Cena 2 zł.

Pokochaj jesień

Spróbuj pokochać jesień

z niesamowitymi urokami Spójrz ile piękna niesie obdarzając cię nowymi dniami.

Kolorowo jak wiosną

barwne liście ostatki zieleni Dadzą chwilę radosną

twą szarość życia mogą odmienić.

Wieczór szybciej nastaje słońce też znika wcześniej niż latem

Lecz nowe czy nie daje chwile spokoju skorzystaj zatem.

Tadeusz Karasiewicz

W numerze:

Kalendarium

Z życia szkoły Osiągnięcia sportowe

Zielony październik

-wywiad z panem

leśniczym

-wycieczki

-wykłady

-konkursy

-ankieta

Z życia

szkoły

Akademia z okazji Dnia Nauczyciela

14 października to Dzieo Komisji Edukacji Narodowej – dzieo

wszystkich pracowników oświaty. My pamiętamy o naszych

nauczycielach i nie tylko w dniu Ich święta dziękujemy za codzienny

trud i trudną pracę.

Dnia 18-19 października

odbyła się sprzedaż

,,kremówek papieskich”.

Dochód ze sprzedaży został

przeznaczony na Caritas

Diecezji Łomżyńskiej.

-2-

20 października obchodziliśmy uroczyście XI Dzień Papieski

przebiegający w tym roku pod hasłem „Jan Paweł II- Człowiek

Modlitwy”.

Święto zostało ustanowione decyzją Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej

ustawą z dn. 27 lipca 2005 r. „w hołdzie największemu autorytetowi XX

wieku” i jest obchodzone w rocznicę wyboru arcybiskupa Karola

Wojtyły na papieża. Dzień Papieski to czas duchowej łączności z Janem

Pawłem II, w tym dniu wspominamy jego życie, naukę i modlimy się za

jego wstawiennictwem.

Z tej okazji w naszej szkole

mieliśmy możliwość

uczestniczenia w części

artystycznej przygotowanej pod

kierunkiem p. A. Stypułkowskiej,

p. M. Łapińskiej i p. A.

Piekutowskiej oraz zakupienia

„papieskich kremówek”, z których

dochód zostanie przeznaczony na

potrzeby Szkolnego Koła Caritas.

Na scenie, przedstawiającej

wnętrze wadowickiej kawiarenki,

wystąpili uczniowie naszego

gimnazjum w roli znajomych

Karola Wojtyły z lat młodości.

Wysłuchaliśmy m.in. wspomnień pani Halinki, z którą Karol grywał w

szkolnym teatrze i pani Ani-uczestniczki wspólnych wypraw

turystycznych. Anegdoty przywołane przez aktorów przypomniały nam

postać Wojtyły jako pełnego życia młodzieńca, który swoją

osobowością, umiejętnościami i humorem potrafił zjednywać do siebie

ludzi. Występ aktorów wzbogaciły pieśni religijne w wykonaniu

szkolnego chóru przy akompaniamencie ucznia kl. IIa Michała

Stypułowskiego. Atrakcję stanowił też taniec góralski i układ taneczny w

wykonaniu dziewcząt ze szkoły podstawowej. W śpiew ulubionej przez

papieża „Barki” i hymnu Bożego miłosierdzia „Zaufaj Panu już dziś”

włączyła się cała społeczność szkolna. Mieliśmy również możliwość

wysłuchania wierszy Jana Pawła II i fragmentów homilii, w których

-3-

papież zwracał się do młodzieży, by byli jak „żyzna gleba” i wiele od

siebie wymagali.

Tegoroczny Dzień Papieski obchodziliśmy wspólnie z uczniami kl. IV

i V ze Szkoły Katolickiej w Łapach, którzy przyjechali do nas razem z

księdzem dyrektorem Antonim Wróblewskim

Po występie młodych aktorów głos zabrała p. dyr. Alicja Łapińska,

która podkreśliła, ze młodzi ludzie powinni czerpać z nauki papieża i

żyć tak, aby był z nich dumny. Ksiądz dyrektor podziękował za

zaproszenie i wzruszenia, jakich dostarczył mu występ, przypomniał

spotkania z papieżem, a także poprowadził wspólną modlitwę

zakończoną błogosławieństwem zebranych.

Jan Paweł II stał się ideałem dla wielu z nas, a tegoroczne obchody

Dnia Papieskiego przypominają, że był to Człowiek Modlitwy, z

którego powinniśmy brać przykład.

