numri 55 v5 - albislam.com · të ekzistojnë derisa të ekzistojë kjo jetë, prandaj le t’i...

1ALBISLAM | 1 Gusht 2010 | 20 Shaban 1431

EDITORIALI

“KUMTONI NGAUNË QOFTË DHENJË FJALË”K

ur ke fatin të mësosh, dëgjosh apo të fitosh diçka të mirë, me siguri ndjen njëpërjetim të hareshëm në thellësinë e shpirtit tënd, sepse takimi i pastërtisë sëshpirtit me pastërtinë e mirësive ndjell gjallëri, meqë zemra atë e ka ushqimin

më të shëndetshëm dhe më të mirë. Porse tretja e këtij ushqimi të lezetshëm arrihetduke u munduar ta përhapësh atë mirësi dhe t’ua mundësosh nevojtarëve atëngazëllim, ndërkohë që të gjithë njerëzit janë nevojtarë. Mirëpo një gabim nukduhet ta bëjmë, të pretendojmë dhënien e asaj që nuk e zotërojmë, sepse shpejtrealiteti bëhet i qartë dhe në vend që të përjetojmë qetësinë shpirtërore do tëballafaqohemi me shpirtngushtësi dhe varfëri.

Atëherë na mbetet të shfrytëzojmë nga çdo rast për të nxjerrë mësime, t’ikuptojmë fjalët e Allahut, siç i ka kuptuar Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,dhe të studiojmë personalitetin e njeriut që e shëmbëllente Kuranin për së gjalli, nëmënyrë që të pasurohemi dhe të zotërojmë vlera dobiprurëse për ne dhe përdashamirët që na rrethojnë. Le t’u përcjellim njerëzve mesazhet hyjnore nëmënyrën më të mirë, duke qenë të zbukuruar me praktikën e asaj që e flasim dhepastaj të vjelim shpërblimet e paparamenduara nga Allahu i Lartmadhëruar.

Penguesit nuk do të zhduken asnjëherë, sepse Allahu deshi që e mira dhe e keqjatë ekzistojnë derisa të ekzistojë kjo jetë, prandaj le t’i përvishemi punës me besimtë palëkundur tek Allahu, me sinqeritet të kulluar, me saktësi në veprime dhe urtësinë situata prekëse.

Të përkujtojmë se muaji i Ramazanit është edhe muaji i fitores, triumfit tëvërtetës mbi të pavërtetën dhe dallimit të dritës së Islamit nga errësirat e shumtaqë po na serviren në çdo skaj fatkeqësisht. Prandaj të mos druajmë të shfaqim, tëshprehim dhe të ndihmojmë të mirën e të luftojmë të keqen, sado e vogël që naduket ajo. Gjithnjë përderisa mbështetemi në porositë e Krijuesit tonë dhe mësuesitqë Ai dërgoi për njerëzimin le të vazhdojmë rrugëtimin drejt Allahut... Allahu nandihmoftë!

NNëë eemmëërr ttëë rreeddaakkssiissëë:: OOmmeerr BBEERRIISSHHAA

2

PËRMBAJTJA

AKTUALE33--66 || RAMAZANI SFIDON GLOBALIZMIN77--99 ||BLIC LAJME

SFIDA1100--1122 || KËNAQËSITË SHPIRTËRORE TË XHENETIT (2/2)

AKIDE1133--1166 || MESATARJA DHE KUPTIMI I CEKËT I TEKSTEVE TË

SHERIATIT

DRITARE1177--2211 || RAMAZANI, MUNDËSI NDRYSHIMI PËR MIRË 2222--2244 || TË VARESH TEK TJETRI

FIKH2255--3300 || PERSONAT QË LIROHEN NGA AGJËRIMI DHE

MËNYRAT E KOMPENSIMIT

EKONOMI3300--3344 || ET-TAVARRUK (LIKUIDITETI)

FAMILJA3355--3366 || TË JESH NGA TË GUXIMSHMIT NË KËTË RAMAZAN3377--4411 || PËRZIERJA E GJINIVE ËSHTË NJË REALITET… POR

CILA ËSHTË ZGJIDHJA? 4422--4444 || TI DHE FAMILJA JOTE GJATË RAMAZANIT

TEFSIR4444--4477 || DISA NGA DOBITË SHPIRTËRORE TË AGJËRIMIT

HADITH4488--5511 || NAMAZI I TERAVISË -

DISPOZITAT DHE FORMA E TIJ

THESARE5522--5555 || ZEMËRIMI DHE DEPRESIONI

AVANCIMI PERSONAL5566--5588 || SHTIGJE DREJT HARESË

FETVA DHE KONSULTIME5599--6600 || ME AGJËRIM DOMINOJMË MBI DJALLIN

REDAKSIAKryeredaktor: Omer BERISHA

zv. kryeredaktorë: Agron TERZIQI dhe Justinian TOPULLIAnëtarë të redaksisë:

