pegazet graĐevinarstvo i · pdf filepegazet - graĐevinarstvo i arhitektura pegazet...

PEGAZET - GRAĐEVINARSTVO I ARHITEKTURA

PEGAZET

GRAĐEVINARSTVO I ARHITEKTURA

www.pegazet.ag.rs

e-mail adresa: info @pegazet.ag.rs

OBLAST : UPRAVLJANJE PROJEKTIMA

TEMA : POČETAK RADOVA, KAŠNJENJA I OBUSTAVE

u Beogradu 2011.god.

http://www.pegazet.ag.rs/

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

početak radova, kašnjenja i obustave

POČETAK RADOVA, KAŠNJENJA I OBUSTAVE

Marjan Đorđević inž.građ.www.pegazet.ag.rs

Rezime: Početak radova,kašnjenja i obustave su važan segment ugovaranja po FIDIC-u na koji posebno treba obratiti pažnju. Veoma je važno da rukovodilac izgradnje koji je imenovan od strane investitora, jasno definiše u opštim uslovima, a preciznije u posebnim uslovima, rokove za početak i završetak radova, kašnjenja i obustave sto je obradjeno u ovom seminarskom radu.

Ključne reči: FIDIC, početak radova, rokovi, kasnjenja, obustave.

COMMENCEMENT OF WORKS, DELAYS AND SUSPENSION

Summary: The beginning of works, delays or cancellation of an important segment of the FIDIC contracts in that particular attention should be paid.It is important that the construction manager who was appointed by the investor, clearly defined in general terms, and more precisely to specific deadlines for commencement and completion, delay or cancellation as recounted in this seminar paper.

Keywords: FIDIC, the beginning of work, deadlines, delay, suspension.

1

http://www.pegazet.ag.rs/


1. UVOD

FIDIC je medjunarodna federacija konsaltig inženjera koja je osnovana 1913 godine. Sedište FIDIC-a je u Ženevi.Principi na kojima funkcioniše FIDIC su: kvalitet usluge, visoki standardi, najbolja praksa, izbor prema sposobnostima, održivosti i izgradnji kapaciteta. Aktivnosti kojima se bavi FIDIC su: godišnje konferencije, izdavanje publikacija, medjunarodno posredovanje i obuka.

FIDIC je 1999 godine publikovao prva izdanja četiri nove standardne forme ugovora:Uslovi Ugovora za Gradjenje (crvena knjiga), koji se preporučuju za gradjevinske ili inženjerske radove koji su projektovani od strane Naručioca ili njegovog predstavnika, Inženjera. Uobičajena je praksa za ovaj tip ugovora da Izvodjač izvodi radove u skladu sa projektom koji obezbedjuje Naručilac. Medjutim, radovi mogu obuhvatiti neke elemente gradjevinskih, mašinskih, elektro i konstrukcionih radova koji su projektovani od strane Izvođača.

Uslovi Ugovora za Postrojenja i Projekat - Izgradnja (žuta knjiga), koji se preporučuju za opremanje električnih i mašinskih postrojenja, i za projektovanje i izvodjenje inženjerskih radova. Uobičajena je praksa za ovu vrstu ugovora da Izvođač projektuje i obezbedjuje u skladu sa zahtevima Naručioca, postrojenje i druge radove; što može da uključuje bilo koju kombinaciju gradjevinskih, mašinskih i konstrukcionih radova. Uslovi Ugovora za EPC (Engineering, Procurement and Construction) "Ključ u ruke" Projekti, koji se preporučuju za opremanje, po sistemu "Ključ u ruke", postupka ili električne centrale, fabrike ili sličnog postrojenja, ili infrastrukturnog projekta ili drugog tipa razvoja, gde je potreban viši stepen izvesnosti u pogledu finalne cene i vremena, i Izvođač preuzima potpunu odgovornost za projektovanje i izvodjenje objekta, sa malim učešćem Naručioca. Uobičajen praksa za "Ključ u ruke" projekte da Izvođač izvodi Inženjering, Nabavku i Građenje (EPC), obezbedjujući potpuno opremljeno postrojenje, spremno za puštanje u pogon (na "okret ključa).

