Działalność Salmo Clubu Roztocze na rzecz wód „Krainy pstrąga i lipienia” na Roztoczu.

Inwentaryzacje rzek Roztocza

Salmo Club Roztocze jako jednostka organizacyjna przy Polskim Związku Wędkarskim w Zamościu począwszy od 2009 roku prowadzi systematyczny przegląd rzek Roztocza należących do „Krainy pstrąga i lipienia”.

Celem inwentaryzacji jest ocena stanu faktycznego rzek pod kątem istniejących zagrożeń, oceny populacji ryb, bazy pokarmowej i możliwości rozrodczych ryb. W w/w pracach posłużono się naturalnym podziałem wód wyszczególniając rzeki zlewni Wisły i zlewni Sanu.

Zlewnia Wisły- rzeka Wieprz Głównym ciekiem wodnym Roztocza

Środkowego jest rzeka Wieprz. Rzeka charakteryzuje się licznymi meandrami i zróżnicowanym przekrojem koryta z licznym, zalegającym rumoszem drzewnym o podłożu piaskowo- żwirowym, prąd wody lityczny . Koryto rzeki jest w dużym stopniu zacienione, porośnięte drzewami liściastymi, wysoką roślinnością wodną, głównie manną i wikliną co pozwala utrzymać dość niską termikę wody w skali roku. Ichtiofauna cieku jest dość bogata, składa się z populacji pstrąga potokowego, lipienia, głowacza białopłetwego, kiełbia krótkowąsego, śliza, piskorza i minoga. Od wielu lat rzeka jest objęta statusem "Wód pstrąga i lipienia„. Systematycznie prowadzona gospodarka wędkarsko rybacka przez Okręg PZW w Zamościu doprowadziła do dość dużej atrakcyjności tych wód pod względem wędkarskim i turystycznym. Przez systematyczne zarybienia pstrągiem i lipieniem rzeka dysponuje stadem ryb, które co roku podejmują wędrówkę tarłową odbywając regularne tarło w stałych miejscach.

Okolice źródeł w miejscowości Wywłoczka

Najważniejszymi elementami rzeki Wieprz są miejsca występowania źródlisk, które stabilizują jakość wody. Miejsca przy źródliskowe charakteryzują się żwirowym podłożem w korycie rzeki dając przy tym unikalne miejsca tarłowe akceptowane przez ryby litofilne i minogi.

Źródlisko Belfont w miejscowości Hutki koło Krasnobrodu – dopływ znacznie zasilający wody rzeki Wieprz.

Tarlisko rzeki Wieprz "Przy źródłach", (nazwa umowna tego miejsca)jest usytuowane w miejscowości Wywłoczka koło Zwierzyńca. Charakteryzuje się chłodną wodą, przy temperaturze powietrza 29 stopni C temperatura w nurcie wynosi ok.14 C, a w źródłach ok..9 C. Podłoże tego tarliska jest stabilne, usłane dużymi skupiskami kamieni i drobnego żwiru. Od lat, cyklicznie dochodzi w tym miejscu do tarła( jesień) pstrąga potokowego i (wiosna) lipienia. W tym miejscu obserwowano też rozród minoga. Jednak z corocznych obserwacji wynika, że tarlisko nie jest w stanie zapewnić idealnych warunków rozrodu. W wyniku różnych przyczyn takich jak budowa zbiorników wodnych czy też regulacji związanych z przegradzaniem poprzecznym rzeki dochodzi do ograniczenia transportu rumowiska co uwidacznia się nie wystarczającą jakością podłoża, która umożliwia na zakładanie gniazd tarłowych przez ryby. Biorąc pod uwagę powyższy fakt Salmo Club podjął za pośrednictwem Okręgu PZW w Zamościu realizację wdrożenia projektu uzupełnienia odpowiednim materiałem obecnego tarliska. Założeniem projektu było umożliwienie zwiększenia efektywności cyklicznie odbywającego się tu tarła ryb łososiowatych. Prace nad projektem rozpoczęto od ustanowienia w wyznaczonym odcinku obrębu chronionego, który ma zagwarantować azyl bezpieczeństwa dla ryb i ich wylęgu. Następnym krokiem było uzyskanie od RZGW stosownych pozwoleń na wykonanie prac w korycie rzeki i pozyskanie funduszy na realizację projektu.

