omuzgor #29 2013

№ 29 (11890)19-уми июли

соли 2013

Бењин фарди љањон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст

www.omuzgor-news.tjНАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

ОМЎЗГОР ÄÀÐ ÈÍ ØÓÌÎÐÀ:

сањ. 2-6

сањ. 9

сањ. 7

сањ. 10

2 6

9

Дар расми ифтитоњи он муовини Сарвазири мамла-кат Руќия Ќурбонова, вазири маориф Нуридин Саидов на-мояндагони як ќатор идорањои дахлдор, аз љумла, Бонки умумиљањонї, «Россотрудниче-ство», раиси њаракати Вањдати миллї ва эњёи Тољикистон Ќ.Восиев, муовинони вазири маориф, ноибони ректорњои донишкадаву донишгоњњо, роњбарони муассисањои зерсох-тор, масъулини раёсати мао-рифи шањри Душанбе, ВМКБ, вилоятњои Суѓду Хатлон, рўзноманигорон иштирок на-муданд. Баъди буридани лентаи рамзї мењмонон вориди бино шуда, аз толору утоќњои корї ва шароити кори кормандони муассиса дидан намуданд. Сипас дар даромадгоњи до-

нишкада суњбати мењмонон бо кормандони муассиса су-рат гирифт. Вазири маорифи љумњурї Нуриддин Саидов аз дастгирии Њукумати Љумњурии Тољикистон, ба хусус, Прези-денти кишвар Эмомалї Рањмон изњори хушнудї намуда, зикр кард, ки таъмиру тармими ин бино бањри рушди фаъолияти кормандони соња заминаи хубест. Таъкид шуд, ки барои таъмиру

тармим ва таљњизонидани бино аз њисоби маблаѓњои сарфашуда 2 170472 сомонї истифода шуд, ки аз ин миќдор донишкада бо кўмаки бинокорони ширкатњои «МИФ» ва «Ормон» соњиби таљњизоти мебеливу техникї, 86 љойи хоб, 9 синфхона бо тамоми таљњизоти замонавї ва 9 синфхо-наи таълимї гардид.

-Ба ин муносибат тамоми омўзгорони љумњуриро аз номи њайати мушовараи Вазорати маориф сидќан муборакбод мегўям, -изњор намуд Нурид-

дин Саидов. – Аминем, ки чу-нин дастгирињои Њукумати љумњурї ва шарикони рушд дар мисоли Бонки умумиљањонї ва «Россотрудничество» дар роњи амалигардонии њадафњои ин-тихобшуда омили хубе шуда метавонанд. Муовини Сарвазири мамла-

кат Руќия Ќурбонова бо ифтихор аз касби омўзгорї пешнињоди боз як иншооти муњимро ба ањли соња башорати нек аз вањдати миллї арзёбї кард.

-Фикр мекунам, мањз туфай-ли сулњу осудагии диёр аст, ки мо дастовардњои тоза ба тоза-ро соњиб мешавем, - изњор на-

муд ў. – Дар арафаи 22-солагии Истиќлолияти миллї ба фа-ъолият пардохтани «Хонаи омўзгор» барои кулли корман-дони соња њадяи хубест. Муовини Сарвазир дар

робита аз њамкорињои суд-манди шарикони рушд, ба-хусус, Бонки умумиљањонї изњори ќаноатмандї на-муда, аз номи Њукумати Љумњурии Тољикистон ба эшон миннатдорї баён кард. Намояндагони Бонки

умумиљањонї ва «Россотруд-

ничество» (Саодат Бозорова ва В.О. Курмушко) дар бораи њамкорињои судманди дуљониба ва натиљањои илњомбахши он бо ќаноатмандї андешањои ху-дро баён намуданд. Тавре ректори ДЉТИБКМ

Латофат Назирова дар суњбат бо мо гуфт, «Хонаи омўзгор» хонаи умеди омўзгорони љумњурї буда, дар роњи баланд бардоштани сифати такмили ихтисоси кормандони соња ва рушди сифати тањсилот наќши муњиме хоњад гузошт.

Саидаи ФАЗЛ,Саъдулло АБДУЛЛОЕВ,

«Омўзгор»

ИФТИТОЊ

ХОНАИ УМЕДИ ОМЎЗГОР

Дар расми ифтитоњи он

тааз2 кикў«Мтаљотан

оњамм

Дар асоси ќарори Протоколи маљлиси гурўњи корї оид ба натиљаи санљиши корњои хаттї ва саволномањои тестии довталабони медали тилло ва нуќра ва Низомно-ма дар бораи мукофотонидани довталабони медали тилло ва нуќра бо медали тилло ва нуќра мутобиќи банди 49-и Низомномаи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон (ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 28.12. 2006, №594) ФАРМОИШ МЕДИЊАМ:

1. Дар асоси Протоколи маљлиси гурўњи корї оид ба њуљљатњои довталабони медали тилло ва нуќра, инчунин љамъбасти кори комиссияи санљишии довталабони мазкур хатмкардагони зерин бо медали нуќраи дониши мукаммал мукофотонида шуда, ба онњо шањодатномаи махсус дар бораи гирифтани тањсилоти умумї дода шавад:

1. Самиева Шањноза- хатмкардаи мактаб- интернати «Дўстї»-и шањри Вањдат

2. Мањмадалиева Њумайро- хатмкардаи мактаб- ин-тернати «Дўстї»-и шањри Вањдат

2. Дар асоси Протоколи маљлиси гурўњи корї оид ба њуљљатњои довталабони медали тилло ва нуќра, инчунин љамъбасти кори комиссияи санљишии довталабони мазкур хатмкардагони зерин бо медали нуќраи равияи љамъиятї-гуманитарї мукофотонида шуда, ба онњо шањодатномаи махсус дар бораи гирифтани тањсилоти умумї дода шавад:

1.Бобољонова Нигора– хатмкардаи гимназияи «Гёте»-и

шањри Хуљанд2.Муњиддинова Шањноза–хатмкардаи гимназияи

«Гёте»-и шањри Хуљанд3.Турсунова Шоира–хатмкардаи гимназияи «Нур»-и

ноњияи Б.Ѓафуров4.Мањмудова Хосият– хатмкардаи мактаби тањсилоти

миёнаи умумии №1, шањри Душанбе 5.Мирзомуродова Нилуфар–хатмкардаи мактаби

тањсилоти миёнаи умумии №66, шањри Душанбе6.Наимова Шањноза –хатмкардаи мактаби тањсилоти

миёнаи умумии №71, шањри Душанбе7.Саидалиев Назрихўља – хатмкардаи мактаби №91,

шањри Душанбе8. Саидова Манижа – хатмкардаи мактаби №32,

шањри Душанбе3 Дар асоси Протоколи маљлиси гурўњи корї оид ба

њуљљатњои довталабони медалњои тилло ва нуќра, инчу-нин љамъбасти кори комиссияи санљишии довталабони мазкур хатмкунандагони зерин бо медали нуќраи равияи табиї-риёзї мукофотонида шуда, ба онњо шањодатномаи махсус дар бораи гирифтани тањсилоти умумї дода ша-вад:

1. Мањмудов Кароматулло–хатмкардаи литсейи назди Донишгоњи давлатии тиљорати Тољикистон, шањри Ду-шанбе

2. Исмоилов Комил- хатмкардаи литсейи №1, шањри Кўлоб

3. Каримов Сиёвуш- хатмкардаи литсейи №1, шањри Кўлоб

4. Амирљонов Мањмадёр -хатмкардаи литсейи №1, шањри Кўлоб

3.Раёсати кадрњо ва корњои махсус (Њ. Валиев) ва-зифадор карда шавад, ки љињати таъмини довталабони медалњои тилло ва нуќра бо њуљљатњои хатм ва медал чорањои зарурї андешад.

4.Ба сардорони раёсатњои маорифи Вилояти Мухто-ри Кўњистони Бадахшон, вилоятњои Суѓду Хатлон, шањри Душанбе ва мудирони шуъбањои маорифи шањру ноњияњои тобеи љумњурї, ки хатмкардагони муассисањои таълимияшон аз санљиш гузашта, соњиби медал гардидаанд, љињати таъмини сариваќтии онњо бо њуљљатњои хатм тадбирњои фаврї андешанд.

5.Раёсати тањсилоти томактабї ва миёнаи умумї (А. Алиев) вазифадор карда шавад, ки рафти иљрои фармои-ши мазкурро таъмин намояд.

6.Назорати иљрои фармоиши мазкур ба зиммаи муови-ни вазири маорифи Љумњурии Тољикистон Т.Мањмадова гузошта шавад.

Вазир Н.Саидов15.07.2013, №1638, шањри Душанбе

ФАРМОИШИ ВАЗИРИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОНОид ба мукофотонидани хатмкардагони мактабњои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон бо медали тилло ва нуќра

СИФАТИ ТАЊСИЛОТ-ЊАДАФИ АСОСИИ МО

М.КАРИМОВ:

ДОНИШГОЊРО МУАРРИФЇБОЯД КАРД

ХОЉА БОЃ ДОРЇ?-2Њуљљату санаднигорї љиддияти том мехоњад

МО ТОЉИКИСТОНРОМУАРРИФЇ МЕКАРДЕМ!

№ 29 19-уми июли соли 20132 ОМЎЗГОР РОЊНАМО

Муњтарам аъзои мушовара,Мењмонони азиз, њозирини

гиромї,Инак, 6 моњи аввали соли

2013 низ сипарї гашт ва мо дар анљоми соли хониши 2012-2013 ќарор дорем. Тамоми ин муд-дат кормандони соњаи маорифи кишвар бо пуштибонї аз сиё-сати хирадмандона ва маориф-парваронаи роњбарияти сиёсии кишвар тамоми имконот ва нерўи зењнии худро дар роњи таъ-мини сифати тањсилот, баланд бардоштани сатњи дониш ва таълиму тарбияи насли навраси кишвар дар рўњияи созандагї ва арљгузорї ба арзишњои милливу умумибашарї сарф намуданд.Дар давраи њисоботї баргу-

зор гардидани якчанд чорабинии сиёсиву фарњангї, ба монанди вохўрї бо ятимон дар Мактаби Президентї дар шањри Душан-бе, вохўрї бо хонандагони Хо-наи бачагони дењаи Танобчии ноњияи Темурмалик, вохўрї бо зиёиёни кишвар дар расми ку-шодашавии Осорхонаи миллї, Паёми Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон ба Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, ( 26.04.2013) мулоќот бо љавонони кишвар рўзи 23.05.2013 бо иштирок ва суханронињои Президенти Љумњурии Тољикистон, Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон сурат гирифтанд, воќеањое мањсуб меёбанд, ки дар рушди минбаъдаи соњаи маорифи киш-вар наќши муњим мебозанд. Дар ин суханронињо Роњбари киш-вар бори дигар диќќати масъу-лини соњаро ба баланд бардош-тани сатњи дониш ва таъмини сифати тањсилот дар тамоми зинањои муассисањои таълимї, инчунин, зери сарпарастии доимї ќарор додани хонанда-гону донишљўёни ятиму бепа-растор, њифзи иљтимоии онњо, расонидани кўмакњои молиявї ба онњо, андешидани чорањои зарурї љињати сода гардони-дани расмиёти фарзандхонии кўдакони ятим, баъди хатми муассисањои таълимї фаро ги-рифтани онњо ба зинањои мин-баъдаи таълим ва баъди хатм бо љойи кор ва манзил таъмин на-мудани онњо дастурњои мушах-хас доданд. Инчунин, таъкидњои Президенти кишвар дар мав-риди таълиму тарбияи љавонон ва насли навраси кишвар дар рўњияи худшиносї ва худогоњии миллї, арљгузорї ба арзишњои милливу умумибашарї ва бо донишњои муосир мусаллањ на-мудани онњо мо, кормандони соњаи маорифро вазифадор ме-намояд, ки боз њам дар фаъо-лияти њамарўзаи худ бештар ба ин масъалањо таваљљуњ наму-да, иљрои сариваќтиии дастуру супоришњои Роњбари давлатро таъмин созем.

Њозирини гиромї,Вазорати маориф дар ни-

маи аввали соли 2013 фаъо-лияти худро дар асоси Наќшаи кори Њукумати Љумњурии Тољикистон, Наќшаи кори Вазо-рати маориф ва дигар санадњои меъёрии њуќуќии соњаи маориф ба роњ монда, бањри амалї гарди-дани дастуру супоришњои Пре-зиденти Љумњурии Тољикистон, муњтарам Эмомалї Рањмон, ќарорњои Њукумати Љумњурии Тољикистон, ќарорњои мушо-вараи Вазорати маориф корњои зиёдро ба анљом расониданд. Ба дастгоњи марказии вазо-

рат дар давоми моњњои январ то июни соли 2013 6097 адад мавод ворид гардидааст. Дар ин давра ба миќдори 4422 адад ма-вод аз Вазорати маориф содир карда шудааст, ки ин нишондод нисбат ба њамин давраи соли гу-зашта 200 адад зиёд мебошад.Дар њамин давра 10 љаласаи

мушовараи ВМЉТ бо баррасии 346 масъала доир гардидааст, ки ин нишондод нисбат ба њамин давраи соли 2012 77 масъа-ла зиёд мебошад. Њамчунин, дар ин давра 41 маљлиси корї, назоратї ва машваратии назди вазир баргузор гардидааст, ки танњо дар љаласањои назоратии назди вазир 36 масъала маври-ди муњокима ќарор дода шуда, ќарорњои дахлдор ќабул гарди-дааст.Бояд ќайд намуд, ки дар дав-

раи њисоботї љињати љалби беш-тари кўдакон ба муассисањои томактабї як ќатор корњо ба сомон расонида шудааст. Дар робита ба амалї намудани ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон «Дар бораи тасдиќи Барномаи рушди соњаи тарбияи томактабї барои солњои 2012-2016» љињати таъсиси Маркази инкишофи кўдакон бояд ќайд намуд, ки шумораи Маркази инкишофи кўдакон аз 711 ба 831 адад расида, дар он 17 000 нафар кўдак ба таълиму тарбия фаро гирифта шудааст, ки аз ин шумора 124 Марказ аз тарафи ЮНИСЕФ, 101 адад аз Хазинаи Оѓохон, 13 адад аз њисоби фон-ди «Сорос» ва 593 адад аз тара-фи раёсат ва шуъбањои маорифи љумњурї ташкил карда шуда-анд, ки ин нишондод низ нисбат ба њамин давраи соли гузашта зиёд мебошад.Новобаста ба нишондодњои

дар боло ќайдгардида, то њол дар сатњи љумњурї њамагї 10% кўдакони синни томактабї ба муассисањои томактабї љалб карда шудаанду халос. Албатта, дар ин самт корњои муайян ба сомон расонида шуда истода-анд. Масалан, танњо дар моњњои охир сохта ба истифода дода шудани муассисањои томакта-бии хусусї дар шањри Хуљанду ноњияи Бохтар далели гуфтањои фавќанд, аммо ин њам хело кам аст. Њам сохторњои давлатї ва њам сектори хусусиро зарур аст, ки дар ин самт љиддї фаъолият намуда, љалби њар чї бештари кўдакони синни мактабиро ба ин муассисањо таъмин намо-янд, зеро тарбияву тањсилоти

томактабї љињати омодагии кўдак ба зинаи тањсилоти умумї ќадами аввалин ва хело муњим аст. Њ о з и р и н и

гиромї,Яке аз омилњои

баланд гардида-ни сатњи дониши хонандагон ва таъмини сифа-ти тањсилот дар зинаи тањсилоти умумї ин пурра таъмин намуда-ни муассисањои таълимї бо о м ў з г о р о н и соњибтахассус ва дорои малакаву мањоратї касбї мебошад. Мутаас-сифона, санљишњои гузаронидаи Ва-

зорати маорифи Љумњурии Тољикистон нишон медињанд, гарчанде раёсат ва шуъбањои маорифи вилоятњо, шањру ноњияњои љумњурї барои њалли масъалаи таъмини муассисањои таълимї бо кадрњои омўзгорї корњои зиёдеро ба анљом ра-сонида бошанд њам, то њол дар таълимгоњњо эњтиёљот ба кадрњои ихтисосманди омўзгорї вуљуд дорад.Ба таълиму тарбияи хонанда-

гон дар муассисањои таълимии шањри Душанбе 2960 нафар (аз љумла, 2352 зан) омўзгор машѓул аст, ки дараљаи тањсилоти онњо чунин аст: бо тањсилоти олї-1396 (аз љумла, 802 нафар зан) нафар-64%, -бо тањсилоти олии нопурра-114 (аз љумла, 79 зан) нафар-3,8%, бо тањсилоти миё-наи омўзгорї -688 (аз љумла, 459 зан) нафар-23,2% ва бо тањсилоти миёнаи умумї-262 (аз љумла, 187 зан) нафар-8,8%. Яъне санљиш маълум намуд, гарчанде ки раёсати маорифи шањри Душанбе барои њалли масъалаи мазкур корњои зиёдеро ба анљом расонида бошад њам, то њоло дар муассисањои таъли-мии шањр 26 нафар омўзгор бо маълумоти миёнаи умумї ва 445 нафар омўзгор ѓайриихтисос фаъолият менамояд. Дар муассисањои таъли-

мии гурўњи шањру ноњияњои Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон 1972 нафар омўзгор бо маълу-моти миёнаи умумї ва 823 на-фар ѓайриихтисос, аз љумла 50 нафар омўзгори ѓайриихтисоси педагогї фаъолият менамояд.Аз ин теъдод 245 нафар ба

ноњияи Ќумсангир, 237 нафар ба ноњияи Ќубодиён, 199 на-фар ба ноњияи Љилликўл, 76 нафар ба ноњияи Панљ, 34 на-фар ба ноњияи Вахш, 15 нафар ба ноњияи Хуросон, 12 нафар ба ноњияи Бохтар ва 5 нафар ба шањри Сарбанд рост меояд. Эњтиёљоти муасисањои таъли-

мии вилоят ба кадрњои омўзгорї 1150 нафарро ташкил дода, 800 нафари он ба шањру ноњияњои минтаќаи Ќурѓонтеппаи вилоя-ти Хатлон рост меояд. Яке аз сабабњои паст бу-

дани сатњи дониши хаттї ва шифоњии хонандагон дар нора-соии китобњои дарсї мебошад. Санљиш нишон дод, ки новоба-ста аз он ки китобњои чопшуда сари ваќт дастрас карда меша-ванд, дар аксари муассисањои таълимии санљидашудаи шањру ноњияњои љумњурї китобњои

дарсї, ба монанди забон ва ада-биёти тољик, забони русї, забо-ни хориљї, математика, техно-логияи информатсионї, таърих ва њуќуќ, зоология, химия ва биология, география, таърихи халќи тољик намерасанд.

Омили дигари паст гар-дидани сатњи сифати тањсилот дар таълимгоњњо нарасида-ни китобњои бадеї, набуда-ни ќироатхона ва љалби сусти хонандагон ба китобхонї ме-бошад. Зеро зимни санљишњо маълум гардид, ки миќдори китобњои бадеї дар аксари мактабњо хеле кам аст ва агар бошанд њам, аз замони шўравї боќї мондаанд.

Њамчунин, бояд ќайд намуд, ки вазъи њозиршавии му-тахассисони љавон ба љойи кор бењбудиро мехоњад. Дар шањри Душанбе соли хониши 2008-2009 аз 317 нафар мутахассиси љавон 109 нафар (34,4%), соли хониши 2009-2010 аз 301 нафар 107 нафар (35,5%), 2010-2011 аз 329 нафар 131 нафар (39,8%), 2011-2012 аз 509 нафар 244 на-фар (47%) мутахассиси љавон ба љойи кор њозир шуданду халос.Аз ин лињоз, раёсат ва

шуъбањои маорифи шањр ва ноњияњоро зарур аст, ки барои њозиршавии мутахассисони љавон ба љои кор бо роњбарони муассисањои тањсилоти олии кишвар њамкорї намуда, дар сурати њозир нашудани онњо ба љойи кор барои њалли масъа-лаи мазкур ба маќомоти судї мурољиат намоянд. Соли хониши 2011-2012 дар

миќёси вилояти Хатлон 522 на-фар, аз љумла 344 нафар духтар аз тањсил дур мондаанд, ки аз ин шумора 279 (148 духтар) нафар ба шањру ноњияњои минтаќаи Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон рост меояд. Тибќи тањлилњо 169 (75 духтар) нафари онњо ба ноњияи Ќубодиён, Љ.Румї (20/13) ва Ќумсангир 35/18 рост меояд.

Дар соли хониши 2012-2013 бошад, дар миќёси вилояти Хатлон 454 нафар, аз љумла 310 нафар духтар аз тањсил дур мондаанд, ки аз ин шу-мора 211 (148 духтар) нафар ба шањру ноњияњои минтаќаи Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон рост меояд. Тибќи тањлилњо 101/75 нафари онњо ба ноњияи Ќубодиён, Љ.Румї (20/13) ва Ќумсангир 35/18, Хуросон 34/28 рост меояд. Дар ноњияи Љиргатол соли

тањсили 2012-2013 8 нафар хо-нандаи синфњои 1-9 бо сабаби имконияти мањдуд доштан аз тањсил берун мондаанд. 7 нафар хонандаи дигари мактабњои тањсилоти миёнаи умумї син-фи 9-ро хатм карда, минбаъд тањсилро давом надодаанд.

Дар ноњияи Нуробод љалби хонандагон баъди синфи 4 ба 5 њал гардидааст, вале аз сабаби он ки дењаи Деѓулмон аз мактабњои асосї ва миёнаи умумї дар масофаи дур ва аз лињози љуѓрофї ноќулай воќеъ гардидааст, њамасола 2 на-фар хонанда баъди синфи 4 аз тањсил дур мемонанд. Мушки-лоти дигар он аст, ки дар сура-ти кўчонидани дењањое, ки таги об мемонанд (ин мактабњои тањсилоти умумии асосї мебо-шанд), мушкиилоти љалби хо-нандагони ба ин мактабњо мео-мада пайдо мешавад.

Хулоса, соли тањсили

2012-2013 106 нафар хонандаи синфњои 1-9, аз ин шумора 3 нафар хонандаи синфи 5 бо сабабњои гуногун, 82 нафар хо-нандаи синфњои 5-9, ки солњои 2010- 2012 мактаби ибтидоиро хатм намуда, бо сабаби дурии роњ ва дар наздикии дењањояшон набудани мактабњои тањсилоти умумии асосї ва миёнаи умумї ва 21 нафар хонандаи имкония-ташон мањдуд аз тањсил берун мондаанд.Аз ин лињоз, сардори раёсат

ва мудирони шуъбањои маориф-ро зарур аст, ки дар њамкорї бо маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатї корро бо роњбарони муассисањои таълимї ва волидон хуб ба роњ монда, барои љалби хонандагон ба мактаб, хусусан, духтарон тадбирњои зарурї андешанд. То соли хониши 2013-2014

љалби хонандагон, хусусан дух-таронро њаллу фасл намуда, аз натиљааш ба Вазорати маориф то моњи октябри соли 2013 маъ-лумот ирсол намояд.Гурўњи кории Вазорати мао-

рифи Љумњурии Тољикистон вазъи таълиму тарбия, сифати таълим ва сатњи дониши хо-нандагонро дар 180 муассисаи таълимии шањру ноњияњои минтаќаи Ќўрѓонтеппаи ви-лояти Хатлон мавриди санљиш ќарор дод ва дар 650 синф 650 кори хаттии санљишї гирифт. Дар корњои хаттї аз 13961 на-фар, 12758 нафар иштирок кард, ки давомот 91.3%-ро ташкил медињад .Бояд ќайд намуд, ки дар

маљмўъ азхудкунї 62.9%-ро ташкил дод.Дар робита ба ин масъала

Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф низ моњи марти соли љорї дар 14 шањру ноњияњои минтаќаи Ќўрѓонтеппаи ви-лояти Хатлон бо маќсади муайян намудани сатњи до-ниши хонандагон дар 42 муас-сисаи таълимї аз рўйи 4 фан 394 корњои санљишї гирифт. Зимни санљиш дар муассисањои таъли-мии санљидашудаи минтаќаи Ќўрѓонтеппа иштироки хонан-дагон дар умум 85%-ро ташкил намуд. Муќоисаи натиљаи

санљишњои Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф бо гурўњи кории Вазорати маориф нишон медињанд, ки дараљаи азхудкунї дар як ќатор шањру ноњияњо ва дар маљмўъ 4% зиёд шудааст. Дар давоми моњи апрели

соли 2013 мониторинги сифа-ти тањсилот аз фанњои забони модарї, забони русї, забо-ни англисї, алгебра ва химия дар муассисањои таълимии тањсилоти умумии Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон (шањри Хоруѓ, ноњияњои Рўшон, Ишкошим, Мурѓоб, Роштќалъа, Ванљ, Ишкошим, Мурѓоб ва Дарвоз) гузаронида шуд. Натиљаи мониторинг нишон

дод, ки бањои мусбии дониши хонандагон дар муассисањои таълимии шањри Хоруѓ ба 76,9%, ноњияњои Шуѓнон ба 72,1%, Рўшон ба 69,0%, Дар-воз ба 67,0 %, Ванљ ба 66,6%, Роштќалъа ба 66,3%, Ишко-шим ба 66,27% ва Мурѓоб ба 61,2%, сатњи дониши хонанда-гони мактабњои тањсилоти уму-мии вилоят дар умум ба 68,7% баробар аст. Ќайд кардан ба-

СИФАТИ ТАЊСИЛОТ-ЊАДАФИ АСОСИИ МО

(Давомаш дар сањ.3)

МАЪРЎЗАИ МУОВИНИ АВВАЛИ ВАЗИРИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ФАРЊОД РАЊИМОВ ОИД БА НАТИЉАЊОИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НИМАИ АВВАЛИ СОЛИ 2013

№ 29 19-уми июли соли 2013 3ОМЎЗГОР РОЊНАМО

маврид аст, ки ин нишондод, нисбат ба санљиши солњои 2008 ва 2011 нисбатан бењтар аст.Гурўњи кории Вазорати мао-

рифи Љумњурии Тољикистон дар 59 муассисаи таълимии шањри Душанбе, дар 212 синф 212 кори хаттии санљишї ги-рифт. Дар корњои хаттї аз 6266 нафар њамагї 5741 нафар ишти-рок кард, ки 91.6%-ро ташкил медињад. Бояд ќайд намуд, ки

дар маљмўъ дар мактабњои тањсилоти умумии шањри Ду-шанбе азхудкунї 69%-ро таш-кил дод. Њозирини гиромї, Ду сол боз бо дастури Пре-

