Na egzamin!

PRAWO i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNEw pigułce

szybkozwięźlei na temat

4. wydanie

PRAWO i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNEw pigułce

www.ksiegarnia.beck.pl

Polecamy inne nasze publikacje:

W. Federczyk, M. Klimaszewski, B. Majchrzak

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Wykłady Becka

B. Szmulik, S. Serafi n, K. Miaskowska

ZARYS PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Skrypty Becka

Inne w tej serii:

Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce

Prawo cywilne w pigułce

Postępowanie cywilne w pigułce

Prawo karne w pigułce

Postępowanie karne w pigułce

Prawo handlowe w pigułce

Prawo gospodarcze publiczne w pigułce

Prawo fi nansowe w pigułce

Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce

Prawo konstytucyjne w pigułce

Prawo rzymskie w pigułce

Logika w pigułce

Historia ustroju i prawa Polski w pigułce

Powszechna historia państwa i prawa w pigułce

Prawo Unii Europejskiej w pigułce

Podstawy prawa i wiedzy o społeczeństwie w pigułce

WYDAWNICTWO C.H.BECKWARSZAWA 2016

PRAWOi POSTĘPOWANIE

ADMINISTRACYJNE

w pigułce4. wydanie

© Wydawnictwo C.H.Beck 2016

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: IDENTIADruk i oprawa: Drukarnia Drogowiec-PL Sp. z o.o., Kielce

ISBN 978-83-255-8869-4 ISBN e-book 978-83-255-8870-0

Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz

Stan prawny: październik 2016 r. Darmowe aktualizacje dostępne na www.testy-prawnicze.pl!

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................................. IX

Wykaz skrótów ......................................................................................................................... XI

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO ADMINISTRACYJNE .......................................................... 1

Część I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym ................................................ 3Rozdział 1. Definicja prawa administracyjnego ..................................................... 3Rozdział 2. Kontrola i nadzór ........................................................................................ 3

Część II. Źródła prawa administracyjnego .................................................................. 5Rozdział 1. Uwagi ogólne ............................................................................................... 5Rozdział 2. Źródła konstytucyjne ................................................................................ 5Rozdział 3. Źródła europejskie ..................................................................................... 9Rozdział 4. Akty prawa miejscowego ........................................................................ 9

Część III. Administracja publiczna – uwagi ogólne ................................................. 11Rozdział 1. Definicja administracji publicznej ........................................................ 11Rozdział 2. Podział, funkcje i cechy administracji publicznej ............................ 11Rozdział 3. Organy administracji publicznej ........................................................... 12Rozdział 4. Centralizacja i decentralizacja administracji publicznej ............... 14

Część IV. Administracja rządowa ..................................................................................... 16Rozdział 1. Prezydent RP ................................................................................................ 16Rozdział 2. Prezes Rady Ministrów .............................................................................. 24Rozdział 3. Rada Ministrów ........................................................................................... 25Rozdział 4. Ministrowie ................................................................................................... 26Rozdział 5. Administracja rządowa w województwie .......................................... 27

Część V. Administracja samorządowa ........................................................................... 34Rozdział 1. Samorząd terytorialny – zagadnienia ogólne .................................. 34Rozdział 2. Samorząd gminny ...................................................................................... 35Rozdział 3. Samorząd powiatowy ............................................................................... 39Rozdział 4. Samorząd wojewódzki ............................................................................. 43Rozdział 5. Dochody jednostek samorządu terytorialnego .............................. 45

VI Spis treści

Część VI. Administracja publiczna – formy działania ............................................. 46Rozdział 1. Podział form działania administracji publicznej .............................. 46Rozdział 2. Akt administracyjny ................................................................................... 46Rozdział 3. Uznanie administracyjne ......................................................................... 50Rozdział 4. Umowa cywilnoprawna ........................................................................... 50Rozdział 5. Ugoda administracyjna ............................................................................ 51

