Vier jaar Digitaliseren met Beleid 19 september 2012

Janneke van Kersen jvkersen[at]hotmail.com

3677

TV – Buddha, Nam June Paik,1974

Video-installatie, gesloten circuit en 18e eeuws buddha beeld (SMA, aankoop 1978)

Castell’s : Networked Society (1996)

BELEID VOOR DIGITALISERING

Hoe zag het digitaliseringsbeleid er uit 2006 – 2009 ? Programmalijnen: 1. Professionalisering en deskundigheidsbevordering / kwaliteitszorg: - Taskforce archieven (Nationaal Archief) - Taskforce musea (Erfgoed Nederland) - Audiovisuele Collectie Nederland (NIBG) - Rol Digitaal Erfgoed Nederland : clearinghouse

- Digitale Duurzaamheid: Nationale Coalit ie Digitale Duurzaamheid

2. Infrastructurele Projecten: - WatWasWaar (STAP – voorheen DIVA/Erfgoed Nederland) - Collectiewijzer (ICN)=>RCE => DimCon - Geheugen van Nederland (KB) - Audiovisuele Collectie Nederland (NIBG)

- KICH (RACM)=> RCE 3. Collectie Digitalisering en Voorbeeldprojecten - Subsidieregeling ‘ Digitaliseren met Beleid’ (uitgevoerd door SenterNovem) SINDS 2006 - Beelden voor de Toekomst (NIBG, Filmmuseum, Nationaal Archief, VOB, CDR) 4. Onderzoek: - CATCH (NWO) - Referentie Netwerken Architectuur (semantische ontsluit ing) PRIMA

5. Europa: - Michael (Michael +) - European Digital Library (KB – huisvesting) (I2010 Digital Libraries Initiative) - Epsiplus: Creatieve Industrie - Member States Expert Group

"Wij zien grote mogelijkheden voor één nationale verzameling digitaal cultureel erfgoed die toegankelijk, herbruikbaar en authentiek is. [...] De huidige praktijk van digitaliseren is bottom-up. Het overheidsbeleid is gericht op zelfregulering. De instellingen hebben een grote vrijheid bij het digitaliseren van hun eigen collecties en zijn geneigd een zo groot mogelijk deel van de waardeketen digitalisering in eigen beheer uit te voeren. Dit heeft geleid tot een grote mate van versnippering: de nationale infrastructuur kent weinig samenhang, samenwerking tussen instellingen is nog fragmentarisch. ICT-standaarden worden weinig doorgevoerd"

2007 evaluatie Berenschot

• Innovation van publieke diensten is noodzakelijk: nieuwe business modellen digitale content is noodzakelijk om innovatie en

samenwerking met de creatieve industrie mogelijk te maken Technische en maatschappelijke ontwikkelingen:

veranderende rol gebruiker, semantic web, meertaligheid, open infrastructuur, web 2.0 ontwikkeling mobiel internet en ubiquitous computing.

• copyrights (en massadigitalisering) • permanent access tot gedigitaliseerde bronnen

⇒ Ecultuur en innovatie als kern van het beleid. Digitale content is

noodzakelijk om innovatie mogelijk te maken. ⇒ Creatieve Industrie: CLICK/Cultureel Erfgoed (Digital Agenda for

Europe 2020: Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change)

2008 en verder:

DE PRAKTIJK

Uitgangspunt : KWALITEITSZORG

Digitaliseren met Beleid ? (4 mln per jaar)

INFORMATIEPLANNEN (200 instellingen) informatiebeleidsplan digitaliseringsplan duurzaamheidsplan

Zonder Informatieplan GEEN: ONTWIKKELINGSPROJECT (60 projecten) een samenhangende geheel van activiteiten gericht op de ontwikkeling van een product of dienst voor het duurzaam of veilig beheer, het presenteren of beschikbaar stellen van de gedigitaliseerde objecten via communicatienetwerken die voldoen aan de criteria zoals vermeld in het ICT-register van DEN onder C.02.02, C02.04., C.02.05 en C02.08 gestandaardiseerde toegankelijkheid en duurzaamheid en waarvan basisdigitalisering onderdeel kan uitmaken (Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, van 9 maart 2006, nr. DCE/06/9313, houdende subsidieregels in het kader van digitalisering van erfgoedcollecties (Subsidieregeling ‘Digitaliseren met beleid’)

2006 1. De Nederlandse Volkenkundige Collectie in Context 2. Digitalisering collecties Oude Boekerij 3. Dutch Folksongs as musical content 4. Naturalis type-exemplaren digitaal 5. Play Out 6. Zuid-Hollandse collecties digitaal

2007 1. Collectie in de klas 2. Dieren Digitaal 3. Digitale associatie: digitale ontsluiting van

contextuele collectie-informatie en immaterieel erfgoed

4. Facetnavigatie 5. Groninger Kerken in het digitale domein 6. IWO2 fase 2 7. Kennis Op-Maat 8. Publieksannotatie Cultureel Erfgoed (PACE) 9. Rookcultuur uit het Pijpenkabinet 10. Storyboard of my life 11. Tank U 12. Theaterencyclopedie 13. Zoek verder: eerste verdieping

