orgelspelen voor iedereenorgelspelen voor iedereen welkom bij de cursus “orgelspelen voor...

Orgelspelen voor iedereen Welkom bij de cursus “Orgelspelen voor iedereen”!

Zou het niet geweldig zijn wanneer je binnen een maand al psalmen en ande-

re liederen kan spelen op het orgel? Misschien nog veel eerder…?

Ik popel van ongeduld om met je aan de slag te gaan!

Les 1

De namen van de toetsen

Op een orgel heb je tientallen toetsen. Al die toetsen op een rij vormen sa-

men een klavier. Sommige toetsen zijn wit en sommige zijn zwart. Aan die

zwarte toetsen hoef je voorlopig niet te denken. We gaan het nu over de witte

toetsen hebben. Er zijn genoeg witte toetsen om orgel mee te kunnen spelen!

Die witte toetsen hebben namen. Als je het alfabet kent, is het leren van die

namen niet zo moeilijk, want… ze hebben gewoon de namen van a tot en

met g.

En na die g dan? Nou, dan beginnen we gewoon weer bij de a…

Maar bij je orgel begin je met de c. Niet logisch misschien, maar toch is het

zo…

De centrale c

In sommige steden heb je een Centraal Station. Bij het Centraal Station be-

ginnen bussen en treinen te rijden.

Het klavier heeft ook een soort Centraal Station. Dat is de c in het midden.

Die c is als het ware het beginpunt. Die c heet dan ook de centrale C.

Als je op de orgelbank gaat zitten, ga je recht achter de centrale c zitten.

Wat ga je leren in deze eerste les?

Je leert de namen van de toetsen

Je leert wat de centrale c is en hoe je deze kunt vinden

Je leert hoe je je handen en vingers moet houden tijdens het orgelspelen

Je leert je eerste akkoord: het C-akkoord

Je maakt kennis met de toonladder van C

Je maakt kennis met de vierkwartsmaat

Je maakt eenvoudige wijsjes met het C-akkoord

Waar vind je de centrale c?

Je ziet op het klavier steeds drie zwarte toetsen bij elkaar en twee zwarte toet-

sen bij elkaar. Zoek de twee zwarte toetsen die ongeveer in het midden zitten

van het klavier. Gevonden?

Nou, dan zit net voor die twee zwarte toetsen de centrale c!

Hou houd je je handen en je vingers tijdens het orgelspelen?

Om te beginnen zit je natuurlijk rechtop op de orgelbank. Je handen houd je zó

dat de rug van je hand plat is. Mijn orgelleraar zei vroeger: Er moet een kopje

op kunnen staan. Je vingers houd je gebogen. De onderkant van de vingers

wijst naar de toetsen. Zet je vingers niet te dicht bij de zwarte toetsen neer, en

al helemaal niet ertussen…!

Je eerste akkoord: het C-akkoord

Je gaat nu je eerste muziek maken.

Met de vingers van je linkerhand druk je op een c, een e en een g. Tegelijk! Die

drie tonen samen vormen een akkoord. In de volgende les hoor je daar meer

over.

Als je in je linkerhand een C-akkoord speelt, kun je met je rechterhand allerlei

wijsjes spelen. Probeer het maar eens. Als je in je rechterhand ook een c, een e

en een g speelt, weet je zeker dat het klinkt!

De vierkwartsmaat

De muziek heeft een bepaalde maat. Je kunt meetikken met de muziek, maar

ook meetellen. In deze cursus hebben we aan één maatsoort genoeg: de vier-

kwartsmaat. Je telt steeds van 1 tot en met 4. De toon bij de eerste tel heeft

steeds de meeste nadruk!

De toonladder van C

Om te oefenen met je vingerzetting, laat ik de toonladder van C horen en zien

op de video. De toonladder van C begint met een c en eindigt met een c.

Je merkt dat het goed klinkt zonder dat je zwarte toetsen nodig hebt.

Aan de slag!

Je gaat nu het volgende oefenen, zodat je het aan begin van de nieuwe les

kunt!

Snel de centrale c te vinden

De juiste toets aanwijzen als iemand bijv. zegt: wijs de f aan.

Het C-akkoord spelen met de goede stand van je hand en je vingers

In je rechterhand een wijsje spelen terwijl je links het C-akkoord speelt

In de vierkwartsmaat spelen

Veel succes!

