porodica i brak

POSLOVNI FAKULTETUniverzitet “SINERGIJA”

Bijeljina

Tema: LJUDSKA REPRODUKCIJA I LJUDSKO DRUSTVO

- Seminarski rad -

Mentor: Student: Prof. dr Milan Miljevic Nenad Miric br.indexa: 63/09 Bijeljina, Decembar 2009.

Ljudska reprodukcija i ljudsko drustvo Nenad Miric

SADRZAJ

1. UVOD................................................................................................................3

2. LJUDSKA REPRODUKCIJA I LJUDSKO DRUSTVO.................................4

2.1. Pojam i dimenzije ljudske reprodukcije..............................................4

2.2. Brak......................................................................................................5

2.3. Porodica................................................................................................8

2.3.1. Pojam i glavna obiljezja porodice..........................................8

2.3.2. Oblici porodice......................................................................12

3. ZAKLJUCAK..................................................................................................14

4.LITERATURA.................................................................................................15

2


1. UVOD

Širom sveta ljudi se udružuju i formiraju razne zajednice, organizacije i grupe. Razlozi

su različiti, a naj češće je u pitanju materijalna potreba. Novac i sticanje materijalnih

bogatstava pred stavljaju glavnu preokupaciju savremenog čoveka formiraju se partnerska

pre duzeća, prave se međudržavni ugovori i ceo svet se ujedinjuje zbog jednog i “najvažnijeg”

ci lja - ostvarivanja što većeg materijalnog bo gatstva. Kvali tet živo ta, kako većina ljudi

veruje, direktno je pove zan sa količinom materijal nog bo - gat stva. Sa druge strane, postoji

zajednica koja se nebavi pitanjem materijalnog bogatstva. Takva zajednica se uspostavlja

radi stvaranja dobrih ljudi. U pitanju je “bračna zajednica”. U ovu zajednicu ulaze mladić i

devojka (ili muškarac i žena) koji su dovoljno duhovno i fizički zdravi i zreli, i dovoljno

materijalno bogati da bi mogli to svoje zdravlje, zrelost i bogatstvo da unapređuju na jedan

poseban, uzvišeniji način.

Formiranje bračne zajednice je prvi i najvažniji korak u formiranju porodice (ili

porodične zajednice). Porodica je zajednica dobrih ljudi i izvor najveće sreće, mira i

materijalnog blagostanja. Dakle, iz bračne zajednice proizilaze dobri ljudi i dolazi do

stvaranja porodice. Što više dobrih ljudi - to jača porodica, a time i veća sreća, bogatstvo i

svaki drugi uspeh za svakog od članova porodice.

3


2. LJUDSKA REPRODUKCIJA I LJUDSKO DRUSTVO

2. 1. POJAM I DIMENZIJE LJUDSKE REPRODUKCIJE

Ljudska reprodukcija je temelj drustvenog zivota ljudi i ljudskog drustva.Bez reprodukcije

ljudi nemoguce je postojanje ljudske vrste,niti ljudskog drustva. Pored toga sto je preduslov

postojanja drustva, ljudska reprodukcija utice gotovo na sve procese koji se u drustvu

odvijaju, posebno na ekonomske procese. Prirodni prirastaj stanovnistva, kao rezultat stope

nataliteta i mortaliteta, bitno utice na ekonomski zivot svkog drustva i njegovu zivotnu snagu

u celini. Ljudska reprodukcija, kao jedinstven proces radjanja i odgajanja djece, obuhvata tri

medjusobno povezane dimenzije:

Biolosku

Psiholosku

Drustvenu

Bioloska dimenzija ljudske reprodukcije u mnogome je slicna obnavljanju zivota drugih

zivih vrsta, osobito sisara. Ona obuhvata polno spajanje zivih bica iz koga nastaje novo zivo

stvorenje. Medjutim, pored ove bitne slicnosti, postoje i znacajne razlike izmedju bioloske

reprodukcije coveka i drugih zivih bica, pa cak i onoh koji su najblizi coveku. Te razlike se “

ocituju ne toliko u manifestacijama reprodukcije, vec na unutrasnjem svojstvima, i tzv.

