portföy yönetim Şirketleriportföy yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet olmak üzere...

www.hakanguclu.com

Portföy Yönetim Şirketleri

Süleyman EROLHakan GÜÇLÜ

Umut ALPARSLAN

07/12/2005 İstanbul

www.hakanguclu.com 2

Kısaltmalar

SPK..........Sermaye Piyasası KuruluBK............Borçlar KanunuMK.........Medeni KanunTebliğ........SPK Tebliği


PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ

Gelişen dünyada para ve sermaye piyasası araçlarının sayısının hızla artması ve türevürünlerin yaygınlaşmasıyla yatırım kararlarının daha karmaşık bir hale gelmesi, yüksek getirisağlamak üzere menkul kıymetlere yatırım yapmak isteyen bireysel ve kurumsalyatırımcıların yeterli bilgi ve uzmanlığa sahip kişi ve kuruluşlardan hizmet satın almalarınızorunlu kılmıştır. Sermaye piyasası araçları ve yatırım alanları hakkında yeterli bilgiye sahipolan uzman kişiler, ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip ederek bilgi ve tecrübeleriniyatırımcı adına kullanmaktadır.

Portföy yönetiminde müşteri yönetilmek üzere tevdi ettiği mal varlığının en karlışekilde yönetilerek artmasını, yönetici ise bu faaliyetten belirli bir ücret almak, portföyü iyiyöneterek aldığı ücreti artırmayı amaçlamaktadır. Kamu ise tasarruf sahiplerinin hak vemenfaatlerini korumak, finansal piyasalarda güven ve istikrarı sağlamak üzere fon arz eden,fon talep eden ve buna aracılık eden kuruluşlar arasındaki ilişkileri düzenleme ihtiyacıduymaktadır.

I. Portföy Yönetimi

a)Portföy Yöneticiliği, Portföy İşletmeciliği ve Yatırım Danışmanlığı

Portföy yöneticiliği, finansal varlıklardan oluşan portföylerin her bir yatırımcı adına,yatırımcının veya portföy yöneticisinin belirleyeceği risk-getiri tercihi doğrultusunda veportföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde maddi menfaat sağlamak amacıyla vekil sıfatıylayönetilmesi olarak tanımlanmıştır1. Ancak alım satıma aracılık faaliyetinin yürütülmesisırasında, bu faaliyetin içeriğiyle ilgili olarak süreklilik göstermeyen hizmetler, portföyyöneticiliği faaliyeti sayılmamaktadır.

Portföy yöneticiliğini faaliyeti alım satıma aracılık ve yatırım danışmanlığıfaaliyetlerinden ayıran bazı temel özellikler vardır. Alım satıma aracılık sırasında aracı kurumtamamen müşterinin emir ve direktifleri doğrultusunda hareket etmekte, sevk ve idaremüşteride bulunmaktadır. Portföy yönetiminde ise, müşteri sözleşme çerçevesinde bazı genelkısıtlamalar getirebilmekle birlikte genel stratejiyi, risk-getiri hesaplamalarını yetkili kurumyaparak alım ve satım kararı vermektedir.

Yatırım danışmanlığı hizmetinde ise yatırımcı yetkili kurumlardan sadece mevcutnakdinin hangi yatırımlara yöneltilmesi gerektiği konusunda bilgi talep etmekte ve ondantavsiye almakta, yatırım kararlarını bizzat kendisi vermektedir2. Oysa portföy yönetiminde,yatırımcı nakdini ve finansal varlıklarını portföy yöneticisini teslim ederek onu kendi adına buvarlıklarını yönetmekle görevlendirmektedir.

Sermaye Piyasası Kanunu portföy işletmeciliği ve yöneticiliğini iki ayrı sermayepiyasası faaliyeti olarak saymakla birlikte bu ayırım tamamen portföy yönetim hizmeti alanmüşterinin niteliğine göre yapılmıştır. Portföy yöneticiliğinde portföy yönetimi tek biryatırımcı için yapılabilirken, portföy işletmeciliğinde yatırım fonlarında olduğu gibi katılma

1 Portföy Yöneticiliği Ve Yatırım Danışmanlığı Faaliyetleri Ve Bu Faaliyetlerde Bulunacak Şirketlere İlişkinEsaslar, SPK Eğitim Notu, 2003

2 Tanör, R., Türk Sermaye Piyasası, 1. Cilt, Taraflar, 1999


belgesi almış bütün yatırımcılar için yapılmaktadır3. Uygulamada portföy işletmeciliği yetkibelgesi sadece yatırım ortaklıklarına verilmekte, yatırım ortaklıkları sadece kendi portföyünüyönetebilmektedir. Oysa portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip kurumlar 3. kişilerinportföylerini yönetebilmektedirler.

b) Yetkili Kuruluşlar

Portföy yöneticiliği faaliyetini yürütebilecek kuruluşlar, daha önce sadece portföyyönetim şirketleri olarak belirlenmişken Kuruldan yetki belgesi alması koşuluyla aracı kurumve mevduat kabul etmeyen bankalar da eklenmiştir. Ülkemizde halen 19 adet münhasıranportföy yönetimi yapmak üzere kurulmuş şirket bulunmaktadır. Emeklilik fonlarınınyönetiminin portföy yönetim şirketlerine yaptırılma zorunluluğu bu şirketlerin sayısını hızlaartıran bir etken olmuştur.

Portföy yönetim şirketlerine, Kuruldan izin almak koşuluyla yatırım danışmanlığıfaaliyetinde bulunma ve yatırım danışmanlığı kapsamında faaliyette bulunabilecek alanlardavekil sıfatıyla müşterisini temsil etme yetkisi de verilebilmektedir.

c) Portföy Yönetimine Konu Finansal Varlıklar

Portföy işletmeciliği yapan yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları açısından portföyünkapsamı sermaye piyasası araçları yanında gayrimenkul, altın ve diğer kıymetli madenlerolarak belirlenmişken portföy yönetimine konu varlıkların kapsamı sadece sermaye piyasasıaraçları olarak sınırlanmıştı. Daha sonra yapılan düzenlemeyle portföy yönetimine konuvarlıkların kapsamı genişletilmiş, sermaye piyasası araçlarının yanı sıra, para piyasası araç veişlemleri, vadeli işlemler ve opsiyonlar, nakit, döviz ve mevduat ile Kurulca uygun görülendiğer varlıklar portföy yönetimine konu finansal varlıklar olarak belirlenmiştir.

d) Portföy Yönetim İlkeleri

Portföy yönetimine yetkili kuruluşlarca uyulması zorunlu ilkeler SPK tarafındanaçıkça belirlenmiştir. Yatırımcı ile yetkili kuruluş arasında şeffaflığı ve dürüstlüğü sağlamayıhedefleyen sözkonusu ilkelere göre yetkili kurum,

-Yapılan bir alım satım işleminden dolayı herhangi bir ihraççıdan veya aracıkurumdan lehlerine komisyon, iskonto ve benzeri menfaat sağlıyorsa, bu durumumüşterilerine açıklamak zorundadır.

- Müşterinin yazılı bir direktifi olmadan borsalarda işlem görmeyen ve rayiç değerininüstündeki varlıkları yönettikleri portföye alamaz ve portföyden bu değerin altında varlıksatamaz.

-Portföyde yer alan varlıklar üzerinde, kendi veya üçüncü şahıslar lehine herhangi birhukuki tasarrufta bulunamaz. Müşterinin yazılı bir talimatı olmadan portföyde yer alanvarlıkları, portföy yönetimi amacı dışında bir başka şahsa devir veya teslim edemez.

- Herhangi bir şekilde kendine çıkar sağlamak üzere varlıkların alım satımını yapamaz.Müşteri hesabına verecekleri emirlerde gerekli özen ve basireti göstermek zorundadır.

3 Karakaş, T., Portföy Yönetim Sözleşmesi, 2000


- Basiretli bir tacir gibi davranmak ve yönettiği müşteri portföyleriyle çıkarçatışmasına meydan vermemek koşuluyla, kendine ait nakdi portföy yönetimine konu olanaraç ve işlemlerle değerlendirebilir.

- Birden fazla portföy yönettiğinde objektif iyiniyet kurallarına aykırı olarakportföylerden biri veya birden fazlası lehine, diğerleri aleyhine sonuç verebilecek işlemlerdebulunamaz.

- Yatırım kararlarını, güvenilir gerekçe, belge ve analizlere dayandırmak,müşterilerinin mali durumunu ve eğitim düzeyini dikkate almak ve sözleşme hükümlerineuygun davranmakla yükümlüdür.

- Müşterilerine portföyün önceden saptanmış belirli bir getiriyi sağlayacağına dairherhangi bir sözlü veya yazılı garanti veremez ve ilan ve reklamlarında bu anlama gelebilecekifadeleri kullanamaz.

- Müşteri menfaatleriyle kendi menfaatleri arasında çatışma olan durumlarda müşterilehine davranmak zorundadır.

- Müşterilerin risk-getiri tercihlerini belirlemek, bu belirlemelere yönelik yazılı belgedüzenlemek, söz konusu belgeleri sözleşmeyle birlikte saklamak, portföyleri bunlara uygunoluşturmak ve yönetmek zorundadır.

- Müşterilerin piyasa hakkında bilgisizlik ya da tecrübesizliklerinden yararlanıpbunların alım-satım kararlarını etkileyerek kendi lehlerine kazanç sağlamak amacıyla,müşterilerin gereksiz alım-satım yapmalarına ortam hazırlayamaz ve bu fiilin üçüncü şahıslartarafından gerçekleştirilmesine herhangi bir şekilde yardımcı olamaz.