Część VII. Stosunek administracyjnoprawny ............................................................. 53Rozdział 1. Uwagi ogólne ............................................................................................... 53Rozdział 2. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych .............................. 54Rozdział 3. Cechy stosunku administracyjnoprawnego ..................................... 55

Część VIII. Plan zagospodarowania przestrzennego ............................................. 56Rozdział 1. Uwagi ogólne ............................................................................................... 56Rozdział 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego .................... 58Rozdział 3. Wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego ................ 62

Część IX. Prawo budowlane ................................................................................................ 65Rozdział 1. Podstawowe zagadnienia prawa budowlanego ............................. 65Rozdział 2. Drogi publiczne ........................................................................................... 75

Część X. Prawo geodezyjne i kartograficzne ............................................................. 78Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 78Rozdział 2. Rozgraniczenie nieruchomości ............................................................. 82

Część XI. Gospodarka nieruchomościami ................................................................... 86Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 86Rozdział 2. Sprzedaż i oddawanie w użytkowanie wieczyste ........................... 88Rozdział 3. Trwały zarząd ............................................................................................... 90Rozdział 4. Podział nieruchomości ............................................................................. 92Rozdział 5. Prawo pierwokupu ..................................................................................... 94Rozdział 6. Wywłaszczenie ............................................................................................. 96

Część XII. Scalanie i wymiana gruntów oraz nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców ............................................................................................................. 98

Rozdział 1. Scalanie i wymiana gruntów .................................................................. 98Rozdział 2. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców .......................... 99

Część XIII. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz kształtowanie ustroju rolnego ............................................................................... 101

Rozdział 1. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ........................................................................................................... 101

Rozdział 2. Kształtowanie ustroju rolnego ............................................................... 103

VII

Część XIV. Prawo zamówień publicznych .................................................................... 109Rozdział 1. Uwagi ogólne ............................................................................................... 109Rozdział 2. Zakres podmiotowy .................................................................................. 109Rozdział 3. Definicje ......................................................................................................... 110Rozdział 4. Wyłączenia przedmiotowe ...................................................................... 111Rozdział 5. Udzielanie zamówienia ............................................................................ 116

Część XV. Prawo o zgromadzeniach ............................................................................... 134Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 134Rozdział 2. Organizowanie, odbywanie i rozwiązywanie zgromadzeń ........ 135

Część XVI. Informacja publiczna ...................................................................................... 139Rozdział 1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 139Rozdział 2. Rodzaje i sposób udostępniania informacji publicznej ................ 140

DZIAŁ DRUGI. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE ............................................... 143

Część I. Uwagi ogólne ............................................................................................................ 145Rozdział 1. Zakres obowiązywania KPA .................................................................... 145Rozdział 2. Zasady postępowania administracyjnego ........................................ 146Rozdział 3. Właściwość organów ................................................................................. 149Rozdział 4. Wyłączenie pracownika oraz organu .................................................. 151Rozdział 5. Strony i ich pełnomocnicy ....................................................................... 152Rozdział 6. Załatwianie spraw ...................................................................................... 154Rozdział 7. Doręczenia .................................................................................................... 155Rozdział 8. Wezwania ...................................................................................................... 159Rozdział 9. Terminy ........................................................................................................... 159

Część II. Postępowanie .......................................................................................................... 161Rozdział 1. Wszczęcie postępowania ......................................................................... 161Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje .............................................................. 163Rozdział 3. Dowody .......................................................................................................... 164Rozdział 4. Rozprawa ....................................................................................................... 168Rozdział 5. Zawieszenie postępowania .................................................................... 169Rozdział 6. Decyzja administracyjna .......................................................................... 171Rozdział 7. Ugoda ............................................................................................................. 173Rozdział 8. Odwołania ..................................................................................................... 175Rozdział 9. Zażalenia ........................................................................................................ 177Rozdział 10. Wznowienie postępowania .................................................................. 177Rozdział 11. Uchylenie, zmiana i stwierdzenie nieważności decyzji .............. 179Rozdział 12. Udział prokuratora ................................................................................... 181Rozdział 13. Wydawanie zaświadczeń ....................................................................... 182