bioloskom kodu, koji odvaja ljude od svih zivih bica i cini njihovu biolosku stranu

specificnom. U genetskoj strukturi ljudske biologije sadrzani su potencijali razvoja u jedino

moguce ljudsko bice sa osobinama koje se dalje razviaju u drustvu. “

Pored bioloske dimenzije ljudska reprodukcija,za razliku od reprodukcije drugih zivih

bica,sadrzi i psiholosku dimenziju.Ona nije samo instinktivna,kao sto je to slucaj kod drugih

zivih bica,vec se zasniva na svijesti i emocijama ljudi.U polne odnose ljudi stupaju vodjeni,ne

samo nagonima nego i svijescu i osecanjima prema partner i porodu koji nastaje kao rezultat

tog odnosa.

Pored bioloske i psiholoske dimenzije,ljudska reprodukcija ima i drustvenu

dimenziju.Ona nije stihijski vec organizovan process,kontrolisan od strane drustvene

4


zajednice.Mada je radjanje ljudi,kroz stupanje u polne odnose,uvijek individualan

biopsiholoski cin zasnovan na volji i motivima partnera,drustvo je oduvijek postavljalo okvir

tim odnosima,ogranicavalo ih i regulisalo odgovarajucim propisima,prema svojim

potrebama.Osnovne drustvene institucije koje regulisu polne odnose,radjanje i odgoj djece

jesu brak i porodica.

2.2 BRAK

Ljudska reprodukcija zapocinje polnim odnosima izmedju lica razlicitih polova.

Drustvena zajednica je,kao sto smo vec istakli,radi svog opstanka,oduvijek na odgovarajuci

nacin regulisala polno opstenje medju ljudima. Brak je ustanova,odnosno trajno ustanovljen

nacin na koji drustvo,odgovarajucim normama i pravilima,regulise polne veze i odnose medju

ljudima.

Brak je emotivno polna i drustvena veza, trajne prirode izmedju lica suprotnih polova.

Javlja se u istorijski razlicitim oblicima , grupni , poligamijskim, monogamijski. Brak

zadobija razlicitu formu: obicajni, crkveni, gradjanski, fakticki ,i razlicite sadrzaje:

ekonomske, pravne, moralne, duhovne, estetske i dr.1

Medjutim, iako brak najcesce predstavlja osnovu za formiranje porodice, izmedju njih

postoje kako formalne tako i sadrzinske razlike. Formalne razlike se odnose na velicinu i

strikturu bracne grupe, a sadrzinske na sustinsku stranu bracnih i porodicnih odnosa. 2

Tokom razvoja ljudskog drustva postojali si i jos uvijek postoje razliciti konkretni oblici

braka.Svi ti istorijski oblici mogu se svesti na dva osnovna tipa: poligamijski(grupni brak) i

monogamijski brak.Poligamni,grupni brak u kome su drustveno dopusteni polni odnosi vise

muskaraca i zena,vezan je za epohu divljastva i varvarstva a monogamni brak za epohu

civilizacije.Prema Morganu i Engelsu poligamni brak je tokom evolucije ljudskog roda imao

razlicite oblike; to su: promiskuitet,krvnosrodnicki brak,brak punalua i brak parova-

sindjazmicki brak.

Prvi i najstariji oblik grupnog braka je,dakle,krvnosrodnicki brak.To je grupni brak

endogamog karaktera,jer se polni odnosi odrzavaju unutar roda,izmedju rodjene brace i

njihovih sestara.Polni odnosi izmedju roditelja i dece u ovom obliku braka bili su

zabranjeni.Evolucijom ljudskog roda,na prelasku iz divljastva u varvarstvo,grupni brak je

poprimio egzogami karakter,jer je uvedena potpuna zabrana polnog opstenja unutar roda.