- Yönetilen portföylere ilişkin olarak portföy yöneticiliği dışında kalan faaliyetiçağrıştıracak isim ve ifadeler kullanamaz, belirli bir yönetim dönemi belirleyerek öncedentoplanan paralarla ortak bir portföy oluşturamaz ve yönetemez veya tasarruf sahiplerinioluşturulmuş bir portföye iştirak ettiremez ve bu yönde ifadeler içeren ilan ve reklamyapamaz.

- Herhangi bir şekilde yanında çalışan kişilerin, olağan müşteri-şirket ilişkisi dışındakurumun imkanlarından yararlanmak suretiyle kendi nam ve hesaplarına işlem yapmalarınaolanak sağlayamaz.

- Yazılı, basılı veya sözlü biçimde müşterilere duyurulacak ve yatırım kararlarınıetkileyebilecek nitelikte olan araştırma sonuçlarını, müşterilerine duyurmadan önce kendileriveya üçüncü şahıslar lehine kullanamaz.

e) Portföy Yönetim Süreci

Portföy yönetimi dinamik bir süreç olup, portföy planlaması, yatırım analizi, portföyseçimi, portföy değerlemesi ve portföy revizyonu olmak üzere 5 aşamadan oluşmaktadır4.



Portföy Planlaması: Portföy planlamasında yatırımcının durumu incelenmekte bu yapılırkenyatırım süresi, yatırımcının istek ve amaçları belirlenmektedir. Yatırımcının arzu ettiği ve buçerçevede yöneticinin ulaşmak istediği sonuca yönelik yatırım ölçütlerinin saptanması portföyplanlamasının son aşamasıdır.Yatırım Analizi: Yatırım analizi portföye alınacak menkul kıymetlerin niteliklerininincelenmesi, ölçülmesi, belirli bir süre içinde değişik menkul kıymetlerin performanslarınınne olabileceğinin tahmin edilmesidir. Bu analizde yatırım araçlarının geçmiş performanslarıyanında, ileriye dönük tahminler de yapılmaktadır.

Portföy Seçimi: Portföy seçiminde öncelikle her yatırım kategorisinde yapılacak yatırımtutarları saptanmakta, daha sonra bu kategori içinde değişik menkul kıymetlere yapılacakyatırım tutarı belirlenmektedir.

Portföy Değerlemesi: Bu aşamada zaman içerisinde portföyün verimi ve değerinde meydanagelen değişiklikler incelenir. Sonuçlar yatırım süresinin başında belirlenen yatırımcı amaçlarıve yatırım ölçütleri ile karşılaştırılır, bu şekilde sonuçların elde edilmesi yanında tahminlerinne ölçüde gerçekleştiği tespit edilir.

Portföy Revizyonu: Bu aşamada portföyün performansı ölçüldükten sonra alınması gerekecekönlemler saptanmakta ve gerekli girişimler yapılmaktadır. Portföy revizyonu ile yeni fırsatlarzamanında değerlendirilmekte, portföydeki bazı varlıklar çıkarılmakta ve yenileri portföyeilave edilerek portföyün verimi artırılabilmektedir.

Bahsi geçen portföy yönetim süreçlerinin yetkili kuruluş tarafından uygulanmasına ilişkinşematik gösterim aşağıda verilmektedir.

Kaynak: Oyak Portföy Yönetim Şirketi


II. Portföy Yönetim Şirketleri

Portföy yönetim şirketi; portföy yöneticiliği faaliyetinde bulunmak üzere SPKn’da veTebliğ’de belirlenen şartları yerine getirerek Kuruldan yetki belgesi almış şirkettir.

Portföy yönetim şirketlerinin sayısı, emeklilik yatırım fonları portföylerinin sadeceportföy yönetim şirketleri tarafından yönetilebileceğine ilişkin düzenleme sonucunda hızlaartarak 22’ye çıkmıştır.

a) Portföy Yönetim Şirketlerinin Kuruluşu

Portföy yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet olmak üzere ikili bir izin müessesinetabidir.

Kuruluş İzni: Kuruluş izni verilebilmesi için portföy yönetim şirketlerinin taşımaları gerekenşartlar SPK’nın ilgili tebliği ile belirlenmiştir. Buna göre portföy yönetim şirketlerinin,

- Anonim ortaklık şeklinde kurulması,

- Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması,

- Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması,

- Kurucularının portföy yönetim şirketi kurucusu ve ortağı olmanın gerektirdiği maligüç, itibar ve yeterli tecrübeye sahip olmaları,

- Ödenmiş sermayesinin 750 milyar Türk lirasından az olmaması,

- Kurucuları ile sermayedeki doğrudan veya dolaylı pay sahipliği yüzde on veya dahafazla olan gerçek veya tüzel kişilerin muaccel vergi ve prim borcu bulunmaması,

- Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların, gerekli kaynağıkendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari olaraksağlamaları,

- Gerçek kişi ortaklarının; kendileri veya sınırsız sorumlu ortak oldukları kuruluşlarhakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması,

- Esas sözleşmesinin Kanun hükümlerine ve SPK düzenlemelerine uygun olmasıgerekmektedir.

Şirketin portföy saklama hizmeti alınması planlanan kuruluşu ve bu kuruluşunTebliğ’in 19 uncu maddesinde sayılan nitelikleri taşıdığını tevsik edici bilgi ve belgeleriKurula iletmesi zorunludur.

Ayrıca kurumun ortak, yönetici, ihtisas personeli ile müfettiş ve 6762 sayılı TürkTicaret Kanunu uyarınca atanan denetçilerinin sayılan suçlardan hüküm giymemiş, şahsiiflasa tabi olmamış, kendileri veya ortağı olduğu bankerlik kuruluşu hakkında tasfiye kararıverilmemiş ve borsa yasaklısı olmayan kişilerden oluşması gerekir.


Faaliyet İzni: Kuruluş izni alan portföy yönetim şirketlerinin faaliyet izni alabilmeleri içinaşağıdaki şartları taşımaları gerekmektedir.

- Kuruluş şartlarını kaybetmemiş olması,

- Kurul’un, Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkindüzenlemeleri ile öngörülen tüm yükümlülükleri yerine getirmiş olması,

- Blokaj yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması,

- Belirtilen portföy saklama kuruluşlarından hizmet alınması konusunda bukuruluşlarla sözleşme imzalaması,

- Yönetici ve ihtisas personeli ile Türk Ticaret Kanunu uyarınca atanan denetçilerininve müfettişlerin sayılan şartları taşımaları,

- Bünyesinde portföy yöneticiliği faaliyetinin yürütülebilmesi için Kurulun lisanslamadüzenlemeleri çerçevesinde, lisans belgesine sahip yeterli sayıda portföy yöneticisini istihdametmiş bulunması,

- Portföy yöneticiliği ile araştırma faaliyetlerinin yürütülmesine uygun sağlıklı biryönetim, Kurulca yapılan düzenlemelere uygun muhasebe kayıt, bilgi ve belge sistemi iledüzenli iş akışı ve haberleşmeyi sağlayacak yeterli bir organizasyonu kurmuş, teknikdonanımı sağlamış, düzenlenen esaslara uygun bir iç kontrol ve denetim sistemini kurmuş,personelin buna uygun görev tanımları ile yetki ve sorumluluklarını belirlemiş olması,

- Yönetim kurulu üyelerinin en az üçte birinin ileri düzey lisans sınavında başarılıolmaları

zorunludur.

Portföy yönetim şirketleri dışında yetkili aracı kurum ve mevduat kabul etmeyenbankaların faaliyet izni başvurularının değerlendirilmesinde ise sözkonusu kurumların kendimevzuatlarında yer alan düzenlemelerinin yanı sıra yukarıda sayılan yöneticilerde arananşartlara ve yeterli sayıda lisanslı portföy yöneticisine sahip olma kriterlerini taşımalarıgerekmektedir.

Portföy yöneticisi, portföy yönetim şirketlerinde yatırımcılara ait portföyleriyönetmek üzere görevlendirilen kişilerdir. Gelişmiş ülke uygulamaları gözönüne alındığındaportföy yöneticiliği profesyonel yeterlilik ve mesleki örgütlerin gözetiminde bir etik alt yapıgerektirmektedir. Bu kapsamda SPK portföy yönetecek kişilerin Sermaye PiyasasındaFaaliyette Bulunanlar İçin Lisanslama ve Sicil Tutmaya İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğuyarınca sınava tabi tutmaktadır. Portföy yönetim şirketleri, ayrıca istihdam ettikleri portföyyöneticilerinin mesleki gelişmelerini sağlayacak tedbirleri almakla yükümlüdürler.Portföyyöneticileri, çalışmaları sırasında ortaya çıkabilecek çıkar çatışmalarından uzak kalmak,dürüstlük ve tarafsızlıklarını etkileyebilecek hiç bir müdahaleye imkan vermemekzorundadırlar. Portföy yöneticileri, işleri dolayısıyla portföy yöneticiliği faaliyeti hakkındaöğrendikleri sırları açıklayamazlar ve bu sırları kendilerinin veya üçüncü kişilerin menfaatinekullanamazlar. Mevzuat gereği yapılan ilan ve duyurular ile mevzuatla yetkili kılınmış kişi vekurumlara verilen bilgiler sır ifşası kapsamında değildir.


Portföy yönetim şirketleri, sözleşmelerde belirtilen portföy yöneticilerinin görevleriçerçevesinde yaptıkları tüm işlemlerden ve yatırımcılara verebilecekleri zararlardan sözleşmeve sermaye piyasası mevzuatı ile genel hükümler çerçevesinde yatırımcıya karşı doğrudansorumludurlar.

b) Yönetim ve Denetime İlişkin Esaslar

İç Denetim: Portföy yönetim şirketlerinin mali sektör içindeki ağırlıkları ve önemlerininartması nedeniyle portföy yönetim şirketlerinin aracı kurumlara paralel bir şekilde iç kontrolsistemi ve teftiş birimlerinin oluşturulması beklenmektedir. Bu şirketlerde iç kontrol sistemive teftiş birimi ile müfettişlerin atanması ve görevden ayrılması yönünden AracılıkFaaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslara tabidir. Ancak teftiş hizmetini şirketdışından sağlayabilme imkanı getirilmiştir.