Ugovori u skraćenoj formi, koji se preporučuje za gradjevinske ili inženjerske radove koji imaju relativno malu kapitalnu vrednost. Uzavisnosti od tipa radova i okolnosti, ova forma može takodje biti prikladna za ugovore veće vrednosti, posebno za relativno jednostavne i radove koji se ponavljaju ili za radove koji kratko traju. Pod uobičajenim aranžmanima za ovu vrstu ugovora, Izvođač izvodi radove u skladu sa projektom koji obezbedjuje Naručilac ili njegov predstavnik (ako ga ima), ali ova forma može takodje biti prikladna za ugovor koji uključuje ili se u celosti sastoji od gradjevinskih, mašinskih, elektro i konstrukcionih radova koje je projektovao izvođač.

Opšti Uslovi i Posebni Uslovi zajedno sačinjavaju Uslove Ugovora regulišući prava i obaveze stranaka.Ove forme Ugovora su preporučene za opštu upotrebu gde su ponudjači pozvani na internacionalnim osnovama.

2


2. GRAĐENJE

ZAKON O PLANIRANJU I IZGRADNJI("Sl. glasnik RS", br. 47/2003)

Pripremni radovi

Član 113

Ako se pre početka građenja izvode pripremni radovi (radovi koji prethode građenju objekta i odnose se naročito na: građenje i postavljanje objekata i instalacija privremenog karaktera za potrebe izvođenja radova; obezbeđenje prostora za dopremu i smeštaj građevinskog materijala i druge radove kojima se obezbeđuje sigurnost susednih objekata, saniranje terena i obezbeđenje nesmetanog odvijanja saobraćaja i korišćenje okolnog prostora), investitor je dužan da izvođenje tih radova prijavi nadležnom organu opštine.

Uz prijavu iz stava 1 ovog člana podnosi se projekat pripremnih radova i odobrenje zaizgradnju. Organ iz stava 1 ovog člana, na projektu pripremnih radova, potvrđuje prijem dokumentacije, odnosno dokaza koji se podnose uz prijavu radova. Projekat pripremnih radova podleže tehničkoj kontroli. Projekat pripremnih radova može da izrađuje preduzeće, odnosno drugo pravno lice koje prema odredbama ovog zakona može da izrađuje tehničku dokumentaciju za izgradnju objekta. Početak izvođenja radova iz stava 1 ovog člana investitor je dužan da prijavi i organu koji je izdao odobrenje za izgradnju.

Prijava početka izvođenja radova

Član 114

Investitor je dužan da osam dana pre početka građenja objekta prijavi organu nadležnom za izdavanje odobrenja za izgradnju naziv izvođača, početak izvođenja radova i rok završetka izgradnje. Uz prijavu iz stava 1 ovog člana, investitor podnosi glavni projekat sa potvrdom i izveštajem o izvršenoj tehničkoj kontroli, odobrenje za izgradnju, dokaz o uređivanju odnosa u pogledu plaćanja naknade za uređenje građevinskog zemljišta i dokaz o uplati administrativne takse. Organ iz stava 1 ovog člana, na glavnom projektu, u roku od osam dana od dana prijema dokumentacije iz stava 2 ovog člana, potvrđuje prijem dokumentacije. Ako organ nadležan za izdavanje odobrenja za izgradnju utvrdi da uz prijavu početka radova nije podneta dokumentacija, odnosno dokazi koji se podnose uz prijavu početka radova, obavestiće o tome investitora bez odlaganja, a najkasnije u roku od osam dana od dana podnošenja prijave početka radova. Prijava iz stava 1 ovog člana za objekte iz člana 89 stav 4 tač. 11) - 17) ovog zakona, sa potvrdom iz stava 3 ovog člana, podnosi se i ministarstvu nadležnom za poslove saobraćaja i telekomunikacija. Organ iz stava 5 ovog člana, u roku od osam dana od dana prijema dokumentacije iz stava 2 ovog člana, na glavnom projektu potvrđuje prijem te dokumentacije. O početku izvođenja radova za objekte iz člana 89 stav 4 ovog zakona, investitor je dužan da obavesti i opštinski organ nadležan za inspekcijske poslove. Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje sadržinu prijave početka izvođenja radova.

3


Priprema za građenjeČlan 115

Pre početka građenja investitor obezbeđuje: obeležavanje građevinske parcele, regulacionih, nivelacionih i građevinskih linija, u skladu sa propisima kojima je uređeno izvođenje geodetskih radova; vidno obeležavanje gradilišta odgovarajućom tablom sa prikazom podataka o objektu koji se gradi, odgovornom projektantu, izdatom odobrenju za izgradnju, izvođaču radova, početku građenja i roku završetka izgradnje objekta. Ako građenje objekta, odnosno izvođenje radova vrši veći broj izvođača radova, investitor je dužan da odredi izvođača radova koji će biti nosilac prava i obaveza izvođača radova prema odredbama ovog zakona.