Spis treści

VIII Spis treści

Część III. Ustrój sądów administracyjnych .................................................................. 185Rozdział 1. Właściwość i zagadnienia ogólne ......................................................... 185Rozdział 2. Sędziowie ...................................................................................................... 186Rozdział 3. Wojewódzkie sądy administracyjne .................................................... 188Rozdział 4. Naczelny Sąd Administracyjny .............................................................. 190

Część IV. Postępowanie przed sądami administracyjnymi ................................. 193Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 193Rozdział 2. Strony .............................................................................................................. 196Rozdział 3. Pełnomocnicy .............................................................................................. 198Rozdział 4. Pisma procesowe – zagadnienia ogólne ........................................... 199Rozdział 5. Skarga ............................................................................................................. 200Rozdział 6. Wszczęcie postępowania ......................................................................... 204Rozdział 7. Doręczenia .................................................................................................... 204Rozdział 8. Terminy ........................................................................................................... 206Rozdział 9. Posiedzenie sądowe .................................................................................. 207Rozdział 10. Postępowanie mediacyjne i uproszczone ....................................... 208Rozdział 11. Zawieszenie postępowania .................................................................. 209Rozdział 12. Orzeczenia sądowe ................................................................................. 210Rozdział 13. Środki odwoławcze ................................................................................. 212

Część V. Postępowanie egzekucyjne w administracji ............................................ 213Rozdział 1. Egzekucja administracyjna – zagadnienia ogólne ......................... 213Rozdział 2. Organy egzekucyjne ................................................................................. 214Rozdział 3. Tytuł egzekucyjny ....................................................................................... 215Rozdział 4. Zbieg egzekucji ........................................................................................... 218

DZIAŁ TRZECI. PYTANIA KONTROLNE ............................................................................ 219

Wstęp

Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompak-towe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajo-mość pomoże w  zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i  do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłe-mu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem.

Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki. Wydanie czwarte zostało wzbogacone o pytania kontrolne, które pozwolą

sprawdzić stopień przygotowania do egzaminu.

Powodzenia! Redakcja

Wykaz skrótów

1. Akty prawne

AdmRządWojU....... ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządo-wej w województwie (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 525 ze zm.)

DrogPublU .............. ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 460 ze zm.)

EgzAdmU ............... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w ad-ministracji (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 599 ze zm.)

GospNierU ............. ustawa z  21.8.1997  r. o  gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.)

InforPublU ............. ustawa z  6.9.2001  r. o  dostępie do  informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2058 ze zm.)

KC ............................ ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)

Konstytucja RP ...... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.)

KPA ......................... ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administra-cyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.)

KPC ......................... ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.)

PrBud ...................... ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.)

PrGeod .................... ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 520 ze zm.)

PrPostSądAdm ....... ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sąda-mi administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.)

PrUSA ..................... ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administra-cyjnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1066)

PrZamPubl ............. ustawa z  29.1.2004  r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164)

PrZgrom ................. ustawa z  24.7.2015  r. – Prawo o  zgromadzeniach (Dz.U. z 2015 r. poz. 1485)

RadaMinU .............. ustawa z 8.8.1996 r. o Radzie Ministrów (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 392 ze zm.)

SamGminU ............. ustawa z  8.3.1990  r. o  samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446)

XII Wykaz skrótów

SamPowU ............... ustawa z z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 814)

SamWojU ................ ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 486)

ScalWymGrU ......... ustawa z  26.3.1982  r. o  scalaniu i  wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 700 ze zm.)

SwobDziałGospU ... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.)