Okolice źródlisk- idealne miejsca tarłowe

Ocena tarlisk, warunków tarła pstrąga potokowego i inwentaryzacja gniazd tarłowych na rzece Wieprz

Jest to jedno z największych miejsc tarłowych w systemie rzecznymcieku Wieprz. Usytuowane wśród źródeł stwarza jeszcze lepsze warunkitarłowe. Od lat odbywają się w tym miejscu w celu rozrodu zgrupowania ryb z rodziny łososiowatych (Salmonidae), należących do gatunku Salmo trutta i (Thymallus thymallus). W czasie wieloletnich obserwacji można też wyszczególnić na wyżej wymienionym tarlisku okresową obecność minoga strumieniowego (Lampetra planeri). Przez ostatnie lata cyklicznie w okresach jesiennych (pstrąg potokowy) i w okresach wiosennych (lipień) członkowie klubu dokonali szczegółowej analizy i obliczeń intensywności przeprowadzonych cyklów rozrodu dokonując obliczeń gniazd tarłowych powyższych gatunków.

Obserwacje poczynione w okresie późnojesiennym rok 2009-2010. Tarło Pstrąga potokowego.

W przekroju w/ w lat w miesiącach listopad – grudzień w wyniku obserwacji można stwierdzić dość dużą ilość ryb ( pstrąg potokowy) podchodzących do tarła, które ze względu na ograniczone warunki tarliska ze względu na brak dostatecznej ilości odpowiedniego podłoża do budowy gniazd nawzajem sobie przeszkadzają rozkopując już założone gniazda. W ostatecznym wyliczeniu można przyjąć, że efektywnych gniazd pozostało około pięć (okres końca tarła 2009 rok), które zostały nienaruszone przez inne ryby podchodzące do rozrodu. Obserwowane ryby w tarlisku można podzielić na różne roczniki o wymiarach od 30 do 45 centymetrów . Pojedyncze obserwowane osobniki można było ocenić na ok. 50 centymetrów.

Wiosna rok 2009-2010. Tarło lipienia.

W okresie wiosennym prace związane z obserwacją ryb podchodzących do tarła są utrudnione ze względu na podwyższony stan wód w tym okresie. Szacunki mogą być niedokładne ale stwierdza się, że lipień w tym okresie jest w tarlisku. Są to osobniki w granicach 30- 37 centymetrów. Zachowanie ryb wskazuje na to, że w tym okresie akceptuje to miejsce podchodząc do tarła.

Tarlisko „Przy źródłach” w miejscowości Wywłoczka

Gniazda tarłowe pstrąga potokowego – tarlisko „Przy źródłach”

Lipień po tarle o pięknych barwach

Pstrąg potokowy

Tarlisko w miejscowości Hutki koło Krasnobrodu.

Występuje tu naturalne tarlisko zasilane częściowo przez źródła występujące w korycie cieku. Podłoże piaskowo kamieniste, dość skąpe warunki tarłowe ze względu na brak dostatecznej ilości odpowiedniego podłoża do budowy gniazd. Ze względu na niewielką ilość podobnych miejsc tarlisko w Hutkach jest kluczowe dla ryb na tym odcinku rzeki. Z wieloletnich obserwacji wynika, że przystępują tu do rozrodu ryby gatunków wymienionych przy opisie tarliska w Wywłoczce ale są to osobniki w mniejszym wymiarze ilościowym i wielkościowym. Wymiary obserwowanych ryb w granicach 30-35 sporadycznie osobniki powyżej 40cm. Ilość gniazd tarłowych proporcjonalnie mniejsza. Jesienią 2010 roku zaobserwowano ok 6 miejsc z trącymi się tarlakami. Powyższy fragment objęto obrębem chronionym.

Ocena tarlisk, warunków tarła pstrąga potokowego i inwentaryzacja gniazd tarłowych na rzece Tanew

Rzeka Tanew wypływa z zespołu źródlisk w okolicy wsi Huta Stara i Złomy Ruskie na którym utworzono rezerwat „Źródła Tanwi”. W swoim górnym biegu nawet latem niesie zimną dobrze natlenioną wodę stwarzając idealne warunki dla ryb szlachetnych pstrąga potokowego i lipienia. W przeszłości do tarlisk górnej Tanwi docierała również troć wiślana. Pojedyncze osobniki tego gatunki łowione są sporadycznie od czasu do czasu do dzisiaj. Tanew jako jedna z kilkunastu rzek w Polsce z racji swoich walorów środowiskowych została ujęta w programie restytucji łososia w dorzeczu górnej Wisły i od pewnego czasu jest regularnie zarybiana trocią wędrowną. Efekty tych zarybień jak na razie są znikome z racji zapory we Włocławku z wadliwie działającą przepławką, która blokuje dostęp troci nie tylko do Tanwi ale też do wielu innych rzek. Jeśli chodzi o pstrąga, ryby te z Tanwi jednak zniknęły prawdopodobnie wskutek pogarszających się warunków rozrodu naturalnego. Wyjątkiem były potok Szum dopływ rzeki Tanew gdzie zachowały się dzikie pstrągi rodzime. W latach 70-tych przeprowadzono bardzo udaną re-introdukcję pstrąga potokowego do Tanwi, Sopotu i Białej Łady. Ryby łososiowate występują licznie po dziś dzień dzięki regularnym akcjom zarybieniowym prowadzonych przez okręg PZW w Zamościu. Oczywiście pstrągi rozmnażają się również w sposób naturalny. Skuteczność tarła naturalnego trudno jednak precyzyjnie określić. Wskutek erozji dna spowodowanego pogorszeniem się warunków wodnych(spadek poziomu wody), nieprzemyślanymi regulacjami jak i wzmożoną w ostatnich latach masową turystyką kajakową wiele tarlisk zostało zasypanych piaskiem. W wielu miejscach rzeka po przejściu większej wody wymywa połacie żwiru, na których jesienią w czasie obserwacji poczynionych przez Salmo Club Roztocze stwierdza się liczne gniazda tarłowe ryb. Jest to jednak o wiele za mało aby zagwarantować odtwarzalną dziką populację pstrąga w Tanwi. Lepsza sytuacja, jeśli chodzi o miejsca dogodne do tarła, występuje w dopływach: Potoku Łosinieckim i Sopocie lecz i tam tych miejsc tarłowych nie ma za wiele. Istnieje zatem konieczność odbudowy tarlisk poprzez uzupełnienie ich żwirem.