Dış Denetim: Portföy yönetim şirketler bağımsız denetim konusunda aracı kurumlar içingeçerli olan hükümlere tabidir. Bağımsız denetim düzenlemelerinde yer alan yükümlülüklerdışında, yönetilen bireysel portföylere özel olarak varlıkların saklama kuruluşu nezdindekimevcudiyeti ile portföyün sözleşme hükümleri çerçevesinde yönetildiğinin ve alınan ücret vekomisyonların doğruluğunun tespiti amacıyla yetkili kuruma haber vermeksizin ve tarihibağımsız denetleme kuruluşunca belirlenmek üzere yılda en az bir kez denetleme yapılmasıve denetleme sonucunun SPK’ya iletilmesi zorunludur.

Yönetim ilkeleri ise şunlardır.

Mesleki yeterlilik ilkesi: Yetkili kurumun çalışanları mesleki yeterlilikleri açısından AracıKuruluşlara İlişkin Esaslara tabidir. Portföy yöneticilerinin lisans sınavında başarılı olmaları,müfettiş olarak atanacaklarda iktisat, işletme, kamu yönetimi, muhasebe, maliye ve hukukkonularında en az 4 yıllık lisans eğitimi veren kurumlardan mezun olma şartı aranır.Müfettişlerde yüksek öğrenim yanında muhasebe, vergi, banka ve kambiyo, işletme analizi,organizasyonu, denetimi veya hukuk konularında en az 3 yıllık mesleki tecrübe şartı aranır.

Bağımsızlık ilkesi: Bağımsızlık, mesleki faaliyetin dürüst ve tarafsız yürütülmesinisağlayacak bir anlayış ve davranışlar bütünüdür. Portföy yöneticilerinin faaliyetleri sırasında,bireysel olarak dürüst ve tarafsız olmaları yanında, bağımsızlıklarını ortadan kaldırabileceközel durumların da bulunmaması şarttır. Portföy yöneticileri ve müfettişler çalışmalarısırasında ortaya çıkabilecek çıkar çatışmalarından uzak kalmak, dürüstlük ve tarafsızlıklarınıetkileyebilecek hiç bir müdahaleye imkan vermemek zorundadırlar.

Sır saklama İlkesi: Portföy yöneticileri, müfettişler ve yetkili kurumun diğer çalışanları ilesözkonusu şirkete dışarıdan hizmet verenler, işleri dolayısıyla portföy yöneticiliği faaliyetihakkında öğrendikleri sırları açıklayamazlar ve bu sırları kendilerinin veya üçüncü kişilerinmenfaatine kullanamazlar. Kamuyu aydınlatma amacıyla mevzuat gereği yapılan ilan veduyurular, adli veya mevzuatla yetkili kılınmış olmak kaydıyla idari her türlü inceleme vesoruşturma halleriyle suç oluşturan durumlara ilişkin bilgilerin ilgililere verilmesi sırkapsamında sayılmamıştır.

Portföy Yöneticiliği Faaliyetinden Doğan Sorumluluk İlkesi: Yetkili kurumların,sözleşmelerde belirtilen portföy yöneticilerinin görevleri çerçevesinde yaptıkları tümişlemlerden ve yatırımcılara verebilecekleri zararlardan sözleşme ve sermaye piyasası


mevzuatı ile genel hükümler çerçevesinde yatırımcıya karşı doğrudan sorumlu olduklarıdüzenlenmiştir.

Portföy yönetim kurumlarının sorumluluğuna gidilebilmesi için her şeyden önceborçlarının tespit edilmesi gerekmektedir. Portföy yönetim kurumunun borçlarının tespitindesermaye piyasası mevzuatı yanında Borçlar Kanununda yer alan vekalet akdine ilişkindüzenlemeler de gözönüne alınacaktır.

Portföy yönetim sözleşmelerinde yer alan sorumsuzluk kayıtları müşteri haklarınıciddi şekilde zedeleyici mahiyette olduğundan SPK tebliğlerine aykırılık oluşturduğu içinsözleşmelerden çıkartılmaktadır. Ayrıca sorumsuzluk kayıtları genel hükümler bakımından dageçersiz olacak bu kurumların kusurlu davranması halinde bu tür sorumsuzluk kayıtları batılsayılacaktır.

c) Portföy Yönetim Şirketinin Şubeleri ve Acentaları

Portföy yöneticiliği faaliyetinin yaygınlaştırılması için portföy yönetim şirketlerinyurtiçinde veya yurtdışında şube açabilmelerine ve banka ve aracı kurumlarla acentalık tesisedebilmelerine olanak sağlanmıştır. Acentalık hizmeti, portföy yöneticiliği ve/veya yatırımdanışmanlığı faaliyetlerinin tanıtımını yapmak, portföy yöneticiliği faaliyetiyle ilgili sadecetahsil ve tediye işlemlerini yürütmek ve yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında şirkettengelen doküman ve bilgileri müşterilere açıklamakla sınırlı tutulmuştur. Portföy yönetimşirketlerinin şube açmaları için;

- Hizmetin gerektirdiği yeterli mekan ve teknik donanımın sağlanmış, iş yerinin amacauygun olarak tefriş edilmiş olması,

- Faaliyet konularına ve şubenin ihtiyacına uygun sağlıklı bir yönetimin, merkez ileirtibatlı ve Kurul’un düzenlemelerine uygun muhasebe sistemi ile kayıt ve belge düzeninin,süratli bir iş akışı ve iletişimin kurulmuş, şube uhdesinde bulunacak nakit ve kıymetli evrakile diğer varlıkların asgari yangın ve hırsızlık rizikolarına karşı sigorta ettirilmiş ve bu konudadiğer güvenlik önlemlerinin alınmış bulunması,

- İlgili Tebliğ’de sayılan nitelikleri haiz, en az 2 yıllık ön lisans eğitimi verenkurumlardan mezun bir şube müdürü ile şubenin ihtiyacına uygun yeterli ihtisas personeli vediğer personelin sağlanmış olması

şarttır.

d) İştirak ve İştirak Sınırlamaları

Önceki düzenlemelerde portföy yönetim şirketlerinin iştirak edebileceği şirketleryalnızca portföy yönetim şirketleri iken yapılan değişiklik ile şirketlerin banka, aracı kurum,kıymetli maden aracı kurumu, sigorta şirketi, yatırım danışmanlığı şirketleri, yatırımortaklıkları, özel finans kurumu, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketi gibi malikuruluşlara da iştirak edebilmelerine olanak tanınmıştır.

e) Portföy Yönetim Şirketlerinin Yapamayacakları İşler

Portföy yönetim şirketleri,

- Aracılık faaliyetlerinde bulunamaz.


- Sermaye piyasası araçlarına ilişkin veya bunlardan bağımsız olarak kendi malitaahhütlerini içeren evrak çıkaramaz, ödünç para verme işlemleri yapamaz ve kredi alamaz.

- Portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı faaliyetleri ile bunlara ilişkin iş veişlemler dışında; hiç bir ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunamaz, gerekli olanın üstündetaşınmaz mal edinemez.

- Bankalar Kanununda tanımlandığı üzere mevduat toplayamaz, mevduat toplamasonucunu verebilecek işlemler yapamaz.

III. Portföy Yönetim Sözleşmesi

a) Portföy Yönetim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Portföy yönetimi sözleşmesinin temelinde, yatırımcının portföyün yönetimini üstlenenkuruma güveni yatmaktadır. Bu sebeple portföy yönetimi hukuki niteliği itibariyle bir inançlıhukuki muameledir. İnançlı işlemlerde işlemin bir tarafında kendisine inanılan, diğer tarafındamal varlığı üzerinde ona tasarruf yetkisi veren inanan bulunmaktadır. İnanılan inana aitfinansal varlıklar üzerinde mülkiyet dahil her türlü hukuki tasarrufta bulunma gücüne sahipolduğundan, portföy yöneticisinin bu gücü “portföy yönetim sözleşmesi” ilesınırlandırılmaktadır. Ancak güvenin yani portföy yönetim sözleşmesinin ihlal edilmesihalinde; inanılan (portföy yönetim kurumu) tarafından üçüncü şahıs ile yapılan sözleşmelerinve ayni hak iktisabının geçersizliği iddia edilememektedir. Mesela menkul kıymetler yönetimamacı dışında elden çıkarılmış ise, yatırımcının sadece tazminat talep hakkı bulunmaktadır5.İnanılanın iflası halinde, inananın ona doğrudan devrettiği veya yönetim için tasarruf yetkisiverdiği para ve menkul kıymetleri iflas masasından rüçhanlı elde etme (Ayırma) hakkınasahip değildir. Ancak vekalet akdinin bir özelliği olarak BK md. 393 hükmüne göre vekiliniflası halinde müşteri alacaklarını masadan ayırabilecektir. Kaldı ki, portföy yönetimindeyönetime konu finansal varlıklar yatırımcılar adına ayrı ayrı portföy saklama kuruluşunezdinde saklanacağından bu riski portföy yöneticiliğinde söz konusu olmamaktadır.

Portföy yönetim sözleşmesi vekalet, komisyon ve vedia akdinin unsurlarınıiçermektedir.