зиденти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон Вазорати маориф иќдоми хайрхоњонаеро дар њамкорї бо табибони љарроњи шањри Санкт-Петербурги Федерат-сияи Россия пиёда намуда ис-тодаст, ки натиљаи хуберо ба даст овардааст. Љарроњї наму-дани кўдакони имконияташон мањдуди мактаб-интернати ни-зомаш махсуси ноњияи Њисор дар давоми ду сол натиљањои хуберо фароњам овард. Имсол имконият даст дод, ки 18 на-фар кўдаки имконияташ мањдуд љарроњї карда шуда, саломатии онњо дар доираи имкониятњои мављудаи тибби имрўз барќарор карда шавад. Тибќи даъвати на-вбатии Вазорати маориф моњи сентябр табибони љарроњ аз Санкт-Петербург ба Тољикистон омада, якчанд нафар кўдакони дигарро аз мактаб-интернати љумњуриявии низомаш махсуси ноњияи Њисор љарроњї хоњанд намуд. Њамин гуна љарроњї барои

кўдакони нобино ва биноияшон суст низ дар доираи њамкорињои Вазорати маориф бо Вазора-ти тандурустї ва табибон аз Љумњурии Корея ба роњ монда хоњад шуд. Инчунин, дар давраи

њисоботї. наќшаи таълимии муассисањои интернатии мах-сус таљдиди назар карда шуда, барномањои махсус, ки барои мактаб-интернатњо тањия ва пешнињод гардида буданд, омўхта шуда, ба онњо таќриз на-вишта шуд. Айни замон барои нашр дар давоми 6 моњи охир бештар аз 9 барномаю китоби дарсї ва дастурњои гуногун ба-рои кўдакони имконияташон мањдуд пешнињод гардидаанд. Бори аввал дар Тољикистон бо кўшишњои зиёди роњбарияти Ва-зорати маориф китоби “Забони имову ишора” (жест) тарљума шуда барои тасдиќ ба мушовара пешнињод мегардад. Зинаи тањсилоти ибтидоии

касбї яке аз самтњои муњими соњаи маориф мањсуб меёбад, ки дар давраи њисоботї як ќатор корњои назаррас аз ќабили омо-да намудани наќша ва барно-маи таълимї, таъсиси гурўњи корї оид ба тањияи стандартњои фаннї аз рўи Таснифоти давла-тии касбњои коргарї, вазифањои хизматчиён ва дараљањои тарифї дар Љумњурии Тољикистон”, ки 2 марти соли љорї бо ќарори Њукумати Љумњурии тасдиќ гар-дидааст, ба роњ монда шудааст.Њамзамон, дар тамоми

муассисањои тањсилоти ибти-доии касбї санљишњои пайваста љињати бењтар намудани раван-ди таълим, истифодаи самара-

ноки техника ва заминњои дар ихтиёрашон дошта, баргузор намуда, љињати бартараф на-мудани камбудињои љойдошта санадњои меъёрї, њуќуќї тањия карда шуд. Лоињаи ќарори Њукумати

Љумњурии Тољикистон „Дар бо-раи Шўрои њамоњангсоз оид ба тањсилоти касбї дар Љумњурии Тољикистон” омода гардида, барои баррасї ба Њукумати Љумњурии Тољикистон пешнињод гардид. Инчунин, дар вилоятњои

Суѓду Хатлон ва шањри Душан-бе дар заминаи муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї ба-рои кушодани чор Маркази захиравї бо таљњизоти муосир

муљањњаз барои омода намуда-ни касбњои коргарї ва такмили ихтисоси омўзгорону устоњои таълими истењсолї корњо шурўъ шудаанд.Дар литсейи касбии техникии

№30-и шањри Душанбе 2 синф-хонаи тахассусї барои ихтисоси “Гаљкорї барои соњаи меъморї” ва озмоишгоњи “Кандакорї дар чўб” ташкил карда шудааст. Дар заминаи муассисањои

тањсилоти миёнаи умумии шањру ноњияњои љумњурї берун аз раванди таълим гурўњњои таълимии курсњои кўтоњмуддат ташкил карда шуд. Дар муассисањои тањсилоти

ибтидоии касбии Љумњурии Тољикистон аз 97 ихтисоси амалкунанда аз рўйи 33 ихти-сос дар курсњои кўтоњмуддат кадрњои коргарї омода карда мешаванд.То моњи июни соли ра-

вон курсњои кўтоњмуддати муассисањои тањсилоти ибти-доии касбии љумњуриро 9354 нафар хатм намудаанд ва 4160 нафари дигар дар курсњои маз-кур тањсил намуда истодаанд. Дар 291 муассисаи таълимие, ки дар асоси иљозатномаи Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољикистон фаъолият намуда истодаанд, 42170 нафар курсњои кўтоњмуддатро хатм намуда, соњиби шањодатномаи касб гар-диданд. Дар маљмўъ дар ним-солаи аввали соли 2013 51524 нафар курсњои омўзиширо хатм намуданд.Бо маќсади роњ надодан ба

аќидањои ифротї ва њама гуна падидањои номатлуб, ки ба зењни хонандагон таъсири манфї доранд, њамзамон та-шаккули афкори солим, тар-бияи ахлоќї ва тарѓиби тарзи њаёти солим байни наврасону љавонон, Низомномаи озмуни

љумњуриявии хонандагони муассисањои тањсилоти ибти-доии касбї тањти унвони “Нест бод хариду фурўши одамон!” ва “Љавонон тарафдори арзишњои миллиянд!” тањия ва бо ќарори мушовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон тасдиќ карда шуд.Инчунин, даври хотима-

вии олимпиадаи хонандагони муассисањои тањсилоти ибти-дои касбї аз фанњои таълимї аз руйи 6 фанни таълимї гузаро-нида шуд.Бо вуљуди њамаи ин,

нишондодњо камбудињои љиддї њанўз њам дар ин зинаи тањсилот љой доранд.Чунончї, бо бемасъулиятии

бархе аз роњбарони муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї њанўз њам нарасидани устоњои таъ-лими истењсолї ва омўзгорони тахассусї дида мешавад. Тањлилњо нишон медињанд, ки ќариб дар тамоми муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї ис-тифодаи самараноки замин ва техникаи дарихтиёрдошта тибќи талабот ба роњ монда на-шудааст ва талаботи Низом-номаи шарики њамкор иљро на-мешавад. Њамкории роњбарони муассисањои таълимї бо кор-фармоён тибќи талаботи замон ба роњ монда нашудааст.Фаъолияти истењсолї воси-

таест, ки ба мустањкам шуда-ни заминањои моддї-техникї, кадрї, таъмин намудани муас-сиса бо техника ва технологияи замони муосир хеле хуб мусои-дат менамояд. Мутаассифона, роњбарони муассисањои таълимї дар ин самт ба фориѓболї роњ дода, то соли 2012 маблаѓњои ночиз ба даст оварданд. Соли љорї наќшаи фаъолияти истењсолї ва хизматрасонии пу-лакии ин муассисањо ба маблаѓи 24 210 000 сомонї ба наќша ги-рифта шудааст. Аз ин рў, Раёсати тањсилоти

ибтидої ва миёнаи касбї (А.Мирзоев) ва роњбарони муассисањои таълимї вазифадор карда мешаванд, ки љињати на-расидани устоњо ва омўзгорони тахассусї, навиштани китобњои дарсї аз фанњои тахассусї ва ис-тифодаи замин ва техникањои муассисањои таълимї чорањои мушаххас андешанд.Дар зинаи тањсилоти миё-

наи касбї бо ќабул шудани ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон оид ба табдил до-дани омўзишгоњњои омўзгорї ба коллељњо имконияти васеи тайёр намудани кадрњо ба амал

омад, ки як ќатор ихтисосњои нав тибќи талаботи бозори мењнат дар ин зинаи тањсилот ташкил карда шуд.Бо маќсади муташаккилона

гузаронидани маъракаи ќабули довталабон Ќоидањои ќабули донишљўён ба муассисањои тањсилоти миёнаи касбии Љумњурии Тољикистон ба-рои соли тањсили 2013-2014 бо ќарори мушовараи Вазорати маориф тасдиќ карда шуд.Љињати иљрои “Барномаи дав-

латии рушди тањсилоти касбї дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2008–2015” муассисањои тањсилоти миёнаи касбї аз соли тањсили 2013-2014 гузариши як ихтисос ба низоми кредитии тањсилот аз моњи сентябр шурўъ менамоянд. Љињати гузариш ба низоми кредитии тањсилот дар даври њисоботї семинар, мизњои мудаввар бо иштироки корман-дон ва омўзгорони муассисањои тањсилоти олии касбї баргузор гардид. Дар ин самт низ наќша, барнома, силлабусњо омода шуда истодаанд.Мушкилоти асосии ин зинаи

тањсилот пурра таъмин набу-дани муассисањои таълимї бо омўзгорони дараља ва унвони илмидошта, нарасидани маво-ди таълимї бо забони давлатї, китобњои дарсї ва модулњои таълимї мебошад.Баъзе аз роњбарони ин

муассисањои таълимї то имрўз дар номгўи ихтисосњои омўхташаванда ягон таѓйирот ворид накардаанд ва аз рўи ихтисосњои пешин кору фа-ъолият доранд. Дар ин зинаи тањсилот низ «Низомнома дар бораи шарики њамкор» тибќи талабот ба роњ монда нашуда-аст ва њамин боис шудааст, ки аксарияти хатмкунандагон бо љойи кор таъмин карда наме-шаванд.Аз ин рў, ба раёсати тањсилоти

ибтидої ва миёнаи касбї ва роњбарони муассисањои тањсилоти миёнаи касбї супо-рида мешавад:

-ба роњбарони муассисањои тањсилоти миёнаи касбї супо-риш дода шавад, ки барои ку-шодани ихтисосњои нав чорањои зарурї андешанд;

-дар соли тањсили 2013-2014 њамчун таљриба як ихтисос-ро ба таври заминавї (пилотї) ба низоми кредитии тањсилот гузаронда, вобаста ба талаботу низоми нав «Силлабус»-њоро тањия намуда, ба Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон пешнињод намоянд.Дар давраи њисоботї дар

соњаи тањсилоти олии касбї низ як ќатор корњои назаррас ба анљом расонида шуд. Лоињаи Ќоидањои ќабули донишљўён ба муассисањои тањсилоти олии касбии љумњурї барои соли тањсили 2013-2014 бо ширкати ректорони муассисањои таълимї бори дигар мавриди баррасї ва муњокима ќарор дода шуда, ба он таѓйиру иловањо ворид гардид. Илова ба ин, лоињаи Низомномаи мотиватсия оид ба њавасмандгардонї ва муљозотдињї дар муассисањои тањсилоти олии касбї тањия ва барои омўзиш ба мактабњои олї ирсол карда шуд.Дар ин давра ба масъалањои

имтињонњои давлатї, ќабули довталабон тибќи кво-таи Президентї ва ќабули донишљўён барои соли тањсили

2013-2014 таваљљуњ зоњир гарди-да, њамзамон вобаста ба онњо корњои зиёде ба анљом расонида шуд.Имтињонњои давлатї бо он

њама мушкилоте, ки бо худ дошт, дар аксарияти мактабњои олї љамъбаст гардид. Рафти ќабули имтињонњо нишон дод, ки њоло њам роњбарияти мактабњои олї санадњои меъёрии њуќуќии соњаро вобаста ба ин масъала риоя намекунанд. Дар ин самт кори раёсат ва шуъбањои таъ-лими аксарияти мактабњои олї, хусусан мактабњои олии ви-лояти Суѓд ба талабот љавобгў нест. Аз ин рў, ба ректорони мактабњои олї супориш дода мешавад, ки талаботи санадњои меъёрии њуќуќии соња ва фа-ъолияти сардорони раёсат ва мудирони шуъбањои таълимро љиддї назорат намоянд.Ќабули довталабон тибќи

квотаи Президентї њам ба анљом расид. Барои соли тањсили 2013-2014 дар маљмўъ 1222 љой, ки аз ин миќдор 629 нафарашро дух-тарон ташкил медињанд.Натиљаи ќабули квота нишон

дод, ки сол то сол сатњи дониши довталабон тибќи квота бењтар шуда, сафи хоњишмандоне, ки дар озмун иштирок кардан мехоњанд, зиёд гардидааст. То ба имрўз дар баъзе шањру ноњияњо озмун дар ду ва њатто се давр гузаронида шуд. Дар натиља аз љойњои људошуда 17 љой, аз љумла 12 љой аз њисоби духтарон ва 5 љой аз њисоби пи-сарон холї монд.Омодагї барои ќабули

донишљўён низ хеле хуб ба роњ монда шудааст. Дар якљоягї бо муассисањои тањсилоти олии касбї саволномањои тестї, номгўи корњои хаттї (иншо), саволњои имтињонї тартиб дода шуда, барои дар сатњи баланд гузаронидани маъракаи ќабул чорањои зарурї андешида шу-дааст. Бо маќсади љалби довта-лабон кори касбинтихобкунї, тарѓиботиву ташвиќотї ва фањмондадињї њайати профес-сорону омўзгорони мактабњои олї ба шањру навоњии љумњурї ба сафари хизматї фиристо-да шудаанд. Гузашта аз ин, дар рўзномањои љумњуриявї ва нашрияњои донишгоњу донишкадањо эълонњои ќабул ва шартњои он чоп гардиданд.Вобаста ба ин масъалањо ба

раёсати тањсилоти олии касбї ва баъдидипломї супориш дода мешавад, ки ќабули до-вталабонро ба муассисањои тањсилоти олии касбї тибќи квотаи Президентї, ќабули донишљўёнро ба муассисањои тањсилоти олии касбї барои соли тањсили 2013-2014 назорат ва љамъбаст намуда, аз натиљаи онњо гузориш пешнињод намо-яд.Илова ба ин, дар давраи

њисоботї сессияи санљишию имтињонии зимистона љамъаст карда шуд. Аз тањлил бармеояд, ки дар

даври нињоии сессияи санљишию имтињонии зимистона сатњи до-нишазкунии донишљўён ба 92,6% баробар мебошад, ки нисбат ба даври сессияи зимистонаи соли гузашта 1,3% паст шудааст.Њамзамон дар ин давра вазъи

кафедрањои њарбии донишгоњи миллї, аграрї, тиббї, техникї мавриди омўзиш ќарор дода шуд. Натиљаи омўзиш нишон

СИФАТИ ТАЊСИЛОТ-ЊАДАФИ АСОСИИ МО(Идома аз сањ.2)


МАЪРЎЗАИ МУОВИНИ АВВАЛИ ВАЗИРИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ФАРЊОД РАЊИМОВ ОИД БА НАТИЉАЊОИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НИМАИ АВВАЛИ СОЛИ 2013


дод, ки дар ин кафедрањо на-расидани воњидњои корї ва таљњизоти таълимии њарбї ба мушоњида мерасад. Фа-ъолияти ин кафедрањо тибќи Низомномаи тартиби тар-бияи афсарони эњтиётї барои ќуввањои мусаллањи Љумњурии Тољикистон», ки бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 15 марти соли 1999, № 92 тасдиќ гардидааст, ба роњ мон-да шудааст. Албатта, бояд зикр намоем, ки ин Низомнома ба та-лаботи имрўза љавобгў нест. Аз ин рў, ба муовини аввали вази-ри маориф Ф.Рањимов супориш дода мешавад, ки дар якљоягї бо раёсати тањсилоти олии касбї ва баъдидипломї лоињаи ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистонро «Дар бораи тасдиќи Низомномаи махсуси кафедрањои њарбии муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон» тањия ва барои баррасї ба Њукумати Љумњурии Тољикистон ирсол намояд.Дар давраи њисоботї дар сам-

ти тарбия низ дар муассисањои таълимии кишвар корњои зиё-де ба анљом расонида шуданд. Мактабњои олї дар доираи талаботи Консепсияи миллии тарбия як ќатор иду маърака ва чорабинињои моњияти таъ-рихиву фарњангї ва тарбиявї дошта, ба мисли Рўзи Артиши миллї, Иди модар, Наврўзи оламафрўз, Рўзи љавонон ва амсоли инњоро баргузор наму-даанд. Дар мактабњои олї воба-ста ба ин љашнњо мусобиќањои варзишї низ гузаронида шуд. Дар тамоми мактабњои олии љумњурї барои шавќовар гу-заронидани иду љашнворањо турнирњои анъанавї ба монан-ди «Љоми ректор», «Љашни Наврўз», “Рўзи модар“ ва ѓайра аз рўи намудњои гуногуни вар-зиш ва мусобиќањои дастањои мунтахаб миёни факултетњо, аз љумла гўштини миллї, футбол, волейбол, шоњмот ва амсоли ин гузаронида шудааст. Дар давраи њисоботї дар сам-

ти илм ва инноватсия як ќатор корњои назаррас ба анљом расо-нида шуд. Илму маориф омили рушду ташаккули пешрафти љомеа буд, њаст ва мемонад. Ба ин маънї бояд ба рушду ташак-кули илм таваљљуњи хоса зоњир карда шавад. Татбиќи амалии ќонуну ќарор, консепсияњо ва барномањои давлатии дар самти илм ќабулгардида тањти назора-ти доимии масъулин ќарор дода шуда, љињати татбиќи амалии талаботи онњо чорањои дахлдор андешида шаванд. Њамзамон, дар ин давра сам-

ти муњими фаъолияти раёсати илм ва инноватсия ба татбиќи амалии ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон “Дар бо-раи тартиби таъсис ва тасдиќи шўроњои диссертатсионии њимояи рисолањо барои дарёфт ва додани дараљаи илмии док-тори фалсафа (PhD), доктор аз рўи ихтисос” равона карда шуда, лоињаи Стандарти давла-тии тањсилоти баъдидипломї (докторантура) омода ва барои тасдиќ ба Њукумати Љумњурии Тољикистон пешнињод кар-да шуд. Бо ба тасдиќ расида-ни санади мазкур дар назди муассисањои базавии тањсилоти олии касбї ва он муассисањои тањсилоти олии касбие, ки

нерўи кофии кадрии илмии тахассусї доранд, шўроњои њимояи рисолањои илмї дар ни-зоми љањонии (PhD) таъсис дода мешаванд, ки ин мушкилоти шањрвандони кишварро метаво-над бартараф намояд. Бо ин маќсад, ректорони

муассисањои тањсилоти олии касбї ва илмї вазифадор карда мешаванд, ки наќша ва барномањои намунавии таълимї, стандартњои фаннї, риштањои тахассусї ва шўроњои такягоњиро љињати таъси-си шўроњои диссертатсионии њимояи рисолањо барои дарёфт ва додани дараљаи илмии док-тори фалсафа (PhD), доктор аз рўи ихтисос омода карда, барои мувофиќа ва тасдиќ ба Вазорати маориф пешнињод намоянд.Академияи тањсилоти

Тољикистон бар асоси наќшаи чорабинињои Вазорати мао-

рифи Љумњурии Тољикистон дар мавзўи «Хонаводаи солим – гарави саломатї ва тарбия» конференсияи илмию амалї гузаронид (7 майи с.2013). Кон-ференсия дар толори ба номи Лоњутии шањри Ќўрѓонтеппа доир гашт. Ин конференсия дар парта-

ви татбиќи Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи масъу-лияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» доир гашт.Пажўњишгоњи рушди мао-

рифро лозим аст, ки фаъолияти марказњои инкишофи кўдакон ва кўдакистонњои хусусиро дар муќоиса бо муассисањои то-мактабии муќаррарї мавриди озмоишу тањќиќот карор дода, љињати њар чї бештар таъсис додани кўдакистонњои хусусї, боѓчањои бачагонаи хонагї ва марказњои инкишофи кўдакон пешнињоди зарурї ва судманд манзур намояд.Зинаи дигари ташаккул-

дињандаи шахсияти наврасону љавонон муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї мебо-шад. Њукумати мамлакат дар ин самт њамаи тадбирњои за-руриро амалї карда истодааст. Фазои љањонии тањсилот таќозо менамояд, ки мазмун ва низо-ми тањсилот дар муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї мавриди омўзиш, коркард ва такмил ќарор дода шавад.

Аз њамин лињоз Пажўњишгоњи рушди маорифро зарур аст, ки љињати роњандозии низо-ми кредитї дар муассисањои таълимии зикршуда, корњои тањќиќотї бурда, низомномаи гузаштан ба низоми кредити-

ро дар муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї омода созад ва аз натиљаи тањќиќот ба Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон гузориши муфас-сал пешнињод намояд. Фарогирии кўдакони имко-

ният ва талаботи махсусдошта ба тањсил яке аз самтњои асосии фаъолияти маорифи кишвар буда, бобати татбиќи Консеп-сияи миллии тањсилоти фаро-гир (инклюзив) барои кўдакони имконияташон мањдуд дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2011-2015 тадбирњо амалї шуда истодаанд.Биноан Пажўњишгоњи рушди

маорифро зарур аст, ки дар ин самт корњои тањќиќотї анљом дода, перомуни фарогириии бештари кўдакони имконията-шон мањдуд дастурњои таъли-мию методї омода намояд. Солњои охир косташавии

ахлоќи љомеа, бахусус кўдакону наврасон, ки ояндаи њар кишва-ру миллатанд, дар ќатори дигар мушкилот боиси нигаронї гар-дидааст.Аз ин лињоз, Пажўњишгоњи

рушди маориф вазифадор кар-да мешавад, ки љињати вусъати њамкории мактабу оила ва пеш-гирии тамокукашию майнўшии наврасону љавонон корњои тањќиќотї анљом дињад ва аз натиљааш ба Вазорати маориф гузориши муфассал манзур на-моянд.Раёсати Донишкадаи

љумњуриявии такмили ихтисос ва бозомўзии кормандони соњаи маориф бо љалби мушовири байналмилалї барномаи рушди такмили ихтисос ва бозомўзии касбии кормандони соњаи мао-рифи Љумњурии Тољикистон дар давраи то соли 2020 тањия наму-да, дар Шўрои олимони дониш-када ва мушовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон баррасї ва муњокима ќарор дода шуд. Айни њол Барнома дар мувофиќа бо вазоратњои дахлдор ќарор дорад.Дар давраи њисоботї дар

донишкада 52 барномаи на-мунавии таълимї тањия карда шуда, аз тарафи мутахассисони соњавии Академияти тањсилоти Тољикистон ва Маркази методии Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон таќризи мусбї дода, барои тасдиќ ба Љаласаи мушовараи Вазорати маориф пешнињод мегардад. Дар њамкорї бо Фон-

ди каталитикї - транши 3 (FTI-3) аз рўи модули таъли-мии «Менељмент ва сарварї

дар соњаи маориф» 56 курси такмили ихтисос бо фароги-рии 1360 нафар директорони муассисањои таълимии шањри Душанбе, вилоятњои Суѓд, Хат-лон, Бадахшон ва ноњияњои тобеи марказ гузаронида шуд. Вобаста ба семинари омўзишии мазкур ду маљмўа бо номи “Менељменти молиявї” ва Менељмент ва сарварї дар соњаи маориф” бо теъдоди 1008 нусха ба чоп расонида, дастра-си шунавандагон гардонида шуд. Инчунин дар њамкорї бо ЮНИСЕФ бо иштироки 90 на-фар омўзгорони 30 мактаби такягоњї дар минтаќањои ви-лояти Суѓд ва Хатлон семинари омўзишї оид ба тарзи њаёти со-лим гузаронида шуд ва маљмўа оид ба “Тавсияњои амалї оид ба татбиќи сиёсати инфексияи вируси норасоии масунияти одам (ВНМО) дар соњаи мао-рифи Љумњурии Тољикистон” ба нашр расонида шуд. Дар давраи њисоботї фаъоли-

яти Маркази љумњуриявии таъ-лимию методии назди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон мусбат арзёбї мегардад. Мар-кази мазкур дар њамкорї бо муассисањои тањсилоти олии кишвар дар шаш моњи соли ра-вон 45 стандарти тахассусиро тањия намуда, дар асоси он аз рўйи 18 ихтисос барномањои таълимиро тањия ва пешнињод намуд. Дар маљмўъ то имрўз 331 адад стандартњои тахассусї тањия ва пешнињод карда шуда-аст. Айни замон кор дар самти тањияи стандартњои тахассусии муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї оѓоз гарди-дааст.Аз ин рў, ба Маркази љумњуриявии таълимию мето-дии назди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон супориш дода мешавад, ки дар њамкорї бо раёсати тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбии дастгоњи ва-зорат ва муассисањои таълимї стандартњои тахассусї ва барномањои таълимиро њар чї зудтар тањия намуда барои тасдиќ пешнињод намояд.Натиљаи аттестатсияњои аз

синф ба синфгузаронї ва хатм дар муассисањои тањсилоти умумии кишвар муайян намуд, ки аттестатсияњо дар маљмўъ бо тартиб ва низоми муайян гузаронида шуда, таљрибаи ав-валини гузаронидани аттестат-сия ба тариќи тестї, новобаста аз он ки дар баъзе ноњияњо ба камбудињои љузъї роњ дода шуда бошанд њам, натиљањои хуб доданд.Аз ин рў, ба Маркази

љумњуриявии таълимию ме-тодии назди Вазорати маори-фи Љумњурии Тољикистон ва раёсати тањсилоти томактабї ва умумии Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон супо-риш дода мешавад, ки бо на-зардошти таљрибаи дар ин самт ба даст оварда ва ислоњи камбу-дию норасоињои ба миёномада љињати дар оянда ба тариќи тест гузаронидани аттестатсияњои аз синф ба синфгузаронї ва хатм чорањои амалї андешида, роњхои муассир ва камхарљ гу-заронидани онро пешнињод на-моянд.Њамзамон марказро зарур

аст, ки љињати боз њам бењтар ба роњ мондани корњои таъли-мию методї дар муассисањои таълимї, баланд бардоштани мањорати касбии омўзгорон,

фаъолияти пайгирона ва сама-раноки шўро ва иттињодияњои методї мунтазам семинар-машваратњо доир намуда, тањия ва нашри дастурњои методиеро, ки дар пешрафти кори таълиму тарбия ва ташвиќи таљрибаи пешќадами педагогї мусоидат менамояд, ба роњ монад.Аз љониби Хадамоти давла-

тии назорат дар соњаи маориф дар шашмоњаи аввали соли 2013-ум 26 муассисаи таълимї аз ташхиси аттестатсионї гуза-ронида шуданд. Аз онњо 22 му-ассисаи таълимї аз аттестатсия гузашта, 4 муассисаи таълимї аз аттестатсия шартан гузашта њисобида шуд. Дар њамин давра ташхиси

иљозатномадињии 57 ташкило-ту муассисањои таълимї, дароз намудани амалї иљозатномаи 5 муассисаи таълимї ва инчунин љињати иљрои ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 02.11.2012, №630 «Дар бо-раи иваз намудани номи омўзишгоњњои касбї-техникии љумњурї ба литсейњои кас-бии техникї, техникум ва омўзишгоњњо ба коллељњо» аз нав ба расмият даровардани иљозатномаи 24 муассисаи таъ-лимии тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї анљом гириф-та, ба 12 муассисаи таълимї шањодатномаи аккредитатсияи давлатї дода шудааст. Фаъолияти шуъба ва