1 Dr Dragan Mirovic, Sociologija sa sociologijom preduzetnistva, Bijeljina, 2003., str 68.

2 Marko Mladenovic, Osnovi sociologije porodice, Savremena administracija, Beograd, 1979, str. 30 – 34.

5


Prelazni oblik izmedju grupnog poligamnog i monogamnog braka,koji je dominirao u

prelaznom razdoblju izmedju divljastva i varvarstva,jeste brak parova ili tzv. “sindjazmicni

brak”.On nastaje kada unutar poligamnih odnosa dolazi do sparivanja,odnosno do polnog i

emotivnog vezivanja jednog muskarca i jedne zene.

Kada je ljudski rod zakoracio u epohu civilizacije iz braka parova nastao je monogamijski

brak.Za razliku od braka parova,on predstavlja trajnu i cvrstu polnu,emotivnu i drustvenu

vezu izmedju jednog muskarca i jedne zene,koja je pravno uredjena i priznata.Monogamni

brak je sve do pocetka XX vijeka bio neprikosnovena drustvena institucija u okviru koje se

obavljala ljudska reprodukcija i iz koje je izrastala porodica kao osnovna celija drustva i

drustvenog zivota ljudi.Medjutim,nakon toga,narocito poslije II svjetskog rata,monogamni

brak se susrece sa velikim izazovom.

Raspad braka odvija se kroz razlicite forme,pocev od:

razvoda kao zakonskog prekida braka,

rastave supruznika koji su u braku,ali su fizicki razdvojeni i ne zive zajedno,do

tzv.

“prelaznog braka” u kome supruznici zive zajedno,ali brak postoji samo na

papiru.

Kao sto sam vec rekao, Razvod je zakonski prekid braka, dok je Rastava fizicko

razdvajanje supruznika koji nemaju zajednicko prebivaliste. Prazni brak je brak na papiru

gdje supruznici ostaju pred zakonom u braku. Slom braka je evidentan u razvijenim

zemljama. 3

Na stabilnost braka uticu mnogi cinioci. Sto je porodicni prihod nizi, broj rastava je visi.

Sto su supruznici mladji, stopa razvoda je visa ( brakovi medju nepunoljetnom omladinom da

bi se legalizovala trudnoca). Zatim postoji uticaj religije kao i brak roditelja i razvedeni

roditelji. Razlicito drustveno porijeklo utice na raspad braka. Neka znamenja (vozaci

kamiona, glumci, direktori preduzeca, hotelijeri) imaju relativno visoke stope razvoda. Na

razvod braka utice promjena uloge zene u drustvu, step emancipacije i izmjenjena uloga u

porodici.4

3 Dr Dragautin Mirovic, Sociologija sa sociologijom preduzetnistva, Bijeljina, 2003., str . 72.

4 Dr Dragutin Mirovic, Sociologija sa sociologijom preduzetnistva, Bijeljina, 2003., str . 72.

6


Pored porasta broja raspadnutih brakova i smanjenja broja sklopljenih

brakova,monogamijski brak je danas suocen jos sa jednim izazovom.To su tzv. Alternativni

brakovi-kohabitacija I “gej brakovi”.

Homoseksualni i lezbijski,polni i emotivni odnosi bili su prisutni tokom citave istorije

ljudskog roda.Drustvena zajednica ih je precutno tolerisala,ali ih je tretitala kao

protivprirodno i devijantno ponasanje.Medjutim,u posljednjih nekoliko decenija u zapadnim

drustvima odnos drustvene zajednice prema takvim ponasanjima radikalno se promijenio.Ne

samo da se povecao prag tolerancije prema homoseksualnim i lezbijskim vezama,nego se te

veze vise ne tretiraju kao protivprirodne i drustveno-devijantne,vec se smatraju drustveno

prihvatljivim.Smatra se das u one izraz slobodnog seksualnog izbora pojedinaca,koje

slobodno i demokratsko drustvo mora da postuje.Kao rezultat tako promijenjenog odnosa

drustva prema homoseksualizmu nastaju tzv. “gej brakovi” koji imaju drustveni,a u nekim

zemljama ( Holandija i Kanada ) i pravni legitimitet-zakonski su priznati.