Izvođač radovaČlan 116

Građenje objekata, odnosno izvođenje radova može da vrši preduzeće, odnosno drugo pravno lice ili radnja, koji su upisani u odgovarajući registar za građenje objekata, odnosno za izvođenje radova (u daljem tekstu: izvođač radova).

Građenje objekta, odnosno izvođenje radova iz člana 89 stava 4 ovog zakona može da vrši preduzeće, odnosno drugo pravno lice koje je upisano u odgovarajući registar za građenje te vrste objekata, odnosno za izvođenje te vrste radova, koje ima zaposlena lica sa licencom za odgovornog izvođača radova i odgovarajuće stručne rezultate.

Odgovarajuće stručne rezultate, u smislu stava 2 ovog člana, ima preduzeće koje je izgradilo ili učestvovalo u građenju te vrste i namene objekata, odnosno te vrste radova. Ispunjenost uslova iz stava 2 ovog člana utvrđuje ministar nadležan za poslove građevinarstva, na predlog stručne komisije koju obrazuje.

Troškove utvrđivanja ispunjenosti uslova iz stava 4 ovog člana, snosi podnosilac zahteva za utvrđivanje uslova. Visinu troškova iz stava 5 ovog člana utvrđuje ministar nadležan za poslove građevinarstva. Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje način, postupak i sadržinu podataka za utvrđivanje ispunjenosti uslova iz stava 4 ovog člana, kao i uslove za oduzimanje licence.

Odgovorni izvođač radovaČlan 117

Odgovorni izvođač radova rukovodi građenjem objekta, odnosno izvođenjem radova. Odgovorni izvođač radova može biti lice sa visokom stručnom spremom odgovarajuće struke, odnosno smera i licencom za izvođenje radova. Licencu za odgovornog izvođača radova može da stekne lice sa visokom stručnom spremom odgovarajuće struke, odnosno smera, položenim stručnim ispitom i najmanje tri godine radnog iskustva, sa stručnim rezultatima na građenju objekata i sa preporukom najmanje dva odgovorna izvođača radova ili Inženjerske komore. Stručnim rezultatima na građenju objekta, u smislu stava 3 ovog člana, smatraju se rezultati ostvareni na rukovođenju građenjem ili saradnji na građenju najmanje dva objekta. Građenjem stambenih i pomoćnih objekata za svoje potrebe i potrebe članova porodičnog domaćinstva, kao i izvođenjem pojedinih građevinsko-zanatskih i instalaterskih radova i radova na unutrašnjem uređenju objekata i uređenju terena, može da rukovodi lice sa završenom višom ili srednjom školskom spremom odgovarajuće struke i položenim stručnim ispitom.

4


Obaveze izvođača radova i odgovornog izvođača radova

Član 118

Izvođač radova dužan je da:

1) pre početka građenja potpiše glavni projekat potvrđen u skladu sa članom 114 ovog zakona;2) rešenjem odredi odgovornog izvođača radova na gradilištu;3) odgovornom izvođaču radova obezbedi ugovor o građenju i dokumentaciju na osnovu koje se objekat gradi.

Izvođač radova obaveštava organ koji je izdao odobrenje za izgradnju, kao i opštinsku upravu na čijoj teritoriji se gradi objekat, o završetku izrade temelja. Izvođač radova uz obaveštenje iz stava 2 ovog člana prilaže geodetski snimak izgrađenih temelja u skladu sa propisima kojima je uređeno izvođenje geodetskih radova. Izvođač radova pismeno upozorava investitora, a po potrebi i organ koji vrši nadzor nad primenom odredaba ovog zakona, o nedostacima u tehničkoj dokumentaciji i o nastupanju nepredviđenih okolnosti koje su od uticaja na izvođenje radova i primenu tehničke dokumentacije (promena tehničkih propisa, standarda i normi kvaliteta posle izvršene tehničke kontrole, pojava arheoloških nalazišta, aktiviranje klizišta, pojava podzemnih voda i sl.).Nadležni organ, u roku od tri dana od dana prijema obaveštenja iz stava 2 ovog člana, izvršiće kontrolu usaglašenosti izgrađenih temelja sa glavnim projektom i o tome izdati pismenu potvrdu.