Vedia Akdi: Yönetici kurum müşteriye ait nakit ve menkul kıymetleri nezdinde saklamasıhalinde BK. 472 ve diğer maddelerine göre vedia akdinden söz etmek mümkün olacaktır.Vedia akdinde müşteriye ait menkul kıymetler mevcut haliyle güvenli olarak saklanmaktadır.Ancak gerek vedia akdinde müşterinin mal varlığının yönetilmesinin söz konusu olmamasıgerek mevcut düzenlemede müşteriye ait sermaye piyasası araçlarının portföy saklamakuruluşu nezdinde saklanması nedeniyle işbu sözleşmelerin vedia niteliği oldukça azdır6.İstisnaen nakit için veya Tebliğ’de sayılan istisnalar halinde, bir diğer deyişle portföy saklamakuruluşuna yahut müşteriye teslimine kadar saklama söz konusu olabilmektedir.

Komisyon Akdi: Portföy yönetici kurumlarının kendi adlarına müşteri hesaplarına sermayepiyasası aracı alım satımları söz konusu olduğundan, bu faaliyetin BK. md. 416 ve diğerhükümleri çerçevesinde komisyon akdi saymak mümkündür. Komisyonda menkul

5 Kaplan, Prof. Dr. İ., Banka Sözleşmeleri Hukuku, Cilt 1, 19966 Manavgat, Ç. Menkul kıymetlerin Merkezi saklanmasında Kullanılan Yöntemin Sözleşmenin HukukiNiteliğine Etkisi, BATIDER, C.XVIII, S.4, Aralık 1996


kıymetlerin komisyoncu adına, müşteri hesabına alınıp satılması söz konusudur. Portföyyönetiminde müşteri adına ve hesabına alım satımı bunların kazançlı yatırımlara yönetilmesive müşteri portföyünün bu amaçla yönetilmesi amacı mevcuttur. Portföy yönetimsözleşmesinde portföyün güvenli ve kazançlı şekilde yönetilmesi söz konusu olup, dolaylıtemsil yetkisi dahilinde faaliyet gösterecek komisyon akdinde bu husus söz konusu değildir.

Vekalet Akdi: Portföy yönetim sözleşmesinde müşterinin menfaatine ve iradesine uygunolarak bir sonuca yönelen bir iş görmeyi nispeten bağımsız olarak yapması söz konusuolduğundan, bu sözleşmeyi BK. md. 386 vd. hükümleri uyarınca vekalet akdi olarak kabuletmek de mümkündür.

Anılan hususları dikkate alan bazı yazarlar portföy yönetim sözleşmesini, kanundadüzenlenmemiş, kendine özgü (Sui generis) yapısı olan bir sözleşme olaraknitelemektedirler7. Bu durumda portföy yönetimi sözleşmesinden doğan ihtilaflar öncesözleşme hükümlerine, yoksa ihtilafla ilgili unsurun dahil olduğu hükümlere daha sonra genelhükümlere göre hakim tarafından çözülecektir.

Genel kabul gören ve Tebliğ’de de benimsenen görüş, portföy yönetim sözleşmesinitarafların güven ilişkisinin sözleşmenin temelini oluşturduğu bir vekalet akdi olaraknitelendirmektedir. Vekalet akdindeki taraflar arasında güven ilişkisi bozulunca, müvekkilinazil ve vekilin istifa hakları, vekilin vekalete özgü sadakat yükümlülüğü, vekilin sonuçtandoğrudan sorumlu olmadan sadece özen borcu olması, vekilin hesap verme ve müşteri adınaelde ettiği hakları ve menkul kıymetleri müşteriye iade borcu, bu sözleşmenin vekalet akdiolarak nitelendirilmesini gerektirmektedir. Bu nitelendirme tarafların menfaat dengesine deuygun düşmektedir. Tebliğ hükmünde de portföy yöneticiliğinin sermaye piyasasıaraçlarından oluşan portföyün müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesiçerçevesinde vekil sıfatıyla yönetilmesi olduğu ifade edilerek, sözleşme dolaylı da olsavekalet akdi olarak nitelendirilmiştir.

Portföy yönetim sözleşmesinin kapsamında yer alan komisyon ve istisnaen de olsavedia akdi unsurları, sözleşmede üstlenilen iş görme ediminin niteliğinden doğan ve işingereği olarak ortaya çıkan yan edimlerdir. Yan edimler sözleşmenin hukuki niteliğietkilemeyeceğinden, portföy yönetim sözleşmesi vekalet akdi olarak değerlendirilecektir.

b) Şekli ve İçeriği

Portföy yönetim sözleşmesinin yazılı olarak akdedilmesinin zorunlu olduğu hususu vesözleşmede yer alması gereken hükümler ilgili SPK Tebliği ile belirlenmiştir. ABDdüzenlemelerinde Broşür Kuralı (Brochure Rule) olarak geçen ve yetkili kurumfaaliyetlerinin, sözleşme imzalanması öncesinde müşterilere tanıtılmasını amaçlayan kuraldanyola çıkılarak, müşterilerin sözleşme imzalamadan önce yetkili kurumu ve faaliyetlerinitanıtıcı bilgileri okuyup anladığını beyan etmesi kuralı düzenlenmiştir.

Buna düzenlemeye göre sözleşmelerde; müşterinin sözleşmeyi imzalamadan önceilgili Tebliği ve asgari unsurları, yetkili kurumu ve faaliyetlerini tanıtıcı bilgilerin yer aldığıformu okuyup anladığına ilişkin beyanının yer alması zorunludur. Yetkili kurumun kuruluştarihi ve faaliyet geçmişi, ticaret unvanı, adresi, telefonu ve buna benzer bilgilerin; son durumitibariyle ödenmiş sermayesi ve ortaklık yapısı, son üç yıla ilişkin net dönem karının; yönetimkurulu üyelerinin isimlerinin; portföy yöneticilerinin isimleri ile son 5 yılda çalıştıkları

7 Yavuz, C., Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.1, 1989


kurumlar ve buradaki unvanlarının; yetkili kurumun ortak ve yönetim kurlu üyeleri ile ihtisaspersoneli hakkında sermaye piyasası mevzuatı ve ilgili mevzuat kapsamında herhangi bir suçduyurusunda bulunulup bulunulmadığına ilişkin bilginin; portföyde yer alan varlıkların venakdin fiziki olarak saklandığı veya tutulduğu yere ilişkin bilgilerin; uygulanmakta olanportföy yönetim ücreti, aracılık komisyonu ve diğer komisyonlara ilişkin bilgilerin; bireysel,tüzel kişi ve kurumsal yatırımcılar itibariyle müşteri sayısının; yönettikleri portföyünbüyüklüğü ve çalıştığı aracı kurum veya aracı kurumlara ilişkin bilgilerin formda yer almasıgerekmektedir.

Sözkonusu formun içeriğinin yetkili kurumun faaliyete geçmesinden önce SPKtarafından onaylanması zorunludur. Yetkili kurum, bu formun sürekli olarak güncelolmasından sorumludur.

Sözleşmelerde belirtilen portföy yöneticisinin, yetkili kurumdan ayrılması veyadeğiştirilmesi halinde, yetkili kurumun sözkonusu durumu müşterilerine yazılı olarak derhalbildirmek zorunluluğu bulunmaktadır.

Sözleşmeler, müteselsil sıra numaralı ve en az iki nüsha olarak düzenlenerek birörneği müşteriye verilir.

Sözleşmelerde SPK düzenlemelerine ve borsa mevzuatına aykırı hükümler ilemüşterilerin haklarını zedeleyici ve yetkili kurum lehine tek taraflı olağanüstü haklar sağlayanhükümlere yer verilemez. Sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde ise genel hükümleruygulanır.

Yetkili kuruluşlarla yapılacak yazılı sözleşmelerde asgari aşağıdaki hükümlerinyeralması gereklidir:

a) Portföyün oluşumuna ve nakit olarak tutulacak azami orana, portföye alınabileceksermaye piyasası araçlarına ve bu araçların seçimine, riskin dağıtılmasına ve bu konudakisınırlamalara ilişkin esaslar,

b) Portföye dahil sermaye piyasası araçlarını değerleme esasları,

c) Portföy hesabına alınıp satılması istenmeyen sermaye piyasası araçları,

d) Portföy yönetiminden elde edilen kazancın tekrar değerlendirilmesi veya dağıtımınailişkin esaslar,

e) Portföye dahil sermaye piyasası araçlarının içerdiği hakların kullanılması ile ilgiliesaslar,

f) Yatırımcının sözleşme süresince portföyün yönetimi ile ilgili olarak ne gibidirektifler verebileceği ve bu direktifleri iletme şekli,

g) Portföye dahil sermaye piyasası araçlarının saklanması ve sigortalanmasına ilişkinbilgiler,

h) Portföy yönetim şirketinin ortağı olan veya şirketin hesabına alım satım yapan aracıkurumun halka arzına aracılık yaptığı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapılıpyapılmayacağına ilişkin esaslar,