Bijbehorende filmpjes:

1. De notennamen

2. Hoe houd je je hand en vingers

3. Het C-akkoord

4. De toonladder van C

5. De vierkwartsmaat

6. Een wijsje met een C-akkoord

Les 2

Wat heb je al geleerd?

Je weet dat het toetsenbord van een orgel een klavier heet en dat de toetsen

namen hebben. Als iemand je een letter van a tot en met g noemt, kun je

daarbij de bijbehorende toets aanwijzen op het klavier.

Je weet dat de centrale c zich ongeveer in het midden van het klavier be-

vindt. Je kunt het C-akkoord maken: c-e-g. En in je rechterhand kun je een

melodietje spelen. Hierbij kun je in de vierkwartsmaat spelen.

Wat ga je leren in deze tweede les?

Je leert hoe een akkoord is opgebouwd

Je leert je tweede akkoord: het G-akkoord

Je leert in je rechterhand de toonladder van C te spelen

Je leert spelen: Ik ga slapen, ik ben moe

Het akkoord

Drie tonen vormen samen een akkoord.

Je hebt in les 1 je eerste akkoord geleerd: het C-akkoord: c-e-g.

Hoe zit zo’n akkoord nou eigenlijk in elkaar?

Dat zit zo: je begint in dit geval met de c. Dat is de bastoon van het akkoord.

Vanaf de c ga je tellen: één, twee, drie. Maar let erop dat de c hierbij ook

meetelt!

1: c

2: d

3: e

Van c naar e is dus een afstand van drie! Ja, ik snap dat het even wennen is. Bij

het rekenen geldt: 1 + 2 = 3. Maar hier tel je de eerste toon ook mee. De e is

dan de derde toon.

Als je de c aanslaat op je klavier en daarna de e, dan hoor je duidelijk dat de e

wat hoger klinkt. Er zit een afstand tussen in toonhoogte. Die afstand is drie.

Dat noem je in de muziek een terts.

Als je dus de c en de e tegelijk aanslaat, dan speel je een terts!

Nu gaan we verder tellen vanaf de e: één, twee, drie. En let er weer op dat de e

zelf ook meetelt!

1: c

2: d

3: e

4: f

5: g

Van e naar g is weer een afstand van drie. Dus…? Precies, weer een terts.

Als je dus c-e-g speelt, dan speel je twee tertsen op elkaar.

En dat is een akkoord: twee tertsen op elkaar gestapeld!

Vraag:

Weet jij nu uit welke drie tonen het G-akkoord bestaat?

Antwoord:

Inderdaad: g-b-d!

De toonladder C in je rechterhand

We gaan een toonladder spelen. We beginnen met de centrale c en we eindigen

bij de c die een octaaf hoger ligt.

c: vinger 1

d: vinger 2

e: vinger 3

f: en nu komt het! De duim gaat onder vinger 1 en 2 door! In het filmpje draai

ik eerst wat mee met mijn hand, zodat je het beter kunt zien. Maar de bedoeling

is (zoals ik verderop in het filmpje laat zien) dat je je hand niet draait. Je hand

gaat van links naar rechts, maar je draait je hand niet!

Dus, nog een keer vanaf het begin:

c: vinger 1

d: vinger 2

e: vinger 3

f: vinger 1

g: vinger 2

a: vinger 3

b: vinger 4

hoge c: vinger 5

Zie je, zo kom je precies uit! Deze oefening doe je ook op de muziekschool! Ik

weet het nog goed… Omhoog en omlaag, omhoog en omlaag, elke dag zoveel

keer….

Ja, hoe gaat dat, van de hoge c naar de centrale c?

Nu, dan gebeurt het omgekeerde.

Hoge c: vinger 5

b: vinger 4

a: vinger 3

g: vinger 2

f: vinger 1

e: vinger 3

d: vinger 2

centrale c: vinger 1

Op het filmpje zie je wat er gebeurt: nadat je met de duim de f hebt gespeeld, til

je vinger 3 over de duim heen. Vervolgens zet je die op de e.

Je leert nu spelen: Ik ga slapen ik ben moe

Je begint de melodie met in je rechterhand de centrale c en in je linkerhand een

C-akkoord. De blauwe letters geven de akkoorden aan.

Je kunt de akkoorden aanhouden als je twee keer hetzelfde akkoord hebt.

