,87 1. Rezerwy na zobowiązania 1850 1 103 854 67,72 29,16 0,89 0,57 0,44 2. Zobowiązania długoterminowe 51111 31 940 55 194 60,02 -42,13 24,58 16,57 28,55 3. Zobowiązania krótkoterminowe 69407 75 629 87 251 -8,23 -13,32 33,37 39,24 45,13 4. Rozliczenia międzyokresowe 12633 12 590 13 040 0,34 -3,45 6,07 6,53 6,75

4.1. Ujemna wartość firmy 220 406 762

-45,

81 -46,72 0,11 0,21 0,39

4.2. Inne rozliczenia międzyokresowe 12413 12 184 12 278 1,88 -0,77 5,97 6,32 6,35 a) długoterminowe 6573 6 756 6 901 -2,71 -2,10 3,16 3,51 3,57 b) krótkoterminowe 5840 5 428 5 377 7,59 0,95 2,81 2,82 2,78

P a s y w a r a z e m 207964 192 739 193 324 7,90 -0,30 100,00

100,00 100,00

Mieszko S.A. – wstępna analiza pasywów

MT – majątek trwały Kw – kapitał własny

• Analiza struktury majątkowo-kapitałowej to badanie relacji między strukturą majątku w podziale na majątek trwały i obrotowy a strukturą źródeł finansowania w podziale na kapitał stały (kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) oraz krótkoterminowy kapitał obcy

• Analiza ta pozwala ocenić, czy sposób finansowania majątku przedsiębiorstwa sprzyja utrzymaniu równowagi finansowej oraz czy przestrzegane są zasady „złotej reguły bilansowej” i „złotej reguły finansowej”

1T

w

MKZRB


Bilans – analiza struktury majątkowo-kapitałowej

MT – majątek trwały Ks– kapitał stały

(kapitał własny+zodow. dłudoterm.)1

T

S

MKZRF

„Złota reguła bilansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem własnym

„Złota reguła finansowa” – majątek trwały powinien być w 100% finansowany kapitałem stałym


Mieszko S.A. – wstępna analiza strukturymajątkowo-kapitaowej

2005 2004 2003

Aktywa trwałe 132 688 129 823 140 795

Kapitał własny 72963 71 477 36 985

Zobowiązania długoterminowe 51111 31 940 55 194

Kapitał stały 124074 103417 92179

złota reguła bilansowazłota reguła bilansowa 0,550,55 0,550,55 0,260,26

złota reguła finansowazłota reguła finansowa 0,940,94 0,800,80 0,650,65

rachunkowość i finanse

Documents