Odgovorni izvođač radova dužan je da:

1) izvodi radove prema dokumentaciji na osnovu koje je izdato odobrenje za izgradnju,odnosno glavnom projektu, u skladu sa propisima, standardima, tehničkim normativima inormama kvaliteta koji važe za pojedine vrste radova, instalacija i opreme;2) organizuje gradilište na način kojim će se obezbediti pristup lokaciji, obezbeđenjenesmetanog saobraćaja, zaštitu okoline za sve vreme trajanja građenja;3) obezbeđuje sigurnost objekta, lica koja se nalaze na gradilištu i okoline (susednih objekata i saobraćajnica);4) obezbeđuje dokaz o kvalitetu izvršenih radova, odnosno ugrađenog materijala, instalacija i opreme;5) vodi građevinski dnevnik i obezbeđuje knjigu inspekcije;6) obezbeđuje merenja i geodetsko osmatranje ponašanja tla i objekta u toku građenja;7) obezbeđuje objekte i okolinu u slučaju prekida radova;8) na gradilištu obezbedi ugovor o građenju, rešenje o određivanju odgovornog izvođačaradova na gradilištu i glavni projekat, odnosno dokumentaciju na osnovu koje se objekat gradi.

Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje sadržinu i način vođenja knjige inspekcije i građevinskog dnevnika.

5


Odstupanje od projektaČlan 119

Ako se u toku građenja objekta, zbog promenjenih okolnosti koje se nisu mogle predvideti, mora odstupiti od dokumentacije na osnovu koje je izdato odobrenje za izgradnju, odnosno od glavnog projekta, investitor pribavlja odobrenje za izgradnju po izmenjenoj dokumentaciji, odnosno vrši izmenu glavnog projekta sa potvrdom nadležnog organa o njegovom prijemu. Odstupanjem, u smislu stava 1 ovog člana, smatra se svako odstupanje od položaja, dimenzija, namena i oblika objekta utvrđenih u odobrenju za izgradnju, odnosno tehničkoj dokumentaciji.

Stručni nadzorČlan 120

Investitor obezbeđuje stručni nadzor u toku građenja objekta, odnosno izvođenja radova za koje je izdato odobrenje za izgradnju. Stručni nadzor obuhvata: kontrolu da li se građenje vrši prema odobrenju za izgradnju, odnosno prema glavnom projektu; kontrolu i proveru kvaliteta izvođenja svih vrsta radova i primenu propisa, standarda i tehničkih normativa; proveru da li postoje dokazi o kvalitetumaterijala, opreme i instalacija koji se ugrađuju; davanje uputstava izvođaču radova; saradnju sa projektantom radi obezbeđenja detalja tehnoloških i organizacionih rešenja za izvođenje radova i rešavanje drugih pitanja koja se pojave u toku izvođenja radova.Stručni nadzor može da vrši lice koje ispunjava uslove propisane ovim zakonom zaodgovornog projektanta ili odgovornog izvođača radova. U vršenju stručnog nadzora na objektu ne mogu da učestvuju lica koja su zaposlena u preduzeću, odnosno drugom pravnom licu koje je izvođač radova na tom objektu, lica koja vrše inspekcijski nadzor, kao i lica koja rade na poslovima izdavanja odobrenja za izgradnju u organu nadležnom za izdavanje odobrenja za izgradnju. Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje način i postupak vršenja stručnog nadzora u toku građenja objekta.

3. OPŠTI USLOVI UGOVARANJA PO FIDIC-U KLAUZULA 8 – POČETAK RADOVA, KAŠNJENJA I OBUSTAVE

3.1 Početak radova

Rukovodilac izgradnje će obavestiti izvođača o datumu početka radova najkasnije sedam dana pre datuma početka radova. Ukoliko nije drugačije odredjeno u posebnim uslovima, datum početka radova nastupa u roku od 42 dana nakon što je Izvodjač primio Pismo o prihvatanju. Izvođač će započeti sa izvodjenjem radova u najkraćem mogućem roku nakon Datuma početka radova, nakon čega će nastaviti sa Radovima uz odgovarajuću ekspeditivnost i bez odlaganja.

3.2 Rok za završetak radova

Izvođač će zavšiti celokupne radove i svaku pojedinačnu sekciju (ukoliko postoji), u Roku za završetak Radova ili sekcije (zavisno od slučaja), uključujući:• postizanjem pozitivnih rezultata Testiranja po Završetku radova, i• završetak svih radova koji su navedeni u Ugovoru, a koji su potrebni da bi se radovi ili sekcije smatrali završenim za potrebe primopredaje po Članu 10.1 (Preuzimanje Radova i Sekcija).