Rzeka Tanew – progi skalne W takich miejscach nurt wody dość często wypłukuje wszelkie osady odkrywając podłoże żwirowe, które akceptowane jest przez ryby jako miejsca rozrodu.

Tanew – tarlisko w miejscowości Rebizanty

Na tym odcinku w wyniku jesiennych obserwacji przeprowadzonych przez klub w latach 2009-2013 stwierdza się stały poziom ryb podchodzących do tarła. Są to pstrągi potokowe w przedziale wielkościowym od 30 do 45 centymetrów, pojedyncze osobniki można ocenić w wymiarze 50+. Ze względu na brak dostatecznego podłoża ryby podchodzące do rozrodu niszczą rozkopując już wcześniej założone gniazda. W tych warunkach trudno określić ilość efektywnych gniazd.

Tanew - tarlisko w miejscowości RebizantyW tym miejscu każdej jesieni zbierają się pstrągi potokowe podchodząc do tarła. Ze względu na niewystarczającą jakość podłoża żwirowego nie wiele ryb ma szansę na udany rozród.

Projekty odbudowy tarlisk scr/1 Rzeka WieprzProjekt odbudowy tarliska „Przy źródłach” w miejscowości Wywłoczka

W wyniku analiz z przeprowadzonych inwentaryzacji podjęto decyzję odbudowy w/w tarliska poprzez uzupełnienie wytypowanego odcinka rzeki odpowiednim materiałem żwirowym.Prace rozpoczęto od złożenia projektu do Zarządu Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Zamościu . Po pozytywnej ocenie projektu Okręg PZW w Zamościu zwrócił się z pismem o wyrażenie zgody na w/w prace do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie- Zarząd Zlewni Wisły lubelskiej i Bugu granicznego w Lublinie.Dnia 18. 08.2011 udzielono zgodę na wykonanie robót (uzupełnienie tarlisk) w podanych odcinkach obwodu rybackiego rzeki Wieprz nr 1

Szkic przyszłego tarliska „Przy źródłach”

Jedno z czynnych źródeł tarliska w miejscowości Wywłoczka

Tarlisko „Przy źródłach”

Realizacja uzupełnienia tarliska w miejscowości Wywłoczka -rzeka Wieprz

W wyniku starań ZO PZW w Zamościu i Salmo Club Roztocze w miejscowości Wywłoczka k. Zwierzyńca podjęto prace przy odbudowie przez uzupełnienie tarliska ryb łososiowatych.

O lokalizacji prac zadecydowało:- potwierdzone grupowanie się pstrągów w poprzednich latach na tym odcinku rzeki w celu odbycia tarła - brak przeszkody poniżej tarliska uniemożliwiającej ciąg tarłowy do tarliska- twarde kamieniste dno- dwa źródła dostarczające czystej dobrze natlenionej wody, na wysokości tarliska i powyżej.- miejsce dobre do upilnowania - brak innych miejsc w okolicy do odbycia skutecznego tarła- miejsce niedaleko oddalone od drogi asfaltowej służącej do transportu żwiru- poniżej tarliska dno jest także kamieniste i ewentualne wynoszenie żwiru nie powinno powodować całkowitej jego straty.