-4-

Dnia 13 października odbył się

IV Bieg uliczny ,,Od

Karolka do Karola”

Wyniki:

Szkoła Podstawowa

Dziewczęta

1.Katarzyna Martyniak kl.VI -10

miejsce

2.Katarzyna Makowska kl.VI -13

miejsce

Chłopcy

1.Sebastian Płooski kl.V-5 miejsce

2.Paweł Stypułkowski kl.VI- 2 miejsce

Gimnazjum

Dziewczęta

1.Łapioska Justyna kl.III-10

miejsce

2.Bagioska Karolina kl.III-

11miejsce

Chłopcy

1.Falkowski Emil kl.I-5

miejsce

2.Roszkowski Paweł kl.III-8

miejsce

-5-

Sprzątanie cmentarza -24 października, 27października

Kiermasz tanich

książek

-6-

VI Turniej piłki halowej SKC w Szumowie 22 października

-7-

Październik to miesiąc ochrony

przyrody.

W naszej szkole obchodzono go pod

hasłem

ZIELONY PAŹDZIERNIK.

Zorganizowano wiele spotkao z ludźmi zajmującymi się ochronną

przyrody, uczniowie wyjeżdżali na zajęcia terenowe , przeprowadzili

ankietę , sprzątali szkolny ogród botaniczny , przeprowadzili konkurs

oraz na zajęciach projektowych ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE szukali

przyczyn i skutków zanieczyszczenia powietrza , wody i gleby . W

obchody Zielonego Października mieli okazję zaangażowad się

uczniowie całej szkoły. Uczniowie pracowali pod opieką p. Agnieszki

Kamioskiej.

-8-

10.X .2011 z okazji Święta Drzewa

gościliśmy leśnika Pana W. Porowskiego , pracownika Nadleśnictwa

Rudka

Gośd opowiadał najmłodszym uczniom o drzewach oraz mieszkaocach lasu . Dzieci wykonały prace plastyczne na temat ochrony lasów. Wszyscy otrzymali za to słodkie nagrody. Prace podobały się bardzo Panu Porowskiemu i obiecał maluchom, że zostaną umieszczone na gazetce w Nadleśnictwie Rudka.

-9-

Pan leśniczy ofiarował w zamian plansze edukacyjne z drzewami leśnymi oraz udzielił krótkiego wywiadu.

R.S: Jak długo pracuje Pan w zawodzie leśnika?

W.P. Od 01.08.1975 roku, to już 36 lat.

R.S.: Czy interesuje się Pan ekologią?

W.P.: Od zawsze , dlatego wybrałem ten zawód.

R.G.: Jakie działania podejmuje leśnictwo w związku z

ochroną środowiska?

W.P.: Cała działalnośd leśnictwa opiera się na ochronie

środowiska.

R.S.r: Czy leśnictwo podejmuje akcje sprzątania terenu w

naszym regionie ?

W.P.: Dwa razy w roku.

R.S.: Czy był Pan świadkiem zanieczyszczenia środowiska? Jak

Pan reaguje na te zachowanie?

W.P.: Od momentu rozpoczęcia pracy jestem świadkiem

zanieczyszczania ,razi mnie to bardzo, dlatego organizuję

sprzątanie .

R.S.: Co powiedziałby Pan ludziom, którzy zanieczyszczają

środowisko?

R.W.: Zanieczyszczanie środowiska jest jego zatruwaniem a

każdy człowiek żyje w tym środowisku i tym oddycha.

Chciałbym aby ludzie byli bardziej uświadomieni jaką stratą

dla wszystkich jest zaśmiecanie środowiska.

R.S. Dziękujemy za rozmowę. -10-

W ramach projektu ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE

współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego

Funduszu Społecznego , uczniowie kl. III badali stan naszego

środowiska. Klasa IIIB(13 uczniów)od początku roku szkolnego

poszukiwała przyczyn i skutków zanieczyszczenia powietrza ,wody i

gleby. Uczniowie realizują projekt BADANIE WPŁYWU PRZEMYSŁU NA

ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ,WODY I GLEBY i dzielą się ze sobą

zdobytą wiedzą.

Oto artykuły napisane przez uczniów.

