HISTORIJSKI RAZVOJ PENOLOKE MISLI (41-55)

PAGE 21

HISTORIJSKI RAZVOJ PENOLOKE MISLI (41-55)

1. SISTEM IZVRENJA KRIVINIH SANKCIJA

Bez obzira o kakvom ureenom drutvu je rije, sistem izvrenja krivinih sankcija zauzima veoma visoko mjesto, naroito kada je u pitanju nain na koji reaguje na kriminalitet koji ine njeni lanovi.

Izvrenje kazni i drugih krivinopravnih sankcija nije prvenstveno predmet materijalnog krivinog prava, nego penologije kao posebne nauke. Propisi kojima se ureuju uslovi, naini i postupak izvrenja krivinopravnih sankcija ine posebno izvrno krivino pravo i sadrani su u zakonima o izvrenju krivinopravnih sankcija i odgovarajuim podzakonskim aktima. Izvrenje krivinopravnih sankcija ima za cilj ostvarenje svrhe krivinopravnih sankcija propisane krivinim zakonodavstvom.Nain reakcije drava na kriminalitet se izraava u materijalnom krivinom pravu u kojoj se odreuju inkriminacije, krivinopravne sankcije, uslovi i mogunosti za njihovu primjenu. U krivinom postupku u kojem, ako su ispunjeni zakonski uslovi, sankcije se mogu izrei kao i tokom izvravanja sankcija.

Polazei sa tog stanovita krivini postupak i postupak izvravanja su veoma bliski, hronoloki uvezani, krivini postupak kao prva faza a izvrenje sankcija kao druga faza u reagovanju drave na pojavu kriminaliteta.

1.2. Naela izvrenja krivinih sankcija

Da bi primjena krivinih sankcija postigla cilj i svrhu zbog koje se odreuje neophodno je potivanje sljedeih principa:

- pretpostavka nevinosti, svako se smatra nevinim za krivino djelo dok se pravomonom presudom ne utvrdi njegova krivnja (ovaj princip veoma bitan, se esto ne potuje, naroito kada su u pitanju lica zadrana u policiji i lica koja se nalaze u pritvoru), princip zakonitosti,i podrazumijeva obavezu primjene pozitivnog zakonodavstva, gdje postoji potencijalna opasnost sankcija zbog nepridravanja odredbi pozitivnog zakonodavstva. Princip zakonitosti podrazumijeva da niko nevin ne bude osuen, da se uiniocu krivinog djela izrekne krivinopravna sankcija pod uslovima propisanim krivinim i drugim zakonima drave u kojima su propisana krivina djela i u zakonom propisanom postupku; da je zagarantovano pravo na pravino suenje, da o optubi protiv lica odlui neovisan i nepristrasan sud ne samo u fazi postupka ve i kasnije (pravo na sudsku zatitu), kada se lice nae na izdravanju kazne. Principom zakonitosti se osigurava zabrana diskriminacije po bilo kojoj osnovi; omoguava primjenu meunarodnih standarda, nadasve to je garacija potivanja ljudskih prava i dr., - resocijalizacija osuenika (stepen uspjenosti u resocijalizaciji i rehabilitaciji utie na povrat u kriminalitet uope, samim tim i na povrat u KPZ, a isto tako a povratom u KPZ i porast kriminala u samom penolokoj ustanovi),

- princip humanosti (podrazumijeva princip individualizacije, princip neplaanja trokova, princip ostvarenja svrhe kanjavanja, princip grupnog izdravanja kazne zatvora),

primjena represivnosti minimalno (potivanje ljudskih prava pritvorenika i osuenika je obavezujue prema meunarodnim instrumentima kao i prema domaem zakonodavstvu, te je neophodno da mehanizmi represivnosti i retribucije budu na naj niem stepenu),

2. KOMUNIKACIJA SLUBENIH LICA SA LICIMA KOJA SU LIENA SLOBODE

Sve bri ritam drutvenih promjena trai od uposlenika u KPZ - ima nova znanja, vjetine i kreativan pristup problemima i svim vrstama poslova koje obavljaju da bi se taj ritam pratio.

Da bi ispunili svoje radne uloge, slubena lica trebaju biti spremna sticati nova znanja, vjetine te ih znati kreativno primjeniti u praksi.

Slubena lica koja rade ne samo u KPZ - a, ve i drugim ustanovama, koja se bave bezbjedonosnom situacijom su izloena stalnom pritiskom javnosti iz razliitih razloga, te je potreban novi pristup zadacima i poslovima koje oni svakodnevno obavljaju.

Ono to vano je da iz KPZ - a pritvorena i osuena lica ne trebaju izai kao vei protivnici drutva, odnosno kao linosti koje su jo vie kriminalizirane i optereene razliitim poremeajima. Kazna lienja slobode Ile predstavlja samo in nedostatka slobode, ve i potrebu prilagoavanja pojedinca novom socijalnom miljeu, zahtjevima discipline rada, zajednikog ivota robija nije teka, teki su robijai.

Razni oblici deprivacije pod prinudom je period prilagoavanja zatvorskoj zajednici. Prihvatanje zatvorskih normativa, predstavlja i najtei dio kazne liavanja slobode.

Kazna liavanja slobode neko vrijeme titi drutvo od uinioca krivinog djela i ima prvenstveno za cilj da potakne uinioca koji je lien slobode, na odreene pozitivne promjene da kada izae iz KPZ- a bude to bezbolnije vraen u zajednicu.

Neminovno je iznova postavljati pitanje: Kakva izlaze pritvorena i osuena lica iz KPZ-a?

Penoloka misao se susree sa dilemama ve na prvom pitanju: ta raditi, kako raditi sa licima koja su liena slobode?