Sociolozi postmodernisticke orijentacije razlicito gledaju na savremena kretanja u bracnim

i polnim odnosima.Liberalno orijentisani sociolozi,poput E. Gidensa,vide ta kretanja kao izraz

nove refleksivnosti covjeka u postmoderno doba.Ta refleksivnost,izrazeno kroz novu

seksualnost,tzv “plastic secsuality” oslobodjenu svake asocijacije s radjanjem djece i novu

“konfluentnu ljubav”,usmjerenu ka traganju za potpunom vezom medju partnerima nezavisno

od njihovog pola,void smatra Gidens samoostvarenju i samorealizaciji covjeka.Pojedinci

modernog doba,oslobodjeni tradicionalnih stega,postaju,prema Gidinsu,u intimnom zivotu

sve vise onakvim kakvi zele da budu.Savremena kretanja u bracnim,polnimi emotivnim

odnosima su,upravo izraz te zelje.

Kriticki orijentisani postmodernisti,kao Urlih Bek i Elen Bek-Gerhajm,izazove sa kojima

se brak suocava u savremenom drustvu vide kao “ljubavno ludilo haosa”.Po njima su sve

ucestaliji razvodi braka i njihovo ponovno sklapanje,kohabitacija partnera,”gej brakovi” i

drugi oblici vanbracnih polnih i emotivnih veza,potraga otudjenih pojedinaca postmodernog

doba za unutrasnjim ispunjenjem odnosno ljubavlju kao nausnom fundamentalnom,potrebom

covjeka.U modernom,individualistickom dobu,ova potreba covjeka suocava se sa potrebom

pojedinaca za njihovim individualnim postignucem u drustvu.

Na kraju izlaganja o Braku navescu statisticke podatke u Tabeli 1. o broju sklopljenih

brakova na podrucju opstine Ugljevik, za protekle 3 godine.

7


OPSTINA UGLJEVIK

Ugljevik Trnova Zabrdje Janjari Ukupno

2007 68 20 35 2 125

2008 50 15 30 10 105

2009 60 10 20 12 102

UKUPNO 332

Tabela 1

2.3 PORODICA

2.3.1. Pojam i glavna obiljezja porodice

Porodica nastaje zasnivanjem odgovarajuceg oblika braka izmedju muskaraca i zena u

kojem se radjaju djeca.kao i brak,i porodica je tokom istorije imala razlicite oblike,koji su

zavisili od oblika braka,nacina proizvodnje,socijalne strukture drustva i njegovog kulturnog

obrasca,posebno religije,obicaja i morala.

U stvari, sociologija porodice je posebna socioloska disciplina koja “ poducava

porodicu kao drustvenu grupu u svim aspektima njenog postojanja i funkcionisanja, kao u

odnosu na drustvenu strukturu tako i u odnosu na strukturu licnosti njenih clanova”.5

To znaci da sociologija porodice poducava porodicu kao dio drustvene strukture, i kao

odredjenu ustanovu drustvenog sistema; kao svojevrsnu drustvenu tvorevinu koja se nemoze

upotpunosti svesti na drustvenu ustanovu; kao malu, neposrednu, primenu (face-to-face)

drustvenu grupu; i kao celijski oblik socijalizacije individua i ljudskog razvitka licnog

djeteta.6

Prema Mardoku porodica je drustvena grupa koju karakterise zajednicko prebivanje,

ekonomska saradnja i razmnozavanje. “Ona ukljucuje odrasle oba pola, od kojih najmanje