бахшњои Хадамоти давла-тии назорат дар соњаи маори-фи назди раёсат ва шуъбањои маорифи вилоят ва шањру ноњияњо дар самти гузаронида-ни мониторинги дастовардњои муњассилин ќонеъкунанда нест. Дар баробари ин барќарор намудани воњидњои кории шуъба ва бахшњои Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маорифи шањру ноњияњои Ви-лояти Мухтори Кўњистони Ба-дахшон, шањрњои Кўлоб, Но-рак, ноњияњои Данѓара, Фархор, Шўрообод, Темурмалик, Н. Хусрави вилояти Хатлон, Рашт, Нуробод, Тољикободи тобеи марказ, ноњияњои Сино, Исмои-ли Сомонї, Шоњмансури шањри Душанбе, ки ихтисори онњо аз љониби маќомоти мањаллии њокимияти иљроия дар љойњо су-рат гирифтааст, зарур мебошад. Аз ин рў, ба Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф да-стур дода мешавад, ки љињати њалли масъала ба Вазорати мо-лияи Љумњурии Тољикистон мак-туби расмї омода ва пешнињод намояд.Мунтазам ва воќеъбинона

гузаронидани мониторинги сифати тањсилот ва назора-ти иљрои санадњои меъёрии њуќуќии соњаи маорифро дар муассисањои таълимї аз тара-фи дастгоњи марказї, шуъба ва бахшњои Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маорифи наз-ди раёсат ва шуъбањои маорифи вилоят ва шањру ноњияњо ба роњ монда, барои аз аттестатсия ва аккредитатсияи давлатї сари ваќт гузаронидани муассисањои таълимї, тартиби сода намуда-ни масъалаи мазкур тадбирњо андешад.Њозирини гиромї,

маблаѓгузории сариваќтии муассисањои таълимї омили асосии рушди соњаи маориф мебошад. Тибќи маълумоти Вазорати молияи Љумњурии

(Идома аз сањ.3)


СИФАТИ ТАЊСИЛОТ-ЊАДАФИ АСОСИИ МОМАЪРЎЗАИ МУОВИНИ АВВАЛИ ВАЗИРИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ФАРЊОД РАЊИМОВ ОИД БА

НАТИЉАЊОИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НИМАИ АВВАЛИ СОЛИ 2013

№ 29 19-уми июли соли 2013 5ОМЎЗГОР РОЊНАМО

Тољикистон иљрои буљети соња дар шаш моњи соли љорї 97,5% фоизро ташкил медињад. Тибќи маълумоти пешнињодгардида дар љумњурї ќарздории музди мењнат вуљуд надорад. Новоба-ста ба ин санљиши фаъолияти муассисањои таълимї нишон медињад, ки дар баъзе ноњияњо музди мењнати омўзгорон бо аќибмонї пардохт карда меша-вад. Вобаста ба ин ба мудиро-

ни шўъбањои маорифи шањру ноњияњои љумњурї супориш дода мешавад, ки пардохти сариваќтии музди мењнати омўзгоронро зери назорати љиддї гирифта, ба пайдо шуда-ни ќарздорї роњ надињанд.Бояд ќайд намуд, ки алњол

омода намудани лоињаи буљети соли 2014 оѓоз шудааст. Бино-бар ин роњбарони муассисањои таълимиро зарур аст, ки дар муњлатњои муайянгардида дар-хости буљетиро ба ташкилоти болої пешнињод намоянд. Сар-дори раёсату мудирони маорифи шањру ноњияњо њангоми омода шудани дархости буљетї талабо-ти барномањои давлатї ва стра-тегияву наќша-чорабинињои ба-рои соњаи маориф тасдиќшударо фаромўш накунанд. Вобаста ба ин ба раёсати

иќтисод ва банаќшагирї дар соњаи маориф супориш дода мешавад, ки тањияи сариваќтї ва босифати дархости умумии буљетии муассисањои тобеи ва-зоратро таъмин намояд ва дар муњлатњои муќаррагардида ба вазорати молия пешнињод на-мояд. Дар давраи њисоботї тибќи

Фармони Президенти Љумњурии Тољикистон Дар бораи сти-пендияи Президенти Љумњурии Тољикистон барои донишљўёни муассисањои тањсилоти олии касбї “Низомномаи таъин намудани Стипендияи Прези-денти Љумњурии Тољикистон ба донишљуёни муассисањои тањсилоти олии касбї» аз љониби Њукумати Љумњурии Тољикистон тасдиќ карда шуд. Тибќи њуљљати мазкур шумо-ри гириандагони Стипедияи президентї дар муассисањои тањсилоти олии касбї аз 25 ба 100 нафар афзуда, тартиби пар-дохти он мушаххас карда шуд.Бинобар ин ба роњбарони

муассисањои тањсилоти олии касбї супориш дода мешавад, ки номзадии гирандагони стипен-дияи Президентиро то муњлати муайянгардида-то 15 августи соли љорї тибќи талабот ба Ва-зорати маориф пешнињод намо-янд. Таъкид менамоям, ки соли ра-

вон рўйхати мазкур танњо як ма-ротиба- моњи август аз љониби мушовараи Вазорати маориф тасдиќ карда мешавад. Бояд ќайд намуд, ки аз 1 сен-

тябри соли равон ба андозаи 30 фоиз баланд бардоштани музди мењнати омўзгорон дар назар дошта шудааст. Иќдоми маз-кур дар партави дастгирињои Роњбари давлат аз рушди соњаи маориф амалї карда мешавад ва барои њавасманд намудани омўзгорон тадбири муњим ба шумор меравад.Њукумати Љумњурии

Тољикистон барои рушд ва ислоњоти соњаи маориф ба ѓайр аз маблаѓњои буљетї, маблаѓњои грантї ва инвеститсиониро са-

фарбар кардааст, ки он барои њалли як ќатор проблемањои соњаи маориф дар љумњурї ёрии амалї расонида истодааст. Дар соли 2013 аз њисоби 6

Лоињаи инвеститсионии соњаи маориф–15 млн. доллари амрикої барои иљрои корњои сохтмонї ва барќарорсозї, харидорї намудани таљњизоти таълимї, омўзиш ва гузаро-нидани тренингу семинарњо ба наќша гирифта шудааст ва наќшаи шаш моњаи аввали соли 2013 лоињањои сармоягузорї ба андозаи 76 фоиз таъмин гардид, ки ба 5 млн. 499 њазор доллари амрикої (наќша 7 млн. 235 њазор

537 доллари ИМА) баробар мебошад ва ин нишондињанда нисбати шашмоњаи аввали соли 2012 -1,1 млн. доллари ИМА зиёд мебошанд.Айни њол дар 21 иншоот

(иборат аз 278 синфхона ба-рои 7200 љойи нишаст) соњаи маориф корњои сохтмонї раф-та истодааст ва то охири соли 2013 тибќи наќшаи лоињањо ба истифода дода мешавад ва дар шашмоњаи аввали соли љорї 6 иншооти соњаи маориф иборат аз 32 синфхона барои 800 љойи нишаст дар як баст бо арзиши 1 млн. 725 њазор доллари ИМА (8 млн. 211 њазор сомонї) ба исти-фода дода шуд. Дар шашмоњаи аввали

соли 2013 аз њисоби лоињањои сармоягузорї ва ташкилотњои хориљи 2300 нафар дирек-тор ва омўзгорони мактабњои тањсилоти миёнаи умумии љумњурї ба маблаѓи 400 њазор доллари ИМА аз курсњои так-мили ихтисос гузаронида шуд.Бо розигии Њукумати

Љумњурии Тољикистон ва тибќи Љадвали баргузории љаласањои Шўро оид ба маорифи назди Кумитаи њамгироии Иттињоди иќтисодии АвруОсиё 20-21 майи соли љорї дар шањри Душанбе маљлиси коршиносон ва Љаласаи 23-юми Шўро оид ба маори-фи назди Кумитаи њамгироии Иттињоди иќтисодии АвруОсиё бо иштироки аъзои Шўро, на-мояндаи Дастгоњи иљроияи Пре-зиденти Љумњурии Тољикистон, коршиносон, намояндагони котиботи Кумитаи њамгироии Иттињоди иќтисодии АвруОсиё ва роњбарияти вазоратњои мао-риф (ва илм)-и кишварњои аъзои Иттињоди иќтисодии АвруОсиё баргузор гардиданд. Рўзњои 25-26 апрели соли 2013

дар шањри Мински Љумњурии Белорус дар заминаи Дониш-кадаи љумњуриявии тањсилоти касбї љаласаи гурўњи кории Шўро оид ба њамкорї дар соњаи маорифи кишварњои аъзои

Иттињоди Давлатњои Мустаќил бо маќсади баррасии лоињаи Дастурамал оид ба коллељи шабакавии касбию техникї ва миёнаи махсуси Иттињоди Давлатњои Мустаќил баргузор гардид. Охири моњи апрели соли

љорї намояндагони 18 муасси-саи тањсилоти олии Федератсии Россия бо маќсади муаррифии донишгоњњои худ, ба роњ мон-дани њамкорињо бо Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон ва муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон ба шањри Душанбе ташриф оварданд. Зимни ин боздид

донишгоњњои мазкур бо Мар-кази барномањои байналмилалї ва як ќатор муассисањои тањсилоти олии касбии шањри Душанбе шартномањо ба имзо расониданд, ки минбаъд барои табодули донишљўёну усто-дон ва ба тањсил фиристодани донишљўёни тољик замина гар-диданд.Аз 30-юми май то 2-юми

июни соли љорї дар шањри Мински Љумњурии Беларус љаласањои навбатии Шўрои сарони њукуматњои Иттињоди Давлатњои Мустаќил ва Шўрои байнидавлатии Иттињоди иќтисодии Авруосиё баргузор гардид, ки дар он вазири мао-рифи Љумњурии Тољикистон иштирок намуда, дар доираи чорабинињои мазкур рўзи 31 майи соли љорї Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Љумњурии Беларус оид ба њамкорї дар соњаи тањсилоти олии касбї ва тањсилоти кас-бии баъд аз муассисаи олии таълимї, ки љињати тањкими њамкорињои дуљониба байни љумњурињои Тољикистону Бела-рус дар соњаи маориф ва осон намудани љараёни људо наму-дани бурсияњои тањсилї барои шањрвандони њар ду кишвар дар зинањои гуногуни тањсилот аз љониби Вазорати маори-фи Љумњурии Тољикистон дар мувофиќа бо Вазорати маорифи Љумњурии Беларус тањия гарди-да буд, ба имзо расид.Дар давраи њисоботї 18

вохўрии расмии вазири маориф бо сафирон ва намояндагони ташкилотњои байналмилалї љињати рушди соњаи маориф баргузор гардид. Бо маќсади густариш ва вусъ-

ат бахшидани доираи њамкорињо бо кишварњои хориљї дар соњаи маориф як ќатор санадњо тањия шуданд. Аз љумла:

- лоињаи Ёддошти тафоњум байни Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон ва Ва-

зорати Федералии маориф, санъат ва фарњанги Љумњурии Австрия;

- лоињаи Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Шоњигарии Белгия оид ба њамкорї дар соњаи мао-риф;

- лоињаи Тафоњумномаи њамкорињои илмию омўзишї байни Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон ва Вазо-рати тањсилоти олии мамлакати Арабистони Саудї;

- пешнињоди Њукумати Љумњурии Лањистон ба хоти-ри идома додани њамкорињои дуљониба дар доираи Барно-маи њамкорї байни Њукумати Љумњурии Лањистон ва Њукумати Љумњурии Тољикистон дар соњаи фарњанг, илм, тањсилоти олї ва маориф барои солњои 2013-2015. Масъалаи барои тањсил

ба муассисањои таълимии кишварњои хориљї фиристода-ни љавонони тољик дар њалли проблемаи бо мутахассисо-ни баландихтисос таъмин на-мудани иќтисодиёти миллии љумњурї наќши муњим мебозад. Дар ин самт диќќати асосї ба он равона карда мешавад, ки шањрвандони љумњурї барои тањсил ба хориљи кишвар асосан аз рўи ихтисосњое фиристода шаванд, ки тайёр намуданашон дар мактабњои олии Љумњурии Тољикистон ѓайриимкон аст ва ё бо шумораи нокифоя тайёр карда мешаванд.Дар доираи созишномаи

њамкорї дар соњаи маориф миё-ни Љумњурии Тољикистон ва Љумњурии халќии Хитой дар соли тањсили 2013-2014 љониби Љумњурии халќии Хитой ба-рои шањрвандони Љумњурии Тољикистон 130 љой људо на-муд. Дар доираи Созишномаи

њамкорї миёни Љумњурии Тољикистон ва Федератсияи Россия барои соли тањсили 2013-2014 ќабули њуљљатњо идо-ма дорад.То имрўз зиёда аз 800 на-

фар довталаб аз озмун гузаш-та, аз њисоби буљаи давлатї барои тањсил дар муассисањои тањсилоти олии касбии ин кишвар соњиби роњхат гарди-данд. Озмуни довталабон ба-рои тањсил дар 16 муассисаи тањсилоти олии касбии Феде-ратсияи Россия дар моњњои июн-июли соли љорї идома дорад.Оѓози соли 2013, аз шумораи

94 нафар довталабон 72 нафар соњиби виза шуда, ба Љумњурии исломии Эрон барои тањсил дар курсњои пешаздонишгоњї фири-стода шуданд. Дар давоми шашмоњаи ав-

вали соли 2013 Муассисаи дав-латии «Маркази миллии тестї» ва рафти татбиќи Лоињаи гран-ти «Барномаи њамкории руш-ди тањсилоти Россия (READ)» корњои зеринро ба анљом расо-нид: Азхудкунии маблаѓњо: аз ав-

вали татбиќи Лоиња то 1 июли соли 2013 њамагї 1 420 751 доллари ИМА, яъне 94,63% аз маблаѓи барои ин давра пешби-нишуда ва дар давоми шаш моњи аввали соли 2013 бошад, 667 722 доллари ИМА, яъне 93,4% аз маблаѓи барои ин давра пешби-нишуда аз худ карда шудааст.Ќисмати асосии корњои дар

ин давраи њисоботї анљомшуда барои омодагї ва гузаронидани

Озмоиши калони 2013 - Низоми имтињонњои марказонидашу-даи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон равона гардида, марњилањои асосии он аз баќайдгирї сар карда, то имтињонњои озмошї ба охир ра-сонида шуданд.Бояд тазаккур дод, ки яке аз

масъалањои асосии ислоњоти соњаи маориф ва дар ин зами-на баланд бардоштани сифати таълиму тарбия ин андешидани силсилаи тадбирњо доир ба сох-тмону барќарорсозї, таъмиру таљдид ва муљањњазгардонии муассисањои таълимї мебошад. Бо маќсади њалли

масъалањои мављуда, тибќи ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон, аз 29.12.12, №753 ба Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон барои сохтмони иншоотњои соњаи маориф ба миќдори 21 млн. сомонї маблаѓ пешбинї шудааст.

Дар доираи маблаѓњои пеш-бинишуда рўйхати сохтмони иншооти дар соли 2013 сохта-шаванда тартиб дода шудааст, ки дар ин рўйхат сохтмони 41 иншоот ва лоињакашии 29 ин-шооти соњаи маориф ворид кар-да шудааст.Мувофиќи наќша соли ра-

вон аз њисоби маблаѓњои му-тамаркази асосии ба Вазора-ти маориф пешбинигардида сохтмони 12 бинои таълимї ва ёрирасон барои 1236 љойи нишаст ва таљдиду тармими бинои 3 мактаб-интернат ва аз њисоби маблаѓњои марњилаи се-юми гранти Фонди каталитикї сохтмони 4 иншоот ва таъми-ру барќарорсозии 7 иншооти соњаи маориф ба истифода су-порида шуд. Аз љумла, бинои Донишкадаи љумњуриявии так-мили ихтиос ва бозомўзии кор-мандони соњаи маориф пурра аз таъмири асосї бароварда шуда, бо таљњизоти зарурии зист ва таълимї муљањњаз гардонида шуд.Вобаста ба супориши Пре-

зиденти Љумњурии Тољикистон оид ба таъмиру азнавсозии мактаб-интернатњо соли равон аз њисоби маблаѓњои мутамар-кази асосї таъмиру тармими мактаб-интернати љумњуриявии низомаш махсуси (полиоме-лит) ноњияи Њисор ва таъми-ру тармими мактаб интернати љумњуриявии кўдакони нобино ва сустбини ноњияи Њисор идо-ма дошта, тибќи наќша иншоо-ти мазкур то моњи сентябри соли љорї аз таъмири асосї баровар-да мешавад.Илова ба ин, корњои

лоињакашии мактаб-интернати ноњияи Ќубодиён ва таъмиру тармими мактаб-интернати ноњияи Шањритус идома дошта, сохтмони иншоот ба наќшаи пешакии соли 2014 ворид карда шудааст.Њамин тавр, дар нимсо-

лаи аввали соли љорї тибќи маълумотњои омории да-страсгардида, дар љумњурї аз њисоби њамаи сарчашмањои маблаѓгузорї 27 бинои мак-таб барои 4515 љойи нишаст ба маблаѓи 19 млн. 200 њазор сомонї сохта ба истифода дода шуд. Инчунин, бинои 9 мак-таб ба маблаѓи 4 млн. 841 њазор сомонї аз таъмири асосї баро-варда шуд.Таъкид бояд сохт, ки

нашрияњои соњавии Вазорати

(Идома аз сањ.4)


НАТИЉАЊОИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НИМАИ АВВАЛИ СОЛИ 2013


маориф низ як ќатор корњои на-заррасро ба анљом расониданд. Њафтаномаи «Омўзгор» дар

нимсолаи аввали соли 2013 26 шумораи њафтаномаро бо сифати ба талабот љавобгў пешнињоди хонандагон кард. Кормандони эљодии

њафтанома дар тарѓибу ташвиќи сиёсати маорифпарваронаи Сар-вари давлат, чорабинињое, ки аз љониби Вазорати маориф ва муассисањои тобеи он гузарони-да шуд, њамаљониба сањм гириф-та, маводи љолибу хонданиро пешнињоди хонандагон гардо-ниданд. Дар ин маврид зиёда аз 30 маводи тањлилї пешнињоди хонандагон гардонида шуд. Кормандони Маркази

љумњуриявии кор бо мактаб-бачагони шоистаи назди Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољикистон дар нимсолаи ав-вали соли 2013 тибќи наќша ба гузаронидани семинарњои дастурдињї дар вилоятњо ва шањру ноњияњо бо омўзгорони мактабњо љињати иштиро-ки хонандагон дар озмуну олимпиадањои минтаќавї, љумњуриявї ва байналмилалї машѓул буданд. Рўзњои 14-15 феврали соли љорї дар макта-би №4-и шањри Кўлоби вилоя-ти Хатлон бори аввал олим-пиадаи номии љумњуриявї аз фанњои физика ба номи Пулод Бобољонов, аз фанни мате-матика ба номи Камолиддин Бойматов, аз фанни забон ва адабиёти тољик ба номи Абуабдуллоњи Рўдакї аз фан-ни таърих ба номи Бобољон Ѓафуров доир карда шуд, ки дар он беш аз 135 нафар хонандагон аз муассисањои тањсилоти миёнаи умумї иш-тирок намуданд. Олимпиада дар сатњи хуби ташкилї бо баргузории шаби назм бо иш-тироки шоирону адибони му-

осир ва роњбарияти Вазорати маориф баргузор ва љамъбаст гардид. Рафти ин олимпиа-да тавассути васоити ахбори омма, љињати таблиѓи хонан-дагони болаёќат намоиш дода шуд.Рузњои 25-26 март дар лит-

сейи №1-и шањри Исфараи ви-лояти Суѓд олимпиадаи номии љумњуриявї аз фанњои химия ва биология доир гардид, ки дар он беш аз 50 нафар хонанда-гони болаёќат иштирок наму-

данд. Ин даври Олимпиада дар сатњи баланд ташкил ва гузаро-нида шуд.Аз 13-19-уми январи соли

2013 дар шањри Алмаатои љумњурии Ќазоќистон олимпи-адаи байналхалќии Жаутиковї аз фанњои физика, математика ва технологияи информатсионї баргузор гардид, ки дар он 28 нафар хонандагони тољик иш-тирок намуданд.Аз ин олимпиада хонандаго-

ни мо сазовори як медали тил-ло, 3 медали нуќра ва 10 медали биринљї гардиданд. Бояд ќайд кард, ки соли 2008 хонандагони тољик аз ин Олимпиада сазово-ри 4 медал (1 нуќра, 3 биринљї), соли 2009 сазовори 9 медал (4 нуќра, 5 биринљї), соли 2010 сазовори 11 медал (4 нуќра ва

7 биринљї), соли 2011 сазовори 13 медал (1 тилло, 4 нуќра ва 8 биринљї) гардида буданд. Соли љорї бошад сазовори 14 медал гардиданд, ки динамикаи афзо-иш дар давоми 5 соли охир 3,5 маротиба зиёд гардидааст.Дар маљмуъ, хонандагони

мо дар давоми нимсолаи аввал аз Олимпиадањои байналхалќї сазовори 31 медал гардиданд, ки нисбати њамин давраи соли 2012 5 адад зиёд аст. Соли аввал аст, ки њамаи

теъдоди зарурии китобњои дарсї дар дохили кишвар чоп мешаванд. Барои зери назо-рат доштани ин љараён Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољикистон тамоми ќуввату имкониятњояшро ба кор бурда истодааст.Барои ба танзим даро-

вардани љараёни муомилоти китобњои дарсї ва љамъоварии маблаѓи иљораи онњо дар тамо-ми шуъбањои маорифи шањру ноњияњои љумњурї барномаи Системаи иттилоотии автома-тикунонии «Иљораи китобњои дарсї» насб карда шуд. Дар на-зар аст, ки барномаи мазкур дар тамоми муассисањои тањсилоти умумї низ насб карда шавад, ки ин як ќадами амалї гардонида-ни ќарори Њукумати Љумњурии

Тољикистон дар бораи таъсиси њукумати электронист.Маркази љумњуриявии тех-

нологияи информатсионї дар нимсолаи аввали соли 2013 дар 57 шањру ноњияњои љумњурї марказњо ва бахшњои хизма-трасониро таъсис дод. Дар моњњои январ-феврали соли равон ба ќарори мушовараи Вазорати маорифи Љумњури Тољикистон иљозатнома (лит-сензия) оид ба ташкил наму-дани курсњои кўтоњмуддати компютерї, забонњои русї - англиси таъсис дода шуд, ки ин марказњо ва бахшњо дар асоси шартнома таъми-ри компютерњои мактабњо ва пайвасти онњо ба шабакаи умумиљањонии интернет ва таќсимоти маводњои электронї, инчунин ба љамъбаст намудани маълумотњои омории барно-маи давлатии компютеркунонї машѓул шуда, кор ва фаъолият намуданд.

Дар 22 шањру ноњияњои љумњурї курсњои кўтоњмуддати компютерї ва забони русї бо љалби 500 нафар шунаван-да ба таълим фаро гирифта соњиби сертификат гардиданд. Марказ дар ноњияњо таъмири компютерњои корношоямро зери назорати ќатъї гирифта, дар ноњияњои Рўдакию Варзоб ва шањри Турсунзода бо тариќи шартнома зиёда аз 523 адад компиютер ва воситањои техни-киро аз таъмир баровард. Дар бораи маводи электронї

ва фиттањои омўзишї марказ зиёда аз 150 номгўйи китобњои дарсиро ба шакли электронї гардонид. Яъне, иљрои бандњои

ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 29 апрели соли 2009, №254 «Дар бораи тасдиќи Барномаи давлатии рушди мао-риф дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2010-2015» дар ин

маврид давра ба давра амалї гашта истодааст.Далелу раќамњои дар

санљиши аудиторї ва барра-сии супоришњои аз тарафи Ва-зорат ба сомон расонидашуда нишон доданд, ки то њол дар муассисањои зерсохторї баъзе норасоињо дар истифодаи ду-руст ва самараноки маблаѓњои људогардидаи буљетї ва маблаѓњои ба дастовардаи ѓайрибуљетї ба назар мерасанд ва шуъбаи аудити дохилиро за-рур аст, ки дар ин робита сифа-ти тањкиќ ва санљишњои пеша-киро баланд бардошта, амнияти иќтисодии тамоми муассисањои зерсохториро таъмин намояд. Њозирини гиромї,Новобаста аз њамаи корњои

б а с о м о н р а с о н и д аш у д а , њоло њам, дар соњаи маориф камбудињо ба назар мерасанд. Боварї дорем, ки бо дастги-рии Президенти Љумњурии Тољикистон, Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон ва Њукумати Љумњурии Тољикистон мушкилоти мављуда давра ба давра њал гардида, ислоњоти соња дар њамаи самтњо ба рушди соња мусоидат хоњад намуд.Дар охир њамин нуктаро

ќайд намуданиам, ки корман-дони соњаи маориф дар оянда низ бо пуштибонї аз сиёса-ти пешгирифтаи Њукумати љумњурї тамоми имконият ва донишу ќобилияти худро ба-рои боз њам ривољ бахшидан ба ислоњоти соња, таъмини сифати тањсилот, баланд бар-доштани сатњи саводи таъ-лимгирандагон дар тамоми зинањои тањсилот ва бад-ин ва-сила таъмин намудани соњањои иљтимоиёту иќтисодиёти миллї бо мутахассисони варзида, ра-вона месозем. Дар ин кор ба шумо муваффаќият ва барори кор мехоњам.


НАТИЉАЊОИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НИМАИ АВВАЛИ СОЛИ 2013(Идома аз сањ.5)

Ман дўсти беморамро бо илтимос боз дар љойхобаш хобондам ва дар пањлўяш амонат нишастам. Пас аз њолу ањволпурсї дўстам гуфт:

- Агар ба аёдати ман намеомадї њам, туро пас аз хориљ шудан аз беморхона меёфтам ва илтимос мекардам, ки дар бораи табибони ин даргоњ, ба вижа, устод Амонов аз номи мани омўзгор дар њафтаномаи «Омўзгор» чанд сатри миннатдорї бинависї…Андаки дигар суњбат кардем, ки яке

марди тануманди босалобат ва хушандо-ме вориди њуљраи беморон шуд. Дўстам бо хурсандї нидо дардод: - Ана, худи устод омаданд! Њамин кас наљотбахши ман Шодї Амонов.Духтур хеле мењрубонона бо њамаи бе-

морони њуљра пурсупос кард, даст ба са-рашон гузошт, тасаллї дод ва њатто, таъ-риф кард, ки «дар сињатшавї фаъоланд». Ман барои љарроњии муваффаќона

гузарониданаш аз номи дўстам ба дух-тур арзи сипос намудам ва хоњиши бо ў суњбати мухтасаре оростан кардам. Дух-тур розї шуд ва маро ба њуљраи кораш даъват намуд.Ман ба ў суоле надодам, њамин тавр

суњбат кардем, озодона, бетакаллуф. Маълумам шуд, ки Шодї Амонов як марди хушсуњбату соњибхирад, забондо-ну хоксору самимї будааст. Ў соли 1972 ДДТТ-ро бо дипломи аъло хатм кардаву дар бемориистони №5-и шањри Душанбе ба сифати духтури љарроњ оѓози фаъоли-ят намудааст. Минбаъд дар вазифањои устоди кафедраи љарроњии ДДТТ ба номи Ибни Сино, сардухтури бемор-хонаи №5-и пойтахт ва мудири шуъбаи эндрољарроњии њамин беморхона кор кардааст. Айни замон духтури љарроњи шуъбаи эндрољарроњии Маркази ил-мии љумњуриявии љарроњии дилу рагњои хунгарди бемористони шањраки тиббии пойтахти мамлакат мебошад.Шодї Амонов имрўз аз табибони

номвару эътирофшудаи кишвар буда, њамасола аз 100 то 150 љарроњии увзњои дохилиро бомуваффаќият анљом мебах-шад. Аз дастони наљотбахши ў бештар беморони гирифтори касалињои љигар, меъда, рўдаи дувоздањангушта… шифо меёбанд.Ин табиби моњир маќоли «Умре бизї,

умре биомўз»-ро шиори зиндагиаш баргузидааст ва дар радифи фаъолияти пурсамари њамарўза пайваста рисола-ву китобњои илмии соњавиро меомўзад, пурмутолиа аст. Бо вуљуди калонсоли-

аш, аз аввалинњо шуда дар љумњурї тавассути бозомўзї ва такми-ли ихтисос усулњои муосири љарроњї та-вассути технологияи компютериро амиќ ва даќиќ биомўхт ва аз аввалинњо шуда дар кишварамон усу-ли эндрољарроњиро татбиќ намуд. Гузаш-та аз ин, дар мавзўи «Истифодаи усули эндрољарроњї дар беморињои ќафаси сина» рисолаи номзадї њимоя кард.Шодї Амонов ифтихор дорад, ки

идомабахши пешаи падар аст. Падараш табиби шикастабанд буд ва дар тамоми водии Зарафшон шуњрат дошт. Хушо, ки фарзандони Шодї Амонов низ идо-мабахши пешаи сулолавї гардиданд; аз 8 фарзанди ў 5 нафарашон њоло пешаи табибї доранд, 3 нафарашон филолог – забоншиносанд. Чанде аз шогирдони устод низ табибони соњибистеъдоду вар-зидаанд. Яке аз онњо – Фатњулло Боќиев ба наздикї рисолаи номзадї њимоя хоњад кард.

- Яќин, шумо дар бораи бемории дўстатон Ислом Шоев донистан мехоњед, - гуфт зимни суњбат духтури хирадманд ва идомаи сухан кард: - Дўстатон як навъ «анъана»-и тољиконаро «риоя» кар-да, пас аз хеле шиддат ёфтану ба ќавле, куњна шудани дард ба мо мурољиат кар-

даанд. Дигаронро-ку, то љое фањмидан мумкин, вале омўзгорон, ки ашхоси басо маърифатманданд, чаро чунин ме-кунанд, намедонам! Дўстатон ба дарди санги талхадон ва панкратити шадид

мубтало шудаанд. Бо усули эндоскопї таъљилан љарроњї гузаронидем, ки якуним соат давом карду бомуваффаќият анљом ёфт. Худо хоњад, як-ду њафта пас комилан шифо меё-банду ба кори таълиму тарбия бармегарданд.Шодї Амонов њазломез

иброз дошт: - Дар њавои нигоштањои шумо – рўзноманигорон гўем, ин туњфаи шоистаи мо мешавад ба соли нави тањсил.Табиби њозиќ ва варзида ба

ањли таълиму тарбия эътиќоду эњтироми самимї дорад, дар бораи онњо бо мењри беандоза сухан мегўяд. Худ њам аз номи пуршарафи омўзгор бархурдорї дорад; чањоряк аср (25 сол) дар ДДТТ ба номи Ибни Сино ба донишљўён – духту-рони оянда дарс гуфтааст.

…Суњбати мо беш аз як соат идома ёфт. Ман аз њузури устод Шодї Амонов бо як љањон таассуроти хушу гуворо бе-рун шудам. Њангоми хайрухуш хоњиши дўсти омўзгорамро ба ёд оварда, бори дигар дасти духтури маъруфро самимо-на фишурдам ва гуфтам:

- Аз минбари њафтаномаи «Омўзгор» аз номи њамаи омўзгороне, ки дастони наљотбахши шумо шифояшон бахши-дааст, бароятон арзи сипос менамоям. Њамеша саодатманду сарбаланд бимо-нед.

М.АБДУРАУФ,«Омўзгор»

АРЗИ СИПОС НАЉОТБАХШ

Ман дўсти беморамро бо илтимос

гутусутуда

суМмнуДдабаятусно

№ 29 19-уми июли соли 2013 7ОМЎЗГОР АХБОР НИШАСТИ МАТБУОТЇ НИШАСТИ МАТБУОТЇ НИШАСТИ МАТБУОТЇ

ЃОЛИБОНИ ТОЉИК ДАРБАЙНИ 50 ДАВЛАТ

Гирандагони идрори президентии «Дурахшандагон» Бењзод Икромов ва Раљабиён Комрон, донишљўёни соли охири Донишгоњи миллии Ќазоќистон ба номи Ал - Форобї, дар Саммити глобалии модели љавонони давлатњои узви Со-змони Њамкории Исломї (СЊИ) дар байни 50 давлати љањон љойи дуюмро сазовор шуданд. Бењзод Икромов дар суњбати телефонї ба мо иттилоъ дод,

аз 2-юм то 6-уми июл дар шањри Куала-Лумпур, пойтахти Малайзия, Саммити глобалии модели љавонони давлатњои узви СЊИ баргузор гашт. Дар ин њамоиш, ки иштирокдоро-ни он 150 љавон аз 50 давлати љањон буданд, Бењзод Икромов ва Раљабиён Комрон бо дўсти ќазоќистониашон Нурумов Кайдар Тољикистон ва Ќазоќистонро муаррифї карданд. Иштирокдорон дар се сессияе, ки дар доираи саммити маз-кур баргузор гашт, намунаву наќшаи худро дар мавзўи «Чї гуна СЊИ метавонад дар њамдиливу њамбастагии тамоми му-сулмонони љањон мадад расонад?» пешнињод карданд.

«Мо се мавзўи муњимро баррасї кардем: интегратсияи иќтисодии давлатњои узви СЊИ, сатњи иштироки занон дар сиёсат ва аз байн бурдани мушкили муноќишањои байниди-ниву байнимазњабї буд. Дар масъалаи якум, мо дар робита ба сиёсати давлати Тољикистон пешнињодњо кардем. Аз љумла, чї тавр метавон њамкории иќтисодиро байни давлатњои СЊИ пеш бурд ва сайќал дод»- наќл кард Бењзод Икромов. Яке аз роњњои њалли мушкил, ки дар саммити мазкур аз

љониби дастаи Тољикистон ва Ќирѓизистон дар мавриди ишти-роки занон дар сиёсат садо дод, људо кардани грантњои бештар барои даврањои омўзишии занон, љорї кардани миќдори зиёд-тари квотањо барои тањсили онњо дар макотиби олї, гузарони-дани трненингњои тавсеаи дониши сиёсиву иќтисодї ва тавас-сути ВАО ташвиќоти баробарњуќуќии занон буд.

Ситорабонуи СОЊИБНАЗАР,«Омўзгор»

9-уми июли соли љорї фи-лиали Донишгоњи давлатии Москва ба номи Михаил Ва-силевич Ломоносов (ДДМ) ба хатмкардагони нахустини худ дипломи дараљаи бакалаврро супурд.

Алексей Реймерс, сардори филиали мазкур, изњор дошт, ки барои соли аввал теъдоди хатмкунандагон, ки 12 на-фарро ташкил медињанд, он ќадар зиёд њисоб намешавад. «Вале, ба аќидаи банда, бояд на аз пайи миќдор, балки си-фат шуд. Дар асл шумораи до-хилшудагон дар аввал бештар буд, вале ин 12 нафар тавони-станд, новобаста ба мушки-лот бо дониши баланди худ љавобгўи талаботи донишгоњ гарданд. Ѓайр аз ин, љавонон корњои дипломиашонро бо бањои аъло њимоя карданд, ки шахсан боиси ифтихори ман

њам њаст»,- илова кард ў.Яке аз аввалин донишљўён,

Дониёр Сатторов, ки аз рўйи ихтисоси барномасози системавї факултаи риёзии филиали донишгоњи маз-курро хатм кардааст, дар

бораи тањсил дар факултаи фавќуззикр изњор дошт, ки кори сањл нест. Ба аќидаи ў, «донишљўёни оянда бояд мак-табро бо бањои хубу аъло хатм карда, бо омодагии амиќ ба ин даргоњ оянд».Хатмкардаи дигар - Ни-

луфар Љаъфарова мегўяд, ки тањсилро дар Москва идома додан мехоњад. «Дар оянда мехоњам барои Тољикистони азизам хизмат кунам, ки њам техникаву технология, њам иќтисодиёти кишварам рушд ёбад»-,изњори аќида кард ў.

Ситорабонуи СОЊИБНАЗАР,

«Омўзгор»

ИТТИЛОЪАВВАЛИН

ХАТМКАРДАГОНИ ФИЛИАЛ

Дар идомаи суханронии хеш, ки як навъ њисоботи фишурда дар назди рўзноманигоронро мемонд, ректор муњимтарин комёбињои донишгоњро дар да-воми соли тањсили сипаригашта тавзењ бахшида, аз љумла, зикр намуд, ки муњимтарин њаводиси нимаи аввали соли тањсил таљлили бошукўњи 20-солагии Иљлосияи таърихии ХУ1 Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон ва солгарди Истиќлолияти кишвар буд. Ворид гаштани Тољикистон ба Созмони умумиљањонии савдо (СУС) аз љониби ањли Донишгоњи давлатии тиљорати Тољикистон низ гарм пазируфта шуд ва во-баста ба он дар донишгоњ як сил-сила чорабинињо (аз љумла, мизи мудаввар дар мавзўи «Узвияти Тољикистон дар СУС ва наќши он дар рушди иќтисоди миллї) баргузор карда шуданд.Дар давоми соли тањсил неруи

илмии донишгоњ такмил ёфт. Чунончи, агар дар соли тањсили 2011-2012 шумораи устодони соњибунвони таълимгоњ 108 на-фарро ташкил дода бошад, ин раќам дар соли тањсили 2012-

2013 ба 122 нафар расид. Дар ин давра, њамчунин, наздик ба 40 нафар устодони донишгоњ дар дохил ва хориљи кишвар аз курсњои такмили ихтисос гузаш-танд.Заминаи моддию техникии

донишгоњ низ ќавитар гашт. Тамоми дафтару дарсгоњњо дар сатњи баланд ва бо технологияи муосир љињозонида шудаанд. Дар донишгоњ 451 адад компю-тер барои истифодаи донишљўён вогузошта шудааст, ки 367 адади

онњо бо шабакаи Интернет пай-вастанд.Сол то сол раванди автома-

тикунонии љараёни таълим, ки њадафи асосиаш татбиќи пур-раи низоми кредитии тањсилот ва бемамониат ворид гаштан ба фазои ягонаи тањсилоти љањонї аст, вусъати тоза меёбад. Дар мувофиќа бо Вазорати маори-фи љумњурї донишгоњ аз оѓози соли нави тањсил ба татбиќи барномаи автоматикунонидашу-даи тањсилоти фосилавї шурўъ хоњад кард.Ректори донишгоњ, ба вижа,

дар бораи комёбињои донишљўён дар соли тањсили гузашта бо ка-моли ифтихор њарф зад. – Се нафар аз донишљўёни мо дар озмуни фаннии муњассилини мактабњои олї сазовори љойњои аввал гаштанд, - иттилоъ дод ў. – Дар озмуни «Донишљў ва пеш-рафти илму техника» 9 нафар донишљўи мо соњибдиплом шу-данд. Дар як силсила озмунњои илмию маърифатї ва фарњангию варзишии љумњуриявї низ шо-гирдони донишгоњ ба комёбињо

ноил гардиданд.Донишгоњ моњи

июни соли равон аз аккредитатсияи на-вбатии Вазорати маорифи љумњурї б о м у в а ф ф а ќ и я т гузашта, соњиби шањодатнома оид ба идомаи фаъолият ба-рои панљ соли оянда гардид.Дар поёни су-

ханронии хеш М.Шарифов мухта-саран вазифањои асо-

сии ањли донишгоњро дар соли тањсили оянда ташрењ бахшид ва зимнан, рўзноманигоронро ба њамкорию робитаи бештар бо таълимгоњ даъват намуд.Дар ин нишасти матбуотї

доираи васеи рўзноманигорони воситањои ахбори оммаи пойтахт иштирок доштанд ва дар идомаи нишаст аз ректори донишгоњ ва дигар ашхоси масъул ба як силсила суолњои хеш посухњои сањењу пурдалел дарёфтанд.

А.МУРОДЇ, «Омўзгор»

КОМЁБЇ НЕРУИ ТАЊРИКБАХШ АСТ

Дар идомаи суханронии хеш,

2и4дкт

дТсмДтв

Чунон ки муовини раиси Ку-мита оид ба корњои дини назди Њукумати Љумњурии Тољикистон Мавлон Мухторов дар ниша-сти матбуотї гуфт, дар њоли њозир дар маќомоти ваколатдо-ри давлатї оид ба дин як мар-кази исломї, 45 масљиди љомеи марказї, 362 масљиди љомеъ, 3493 масљиди панљваќта, 6 мадрасаи мутавассита, 74 иттињодияи ди-нии ѓайриисломї – дар маљмўъ 3983 иттињодияи динї ба ќайд ги-рифта шудааст ва онњо фаъолият доранд. Њамчунин, афзуд ў, дар давраи њисоботї 47 иттињодияи динї ба ќайд гирифта шудаанд, ки аз онњо 3 адад масљиди љомеи марказї, 5 адад масљиди љомеъ ва 41 адад масљиди панљваќта ме-бошанд.

Дар баробари ин, гуфт М. Мухторов, кумита дар давраи њисоботї 8 маротиба бо кор-мандони маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатї, маќомоти њифзи њуќуќ, имом-хатибону имомони масљидњои панљваќтаи шањри Роѓун, ноњияњои Файзободу Нуробод, Рашту Тољикобод, Љиргатолу Тавилдара беш аз 48 суњбату вохўрињо гузарондааст. Рўзноманигорон аз таќдири

донишљўён-шањрвандони љумњу-риамон, ки дар хориљи кишвар тањсил мекарданд, пурсон гарди-данд. Маълум шуд, ки аз 2831 на-фар 2629 нафари онњо ба Ватан баргардонда шудаанд. Кумита аз таќдири 202 нафари дигар бепар-во нест ва онњо низ дар мавриди

мувофиќ њатман баргардонда ме-шаванд. Онњое, ки баргаштаанд, аз рўйи хоњишашон ба макотиби дигари олии кишвар фаро гириф-та шудаанд. М.Мухторов љињати дар сатњи

баланд ба роњ мондани ташкил ва баргузории маросими њаљи имсола гузориш дод. Тибќи барнома имсол беш аз 6 њазор нафар ба мавсими њаљ сафарбар мегарданд. Тарафи Арабистони Саъудї бо сабаби таъмири баъзе аз мавзеи Каъба теъдоди зоирин-ро 20 фоиз кам намудааст. Танњо пас аз баргаштани намояндагони Кумита аз Арабистони Саъудї миќдори зиёраткунандагон аниќ хоњад шуд.

Њотами ЊОМИД,«Омўзгор»

Дар Донишкадаи молия ва иќтисоди Тољикистон айни замон 364 нафар устодон ба таълиму тадрис машѓуланд, ки дар байни онњо 20 нафар дорои ун-вони доктори илм ва 97 нафар номзади илм њастанд. Теъдоди донишљўён 6102 нафар буда, 48 нафар тибќи квотаи Президентї тањсил менамоянд. Дар ин хусус ректори донишкадаи мазкур Рањматулло Мирбобоев ба рўзноманигорон зимни нишасти матбуотї њисобот дод. Номбурда гуфт, ки вобаста ба талабот дар бозори мењнати дохилї ва љањонї ќабули довталабон дар соли нави тањсил се ихтисо-си нави замонавї аз рўйи дараљаи академии бака-лавр: њуќуќи андозу бонкї, таъминоти иќтисодии фаъолияти гумрукї ва информатикаи иќтисодї ва њамчунин, панљ ихтисос аз рўйи дараљаи академии магистр: бањисобгирии муњосибї, тањлил ва аудит, технология ва низоми иттилоотї дар иќтисодиёт, менељмент, њуќуќи иќтисодї, молия ва ќарз ба роњ монда шудааст. Р. Мирбобоев ќайд намуд, ки дар семестри ним-

сола дар маљмуъ 515 нафар хориљ карда шуданд. Чу-нон ки ректор гуфт, сабаби чунин тасмимгирињои маъмурият ба азхуд накардани барномањо, дарс-шикании бесабаб, итоат накардани тартиботи дохилии таълимгоњ, пардохт накардани маблаѓи

тањсил аз тарафи хориљшудањо мебошад. Минбаъд имтињонсупорї ба тарзи нав су-

рат мегирад. Барои таљриба имсол 2 факултет имтињонотро бо истифода аз компютер супори-данд, ки натиљаи нек дод. Тибќи иттилои ректор аз соли 2012 шуруъ карда

донишкада ба низоми кредитии тањсилот гузашта-аст. Дар оянда низ тамоми макотиби олии кишва-рамон бо њамин роњ фаъолият хоњанд кард. Дар донишкада ба омўхтани забони тољикї

ањамияти хоса дода мешавад. Таълим бо ду забон – тољикї ва русист.Р. Мирбобоев ба суоли мухбири њафтаномаи

«Омўзгор» дар бораи он, ки оё хориљ шудани донишљўёни тавассути шартнома тањсилкунанда ба буљаи донишкада зарар намеорад, гуфт, ки маќсади мо тайёр кардани кадрњои баландихти-соси љавобгў ба меъёрњои љањонї мебошад. Аз ин рў, дар сурати ба дарсњо иштирок накардани шо-гирдон мо чї тавр ба ин њадаф ноил мегардем? Ба сифати тањсилот њамеша диќќати љиддї медињем. Рўзноманигорон ба саволњои дигари вобаста ба

таълиму тарбия посухњои мушаххас гирифтанд.Њотами ЊОМИД,

«Омўзгор»

Р.МИРБОБОЕВ: «515 НАФАРРО ХОРИЉ КАРДЕМ»

202 НАФАРИ ДИГАР НИЗ БАРГАРДОНДА МЕШАВАНД

№ 29 19-уми июли соли 20138 ОМЎЗГОР НИЗОМ МУСОЊИБА

-Устод, чанде пеш бо ќарори Њукумати љумњурї филиали Донишгоњи аграрии Тољикистон ба номи Шириншоњ Шоњтемур дар ноњияи Данѓара ба Донишгоњи давлатии Данѓара табдили ном кард ва шумо аввалин ректори он таъин гардидед. Мехостем дар бораи зарурати таъсиси ин муас-сиса ва фаъолияти минбаъдаи он чанд сухан иброз намоед.

-Бале, Донишгоњи давлатии Данѓара бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 2-юми майи соли 2013 дар пояи филиали Донишгоњи аграрии Тољикистон ба номи Шириншоњ Шоњтемур дар ноњияи Данѓара таъсис ёфт. Албатта, аз рўи њадаф ва вазифањо донишгоњ куллан аз фи-лиали собиќ фарќ мекунад. Фи-лиали ДАТ дар Данѓара зиёда аз 7 сол фаъолият намуд ва дар он аз рўи 14 ихтисос дар 4 факултет ба донишљўён таълим дода мешуд. Имрўз низ дар донишгоњ 4 факул-тет- муњандисї, агротехнологї, иќтисодї ва факултети забонњои хориљї фаъолият мекунад.Агар дурусттар назар ан-

дозем, ин тадбир аз љониби Њукумати ЉТ амали хубест. Ак-сар ваќт донишљўёни фаъоле, ки бо дипломњои аъло донишгоњро хатм мекунанд, бо сабабњои гу-ногун имкони дар донишгоњњои марказ кору фаъолият карданро надоранд. Чизи дигарро бояд ќайд кунам,

ки Донишгоњи давлатии Данѓара танњо барои шањру навоњии гир-ду атроф-Данѓара, Кўлоб, Муъ-минобод ё худ, вилояти Хатлон кушода нашудааст, балки барои тамоми љумњурист ва довтала-бон тибќи супориши бевоситаи Президенти кишвар аз тамоми гўшаю канори кишвар метаво-нанд ба ин муассиса дохил ша-

ванд. Онњо бо хобгоњи замонавї таъмин мегарданд. Имрўз сох-тмони бинои нави донишгоњ идо-ма дорад, ки соли оянда мавриди истифода ќарор мегирад ва таъ-лим дар бинои нав, ки муљањњаз бо технологияи навин аст, сурат мегирад. Дар бинои нав назо-рат пурра ба низоми электронї сурат мегирад. Њамчунин, авва-лин шартномаи њамкорї байни Донишгоњи миллии Тољикистон ва Донишгоњи давлатии Данѓара баста шуд. Бо Донишгоњи тех-нологии Тољикистон низ рўзњои наздик шартнома баста хоњад шуд. Имрўз таљрибаи љањонї ни-шон медињад, ки як муассиса дар алоњидагї наметавонад мутобиќ ба талаботи љањон дастовардњои илмиро соњиб шавад. Аз њамин

нуќтаи назар, имрўз замони он фаро расидааст, ки чунин марказњо дар сарзамини мо низ таъсис дода шаванд. Агар ба таърихи кишвар назар андозем, марказњои илмиву фарњангї на танњо дар Самарќанду Бухоро, балки дар Табрезу Њамадон, Ху-росону Исфањон низ фаъолият мекарданд.Мавзўъњои тањќиќоти илмї

низ таѓйир ёфта, вобаста ба муш-килоту проблемањои дар минтаќа љойдошта анљом дода мешаванд. Умед ва боварии комил дорем, ки донишгоњи навтаъсис дар оянда яке аз марказњои бузурги илмию таълимї хоњад шуд.

-Табиист, ки њама гуна дасто-вард аз наќшаи хуб тарњрезишуда

вобастагї дорад. Аз ин љињат, чї наќшањое шумо дар назар доред?

- Албатта дар раёсати нав кормандони зиёд фаъолият на-мекунанд, зеро назорат пурра электронї аст ва њатто, танњо як нафар метавонад шурўъ аз дарси аудиторї то нуќтаи охи-рин фаъолиятро назорат кунад. Миќдори назоратчиён бояд минималї бошад. Яъне, тавас-сути таљњизоти љойдошта рек-тори донишгоњ метавонад тамо-ми синфхонаро назорат кунад, аз љараёни дарс бохабар бошад, мувофиќати дарси омўзгорро бо барномаи таълимї санљад ва аз фаъолияти омўзгор натиљагирї кунад. Яъне, самаранок истифо-да бурдани низоми таълим ба роњ монда мешавад…

-Устод, мехостем самтњои асосии фаъолияти донишгоњи то-затаъсисро тавзењ бубахшед.

- Бояд гуфт, ки ДДД дар оян-да танњо маркази таълимї не, балки маркази бузурги илмї низ мешавад. Аллакай мо дар кушодани парки технологї, таъ-сиси рўзномаву маљаллаи илмї, матбаа ва дигар сохторњое, ки ба донишгоњњои пешќадам хос аст, дастуру супоришњо додем ва гурўњњои корї дар алоњидагї кор бурда истодаанд. Донишгоњ за-мин дорад ва мо бо соњибкорон суњбат оростем, ки онњо низ ба-рои дастгирии донишгоњ омода-анд. Дар самти њамкорињо бо

дигар кишварњо низ ният до-рем ду шакли таълим-ду наму-ди дарсро ба роњ монем. Яке дарси фосилавї, ки метавонем бо дигар донишгоњњои дохилї ва хориљї мустаќим ба роњ монем ва тарзи дуюм бевоси-та даъват намудани устодони шинохтаи донишгоњњои дигар кишварњо мебошад. Дар аксари донишгоњњо такрори ихтисосњо ба назар мерасад, аммо мо ихтисосњоеро таъсис медињем,

ки дар љањон талабот ба онњо зиёд аст. Масалан, ихтисосњои њуќуќи байналмилалї, кри-миналистика, экология, дору-шиносї, ки љомеаи љањонї ба он талабот дорад. Бо мурури замон ихтисосњои омўзгорї низ таъсис дода мешаванд. Зеро ин минтаќа бояд бо омўзгорони баландих-тисос таъмин карда шавад.

-Устод, донишгоњ дар замоне таъсис ёфт, ки дар муассисањои олї давраи масъулиятбори ќабули довталабон оѓоз ёфтааст. Та-биист, ки дар соли аввали ќабул бештар ба теъдод ањамият дада мешавад, на ба сифат...

- Њоло мо дар мадди аввал бояд донишгоњро муррифї ку-нем. Чизи дигарро бояд бигўям, ки ваќте дар бозор интихоб набо-шад, дар бораи сифат сухан кар-дан мушкил аст. Аммо таљрибаи талх нишон медињад, ки дар ак-

сари донишгоњу донишкадањо раќобат њам бошад, раќобати со-лим, раќобати илмї нест. Бояд чизи дигарро гуфт, ки

имтињони ќабул тестї аст ва зиёд њолатњое шудаанд, ки шахсони тасодуфї низ холи заруриро ба даст овардаанд. Аз ин рў, на-метавон гуфт, ки имсол танњо донишљўёни лаёќатманд ќабул карда мешаванд, аммо солњои баъдї, агар аз рўи виљдон корро ба роњ монем, сифат ба андозае боло мегирад, ки худи донишљў ду роњро интихоб мекунад: ё мехонад ё донишгоњро тарк ме-кунад. Дар ваќти тањсил наме-гузорем, ки донишљўи бесавод панљ сол дар донишгоњ тањсил кунаду соњиби диплом гардад. Дар ин масъала, пурра кафолат дода метавонам, ки донишгоњро баъди панљ сол донишљўёне хатм мекунанд, ки дар бозори мењнат раќобат карда тавонанд ва соњиби донишу маълумот ва ихтисос бошанд.