ZANIECZYSZCZENIA WODY

Zanieczyszczenie wód polega na niekorzystnych zmianach właściwości

fizycznych lub chemicznych wody spowodowane wprowadzaniem w

nadmiarze substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych),

organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają

lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i celów

gospodarczych.

Zanieczyszczenia dzielimy na:

Komunalne – są to ścieki miejskie, mieszanina odpadów z gospodarstw

domowych, odpadów ze szpitali, pralni i zakładów przemysłowych.

Zawierają one detergenty, chorobotwórcze drobnoustroje i metale

ciężkie. Substancje te przenikają do organizmów żywych wywołując

choroby takie jak tyfus, cholera czy dur brzuszny.

Przemysłowe – powstają przy wydobywaniu surowców, w trakcie

chłodzenia urządzeo przemysłowych i filtracji.

Rolnicze – są to środki ochrony roślin, ich nadmiar spływa z wodami

deszczowymi do zbiorników wodnych co w efekcie zakłóca równowagę

ekologiczną. -11-

Skutki zanieczyszczeo

Woda odtlenia się, co wpływa na wymarcie organizmów tlenowych

żyjących w wodzie. Zbiornik wodny ulega fizycznym zanieczyszczeniom

takim jak barwa, temperatura. Chemikalia mają bezpośrednie działanie

trujące, rozwijają się także organizmy wodne takie jak glony.

Wykonali: Weronika Gąsowska, Marlena Łupioska, Aneta Łupioska,

Marcin Perkowski

Zanieczyszczenia powietrza

Zanieczyszczenia powietrza są głównymi przyczynami globalnych

zagrożeo środowiska. Najczęściej i najbardziej zanieczyszczają

atmosferę: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, pyły.

Źródła zanieczyszczeo powietrza

Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje gazowe, stałe lub

ciekłe, znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia

wartośd. Ogólnie zanieczyszczenia powietrza dzieli się na pyłowe i

gazowe. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje powietrze

zanieczyszczone jako takie, którego skład chemiczny może ujemnie

wpłynąd na zdrowie człowieka, roślin i zwierząt, a także na inne

elementy środowiska (wodę, glebę). Zanieczyszczenia powietrza są

najbardziej niebezpieczne ze wszystkich zanieczyszczeo, gdyż są

mobilne i mogą skazid na dużych obszarach praktycznie wszystkie

komponenty środowiska. Głównymi źródłami zanieczyszczeo są:

uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności, przemysł energetyczny,

przemysł transportowy, źródła naturalne (największe źródło).

-12-

Skutki zanieczyszczeo powietrza

Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w

trakcie oddychania. Przyczyniają się do powstawania schorzeo układu

oddechowego, także zaburzeo reprodukcji i alergii. Zanieczyszczenia

powietrza powodują korozję metali i materiałów budowlanych.

Działają niekorzystnie również na świat roślinny, zaburzając procesy

fotosyntezy, transpiracji i oddychania. Wtórnie skażają wody i gleby. W

skali globalnej maja wpływ na zmiany klimatyczne.

Efektem zanieczyszczeo powietrza są również:

Kwaśny deszcz-opad atmosferyczny o niskim pH. Zawiera kwas siarkowy powstały w atmosferze zanieczyszczonej tlenkami siarki

Smog-zanieczyszczenia powietrza zawierające duże stężenie pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł.

Odory(niepożądane zapachy)-skutek obecności w powietrzu zanieczyszczeo pobudzających receptory węchowe

Dziura ozonowa-spadek zawartości ozonu (o3) na wysokośd 15-20 km głównie w obszarze bieguna południowego. Największe znaczenie mają w tym procesie związki chlorofluorowęglowe (freony), z których uwolniony chlor (pod wpływem promieni ultrafioletowych ) atakuje cząsteczki ozonu

Efekt cieplarniany-zjawisko zachodzące w atmosferze powodujące wzrost temperatury Ziemi Wykonali: Kamil Truskolawski kl. III B, Daniel Perkowski kl. III B Piotr Makowski kl. III B, Klaudia Zambrzycka kl. III B, Stanisław Kulesza kl. III B

-

-13-

Zanieczyszczenia gleby

Gleba jest to biologicznie czynna powierzchniowa warstwa litosfery,

powstała ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych

(głównie organizmów żywych, klimatu i wody) i podlegająca stałym

przemianom.