5 Zagorka Golubovic, Porodica kao ljudska zajednica, Zagreb, 1981, str. 11-17

6 Doc. dr Dusko Vejnovic, Sociologija-odabrane teme, Banja Luka, 2004, str. 217-218

8


dvoje odrzavaju drustveno odobrenu polnu vezu i jedno ili vise djece, vlastite ili usvojene od

tih opraslih koji se polno kohabitiraju”.7

Porodica je sprecificna biosocijalna zajednica ljudi sto podrazumjeva da ona nastaje

kako prema drustvenim zakonitostima, pravilima i konvenciji, tako i bioloskim zakonima

reprodukcije i na osnovu krvne veze izmedju clanova koji je sacinjavaju. S druge strane,

pojedinac porodicu ne bira; on se u njoj radja, zatice je kao neminovnu datost. Usled svega

toga, porodicu treba posmatrati kao jedinstvenu drustvenu grupu koja u najvecoj mjeri ima

karakter ljudske zajednice.8 Prema tome, porodica je specificna drustvena grupa koja se

istorisjki mjenjala i razvijala u kojoj se preplicu bioloski, drustveno-ekonomski i psihicki

cinioci.

Ona se moze definisati kao istorijski promjenjiva primarna drustvena grupa, cija su

opsta obiljezja:

da su zasnovana na drustveno-sankcionisanim bioloskim vezama

(heteroseksualnim odnosima, bioloska repsrodukcija, krvno-srodnicka

povezanost, emocionalno-duhovna vezanost)

da je zasnovana bio-socialnim vezama i odnosima (srodnicki odnosi, i

srodnicke grupe, polni tabui, podjela porodicnih uloga)

da je zasnovana na socijalnim vezama (socijalizacija, razvoj

licnosti,zadovoljenje razlicitih socijalnih potreba)

da je zasnovana na ekonomskim vezama (proizvodjacko-potrosacka

zajednica).

Iz takvog pojmovnog odredjenja porodice, slijedi da su njene osnovne funkcije:

1) BIOLOSKE

2) BIO-SOCIJALNE

3) SOCIJALNO-PSIHOLOSKE

4) EKONOMSKE 9

7 Dr Dragutin Mirovic, Sociologija sa sociologijom preduzetnistva, Bijeljina, 2003., str . 68

8 Doc. dr Dusko Vejnovic, Sociologija-odabrane teme, Banja Luka, 2004, str. 218

9 Marko Mladenovic, Uvod u sociologiju porodice, Beograd, 1969, str. 11-17

9


1) Bioloski karakter porodice je jedno od njenih osnovnih obiljezja.Ono obuhvata

dva medjusobno povezana,ali i razlicita procesa u kojima se prozimaju bioloski,psiholoski i

drustveni elementi.Radi se o zadovoljavanju polnih nagona i emotivnih potreba ljudi,radjanju

i podizanju djece.”Iako se polni odnosi ne obaljaju iskljucivo u okviru porodice,vec ponekad

izvan i nezavisno od nje,ipak su brak i porodica najcesci institucionalni okviri zadovoljavanja

polnih potreba ljudi.Isto tako,iako radjanje ljudi nije uvijek vezano za porodicu,ipak se

reprodukcija ljudske vrste,barem u dosadasnjem period istorijskog razvoja najvecim dijelom

obavljala u porodici: djeca se ili radjaju u porodici ili porodica nastaje njihovim rodjenjem”.