Мусоњиб ЭњсониХУШБАХТ,

«Омўзгор»

М.КАРИМОВ:

ДОНИШГОЊРО МУАРРИФЇ БОЯД КАРД

Бинои нави ДДД, ки сентябри соли 2014 ба истифода дода мешавад.

ЭЪЛОН ЭЪЛОН

ФАРОЃАТ

188 НАФАР СОЊИБИ ДИПЛОМИ АЪЛО

ГАРДИДАНДДар толори Донишгоњи давлатии

Хуљанд ба номи академик Бобољон Fафуров маросими супоридани дипломњои аъло ба хатмкунандагони болаёќат баргу-зор гардид. Ректори донишгоњ Fафурљон Усмонов чорабиниро ифтитоњ бахшида, мењмонон, волидайн ва хатмкунандагонро ба ин даргоњи илму маърифат хайрамаќдам гуфт. Муовини аввали раиси вилояти Суѓд Љумъабой Сангинов хатмкунандагонро ба муносибати анљоми бобарори соли тањсил ва сазовор гаштан ба дипломњои аъло та-брик намуд. Алидод Расулов, сардори шуъбаи мактабњои олї ва баъдидипломии Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон, аз хатмкунандагон даъват ба амал овард, ки чун мутахассисони соњибтаљриба барои ободию шукуфоии Ватани азизамон хид-мат намоянд. Гирандаи идрорпулии раи-си вилояти Суѓд, хатмкунандаи факултаи забонњои хориљї Моњрухсор Охунљонова аз номи хатмкунандагон ба раёсат ва кулли устодони донишгоњ арзи сипос намуд. Имсол 188 нафар донишљўён донишгоњро

бо дипломи аъло хатм карданд, ки 7,8%-и хатмкунандагонро ташкил медињад. Дар шуъбаи рўзона 180 ва шуъбаи ѓоибона 8 нафар соњиби дипломи аъло гаштанд. Аз шумораи умумии хатмкардагон 280 нафар ба дараљаи мутахассис ва 2130 нафар ба дараљаи бакалавр хатм намуданд.

Нуъмон РАЉАБЗОД, «Омўзгор»

ЊАМОИШВазорати маорифи Љумњурии Тољикистон дар заминаи

коллељи информатика ва техникаи компютерии шањри Ду-шанбе ќабули њуљљатњои довталабонро (хатмкунандагони синфи 9 ва 11) ба коллељњои саноат, иќтисодї-саноатї, ди-зайн ва хизматрасонии шањри Томски Федератсияи Россия аз рўи 32 ихтисос эълон менамояд.Ќабули њуљљатњо то 30 июли соли 2013 дар суроѓаи

шањри Душанбе, кўчаи Борбад 48/1 идома меёбад. Барои маълумоти иловагї метавонед бателефони 93-721-99-33 мурољиат намоед.

«ПАРВОЗ» ФАЪОЛ АСТБарои фароѓати босамари мактабиён дар истироњатгоњи

беруназшањрии «Парвоз»-и шуъбаи маорифи шањри Хуљанд њама шароит фароњам оварда шудааст. Истироњатгоњ дар басти якум фаъолияташро оѓоз

намуд ва ба он 157 нафар хонандагони ятиму бепа-растор ва душвортарбия љалб карда шуданд. Дар басти дуюм низ 150 нафар ва дар басти сеюм 100 на-фар хонанда фаро гирифта мешаванд. Хонандагон дар ваќти истироњат бо хондани китобњои бадеї, кор бо компютерњо, омўзиши забонњои англисї ва русї, бозињои интерактивии тарбиявї ва варзишї машѓуланд. Њамчунин, дар назди 27 мактаби шањр фароѓатгоњњои

наздимактабї ба фаъолият шуруъ намуданд, ки теъдоди истироњаткунандагон дар басти якум 930 нафарро ташкил медињад. Дар ин истироњатгоњњо чорабинињои гуногуни фароѓатию тарбиявї, озмунњо, вохўрї ва сайру саёњат ба љойњои таърихиву табиати зебоманзари диёр ба роњ монда шудааст.

Нуъмон РАЉАБЗОД

№ 29 19-уми июли соли 2013 9ОМЎЗГОР НИГАРОНЇ ДАЪВАТ

Инъикоси ин раванд дар матбуот, ба хусус, нашрияњои соњавї љилои нав гирифт. Барои мисол, агар дар дањсолаи авва-ли давраи истиќлол маљаллаи «Маърифати омўзгор» соле 6 маротиба ба табъ мерасид, дар дањсолаи дуюм чун пештара њар моњ рўи нашрро дида тавонист. Дар ин миён маљалла аз нигоњи шаклу ороиш ва мазмуну муњтаво њам рушд кард, њаљман калон шуд ва доираи хонанда-гонашро, бо дастгирии Вазо-рати маориф васеъ гардонида тавонист. Соле пеш маљалла бо як ќатор сабабњои айниву зењнї дучори буњрони сахт гардида буд. Масалан, тўли 5 моњ кор-мандони мо маош гирифта, 6 шумораи маљалларо дар ваќташ ба табъ расонида натавонистем. Басе дарднок аст, ки иддае аз масъулони соња дар мањалњо нашрияњои соњаро намеши-нохтаанд. Хусусан, маљаллаи «Маърифати омўзгор» («Мак-таби советї»-и номдор)-ро, ки аввалин нашрияи педагогист, бо маљаллањои дигар омехта карда, аз дарки зарурати фаъо-лияти он канора љустан, воќеан, боиси нигаронист. Дар њоле ки фаъолияти маљалла аз њисоби буља маблаѓгузорї намешавад, бартараф намудани њама гуна

монеањо танњо ба љараёни обу-на дар муассисањои таълимии кишвар вобастагї дораду ха-лос. Вазири маорифи љумњурї Нуриддин Саидов ба мушкили мо расидагї карда, ба тамоми сардорони раёсату мудирони шуъбањои маориф дастур до-данд, ки барои аз мушкилї рањо ёфтан низоми ташкили обунаро дуруст роњандозї намоянд. Дар натиља имсол љараёни обуна ба маљалла нисбат ба соли гузашта хеле хуб гашта, теъдоди обуна-чиён афзудааст. Соли гузашта дар маљмўъ теъдоди обуначиён аз 1800 нагузашта буд, имсол то њамин давра ин теъдод ба 4100 расид. Бо вуљуди ин, то њанўз иљрои наќшаи обуна (11340) ба субут нарасидааст. Дар муќоиса ба бисёр шањру

ноњияњо ваќте мо ба вазъи обу-на назар мекунем, таваљљуњи маорифчиёни як ќатор шањру ноњияњоро ба маљалла мушоњида мекунем. Масалан, баъзе шањру навоњї, агарчи наќшаро ба су-бут нарасонида бошанд њам, то андозае тавонистанд, дар ин кор сањмгузорї намоянд. Аз ин љињат мо ба масъулони раёсату шуъбањои маорифи шањри Ду-шанбе- 315, Хуљанд – 235- (99-то зиёд), Ѓончї-120, Љаббор Расулов-99, Исфара - 135, Панљакент -181, Истаравшан-100, Б. Ѓафуров-117 Кўлоб-87, Данѓара -107, Љалолиддин Румї-180, Нуробод -125, Восеъ-145, Њамадонї-117, Фархор-100, Абдурањмони Љомї-91, Шўрообод-71, Темурмалик-96, Ванљ -90, Турсунзода -113, Рўдакї -239 ва ањли маорифи ин шањру ноњияњо миннатдорї баён менамоем. (Офарин!)Ташвишовар муносиба-

ти шуъбањои маорифи шањру ноњияњои Тавилдара, Варзоб

(2-нусхаї), Тољикобод (15), Истиќлол (11), Чкалов (10), Зафаробод (22), Ќайроќќум (29), Кўњистони Масчоњ (18), Масчоњ (24), Ёвон (40), Ќубодиён (8), Муъминобод (12) аст, ки дар иљрои наќшаи обу-на љиддият нишон дода ната-вонистаанд. (Дар маљмўъ, ѓайр аз шањри Хуљанд касеро дар ин маврид ба марра расида њисоб карда наметавонем). Њолати аз ин бадтар дар шањру ноњияњои Хуросон, Вахш, Шањритус, Балљувон ба чашм мерасад, ки умуман, ягон нусха обуна на-шудаанд. Тааљљубовар муносибати

муассисањои ибтидої, миёна ва олии касбист, ки бо вуљуди мактуби Вазорати маориф то имрўз ба ин масъала бепарвої зоњир мекунанд. Айни њол мо дар ин хусус иттилои аниќ дода наметавонем, зеро маълумоти аниќро то њол почтаи шањри Душанбе (инчунин, ќисман почтаи вилояти Суѓд) ба мо пешнињод накардаанд. Дар њамин њол Донишгоњи давлатии омўзгории Тољикистон ба номи

С.Айнї, Донишкадаи давлатии забонњои Тољикистон ба номи С.Улуѓзода 1, Донишгоњи дав-латии тиљорати Тољикистон ва Донишгоњи аграрии Тољикистон 8-нусхаї обуна шудаанд. Аз муассисањои ибтидої ва миё-наи касбї бошад, ба истиснои омўзишгоњњои касбї-техникии №28 (1), №30 ва 66 (2), коллељи омўзгорї (4) маълумоти даќиќ дар даст надорем.Ёдрас мешавем, ки барои

мо то њол бозмондањо аз муш-килоти иќтисодї аз солњои гу-зашта монеа эљод мекунанд. Мо дар натиљаи суњбатњои чандкаратаи телефониву рўёрў бо масъулини кор дар шуъбањои маорифи шањру ноњияњо муайян кардем, ки то њанўз ќисме аз маблаѓњои мо ба суратњисоби маљалла ворид на-шудааст. Барои мисол, аз 2784 сомонии обуначиёни ноњияи Вахш њамагї ба суратњисоби маљалла 1000 сомонї интиќол гардидааст, 3840 сомонї (40 нусха)-и муштариёни ноњияи Айнї дар дасти роњбарияти шуъбаи маориф, 2400 сомонии обуначиёни ноњияи Восеъ (25 нусха) дар дасти як корманди раёсати маорифи вилояти Хат-лон, 864 сомонии обуначиёни ноњияи Темурмалик (9 нус-ха) дар дасти масъули обунаи ноњия, 2800 сомонии обуначиё-ни шањри Душанбе (29 нусха), маблаѓи обуначиёни ноњияњои Шањристон (22), Истиќлол (14), Истаравшан (60), Спита-мен (17), Зафаробод (20), Чка-лов (9), Шуѓнон (24), Рўшон (23) дар дасти почтањои мањал, вилоят ё љумњурї ќарор дошта, гумон меравад, баргардонида-ни онњо дар гўшаи хаёли њељ кадоме нест. Ба ин тариќ, 27576 сомонии мо дар дасти дига-

рон монда, аз ин миќдор 8888 сомониро аз дасти шахсони алоњида ва 18688 сомониро аз почта гирифта натавонистем. (Ёдовар мешавем, ки чунин муносибат дар солњои ќаблї ва дар маљаллањои дигар њам ба чашм мерасад). Ба њар сурат, бењтарин да-

стоварди мо дар соли гузашта маќоми байналмилалиро соњиб шудани маљалла (ISBN) ва таш-кили нисбатан хуби маъракаи обуна барои соли 2013 буд. Инак, мо боз дар арафаи

маъракаи обуна ќарор дорем. Дуруст аст, ки идораи маљалла бо як ќатор сабабњо, ба хусус, набудани шароити мусоиди корї имсол дар амалигардо-нии њама наќшањои худ, аз љумла, ташкили мизњои мудав-вар, мубоњисаву мусоњибањо (ба таври дилхоњ) имкон на-ёфтааст. Вале ният дорем, дар оянда, бо назардошти ин маънї ва љалби мутахассисони соња, дар бењтар гардонидани мундариљаи маљалла аз масои-ли марбут ба соњаи маориф ва ислоњоти он пайгирї намоем. Итминон дорем, ки шуъбањои маорифи шањру ноњияњо, роњбарони муассисањои тањсилоти томактабї, миёнаи умумї, тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї, муассисањои тањсилоти олии касбї, умуман, кулли алоќамандони соња дар љалби алоќамандони маљалла кўмаки хешро дареѓ намедо-ранд. Зеро нашри босифату пурмазмуни маљалла танњо бо дастгирии шумо, танњо барои шумо ва танњо ба хотири руш-ди фаъолияти шумост!

Саида НАБИЕВА,сармуњаррири маљаллаи “Маърифати омўзгор”

БА МАЉАЛЛА БО ЧАШМИ КАМ МАНГАРЕД!Хулоса аз вазъи љараёни обуна ба маљаллаи «Маърифати омўзгор» ва

муносибати масъулин ба наќшаи обунаи Вазорати маориф

Бахши зиёди ќарору фармон ва дастурњои иддае аз директорону љонишинони макотиб барои фиреби назар, яъне расмиятгароии комил мураттаб гардидаву он њамаро аз ис-тифода набурдан чангу ѓубор зер карда мон-дааст. Дар ваќти сафарњо бо њолатњое њам бархўрд мекардем, ки дар таълимгоње њатто љадвали дарсњо дар девор овехта нашудаа-сту як нусхаи фартуту њарфњояш хирагар-дида рўи мизи дафтари муаллимон парешон мехобад. Дафтари шўрои педагогии бархе аз мактабњои шањру навоњї маълумотномањои якранг ва хушку холиро дарбар гирифта, дар он тањлилњои бавусъату љиддї ва њаллу фасли масоили муњокимашуда ба чашм на-мерасанд ва ё бисёр њам рўякиву сатњї тањия гардидаанд. Аз фориѓболї ва набудани назорати ќотеъонаи рањбарияти мактабњо њуљљатњои омўзгорон, бахусус, рањбарони синф пур аз камбудист. Њангоми санљиши намояндагони Вазорати маориф бо ду чаш-ми сар медидем, ки њуљљатњои сарварони иттињодияњои методї ва рањбарони синфњо аз мавзўъњое тањия гардидаанд, ки љавобгўи равандњои навини таълими муосир набуда, ё сатњї рўи коѓаз омадаанд, ё баѓоят кўњнаву барои пешрафти тадриси имрўзї нозару-

ранд. Дар ќисмати бештари асноди номбур-да ному насаби шахсони масъул, ки иљрои мавзўъ ба дўши онњост, зикр нашудаст, ќайди таърихи рўз вуљуд надорад.Ваќте ноќисињову ѓалатњои забониву

услубии устодонро баён мекунї, бо тањайюр китф дарњам мекашанд, мазмун «ин чизро худам њам намедонам…». Баъдтар њангоми суњбат аён мегардад, ки мавсуф ин њамаро аз дафтари кадом њамкори худ ё аз макта-би њамсоядењ кўчондааст. Камбудии чашм-раси дигар, ки аѓлаб бо он дучор мешавем, ин њамоно беэътиноию бепарвої нисбат ба дафтари умумии синф (журнали синф) аз љониби омўзгорону сарварони мактабњо ба њисоб меравад.Дар баъзе макотиби шањру навоњии мам-

лакат ба бањогузории саводу дониши хонан-дагон рўякї муносибат карда мешавад, беш-тари бањоњо бо хости дили муаллими фаннї, ба шакли тахтаи шоњмот гузошта мешавад, ки ин маризї рўзафзун мавќеи фарогир пай-до мекунад. Дар як ќатор мактабњои дењот мавзўъњои дарси тарбиявї ба таври мунта-зам сабт карда нашудаанд. Дар як ноњияи кўњистон муаллими собиќадор ба иншо аз фанни адабиёт дар синфњои IХ-Х-ХI як бањо гузошта омадааст. Вай зимни суњбат иброз дошт, ки 40 сол боз аз фанни забон ва адабиёти тољик дарс мегўяд, вале на аз сарварони таълимгоњ ва на шуъбаи маориф боре њам ба сифати маслињати методї на-шунидааст, ки ба наќли хаттї ва иншо ду бањо гузошта мешавад. Дар мактаби ноњияи дигар мушоњида кардем, ки якчанд муалли-ми љавон сол нисф шудаасту њанўз як ё ду кори хаттї (диктант) гирифтаанду халос.

Онњо батамом намедонанд ва иттилое њам аз миќдори корњои хаттї аз фанни забон ва адабиёти тољик, математика дар муддати як сол надоранд. Воќеан њам, аз куљо огоњї пайдо кунанд, ваќте дар мактабњо гўшаи «Миќдори корњои хаттї дар давоми сол» умуман вуљуд надорад. Пурсида мешавад: сарвари мактаб ва љонишинони ў ба куљо менигаристанд ва умуман ба чї коре машѓул будаанд, ки амали рўзмарраву љонии худро ба дурустї ва аз рўи виљдон ба анљом нара-сондаанд? Дар баъзе макотиб вазъияти но-хуши дигаре асаби касро хароб мекард. Дар сањифахои охири журнали синфї, ки «Ќайди мулоњизањои директору љонишини мактаб» ном дорад, ќисме аз сарварони мактабњо як љумла њам нанавиштаанд ва сањифањо холї мондааст. Айни њамин бенизомиро ваќти санљиши дафтарњои корию рўзномањо ва парвандњои шахсии хонандагон метавон ба мушоњида гирифт.Хуллас, њоло њам дар иддаи зиёди

таълимгоњњо омўзиш ва тањияи корбур-ди њуљљатњои муњими Њукумат дар соњаи маориф, аз ќабили Ќонун «Дар бораи маориф», ќонунгузории ЉТ, бахусус Ко-декси мењнат, Ќоидањои дохилии тартиби мењнат, амру фармон ва баромадњои бар-номавии Президенти мамлакат, ќарорњои Њукумати Тољикистон, ќарору фармонњои Вазорати маорифи ЉТ, маќомоти идораи маориф, Консепсияи миллии тањсилоти ЉТ, Стандартњои давлатии тањсилот, наќшаю барномањои таълимї, дастуру тавсияњои илмию методї, Низомномаи мактаби тањсилоти умумї ва ѓайраи дигар дар сатњи баланд ва ба таври эљодкорона

ба роњ монда нашудааст, ки аз ин хусус дар љаласањои минтаќавии вазорати маориф пайваста сухан меравад.Нуктаи нигаронкунанда ва бањсбарангези

дигарро наметавон нодида гирифт. Ба њангоми вохўрию боздидњо бархи зиёди мудирони шуъбањои маориф аз он изњори норизоиятї мекунанд, ки маќомоти иљроияи њокимияти мањаллї (љамоатњои дењот, шањраку ноњияњо) њар сари чанд ваќт бањри гузаронидани чорабинию амалњои вижаи кории худ аз нерўи мактабиён ва корман-дони шуъбаи маориф истифода мебаранд. Ба љуз ин њама, љамъомаду љаласањои бешу-мор, ки бештаринашон якранг ва дилбазан мегузаранд, ваќти пурќимати сарварони муассисањои таълимиро бењуда зоеъ меку-нанд. Аз ин сабаб, камбудињои фаровоне, ки дар фаъолияти таълимгоњњо ба чашм мера-санд, натиљаи ба таври зуду ољил расидагї накардани нозирони шуъбањои маориф ба мушкилоту проблемањои омўзгорон мебо-шад. Ибрози маслињатњои педагогї, ёрию кўмаки методї ва санљишу тањлили дарсу машѓулиятњои муаллимон аз вазифањои аввалиндараљаи кормандони шуъбањои мао-риф ба њисоб меравад. Дар иддае аз макотиб сарварони љавоне ба кор шуруъ кардаанд, ки аз љузъиёту омилњои вазифадорї огањии комил надоранд ва ташнаи маслињатњои судманди методию назариявї мебошанд. Аммо, мутаассифона, дар ин самт низ бах-ши зиёди шуъбањои маориф сањлангорию бепарвоиро раво мебинанд.Ваќти он расидааст, ки тамоми камбу-

дию проблемањои мављудаи бахши маориф бознигарї ва роњњои њалли мусбати худро дарёбанд. Зеро ворид шудан ба низоми тањсилоти умумиљањонї дар шароити имрўз заминањои мустањками базавию технологи-ро талаб мекунад. Ваќт бошад, мунтазир на-мешавад.

Шодї РАЉАБЗОД,«Омўзгор»

ХОЉА БОЃ ДОРЇ?-2Њуљљату санаднигорї љиддияти том мехоњад

НАЗОРАТИ ДОХИЛИМАКТАБЇ

Бахшизиёдиќароруфармонвадастурњои

рдмќ

укхсуаб

№ 29 19-уми июли соли 201310 ОМЎЗГОР МУВАФФАЌИЯТ ЉАВОНОНИ МУОСИР

Дар лањни ректор њисси ифтихору мам-нуният эњсос мегардид. Ў зери кафкўбии њозирин ба се нафар шогирди собиќи донишгоњ дипломи Донишгоњи иќтисоду савдои Гомелро супорид ва зимнан, бо мурољиат ба рўзноманигорон изњор намуд: - Месазад, ки чунин љавонони саодатманд ќањрамонони нигоштањои шумо бошанд.

…Андаке дертар аз дигарон аз толори донишгоњ берун шудам. Њама ба њар сў раф-та буданд. Рўи яке аз нишастгоњњои сањни донишгоњ чашмам ба љавоне бархўрд, ки чизеро аз борхалтааш мељуст. Шинохтам; ў аз љумлаи он се љавононе буд, ки чанд лањза пеш ректори донишгоњ дипломашон-ро супорид. Ба назди љавон омада, худро муаррифї кардам ва хоњиш намудам, ки агар ваќт дошта бошад, лањзае чанд суњбат биороем. Розї шуд.

- Лутфан худро ба хонандагони нашрияи мо муаррифї намоед.

- Ман - Абдуалим Њомидов. Солњои 2007-2011 дар Донишгоњи давлатии тиљорати Тољикистон тањсил доштам. Баъди хатми донишгоњ маро барои кор дар маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Фирдавсї (ин љо аз таљрибаомўзї гузаш-та будам) ба сифати ёрдамчии раиси ноњия даъват карданд. Ќабул кардан хостам, вале ректорамон М.Шарифов розї нашуданд. Гуфтанд, ки љои ту худи донишгоњ аст. Пас, дар донишгоњ дар вазифаи сармутахассиси шўъбаи љавонон ба фаъолият пардохтам. Њамчунин, ба чанд гурўњ аз фанни назарияи иќтисод дарс мегуфтам.

- Чї шуд, ки дар Донишгоњи иќтисоду сав-дои Гомел идомаи тањсил намудед?

- Дар оѓози соли тањсили 2012-2013 дар ДДТТ барои идомаи тањсил дар хориља озмун эълон карданд. Ман дар ин озмун

иштирок карда, дар ќатори ду нафари дигар ѓолиб ома-дам. Њамин тавр мо – се на-фар барои тањсил дар зинаи магистратура ба Донишгоњи иќтисоду савдои Гомел (Бе-лорус) омадем. Бисёр хуб истиќболамон гирифтанд. Аз дигар мамлакатњои љањон низ љавонон омада буданд ин љо. Дар ин донишгоњ аз мо боз имтињон гирифтанд: ба тариќи тестию дањонї аз фанни иќтисодиёт.

- Ин љо низ имтињонњоро хуб супоридед?

- Хушбахтона, мо – се на-фар, аз суњбату имтињонот бомуваффаќият гузаштем. Буданд онњое, ки аз суњбат нагузаштанд, масалан, чанд љавони туркманистонї . Иллати асосї надонистани забони русї буд.

- Тањсил дар магистратура чї гуна љараён ёфт?

- Дар Донишгоњи Гомел ба тањсили донишљўён муносибати хеле љиддї до-ранд. Заррае гузашткунї, рўихотирбинї, шиносбозї, тамаъљўї… нест. Омили асосї дониш аст. Устодон њама њалиму мењрубон ва ѓамхоранд, њатто, «њалимона» «2» мемонанд, яъне, бидуни тањдид ва шўру ѓавѓо. Ин њолат кас-ро ба масъулият вомедо-рад. Ба омўзиши фанњои иќтисодї, фалсафа ва технологияи компютерї таваљљуњи бештар зоњир мешавад. Барои тањсил ва низ фароѓат тамоми ша-роит муњайёст. Донишљўи фаъол баробари устоди хуб обрў дорад ин љо. Дар давоми як соли тањсил ман њодисаи њатто соате аз дарс бесабаб ќафо мондани донишљўёнро надидааму нашунидаам. Медонед, њар субњ донишљўён чї ќадар бо иштиёќмандию майли том сўи дарсгоњњо мешитобанд!..

- Имтињоноти хатматон чї гуна баргу-зор гашт?

- Имтињони асосї њимояи рисолаи магистратурї буд. Ман зери роњбарии дотсенти кафедраи иќтисодиёти љањон

Андрей Александрович Ко-лесников дар мавзўи «Та-шаккул ва рушди фаъолияти соњибкории хурду миёна дар Љумњурии Тољикистон дар давраи гузариш ба иќтисоди бозорї» рисолаи илмї на-вишта, бомуваффаќият њимоя намудам.

- Дар ин мавзўъ навиштан дур аз Тољикистон бароятон душвор набуд?

- Ростї, то љое душворї кашидам. Мутаассифона, бисёр корхонаву муассисаву ташкилотњои љумњуриамон дар Интернет сомонањои ху-

дро надоранд, чанде дошта бошанд њам, маълумоти нокифояро дар бар мегирад. Ин њолат на мувофиќ ба хусусиёти замони муосир аст. Ман њангоми љустуљў аз шаба-каи Интернет як сомонаи аврупої ёфтам, ки дар бораи иќтисодиёти кишварњои Осиёи Марказї, аз љумла, Тољикистон маълумо-ти фаровон дошт. Ин сомона хеле мададам намуд. Њамчунин, аз Паёми Президенти Љумњурии Тољикистон, муњтарам Эмомалї Рањмон ба Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон васеъ истифода кардам.

Роњбари рисолаи магистратуриам таъкид намуд, ки ин мавзўъро метавонї то ба сатњи рисолаи номзадї кор кунї…

- Дар Донишгоњи Гомел теъдоди тољикон зиёд аст?

- Мо дар курсу гуруњњои гуногун 18 нафар будем. Дар гурўњи иќтисоди љањонї аз 23 на-фар танњо ман тољик будам. Мутаассифона,

дар байни мо – тољикон ягон нафар духтар набуд, ки ин дар баъзе њолатњо бароямон мушкилї эљод мекард.