Slubeno lice u komunikaciji sa uiniocima krivinih djela (osim kada se radi o krivinim djelima iz nehata ili na mah), treba imati u vidu skrornnije intelektualne sposobnosti osuenog lica, pomanjkanje emocija koje mu onemoguava razumjevanje nekih situacija ivota u KPZ-a , odlaganje ili kontrolu zadovoljenja nekih njihovih potreba,

- dolaskom lica u KPZ - trai procjenu linosti. Sve promjene koje se deavaju kod ovih lica treba biljeiti, kod kraih kazni svakih 6 mjeseci, a kod lica kojima je izreena dua kazna jedanput godinje. Kod lica koje boravi u KPZ zatvorenog tipa posebno tretirati:

- povratnike u kriminal,

- traumatizirana lica,

- alkoholiari, ovisnici o droge,

- oboljeli od zaraznih bolesti( Hlv-pozitivni i dr.),

- maloljetnici,

- osobe enskog pola,

- starija i iznemogla lica i dr. sline kategorije.

injenicaje da raspolaemo u ustanovama za izvrenje krivinih sankcija, vrijednim ljudskim resursima, ali zbog nedostatka interne komunikacije, oni nisu adekvatno iskoriteni.

Vrua, hladna komunikacija (papiri i lini kontakti), malo ima linih kontakata i naalost svedeni su na najmanju moguu mjeru.

Interna komunikacija je od velike vanosti, jer e u tom sluaju vanj ska komunikacija biti efikasnija ("sviranje po istom taktu").

Koncepcija koja se svodi na izolaciju, uvanje osuenika da ne pobjegnu iz zavoda i da ispataju za ono to su uinili, deklarativno je poodavno naputena kao nehumana koncepcija, ne doprinosi procesu resocijalizacije, oteava kvalitetan tretman itd. Koncepcija prevaspitanja, tj. Cilj je dovesti do socijalne integracije osuenika, a ne do jo vee izolacije.

Pritvoreno lice a posebno osuenik, prolazi /kod drugih osuenika/ kroz provjeru lojalnosti, provjeru potivanja vrijednosti i normi osuenikog kolektiva, provjeru pouzdanosti prije nego mu povjere neki poloaj, u neformalnoj grupaciji o kojima e biti detaljnije rijei.Biti zatvoren, biti lien slobode ne znai biti samo stanovnik KPZ-a, ve imati i odreena prava i obaveze, a prije svega imati razvijenu svijest o pravima, obavezama, i uestvovati u zatiti ne samo svojih prava ve i prava drugih. - edukacijski treninzi - za ljude koji rade u KPZ-e, su neophodni jer se radi o ljudima razliitog profila, iskustva, godina, koji stupaju u kontakt sa osuenicima (od uvara do zatvorskih ljekara), iji je posao esto praen anksioznim situacijama. Sukob i problemi u kontaktima nastaju kada obje strane smatraju da postupaju ispravno, oboje misle da je onaj drugi u krivu. Sukobe u komunikaciji prati ernotivna reakcija.

Uloga treninga je da naui uposlenike zatvora kako da postupaju sa zatvorenicima da bi smanjili napetost koja, uglavnom, preovladava u kontaktima.

Teki odnosi vladaju na obje strane, a sadomazohistiki porivi cvjetaju upravo na takvim mjestima gdje je koncentrirano mnogo razliitih poriva.

2.1. Kako prevladati probleme u komunikaciji, sukob uz pomo treninga?

Potrebno je u odnosima:

a) prihvatanjem razlika druge strane, razvijati svijest o razliitostima,

b) nastojati neutralno procjenjivati situaciju,

c) razvijati razumjevanje, uvaavanje tueg miljenja (druge strane),

d) sagledavati objektivno situaciju i problem iz perspektive druge strane,

e) provjeravanjem vlastitih stavova i uporedbom vlastitih stavova sa drugima

(veina),

f) provjera razumljivosti poruka (jesam li bio-a dovoljno jasna ... ?),

g) tolerirati i prihvatati razlike meu ljudima,

h) biti obziran prema drugima,

i) znati procjeniti limit i prag tolerancije (nasilje, kriminal),

j) znati upravljati konftiktomje osnov zdrave komunikacije:

- organizovanje i edukacija mjeovite grupe tj. zajednike grupe uposlenih i zatvorenika (ovisno od uinjenog krivinog djela), na temu komunikacija,

- sistematska evidencija u posebnom registru o znakovima naruene komunikacije (posebno ako je dolo do incidenata koji su rezultirati fizikim povredama izmeu zatvorenika; izmeu zatvorenika i uposlenih),

- naroito panju posvetiti edukaciji lica lienih slobode enskog pola jer one su te koje raaju i njihovo obrazovanje, posljedice koje zatvor ostavlja na ensku osobu koja je boravila u KPZ je kljuno,

- lanovi tima menadzmenta KPZ trebaju se izboriti za mogunosti objezbjeenja upoljavanja ovih lica,

- potrebno je razvijati penitencijarni sistem na osnovama eliminiranja pregrada izmeu zatvorenika i spoljnog svijeta. Pored pozitivnih elemenata iz ranijeg i postojeeg sistema izdravanja kazne zatvora, potreban je stalni razvoj sistema koji bi mogli da se ukljue u sistem norrnalizacije ivota osuenika (zakonsko normiranje i potivanje prava osuenih; radna terapija, profesionalno osposobljavanje, prava vezana za komunikaciju sa porodicom i organizovanje slobodnog vremana, omoguavanje informiranja o zbivanjima u slobodnom svijetu i sl.),

- komunikacija u novim odnosima, sa licima koja su due vremena na izdravanju kazne dae rezultat. Veina odustaju od kriminala, neki postaju rasuti, neupotrebljivi jer totalitarni tretman u KPZ unitava linost,(