2) Jedno od univerzalnih obiljezja porodice jeste da ona predstavlja biosocijalnu

zajednicu.Svaki istorijski oblik porodice temelji se na siroj ili uzoj mrezi razlicitih srodnickih

odnosa.Najvazniji srodnicki odnos jeste krvno srodstvo ili prirodno,biolosko srodstvo,koje se

u razlicitim drustvima razlicito tumaci i uvazava-kao matrilinearno,patrilinearno i

bilinearno.Patrilinearno srodstvo se racuna po ocu,matrilinearno po majci i bilinearno i po ocu

i po majci.Pored krvnog srodstva,porodica je srediste oko koga se uoblicavaju i drugi oblici

srodstva: tazbinsko,koje nastaje zenidbom odnosno udajom; adoptivno,koje nastaje

adopcijom,odnosno usvajanjem i priznanjem lica izvan kruga krvnih srodnika za clana

porodice i duhovno srodstvo,koje nastaje kao rezultat dubokih i snaznih duhovnih veza

izmedju clanova dveju porodica,a izrazava se kao kumstvo,pobratimstvo,sestrinstvo i dr.

Tri univerzalne karakteristike porodice su:

da je zajednica polova i djece koja iz te veze nastaje (ali mogu biti i adaptirana)

da je primarna zajednica u kojoj se razvija licnost djeteta

da je takva zajdnica u kojoj obezbedjuje psiho-socijalnu povezanost clanova.

U tom smislu, porodica je svojevrsna bio-socijalna zajednica koja predstavlja most izmedju

bioloskog svijeta i individue i drustvenog svijeta formiranoh licnosti.

3) Porodica nije samo biosocijalna nego je i psihosocijalna zajednica ljudi.U njenim

okvirima odvijaju se kompleksni i raznovrsni psihosocijalni procesi,koji su od posebnog

znacaja za zivot ljudi.Prije svega,u porodici se,u toku ranog djetinjstva,odvija najveci dio tzv.

Primarne socijalizacije,koja ima kljucnu ulogu u usvajanju culture odredjenog drustva i

formiranju covjekove licnosti.T.Parsons smatra da je porodica svojevrsna fabrika “koja

proizvodi ljudske licnosti” jer primarna socijalizacija,preko koje se licnost formira,zahtjeva

kontekst koji pruza toplinu,sigurnost i uzajamnu podrsku.Taj kontekst ne moze da pruzi ni

jedna drustvena grupa i institucija osim porodice.

10


Nakon sto se formira porodica,svaka licnost mora sacuvati stabilnost,a tu stabilnost najbolje

obezbjedjuje porodica.Intenzivna medjusobna emotivna povezanost i solidarnost izmedju

supruznika,njih I djece,kao i izmedju djece ,a u tradicionalnoj porodici i sa sirom

rodbinom,daje svakom clanu porodice psiholosku i drustvenu stabilnost.Imajuci ovo u vidu

mnogi sociolozi,posebno oni funkcionalisticke orijentacije,smatraju da je psihosocijalna

funkcija porodice,koja se odgleda u socijalizaciji i stabilizaciji licnosti pojedinca,njeno

fundamentalno i univerzalno obiljezje.Medjutim,veliki broj sociologa,interakcionalisticke i

feministicke orijentacije tvrdi da funkcionalisti idealizuju porodicu,stvarajuci nerealnu sliku

dobro prilagodjene dece i supruznika punih medjusobnog razumijevanja,koja cesto ima malo

zajednickih tacaka sa stvarnoscu.

4) Porodica je i drustveno-ekonomska zajednica,jer je tokom istorije obavljala

raznovrsne i promjenljive ekonomske funkcije,u zavisnosti od istorijskog tipa drustva.U

ranijim,nerazvijenim drustvima,porodica je bila glavna ekonomska grupa,u okviru koje je

obavljana proizvodnja,raspodjela i potrosnja dobara.U savremenim visokorazvijenim

drustvima proizvodna funkcija porodice se bitno redukuje,zadrzava seu vecoj mjeri kod sitnih

sopstvenika ( seljaka,zanatlija i trgovaca ),jer clanovi porodice u modernom drustvu svoje

radne djelatnosti obavljaju izvan porodice u raznovrsnim drustvenim

institucijama.Ekonomska funkcija porodice u vecini savremenih drustava uglavnom se svodi

na potrosacku funkciju.

