Politička vlast, moć, sila i nasilje- pojmovno preplitanje i razlikovanje -

U savremenoj politikološkoj, sociološkoj i pravnoj literaturi često je prisutno definiciono izjednačavanje pojmova moć, vlast, autoritet, sila i nasilje, i njihovo korišćenje kao sinonima.

Osnova celokupne društvene moći je proizvodna moć. Pojavni oblici društvene moći: ekonomska moć politička moć ideološka moć religiozna moć...

Politička moć predstavlja mogućnost da se formalnim i neformalnim uticajem u sferi politike utiče na ključne tokove razvoja društva, a koja je najčešće ispoljena kroz odnose podređenosti i nadređenosti, pri čemu stepen uticaja obično stoji u proporcionalnom odnosu sa stepenom moći.

Definicije moći

Hobs: Moć nekog čovjeka (uzeta općenito) jesu njegova sadašnja sredstva za postizavanje nekog budućeg vidljivog dobra [...] Najveća od ljudskih moći je ona koja se sastoji od moći najvećeg broja ljudi.

Niče: Moć kao nadmoć u odnosu snage volje i ljubavi

Openhajm: Moć je sposobnost uticanja, ograničavanja ili kažnjavanja

Veber: Moć je korišćenje svake šanse da se sopstvena volja sprovodi u okviru jednog društvenog odnosa, makar i protiv otpora i bez obzira na čemu se ta šansa temelji.

Sila je sredstvo ostvarenja i održanja moći, a nasilje je način iskazivanja i sprovođenja moći, kada subjekt moći svoj uticaj posreduje silom u komunikaciji sa objektom moći.

Tamo gde postoji sila postoji i moć, a svaki čin nasilja kao društvenog ili političkog nasilja povezan je sa iskazivanjem društvene odnosno političke moći.

Mils: Nasilje je poslednji oblik moći

Osnove moći

Najvažnija osnova moći uvek je ekonomske prirode.(posedovanje ličnog ili mogućnost raspolaganja društvenim bogatstvom)

Informacione, iskustvene i naučne osnove moći sadržane su u sposobnosti pravovremenog posedovanja i racionalnog korišćenja tačnih, korisnih i poverljivih informacija i stručnog znanja.

Socijalno-statusna osnova moći se sadrži u značaju i vršenju odgovarajućih društvenih funkcija

Percepcija moći kao način uvećanja moći Pripadnost određenim društvenim grupama

Politička vlast

Ako je politička moć institucionalizovana i ako počiva na pozicijama sa pravnom sposobnošću odlučivanja, ona se označava kao politička vlast.

Vlast je organizovano nasilje jedne društvene grupe sa ciljem obezbeđenja njene dominacije u društvu.

Legitimnost primene sile je suštinska karakteristika svake vlasti.

Vladavina

Vladavina je sklop odnosa društvenih snaga, koji omogućuju odlučujući uticaj na usmeravanje kretanja u društvenoj zajednici ili nekoj oblasti društvenog života.

Legitimna vladavina je legitimno institucionalizovana moć. Za razliku od nje, nelegitimna vladavina je moguća samo kroz represivno nasilje koje treba da obezbedi apsolutnu poslušnost. Međutim, nemoguće je uspostaviti totalnu kontrolu.

Osnovni odnos sile, nasilja i vladavine:

Sila je sredstvo vladavine, a nasilje je način ili metod vladavine

Primena sile u politici

Ne treba svoditi politiku samo na upotrebu sile, jer u politici postoje i druga efikasna sredstva za dosezanje odgovarajućih ciljeva i razrešavanje konfliktnih situacija.

Stepen organizacione sposobnosti za primenu sile se može odrediti kao stepen mogućnosti njene brze, svakovremene i po akterima, konkretnim sredstvima, obimu i intenzitetu – cilju i uslovima, primerene primene.

Nasilje

Nasilje je rad sile kao oblik ljudske delatnosti u kojoj se direktno ili indirektno koristi sila. Ono je delatnost kojom se neki čin, aktivnost, radnja ili proces otpočinju, vrše ili zaustavljaju, odnosno održavaju ili razaraju nasuprot volji i intenciji ostvarenja interesa i zadovoljenja potreba objekta nasilja ukoliko je svestan, odnosno nasuprot njegovoj unutrašnjoj (prirodnoj) strukturi ili zakonitostima, ukoliko se ne radi o čoveku.

Socijalno nasilje

Socijalno nasilje se može odrediti kao delovanje silom radi stvaranja takve situacije, odnosno uređivanja međusobnih odnosa u društvu, koji vode realizaciji ciljeva i interesa onoga koji vrši nasilje suprotno volji i interesima onih učesnika interakcije nad kojima se nasilje vrši.

Političko nasilje

Političko nasilje je direktna ili indirektna, latentna primena sile u sferi politike i političkog, odnosno direktna ili indirektna primena sile nad svešću, telom, životom, voljom ili materijalnim dobrima stvarnog ili potencijalnog, odnosno pretpostavljenog političkog protivnika.