W tym miejscu brakowało w zasadzie tylko odpowiedniego żwiru.Członkowie Salmo Club Roztocze wsypali w koryto rzeki 21 ton żwiru.Prace rozpoczęto 20 września 2011 o godz. 8.00 od powierzchniowego oczyszczenia dna z części organicznych (kępy roślinności zanurzonej , glony, patyki, liście) i innych niepożądanych materiałów.Materiał na tarlisko dostarczony był samochodami samowyładowczymi i wysypywany na uprzednio rozłożone plandeki. Członkowie Klubu zsuwali żwir ze skarpy i ładowali go na taczki. Taczkami żwir transportowany był po kładkach ułożonych nad wodą wspartych na paletach i o rusztowania typu warszawskiego. Dzięki dużemu zaangażowaniu jedenastu osób przetransportowano do rzeki 16 ton. Materiał żwirowy składał się z mieszanki dwóch frakcji: 16-31 mm w ilości 13 ton (80%) oraz frakcji grubszej w ilości 3 ton (20%). Był to żwir płukany o gładkich brzegach. Decyzję o dokupieniu dodatkowych 5 ton żwiru podjęto jednogłośnie. Po obiedzie "z kociołka" w ciągu godziny wysypano do rzeki te dodatkowe 5 ton. Końcowe prace polegały na rozsuwania żwiru grabiami i ostatecznemu nadawaniu kształtu tarlisku.Z większych kamieni i głazów znajdujących się w rzece ręcznie uformowano i odpowiednio wyprofilowano próg przed tarliskiem. Próg, naturalne dołki w korycie oraz odpowiednie rozmieszczenie żwiru powodują przepływ wody od dna do góry co sprzyja inkubacji ikry. Zwiększona prędkość wody zapobiega osadzaniu sie piasku. Prace zakończono ok. godz.15.00

Protokół z wykonanej pracy przy uzupełnieniu tarliska „Przy źródłach”

Protokół sporządziłRobert Wróblewski- SCR

Prace uzupełniania tarliska

Tego typu konstrukcja umożliwiła zabezpieczenie brzegów przed zniszczeniem w czasie transportu żwiru do koryta rzeki.

Nasze wędkarstwo jest tylko skromnym dodatkiem do wspaniałej oprawy jakim jest przyroda i ekologia. W pewnym sensie zazdroszcząc innym nacjom podejścia do swoich rzek tworzymy na Roztoczu „małą Irlandię”

Oczekiwane efekty odbudowy tarlisk

Uzyskano tarlisko o szerokości ponad 6 m i długości 23 metry. Grubość warstwy żwiru za progiem i dołkami wynosi 20-30cm. Klub planuje uzupełnienie jeszcze kilku tarlisk na Roztoczu oraz umieszczanie na małych dopływach rzek górskich inkubatorów (skrzynki ze żwirem i zaoczkowaną ikrą). Celem tych działań jest uzyskanie wylęgu w warunkach naturalnych lub jak najbardziej zbliżonych do naturalnych.

Oczekiwane efekty:- zwiększenie przeżywalność ikry.- zapewnienie rybom lepszych warunków bytowych i rozrodczych. - zmniejszenie kosztów zarybiania rzek.- lokalizacja niewątpliwie stanie się atrakcją turystyczną mającą duże znaczenie dla edukacji ekologicznej.- żwirowe dno będzie wykorzystywane zapewne przez ryby innych gatunków w celach tarłowych lub środowiskowych.

Jeszcze jeden rzut na tarlisko „Przy źródłach” po wykonanej pracy uzupełnienia podłoża żwirem. Uzupełnienie tarliska żwirem nie spowodowało zmian stosunków wodnych. Natomiast znacznie poprawiło warunki bytowe różnych organizmów wodnych.

Wędrówka pstrąga potokowego rzeka Wieprz 2010 (film)

Jaz w miejscowości Turzyniec, który każdej jesieni (koniec października – początek listopada) jest forsowany przez pstrągi potokowe wędrujące na pobliskie tarlisko w miejscowości Wywłoczka.

Jeszcze jeden rzut na jaz w miejscowości Turzyniec.

W wyniku obserwacji można przyjąć, że prezentowany jaz jest forsowany przez pstrągi potokowe. Niestety jest dużym utrudnieniem dla lipieni.

Tarło pstrąga potokowego – tarlisko „Przy źródłach”(film)

Efekt tarła pstrąga potokowego na rzece Wieprz (film)

Wylęg pstrąga potokowego w odbudowanym tarlisku „Przy źródłach” w miejscowości Wywłoczka.

Wnioski z obserwacji tarliska „Przy źródłach” po odbudowie przez uzupełnienie odpowiednim materiałem, który w założeniach projektu

miał dać większą efektywność rozrodu ryb łososiowatych.