2.3.2. Oblici porodice

Kao osnovne tipove porodice koji su se javljali tokom citave istorije,mogu se izdvojiti:

totemski klan,velika porodica ili zdruzena porodica,patrijarhalna porodica i savremena,bracna

odnosno nuklearna porodica.

Totemski klan je najstariji oblik porodice koji je postojao u arhaicnim,prvobitnim

drustvima,a susrece se i danas u nesto izmjenjenijem obliku kod nekih australijskih

plemena.Ovaj oblik porodice temelji se na razlicitim oblicima poligamskog braka.Osim

poligamijskog braka,ono po cemu se totemski klan prepoznaje jeste i zajednicko ime koje

nose svi clanovi klana.“Klan predstavlja pravu „supstanciju“ zajednice jer predstavlja

11


zajednicku krv,zajednicki zivot,zajednicku dusu ili manu i zajednicko potomstvo.U

totemskom klanu potomstvo se racuna po materinskoj liniji,sto ne znaci da u njemu vlada

matrijarhat,jer u vecini slucajeva muskarci vladaju rodom odnosno plemenom.Srodstvo se ne

odredjuje po krvnom srodstvu,nego po pravilu egzogamije,koje vazi podjednako za sve

clanove klana.

Clanovi velike porodice,koja moze brojati i do stotinu dusa,stanuju u velikoj kuci koja je

prostorno raspodjeljena za pojedine porodice,ali njen cjelokupan rad i zivot ima kolektivni

karakter.Potomstvo se u velikoj porodici racuna trilateralno: po ocu,po majci ili zajedno i po

ocu i po majci.Od nacina kako se racuna potomstvo zavisi i status bliskih rodjaka,pre svega

ujaka.U velikoj porodici gdje se potomstvo racuna po materinskoj liniji,kao na primer kod

sjevernoamerickih Indijanaca ili Malajaca,ujak odnosno brat od majke ima vece pravo od

oca.On je pravi zastitnik djece i stara se o njihovom odgoju.Nasuprot tome,u velikoj porodici

gdje se potomstvo racuna po ocevoj liniji,kao sto je to slucaj kod Juznih Slovena,porodica

gotovo u svemu ima vise patrijarhalni karakter.

Patrijarhalna porodica je slicna velikoj porodici,ali se od nje znacajno razlikuje.U njoj

najveci autoritet,kako moralni tako i zakonski,ima otac porodice- pater familijas.On ima

pravo da prizna dijete kao svoje kod rodjenja ili ne,da otjera zenu,da ozeni sina ili uda kcer,da

oslobadja robove i usvaja nove clanove.Otac porodice je vlasnik citave imovine,zena i djeca

ne posjeduju nista,cak i miraz zene pripada njemu.I sin se nalazi u istom polozaju: sve sto

privrijedi pripada ocu.otac je i nosilac sluzbene vlasti u porodici,on moze kaznjavati i

raspolagati zivotom i smrcu svojih clanova.Zene su u patrijarhalnoj porodici smatrane manje

vrijednim bicima.

Savremena porodica nastala je iz velike,odnosno patrijarhalne porodice,nakon gradjanskih

revolucija,a svoju konacnu fizionomiju dobila je u toku industrijalizacije i urbanizacije koje

su zenu sve vise izvlacile iz kuce i uvlacile u rad izvan nje,u privredne i javne sluzbe.Veliku

ulogu u transformaciji patrijarhalne porodice u modernu porodicu odigrao je i proces

sekularizacije,smanjenje uloge religije i crkve u zivotu ljudi.Savremenu porodicu koja se

razlicito naziva,pocev od bracne zajednice,preko nuklearne porodice,do inokosne individualne

porodice,cine bracni par i njihova rodjena i/ili usvojena djeca.Osim smanjenja broja

clanova,savremenu porodicu karakterise i ravnopravnost bracnih partnera kao i siroki

individualizam njenih clanova.Otac,odnosno muz prestaje da bude patrijarhalni gospodar

porodice i postaje njen clan.U slucaju razvoda braka zeni pripada onaj dio imovine koji je

unijela u brak.Za razliku od patrijarhalne porodice,u savremenoj porodici otac nema vise

12


neogranicena prava da raspolaze djecom i da ih kaznjava,vec je za odgoj djece odgovoran

pred drzavom.