Ismail BARDHOSHI, Bledar HAXHIU, Lulzim SUSURI, Talha KURTISHI, Genc PLUMBI, Ali SHABANI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Llokman HOXHA, Rashit ZYLFIU dhe Hajrush MANI

Bashkëpunëtorë: Ahmed KALAJA, Ekrem AVDIU dhe Enis RAMARedaktor gjuhësor: Roald HYSARedaktor teknik: Halil BERISHA

Ballina: Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio)Shpërndarje dhe marketing: Sedat RAMADANI

BBoottoonn:: AAllbbIIssllaamm

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: aallbbiissllaamm@@aallbbiissllaamm..ccoomm

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELxhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (denarë)xhirollogaria: 0270100245547

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (euro etj.)Rr. "Kej Dimitar Vlahov" 4

S.W.I.F.T.: KOBSMK2XIBAN: MK07300701002455425numri tatimor: 4030008038784


AKTUALE

DR. NEHA KATREXHI

Një Ramazan i ri po vjen për muslimanëtdhe ata vazhdojnë të ngelen mbrapadhe të jenë të përçarë, edhe si rezultat i

ngjarjeve politike që ndodhin sot në botë. Dotë gjesh njerëz mes nesh, të cilët e përkrahinkëtë forcë botërore e cila kërkon ta vendosëveten në piedestalin e një perëndie të re dhekërkon të qeverisë dhe të nënshtrojë mepolitikat e saj mbarë popujt dhe kombet, dukefutur hundët edhe në punët e brendshme tëtyre. Ndërsa në krahun tjetër qëndrojnëbesimtarët, të cilët nuk pranojnë t’inënshtrohen politikës së skllavërisë dheposhtërimit. Politikë kjo që shoqërohet mezhdukjen e identitetit të lirë islam, identitet icili nuk beson veçse se tek një Zot i vetëm, iCili qeveris këtë univers në bazë të ligjeve dherregullave që Ai vetë i ka vendosur.

Nën hijen e një kontradikte të tillë pomendoja për Ramazanin e këtij viti, dhe pashënë të disa kuptime të reja, të cilat nuk i kishavënë re më parë, pashë në këtë muaj njëligjërim të ri sfidues, nga i cili mund të nxirretnjë argument i ri për njëshmërinë e Krijuesit

dhe depërtimin absolut të Tij në sundimin ekësaj bote që vetë e krijoi.

Ky ligjërim sfidues nuk kufizohet vetëmtek muaji Ramazan, por një njeri që meditonmund ta dallojë atë tek të gjitha adhurimet nëIslam, ndonëse në Ramazan ai është më idukshëm. Nëse për shembull do të mendojmëpër Haxhin do të gjejmë në të elemente, sivëllazëria dhe bashkëpunimi për hir tëAllahut, të cilat sfidojnë globalizmin, i cilipropagandon individualizmin dhe braktisjene tjetrit. Këtë bashkëpunim dhe vëllazëri nukmund ta dallojmë tek të gjithë muslimanët,sepse ky adhurim, që është Haxhi, nuk është iobliguar për të gjithë, por vetëm për ata qëkanë mundësi. Ndërsa adhurimi i agjërimit nëmuajin Ramazan karakterizohet nga njëllojshmëri adhurimesh gjithëpërfshirëse, kjollojshmëri shfaqet shumë bukur në agjërimine ditës dhe faljet e natës, në lëmoshën qëjepet, në bashkëpunimin për të mira e të tjeratë kësaj natyre. Gjithëpërfshirja dheuniversaliteti i këtij muaji shfaqet në forcënqë ai ka për të bashkuar muslimanët nëmbarë botën kudo që janë, dhe ripërtëritjen ebesimit të tyre, madje edhe muslimanët

RAMAZANI SFIDONGGLLOOBBAALLIIZZMMIINN

po mendoja për Ramazanin e këtij viti, dhe pashë në të disa kuptime të reja, të cilat nuk i kisha vënë re mëparë, pashë në këtë muaj një ligjërim të ri sfidues, nga i cili mund të nxirret një argument i ri për njëshmërinëe Krijuesit

gabimtarë, tek Allahu i Madhëruar, duketreguar në këtë mënyrë universalitetin eIslamit, të pakapshëm dhe të pa rivalizue shë -m nga çfarëdo bindje apo doktrinë njerëzore,sa do e zhvilluar dhe përparuar qoftë ajo. Prejkëtu lindën edhe meditimet e mia sesiRamazani sfidon globalizmin.