- Чї хел «дар баъзе њолатњо?»- Масалан, дар баргузории маъракањои

фарњангї. Аз љумла, чун дар донишгоњ фе-стивали «Дўстии халќњо» баргузор наму-данд, набудани духтарон барои дастаи мо – љавонони тољик мушкилињо пеш овард. Њатто, дар як ќисмати барномаи фестива-лиамон, ки бояд ду љуфт арўсу домодро бо либоси миллї ба сањна мебаровардем, мо маљбур шудем, ки ду духтарро аз миллатњои дигар «иљора» гирем…

- Маъракањои фарњангї дар донишгоњ зиёд баргузор мешуданд?

- Мунтазам. Ва мо- тољикзодањо дар онњо фаъолона, ањлона ширкат меварзидем. Дар њамон фестивали «Дўстии халќњо», ки гуф-там, аз 18 мамлакати дунё донишљўён ширкат варзиданд. Барномаи мо, ки муаррифгари Тољикистон буд, бањои баланд гирифт. Дар фестивал консули Сафорати Тољикистон дар Белорус Анвар Ибодов иштирок доштанд, ки аз ин мо хеле ифтихорманд будем. Мо, њамчунин, дар њафтањои фаннию

фарњангї, љашнвораи Рўзњои забони русї ва фарњанги Белорус, Рўзњои фарњанги миллї, чорабинињои варзишию адабї фаъо-лона ширкат меварзидем. Соњиби љоизањо низ гаштем. Ман њамчун сарвари љамъияти тољикони Донишгоњи Гомел соњиби чан-дин диплому ифтихорнома шудам. Боре мо раиси Иттињоди кооператорони Белорус-ро ба вохўрї даъват карда, бо оши палави тољикї зиёфат додем. Дар ин вохўрї ректо-ри донишгоњ Светлана Лебедева низ ишти-рок дошт. Бояд бигўям, ки ректорамон нис-бат ба мо – тољикон эњтироми зиёд дошт ва зимни њар љамъомад одобу рафтор, санъати баланд ва донишмандиамонро ситоиш ме-кард.

- Муњимтарин бардоште, ки зимни тањсил дар Гомел бароятон њосил шуд?

- Ба ќадри ваќт расидан, аз он пурса-мар истифода бурдан. Дар Донишгоњи Гомел ман њељ гоњ донишљўи бењудагарду фориѓболеро надидаам. Њама пас аз анљоми дарсњо ба мањфилњои гуногун омада, ба идо-маи омўзишу тамрин машѓул мешаванд, ба китобхона мераванд, њама дар даст њамеша китоб, ќаламу дафтар, планшет доранд. Устодонамон ба мо такрор ба такрор ме-гуфтанд: «Хушбахтии њар кас аз он вобаста аст, ки ваќтро чї гуна истифода мебарад…»

- Абдуалим, акнун ба чї кор машѓул хоњед шуд?

- Њамон кори оѓозкардаамонро идома мебахшам: ман омўзгори донишгоњи ази-зи хешам, омўзгори Донишгоњи давлатии тиљорати Тољикистон!

Мусоњиб А.МУРОДЇ,«Омўзгор»

МО ТОЉИКИСТОНРОМУАРРИФЇ МЕКАРДЕМ!

Дар лањни ректор њисси ифтихору мам-

иддфмилиАнимбф

х

Мусоњибаи мо бо директори ин муассиса Мўъмин Раљабов ва муди-ри хонаи методии литсей, омўзгори дараљаи олї Худойдод Наботов пе-ромуни имрўзу ояндаи литсей сурат гирифт. Замони дар литсей будани мо аз ёздањ гурўњи таълимї 4 гурўњ дар машѓулиятњо буданду 7 гурўњи дигар дар таљрибаи истењсолї дар муассисањои давлатию хусусї ва соњибкорї. Айни замон дар лит-сейи мазкур 186 нафар хонанда аз рўи касбњои фермер-соњибкор, тракторчї, мошинисти истењсолоти кишоварзї, ронандаи автомобил ва дўзандагї тањсил намуда, аз ин шумо-ра 61 нафарашонро духтарон ташкил медињанд. Имсол литсейро 79 нафар љавонписарону духтарон хатм меку-нанд.Литсей соњиби 2 трактори тамѓаи

МТЗ-82-1, комбайни ѓалладарави голландї, асбобњои кафшергарї, беш аз 10 номгўй мошинњои њозиразамон, парки таълимию таљрибавї бо ин имконият фароњам гардид, ки

машѓулиятњо бо методикаи навтарин, тањияи модулњо, таълими коркарди дастурњои таълимї-методї вобаста ба шароити минтаќа васеъ ба роњ монда шаванд.Маъмурияти таълимгоњ бо маќсади

таъмин намудани сифати тањсилот, ѓанигардонии китобхона бо адабиёти мавриди ниёзи хонандагон, дискњои таълимї, дарсњои иловагї бо шогир-дони сустхон тадбирњои муњим меан-дешад. Њар се моњ мониторинг гуза-ронида шуда, натиљааш дар шўрои муњандисию омўзгорї муњокима гар-дида, барои бартарафсозии камбудињо тадбирњо андешида мешаванд. Дар асоси Консепсияи миллии тарбия чорабинињои њадафманд ба роњ мон-да мешаванд, њайати муњандисию омўзгории муассиса дастљамъона иш-тирок менамояд.

- Маъмурияти литсей ният дорад, ки дар соли тањсили нав тарбияи мутахас-сисони касбњои нав аз ќабили кафшер-гари газию барќї, фелдшер-байтор, занбўриасалпарвар, љангалбон-ронанда, устои сохтмон, устои телефонњои мобилї ва мошинањои дарздўзию зардўзиро ба роњ монанд. Кўшиш менамоем, ки дар бозори мењнат фаъолона ширкат карда таво-нем, - гуфтанд њамсуњбатони мо.

С.ИСКАНДАРОВ,«Омўзгор»

КАСБУ ЊУНАР ОМОДАГЇ НАВГОНЇ

Мусоњибаи мо бо директори ин

мтдшш

тѓм

ЊАДАФ – ТАРБИЯИ КОМИЛАњли маорифи ноњияи Њисор ба соли нави хониши

2013-2014 тайёрии љиддї мебинанд. Ба гуфти сардори бахши Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф (ХДНСМ) – и ноњия Илњомиддин Бўриев, соли ра-вон хонандагони таълимгоњњои ноњия дар озмунњои фаннї иштирок намуда, сазовори шаш медал, (1 меда-ли тилло ва 5 медали биринљї) шуданд. Масъалаи асосие, ки имрўзњо дар мадди аввал меи-

стад, масъалаи зимистонгузаронї ва таъмиру тарми-

ми мактабњо ба шумор меравад. Чунон ки И. Бўриев афзуд, љињати иљроиши Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон «Дар бораи омодагии соња ба тирамоњу зимистони солњои 2013 – 2014» дар ноњия корњои му-айян ба анљом расонда шуданд. Тибќи шартнома бо кони ангишти Зиддї то 20 – уми августи соли 2013 тамоми мактабњои ноњия бо ангишт таъмин карда ме-шаванд. Барои зимистонгузаронии имсола 1640 тонна ангишт ва 700 метри кубї њезум зарур аст, ки ба ин хотир 683724, 6 сомонї људо гардидааст. Барои таъмири муассисањои таълимии ноњия аз

буљаи маќомоти иљроияи њокимияти иљроияи ноњия 1373918 сомонї људо шудааст. Кўшиш менамоем, ки то ибтидои моњи август мактабњо пурра ба соли нави тањсил омода гарданд. Яке аз мушкилоти умдае, ки дар соњаи маориф љой

дорад, нарасидани кадрњои ихтисосманд мебошад. Бино ба гуфти мусоњиби мо, ин мушкилот дар ноњия аз њисоби хатмкунандањои мактабњои олї, миёнаи касбї ва омўзгорони тарки мактаб намуда дар соли хониши сипаришуда то андозае њалли худро ёфтааст.

Бењрўзљон ХОЛМУРОДОВ, таљрибаомўзи факултаи журналистикаи ДМТ

ЉАЊДУ ТАЛОШ

ЌАБУЛИ ШАЊРВАНДОН БО УСУЛИ «РАВЗАНИ ЯГОНА» Бо иштироки роњбари дастгоњи Раи-

си вилояти Суѓд, мудирони шуъбаю сохторњои маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилоят, роњбарони маќомоти њифзи њуќуќ ва дигар идораю ташкило-ти марбута ќабули шањрвандон бо усули «Равзанаи ягона» дар бинои литсеи касбї - кишоварзии ноњияи Мастчоњ баргузор гардид. Дар ин рўз шањрвандони њафт љамоати ноњия аз љониби роњбарияти маќомоти дахлдори вилоят ќабул карда шуданд. Дархост ва арзу шикояти беш-тари шањрвандон перомуни таќсимоти замини наздињавлигї, таъминот бо оби полезї ва ошомиданї, њифзу њимояи њуќуќи шањрвандон, таваљљуњ ба рушди соњаи маорифу тандурустї ва ѓайра бу-данд. Баъди ќабул бо усули «Равзани яго-

на» раиси вилоят бо гузоштани хишти нахустин ба сохтмони мактаб дар дењаи Андарвашт оѓоз бахшид. Ин бинои сох-ташаванда филиали мактаби № 31 буда, барои 240 нафар дар як баст пешбинї шудааст. Мавриди зикр аст, ки бо иќдоми

раиси вилояти Суѓд Ќоњир Расулзода барои пардохти маоши кормандони соњаи буљетии ноњияи Мастчоњ аз љумла омўзгорон 4 миллион сомонї људо кар-да хоњад шуд.

Нуъмон РАЉАБЗОД

№ 29 19-уми июли соли 2013 11ОМЎЗГОР ДАСТОВАРД ПИРЎЗЇ

БА ОЗМУНИ ЉОИЗАИ БА НОМИ ИСМОИЛИ СОМОНЇ БАЙНИ ОЛИМОНИ ЉАВОН

Ин омўзгори соњибистеъдод, иштирокдори даври нињоии озму-ни «Муаллими сол – 2008», муалли-фи як силсила дастуру маќолањои илмию методї, донандаи фаъо-ли барномањои компютерї ва Аълочии маорифи Љумњурии Тољикистон айни замон дар вази-фаи директори литсейи №2 барои хонандагони болаёќати шањри Душанбе кор мекунад. Соли гу-зашта дар мавзўи «Истифодаи тех-нологияи компютерї дар раванди таълими забони русї» рисолаи номзадї њимоя намуд.Чанде пеш С.Саидов дар озму-

ни 2-юми байналмилалии забону фарњангшиносї, ки ба ифтихори Љашни забони русї – «Забони русии ман» дар пойтахти Россия – шањри Маскав баргузор гашт, дар шумори чанд нафари дигар сазовори љои аввал гардид. Ба ин муносибат пас аз бозгаштан аз Маскав мо бо ў суњбате оростем.

- Сафаралї, нахуст шуморо аз номи ањли ќалами њафтаномаи «Омўзгор» ва хонандагони сершу-мори он бо ин пирўзиатон табрик мегўем. Таманнои онро дорем, ки ба пирўзињои навин бирасед. Мехо-стем ошкоро бигўед: комёбї дар ин озмуни бонуфузу бавусъат бароя-тон ѓайричашмдошт буд ё аз оѓоз ба он довар доштед?

- Ташаккур барои табрик. Як шиори машњури олимпї њаст: «Иштирок муњим аст, на ѓалаба». Ин шиор ба ман маъќул аст, вале бовар кунед, дар озмуни Маскав ман аз оѓоз аз шиори мазкур ќатъї назар карда будам. Њадафи асосиам пирўзї буд. Мехостам аз оѓоз то анљоми озмун шир-кат варзида, а) таљриба андўзам, б) бартарии худро собит со-зам, в) муаррифгари шоистаи Тољикистон бошам, г) ѓолиб оям. Хушбахтона, ба њама њадафњоям расидам.

- Метавонед сухане чанд оид ба

таъриху ањдофи баргузории озмуни Маскав бигўед?

- Албатта. Озмуни забону фарњанги русї бори дуюм аст, ки баргузор мешавад. Созмонбахшо-ни ин озмуни љолибу рангин ва пурмуњтаво Агентии федералї оид ба корњои Иттињоди Давлатњои Мустаќил (ИДМ) ва Марка-зи тањсилоти байналмилалии Донишгоњи давлатии Маскав ба номи М.В.Ломоносов мебошанд.Њадафњои асосии озмун чуни-

нанд: љалби таваљљуњи хориљиён ба омўзиш ва таълими забони

русї, тарѓиби забону адабиёт ва фарњанги халќи рус, тањкими њамбастагии созмонњои хориљии фарњангї бо созмонњои њамгуни Россия, таќвияти фаъолияти мањфилњои омўзиши забони русї дар мамолики хориљї, мусоидат ба бештар нерў пайдо кардани дўстию рафоќат ва њамкорї бай-ни зиёиёни кишварњои гуногун. Аз мушоњидаи рафти озмун ман ба хулосае расидам, ки он тамоми ањдофи мазкурро амалї намуд.

- Ќоидањо ва шартњои асосии озмун чї гуна буданд?

- Озмун хеле озоду демократї буд: дар он њамаи хоњишмандон метавонистанд ширкат биварзанд – њам хонандагони мактабу гимна-зияву литсейњо, њам донишљўёну

омўзгорон (чи аз Россия ва чи аз хориљи он). Озмун вобаста ба ин дар се бахш сурат гирифт.Бахши 1. Донишљўёни

факултањои филологии донишгоњњо (аз љумла, онњое, ки дар Россия тањсил мекунанд).Бахши 2. Онњое, ки вобаста ба

касбашон забони русиро истифода мекунанд (тарљумонњо, журнали-стон, кормандони умури сайёњї).Бахши 3. Филолог – мутахас-

сисони забони русї дар хориља ва онњое, ки забони русї барояшон забони модарист (бахши мушкил-

тарини озмун).Озмун дар ду давр идома ёфт.

Дар даври аввал довталаб бояд ба сад суол оид ба забон, адабиёт, таърих ва фарњанги русї посух ме-гуфт. Барои посух њамагї як соат ваќт муайян карда шуда буд ва аз ин рў, довталаб барои љустуљў аз «њар гуна манбаъ» ваќт надошт.Аз њар се бахш дањнафарї

бењтаринњо ба даври дуюм роњ ёф-танд. Дар ин давр довталабон бояд аз се мавзўи пешнињодшуда оид ба як мавзўъ маълумот медоданд. Ин љо низ ваќт мањдуд буд.

- Шумо ин њама марњилањоро сарбаландона гузаштед. Акнун бигўед, ки кадоме аз шартњои озмун бароятон нисбатан душвор буд?

- Нахуст бояд бигўям, ки њамаи

иштирокдорони озмун дар сатњи баланди илму маърифат ќарор доштанд. Ман иштирокдори бах-ши мураккабтарин – бахши сеюм будам ва ба суолатон бо иртибот ба њамин бахш посух мегўям. Ав-вал ин ки тамоми саволномањои даври якум хеле љиддиву амиќ ва фарогир мураттаб шуда бу-данд. Дар посух ба онњо танњо шахсе муваффаќ мешуд, ки дар бораи Россия, фарњанг ва таъри-хи он илова ба китобњои дарсиву маълумотномањо китобњои зиёди дигарро низ мутолиа карда бо-шад. Масалан, кадом донандаи одии забону адабиёти рус дар бораи Салтиков-Шедрин маълу-моти муфассал ироа карда мета-вонад?Ман, ки пайваста ба омўзиши

таъриху фарњангу адабиёти рус машѓулам, ростї, дар љавоб гуф-тан ба њамаи суолњо душворї накашидам ва њатто, вобаста ба аксар суолњо бисёр гапњоям но-гуфта монданд. Дар даври нињої аз се мавзўи пешнињодшуда ман њамчун омўзгори таълими забо-ни русї ба сифати забони хориљї дар мавзўи «Шогирди бењтарини ман» иншо навиштам. Чунин шогирдро, воќеан њам, дорам ва ў дар омўзиши забони русї хеле муваффаќ аст.

- Ба шањри Маскав аз Тољикистон бо кињо рафтед?

- Гурўњи мо аз се нафар иборат буд (мувофиќ ба бахшњои озмун): ман ва ду донишљў аз мактабњои олии пойтахт: Тањмина Мирзоева ва Тањмина Наѓзибекова.

- Шуморо дар пойтахти Россия чї гуна пешвоз гирифтанд?

- Хеле самимона пешвоз ги-рифтанд моро. Њаво њам гуворо буд. Бароямон дар хобгоњи ДДМ ба номи Ломоносов љой доданд. Тамоми шароит муњайё буд, њама љо тозаву озода ва тартибот дар сатњи баланд. Чанд рўз дар хобгоњ бо донишљўёни ДДМ зиста ёд аз овони донишљўии худ кардам, ки ин бароям басо гуворо буд.Муњимтар аз њама он буд, ки

ман аз фурсати муносиб истифода карда бо бисёр иштирокдорони озмун аз мамолики гуногун ошної пайдо намудам. Донистани забони русї њамбастагии моро ќавї кард.

Дар ин љо ман бо Сергей Шабу-тин аз Юнон шинос шудам. Аљиб, ки ў дар Душанбе таваллуд шуда будааст ва барояш наќли ман дар бораи Тољикистон хеле хушоянду гуворо буд. Њамчунин, ба шаро-фати озмун бо шахсиятњои наљибе чун Рифат Гумеров (Ўзбекистон), Ивор Урек (Амрико), Эрик Би-строва (Латвия), Яков Глузман (Исроил)… риштаи дўстї бипай-вастам.Умуман, ба маросими

љамъбасти озмун аз 25 кишвари љањон 75 нафар даъват шуда бу-данд. Ин љо ман як мушоњидаи аљиб кардам: маълум мешавад, ки нисбат ба мардњо занон бештар майлу шавќ ба омўзиши забону адабиёти рус доштаанд. Бештар аз 70 дарсади иштирокдорони даври хотимавии озмун намояндагони љинси латиф буданд.

- Расми љамъбасту љоиза бахшии озмун дар куљо ва чї гуна сурат ги-рифт?

- Љамъбасти озмун дар толо-ри калони ДДМ баргузор гашт, ки ин худ далели ањамияту нуфу-зи хосаи озмун буд. Толор хеле хуб ороста шуда буд. Нахуст мо – ѓолибонро ректори ДДМ, академик В.А.Садовничий сами-мона табрик гуфт. Суханронии аввалин зани кайњоннавардзани љањон В.В.Терешкова хеле му-ассир буд. Ў гуфт, ки аз сурури дидорбинї бо шумо – њаводорону донандагони варзидаи забони русї гўё бори дигар ба кайњон парвоз кардам.Роњбари лоињаи озмун, дониш-

манди маъруф В.А.Степаненко та-маннои онро кард, ки мо минбаъд низ иштирокдори навбатњои дига-ри озмун бимонем.Дар хотимаи расми бошукўњи

љамъбасти озмун барои мо кон-серти калон намоиш дода шуд, ки хеле хушамон омад.

- Нагуфтед, ки дар љамъбаст чї мукофоте бањри пирўзї гирифтед?

- Љоизаи ман чун љоизаи њамаи ѓолибони даври нињої буд. Бароямон дипломи ДДМ ва созмони обрўманди «Россотрудничество»-ро супо-риданд. Њамчунин, ба њар яки мо китоби хеле пурмазмуну ху-шороиш – маљмўаи иншоњои ѓолибони озмунро таќдим кар-данд. Боз чанд тўњфаи дигар…

Суњбаторо А.МУРОДЇ, «Омўзгор»

ЗАБОНДОНЇ САРБАЛАНДИСТ

TajSpell 1.0 ин модули тафтиши им-лои забони тољикї ва аз сатр ба сатр гу-заронидани калимањо дар барномањои Microsoft Office ва дигар барномањо аст, ки дар асоси натиљањои корњои илмї-тадќиќотии кормандони кафедраи таъ-миноти барномавї ва технологияњои иттилоотии Донишкадаи политехни-кии Донишгоњи техникии Тољикистон ба номи академик М.Осимї ва мак-таби илмии лингвистикаи тољикї дар назди Ташкилоти љамъиятии Маркази рушди технологияњои иттилоотї За-фар Усмонов бо њамкорї бо ширкати умумиљањонии Microsoft сохта шудааст. Барнома барои чї лозим аст? Њангоми

ворид кардани матн ва тафтиши он њељ кас ба дурустии он кафолат намедињад. Намуди хатоњо чунинанд: хато њангоми воридкунї, љойгир набудани фосила (пробел), калимањои њамљояшуда ё на-гузоштани вергулњо ва монанди инњо, ки њангоми хондан ва воридкунии мат-ни њуљљат аз мушоњида дур мешаванд. Чунин хатоињо матни њуљљатро тамо-ман вайрон мекунанд. Бо ёрии ин бар-нома шумо метавонед ба таври куллї шумораи хатоњо ва ѓалатњоро кам ку-нед ва ваќти тартиб додани њуљљатњоро босамар намоед. Барномаи TajSpell 1.0 аз ќисмњои зерин иборат аст: Модули тафтиши имло; Модули аз сатр ба сатр гузаронї; Модули тезаурус.Модули тафтиши имлои матнњо дар

забони тољикї. Њаљми луѓати имло — зи-ёда аз 69 000 воњидњои лексикї (префикс, асос, постфикс). Аз ин шумораи 69 000

воњиди лексикї дар њаљми 7-10 млн калимањои гуно-гун њосил карда мешаванд. Луѓати истифодашуда, дар асоси натиљањои бисёрсолаи корњои илмї-тадќиќотии олимони соњаи лингвисти-каи компютерї, доктори илмњои физика ва мате-матика Зафар Усмонов, номзадњои илмњои физика ва математика Одилхўља Солиев, Хуршед Худойбер-диев, Гулшан Довудов ба даст омадааст.Модули имло ба ис-

тифодабаранда дар айни ваќт имконияти тафтишро фароњам мекунад, яъне бе-восита дар ваќти њуруфчинї ва ё воридкунии матн ка-лимаи ѓалатдор бо зерхати сурхи морак ишорат карда

мешавад. Дар ин њолат истифодаба-ранда метавонад ислоњот дарорад, яъне тугмаи ростро пахш карда варианти

дурустро интихоб кунад ё калимаро ба луѓат илова кунад. Модули тафти-ши имло ба версияи 3-юми стандарти CSAPI (Common Spelling Application Programming Interface) мувофиќат ме-кунад. Барномањое, ки дар заминаи функсияи тафтиши имло бо техноло-гияи Microsoft CSAPI сохта шудаанд, ба таври автоматї тафтиши матни забони тољикиро дастгирї мекунанд.

Барнома чї тавр истифода мешавад?Тафтиши имло: барои тафтиши имло

дар MS Word 97/2000/XP/2003 ва дигар лоињањо аз сатри менюи Сервис (Tools) фармони Правописание-ро (Spelling) интихоб кунед ё дар панели асбобњо туг-маи Правописание-ро пахш кунед, ё ин ки тугмаи F7-ро пахш кунед. Тафтиш дар расм пешкаш шудааст.Тафтиши имло дар барномаи MS

Office 2003Модули аз сатр ба сатр гузаронї.

Барои дуруст аз сатр ба сатр гузаронии калимањо бояд забони матни тољикї ишорат дошта бошад. Барои ба таври автоматї ба роњ мондани аз сатр ба сатр гузаронї дар MS Word 97/2000/XP/2003, дар менюи Сервис (Tools) зерменюи Язык / Расстановка переносов (Language / Hyphenation)-ро интихоб кунед.Лоиња ба озмуни Љоизаи ба номи Ис-

моили Сомонї байни олимони љавон пешнињод шудааст.

Хуршед ХУДОЙБЕРДИЕВ, номзади илми физика ва математика

БОЗ ЯК БАРНОМАИ НАВТафтиши имлои забони тољикї дар MS Offi ce

шарњи мухтасари мазмуни лоиња

№ 29 19-уми июли соли 201312 ОМЎЗГОР ЭЉОД

ДАРЁНАВАРД ПОВЕСТ

Бегоњї якбора њаво таѓйир ёфт ва насими њаловатбахше вазида аз бо-лооби Сайњун садои наљвои об ба гўш расид. Дар маљрои рўд гирдоби бу-зурге ба вуќўъ пайваста, шасти дарё то ба соњили рўдхона омад. Сайњун чун мусиќии дилреш оњанги ошноеро такрор дошт. Аз ќалби рўдхона овози имдодталабона ба атроф пањн шуд. Гўё дарё касеро љеѓ мезад. Соњили Сайњунро, ки љо-љо њавзњои хурд ва ботлоќ фаро гирифтааст, най-зору ќамишзорњо пўшондааст. Дар љангалаки соњили чап нињолзор ва буттазор доман пањн кардаанд. Дар аввалњои моњи март табиати Хуљанди овозадор нотакрор аст. Њоло оби дарё ранги хокистарї дошта, мисли гули љигда аз рўдхона бўи хуше та-нинандоз гаштааст. Пардаи њарири гулобї болооби рўдхонаро печонда буд. Хуљанд дар канори Сайњун мис-ли садди шикастнопазире истодааст. Аз Сайњун кемачињои хуљандї саво-ри завраќњои мусофирбар рўдро убур доштанд. Манзараи дарёи саркаш, лаппиши об ва боло паридани моњиён аз назар пинњон намемонд. Рўдхонаи Сайњун тамоми фасли сол аз моњї пур аст. Њоло кармоњї, заѓорамоњї, сузанмоњї зиёд шудааст. Дар бо-лооби рўд бозгашти тилломоњї ба чашм расид. Ду-се завраќ ба сайди моњигирї рафт, ки аз пањнои рўд ово-зи моњигирон ба гўш расид. Аз най-зори канори Сайњун хониши бедона, мурѓобї, гунљишк ва мурѓи даштї ба њам љўр гашта, дар фазои нилгу-ни Хуљанд селаи паррандагон пайдо шуда, ба соњили рости рўдхона ниша-станд… рўдхонаТамошои дарёи Сайњун њар дафъа

барои Темурмалик кайфияти аљибе ме-

бахшид. Ў, ки танњо нишастан дар ка-нори рўдхонаро дўст медошт, њоло ба дурињо назар дўхта, аз манзараи дил-рабои љараёни об, табиати афсонавї чашм намеканд. Наззораи рўдхона ќуввату мадораш бахшид. Темурмалик аз оби хуштамъ нўши љон кард. Медонист, ки оби Сайњун мисли рўди Омў аз моддањои ѓизодињандаи суд-манд пур аст. Њоло ў кафи дасташро аз об пур карда, хуб нўшид. Оби сард ан-даке авзояшро так-кон дод, њис кард, ки оби љонбахш мутак-кои ўст. Боз нўшид, охир оби Сайњун ба сад дард даво њаст. Аввалњо рўдхона суруди шодию нус-рат мехонд, лаппишхўрон сар ба соњил зада, бо нозу ишва фазоро аз обшор муаттар месохт. Аммо њоло чї! Анде-шид Темурмалик, магар рўдхона њам аз авзои замона, љангу љидолњо ва ха-тари ба сари мардуми Хуљанд омада огоњї дорад, ки ин ќадар пасту хомўш равон аст, ња… Ато, ки сарбозии Темурмаликро

ба ўњда дошт, аз ќалъаи Хуљанд баромада бо роњи пинњонї соњили рўдхона омад. Ў наѓз медонист, ки сипањсолорро танњо аз канори рўдхона пайдо кардан мумкин аст. Њоло вай ба соњили чапи Сайњун омада, амири Хуљандро дар рў ба рўи маљрои обшор дарёфт. Дид, ки Темурмалики ќавипайкар бо дарё рози дил дорад. Њокими шањри Хуљанд Темурмалики 40-сола ба назари Атои рамузфањм мисли як марди пири андешаманд намуд. Дар мўяш сафедї мушоњида кард. Аљабо, - худ ба худ андешид Ато, - дар як моњи охир Темурмалик та-моман дигаргун шудааст. Акнун вай кам гап мезанад, балки доим пойбанди фикру андеша аст. Ато

шояд боз соати дигар њамин тавр, њайкалвор рост истад њам, вале ма-дори аз олами андешањояш рањо намудани сипањсолорро надошт.