ZagospPrzestrzU ... ustawa z  27.3.2003  r. o  planowaniu i  zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 788)

2. Publikatory

ONSA ...................... Orzecznictwo Naczelnego Sądu AdministracyjnegoOSPiKA ................... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych

3. Inne skróty

n. .............................. następny (-e, -a)NSA ......................... Naczelny Sąd Administracyjnyorz. ........................... orzeczeniepost. ......................... postanowienier. ............................... rokRM ........................... Rada MinistrówRP ............................ Rzeczpospolita Polskat.j. ............................. tekst jednolitytj.  .............................. to jestwyr. .......................... wyrok

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO ADMINISTRACYJNE

Część I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym

Rozdział 1. Definicja prawa administracyjnego

Prawo administracyjne to bardzo obszerny zespół norm zróżnicowanych pod względem ich przedmiotu i budowy, regulujący organizację i działanie administracji publicznej w  sposób swoisty, tzn. nieodnoszący się zarazem do innych dziedzin życia społecznego.

W prawie administracyjnym rozróżnia się:•normy ustanawiające bezpośrednio uprawnienia lub obowiązki ad-

resata, który znajdzie się w sytuacji określonej przez prawo, wraz z nor-mami ustanawiającymi kompetencje organów administracji do  kontroli przestrzegania prawa i orzekania o skutkach jego naruszenia;

•normy, których realizacja następuje w  formie decyzji administracyj-nych, wydawanych przez właściwe organy administracyjne i ustalających prawa i obowiązki adresatów normy;

•normy prawa procesowego regulujące tok podejmowanych przez or-gany administra cyjne czynności procesowych mających na  celu wy-dawanie decyzji administracyjnych i  kontrolowanie ich prawidłowości, a  także czynności mających na celu przymusowe wy konanie decyzji ad-ministracyjnych.

Należy podkreślić, że  pomimo iż pojęcie administracji publicznej występuje w wielu aktach prawnych, jest ono pojęciem doktrynalnym.

Rozdział 2. Kontrola i nadzór

1. Kontrola. Pojęcie to używane jest dla określenia funkcji organu polega-jącej wyłącznie na  sprawdzeniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na  działalność jednostek kontrolowanych poprzez wydawanie wiążących nakazów lub poleceń (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 2007, s. 103).

4 Część I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym

Kontrola nie obejmuje egzekwowania udzielonych zaleceń oraz wyciąga-nia konsekwencji stwierdzonych naruszeń (Leksykon prawa administracyj-nego, E. Bojanowski, K. Żukowski (red.), Warszawa 2009, s. 128).

Najczęstsze kryteria kontroli to kryteria:• legalności – zgodności z prawem,• celowości – zgodności działalności z przypisanymi zadaniami,• rzetelności – uczciwości, staranności,•gospodarności – optymalnego wykorzystania zasobów,•przejrzystości – dostępu do procedur,• jawności – podawania do publicznej wiadomości sprawozdań, bilansów.

Z  przeprowadzonej kontroli sporządzane jest sprawozdanie, przedsta-wiane następnie wraz z wnioskami wynikającymi z kontroli organowi wyż-szego stopnia.

W ramach kontroli możemy wyróżnić:• inspekcję – będącą kontrolą wykonywaną poprzez bezpośrednią obser-

wację danej jednostki i porównanie jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania;

• lustrację – nakierowaną nie na  zachowanie podmiotu, a  na  określony przedmiot.

2. Nadzór. Jest to pojęcie szersze od pojęcia kontroli, gdyż polega na sta-łym i bieżącym kontrolowaniu danej jednostki. Organ nadzorujący wypo-sażony jest w  środki oddziaływania na  postępowanie organów nadzoro-wanych, czyli podległych lub podporządkowanych (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne…, s. 103).W  przeciwieństwie do  kontroli nadzór wiąże się z  możliwością wpływania na  nadzorowane organy. Nadzór dozwolony jest tylko w  przypadkach pra­wem przewidzianych.

Środki nadzoru mogą być następujące:•merytoryczne, np. stwierdzenie nieważności aktu, zawieszenie rozstrzy-

gnięcia,•personalne, np. zawieszenie w czynnościach członka organu,•prewencyjne, np. wcześniejsze zatwierdzanie aktu przez organ nadzoru-

jący,• represyjne, np. uchylenie aktu prawnego naruszającego prawo.