2008 1. ALMA (voorheen Linkeding) 2. Content Mashup Platform 3. CultureCab 4. De postzegel experience 5. Digitale Natuurhistorische Collectie Nederland 6. Digitale toegang tot bouwdossiers 7. Film in Nederland: online toegang tot de

Nederlandse film 8. Fryske Literatuer 9. Glasmuseum als betekenisvol kenniscentrum 2.0 10. Hebbes! De virtuele collectie van museumgoudA 11. Nederlandse fotografen vanaf 1839 12. Ons verhaal, uw verhaal en de verhalen van

anderen 13. Panorama Mesdag Interactief 14. Twee eeuwen Nederlandse Bouwkunst 15. Virtueel Armando Museum (VAM) 16. Virtueel Museum Vlaardingen

2009 1. Allemolens.nl 2. Digitaal Tafelen 3. Digitale Ontsluiting Papua in Nederlandse Musea (DOPINM) 4. Digitaliseren, bron van kennis- en informatieoverdracht 5. Doe, kijk en luister – Collectie Nederlandse Kindermuziek 6. Een digitale rondgang door de bakkerij 7. Fotoleren.nl (voorheen Iedereen kan fotograferen!) 8. Friese Merklappen 9. Geallieerde Collecties 10. Het Biografisch Portaal van Nederland 11. Mijnscheepvaartmuseum.nl 12. Muziekschatten bij het MCO 13. Ontwikkelingsproject DNPP 14. Platform Dutch Advertising and Graphic Design 15. Speelmuziek 16. StamboomNederland 17. Teylers Universum 18. UAR (voorheen Stad van Nederland) 19. UNICUM. Portaal van Nederlands academisch erfgoed 20. Verteld Verleden 21. Visual METS

Vervolg? - gebruiker en internet - toegang data - metafoor voor internet - creatieve industrie: erfgoed en innovatie

Verschuiving van consumeren – participeren - delen

Play Out

Samenvatting Digitaliseren met beleid startte als regeling in 2006. Een tijd waarin breed het besef doordrong dat de nieuwe technologie en het WWW veel nieuwe mogelijkheden bood voor het toegankelijk maken van collecties. De manier waarop we dat op dat moment deden hing sterk samen met ons beeld van het internet. Tot dan toe een wereld die we probeerden te duiden met de metafoor van de digitale stad. De functies van het fysieke domein werden vertaald naar het virtuele domein. Fysieke en virtuele wereld werden als gescheiden werelden beschouwd. Consument en techniek leken zich in een gesloten circuit tot elkaar te verhouden. Consument en producent van informatie hadden hun eigen duidelijke rol. Al snel werd duidelijk dat, wilde men de informatie in samenhang kunnen raadplegen, standaardisatie van protocollen voor toegang tot die data noodzakelijk was. In het ontwikkelen van het besef daarvan speelde DEN een belangrijke rol met de clearinghouse functie. De eerste DMB projecten gaan vooral over het digitaal maken van de data van de fysieke objecten.

Het belang van de regeling lag in het feit dat bij alle projecten gestandaardiseerde toegang zowel voor de opslag als toegang tot data verplicht was. En, misschien nog wel belangrijker, dat er geen projectsubsidie aangevraagd kon worden als er geen informatiebeleidsplan (waar ook subsidie voor aangevraagd kon worden) gemaakt was door de instelling. Deze eis van het informatiebeleidsplan zorgde voor het maken van een professionaliseringsslag binnen de instelling en een duurzame verankering van kennis over digitalisering in de organisatie. Ondertussen ontwikkelde het internet zich verder. Van groot belang is de constatering dat iedere keer als de gebruiker eenvoudige digitale instrumenten aangereikt krijgt om zich op het web te bewegen, het gebruik van internet een grote vlucht neemt. Dat betekende dat het karakter van de projecten van DMB ook veranderde. De nadruk verschuift van het geven van toegang tot digitale informatie naar innovatief inzetten van het virtueel domein. Men verwacht niet langer dat de gebruiker vanzelf op de website komt, communicatie in het virtueel domein gaat een belangrijke rol spelen.

Langzamerhand ontstaat er een eigen virtueel domein dat zich niet meer als digitale stad laat kenmerken maar als een ecosysteem waarin consument en producent zich op gelijkwaardig niveau tot elkaar verhouden. Virtueel en fysiek domein raken steeds meer verweven en zijn geen gescheiden werelden meer. Dat is natuurlijk vooral ook te danken aan de ontwikkeling van de mobiele technologie. Het besef van deze verwevenheid dringt ook steeds meer door in de culturele wereld. Daar wordt met nieuwe toepassingen op ingespeeld. Dat de gebruiker feitelijk degene is die in het virtueel domein aan zet is blijkt uit het succes van OpenData projecten. Voor alles blijft echter van belang dat instellingen om mee te kunnen doen in het digitaal domein een eigen digitaliseringsstrategie of e-strategy ontwikkelen en nadenken hoe deze activiteiten zich verhouden tot de kernactiviteiten van de organisatie. En natuurlijk blijft gestandaardiseerd werken van groot belang. Instellingen zijn daar echter toe in staat, mede dankzij digitaliseren met beleid.