ı) Yatırımcının, portföy oluşturulması ve portföyün yönetilmesi sırasında yapılan alımsatım işlemleri konusunda bilgilendirilmesine ilişkin esaslar,

j) Portföy hesabına yapılacak alım satımlarda kullanılacak aracı kurumların unvanları,

k) Portföy yönetim şirketinin, yönetim hizmeti karşılığında portföyün toplam tutarıüzerinden belirlenmek suretiyle alacağı ücret ve diğer gider karşılıkları ve yatırımcıdan tahsilesasları,

l) Sözleşme süresi,

m) Portföy hesabına yapılacak işlemlerde portföy sahibinden önceden teyit alınıpalınmayacağı ve teyidin şekli,

n) İlgili Tebliğ’de belirtilen portföy yönetimine ilişkin ilkeler,

o) Tarafların sözleşmeyi, yazılı ihbarda bulunmak şartıyla genel hükümlerçerçevesinde, sözleşme süresinden önce tek taraflı olarak feshedebileceklerine ve feshi ihbarsüresine dair kayıt ile fesih sonucunda, sermaye piyasası araçlarının ve nakdin yatırımcıyateslimine ilişkin süre ve diğer esaslar,

p) Sözleşmenin feshi halinde tarafların yükümlülüklerinin yerine getirilmesine ilişkinesaslar,

r) Portföy yönetim şirketi tarafından görevlendirilen portföy yöneticisine ilişkinbilgiler,

s) Sözleşmelerde belirtilen portföy yöneticisinin, portföy yönetim şirketindenayrılması veya değiştirilmesi halinde, şirket durumu yatırımcılarına yazılı olarak derhalbildirmek zorunda olduğu ve yatırımcıların yeni tayin olunan portföy yöneticisini uygungörmedikleri takdirde sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilecekleri,

t) Portföy yönetim şirketine ve yatırımcıya ilişkin bilgiler,

u) Yatırımcının sözleşmeyi imzalamadan önce ilgili Tebliğ’i okuyup anladığına ilişkinbeyanı. Bu hüküm ile Tebliğ sözleşmenin eki haline gelmemekle birlikte uygulamadasözleşmelere “uygulanacak hükümler” başlığı ile bir madde eklenerek “Sözleşmenin SPKdüzenlemelerine aykırı hükümleri uygulanmaz, sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde SPKdüzenlemeleri uygulanır” ifadesi ekletilmek suretiyle Tebliğ de sözleşmenin bir parçası halinegetirilmektedir.

Uygulamada müşterinin yatırım tercihleri sözleşmeye konulan bir ek formdadüzenlenmektedir. Müşteri hazırlanmış olan formu doldurmak suretiyle portföyünün nekadarının değişken, ne kadarının sabit getirili yatırımlara yöneltilmesi gerektiğinibelirleyebilmektedir. Bunun anlamı portföye alınacak sermaye piyasası araçlarının tamamınınyatırımcı tarafından tek tek belirlenmesi değil, portföye hisse senedi almayın yahut hissesenedi oranı %50’yi aşmasın gibi yatırımcının kendi özel tercihlerinin portföyü işletenyetkiliye iletilmesi olup genel strateji ve risk-getiri hesaplaması yetkili kurum tarafındanyapılmaktadır.

Tebliğ’de ayrıca yetkili kuruma, müşterilerine en az ayda bir kez ve ayrıca ücretimüşteriye ait olmak üzere müşteri tarafından talep edildiği her zaman varlıkların nominal ve


rayiç değeri ile nakdi ve alım satım hareketleri hakkında bilgileri içeren bir ekstre ile tahsilettiği ücretin hesaplanmasını gösteren bir formu gönderme zorunluluğu getirilmiştir.

Öte yandan SPK’nın 28.9.2001 tarih ve 45/1288 sayılı Kurul Kararı uyarıncasözleşmelerde açık ve anlaşılabilir bir dil kullanılması, müşterinin okumasını zorlaştıracakveya engelliyecek karakter ve yazı büyüklüğü kullanılmaması gerekmektedir.

c) Portföy Yönetim Sözleşmesinin Sona Ermesi

1- Genel Olarak

Portföy yönetim sözleşmesi ile birlikte taraflar arasında sürekli bir borç ilişkisi doğar.Ani edimli borç ilişkileri ifa ile sona ererken, sürekli borç ilişkilerinde borç sözleşme sonunakadar uygun olarak ifa edilmelidir. Portföy yönetim sözleşmesi esasen belirsiz süreli olup,istisnaen süreli olarak yapılmaktadır.

2- Azil ve İstifa

BK md. 396 hükmüne göre vekaletten azil ve ondan istifa her zaman mümkündür.Vekalet sözleşmesi, müvekkil veya vekil tarafından bir nedene dayandırılması gerekmeyentek taraflı, varması gerekli bir beyanla her zaman ortadan kaldırılabilir. Müvekkilin fesihaçıklaması azil, vekilin fesih açıklaması ise istifadır.

Esas olarak yatırımcı ve portföy yöneticisi portföy yönetim sözleşmesini her zamantazminatla yükümlü olmaksızın sona erdirebilir. Ancak uygun olmayan bir zamandagerçekleşen azil ve istifada, bunun yol açtığı zararlar tazmin edilir (BK. md. 396/II).Sözleşmenin sona erdirilmesi için önemli bir neden vukuu bulmamış ve fesih zaman açısındandiğer taraf için mahzurluysa uygun olmayan zamandan sözedilecektir. Sona ermenin uygunolmayan zamanda vuku bulduğuna ilişkin ispat yükü, bu nedenle tazminat talep eden tarafaaittir. Sözleşmeyi sona erdiren taraf diğer tarafın eğer azil ve istifa uygun olmayan zamandaolmasaydı sahip olacağı tutarı tazmin edecektir.

3- Ölüm, Temyiz Kudretinin Kaybı ve İflas

BK md. 397 hükmüne göre aksi sözleşmeden veya işin mahiyetinden anlaşılmadıkçavekalet gerek vekilin, gerek müvekkilin ölümü, temyiz kudretini kaybetmeleri ve iflası ilesona erer. Ancak vekaletin sona ermesi müşterinin menfaatlerini tehlikeye sokuyorsa, müşteriveya mirasçı veya mümessili bizzat işlerini görebilecek hale gelinceye kadar, sözleşmehükümleri yürürlükte kalacaktır.

Yatırımcının ölümü, temyiz kudretinin kaybı ve iflası halinde sözleşmede hükümolmasa dahi işin niteliği gereği sözleşme devam etmelidir. Yönetici kurumun alacakları teminedilmiş olduğu sürece onun için yatırımcının kimliğinin önemi yoktur. Portföy külli halefiyetyoluyla mirasçılara geçecektir. Mirasçılar sözleşmeyi feshetmek istemediği taktirde sözleşmedevam etmelidir. Bununla birlikte aracı kurum yahut portföy yönetim şirketinin iflası veyayetki belgelerinin iptali halinde, işin niteliği gereği sözleşmenin devamına gereksinimolmadığından sözleşme sona ermelidir.


4- Sürenin Dolması

Sözleşmenin süreli yapılmış olması halinde sözleşme sürenin dolması ile sonaerecektir. Süre dolmadan sözleşmeyi fesheden tarafın tazminat yükümlülüğü söz konusuolacaktır.

5- Faaliyet Yetki Belgesinin İptali veya Faaliyetlerinin Geçici OlarakDurdurulması

Portföy yöneticiliği yetki belgesinin iptal edilmesi halinde, şirketin yönetmekte olduğuportföyler Kurulun uygun göreceği bir başka yetkili kuruma tasfiye amacıyla devredilir.

d) Portföy Yönetim Hizmeti Sunan Tarafın Yükümlülükleri

1. Aktif Davranma Yükümlülüğü

BK md. 386/I’e göre, vekil kendisine verilen işleri ya da hizmetleri sözleşmedairesinde ifa ile yükümlüdür. Portföy yönetim sözleşmesinde, portföy yöneticisi finansalvarlıkları yönetmek üzere görevlendirilir. Sözleşmeyle finansal varlıkların değerininkorunması ve çoğaltılması amaçlandığından, aktif davranma yükümlülüğü sözleşmenin özünüoluşturmaktadır. Dolayısıyla yönetimi üstlenen taraf, amaca yönelen ve portföyün sıradanyönetimini aşan faaliyetlerde bulunmakla yükümlü kılınmakta bu yükümlülüğün ise sözleşmekuralları çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

2.Özen Yükümlülüğü

Vekil kendisine verilen işi sadakat ve özenle icra etmekten sorumludur(BK.md.390/II). Tebliğ hükmünde de portföy yönetim şirketlerinin yatırımcı hesabına verecekleriemirlerde gereken özen ve basireti göstermek zorunda oldukları ifade edilmiştir. Vekaletintemel özelliği borçlanılan faaliyetin sonucunun garanti edilemeyeceğidir. Sorumluluk sebebi,başarılamayan sonuç değil eksik özen olacaktır. Vekil olan yetkili kurum, objektif özen borcuile yükümlüdür. Belli bir işlemin yapılmasında dikkatli ve basiretli bir portföy yöneticisinin,aynı koşullar altında göstermesi gereken mesleki özen ve titizlik derecesi, somutsözleşmedeki portföy yöneticisinden de beklenecektir.

3.Sadakat Yükümlülüğü

Vekil kendisine verilen işi sadakatle icra etmelidir (BK. md. 390/II). Sadakat borcugereğince vekil üstlendiği vekaletin başarıya ulaşması için gerekli olan veya olabilecekherşeyi yapmak, vekalet verene zarar verecek her türlü davranıştan kaçınmakla yükümlüdür8.Bu borç gereğince vekil görevini öncelikle müvekkilin gerçek ve muhtemel iradesini ikinciderecede de menfaatini gözönünde tutarak ifa edecektir. Sadakat yükümlülüğü, borcu şahsenifa etme yükümlülüğünü (BK. md. 390/III), eşit muamele yükümlülüğünü (Tebliğ md. 12/f),sır saklama yükümlülüğünü (Tebliğ md. 25) ve yatırımcıların talimatına uymayükümlülüğünü (BK. md. 389) de içermektedir. Sadakat yükümlülüğünün bir yansımasıolarak menfaatlerin korunması özel bir önem taşır. Menfaatlerin tartılması sırasında yatırımcımenfaatlerinin önceliğine temel bağlılık geçerlidir. Bu ilkeden sapmaların objektif ölçülerleaçıklanması, sözleşmenin amacı ile uyumlu olması ve yatırımcının aleyhine sonuçdoğurmaması esastır.