Wnioski :Zgodnie z przewidywanymi założeniami w tarlisku w miesiącach rozrodu pstrąga potokowego zwiększyła się ilość ryb. W każdym dniu (miesiąc listopad), w którym były prowadzone obserwacje w tarlisku było około 20- 50 ryb. Były to ryby wszystkich grup wiekowych przygotowanych do rozrodu. Obserwowano ryby, które przekroczyły wymiar 50 cm. Uzupełnione podłoże tarliska pozwala na budowę większej ilości gniazd, których pod koniec listopada w 2013 roku naliczono około dwudziestu.Reasumując można projekt uznać za sukces, który w dużej mierze rozwiązuje problem rozrodu ryb litofilnych w rzekach Roztocza. Nasuwa się też wniosek (wynik obserwacji) że odbudowane tarlisko z jednej strony daje wspaniałe rezultaty lecz w porównaniu do potencjału rzeki Wieprz takich tarlisk w cieku potrzeba o wiele więcej. Wykonane prace polegające na uzupełnieniu wytypowanego miejsca odpowiednim materiałem (żwir) w żadnym stopniu nie zmieniły stosunków wodnych czy też nie doprowadziły do negatywnych zjawisk mogących wpływać na rozregulowania koryta rzecznego, którego skutkiem byłoby zachwianie równowagi środowiskowej.

Projekt odbudowy tarliska na rzece Tanew -scr/2

PROJEKT POPRAWY WARUNKÓW TARŁA NATURALNEGO DLA PSTRĄGA POTOKOWEGO W TANWI

Rzeka Tanew wypływa z zespołu źródlisk w okolicy wsi Huta Stara i Złomy Ruskie na którym utworzono rezerwat „Źródła Tanwi”. W swoim górnym biegu nawet latem niesie zimną dobrze natlenioną wodę stwarzając idealne warunki dla ryb szlachetnych pstrąga potokowego i lipienia. Jest rzeką meandrująca tworząca dorzecze III rzędu (Tanew-San-Wisła). Charakteryzuje się też wartkim nurtem (średnio 1,2-2 ‰ ,nawet do 3,5 ‰ na niektórych odcinkach) W przeszłości do tarlisk górnej Tanwi docierała również troć wiślana. Pojedyncze osobniki tego gatunki łowione są sporadycznie od czasu do czasu do dzisiaj. Tanew jako jedna z kilkunastu rzek w Polsce z racji swoich walorów środowiskowych została ujęta w programie restytucji łososia w dorzeczu górnej Wisły i od pewnego czasu jest regularnie zarybiana trocią wędrowną. Efekty tych zarybień jak na razie są znikome z racji zapory we Włocławku z wadliwie działającą przepławką, która blokuje dostęp troci nie tylko do Tanwi, ale także do całego górnego dorzecza Wisły.

Jeśli chodzi o pstrąga, ryby te występowały w Tanwi w przeszłości jednak zniknęły prawdopodobnie wskutek pogarszających się warunków rozrodu naturalnego. Wyjątkiem były jeden z dopływów potok Szum gdzie zachowały się dzikie pstrągi rodzime.

W latach 70-tych przeprowadzono bardzo udaną re-introdukcję pstrąga potokowego do Tanwi, Sopotu i Białej Łady. Ryby łososiowate występują licznie po dziś dzień dzięki staraniom i regularnym zarybieniom prowadzonych przez okręg PZW w Zamościu. Oczywiście pstrągi rozmnażają się również w sposób naturalny. Skuteczność tarła naturalnego trudno jednak precyzyjnie określić. Wytypowane czynne tarlisko do uzupełnienia żwirem zlokalizowane jest w okolicach wsi Rebizanty 87km+900m tj. ok. 0,3km poniżej mostu drogowego na trasie Susiec-Cieszanów nieco powyżej rezerwatu „Szumy nad Tanwią”. Wskutek erozji dna spowodowanej pogorszeniem się warunków wodnych(spadek poziomu wody), nielegalnym poborze żwiru i kamieni z nurtu rzeki, nieprzemyślanymi regulacjami, jak i wzmożoną w ostatnich latach masową turystyką kajakową wiele tarlisk zostało zasypanych piaskiem. Także przegradzające w wielu miejscach rzekę zapory i jazy skutecznie odcinają ryby od istniejących tarlisk. W wielu miejscach rzeka po przejściu większej wody wymywa połacie żwiru na których jesienią (zwykle jest to listopad) obserwuje się gniazda tarłowe ryb. Jest to jednak o wiele za mało, aby zagwarantować odtwarzalną dziką populację pstrąga w Tanwi. Lepsza sytuacja, jeśli chodzi o miejsca dogodne do tarła, występuje w dopływach: Potoku Łosinieckim i rzece Sopot, lecz i tam tych miejsc tarłowych nie ma za wiele. Istnieje zatem konieczność odbudowy tarlisk poprzez uzupełnienie ich żwirem.