Glebę można zanieczyścid poprzez :

- wyrzucanie śmieci do lasu(śmieci wyrzucone do lasu są bardzo

niebezpieczne, ponieważ bardzo długo się rozkładają i szkodzą nie tylko

glebie ale tez całemu środowisku) ,

- wydalanie spalin do środowiska

-zanieczyszczenia związkami organicznymi i środkami ochrony roślin

(używanie sztucznych nawozów i oprysków)

-wypuszczanie ścieków komunalnych oraz produktów ubocznych z

fabryk i zakładów przemysłowych do środowiska

Skutki zanieczyszczenia gleby:

-zakwaszenie gleby

-wymieranie organizmów żyjących w glebie

Wykonali: Michał Płooski kl. III B Paweł Roszkowski kl. III B Kinga Łapioska kl. III B Karolina Bagioska kl. III B

-14-

Sprawozdanie z wyjazdu naukowego do Kurowa napisane

przez uczennice klasy III b uczestniczki projektu ROZWÓJ

PRZEZ KOMPETENCJE.

Dnia 12.10 uczniowie klas trzecich z naszego gimnazjum odwiedzili

siedzibę Narwiaoskiego Parku Narodowego- miejscowośd Kurowo.

Wraz z panią Agnieszką Kamioską i panem Mariuszem Gołaszewskim

zajęliśmy się badaniem wody oraz gleby.

Celem naszego wyjazdu było zbadanie stopnia zanieczyszczeo naszego

środowiska, wykonanie ciekawych doświadczeo, poznanie właściwości

wody i gleby oraz ogólne poszerzenie naszej wiedzy.

Wykonując badania wspólnie stwierdziliśmy, że woda z Narwi ma zapach

ziemi i jest lekko żółtawa oraz mętna. Przez jej filtrację

zaobserwowaliśmy niewielki osad. Niezwykle ciekawe było dodawanie

różnokolorowych substancji chemicznych do próbki z wodą. -15-

Obserwując zmianę barwy mogliśmy odczytad jej odczyn pH, twardośd

oraz zawartośd fosforanów i azotanów. Nasza woda była dośd twarda, a

jej odczyn pH wynosił 8,5.

Następnie specjalnym urządzeniem pobraliśmy próbki gleby i z

podanych diagramów odczytaliśmy, ze jej pH jest obojętne i zawiera

śladowe ilości azotu. Zmieszaliśmy gleby z różnych miejsc z wodą i

odstawiliśmy w spokojne miejsce, aż do opadnięcia osadu na dno.

Widoczna wtedy była dwu centymetrowa warstwa humusu, czyli

warstwa rozkładających sie szczątków roślin i zwierząt. Badaliśmy glebę

także przez zapach i dotyk, aby następnie określid jej konkretny typ.

-16-

Po pomyślnie przeprowadzonych doświadczeniach przyszedł czas na odpoczynek. Zajęliśmy się rozpalaniem ogniska, które dawało przyjemne ciepło w ten ponury i chłodny dzieo. Po upieczeniu i zjedzeniu kiełbasek ruszyliśmy w drogę powrotną. Zła pogoda w niczym nam nie przeszkodziła, wręcz przeciwnie, wszyscy byli uśmiechnięci i chętni do pracy. Bez wątpienia ten wyjazd należał do udanych. Zapoznaliśmy się z otaczającymi nas wodami i glebami, poznaliśmy tajniki wykonywania doświadczeo, a także miło spędziliśmy czas na świeżym powietrzu, bawiąc się, a zarazem ucząc.

Aneta Łupioska i Marlena Łupioska z kl.III b -17-

Konkurs na najładniejszy karmnik dla ptaków

Samorząd Uczniowski i nauczyciel przyrody ogłosili wśród uczniów kl.

IV-VI Sz. P konkurs na najlepszą stołówkę dla ptaków czyli karmnik .W

konkursie wzięli udział: Emilia Kalinowska z kl. IV, Gabriel Idźkowski z kl.

V, Szymon Dzierżanowski z kl. VI, Jakub Garbacik kl. IV .Wszyscy uczniowi

bardzo się postarali. Karmniki postawimy przed szkołą i zimą będziemy

karmid ptaki.

Ci sami inicjatorzy przy współpracy członków Szkolnego Koła Caritas zorganizowali sprzątanie szkolnego ogrodu botanicznego były to „jesienne porządki’’.