Në Ramazan shfaqet gjithësundimii Allahut ndaj robërve të Tij. Muslimani nëkëtë muaj ripërtërin besën e tij ndaj Allahuttë vetëm e të pashoq, Atij të cilit inënshtrohen të gjitha ligjet e kësaj bote dhebotës tjetër. Ky besim dhe nënshtrim ndajAllahut shfaqet në dy rregulla thelbësore, qëjanë bindja dhe adhurimi; ““DDhhee UUnnëë (Allahu)nnuukk ii kkrriijjoovvaa nnjjeerrëëzziitt ddhhee xxhhiinnëëtt,, vveeççssee qqëë aattaadduuhheett ttëë mmëë aaddhhuurroojjnnëë vveettëëmm MMuuaa.. DDhhee nnuukkdduuaa pprreejj ttyyrree nnddoonnjjëë ffuurrnniizziimm ddhhee aass nnuukk dduuaaqqëë aattaa ttëë mmëë uusshhqqeejjnnëë MMuuaa..”” [1] Ky adhurimështë bazuar në lirinë e zgjedhjes, adhurim icili nuk i privon zgjedhësit të drejtën e tij përtë shijuar jetën e kësaj bote, por nuk ia largonpërgjegjësinë, që ai duhet të mbajë përshpërblimin apo ndëshkimin e tij. Dhe kjo nëbazë fjalës së Allahut: ““NNuukk kkaa aassnnjjëë ddeettyyrriimmnnëë ffee.. VVëërrtteett,, RRrruuggaa ee DDrreejjttëë ëësshhttëë bbëërrëë ee qqaarrttëënnggaa rrrruuggaa ee ggaabbuuaarr..”” [2]

Kjo gjë bie ndesh me qeverisjen eglobalizmit, e cila u imponohet njerëzve meforcë dhe pa dëshirë, nëpërmjet bindjes ndajligjeve, të cilat vetë ata i kanë sajuar dhe tëcilat nga njëra anë nuk i sigurojnë njeriutnivelin më të ulët të jetesës së ndershme, dhenga ana tjetër u japin mundësi të pakufizuaranjë pakice njerëzish të kontrollojnë dhe tëshfrytëzojnë pasuritë njerëzore, intelektualedhe materiale në interes të tyre, pa u dhënëatyre si shpërblim asgjë përveç poshtërimit,cinizmit dhe indiferencës.

Në Ramazan gjithashtu sfidohet haptaziglobalizmi ideor, i cili propagandon idetë

liberale perëndimore për të shijuar të gjithakënaqësitë dhe epshet trupore dhe materialepa asnjë lloj kontrolli dhe vetë-përgjegjësie.Ata pretendojnë se çlirimi i epsheve endihmon njeriun të gjejë lirinë dhe lumturinëe tij, ndërkohë që agjërimi vërteton selumturia dhe liria e vërtetë nuk gjendet tekkënaqësitë epshore, por tek kufizimi i tyre.Profeti i Islamit thotë: “Enën më të keqe qëmbush Biri i Ademit është barku i tij, atij imjaftojnë pak kafshata për të mbajtur veten,por nëse nuk mundet atëherë le të mbushënjë të tretën me ushqim, një të tretën melëngje dhe një të tretën ta lërë me ajër.” [3]

Për këtë arsye shumë prej studiuesve tëhershëm dhe të sotëm këmbëngulin, selumturia nuk gjendet tek të shijuarit ekënaqësive trupore, por tek kontrolli dhevendosja e tyre në vendin e duhur, çka nuk ezhvesh njeriun nga ana njerëzore e tij. Njëdijetarë musliman për të theksuar këtë faktka thënë: EE ggjjiitthhëë lluummttuurriiaa ee nnjjeerriiuutt qqëënnddrroonnnnëë ffaakkttiinn sseessaa aaii ee kkoonnttrroolllloonn vveettvveetteenn,, ddhheennddëërrssaa ffaattkkeeqqëëssiiaa sseessaa ee kkoonnttrroolllloojjnnëë ddëësshhiirraattddhhee eeppsshheett aattëë.. Një tjetër argumentbashkëkohor që fakton se nuk ekziston njëlidhje e domosdoshme ndërmjet mirëqeniesmateriale dhe lumturisë është edhekonstatimi që një studiues perëndimor i ka

4

AKTUALE

...Ata pretendojnë se çlirimi iepsheve e ndihmon njeriun tëgjejë lirinë dhe lumturinë e tij,ndërkohë që agjërimi vërteton selumturia dhe liria e vërtetë nukgjendet tek kënaqësitë epshore,por tek kufizimi i tyre...

“

“[1] Dharijat: 56-57.[2] Bekare: 256.[3] Tirmidhiu: 2380.