6


3.3 Raspored

U roku od 28 dana od prijema obaveštenja iz Člana 8.1 (Početak radova) izvođač će dostaviti rukovodiocu izgradnje detaljan vremenski raspored. Izvođač će takodje dostaviti izmenjene rasporede u slučaju kada predhodni program nije u skladu sa stvarnim napredkom radova ili sa obavezama izvođača. Svaki takav raspored obuhvata:

• raspored po kom izvođač namerava da izvodi radove, uključujući očekivani vremenski period za svaku fazu projektovanja (ako ga ima), dokumentacije i izvodjača, nabavke, izrade postrojenja, isporuke na gradilište, izgradnje, montaže i testiranja,

• svaku od ovih faza radova po naimenovanim podizvođačima (kako su definisani u Članu 5 naimenovani podizvođači)

• Raspored i vremenski raspored inspekcija i testiranja definisanih Ugovorom, i• Prateći izveštaj koji sadrži:• Opšti opis metoda koje izvođač namerava da primeni i glavnih faza u

izvodjenju radova, i• podatke o realnim procenama izvođača o broju ljudi u svakoj kategoriji

personala izvođača i vrstama opreme izvođača koja je potrebna na gradilištu u svakoj od glavnih faza.

Osim u slučaju kada rukovodilac izgradnje, u roku od 21 dan nakon prijema rasporeda, uputi obaveštenje izvođaču navodeći u kojoj meri raspored nije u skladu sa Ugovorom, izvodjač će nastaviti aktivnosti prema rasporedu, a u skladu sa drugim obavezama po ugovoru. Personal investitora će prilikom planiranju svojih aktivnosti imati pravo da se osloni na ovaj raspored.

Izvođač će bez odlaganja obavestiti rukovodioca Izgradnje o specifičnim verovatnim budućim dogadjajima ili okolnostima koje mogu negativno da utiču na radove, povećanje ugovorene cene ili kašnjenja u izvršenju radova. Rukovodilac Izgradnje može zhtevati od izvođača da mu dostavi procenu očekivanih efekata takvih budućih događaja ili okolnosti i predlog prema Članu 13.3 (Procedura vršenja Izmene).

Ako u bijo kom trenutku rukovodilac izgradnje obavesti izvođača da raspored nije u skladu sa Ugovorom (u navedenoj meri) ili da nije saglasan sa stvarnim progresom i izvođačevim navedenim namerama, izvođač je u obavezi da podnese rukovodiocu izgradnje revidiran raspored u skladu sa ovim članom.

7


3.4 Produžetak roka za završetak

U skladu sa članom 20.1 (Potraživanja izvođača), izvođač ima pravo na produžetak roka za završetak radova ukoliko, i u meri u kojoj je završetak, u smislu Člana 10.1 (Preuzimanje radova i sekcija) odložen ili će biti odložen iz nekog od sledećih razloga:a) Izmena (osim kada je korekcija rok za završetak radova dogovorena prema Članu 13.3 (procedura vršenja izmena) ili druge značajne promene u količini nekog dela radova obuhvaćenog Ugovorom,b) uzrok kašnjenja koji daje pravo na produženje roka prema odredbama Uslova,c) izuzetno nepovoljni klimatski uslovi,d) nepredviđene nemogućnosti angažovanja personala ili nabavke dobara, usled epidemija ili državnih mera, ie) kašnjenja, prepreke ili sprečavanje koje uzrokuje ili se može pripisati investitoru, Personalu Investitora ili drugim izvožačima koje je investitor angažovao na gradilištu.Ukoliko izvožač smatra da ima pravo na produženje roka za završetak radova, izvođač će o tome obavestiti rukovodioca izgradnje u skladu sa Članom 20.1 (Potraživanja izvođača). Prlikom odlučivanja o produženju roka prema Članu 20.1, rukovodilac izgradnje će razmotriti predhodne odluke, te može da produži, ali ne i da skrati ukupno vreme produženja.