8 Kaplan, İ, Banka Sözleşmeleri Hukuku Cilt 1, 1996


4.Hesap Verme Yükümlülüğü

Yetkili kurumlar yatırımcıya, isteği üzerine her zaman yaptığı işler hakkında hesapvermekle yükümlüdür (BK. md. 392/I). Tebliğde de paralel bir düzenleme ile yatırımcınınbilgilendirilmesine ilişkin esasların sözleşmede yer almasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.Hesap verme yükümlülüğü, sadakat ve özen göstermenin bir yansıması olup, haber ve bilgiverme yükümlülüklerini de içine alır. Sonucunda yatırımcı, yönetim faaliyetlerini kontroletmek ve yönetimin özenle ve sadakatle yapılıp yapılmadığını öğrenme imkanına kavuşur.Bilgi akışına özenli bir portföy yöneticisi tarafından mutaden bildirilmesi gereken herseydahil edilmelidir. Bu bilgi akışı yatırımcıya konuya uyan talimatı verme (BK. Md.389/1) veiade talebini (BK. md.392/1) doğru zamanda ileri sürme imkanı verir. Vekil, özen borcuçerçevesinde sözleşmenin uzman tarafı olarak müvekkilinin açık olmayan talimatlarınıkendisine teyit ettirmeli, tehlikeli sonuçlar doğurucu talimatları karşısında onubilgilendirmelidir.

5.İade Yükümlülüğü

Yetkili kurum kendisine portföy yönetiminin yürütülmesi çerçevesinde verilen herşeyi iade ile yükümlüdürler (BK. md. 393). Buna yetkili kuruluşun yatırımcıdan teslim aldığıve iade anında henüz asli niteliğini koruyan şeyler yanında portföy yönetimi çerçevesindeüçüncü kişilerden kazandığı şeylerde dahildir. Portföy yönetim kurumları takas beyanındabulunarak kendi alacakları oranında nakdi iade etmeyebilir. İade borcunun konusu nakitdeğilse yahut iade edilecek nakit yöneticinin alacaklarını karşılamaya yetmiyor ise yöneticikurum alacaklarının teminatı olarak alacağı oranında finansal varlık üzerinde MK. md. 864hükmü uyarınca hapis hakkı kullanarak bunları iadeden kaçınabilir.

e) Yatırımcının Borçları

1. Ücret Ödeme Borcu

Yetkili kuruluş portföy yönetiminin sözleşme ve talimatlara uygun ifasının karşılığındaücret hak eder. Ancak yetkili kuruluşun özensiz davranması veya sadakat yükümlülüğüneaykırı davranması halinde ücret hak edilmez veya indirim sözkonusu olabilir9. Ücretehakkının doğması içinse yatırımcının kar etmesi şart değildir. Portföy yönetim sözleşmesiivazlı bir vekalet akdi olup istenecek ücret anlaşma ile belli olur. Alınacak ücret net varlıkdeğerinin belli bir oranı olabileceği gibi portföyün nispi getiri oranına bağlı olarak dahesaaplanabilir10.

2.Yetkili Kuruluşun Masraflarını ve Verilen Avansları Ödeme Borcu

Yetkili kuruluşun portföy yönetiminin gereği gibi ifası halinde yatırımcı bütün masrafve avansları ödemekle yükümlüdür (BK. Md.394/1). Buna finansal varlıkları satın almabedelleri, vergiler, harçlar vs. dahil edilir.

9 Karakaş, T., Portföy Yönetim Sözleşmesi, 200010 Portföy Yöneticiliği Ve Yatırım Danışmanlığı Faaliyetleri Ve Bu Faaliyetlerde Bulunacak Şirketlere İlişkinEsaslar, SPK Eğitim Notu, 2003


IV. Müşteri Varlıklarının Saklanması

Yatırımcıyı korumaya yönelik tedbirlerin en önemlilerinden biri de müşterivarlıklarının saklanmasına ilişkin düzenlemelerdir. SPK düzenlemelerini, müşteri varlıklarınınkayden ve fiziken yetkili kurum varlıklarından ayrılığı ve diğer müşterilerin varlıklarındanayrılığı ilkeleri çerçevesinde yapmıştır. Sözkonusu düzenlemelere göre portföy yönetimşirketleri, sadece hesap tutucu işlevine sahip olabilmekte ve müşteri varlılarını hiçbir şekildekendi aktifi ile ilişkilendirememektedir. Bu kapsamda müşteriye ait varlıkların saklanması veizlenmesine ait sorumluluk portföy saklama kuruluşlarına aittir11. Öte yandan, daha sonragetirilen bir istisna ile sadece kurumsal kurumsal yatırımcıların (emeklilik yatırım fonu,yatırım fonu ve ortaklıkları) portföylerinin yönetimini yapacak ve bunun dışında herhangi birkişi veya kuruma portföy yöneticiliği hizmeti sunmayacak portföy yönetim şirketleri içinsaklama kuruluşlarından hizmet alınması koşulu aranmamaktadır.

Portföy saklama kuruluşları, yetkili kuruluş müşterilerine ait finansal varlıkların vekıymetli madenlerin saklanması, kayıtların tutulması, varlık ve nakit hareketlerinin idaresi vekontrolü faaliyetlerini yürüten bankalardır.

a) Portföy saklama kuruluşlarının taşıması gereken özellikler

Portföy saklama kuruluşu olarak faaliyet gösterecek bankaların;

- Takasbank nezdinde saklama üyesi olması,

- Etkin bir iç kontrol sistemine sahip olması ,

- Yapılanması içinde diğer faaliyetlerle çıkar çatışmalarını asgari düzeye indirebilecekve gerekli bağımsızlığın sağlanabileceği bir organizasyon yapısının oluşturulmuş olması,

- Gerekli teknik donanım, yazılım ve insan kaynaklarına sahip olması,

- Saklama yapacağı finansal varlıkların ve kıymetli madenlerin listesinin belirlenmişolması

şartlarını taşımaları zorunludur.

b) Portföy saklama kuruluşlarının yükümlülükleri

Saklama kuruluşları;

- Müşterilere ait varlıkların ayrı ayrı, müşteriye aidiyeti açıkça belli olacak ve kayıp vehasara uğramayacak şekilde saklanmasını sağlamak,

- Belge ve kayıt düzenlerinde müşteri bazında varlıkları, hakları ve bunlarınhareketlerini düzenli olarak takip etmek,

- Hesabın açılmasını müteakip müşteriye hesapların açıldığı yerleri ve değişiklikleribildirmek,



- Hesaplarının açılması sırasında müşteri ile ilgili tanımlayıcı nitelikte bilgileri vebunları tevsik eden belgeleri almak,

- Müşterilerin yatırım yaptığı şirketle ilgili karar alması gereken ve finansal varlıklarüzerindeki haklarını etkileyebilecek durumları ile müşteri hesaplarında gerçekleştirilen,önemlilik arzeden varlık ve nakit hareketlerini müşterilere en kısa zamanda bildirmek,

- Takasbank’ın saklama hizmeti sunduğu varlıkları Takasbank nezdinde izlemek

zorundadır.

Portföy saklama kuruluşu, en az altı ayda bir saklama hesabında değişiklikler ilehesabın son durumunu belirten bir hesap ekstresini ve bu maddede belirtilen hususları içerenözet bilgileri müşterilere iletir.

Portföy saklama kuruluşu ile Şirket arasında tarafların yetki ve sorumluluklarını içerenve SPK tarafından uygun görülen bir sözleşme imzalanması zorunludur. Portföy saklamakuruluşu, sözleşmede belirtilen görevleri uyarınca yaptığı tüm işlemlerden ve müşteri ve/veyaşirkete verebilecekleri zararlardan, sözleşme, sermaye piyasası mevzuatı ve genel hükümlerçerçevesinde sorumludur. İmzalanacak sözleşmeye aksi bir hüküm koyulamaz.

Portföy saklama kuruluşu bazı varlıkların saklanması konusunda başka bir portföysaklama kuruluşu ile anlaşabilir. Ancak faaliyetlerinden doğan sorumluluklarını paylaşamazve devredemez.

Şirket ile portföy saklama kuruluşu arasındaki sözleşmenin sona ermesi veya portföysaklama kuruluşunun Tebliğde aranan şartları kaybetmesi halinde Şirketin sayılan aynınitelikleri taşıyan ve SPK’nın uygun göreceği bir başka portföy saklama kuruluşu ilesözleşme imzalaması şarttır. Sözkonusu sözleşmenin SPK’na iletilmemesi halinde Şirketinfaaliyet yetki belgesi iptal edilir. Yeni sözleşme yürürlüğe girene kadar eski sözleşmede adıgeçen portföy saklama kuruluşunun sorumluluğu devam eder.

SPK gerekli gördüğü takdirde, portföy saklama kuruluşunun değiştirilmesini talepedebilir. Şirketin, sözleşme imzalamış olduğu portföy saklama kuruluşunu değiştirmekistemesi halinde, bu durum 90 gün önceden portföy saklama kuruluşuna bildirilir.

Portföy saklama kuruluşları kullanılarak yapılan işlemlerde teslim karşılığı ödemeilkesi uygulanır. Teslim karşılığı ödeme; nakit ve varlık hareketlerinin eş anlı yapılmasıdır.İşleme taraf olan kuruluşun, varlıkların kendisine ulaşması ile eş anlı olarak nakit çıkışını; yada nakdin teslim alınması ile eş anlı olarak varlık çıkışını yapması şarttır. Finansal varlıklarıntesliminde, müşterinin talimatı aranır.