Odcinek wielokorytowy rzeki Tanew

Bystrza rzeki Tanew tworzą idealne warunki do rozrodu ryb litofilnych

Szkic podłużny tarliska „ Nad Tanwią” w miejscowości RebizantyObszar tarliskowy miałby w tym miejscu 20 metrów długości i zajmowałby obszar ok. 60 m2. Przyjmując, że grubość uzupełnianej warstwy wynosić będzie 20 cm to potrzeba będzie ok. 40 ton żwiru o granulacji 20-30 mm pod tarlisko i około 7 ton głazów i kamieni jako stabilizację bystrza. W perspektywie kilku lat warto rozpatrzyć odbudowę lub utworzenie podobnych tarlisk w innych miejscach rzeki Tanew a także jej dorzeczach (Potok Łosiniecki, Sopot oraz Szum). Jest jeszcze wiele innych miejsc w tym dorzeczu gdzie tego typu konstrukcje przydałyby się i w odpowiedni sposób skutecznie wspomagały naturalne tarło ryb litofilnych.

Poglądowy projekt uzupełniania żwiru w wyżej wymienionej lokalizacji.

Szkic tarliska „ Nad Tanwią” w miejscowości Rebizanty- odcinek rzeki zawarty w projekcie.

Miejsce wytypowane do uzupełniania żwiruKilkuletnie obserwacje wytypowanego tarliska pozwoliły ustalić że, pstrągi potokowe budują w

tym miejscu średnio od 3 (najmniejsza obserwowana ilość gniazd -2009r)

do 9 (największa obserwowana ilość gniazd -2011r) gniazd tarłowych rocznie.

Tarlisko posiada twarde podłoże(lita skała, drobne i średnie kamienie, niewiele piasku) idealne do prac tego typu. Dzięki bardzo dobrej lokalizacji terenowej koszt odrestaurowania tarliska i przywrócenia go do pełnej efektywności będzie bardzo niski.

Prace na rzecz wód- zarybienia

Salmo Club Roztocze w myśl swoich zainteresowań od lat uczestniczy w zadaniach związanych z zarybieniami rzek „Krainy pstrąga i lipienia”.

Zarybienia lipieniem 9 wrzesień 2009 r. Zarybienia pstrągiem 18 wrzesień 2009 r. Wieprz, Tanew wraz z dopływami

Zarybienia pstrągiem potokowym – Tanew, Wieprz wraz z dopływami – 2010 rok

Zarybienia lipieniem – Tanew, Wieprz wraz z dopływami -2010 rok

Zarybienia Wód Górskich Roztocza - lipień 2011 rok

Zarybienia Wód Górskich Roztocza –pstrąg 2011 rok

Zarybienia rzek Roztocza pstrągiem potokowym – 2012 rok

Zarybienia rzek Roztocza pstrągiem potokowym – 2013 rok

Prace zarybieniowe nie należą do zajęć prostych, w pewnym sensie jest to całodniowa harówka, w ciężkim terenie roztoczańskich bezdroży. Bardzo ważnym aspektem takich zajęć jest dobra współpraca z Okręgiem Polskiego Związku Wędkarskiego w Zamościu i wspólnie wypracowany plan zarybień, który umożliwia dostarczenie do rzek materiału zarybieniowego w idealnej kondycji. Jednak takie dni traktujemy jak nasze święto ciesząc się rybnymi wodami Roztocza.

Zagrożenia wód RoztoczaSalmo Club Roztocze w ścisłej współpracy z Zarządem Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Zamościu podejmuje działania zmierzające do likwidacji bądź zminimalizowania wszelkich zagrożeń mogących znacząco pogorszyć stan ekologiczny naszych rzek należących do „Krainy pstrąga i lipienia”W tym celu regularnie prowadzi się monitoring na poszczególnych odcinkach rzek organizując patrole czy też ściśle współpracując z lokalnymi, zaprzyjaźnionymi informatorami. Do najważniejszych zagrożeń można zaliczyć przypadkowe awarie w oczyszczalniach ścieków, złe zarządzanie wodą przez spiętrzenia uniemożliwiające biologiczny przepływ, kłusownictwo tradycyjne i wędkarskie czy też zbyt duże zaśmiecanie terenów nadrzecznych przez lokalne społeczności. Do katalogu zagrożeń potrzebą jest dopisać ekspansywny rozwój działalności gospodarczych oferujących turystykę wodną (masowe spływy kajakowe).

Wizja lokalna na rzece Wieprz w sprawie zrzutu ścieków nieoczyszczonych z oczyszczalni w miejscowości Zwierzyniec i Krasnobród

Protokół z wizji lokalnej na rzece Wieprz w sprawie zrzutu ścieków nieoczyszczonych z lokalnych oczyszczalni w miejscowości Zwierzyniec i Krasnobród.

Dnia 18.05.2012 odbyła się wizja lokalna związana z rzutemnieoczyszczonych ścieków w nocy z dnia 27 na 28 marca z oczyszczalni wmiejscowości Zwierzyniec i w nocy z dnia 20 na 21 kwietnia bieżącegoroku z oczyszczalni w miejscowości Krasnobród.