3.5 Odlaganja prouzrokovana merama nadležnih organa

U slučajevima: a) kada je Izvožač u potpunosti sprovodio procedure definisane od strane nadležnih, legalno konstituisanih organa vlasti u Državi, b) kada ti organi vlasti odlože ili prekinu radove Izvožača, i c) kada se odlaganje ili prekidanje radova nije moglo predvideti, tada se odlaganje ili prekid smatraju uzrokom za kašnjenje prema stavu (b) Člana 8.4 (Produženje roka za završetak radova).

3.6 Napredovanje radova

Ukoliko, u bilo koje vreme:a) stvarni napredak se odvija suviše sporo da bi se radovi izveli u roku za završetak radova i/ilib) napredak kasni (ili će kasniti) u odnosu na važeći raspored iz Člana 8.3 (Raspored) osim kada do toga dođe usled uzroka navedenih u Članu 8.4 (Produžetak roka za završetak radova), rukovodilac izgradnje može naložiti izvođaču, da u skladu sa Članom 8.3 (Raspored) dostavi revidiran raspored i prateći izveštaj sa opisom revidiranih metoda koje izvođač predlaže da usvoji u cilju ubrzanja napretka i završetka u roku za završetak radova.Ako rukovodilac Izgradnje ne uputi drugačije obaveštenje, izvođač će usvojiti takve revidirane metode koje mogu zahtevati produženje radnog vremena ili povećanje personala i/ili dobara, a na rizik i o trošku izvođača.Ukoliko takve revidirane metode prouzrokuju dodatne troškove za investitora, izvođač će prema Članu 2.5 (Potraživanja Investitora) nadoknaditi investitoru troškove, kao dodatak na štetu prouzrokovanu kašnjenjem (ukoliko je ima) prema Članu 8.7.

8


3.7 Naknada štete prouzrokovane kašnjenjem

Ukoliko izvođač ne ispuni odredbe Člana 8.2 (rok za završetak radova), izvođač će, shodno obaveštenju iz Člana 2.5 (Potraživanja investitora) platiti investitoru naknadu štete prouzrokovane neizvršenjem. Iznos naknade za štetu usled kašnjenja biće koji je naveden u Ugovoru, i plaća se za svaki dan koji istekne od relevantnog roka za završetak radova do datuma navedenog u potvrdi o primopredaji radova. Međutim, ukupan iznos plativ po ovoj odredbi ne može prelaziti maksimalan iznos odštete usled kašnjenjakoji je naveden u Ugovoru. Ova odšteta biće jedina odšteta koju izvođač duguje po osnovu neizvršenja, osim u slučaju raskida Ugovora prema Članu 15.2 (Raskid Ugovora od strane Investitora) pre završetka radova. Ova odšteta ne oslobađa izvođača od obaveze da završi radove, niti bilo kojih drugih dužnosti, obaveza i odgovornosti koje ima po ovom Ugovoru.

3.8 Obustava radova

Rukovodilac Izgradnje može u bilo kom trenutku naložiti izvođaču da obustavi radove ili neki njihov deo. Tokom obustave, izvođač će zaštiti, uskladištiti i obezbediti radove ili njihov deo od propadanja, gubitka ili oštećenja. rukovodilac izgradnje, takođe, može navesti razloge za obustavu. Ukoliko je, i u meri u kojoj je taj uzrok naveden, i ukoliko predstavlja odgovornosti izvođača, članovi 8.9, 8.10 i 8.11 se neće primenjivati.

3.9 Posledice obustave

Ukoliko izvođač pretrpi kašnjenje i/ili troškove usled izvršenja instrukcija rukovodioca izgradnje prema Članu 8.8 (Obustava radova), i/ili usled nastavka radova, izvođač će o tome obavestiti rukovodioca izgradnje, i u skladu sa Članom 10.1 (Potraživanja izvođača) imaće pravo na:

[1] produžetak rok za svako odlaganje, ukoliko je došlo ili će doći do kašnjenja u skladu sa Članom 8.4 (Produžetak roka za završetak radova), i

[2] naplatu svih Troškova, što će biti uključeno u ugovorenu cenu.

9


Nakon prijema ovakvog obaveštenja, rukovodilac izgradnje će postupiti u skladu sa Članom 3.5 (Odluke) radi postizanja saglasnosti ili određivanja po tim pitanjima, izvođač neće imati pravo na produženje roka ili na naplatu troškova za otklanjanje posledica koje proističu iz grešaka u projektu izvođača, loše izrade ili materijala, ili propusta izvođačada izvrši obezbeđenje, uskladištenje i zaštita u skladu sa Članom 8.8 (Obustava radova).