V. Portföy Yönetim Şirketlerinin Finans Sistemi İçindeki Yeri

a) GenelPortföy yönetim şirketleri fon arzedenler ile fon talep edenler arasında vekalet akdi ile

aracılık vazifesi gören kuruluşlardır. Yatırımcının portföy oluşturmaya ilişkin her türlü yetkiyihiçbir sınırlamaya maruz kalmadan bu şirketlere bırakması halinde yetkili kuruluş fon arzedenkonumuna yaklaşmaktadır. Öte yandan, yetkili kuruluşlar kendi özkaynaklarıyla yapacağıişlemler nedeniyle fon arzeden sınıfındadır. Bireysel veya Kurumsal anlamda portföyyönetimi çok eskilerden beri yapılmakla birlikte SPK tarafından verilen yetki ile faaliyetgösteren portföy yönetim şirketlerinin tarihi çok eskilere gitmemektedir. Konuya ilişkin ilkdüzenlemenin yürürlüğe girdiği 19.12.1996 tarihinden bu yana münhasıran portföy yönetimiişi iştigal etmek üzere kurulan şirketlerin sayısı 22’dir. Emeklilik yatırım fonlarınınyönetiminin sadece portföy yönetim şirketlerince yapılabilmesine izin verilmesi sayınınartmasının başlıca nedeni olmuştur.

Portföy yönetim şirketlerinin kurulmasına izin verilmeye başlandığı 1997 yılından buyana bu kuruluşlarca idare edilen portföyün değeri 30.09.2005 tarihi itibariyle 21 milyarUSD’ı geçmiştir. Sözkonusu portföyün bireysel, kurumsal ve tüzel kişi bazında dağılımını dagösteren grafik aşağıda verilmektedir.

0

5000

10000

15000

20000

25000

31.12

.1997

31.12

.1998

31.12

.1999

31.12

.2000

31.12

.2001

31.12

.2002

31.12

.2003

31.12

.2004

30.09

.2005

Portföy Değeri(milyon USD)

Bireysel Kurumsal Tüzel Kişi

Kaynak: SPK verileriKurumsal yatırımcılar kapsamına, yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, emeklilik

yatırım fonları ve sigorta şirketleri girmektedir. Tüzel kişiler kapsamına, kurumsalyatırımcılar dışındaki tüzel kişiler girmektedir. Yukarıdaki grafikten de anlaşılacağı üzerehalen portföy büyüklüğünün tamamına yakınını yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, emeklilikyatırım fonları ve sigorta şirketleri adına yönetilen tutarlar oluşturmaktadır. Portföy yönetim


şirketleri ile yatırımcılar arasında imzalanan sözleşme sayısı itibariyle değişimi gösterengrafik aşağıda verilmektedir.

-

500

1.000

1.500

2.000

2.500

31.1

2.19

97

31.1

2.19

98

31.1

2.19

99

31.1

2.20

00

31.1

2.20

01

31.1

2.20

02

31.1

2.20

03

31.1

2.20

04

30.0

9.20

05

Sözleşme Sayısı

Bireysel Kurumsal Tüzel Kişi

Kaynak: SPK Verileri

Bireysel ve tüzel kişi yatırımcılar tarafından yönetimi portföy yönetim şirketlerinebırakılan tutar toplam içinde fazla önemli olmamakla birlikte imzalanan sözleşme sayısıiçindeki ağırlığı her geçen gün artmaktadır.


b) Portföy Yönetim Şirketlerinin Avantajları ve Sorunları

i) Avantajlar

Büyüme Potansiyeli: Gerek gayrisafi milli hasılanın artış hızının devam edeceğine ilişkinbeklentiler gerekse kayıtdışı ile mücadele kapsamında gösterilen gayretlerin etkisiyle milligelirin büyüme potansiyeli yüksektir. Finansal derinleşmenin artmasıyla birlikte portföyyönetim şirketlerinin finansal sistem içindeki piyasa payı artacaktır.

Finansal Ürün Çeşitliliği: Günümüzde finansal ürün çeşitliliği giderek artmakta ve buürünlere yatırım daha çok araştırma ve analiz yeteneği gerektirmektedir. Bu konudauzmanlaşan portföy yönetim şirketlerinin yüksek büyüme hızlarına ulaşması beklenmelidir.

Mevzuat Altyapısı: Portföy yönetim şirketlerine ilişkin düzenlemeler SPK tarafındanyapılmaktadır. Bu tür şirketler bankalara göre nispeten daha hafif bir düzenleme altındaolduğundan büyümelerini engelleyecek fazla sınırlama yoktur.

Teşvikler: Emeklilik yatırım fonlarının yalnızca bu kuruluşlar tarafından yönetilmesininzorunlu tutulması bu tür şirketleri doğrudan teşvik etmektedir. Bu amaçla bir portföy yönetimşirketinin kurulmasıyla yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları da bunların doğal müşterisihaline gelmiştir.


ii) Sorunlar

Güvensizlik: Mudiler mevduat sigortası ile borsa yatımcıları koruma fonu ile kısmen veyatamamen güvence altına alınmışken portföy yönetim şirketlerine böyle bir güvenceningetirilememesi bu kurumlar açısından dezavantaj oluşturacaktır. Öte yandan, böyle birgüvence teknik ve pratik olarak imkan dahilinde olmadığı gibi gereği de yoktur. Bu durumdayatırımcıların bu tür kurumlara güvenini sağlamak zor olacaktır.

Yüksek Getiri Baskısı: Portföy yönetim şirketlerinin müşteri çekebilmeleri için çok başarılıbir portföy yönetimi ile yüksek getiri sağlamaları gerekecektir. Halbu ki bunu garanti etmelerine yasal ne de teknik olarak mümkündür. Şirket yüksek getiri sağlamak için stres altındaçalışacak ve başarısızlıklar yaşanacaktır. Öte yandan, yüksek getiri sağlamak isteyen yatırımcıolası sonuçları da baştan kabul etmesi gerekecektir.

Hesapsızlık: Portföy yönetim şirketlerinin yatırımcılara yansıtacağı giderler ve alacağıkomisyon tutarlarına ilişkin hiçbir sınırlama yoktur. Bu tutarlar yatırımcı ile şirket arasındakiyapılacak sözleşmeyle belirlenecek ancak yatırımcı sözleşmelerinin çok açık olmamasıhalinde kötüye kullanımlar olabilecektir. Bunun yaratacağı belirsizlik yatırımcıyı başkaarayışlara itebilir.

Menfaat Çatışması: Portföy yönetim şirketlerinin kendi adlarına yatırım yapmaları öncekidüzenlemelerde yasaklanmıştı. Ancak son değişikliklerle özkaynaklarıyla sınırlı olmak üzerede olsa yatırım imkanı getirilmesi müşterilerle kurumun menfaatinin çatışmasına nedenolabilecektir.


VI. Sonuç ve Öneriler

Portföy yöneticiliği, finansal varlıkların tamamen yöneticiye teslimini zorunlu kılması,yatırım kararlarının yatırımcı adına vekaleten portföy yöneticileri tarafından verilmesinedeniyle inançlı işlem muameleleri olup çok ciddi düzenlenmesi ve denetlenmesi gereken birfaaliyet alanıdır. Bu portföy yönetim faaliyetlerinin gelişmesinin ön şartıdır. Her ne kadarSPK tarafından mevzuat alt yapısı oluşturulmuş olsa da finansal sistemde sık sık suistimalarinyaşanmış olması nedeniyle yatırımcının piyasa aktörlerine güvenini sağlamak zamanalacaktır.

Portföy yönetim şirketlerine ilişkin tespitlerimiz ve piyasanın gelişimine katkıdabulunacağını düşündüğümüz önerilerimiz şunlardır:

a) Portföy yönetim şirketleri, 1997 den bu yana faaliyette olmalarına rağmen bireyselsözleşme sayısı 2000 seviyelerindedir. Bu sözleşmelerin tutarı yönetilen toplamportföy değerinin %1’ni bile oluşturmamaktadır. Yatırımcıyı korumaya yönelikgerekli fonların tesisi ile bireysel yatırımcıların sayısının artırılması sağlanabilir.

b) Portföy yönetim şirketleri, aracı kurumlar ve yatırım bankaları ile rekebet etmektedir.Ancak bu kuruluşların en büyük rakipleri mevduat bankalarıdır. Bankaların özelbankacılık birimleri doğrudan veya dolaylı yollardan aynı hizmeti vermektedir.Bankaların itibar müesseseleri olması, geniş şube ağı ve kurumsal yapısı önemliüstünlükler sağlamaktadır. Bu tür faaliyetlerin daha sıkı düzenlenen ve denetlenenbankaların çatısı altında yapılabilmesine imkan verilmelidir.

c) Portföy yatırımı yapmak isteyen yatırımcıların çeşitli formatlarda dizayn edilmiş (Atipi, B tipi, Endeks Fon vb. ) yatırım fonu ve yatırım ortaklığı katılım belgesi almakgibi bir alternatifleri de vardır. Bu enstümanların likit bir piyasaya sahip olmasınedeniyle anında nakde dönülebilinmektedir. Bu yatırım fon ve ortaklıklarına portföyyönetim şirketleri karşısında önemli bir avantaj saağlamaktadır.

d) Yatırımcı – Portföy yönetim şirketi, Portföy yönetim şirketi – Saklama kuruluşuarasındaki hukuki ilişkiler oldukça karmaşık olup mevcut hukuk sistemi ile olasısorunların kısa sürede çözümü mümkün görünmemektedir. Bu da yatırımcı psikolojisiüzerinde olumsuz etki yaratan başka bir unsurdur.

e) Yapılan çalışmalar portföy yönetim şirketlerinin sağladığı getirilerin çoğu zamangösterge endekslerin altında kaldığını, portföy yöneticisinin aslında belirsizlikkarşısında çok da başarılı olamadığını göstermektedir. Portföy yöneticisine önemlikomisyonlar ödemek yerine endekslere veya yatırım fonu katılım belgesi almak dahauygun olabilir.

f) Portföy yönetim şirketlerinin kendi özkaynaklarıyla kendi adına yatırım yapabilmesiveya ana ortaklık tarafından işletilen yatırım fonu, yatırım ortaklığı ve emeklilikfonlarının da yönetimini yapıyor olması nedeniyle diğer yatırımcılarla menfaatçatışması yaratması ihtimal dahilindedir. Sözkonusu menfaat çatışmalarının kesintespiti ise çok zordur.