Pored ravnopravnosti polova,savremenu porodicu karakterise i redukcija nekadasnjih

funkcija porordice.Prije svega,ekonomska funkcija se uglavnom svodi na potrosacku

funkciju,jer clanovi porodice svoju radnu djelatnost uglavnom obavljaju izvan

porordice.Pored ekonomske mijenjaju se i druge porodicne funkcije.Dio vaspitnih i

obrazovnih funkcija sa porodice prelazi na specijalizovane drustvene ustanove-jaslice,vrtice i

skole.

13


3. ZAKLJUCAK

Ostati zdrav i normalan u ovom okrutnom i nemoralnom svetu zaista je veliko umeće.

Još je veće umeće imati jednog ili više prijatelja, a viši oblik uspešnosti, duhovnosti i znanja

je osnovati bračnu zajednicu i podići svoje najbolje prijatelje - decu. Recept za uspeh u braku

i ži - votu je jednostavan, ali za mnoge teško izvod - ljiv. Onaj koji je stvorio čoveka

uspostavio je veoma precizne zakone koje bi čovek trebao da upozna i da po njima živi.

Mnogi ljudi su čitali i razumeli Božju poruku, ali ne žele, ili “ne mogu” (kako oni kažu) da

promene loše navike koje su usvojili tokom dosadašnjeg života. Ovaj život je velika borba

koja zahteva velike žrtve. Bolje je žrtvovati ono što je loše (loše na - vike), nego žrtvovati ono

što je dobro (zdrav lje i život). Ljudi su izabrali ovo drugo i naša planeta se pretvorila u veliku

bolnicu teških bolesnika i ogromno groblje. Ljudi odbijaju da se leče, odnosno da menjaju

loše navike, tako da sablja smrti nemilosrdno kosi ljudske živote kao nikada do sada. Ozbiljan

čovek bi trebao da okrene lice od ruž nog i destruktivnog, i da se okrene onome što

je uzvišeno i nebesko. Svuda oko nas nalazi se netaknuta priroda, odsjaji prvobitnog savr še -

nog Božjeg stvaranja, a oni koji izgrade i unaprede svoja duhovna čula moći će da prepoznaju

u ovom svetu mesta i ljude koji odišu duhovnošću i željom za nebeskim vrednostima.

Biblijska izreka: “Mudrost je sklanjati se od zla”,i ona narodna: “U šta gledaš - u to se

pretvaraš” jesu jednostavni recepti za uspešan i kvalitetan život bez obzira na okolnosti.

Moćni Tvorac je ponudio čoveku odgovor na svako pitanje i ključ za rešenje svakog

problema, uključujući i one najteže. Nijedan čovek nema izgovor za svoje trajno stradanje. Za

ozbiljnu osobu patnja je kratkotrajna vremenska kategorija. Kada se vidi svetlost na kraju

tunela, osećaj patnje nestaje. Mudrim odlukama čovek može da izbegne tunele u svom životu

i učini da mu život bude kao u raju.

14


4. LITERATURA

1. Dr Dragutin Mirovic, Sociologija sa sociologijom preduzetnistva, Bijeljina, 2003

2. Doc. dr Dusko Vejnovic, Sociologija-odabrane teme, Banja Luka, 2004

3. Marko Mladenovic, Uvod u sociologiju porodice, Beograd, 1969

4. Zagorka Golubovic, Porodica kao ljudska zajednica, Zagreb, 1981

15

porodica i brak

Documents