3.10 Plaćanje za postrojenja i materijale u slučaju obustave

Izvođač ima pravo da primi naknadu u vrednosti postrojenja i/ili materijala (na dan obustave) koji nisu isporučeni na gradilište, ukoliko je:a) rad na postrojenju ili isporuka postrojenja i/ili materijala obustavljena u periodu dužem od 28 dana, ib) izvođač obeležio postrojenje i/ili materijale kao vlasništvo investitora u skladu sa instrukcijama Rukovodioca Izgradnje.

3.11 Produžena obustava Ukoliko obustava iz Člana 8.8 (Obustava radova) traje duže od 84 dana, izvođač može da traži odobrenje rukovodioca izgradnje da nastavi sa radom. Ukoliko rukovodilac izgradnje u roku od 28 dana od prijema takvog zahtevane izda traženo odobrenje, izvođač može, uz predhodno obaveštenje upućeno rukovodiocu izgradnje, tretirati obustavu kao propust u smislu Člana 13 (Izmene i podešavanja) na delur radova na koje se to odnosi. Ukoliko se obustava odnosi na ukupne radove, izvođač može dostaviti obaveštenje o raskidu Ugovora po Članu 16.2 (Raskid Ugovora od strane izvođača).

3.12 Nastavak radova

Nakon dobijanja odobrenja ili upustva da nastavi radove, izvođač i rukovodilac izgradnje će zajednički izvršiti pregled radova, postrojenja i materijala na koje se obustava odnosila. Izvođač će otkloniti sva oštećenja ili nedostatke ili gubitke u radovima ili postrojenjima ili materijalima koji su nastali za vreme obustave.

4.0 POSEBNI USLOVI UGOVARANJA PO FIDIC-U

Uslovi ugovora po FIDIC-u pored opštih uslova ugovora postoje i posebni uslovi ugovora koji npr. da sadrže izmene i dopune opštih uslova ugovora. Posebni uslovi ugovora se moraju uraditi veoma pažljivo u cilju izbegavanja bilo kakvih nedoumica i nejasnoća. Posebni uslovi ugovaranja se rade i zato što opšti uslovi ugovora imaju mnogo upućivanja - pozivanja na druge Članove, klauzule i pod-klauzule.

5.0 USLOVI UGOVARANJA U NAŠOJ PRAKSI

Obaveze i prava investitora i izvođača na projektu za koji je raspisana licitacija određena su opštim uslovima ugovaranja, i posebnim uslovima ugovaranja.Ove uslove propisuje investitor, a učesnici u licitaciji (ponuđači) pihvataju ove uslove koji se realizuju prilikom zaključenja ugovora o izgradnji.Opšti uslovi ugovora važe, principijelno za sve objekte i opteg su karaktera. Oni praktično predviđaju opštu proceduru i način realizacije investicije. To su obaveze nadzornog organa, prenos prava iz ugovora, obim ugovora, ugovorna dokumenta, radna snga i materijal, početak izvođenja radova i moguća zakašnjenja, garantni rok, izmene i

10


naknadni radovi, plaćanje radova, hitne popravke, rešavanje sporova, izmene projektne dokumentacije, raskid ugovora i slično.Posebni uslovi ugovaranja se odnose na konkretan objekat koji se realizuje i na konkretan način definišu realizaciju predmetnog objekta. To su predmet ugovora, kvalitet materijala, ugovorena cena, mesečne isplate, predlog alternativnih rešenja uz ponudu itd.Od opštih i posebnih uslova ugovaranja treba razlikovati tehničke uslove, koji se odnose na uslove izvođenja radova, a propisani su tehničkom dokumentacijom, standardima i normativima kvaliteta za svaku vrstu radova.U domaćoj praksi, ugovaranje cena se vrši:

* po jedinici mere ugrađenog materijala - Karakteristika ovog načina je da se ugovaraju jedinične cene pozicija iz predračuna radova. Ugovorena ukupna cena izvođenja radova je orjentaciona, a stvarna cena se dobija po završetku radova, merenjem i obračunom vrednosti izvedenih količina na osnovu ugovorenih jedičnih cena. Količine izvedenih radova se mere permanentno tokom izvođenja radova, a verifikuju se putem građevinske knjige. Ovaj način ugovaranja obično se praktikuje kod izgradnje objekata kod kojih je, iz raznih razloga, teško mogu unapred proceniti potrebne količine materijala.