Kaynakça

Tanör, R., Türk Sermaye Piyasası, 1. Cilt, Taraflar, 1999

Karakaş, T., Portföy Yönetim Sözleşmesi, 2000

Manavgat, Ç. Menkul kıymetlerin Merkezi saklanmasında Kullanılan Yöntemin Sözleşmenin

Hukuki Niteliğine Etkisi, BATIDER, C.XVIII, S.4, Aralık 1996

Portföy Yöneticiliği Ve Yatırım Danışmanlığı Faaliyetleri Ve Bu Faaliyetlerde BulunacakŞirketlere İlişkin Esaslar, SPK Eğitim Notu, 2003

Kaplan, Prof. Dr. İ., Banka Sözleşmeleri Hukuku, Cilt 1, 1996

Yavuz, C., Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.1, 1989

İnternet Kaynakları

www.spk.gov.tr


I. Portföy Yönetimi ..........................................................................................3

a)Portföy Yöneticiliği, Portföy İşletmeciliği ve Yatırım Danışmanlığı ................................. 3b) Yetkili Kuruluşlar .............................................................................................................. 4c) Portföy Yönetimine Konu Finansal Varlıklar .................................................................... 4d) Portföy Yönetim İlkeleri .................................................................................................... 4e) Portföy Yönetim Süreci...................................................................................................... 5

II. Portföy Yönetim Şirketleri ..........................................................................7

a) Portföy Yönetim Şirketlerinin Kuruluşu............................................................................ 7b) Yönetim ve Denetime İlişkin Esaslar ................................................................................ 9c) Portföy Yönetim Şirketinin Şubeleri ve Acentaları ........................................................ 10d) İştirak ve İştirak Sınırlamaları ......................................................................................... 10e) Portföy Yönetim Şirketlerinin Yapamayacakları İşler.................................................... 10

III. Portföy Yönetim Sözleşmesi ....................................................................11

a) Portföy Yönetim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ............................................................ 11b) Şekli ve İçeriği ................................................................................................................. 12c) Portföy Yönetim Sözleşmesinin Sona Ermesi ................................................................. 15d) Portföy Yönetim Hizmeti Sunan Tarafın Yükümlülükleri .............................................. 16e) Yatırımcının Borçları ....................................................................................................... 17

IV. Müşteri Varlıklarının Saklanması ............................................................ 18

a) Portföy saklama kuruluşlarının taşıması gereken özellikler ............................................ 18b) Portföy saklama kuruluşlarının yükümlülükleri .............................................................. 18

V. Portföy Yönetim Şirketlerinin Finans Sistemi İçindeki Yeri .................... 19

a) Genel ................................................................................................................................ 20b) Portföy Yönetim Şirketlerinin Avantajları ve Sorunları .................................................. 22

VI. SONUÇ VE ÖNERİLER ....................................................................... 23


SORU VE CEVAPLAR

1)Portföy yönetim sözleşmesinin hukuki niteliği nedir?

Portföy yönetim sözleşmesi vekalet, komisyon ve vedia akdinin unsurlarınıiçermektedir. Yönetici kurum müşteriye ait nakit ve menkul kıymetleri nezdinde saklamasıhalinde BK. 472 ve diğer maddelerine göre vedia akdinden söz etmek mümkün olacaktır.Portföy yönetici kurumlarının kendi adlarına müşteri hesaplarına sermaye piyasası aracı alımsatımları söz konusu olduğundan, bu faaliyetin BK. md. 416 ve diğer hükümleri çerçevesindekomisyon akdi saymak mümkündür. Portföy yönetim sözleşmesinde müşterinin menfaatineve iradesine uygun olarak bir sonuca yönelen bir iş görmeyi nispeten bağımsız olarak yapmasısöz konusu olduğundan, bu sözleşmeyi BK. md. 386 vd. hükümleri uyarınca vekalet akdiolarak kabul etmek de mümkündür.

Anılan hususları dikkate alan bazı yazarlar portföy yönetim sözleşmesini, kanundadüzenlenmemiş, kendine özgü (Sui generis) yapısı olan bir sözleşme olarak nitelemektedirler.Bu durumda portföy yönetimi sözleşmesinden doğan ihtilaflar önce sözleşme hükümlerine,yoksa ihtilafla ilgili unsurun dahil olduğu hükümlere daha sonra genel hükümlere göre hakimtarafından çözülecektir.

Genel kabul gören ve Tebliğ’de de benimsenen görüş, portföy yönetim sözleşmesinitarafların güven ilişkisinin sözleşmenin temelini oluşturduğu bir vekalet akdi olaraknitelendirmektedir. Vekalet akdindeki taraflar arasında güven ilişkisi bozulunca, müvekkilinazil ve vekilin istifa hakları, vekilin vekalete özgü sadakat yükümlülüğü, vekilin sonuçtandoğrudan sorumlu olmadan sadece özen borcu olması, vekilin hesap verme ve müşteri adınaelde ettiği hakları ve menkul kıymetleri müşteriye iade borcu, bu sözleşmenin vekalet akdiolarak nitelendirilmesini gerektirmektedir. Bu nitelendirme tarafların menfaat dengesine deuygun düşmektedir. Tebliğ hükmünde de portföy yöneticiliğinin sermaye piyasasıaraçlarından oluşan portföyün müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesiçerçevesinde vekil sıfatıyla yönetilmesi olduğu ifade edilerek, sözleşme dolaylı da olsavekalet akdi olarak nitelendirilmiştir.

Portföy yönetim sözleşmesinin kapsamında yer alan komisyon ve istisnaen de olsavedia akdi unsurları, sözleşmede üstlenilen iş görme ediminin niteliğinden doğan ve işingereği olarak ortaya çıkan yan edimlerdir. Yan edimler sözleşmenin hukuki niteliğietkilemeyeceğinden, portföy yönetim sözleşmesi vekalet akdi olarak değerlendirilecektir.

2) Portföy Yönetim Hizmeti Sunan Tarafın Yükümlülükleri nelerdir?

1) Aktif Davranma Yükümlülüğü: Sözleşmeyle finansal varlıkların değerininkorunması ve çoğaltılması amaçlandığından, aktif davranma yükümlülüğüsözleşmenin özünü oluşturmaktadır. Dolayısıyla yönetimi üstlenen taraf, amacayönelen ve portföyün sıradan yönetimini aşan faaliyetlerde bulunmakla yükümlükılınmakta bu yükümlülüğün ise sözleşme kuralları çerçevesinde gerçekleştirilmesigerekmektedir

2) Özen Yükümlülüğü: Tebliğ hükmünde de portföy yönetim şirketlerinin yatırımcıhesabına verecekleri emirlerde gereken özen ve basireti göstermek zorunda oldukları


ifade edilmiştir. Vekaletin temel özelliği borçlanılan faaliyetin sonucunun garantiedilemeyeceğidir. Sorumluluk sebebi, başarılamayan sonuç değil eksik özen olacaktır.Vekil olan yetkili kurum, objektif özen borcu ile yükümlüdür.

3) Sadakat Yükümlülüğü: Sadakat borcu gereğince vekil üstlendiği vekaletin başarıyaulaşması için gerekli olan veya olabilecek herşeyi yapmak, vekalet verene zararverecek her türlü davranıştan kaçınmakla yükümlüdür. Bu borç gereğince vekilgörevini öncelikle müvekkilin gerçek ve muhtemel iradesini ikinci derecede demenfaatini gözönünde tutarak ifa edecektir. Sadakat yükümlülüğü, borcu şahsen ifaetme yükümlülüğünü, eşit muamele yükümlülüğünü, sır saklama yükümlülüğünü veyatırımcıların talimatına uyma yükümlülüğünü de içermektedir.

4) Hesap Verme Yükümlülüğü: Yetkili kurumlar yatırımcıya, isteği üzerine her zamanyaptığı işler hakkında hesap vermekle yükümlüdür. Tebliğde de paralel bir düzenlemeile yatırımcının bilgilendirilmesine ilişkin esasların sözleşmede yer almasının zorunluolduğu belirtilmiştir. Sonucunda yatırımcı, yönetim faaliyetlerini kontrol etmek veyönetimin özenle ve sadakatle yapılıp yapılmadığını öğrenme imkanına kavuşur. Bubilgi akışı yatırımcıya konuya uyan talimatı verme ve iade talebini doğru zamanda ilerisürme imkanı verir.

5) İade Yükümlülüğü: Yetkili kurum kendisine portföy yönetiminin yürütülmesiçerçevesinde verilen her şeyi iade ile yükümlüdürler. Buna yetkili kuruluşunyatırımcıdan teslim aldığı ve iade anında henüz asli niteliğini koruyan şeyler yanındaportföy yönetimi çerçevesinde üçüncü kişilerden kazandığı şeylerde dahildir. Portföyyönetim kurumları takas beyanında bulunarak kendi alacakları oranında nakdi iadeetmeyebilir. Yönetici kurum alacaklarının teminatı olarak alacağı oranında finansalvarlık üzerinde hapis hakkı kullanarak bunları iadeden kaçınabilir.

portföy yönetim Şirketleriportföy yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet olmak üzere...

Documents