Нохост нигоњи Темур-малик ба шогирдаш афтод.

- Ња, Ато, ин туї?- Бале, хољаам!- Биё, наздиктар,

бо њам якљоя атрофро бинем. Нигар, чї хел рўдхона зебо шудааст. Хайр, гап зан, дар шањр чї гап?

- Омодагии љангї. Дар атрофи манора дидбонњо, посбонон гу-зоштаанд. Љавонон аз Уструшана, Хистеварз, Хуљанд барои њимояи шањр омаданд.

- Онњо бо яроќу аслиња таъминанд? - пурсид Темурма-лик.

- Бале, сипањсолор, аксаран бо си-пару шамшер, найза омадаанд, њатто баъзењошон асп доранд. Темурмалик боз хомўш монд.

Нигоњашро ба пањнои рўдхона пай-васт. Дуру дароз маљрои обро на-зорат намуд. Атои рамузфањм, ба њайрат омад, аз дил гузаронд, ки шояд сипањсолор наќшањои нав мекашад. Охир ў аз сабру тоќат, љавонмардии хољааш хуб огоњї дошт. Медонист, ки Темурмалик то наќшаеро кашидан, њамин тавр, соатњои дароз хомўш ме-монад. «Ин марди бузургро Хуљанд барои љањондорї, љавонмардї дода-аст. Кош ўро Хоразмшоњ дастгирї ме-намуду Хуљанд истодагарї мекард», андешид Атои љавон.Темурмалик љониби Ато нигарист.

Дид рангу рўяш баљо, суробаш ќавї аст, табассум дорад. Ногоњ нидо кард.

- Ато, медонї чї?Ато тааљљуб кард, китф дарњам ка-

шид.- Чиро хољаам?- Асрори Сайњунро. Охир дарёи

мо дар дунё бењамтост, яктост, бал-

ки наљотбахши њамаи мост. Ба ёдам расид: дар китоби «Мењмонхонаи Бухоро»-и Файзлуллоњ Рўзбењонии Исфањонї омадааст: «Ва нањри Сайњун аз анњори арбааи олам аст, ки дар баъзе ањодис марвист ривоят шудааст, ки аз бињишт меояд ва ман-баи зулоли эшон хоки анбарсиришти љовидон аст. Ва он нањрро дар забони ањли он билод оби Хуљанд гўянд».Темурмалик боз ба фикр фурў рафт.

Ў натанњо аз илмњои њарбї, нуљум, зистшиносї, роњбарї, инчунин, аз њунару адабиёт низ хуб огоњї дошт. Шеъри дўстдоштаашро ба хотир овард. Охир њар чизе, ки вобаста ба Сайњун аст, ў аз ёд медонист. Сипањсолор ба шеърхонї шурўъ кард. Ин дам ово-зи пурќуввати Темурмалик шав-шуви рўдхонаро пахш карда, дар фазои дарё сайр дошт:Он чї васфаш зи шањр берун аст,Бањри маввољи нањри Сайњун аст.Соњили ў фазои чархи муњит,Камтарин мављи ўст бањри муњит.Гирди ў тира аз дарахту набот,Њамчу оби њаёт дар зулмот.Дар некўмашрабї чу шарбату ќанд,Оби ќанд аст, на, оби Хуљанд!...Темурмалик якбора аз љояш љаста,

ба Ато мурољиат намуд.- Дўсти азизам. Ба муќобили лашкари

анбўњи хунхори Чингизхон истодагарї кардан мушкил аст. Халќ бењуда нобуд мешавад. Илољашро ёфтам. Њо, ана вай љазираро дидї? - Темурмалик бо ишораи даст љазираи миёнаи Сайњунро, ки як-ду фарсах дурї дошт, нишон дод. - Ана дар њамон љо ќалъаи обї хоњем сохт. Акнун рафтем. Сипоњиёнро љамъ соз. Машва-рат мекунем. Дар канори шањр сарбозон,

сипоњиён, машваратчиёну ањли дарбор љамъ шуданд. Њокими Хуљанд Темур-малики доно як-як ба атрофиёнаш назо-ра дошт. Ў аввал ба Шайх Рукниддин, алломаи пирони шањр, пешвои ањли таќво назар афканд. Сипас, нигоњаш ба Амир Шамсиддин, Љањонсардору Ато афтод. Њамагї интизори амру фармони сипањсолор буданд. Темур-малик пай бурд, ки аз њозирон танњо Ањмади тољир бесаранљом менамояд. Дар умќи чашмони айёронаи вай фи-ребу найранги азалї нињон аст, - фикр кард Темурмалик, - вале дигар љои интизор шудан нест, њар лањзаву соат ѓанимат аст...

Озмуни шањрии «Бењтарин китобхонаи мактабї ва бењтарин хонан-даи китобхон» дар шањри Хуљанд бо маќсади њар чї бештар љалб намудани то-либилмон ба китобхонї ва ташвиќу тарѓиби китоб дар ду давр гузаронида шуд. Дар даври якуми озмун 32 нафар хонанда мутобиќи шартњои озмун баромад карданд. Њайати доварон тарзи гуф-тор, ќироати шеър, теъдоди умумии китобњои хондашу-да ва саволу љавоб оид ба китобњои ќироатшударо ба назар гирифта, ба истеъдо-ди њар як довталаб бањои сазовор гузоштанд. Аз 32 нафар иштирокчиёни дав-ри аввал 13 нафарашон ба даври дуюми озмун роњхат гирифтанд.Даври дуюми озмун дар

маљлисгоњи мактаби №7 бар-гузор гардид. Ѓолиби озму-ни «Китобхони бењтарин» Нозила Каримова, хонандаи синфи 8-и мактаби №10 гар-дид, ки беш аз 140 адад китоб мутолиа намуда, ба саволњои доварон посухњои муфассал гардонд.

Толибилмони боистеъдод Бобољонова Моњира (хонан-даи синфи 8, аз мактаби №17) ва Зарифова Мадина (хонан-даи синфи 6, гимназияи №24) ба маќоми дуввум сазовор гаштанд. Љои 3-юм насиби Назаро-

ва Райњона (хонандаи синфи 11, мактаби №2), Саидзода Муслима ( хонандаи синфи 9) гимназияи Кавсар ва Маф-тунаи Шањобиддин (хонан-даи синфи 9) мактаби №19 гардид. Њамчунин озмуни

«Бењтарин китобхонаи мактабї» низ дар ин рўз љамъбаст гардид. Барои ишѓоли љои

1-ум китобхонаи мактаби №23 (мудири китобхона Зуњурова С.) бо дипломи дараљаи 1 сарфарозонида шуд. Љои дуюм насиби ки-тобхонаи мактаби №7 (му-дири китобхона Юнусова К.) ва љои сеюм насиби китобхонаи мактаби №12 (китобдор Ниёзова Д.) гар-дид.

Нуъмон РАЉАБЗОДА, «Омўзгор»

НОЗИЛА КАРИМОВА - ЃОЛИБИ ОЗМУН ПИРЎЗЇ МАВЌЕЪ

Омўзгори риёзии гимназияи раќами 1-и шањри Истаравшан, Аълочии маори-фи Тољикистон Обидљон Бўтаев имсол ба синни нафаќа расид. Ў ба умри гузашта бо ифтихор назар мекунад, зеро умраш зоеъ нарафта. Чињил соли расо бори таъ-лиму тарбияро ба дўши худ гирифтааст. Чињил сол барояш бо шогирдон рў ба рў суњбат кардан лаззати аљибе дошт. Бале, барояш бењтарин мансабу вази-фа аст омўзгорї. Њар субњро бо дидани чењраи поки шогирдон пешвоз гирифта, ба таълиму тарбияи онњо камар бастан барояш ифтихор аст. Дўшбори ў њамеша гарон аст, аммо чї будани хастагиро на-медонад, зеро мењнаташ бо шавќи дил, бо гармии мењр омехта аст. Њосили њама мењнатњо, зањматњо ва бедорхобињо бармало намоён аст: ёздањ нафар шогирдаш мактаби миёнаро дар солњои гуно-гун бо медали тилло хатм намудаанд...Дањњо шогирдонаш дар озмунњои вилоятию

љумњурї сазовори љойњои якуму дуюму сеюм гарди-даанд. Аксар соњибунвону бузургмартабаанду, баъзе дар пањлуи устод, дар мактабњои шањри Истаравшан аз фанни риёзї дарс мегўянд. Чунончи, Алиљон Наимов доктори фанњои математика буда, феълан дар шањри Вологдаи Федератсияи Россия кору зиндагї дорад. Шояд яке аз омилњои асосие, ки ўро бо шогир-

дон бештар ќарин гардонид, њамкории пайвастааш бо онњост. Муаллим- методист О.Бўтаев роњњои гу-ногуни кор бо хонандагонро медонад, гоње тавассу-ти падару модар, гоње тавассути сайру саёњат, гоњи дигар ба воситаи чорабинињои гуногуни таълимиву тарбиявї шогирдонро ба тањсил љалб мекунад. Ва чунин муносибат мањбубияти ўро назди шогирдон бештар гардондаст. Солњои пеш анъанае буд, ки шо-

гирдонро ба шањрњои гуногуни кишвар ва берун аз он ба тамошо мебурданд. Дар ин сафарњо одатан роњбаладии дастаи мактаб-бачагони шањр бар дўши муаллим меаф-тод. Борњо сафари шогирдон ба шањрњои Ќўрѓонтеппаю Кўлоб, Регару Панљакент, Исфараю Конибодом, Чкалову Турсунзо-да, Душанбе, инчунин, хориљ аз љумњурї (бештар барои ширкат дар озмунњо) зери рањбаладии ў сурат гирифтааст.Имрўз Обидљон Бўтаев 63-сола шуда-

аст, аммо фикри аз мактаб рафтан надо-рад. Аниќтараш омўзгорони мактабе, ки 40 сол боз дар ин љо фаъолият бурдааст, ба ў иљозат намедињанд. Устод хеле бар-даму љисман ќавї њам мебошад. Як сабаби

чунин бардамии муаллим банд буданаш ба мењнати љисмонї аст. Дарвоќеъ, касби омўзгорї ба боѓбонї шабоњати зиёд дорад, њар ду њам парваришгаранд, нињолони боѓро парвариш мекунанд; яке боѓи умри инсон, дигаре боѓи фароѓати ўро. Обидљон Бўтаев ба ѓайр аз омўзгорї ба барзга-

рию киштукор машѓул аст. Аз ин љињат њам бара-ка ёфтааст. Солњои мудњиши љанги бародаркуш ба эњтиёљмандони зиёде дасти кўмак дароз мекард. Бале, мехоњам, дар симои ин устоди бузург кору

фаъолият, сурату сирати њазорон омўзгоронеро буби-нем, ки ѓайратмандона зањмат мекашанд, ободкорињо мекунанд. Бемуњобот, пули омўзгор пули њалол аст, чун шири модар. Зеро он бар ивази мењнати гарон ба даст меояд, мењнаташ симу зар не, обрў ва мањбубият меорад. Обидљон Бўтаев аз љумлаи њамин гуна омўзгорон буда, зиндагияш барои насли имрўз саро-по ибратомўз аст.

Мирвафо ЯЊЁЕВ,омўзгори гимназияи №1-и

шањри Истаравшан

ОМЎЗГОРЇ ШАБЕЊИ БОЃБОНИСТ

№ 29 19-уми июли соли 2013 13ОМЎЗГОР ГУЛШАНИ РОЗ

ШАРЊИ СЕ БАЙТИ ЊОФИЗ

СУХАН АЗ ИШЌИ ОСМОНЇТањлили байти аввал:Хезу дар косаи зар оби тарабнок

андоз,Пештар з-он ки шавад, косаи сар

хокандоз.«Косаи зар» маљозан киноя аз косаи

давр, ќимати умри инсонист. «Оби та-рабнок» ташбењ аз нишоту шодї аст. Яъне, расидан ба маќсади олї, наздик шудан ба Офаридгор. Пас аз он ки кас ба мурод мерасад, як оташи беназире дар дилаш шуълавар гашта, дигар им-тиёзи ишќи заминиро надорад. Ишќе, ки на ишќи љовидонист,Бозичаи шањвати љавонист.

НизомїЗиндагї фаноёбанда буда, фурсат

каму нокироист. Пас шитоб бояд кард, то ки комрон аз љањон бигзарїТањлили байти дуюм: Ман пири солу

моњ наям, ёр бевафост.Бар ман чу умр мегузарад, пир аз он

шудам.Дар ин байт калимаи «ёр» дунё ва

маънавиёти инсонист, ки одамї аз он њељ гоњ ќонеъ намешавад. Инсон дар пайрањаи пурпечутоби зиндагї умри хешро барњадар мегузаронад.Ањмади Дониш аз синни љавонияш

пайхас менамояд, ки талаботи инсон дар дунё ќонеъшаванда аст ва даст аз њавову њавас боз медорад. Гар дар талаби худї, зи худ берун о,Љавро бигузору љониби Љайњун о.Чун гов чї мекашї, ту бори гардун,Чархе бизану бар сари ин гардун о.Тањлили байти саввум: Хирќаи зуњди

маро оби харобот бибурд,Хонаи аќли маро оташи майхона

бисўхт.Њама донишу амале, ки ман доштам,

имрўз фанопазир гардид. Љандаи дар-вешии порсоии маро об ба вайронањо бурд.

«Оташи хумхона» киноя аз сўзиши дил, оташ гирифтани дили ошиќ аст.Ваќте ки оташи ишќ дар дили

ошиќ аланга мегирад, кас њама монеањоро пушти сар карда, рўй ба сўи дилситон менињад. Хонаи аќл дар ин маврид бесамар ва корношо-ям мегардад.Ман ба фармони дилам, кай дил ба

фармони ман аст…Оташ гирифтани дил ва сўхта хоки-

стар шудани хонаи аќл, ишќи ирфонї, яъне, ишќи осмонї буда, касро ба мат-лаб наздик хоњад кард.

Сайдалї НАБОТОВ, омўзгори мактаби №52,

шањри Вањдат

БА ОЗМУНИ «ТАФСИРИ ЯК БАЙТ»

БА ОЗМУНИ «ГЎРЃУЛЇ- ЭПОСИ МАРДУМЇ»(Идома аз шумораи гузашта)Ањмадхон аз воќеа огоњ шуда,

ба сари ќабр буљулу муњра мегу-зорад. Кўдак, ки ба буљул майл мекунад, мефањмад, ки писар аст. Ањмад ўро ба хонааш ги-рифта меорад ва Гўрѓулї номаш менињад. Хато намекунем гўем, ки модари ширхораи Гўрѓулї ин байтал аст. Аз ин љост, ки мењру муњаббати Гўрѓулї ба асп ва асппарварї хеле зиёд аст. Њафт корномаи ќањрамон, ки дар эпос оварда мешавад, дуи он вобаста ба ин љонвар аст. Якумин корно-мааш ба хости таѓояш дар овони кўдакї галабонї кардани ў, бо шавќи зиёд нигоњубин ва парва-риш кардани аспони таѓояш ва мўљиби таърифу тањсини ў гар-дидани Гўрѓулї мебошад:Дар њамон тавр љойи обу ала-

фи арзон,Гала начарондан, пўст шудан-

ду устухон.Япоѓу шудааст аз той калон, Як байтал ду байтал шудаст

дар ќумистон.Дуюмин корномаи Гўрѓулї

ин гирифтани насл аз зоти ара-бии хоназоти худашон ва пар-варишу ѓамхорї нисбати ин њайвон буд. Воќеа аз он оѓоз меёбад, ки Райњоншоњ-њокими мамлакати њамсоя ба зани таѓои Гўрѓулї -Ањмадхон ошиќ шуда, азми дуздида бурдани ў мекунад. Гўрѓулї фурсатро ѓанимат до-ниста, аз аспи номию паррони ў насл мегирад ва ба парвариши тойчаи навзод бо тамоми вуљуд машѓул мешавад:Шируш дод аввал шири одам,Баъд аз он бикун, эй љўра, гўш,Додуш шири нахчиру харгўш,Бо њазор њилла мепарварид.Ин буд, ки аспи Гўрѓулї

мисли одам боаќлу заковат, ќоматбаланд, пуртоќат, мисли оњу чолоку њушёр ва чун харгўш

зирак мешавад.Ваќте ки Гўрѓулї барои рабу-

дани духтари Райњонараб ба мул-ки ў рафт, баъди шоњдухтарро ба асп шинонидан љониби шоњ чунин мегўяд:Духтарта бурдум бахши

Ањмадхон,Номам Гўрѓулї, савориам

хоназоти худатон.«Савориам хоназоти худатон»

- гуфта ишора кардани Гўрѓулї ба он маъно буд, ки мањз њамон аспест аз зоти аспони бодпо, даванд ва чолоки хоназоти ара-биасл. Гўрѓулї боварї дошт, ки аспи калонкардааш ўро асири душман намегардонад.Дар эпоси «Гўрѓулї» ваќте

ки ин ё он пањлавон ба набарди навбатї мебарояд, аввал зину аф-золи аспи ў бо шукуњу шањомати хоса тасвир карда мешавад:Зини туркманї мондан, Се айил шуд сар ба сар.Пуштанги тило дора,Туѓайи тило сар ба сар.Лаљоми њаждањзулфонша,Задан дар сари бодпо.Талкуви љанга бубин,Худашай ќуббатило.Тибќи тасвири «Гўрѓулї»

аспонро дар Чамбули Мастон дар љойи махсус нигањбонї ме-карданд, ба онњо мавизу об ме-доданд. Аспон аз тарафи занњои хонавода ба ѓамхорї фаро гирифта мешуданд. Ваќте ки асп аз љойе бармегашт, љилави онро занњо дошта, ба аспхона бурда мебастанд.Аваз, ки ќањрамони мар-

казии эпоси «Гўрѓулї» аст, дар ќатори дўстони бовафояш Гўрѓулию Ширмо, занаш Гуло-им ва фарзандонаш-Нуралию Шералї ва Гуланор аз њама

пештар аспашро ном мебарад, чунки тамоми муваффаќиятњои Аваз ва дигар образњои марказї бо шарофати аспони размии онњо буд. Ваќте ки Аваз на-хустин бор ба љанги Суѓдунча рахти сафар мебандад, Гўрѓулї фармон медињад, ки аспро бо бењтарин зину афзор оро дињанд. Аваз дар симои аспаш на

танњо воситаи саворї, бал-ки дўсти наздик, нигањбон ва њомии худро мебинад. Ў ќабл аз хоб ба аспаш хитоб мекунад:Э љанвар,Њушта бигї ин љо ба сар,Дўсткуш набошї,

душманпарвар.Њамин ља хов мекунум

камтар,Агар дидї касе рањгузар,Вафодор, ай хов бикун хавар!

(Гўрѓулї, с. 85) Њамин тавр, тамоми

муваффаќиятњои ќањрамонони марказии асар- Гўрѓулї, Аваз ва писарони ў-Нуралию Шералї, ки бо ду маќсад - му-дофиаи Чамбули Мастон ва интиќоли духтарони зебо ба ин кишвар бо нияти ташкили оила нигаронида шудааст, тавассути саманди бодпо даст медињад.

3. Образи Њасан дар «Гўрѓулї»Дар байни образњои мусбати

њамосаи «Гўрѓулї» шахсияти Њасан, ки дар асар зўровару номдор тасвир шудааст, мавќеи махсус дорад. Гўрѓулигў дар мавридњое, ки Авазу Нуралию Шералї асиру музтар мемо-нанд, якбора бо њамњамаю дамдама барои хушњол гардо-нидани шунаванда ва як навъ муттаваљењ сохтани одамон

Њасанро бо хари девсурату балогардонаш ба майдон ме-дарорад. Аз њама муњимаш аз рў задани Њасан, њаракатњои хандаовари ў шунаванда рўњ мегирад, хотираш болида ва шердилу ќавирўњ мешавад, вале гоњо дар достон симои Њасан дар байни образњои мус-бату манфї меистад. Љанбаи манфї касб кардани образи Њасан низ аз мањбубияти вай дар миёни омма бармеояд, чун-ки «Њасани бангї», «Њасани де-вона» гуфтани омма аз амалњои лоќайдона, беихтиёр ва бепар-воёнаи Њасан бармеояд, ки рафтори девонаю бангињоро ба ёди шунавандагон меорад, вале њамаи ин амалњои номат-луб заррае эътибору эњсони мардумро нисбат ба Њасан коњиш намедињанд. Аз њама муњимаш мањз образи Њасан воќеият ва тољикияти достонро таъмин кардааст. Бинобар гуф-таи фарњангшинос Љонибеки Асрориён солњои 80-уми асри 20 ваќте аз гўрѓулисарои номї Њикмат Ризо пурсида буданд, ки Гўрѓулї ва Чамбули Мастон то куљо воќеият доранд, эшон дар љавоб њамин нишонањои Њасанро гуфта буданд. (Ниг. Љонибеки Асрориён. Гўрѓулї. – Душанбе: Шуљоиён, 2010, с.65).Њаќиќатан, мардуми Сангтўда

ва сокинони соњили дарёи Вахш аз НБО-и Сангтуда-1 сар карда, то шањри Сарбанд худро вори-сони Њасан мењисобанд ва њатто номи аслии дењаи Ќазонгузарро «Њасангузар» медонанд. Кўњи Хоља Мастон ва атрофи онро сангтўдагињо сарњади Чамбули Мастон мехонанд. Назар ба гуф-таи онњо дар самти чапи дарёи

Вахш дар оѓўши кўњи Бурсух воќеањои зиёди таърихии мар-бут ба Њасан иттифоќ афтода. Мањбубият то љоест, ки унвони аслии кўњи Бурсухро мардум Тарноз мењисобанд. Дар миёни онњо ривояте низ маълум аст, ки гўё Тарноз духтари зебову мати-ни подшоњи ин макон будааст ва кўчиёни роњзан пайваста ба ин љо њамла мекардаанд (Бинобар наќли куњансолон дењае, ки дар гардиши шоњроњи Ќўрѓонтеппа – Данѓара ба љониби Сангтўда аст, то њамин наздикињо Эргаш ном дошт. Эр-гаш колои тамоми роњгузарони тољикро ба яѓмо бурда, худашон-ро кушта, ба љарї њаво медод. Шиораш ин буд: «Худо тияд, метияд, натияд, тољик метияд»). Барои њамин шоњ Њасани ѓаюру љасурро аз Балхувон ба ёрї даъват мекунад. Њасан бо хари бузургтар аз асп ва бо силоњи љангии чинор бо кўчиён мељангад, зеро Њасан пањлавони њаќталош буда, ноа-долатиро чашми дидан надошт, кўшиш менамуд, ки њамеша њаќ ба њаќдор расад, вале Њасан ба Тарноз – духтари шоњи мулк ошиќ мешаваду як умр ба ин мавзеъ дил мебандад. Њар шаб ба соњили муќобили рўди Вахш гузашта, бо маъшуќааш мулоќот меорояд. Дар боло-тари миёни обанбори НБО – и Сарбанд як теппаи хок чун љазирае побарљост, ки мардуми Сангтўда онро «Побели Њасан» мегўянд. Гўё Њасан аз ин соњил як бел хок канда, ба миёнаљойи рўд мепартояд ва пояшро он љо монда, озод ба он соњили рўд мељањад, то ки ба дидори Тар-ноз мушарраф гардад:Тўша (бўса) бигирум аз

рухсор,Сафар мекунум болои кўњсор.

Њасани Муродиён, доктори илмњои филологї, профессор

«ГЎРЃУЛЇ» – ЊАМОСАИ МИЛЛИИ ТОЉИКЇ

(Давом дорад)

Бо ташаббуси Њукумати Љумњурии Тољикистон ва дастгирии бевоситаи Вазо-рати маориф љињати фаъо-лияти пурсамар ва тањкими иќтидори нерўњои кадрї дар мањаллаи “Боѓи Айнї” и шањри Душанбе сохтмони бинои нав барои Муассисаи давлатии “Маркази миллии

тестї” (ММТ) ба анљом расида ис-тодааст.Дар доираи

њамкорињои суд-манди Њукумати Љ у м њ у р и и Тољикистон ва Ас с о т с и а т с и я и байналмилалии рушд соли 2010 Бонки љањонї бо маќсади сохтмон ва муљањњазгардонии би-нои нави њозиразамони ММТ, ки дорои шароити зарурї ва љавобгў ба та-лаботи муосир мебошад, маблаѓи 2 000 000 (ду

миллион) доллари ИМА-ро људо намуд. Сохтмони бинои мазкур ба зиммаи раёсати сохтмони асо-сии Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон бо љалби ширкатњои сох-тмонии мањаллї вогузор карда шудааст. Корњои сохтмонї моњи авгу-сти соли 2012 аз љониби ширкати сохтмонии

ЉДММ “Сари Хосор” оѓоз гардида, дар арафаи анљомёбист.Бинои нави ММТ аз

ду ќисми сеошёна иборат буда, масоњати умумии он

1823 м2-ро ташкил медињад. Бояд тазаккур дод, ки бо маќсади таъмини бехатарї воридшавї ба бинои ММТ тариќи корти пластикї ба роњ монда мешавад. Њамин тариќ, дар на-

зар аст, ки бинои нави ММТ то љашнгирии Рўзи истиќлолияти давлатии Љумњурии Тољикистон ба истифода дода мешавад.

Бинои мазкур аз љињати бехатарї вобаста ба таш-кил ва гузарони-дани имтињонњои марказонидашу-даи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон ба њамаи меъёрњои муосир љавобгў

мебошад.