Część II. Źródła prawa administracyjnego

Rozdział 1. Uwagi ogólne

Charakterystyczne dla źródeł prawa administracyjnego są  następujące cechy:• źródłami prawa administracyjnego materialnego mogą być wyłącznie

akty normatywne o mocy powszechnie obowiązującej;• liczba źródeł prawa administracyjnego jest większa niż w  innych ga-

łęziach prawa, ponieważ przedmiot regulacji jest rozległy i  zmienny, a prawo musi dostosowywać się do zmieniających się warunków społecz-nych, ekonomicznych, politycznych itp.;

•prawo administracyjne powstaje w  wielu ośrodkach prawotwórczych – nie tylko w  centralnych organach państwowych, ale i  terenowych or-ganach administracji publicznej; niekiedy generuje to  problemy prawne wyłaniające się na  tle relacji hierarchicznych pomiędzy poszczególnymi źródłami prawa administracyjnego;

• źródła prawa administracyjnego są co do zasady nieskodyfikowane – wyjątki stanowią regulacje KPA;

• ciężar regulacji prawnej w zakresie prawa administracyjnego spoczywa na  aktach rangi podustawowej (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 577).

Rozdział 2. Źródła konstytucyjne

1. Konstytucja. Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP źródłami prawa powszech-nie obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej są:•Konstytucja,•ustawy,• ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz• rozporządzenia.

Dodatkowo, źródła prawa na obszarze działania organów, które je ustano-wiły, stanowią akty prawa miejscowego.

6 Część II. Źródła prawa administracyjnego

W Konstytucji RP zostały określone:• zasada, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach

prawa (art. 7 Konstytucji RP),• zasada trójpodziału władz (art. 10 Konstytucji RP),• tryb rozpoznawania petycji, skarg i wniosków (art. 63 Konstytucji RP),•określenie innych niż gmina jednostek samorządu terytorialnego (art. 164

ust. 2 Konstytucji RP),•kompetencje Rady Ministrów (art. 146 Konstytucji RP),• skład oraz organy Rady Ministrów (art. 147 Konstytucji RP),•kompetencje Prezesa Rady Ministrów (art. 148 Konstytucji RP),•uprawnienia kierownicze ministrów (art. 149 Konstytucji RP),• tryby powoływania i odwoływania wymienionych podmiotów,•odpowiedzialność związana z wykonywaniem władzy,•kwestie związane z samorządem terytorialnym.

2. Umowy międzynarodowe. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w usta­wie ma  pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i  jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w  ustawie, jeżeli umowa dotyczy:•pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,•wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,• członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,• znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,• spraw uregulowanych w ustawie, lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi RP do ratyfikacji umów między-narodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w  ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

Rzeczpospolita Polska może na  podstawie umowy międzynarodo-wej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodo-wemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy międzynarodowej jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w  obecności co  najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów

7

w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być także uchwalone w referen-dum ogólnokrajowym.

3. Ustawy. W  Rzeczpospolitej Polskiej inicjatywa ustawodawcza przysłu-guje:•posłom,• Senatowi,•Prezydentowi RP,•Radzie Ministrów,• grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

Sejm rozpatruje projekt ustawy w  trzech czytaniach. Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przy-sługuje wnioskodawcy projektu, posłom i  Radzie Ministrów. Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia dru-giego czytania projektu.

Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w  obecności co  naj-mniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja RP przewi-duje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.

Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Se-nat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w  całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w  uchwale Se-natu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną więk-szością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Następnie Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do  podpisu Prezydentowi RP, który podpisuje ją w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

Przed podpisaniem ustawy Prezydent może wystąpić do Trybunału Kon-stytucyjnego z  wnioskiem w  sprawie zgodności ustawy z  Konstytucją RP. Prezydent RP nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją RP, natomiast jeśli zostanie uznana za niezgodną z Konstytucją RP, Prezydent odmawia jej podpisania. Jeżeli jednak niezgod-ność z Konstytucją RP dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent, po za-

Rozdział 2. Źródła konstytucyjne