Komisja w składzie:1.Mirosław Stańczyk -komisja d/s wód górskich2.Andrzej Olszewski -komisja d/s wód górskich3.Andrzej Pietkiewicz-komisja d/s wód górskich4.Damian Brodowski -komisja d/s wód górskichKomisja stwierdziła na podstawie wykonanych prac i oględzin w korycierzeki dość dużą ilość osadów o nienaturalnym ciemnym zabarwieniu iwyraźne zamulenie podłoża w tarliskach w miejscowości Wywłoczka i wtarlisku usytuowanym w Hutkach. Nadmienić trzeba, że w obecnym czasie trwa tarło lipienia.Stwierdza się też, że w ustanowionym obrębie chronionym w miejscowościWywłoczka wykonane uzupełnienie tarliska ze środków okręgu PZW Zamośćzostało częściowo zniszczone przez rozsunięcie podłoża w celuswobodnej żeglugi kajakowej.

Protokół sporządziłAndrzej Olszewski - Komisja d/s wód górskich

Zdjęcia z wizji lokalnej na odcinku tarliska w miejscowości Wywłoczka w sprawie zrzutu ścieków

Odpływ z oczyszczalni ścieków w miejscowości Zwierzyniec. Zdjęcie obrazuje pozostałości zrzutu po tak zwanej „awarii” w oczyszczalni.

Tego typu zanieczyszczenia zostały zrzucone do rzeki Wieprz.

Tarlisko „Przy źródłach” w miejscowości Wywłoczka. Koryto rzeki po zrzucie nieoczyszczonych ścieków zostało pokryte mazistym, ciemnobrązowym osadem o nieprzyjemnej woni.

Można przypuszczać, że wyciek ścieków mógł negatywnie wpłynąć na wylęg pstrąga potokowego, który w tym czasie powinien jeszcze być w tarlisku. Warto też nadmienić , że w tym okresie odbywał się rozród lipienia.

Spiętrzenie wody na rzece Tanew w miejscowości Borowiec

Dnia 25.04.2014 roku na rzece Tanew w miejscowości Borowiec dokonano spiętrzenia wody w sposób uniemożliwiający utrzymanie biologicznego przepływu. Całość wody została skierowana na okoliczne stawy. Trzeba zaznaczyć, że ten stan jest zbieżny z tarłem lipieni i minoga.

Poniżej spiętrzenia różne organizmy wodne zostało bez wody

Sprawa zbyt dużego poboru wody na tym spiętrzeniu dość często się powtarza. Najprawdopodobniej takie sytuacje są wynikiem braku odpowiedzialności za to urządzenie wodne. Incydent ze zbyt dużym piętrzeniem i tym razem został zgłoszonydo władz Okręgu PZW w Zamościu.

Protokół sporządził Marek Bosak - SCR

Brak przepływu biologicznego na spiętrzeniu w miejscowości Krasnobród

Dnia 11.05.2014 r. na rzece Wieprz na odcinku Guciów Krasnobród stwierdza się drastycznie niski stan wody. Odcinkami są widoczne w korycie rzeki, odkryte łachy dna żwirowego gdzie ostatnio odbywało się tarło lipieni i minoga. Obecny stan spowodowany jest całkowitym zamknięciem przepływów na spiętrzeniu w miejscowości Krasnobród ( sporządzono dokument zdjęciowy- w załączniku). Trwa pobór wody do zbiornika. Brak przepływu gwarantowanego prawem wodnym. Nurt rzeki na powyższym odcinku jest zasilany jedynie przez źródła (Belfont) i potok Jacynkę.

Na podstawie sporządzonego przez Salmo Club protokółu i zdjęciowej dokumentacji dnia 13.05.b.r biuro PZW w Zamościu wystosowało interwencyjne pismo do Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie w sprawie długotrwałego zatrzymania wody na spiętrzeniu w miejscowości Krasnobród (post powyżej) . Zostały też powiadomione instytucje: RZGW Warszawa, RDOŚ Lublin, UM Krasnobród.

Protokół sporządził Andrzej Olszewski -SCR

Ekspansywny rozwój działalności gospodarczych oferujących turystykę wodną.