C C C C G G C

Ik ga slapen ik ben moe

C C C C G G C

Sluit mijn beide oogjes toe

G G G G C C G

Heere, houdt ook deze nacht

G G C C G G C

Over mij getrouw de wacht

Blijf letten op het volgende:

Houd je handen goed: er moet een kopje op je handrug kunnen staan.

Houd je vingers goed: ze moeten recht omlaag wijzen

Zet je vingers op de juiste plaats op de toetsen: op het voorste gedeelte

Speel alléén met je handen en niet met je armen, die houd je stil!

Aan de slag!

Zorg ervoor dat je het onderstaande kunt vóór je met de nieuwe les be-

gint!

De notennamen ken je nog steeds heel goed

Je kunt wisselen tussen het G– en het C-akkoord

Je kunt in je rechterhand de toonladder van C spelen

Je kunt spelen: Ik ga slapen, ik ben moe

Veel succes!


1. Het G-akkoord

2. Wisselen tussen het C– en het G-akkoord

3. De toonladder C in de rechterhand

4. Ik ga slapen, ik ben moe


Je kent goed de namen van de toetsen op het klavier.

Je kunt feilloos de centrale C vinden.

Je kent het C– en het G-akkoord.

Je weet dat een akkoord is opgebouwd uit twee tertsen

Je kunt in je rechterhand de toonladder van C spelen.

Je kunt spelen: Ik ga slapen, ik ben moe.

Wat ga je leren in deze derde les?

Je leert je derde akkoord: het F-akkoord

Je leert in je rechterhand de drieklank van C te spelen

Je leert spelen: Hoger dan de blauwe luchten, God enkel licht

Het F-akkoord

Het F-akkoord is het akkoord: f-a-c. Je kent nu al drie akkoorden. Al gaande-

weg kun je steeds meer liederen spelen!

De drieklank van C

Voor een goede vingerzetting in je rechterhand is het handig de drieklank van

C te oefenen.

Gebruik de volgende vingerzetting:

c : vinger 1

e: vinger 2

g: vinger 3

c: vinger 5

Les 3

Je leert nu spelen: Hoger dan de blauwe luchten

Je begint de melodie met een c.

C C C C C C C C

Hoger dan de blauwe luchten

F F C C F F C en de sterretjes van goud

C C G G C C G G

woont de vader in de Hemel

C C F F G G C

die van alle kind’ren houdt.

Je leert nu spelen: God enkel licht

Melodie begint met c.

C G G C

God enkel licht,

C F F C

voor wiens gezicht

C F F C C F C

niets zuiver wordt bevonden,

C G G C

ziet ons bevlekt,

C G G C met schuld bedekt,

C F F F F G C

misvormd door duizend zonden.

Aan de slag!


gint!

De notennamen ken je nog steeds heel goed

Je kunt wisselen tussen het G– , het C– en het F-akkoord

Je kunt in je rechterhand de drieklank van C spelen

Je kunt spelen: Hoger dan de blauwe luchten en: God enkel licht

Veel succes!


1. Het F-akkoord in de linkerhand

2. De drieklank van C in de rechterhand

3. Hoger dan de blauwe luchten

4. God enkel licht

Les 4

Het e-akkoord

Het e-akkoord bestaat uit de noten e-g-b. Het is het vierde akkoord dat je leert.

De eerste drie akkoorden waren het C-akkoord, het G-akkoord, en het F-

akkoord. Je ziet dat de C en de G en de F in de regel hierboven met een hoofd-

letter staan geschreven.

Het akkoord wat je nu leert, is het e-akkoord. Dat staat níet met een hoofdletter.

Hieronder leg ik het uit.

Mineur en majeur

Je hebt twee soorten akkoorden: mineur en majeur.

Het C-akkoord bestaat uit: c-e-g.

Van c naar e is een terts. Je kunt de afstand van c naar e in halve tonen verde-

len. Het zijn dan vijf halve tonen. Die afstand is een grote terts. En het akkoord

dat met een grote terts begint is een majeur akkoord. Majeur betekent ook

groot.

Het G-akkoord bestaat uit: g-b-d. De afstand van g naar b is weer vijf halve to-

nen. Daarom heet de afstand van g naar b een óók gróte terts.

Voor het F-akkoord geldt hetzelfde.

Maar voor het e-akkoord niet. Van de e naar de g zijn maar vier halve tonen.

Het is nog wel een terts, maar dan een kleintje. Een kleine terts dus...