-18-

Ankieta na temat środowiska Czy jesteś wzorowym Ziemianinem? Dnia 14 listopada 2011 roku w naszej szkole ucz. kl. III b w ramach projektu ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE przeprowadzili ankietę na temat ochrony środowiska. Ankieta miała tytuł: Czy jesteś wzorowym Ziemianinem? I liczyła 16

pytao. Na pytania odpowiadali uczniowie klas IV- VI szkoły

podstawowej oraz IB i IIA gimnazjum(60 uczniów). Ankieta miała na

celu poznad opinię uczniów na temat ochrony środowiska i tego, jak

uczniowie wraz ze swoimi rodzicami o nie dbają. Odpowiedzi były

różne. Okazało się, że dezodoranty używane przez naszych

ankietowanych najczęściej są w postaci aerozolu (59 ankietowanych)!

To bardzo źle, ponieważ to one są źródłem szkodliwych dla warstwy

ozonowej freonów. Wychodząc z pokoju , zapalone światło zostawia

tylko 4 ucz. Tylko 19 ankietowanych kupuje napoje w zwrotnych

butelkach. 50% uzupełniających ankietę kąpie się pod prysznicem, a

50% w wannie. Większośd uczniów prawidłowo wybrała z pośród

różnych przedmiotów rzeczy, które są szkodliwe dla otoczenia(70%).

Wszyscy ankietowani regularnie wietrzą pokoje i wiedzą kiedy

obchodzimy Światowy Dzieo Ziemi. 51 uczniów wychodząc na zakupy

zabiera ze sobą plastikowe torebki. To bardzo niekorzystne dla

środowiska. Wyrzucenie takiej torebki sprawia, że rozkłada się ona

nawet 200 lat! Zdecydowanie lepiej jest używad materiałowych toreb,

wielokrotnego użytku. 30 uczniów zmywa naczynia pod bieżącą wodą.

Ponad 50% ankietowanych używa do płukania zębów kubeczka. 75%

uczniów po obejrzeniu telewizora wyłącza go z sieci. 80%

ankietowanych bierze udział w akcji sprzątanie świata.

Podsumowując ankietę, można wyciągnąd wniosek, że uczniowie

starają się dbad o środowisko. Ważne jest by pamiętad ,że jesteśmy

jego nieodłącznym elementem.

-19-

A oto graficzny obraz odpowiedzi na

poszczególne pytania naszych respondentów:

1. Jakie rodzaje dezodorantów są używane w Twoim domu?

a) w kulce 41 41 b) w aerozolu 52 52 c) żaden 12 12

2. Czy pozostawiasz światło zapalone, kiedy wychodzisz z pokoju?

a) zawsze 4 4 b) często 28 28 c) nigdy 59 59

-20-

3. Czy kupujesz napoje?

a)w zwrotnych butelkach 19

b)w kartonach 29 c)w butelkach plastikowych 70

4. Czy Ty lub ktoś z Twojej rodziny zbiera któryś z wymienionych przedmiotów do wtórnego przerobu?

a)gazety 21

b)puszki aluminiowe 49

c)szklane butelki i słoiki 27

d)wyroby z plastiku 10

e) nie zbieram żadnych 29

-21-

5. Jeśli wybierasz się w jakieś miejsce to wolisz:

a)iśd pieszo lub jechad rowerem 75

b)prosid by ktoś cię podwiózł 7 c)jechad autobusem 15

6. Kąpiesz się :

a)w wannie 48 b)pod prysznicem 48

7. Idąc na zakupy używasz:

a) plastikowych reklamówek 51 51

b) papierowych torebek 31 31

c) siatek z tkaniny 16 16

d) pudełek 2 2

-22-

8. Kiedy obchodzimy Światowy Dzieo Ziemi: a) 22 marca 4 4

b)21 maja 1 1 c)22 kwietnia 88 88

-23-

Nasze proste rady jak dbać o otaczające

środowisko:

- Segreguj odpady;

- Zawsze wyłączaj z prądu urządzenia aktualnie nieużywane;

- Bierz udział w akcjach sprzątania świata;

- Zużyty sprzęt elektryczny oddawaj do specjalnych skupów;

- Na zakupy zabieraj ekologiczne torby;

- Gaś światło w pomieszczeniach, w których nie przebywasz;

- Kupuj naturalne kosmetyki, nie testowane na zwierzętach;

- Wybieraj papier produkowany z makulatury;

- Zapisuj notatki na obu stronach kartki;

- Używaj świetlówek energooszczędnych;

- Zmywaj w wodzie stojącej;

- Zamiast solą posypuj lód

piaskiem;

- Zakręcaj kran podczas mycia zębów;

- Chodź po wyznaczonych ścieżkach i chodnikach, nie niszcz

trawnika;

- Nie płosz zwierząt;

- Staraj się nie wycinać starych drzew;

- Prowadź ekologiczny tryb życia i namawiaj do niego innych.