* po m2 izgrađenog prostora - Po ovom načinu se ugovara cena za m2, obično korisnog prostora. Cena kvadratnog metra korisnog prostora formira se kao količnik ukupno ugovorene cene radova i projektovane površine korisnog prostora. Ovaj način ugovaranja jednostavan je za obračun radova, ali ne postoji mogućnost korekcije količina radov ugovorenih predmerom i predračunom iz ponude izvođača (koja posle usvajanja postaje sastavni deo ugovora), ako ove količine odstupaju od količina radova koji su izvedeni (ne obračunavaju se viškovi i manjkovi radova). Potrebno je ugovoriti standard po kome se mere površine objekta.

* po sistemu "ključ u ruke" - Ugovara se cena kompletne usluge, sa uključenom cenom izrade projektne dokumentacije ili bez usluge projektovanja, od početka do završetka izgradnje objekta - predaje ključeva osposobljenog za eksploataciju.

* parcijalno ugovaranje - Napred navedeni načini ugovaranja podrazumevaju, da investitor ugovara radove sa jednim izvođačem - glavnim izvođačem. Glavni izvođač, po potrebi, ugovara i uvodi u posao, za pojedine vrste radova, podizvođače - kooperante, ali on ostaje odgovoran prema investitoru za ukupno izvršenje radova. Kod parcijalnog ugovaranja investitor pojedine vrste radova ugovara sa različitim izvođačima. Organizaciju gradilišta i koordinaciju izvođenja radova direktno obavljaju službe investitora. Treba voditi računada ne dođe do prevelikog rasparčavanja investicije na veliki broj izvršilaca. Ovo može da izazove negativne efekte, jer enorno otežava koordinaciju i zahtevapovećanje broja izvršilaca u investitorovin službama.

Razlika između našeg načina ugovaranja je u tom što je po našem načinu ugovaranja (početak radova,kašnjenja i obustave) većinom zavise o višoj sili (elementarna nepogoda i dr.), nepredviđenim radovima koji se pojavljuju u toku samog izvođenja radova, kao i većeg obima radovana pojedinim ugovorenim pozicijama, koje je bilo teško predvideti prilikom samog ugovaranja; i ugovaranja po FIDIC-u što se puno detaljnije prilikom samog ugovaranja definiše klauzula 8 - početak radova,kašnjenja i obustave, zato što se prilikom samog ugovaranja Rukovodilac Izgradnje sve nejasnoće (koje nisu definisane po našem načinu ugovaranja) jasno i precizno definiše po FIDIC-u.

11


6.0 ZAKLJUČAK

S obzirom na velika ulaganja stranih investitora i velikih investcija na našim područjima sve više se ukazuje potreba za ozbiljnijim načinima ugovaranja po FIDIC-u. FIDIC je dao precizna temeljna objašnjenja i na načine ugovaranja.

Početak radova, kašnjenja i obustave su jedna od veoma značajnih klauzula ugovaranja po FIDIC-u jer o istoj, pored ostalih klauzula zavisi kvalitet i uspešnost ugovorene investicije, kao i u potpunosti realizovan ugovor to jest ugovoreni objekat završi u potpunosti, a sve to na obostrano zadovoljstvo izvođača i investitora.Kako je u Srbiji već vidan pomak novog investicionog ciklusa, i kako se na njenoj teritoriji sve više koriste međunarodno priznate procedure, ovaj tekst predstavlja deo predloga i procedura, koja se može primeniti za faze pri kojima se sprovodi izbor izvođača radova!

Ovakav pristup usklađen je sa željom investitora da privuče najbolje svetske izvođačke firme tako što će demonstrirati profesionalan i fer odnos prema njima. Iskustvo pokazuje da veliki izvođači izbegavaju da troše novac i vreme na pripremu ponuda, ukoliko procedura nije transparentna. U isto vreme, namera investitora treba da bude da primenom optimalne procedure odabere kvalifikovanog, opremljenog i dovoljno iskusnog izvođača, sa kojim će imati najmanje problema da radove privede kraju i objekat preda u eksploataciju.

12


LITERATURA:

[1] FIDIC (crvena knjiga), 1999

[2] Ćirović G., Luković O., Građevinska ekonomija, Viša građevinsko-geodetska škola 2004, Beograd,

[3] Zakon o planiranju i izgradnji , Službeni glasnik Republike Srbije br. 43/03

13

pegazet graĐevinarstvo i · pdf filepegazet - graĐevinarstvo i arhitektura pegazet...

Documents