Een akkoord dat met een kleine terts begint, heet een mineur-akkoord. Mineur

betekent ook klein.


Je kent goed de namen van de toetsen op het klavier.

Je kent het C– het G– en het F-akkoord.

Je kunt in je rechterhand de toonladder en drieklank van C spelen.

Je kunt spelen: Ik ga slapen, ik ben moe; Hoger dan de blauwe luchten; God

enkel licht

Wat ga je leren in deze vierde les?

Je leert je vierde akkoord: het e-akkoord

Je leert het verschil tussen mineur en majeur

Je leert het vijfde akkoord: het a-akkoord

Je leert spelen: psalm 21 en psalm 81

Het a-akkoord

Het a-akkoord bestaat uit de noten a-c-e. De “a” in “a-akkoord” staat met een

kleine letter. Het is dus weer een mineur akkoord.

Je leert nu spelen: psalm 21 (niet-ritmisch)

Je begint de melodie met een g.

C G G C F G G C

O Heer', de Koning is verheugd

C C F C C F G Om Uw geducht vermogen;

G C C C C G C Uw heil zweeft hem voor d' ogen,

C F F G C F G C

En met wat blijde zielevreugd

G F F C F C

Zal hij, door al Uw daan.

C G F C G C Verrukt, ten reie gaan!


Je begint de melodie met een g.

C C F G C

Zingt nu blij te moe

a e F C F C 't Machtig Opperwezen

C C F G C

Enen lofzang toe;

C F C F C Om ons heilgenot

C F C F C Worde Jakobs God,

F C F C G C

Met gejuich geprezen.

Aan de slag!


gint!

Je kent de majeurakkoorden: C, G en F.

Je kent de mineurakkoorden: e en a.

Je kunt het verschil uitleggen tussen een mineurakkoord en een majeur-

akkoord

Je kunt spelen: psalm 21 en psalm 81

Veel succes!


1. Het verschil tussen een e-akkoord en een E-akkoord

2. Het verschil tussen een a-akkoord en een A-akkoord

3. Psalm 21

4. Psalm 81

Les 5


Je kent drie majeur-akkoorden: het C– het G– en het F-akkoord.

Je kent twee mineur-akkoorden: het e– en het a-akkoord

Je kunt psalm 21 en 81 spelen.

Wat ga je leren in deze vijfde les?

Je leert een zwarte toets: de fis

Je leert een nieuw akkoord: het D-akkoord

Je leert spelen: psalm 84 en 133

De fis

Tussen de f en de g heb je en zwarte toets. Dat is de fis. Op het plaatje hieron-

der zie je twee keer de fis aangegeven met een rode pijl.

Het D-akkoord

In het D-akkoord komt de fis ook weer terug. Het D-akkoord is: d-fis-a



C C F C G a G C

Hoe lief'lijk, hoe vol heilgenot,

A F F C C G G C O HEER, der legerscharen God,

C F C G C F C G C

Zijn mij Uw huis en tempelzangen!

C C F C F G D G

Hoe branden mijn genegenheên,

C C F C F G D G

Om 's HEEREN voorhof in te treên!

C e F G C F C F G

Mijn ziel bezwijkt van sterk verlangen;

G C F C F C F C

Mijn hart roept uit tot God, Die leeft,

C C C G F C G C

En aan mijn ziel het leven geeft.



C C G C C F C G G D G

Ai ziet, hoe goed, hoe lief'lijk is 't, dat zonen

C F G C C F F G C F C Van 't zelfde huis, als broeders, samen wonen,

C C F C F C G C

Daar 't liefdevuur niet wordt verdoofd;

C C F C F G C F G C

't Is als de zalf op 's Hogepriesters hoofd,

C e F C C a a G D G

De zalf, waarmee hij is aan God gewijd,

C C F C F C G C

Die door haar reuk het hart verblijdt.

Aan de slag!


gint!

Je kent de majeurakkoorden: C, G, F en D.

Je kent de mineurakkoorden: e en a.

Je kunt het verschil uitleggen tussen een mineurakkoord en een majeur-

akkoord

Je kunt spelen: psalm 21, psalm 81, psalm 84 en psalm 133.

Veel succes!


1. De fis en het D-akkoord

2. Psalm 84

3. Psalm 133

orgelspelen voor iedereenorgelspelen voor iedereen welkom bij de cursus “orgelspelen voor...

Documents