-24-

Artykuł napisany w związku z

realizacją VI edycji projektu

,,Trzymaj formę”

O zdrowym stylu odżywiania i aktywności fizycznej

ZDROWIE - jest pełnią fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka, a nie tylko brakiem choroby lub kalectwa (definicja wg Światowej Organizacji Zdrowia). Jeżeli człowiek jest zdrowy, może cieszyć się życiem. Dobry stan zdrowia oznacza stały i wysoki poziom czystej energii, równowagę emocjonalną, jasność umysłu, odporność na choroby, umiejętność obrony przed nowotworami i chorobami układu krążenia, co prowadzi do spowolnienia procesu starzenia i długiego życia. Każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje zdrowie, powinien je doskonalić i chronić przed wpływem szkodliwych czynników środowiskowych i społecznych. Musi być świadom tego, co szkodzi zdrowiu i przyczynia się do powstawania chorób. Jednym z czynników decydującym o naszym zdrowiu jest właściwe odżywianie. Racjonalne odżywianie to takie, które pokrywa całkowite zapotrzebowanie człowieka na wszystkie składniki niezbędne do rozwoju życia i zachowania zdrowia. Wszystkie składniki odżywcze są równie ważne i niedobór jednego z nich prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Zapotrzebowanie na poszczególne składniki pożywienia jest bardzo różne - od stosunkowo dużego na węglowodany, białka, tłuszcze do bardzo niewielkiego na witaminy, składniki mineralne, błonnik i wodę. Zależy od płci, wieku, aktywności zawodowej, klimatu, trybu życiu, rodzaju wykonywanej pracy, itd.

-25-

BIAŁKA - to "klocki", z których zbudowane jest nasze ciało. Są one potrzebne do wzrostu i odbudowy zniszczonych komórek, pomagają w trawieniu i zwalczaniu infekcji. 10 - 15% przyjmowanej przez nas energii powinno pochodzid z białka. Główne źródła białka zwierzęcego to jaja, sery, mięso, drób, ryby; białka roślinnego: groch, fasola, soja, soczewica. TŁUSZCZE - są źródłem energii zawartej w pożywieniu. Głównym źródłem tłuszczów nasyconych jest mięso i produkty mleczne, tłuszczów nienasyconych - olej roślinny, orzechy, ryby. Są niezbędnym składnikiem diety, ale nie powinny przekraczad 30 - 35% przyjmowanych składników energetycznych. WĘGLOWODANY - to główne źródło energii dla człowieka. Związki zawierające węglowodany można podzielid na dwie grupy: - szybko uwalniające: cukier, miód, słodycze, przetwory owocowe - wolno uwalniające zawarte w produktach zbożowych, warzywach, owocach. Są korzystniejsze dla naszego organizmu, gdyż dostarczają energii na dłuższy czas Węglowodany powinny dostarczad 50% energii potrzebnej człowiekowi. WITAMINY - są składnikami niezbędnymi dla normalnego przebiegu wielu procesów zachodzących w tkankach. Nie mogą byd wytwarzane przez organizm i muszą byd dostarczane z pożywieniem. Witaminy A, C, E zwalniają procesy starzenia, witaminy B, C są ważne do pobudzania energii umysłowej i fizycznej, witamina D pomaga kontrolowad poziom wapnia. SKŁADNIKI MINERALNE - podobnie jak witaminy wchodzą w skład niemal wszystkich produktów, ale zawartośd ich jest różna. Wapo, magnez, fosfor biorą udział w tworzeniu kości i zębów; wapo, magnez, sód, potas przewodzą sygnały nerwowe; cynk i selen pomagają w procesach odnowy, regeneracji i rozwoju organizmu, wzmagają układ odpornościowy; magnez, mangan, cynk wpływają na pracę mózgu.