Do katalogu zagrożeń potrzebą jest dopisać ekspansywny rozwój działalności gospodarczych oferujących turystykę wodną (masowe spływy kajakowe). Są tworzone szlaki wodne, które często dostosowuje się do potrzeb bezpiecznej turystyki wodnej. Przy takiej działalności rzeki Roztocza są narażone na antropopresję, która uwidacznia się większą emisją zaśmiecenia, nadmiernym ruchem wodnym (masowe spływy, które przy niskich stanach wód powodują zwiększone przemieszczanie się rumoszu dennego), dostosowywaniem koryt rzek w celu bezpieczeństwa spływów (wycinki drzew i usuwanie z koryt rumoszu drzewnego, który tworzy siedliska ryb i innych organizmów wodnych) czy też nadmiernym hałasem towarzyszącym spływom kajakowym ( płoszenie zwierząt, ryb itp. )

W tej sprawie Salmo Club Roztocze wraz z działaczami O.P.Z.W. w Zamościu zwracał się wielokrotnie w formie pisemnej czy też w formie spotkań do różnych instytucji o podjęcie dyskusji na w/w temat. Do dzisiejszego dnia nikt tematu nie podjął powołując się na zapisy obecnego Prawa Wodnego, które dopuszcza takie działania. W tym rzecz, że twórcy obecnego prawa w czasie jego tworzenia nie przewidzieli takich sytuacji i zagrożeń jakie niesie niekontrolowana działalność gospodarcza trudniąca się organizowaniem zmasowanych imprez tego typu.

W tym temacie Salmo Club Roztocze sporządził prezentację ukazującą wpływ masowej turystyki kajakowej na rzeki Roztocza.

Rozmiar działalności gospodarczej, która zajmuje się organizowaniem turystyki kajakowej na Roztoczu

Spływy kajakowe w obrębie chronionym, który został ustanowiony na tarlisku w miejscowości Wywłoczka . Wzmożony ruch kajakowy w dość płytkiej części koryta rzeki narusza żwirowe podłoże, które jest istotnym dla ryb elementem tarliska.

Jeszcze jeden rzut na ogrom tej działalności .

Częstymi praktykami są wycinki drzew w celu poprawienia żeglugi na tak zwanych trasach kajakowych. Usuwanie drzew z koryt znacznie pogarsza w cieku warunki bytowe dla ryb i wszelkich organizmów wodnych.

Pogarszają też warunki termiczne ( nasłonecznienie koryta rzeki)

Prace Salmo Clubu Roztocze na rzecz ochrony środowiska

Sprzątanie terenów rzecznych

W każdym roku członkowie Salmo Clubu Roztocze poza zadaniami omawianymi w tej prezentacji podejmują akcje sprzątania wytypowanych odcinków roztoczańskich rzek.

Wielkie sprzątanieŻurawnica rzeka Wieprz Żurawnica rzeka Wieprz

Rebizanty rzeka Tanew Turzyniec rzeka Wieprz

Rebizanty rzeka Tanew Tanew – śmieci są wszędzie

Liczymy na to, ze przyjdą czasy czystych rzek.

PodsumowanieW obecnych czasach gdy coraz częściej słyszy się o większych i mniejszych katastrofach ekologicznych, a zwłaszcza gdy dotyczą one najbliższego otoczenia, edukacja ekologiczna i działania na rzecz otaczającego nas środowiska nabiera coraz to większego znaczenia.

Wszystkie zjawiska wyszczególnione w prezentacji mają istotny wpływ na środowisko rzek i otaczających terenów. Złe zarządzanie gospodarką wodną, wadliwie działające oczyszczalnie, zacofanie lokalnej społeczności pod względem ekologicznym czy też egoistyczne podejście w wykorzystywaniu wód w celach komercyjnych mogąi doprowadzają do nieodwracalnych efektów degradacji tego złożonego i bardzo wrażliwego środowiska. Zatem wszelkie działania, które w pewnym zakresie pozwolą zatrzymać ten proces bądź też złagodzą już zaistniałe degradacje środowiska są działaniami bardzo pożądanymi i powinny być wspierane przez lokalne władze i wszelkie instytucje proekologiczne. Mamy też nadzieję, że nasze intencje otrzymają status zrozumienia i przyczynią się do naśladownictwa w innych społecznościach.

Droga do normalnościPrzez dekady lat człowiek szukając dla siebie wygodnych rozwiązań z rozmachem przekształcał otaczającą naturę na swoją modłę często nie zdając sobie sprawy, że ową twórczością negatywnie wpływa na otaczającą przyrodę. Budując na terenach zielonych osiedla, grodząc i trując rzeki, wycinając lasy krok po kroku niszczyliśmy wartości, które w naszej egzystencji są nieodzowne. Bez których człowiek nie może żyć.

Wiemy, że naszymi działaniami nie zbawimy świata ale chcemy małą kropelką spłacić dług zaciągnięty przez pokolenia wobec otaczającej nas przyrody. Wierzymy też, że naszym wzorem pójdą inni tworząc z tych małych kropelek wielką rzekę, która swym wartkim i krystalicznym nurtem zmierzać będzie do normalności.

Salmo Club Roztocze przy PZW w Zamościu

Prezentację sporządził na podstawie dokumentów klubuAndrzej Olszewski - SCR