Парвиз САИДОВсардори шуъбаи робита

бо љомеаиМаркази миллии тестї

СОХТМОН

МАРКАЗ СОЊИБИ БИНОИ НАВ МЕШАВАД

Сол аз сол хазинаи китобхонањои Ви-лояти Мухтори Кўњистони Бадахшон бо адабиёти тозанашр бою ѓанї мегардад.

- Имсол бо сањмгирии Корхонаи дав-латии таъмин ва савдои китоби назди Вазорати фарњанги кишвар тавассути «Корвони китоб» ба вилоят ба таври рой-гон 2880 нусха китоб ва 5 њазор формуляр

ба маблаѓи умумии 22837 сомонї ворид гардид, -мегўяд директори китобхонаи марказии ба номи устод Абўабдуллоњ Рўдакї Алидод Чароѓабдолов.

Ба ин муносибат дар Боѓи фарњанггию истироњатии шањри Хоруѓ намоиши ки-тоб доир гардид.

Љ. ЌОЗИБЕКОВ

МАХЗАНИ ДОНИШ ХАБАР

№ 29 19-уми июли соли 201314 ОМЎЗГОР РАВЗАНА

Фонемаи ж аз љумлаи овозњои аслии тољикї ба шумор равад њам, дар ибтидои асри ХХ ќариб ба пуррагї аз истифода барома-да, мавќеъи худро ба овози љ дода буд. Шояд ба истеъмол ворид гаштани бисёр вожањои ќадимаи тољикї ва ќабули калимањои забонњои русиву аврупої дар ин айём, ки ин овозро дар тарки-би худ доранд, доираи истифо-даи онро як андоза тавсеа дода, мавќеи ибтидоиашро барќарор намуданд, имрўз акнун овози ж аз љ ба куллї фарќ карда, мавридњои корбурди худро дорад: жола, мижа, мижгон, ѓажд, жўлида, пажўњиш, пажвок, фараж.Њамсадои аслан иќтибосии

ќ низ мавќеи истењсолшавї ва тарзи талаффузи махсуси ху-дро дорад ва аз њамсадои ѓ-и ба он мушобењ ба куллї фарќ ме-кунад. Ин њамсадо дар забони тољикї дар ягон мавќеъ бо овози ѓ омезиш намеёбад: ќадр,ќудрат, миќдор, таќдир, дењќон, ќишлоќ, хандаќ, ќашшоќ.

Њамсадои њалќии ъ(сакта), ки асосан дар заминаи овозњои арабии (айн) ва (њамза) ба вуљуд омадааст, дар забони тољикї ба махсусиятњои назарраси истеъмолї соњиб аст. Ин фонема дар мавќеъњои миёна ва охири калимањо ба кор бурда мешавад: маъќул, масъул, таърих, љамъ, шамъ, мавќеъ. Дар мавќеи аввали калимањо ва дар байни садонокњо ин овоз истењсол наме-шавад, зеро дастгоњи артикулят-сионии забони тољикї ба он кодир нест. Ба ин нисбат иддаои баъзе ашхос рољеъ ба овардани харфи ъ дар мавќеъи аввали калимањои иќтибосии арабї ба тариќи ъилм, ъаќл, ъид, ё дар байни садонокњои калимањои навъи маориф, сао-дат, муодил, оила љой додани он ќобили ќабул нест.Њамсадои њ-и точикї низ

он аломату хусусиятњое, ки њ-и њуттии арабї дорад, ифода кар-да наметавонад. Ба ин нисбат онро муодили х-и њаввази арабї

њисобида, барои њ-и хуттї графе-маи дигар таќозо намудани як гурўњ њавасмандон талаби бељост ва берун аз доираи меъёрњои сав-тии забонамон мебошад, зеро ки њ-и забони тољикї он њарду њамсадоњои иќтибосиро њазм на-муда ба худ монанд кардааст.Мавќеъи задањои луѓавї,

синтагмавї ва оњангу талаф-фузњои мухталифи иборањою љумлањои тољикї низ дар кори муќаррар намудани меъёрњои савтию аксентологии онњо кам нестанд. Задаи забони тољикї вањдати унсурњои задањои зарбї ва лањниро ба худ мемонад. Дар мавридњои зиёд он дар њиљои охири калимањо афтида, дар нутќ оњангнокиву ритмикаи махсус-ро ба вуљуд меоварад. Одатан калимањои марбути гурўњњои исмњо, шуморањо, љонишинњо ва зарфњо задаи луѓавиро дар њиљои охир ќабул мекунанд: оњанг, сафед, њазор, шумо,

оњиста. Дар мавриди ба охири ин гурўњи калимањо зам гарди-дани пасвандњои мухталиф задаи луѓавї ба онњо мекўчад: оњангар, сафедтоб. Агар калима ду ва зиё-да чунин пасвандњо ќабул кар-да бошад, задаи луѓавї њатман дар пасванди охирин љой меги-рад: оњан-оњангар-оњангарон,-оњангаронї;сафед-сафедтар, са-федтарин.Задаи луѓавї дар калимањои

мансуби феълњо ва њиссањои ёва-ри нутќ ба тарзи дигар ифода шудааст. Феълњо задаро одатан ба асоси худ ќабул мекунанд. Би-нобар ин, њамагуна пасвандњо ва ёварњои дигари шаклсоз, ки баъд аз асос, љой гирифтаанд, задаи луѓавї надоранд: рафтам – рафта-ниам – рафсодагистам(=рафта ис-тодагистам). Дар сурати ба асоси феъл илова шудани пешвандњои људогона, задаи луѓавї ба онњо мекўчад: баргаштам, бозомадам, мерафтам. Агар ба феъл аз чунин

пешвандњо якчандто илова шуда бошад, задаи луѓавї ба пешванди дар мавќеи аввал омада меафтад: барнамегардам, намеравам.Дар гурўњи асосии калимањои

мансуби пайвандакњо, нидоњо ва њиссачањо низ мавќеи задаи луѓавї њиљои аввали калима аст : аммо, вале, балки, оре, инак, њатто.Њама гуна бандакњо–изофат,

бандакњои феълї ва хабарї, бандакљонишинњо, аломати но-муайяниву ягонагии -е, пасоянди-ро, њиссачањои морфемавї, ки ба калимањои пеш аз худ омада васл мегарданд, задаи луѓавї надо-ранд. Онњо бо чунин калимањои мустаќилмаънои зададор ода-тан як воњиди яклухти фоне-тикиро ба вуљуд меоварданд: китоби(хониш), китобам, китобе, китобро, рафтаст, рафтааст, раф-тудаст (рафта будааст); рафтї-ку, рафтї-мї, рафтї-дия ва монанди инњо.

Њомид МАЉИДОВ, профессор

ЗАБОНШИНОСЇ МЕЪЁРЊОИ ИСТЕЪМОЛИИЗАБОНИ АДАБИИ МУОСИРИ ТОЉИК

(Идома аз шуморањои гузашта)

(Давом дорад)

шумораи умумии кўдакони син-ни томактабї 10847 нафарро таш-кил медињад. Теъдоди муассисањои томактабї ба 3 адад мерасад, ки дар онњо 490 нафар кўдак тарбия гириф-та истодаанд.

- Дар заминаи Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон љињати ан-дешидани тадбирњо доир ба ба-ланд бардоштани сатњи фарогирии кўдакон ва бо супориши Вазорати маорифи кишвар, шуъбаи маорифи ноњия тасмим гирифт, ки дар њамаи муассисањои таълимї Маркази ин-кишофи кўдакон ташкил карда ша-вад, - афзуд мудири шуъбаи маориф. Зеро чунон ки дар Паёми Президен-ти мамлакат зикр шудааст, ташкили марказњои мазкур камхарљ буда, ба шароити кунунии љумњурии мо хеле мусоид мебошад». Айни њол дар њудуди ноњия 70 Маркази инкишофи кўдакон фаъолият менамоянд, ки дар онњо 1010 нафар ба таълиму тарбия фаро гирифта шудаанд. Муассисањои томактабї ва марказњои инкишофи кўдакони синни томактабї бо маво-ди методии таълим ва адабиёти бача-гона таъмин мебошанд.Бо маќсади фароњам овардани ша-

роити мусоид барои таълиму тарбия ва бењтар намудани сифати омодагии кўдакон ба мактаб дар муассисањои томактабї ва марказњои инкишофи кўдакони синни томактабї тањти ун-вони «Биё, бозича, ба боѓча равем» аксия гузаронида шуд, ки дар он во-лидон ва сањмгузорони алоњида иш-тирок намуданд. Бояд ќайд кард, ки муассисањои томактабии ноњия ва марказњои рушди кўдакони синни томактабї пурра бо компютер, мизу курсї, љевонњо барои нигоњдории

бозичањо, китобчањо ва таљњизоти зарурї бањри ошхона таъмин карда мешаванд.Њоло зиёда аз 98 нафар хонанда,

ки дар асоси пешнињоди комиссияи тиббї нуќсони љисмонї доранд, ба таълими пурра фаро гирифта шу-даанд. Аз љумла, барои 10 нафар хонандаи маъюб, ки ќобилияти то ба мактаб омада тањсил карданро надоранд, бо хоњиши волидайн дар хона таълим ташкил карда шуд. Њамчунин, кўдакони имконията-шон мањдуд ба мањфилњои фарњангї ва варзишї љалб гардидаанд. Ба-рои васеъ ба роњ мондани таблиѓот дар байни љомеа доир ба тањсилоти фарогир, бањри амалигардонии њадафњои консепсия бо волидайн вохўрињо ташкил карда шуданд. Дар хусуси тайёрї ба зимистонгузаронї ва таъмиру таљдиди муассисањои таълимии ноњия сухан ронда, му-дир хотирнишон сохт, ки то имрўз 221,3 тонна ангишт ва 75 метри кубї њезуми хушк захира карда шу-дааст. Макотиби ноњия бо кўмак ва сарпарастии соњибкорон, куми-таи падару модарон ва аз шумули маблаѓњои њокимияти мањаллї 50 дар 100 аз таъмир бароварда шу-данд. Таъмиру тармим муташак-килона идома меёбад. Дар умум, кулли корњои омодагї бо соли тањсили нав, аз ќабили таъминоти макотиби ноњия бо муаллимони љавони ихтисосманд, компютерку-нонии таълимгоњњо ва дастрасии китобњои дарсї дар мадди аввали роњбарияти шуъбаи маорифи ноњия ќарор дорад.

Шодї РАЉАБЗОД,«Омўзгор»

ПЕШРАВЇ ЁДВОРА

70 МАРКАЗИ ИНКИШОФИ КЎДАК ДАР ЗАФАРОБОД

бозичањо, китобчањо ва таљњизоти

Рўзе нмояндагони шуъбаи маорифи ноњия бо муаллимо-ни бењтарини њамсоядењањо бањри санљиш ба мактаби мо омаданд. Мо, муаллимони љавонро, ки аз дарсгўиямон њамагї се моњ гузашта буд, из-тиробу њаяљон фаро гирифт…Мувофиќи љадвали дарсї

яке аз он намояндагон њамроњам ба синфи 8 «в» да-ромад. Аз рўи наќшаи дарсї мавзўъ навиштани имло буд. Намоянда паси партањои синф нишаст. Пас аз њозиру ѓоиб кардан ва фањмидани вазъи синф хонандагонро ба навиш-тани имло тайёр кардам. Дарс тамом шуд. Намоянда оромо-на аз синф баромада маро на-здаш даъват кард.

- Муаллим, имлоро тафтиш кунед, бањо гузоред, баъд ба ман супоред.

- Хуб, - гуфтам ва аз пайи кор шудам. Пас аз санљишу тафтишу бањогузорї имлоро ба намоянда супоридам. То маълум шудани натиљаи дар-

си имлогириам дил дар тапиш буд.Аз дигарон фањмидам, ки

шахси ба дарсам воридшуда яке аз муаллимони бењтарини ноњия Шомањмади Дўст буда-аст. Рўзи дуюм ў хост дар син-

фи дигари иштирок кунад. Њамчунин шуд. Акнун гўё бо њам унс гирифтем. Андешањо баён шуданд. Маслињатњо пешнињод гардиданд. Суха-нони љамъбастии намоянда њанўз - дар хотирам боќист. – Офарин, писар, шумо муал-лими хуб мешавед.

… Ин сухани њидоятгар маро то имрўз дар оѓўши мактаб нигоњ медорад. На-мояндаи ман муаллими варзи-даи дењаи Вешканд, мактаби раќами 24 буд.Шомањмади Дўст соли 1945

дар њамин дења ба дунё омада-аст. Хатмкардаи омўзишгоњи омўзгории шањри Панљакент мебошад. Шуъбаи таъриху за-бон ва адабиёти тољикро дар

Донишгоњи давлатии Хуљанд бо дипломи аъло хатм карда-аст. То соли 1985 директори мактаби зикршуда буд.Фаъолият, кордонї, та-

шаббускор будан ва дигар хислатњои умдаи ўро сарваро-ни ноњия ба инобат гирифта, ба калонтарин љамоати ноњия – Урметан раис таъин кар-данд. Ин интихоби арзанда буд…Замони шўравї љамоатњои

дењот, хоса, раисони маориф-парвараш бо мактабњо алоќаи зич доштанд. Натанњо мепур-сиданд, ки «ангишт, овар-дед, њезум чї ќадар», балки мувофиќи наќшаи корашон зуд-зуд ба мактаб меомаданд. Яке аз њамин дилсўзони мак-табу маориф Шомањмади Дўст буд.Мањз бо ташаббуси ў мак-

таби 8-солаи дењаи Вешканд ба мактаби миёна табдил ёфт. Бинои нави мактаб соли 1980 ба истифода дод шуд. Тўли солњои раисиаш симои дењањо ва масъалаи одобу ахлоќи мар-дум, маданияти рўзгордорї ва дигар масъалањои муњими њаётї шакли дигар карданд. Афсўс, толеи мардум пастї кард, Шомањмади Дўст ба таври фољиавї соли 1985 аз олам даргузашт.Ў дилбохтаи шеъру су-

хан буд. Маро насиб гашта, ки чанд дафъа аз суњбатњояш бархурдор бошам. Нозукињои забони тољикиро хуб медо-нист. Тањлилњои хуби илмию методї дошт, шеър менавишт, вале ба дасти чоп намесупорид. Сактањои шеъри навќаламонро ислоњ менамуд.

Маъруфи ЊИСОМ, омўзгор

УСТОДИ СУХАН БУД

Чанде пеш дар љаласаи навбатии раиси шањри Ќўрѓонтеппа дар баробари дигар масъалањо рафти љамъбасти соњаи маориф низ мавриди баррасї ќарор гирифт.Тавре раиси шањр Шарифхон Самиев

иброз намуданд, соли тањсили 2012-2013-ро толибилмони макотиби миёна ва коллељу донишгоњњои маркази вилоят бо натиљањои назаррас љамъбаст намуданд.Чунончи, хонандагони макотиби

тањсилоти умумї дар озмунњои љумњуриявї 27 медал гирифтанд, ки аз ин 4-тоаш тилло, 12 нуќра ва 11 биринљї мебошад.Донишљўёни коллељи тиббї 2 медали

нуќра ва коллељи омўзгорї 2 медали биринљї ба даст оварда, 3 нафар донишљўёни ДДЌ ба номи Носири Хусрав дар озмунњо 3 љои иф-тихориро ишѓол намуданд.Ба ѓолибон ва омўзгорони онњо аз њисоби

буљаи шањр 8550 сомонї мукофотпулї дода шуд. Зимни ќадршиносии ѓолибон раиси шањр Ш. Самиев дар назди кормандони соњаи маориф вазифа гузошт, ки минбаъд низ сатњу сифати таълиму тарбияро баланд бардошта, мавќеи пешсафиро дар миќёси вилояту љумњурї аз даст надињанд.

Љумъабек ЭЊСОНОВ,«Омўзгор»

ЌАДРШИНОСЇ

ТУЊФАЊОИ РАИСИ ШАЊР

№ 29 19-уми июли соли 2013 15ОМЎЗГОР ВОЌЕИЯТ БАЊСИ ОЗМУН

МАТЕМАТИКА ЉУСТУЉЎИ ЊАЌИЌАТ АСТ Оид ба њалли як масъала дар олимпиадаи љумњуриявї

М. МАЊКАМОВ, раиси њакамон аз фанни математика,

номзади илмњои педагогї, дотсент, сармутахассиси ММТ

№ 29 19-уми июли соли 201316 ОМЎЗГОР

Суњбати љонпарвар аст суњбати «Омўзгор»

Муассис: Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон

Сармуњаррир: Ноилшо НУРАЛИЕВ

Њайатитањрир:

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ, М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Почтаи электронї: [email protected]Сайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 440 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. Зафарзода

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон аз нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулият ба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

ОМЎЗГОР

ХАНДАРЕЗПАНЉ ЛАТИФА

АНЉОМ

Милиса:- Шумо бояд 250 сомонї

љарима супоред барои дашном додани корманди мо.Гунањкор:- Мана, ин панљсадсомонаро

гиреду дар баќияаш ба шуни-дани идомаи дашном омода бо-шед.

ХХХХасисе пойлуч дар кўча ме-

рафт, ки нохост ба пояш мехи калоне халид. Ў бо камоли хушњолї ва ќаноатмандї ме-

гуфт: - Хайрият, пойафзоламро напўшидам, набошад, зераш сўрох мешуд.

ХХХ- Шунидам, ки хушдоманатон

дар беморхона будааст. Њолаш чї тавр аст?

- Мутаассифона, ўро имрўз љавоб медињанд.

ХХХСудя: - Шумо амволи љабдидаро

ѓорат кардед?Айбдоршаванда:- Не.Судя:- Вале љабрдида мегўяд, ки

инро бо чашмони худ дидааст.Айбдоршаванда:- Ў дурўѓ мегўяд. Ваќте ки

ман амволашро мерабудам, ма-сти хоб буд.

ХХХДухтур:- Шумо шифо ёфтед ва ба ин,

пеш аз њама, иродаи ќавиатон мусоидат кард.Бемор:- Ташаккур, духтур. Ман

бовар дорам, ки шумо ин омилро њангоми пардохти музди љарроњї ба њисоб ме-гиред.

ЭЪТИБОР НАДОРАДШањодатномаи гумшудаи А №088612, ки

онро соли 1992 мактаби №24-и ноњияи Фирдавсї ба Ќодиров Бањром Абдулманонович додааст, эътибор надорад.Шањодатномаи гумшудаи №Б 675299, ки

онро соли 1986 мактаби №109-и ноњияи Рўдакї ба Сангинова Шаъмигул додааст, эътибор на-дорад.Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТУ №0600384,

ки онро соли 2013 мактаби №20-и шањри Ду-шанбе ба Ќанди Ануша Аваззода додааст, эъти-бор надорад.Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТУ №0503541,

ки онро соли 2012 мактаби №10-и ноњияи Сомонї ба Ибрагимов Олимљон Шерматович додааст, эътибор надорад.Шањодатномаи гумшудаи БП №813135, ки

онро соли 1981 мактаби №10-и ноњияи Сомонї ба Саидова Барно Хурсандовна додааст, эъти-бор надорад.

ЭЪЛОН ЭЪЛОНРаёсати Донишгоњи давлатии омўзгории Тољикистон

ба номи Садриддин Айнї барои ишѓоли љойњо, аз рўи ихтисосњои дар љадвал зикрёфта љињати тањсил дар шуъ-баи аспирантура ва докторантураи Донишгоњи давла-тии омўзгории Тољикистон ба номи Садриддин Айнї (ба гурўњњои буљавї ва шартномавї) озмун эълон менамояд.Ќабул ба шуъбаи аспирантура ва докторантура њар

сол як маротиба, моњњои октябр - декабр доир мегардад. Тањсил дар шуъбаи рўзона 3 сол ва дар шуъбаи ѓоибона 4 сол мебошад.Довталабон барои дохил шудан њуљљатњои зеринро

пешнињод менамоянд:1.Ариза ба номи Ректори донишгоњ;2.Вараќаи шахсї бо тасдиќи шуъбаи кадрњо;З.Тарљумаи њол;4.Нусхаи дипломи Донишгоњ ва дигар муассисањои

тањсилоти олии касбї (шахсоне, ки муассисањои тањсилоти олии касбї хориљи кишварро хатм кардаанд: нусхаи баробарарзишии диплом, ки онро Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон додааст.

5.3амимаи диплом; 6. Нусхаи шиноснома; 7.Нусхаи дафтарчаи мењнатї, бо собиќаи кори 2-сола;8. Ќарори Шўрои олимон (барои шахсоне, ки баъд аз

хатми муассисањои тањсилоти олии касбї ба аспирантура дохил мешаванд).

9. Руйхати корњои нашршудаи илмї;10.Њуљљат дар бораи супоридани имтињони номзадї;11.Расм З/4 - 4адад;13.Њуљљати тиббї, формаи АУ-86;Довталабон пеш аз имтињонњо ба кафедраи мансуб ре-

ферат пешнињод намуда, аз сўњбати роњбари ояндаи худ мегузарад. Довталабон аз фанњои зерин имтињон месупо-ранд:

- аз фанни ихтисос;- аз фанни забони хориљї (англисї, немисї, франсавї):- аз фанни фалсафа.Маблаѓи тањсил дар гурўњњои шартномавии шуъбаи

рўзона-сомонї ва дар шуъбаи ѓоибона 1200 сомонї ме-бошад.Ќабули њуљљатњо то 10.10.2013, њамарўза аз соати 14:00

сурат мегирад.Суроѓа : шањри Душанбе, ноњияи Исмоили Сомонї,

хиёбони Рўдакї 121, ДДОТ ба номи Садриддин Айнї, шуъбаи аспирантура ва докторантура.

ДОВТАЛАБ – 2013Коллељи техникию омўзгории ноњияи Рўдакї

ќабули донишљўёнро барои соли хониши 2013-2014 аз рўи ихтисосњои зерин эълон менамояд:

I. Дар заминаи тањсилоти умумии асосї (баъди хатми синфи 9)

1.2 – 010201. Тањсилоти ибтидої – шуъбаи рўзона, шартномавї, муњлати тањсил 4 сол.

2.2 – 010208. Системаи компютерї ва Интернет – технология - шуъбаи рўзона, шартномавї, муњлати тањсил 4 сол.

3.2–74.06.01. Таъмини истифодабарии техникаи кишоварзї - шуъбаи рўзона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 4 сол.

II. Дар заминаи тањсилоти миёнаи умумї (баъ-ди хатми синфи 11)

1.2 – 010201. Тањсилоти ибтидої – шуъбаи рўзона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3 сол.

2.2 – 020401. Таърих - шуъбаи рўзона ва ѓоибона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3 сол.

3.2 – 010306. Забони хориљї (англисї) - шуъбаи рўзона ва ѓоибона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3 сол.

4.2 – 020302. Забон ва адабиёти рус - шуъбаи рўзона ва ѓоибона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3сол.

5.2 – 020501. Математика - шуъбаи рўзона ва ѓоибона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3 сол.

6.2 – 370107. Автосервис - шуъбаи рўзона, буљавию шартномавї, муњлати тањсил 3 сол.

III. Довталабон њуљљатњои зеринро ба комис-сияи ќабул пешнињод менамоянд:

1) Ариза ба номи директор.2) Њуљљат дар бораи тањсилоти умумии асосї,

тањсилоти умумї ва тањсилоти ибтидоии касбї (на-мунаи асл).

3) Маълумотномаи тиббї №086У.4) Расми андозаи 3х4 – 6 дона.5) Шиноснома (шањодатномаи таваллуд).6) Маълумотнома аз љои истиќомат.7) Билети њарбї (шањодатномаи њарбии даъват-

шаванда).8) Њангоми будани собиќаи корї нусхаи дафтар-

чаи мењнатї (барои шуъбаи ѓоибона).9) Нусхаи ќарордод байни довталаб ва муассисаи

таълимї (фаќат барои шахсоне, ки аз њисоби буљаи давлат тањсил мекунанд). Нусхаи ќарордодро муас-сисаи таълимї омода менамояд ва дар ваќти супо-ридани њуљљат аз тарафи довталаб ба расмият даро-варда мешавад.

10) Нусхаи ќарордод байни довталаб ва му-ассисаи таълимї дар бораи тањсил дар гурўњњои шартномавї. Нусхаи ќарордод аз тарафи муассисаи таълимї омода карда мешавад. Коллељ дорои хобгоњи замонавї мебошад. До-

вталабон ва донишљўёни эњтиёљманд бо хобгоњ таъмин карда мешаванд. Донишљўёне, ки бо бањои хубу аъло тањсил менамоянд ва интизоми намунавї доранд, бо идрорпулї (стипендия) таъмин карда ме-шаванд.

IV. Довталабон имтињонњои зерини дохилша-виро месупоранд:

1. Забони модарї – (диктанд, наќли хаттї) аз рўи њамаи ихтисосњо

2. Санљиши тестї – (аз рўи ихтисос ва фанњои гуманитарї)

Суроѓаи муассисаи таълимї: ноњияи Рўдакї, шањраки Сомониён, кўчаи Борбад – 26, телефон:

8-313-72-26-77; 93-563-85-23; 918-25-75-13

Кормандони њафтаномаи «Омўзгор» ба сармуњаррири маљаллаи «Маорифи Тољикистон»

Шодї Шокирзода бинобар даргузаштиБАРОДАРАШ

њамдардии амиќ изњор менамоянд.

Кормандони Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф ба мутахассиси муассисаи мазкур Халифаев Амиралї нисбати вафоти нобањангоми

ПАДАРАШ њамдардї баён менамоянд.

Кормандони Кумитаи иттифоќи касабаи мао-риф ва илми Љумњурии Тољикистон ва Кумитаи

иттифоќи касабаи маориф ва илми вилояти Хатлон ба раиси Кумитаи муттањидаи иттифоќи касабаи Донишгоњи давлатии Ќурѓонтеппа ба номи Носири Хисрав – Шарифов Мањмадкарим нисбати вафоти

МОДАРАШ њамдардї баён менамоянд.

ТАВАЉЉУЊЛитсейи Президентї барои ќабули омўзгорони синфњои ибтидої (гурўњњои тољикию русї) озмун эълон менамояд.Талабот аз довталабон:Тањсилот олїСобиќаи кор аз 3 сол болоЊуљљатњои зарурии пешнињодшавандаАризаи шахсї ба унвони роњбари литсейТарљумаи њолНусхаи њуљљатњо дар бораи тањсилотНусхаи дафтарчаи мењнатїНусхаи шиноснома аз љойи истиќоматМаълумотномаи тиббї оид ба вазъи саломатї справкаи тиббии 086 У

Суроѓаи ќабули њуљљатњо: ш.Душанбе,кўчаи Шерализода, 17-А;

Телефонњо барои тамос: - 235-48-53; 235-68-24.

omuzgor #29 2013

Documents