-26-

BŁONNIK - powinniśmy go dostarczad organizmowi w ilości 35 gram

dziennie spożywając produkty zbożowe, warzywa, owoce, orzechy,

fasolę. Błonnik powoduje wchłanianie wody do ścian przewodu

pokarmowego, ułatwia przejście pokarmu przez jelita, zwalnia

wchłanianie cukru do krwi i utrzymuje jego stały poziom, bierze udział

w procesie rozkładu pokarmu, zapobiega zaparciom.

WODA - jest bardzo ważnym składnikiem pożywienia. W ciągu dnia

człowiek traci 1,5 1 wody przez skórę, płuca i nerki. Powinniśmy

zapewnid sobie około 2 l wody dziennie pochodzącej z pokarmów

stałych i płynów.

Własnymi działaniami, albo zachowujemy i polepszamy zdrowie, albo

jesteśmy sprawcami własnych chorób. Zdrowie jest wartością

największą, rozumiemy to wtedy, gdy je tracimy. Dla zdrowia równie

ważna, jak racjonalne odżywianie jest aktywnośd ruchowa. Filozof A.

Schopenhauer powiedział: "Życie polega na ruchu i ruch jest jego

istotą", Arystoteles mówił: "Ruch jest życiem". Ruch i aktywnośd

fizyczna jest naturalną potrzebą człowieka, bez ruchu nie można

zachowad dobrego zdrowia. U małych dzieci przejawia się on w formie

zabawy, później, gdy dziecko chodzi do szkoły, przybiera różne formy

zajęd sportowych. W okresie, gdy młody organizm rozwija się i wzrasta,

aktywnośd fizyczna ma szczególne znaczenie - stymuluje i wspomaga

procesy zachodzące w szybko zmieniającym się organizmie. W życiu

człowieka dorosłego przyczynia się do utrzymania zdrowia, a niekiedy

jego poprawy, opóźniając procesy starzenia.

Aktywnośd ruchowa może byd podejmowana w różnym wieku, a

uprawiana systematycznie przyzwyczaja do przestrzegania

higienicznego trybu życia, polepsza samopoczucie i wydajnośd w pracy

lub szkole, przyczynia się do rozwijania osobowości w sposób twórczy i

aktywny. Musi byd dostosowana do możliwości, umiejętności, czasu

dwiczących, miejsca i pory roku, dlatego należy wypracowad sposoby

aktywnego wypoczynku. -27-

Ma to ogromne znaczenie dzisiaj, w dobie "siedzącego trybu życia".

Zamiast iśd na spacer, boisko czy pływalnię, zasiadamy przed

telewizorem i tkwimy bez ruchu. Jest to bardzo niezdrowe.

Wykorzystajmy ten czas na relaks i odpoczynek w ruchu.

Oto kilka rad udzielanych za T. Różniatowskim:

1. Jedz tyle, ile potrzeba do zachowania wagi odpowiedniej do naszego

wzrostu i wieku.

2. Najzdrowsze jest jedzenie częściej niż trzy razy dziennie (5 razy).

3. Na śniadanie jedz - 20%, drugie śniadanie - 10%, obiad - 40%, kolacja

- 20% całkowitego pożywienia.

4. Zachowaj odpowiednie proporcje poszczególnych składników

pożywienia, ogranicz tłuszcze na rzecz węglowodanów.

5. Nie zapominaj o witaminach.

6. Dostarczaj organizmowi odpowiednią ilośd składników

uniwersalnych.

7. Nie zapominaj o odpowiedniej ilości wody.

Znaczenie ruchu i prawidłowego odżywiania dla zdrowia znane są od

dawna, ale bardzo stare i mądre powiedzenie "W zdrowym ciele -

zdrowy duch" nie zawsze znane jest współczesnemu człowiekowi.

-28-

Zespół redagujący: Aneta Łupioska i Marlena Łupioska kl.III b Kamil Truskolawski kl. III B, Daniel Perkowski kl. III B,Piotr Makowski kl. III B, Klaudia Zambrzycka kl. III B, Stanisław Kulesza kl. III B Michał Płooski kl. III B,Paweł Roszkowski kl. III B, Kinga Łapioska kl. III B,Karolina Bagioska kl. III B Dominika Łupińska kl. II b, Maria Roszkowska kl. II b Opiekunowie: Joanna Kreczko, Bogusława Jastrzębska, Mirosława Biała, Agnieszka Kamińska Adres redakcji: Zespół Szkół w Płonce Kościelnej, biblioteka szkolna