AKTUALE

bërë kësaj gjëje. Robert Rajt studiues nëUniversitetin e Pensilvanisë thotë: NNuukkeekkzziissttoonn nnddoonnjjëë lliiddhhjjee ee ppaannddaarrëë nnddëërrmmjjeettppaassuurriissëë,, mmiirrëëqqeenniieess mmaatteerriiaallee ddhhee lluummttuurriissëë,,ppaassii ëësshhttëë vvëënnëë rree ssee nnjjeerrëëzziitt nnëë sshhtteetteett eevvaarrffrraa jjaannëë mmëë ttëë lluummttuurr sseessaa aattaa nnëë sshhtteetteett eeppaassuurraa,, ttëë cciillaatt ooffrroojjnnëë ttëë ggjjiitthhaa sshhëërrbbiimmeett ppëërrnnjjëë mmiirrëëqqeenniiee mmaatteerriiaallee..

Në Ramazan gjithashtu do të gjejmë njëtjetër element, i cili sfidon globalizminekonomik, i cili përpiqet të vendosë njësistem të vetëm, të bazuar mbi individu -alizmin dhe braktisjen e tjetrit, dhe zhytjen etij në borxhe dhe taksa pa fund, duke shtuarkështu varësinë dhe varfërinë e këtij njeriudhe në të njëjtën kohë shton pasurinë dheshfrytëzimin e padronëve të Perëndimit. Kjoideologji pajton me idenë se kapitalizmi bazo -het mbi ligjin e xhunglës, ku më i forti jetondhe më i dobëti vdes. Ndaj nuk është habi qënë perëndimin ekonomik të ndeshësh zëra tëcilët çirren se një miliard e njerëzve të varfër,që jetojnë në botën e tretë, siç u pëlqejnë t’iquajnë vendet e pazhvilluara ekonomike,janë të tepërt ndaj dhe duhet të shpëtojmëprej tyre, sepse jeta u përket atyre që janë mëtë fortë. Agjërimi i Ramazanit i kundërvihetkësaj teorie, duke theksuar se i varfëri ka tëdrejtën e tij në pasurinë e të pasurit, pjesë ecila duhet të jepet nëpërmjet Zekatit aposadakasë. Allahu i Madhëruar thotë: ““DDhhee nnëëppaassuurriinnëë ee ttyyrree ëësshhttëë ee ddrreejjttaa ppëërr llyyppëëssiinn ddhheettëë pprriivvuuaarriinn..””[4] ““MMeerrrr SSaaddaakkaa (e Zekat) nnggaappaassuurriiaa ee ttyyrree mmee qqëëlllliimm qqëë tt’’ii ppaassttrroosshh ddhhee tt’’iibbëësshh ttëë ddëëlliirrëë mmee aannëë ttëë ssaajj..””[5]

Këtë përgjegjësi personale për besimtarine sqaron mjaft mirë i Dërguari i Allahut, kur ekë shillon atë që të japë tepricën e pasurisë përatë që nuk ka: “Kushdo prej jush që ka njëkafshë transporti tepër le ta përgatisë atë përatë që nuk ka, dhe kushdo që ka ushqim tëtepërt le ta përgatisë atë për atë që nuk ka”.[6]

Kjo praktikë është vlefshme për çdo kohë,por në Ramazan ajo bëhet edhe më e detyruarpër vetë hadithet e shumta, të cilat nxisin përtë ofruar iftar për agjëruesin dhe për të dhënësadaka për të mjerët dhe të varfrit. Nëtraditën profetike tregohet se i Dërguari iAllahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshinmbi të, ishte një njeri bujar, por ai bëhej edhemë bujar në Ramazan, kur Xhibrili vinte tek aidhe të dy bashkë ata mësonin Kuranin.[7] Kjopër sa i përket ushqimit dhe sadakasë që jepetpër të vobektit dhe të mjerët, ndërsa për sa ipërket Zekatit, dhënia e tij nga shumë musli -man ë në kohën e Ramazanit kontribuon nëpakë simin e vuajtjeve të shtresës së varfër tëpopu llsisë dhe aktivizon qendrat bamirëse, qëmerr en me përkrahjen sociale të njerëzve nënevo jë. Në Ramazan do të gjejmë një tjetërsfidë ndaj globalizmit social, i cili përpiqet talar gojë njeriun nga familja dhe shoqëria e tij,ta kthejë atë në një individ që jeton vetëm përvete. Dhe vjen Ramazani për të krijuar atë ba -sh kim familjar rreth sofrës së ushqimit dhepër të ripërtërirë edhe njëherë unitetin fam il -j ar, dhe për të treguar se muslimani i qëndronbesnik sistemit shoqëror, i cili bazohet nëdashurinë e pjesëtarëve të familjes për njëri-tjetrin, për të treguar se muslimani kërkonkënaqësinë e Zotit të botëve, i Cili kapërcaktuar për të pikësynimet e tij në jetë.

Nëse do të shohim gruan, e cila është njënga shtyllat e shtëpisë muslimane, ajo gjatëRamazanit e sfidon më tepër sisteminglobalist, i cili kërkon ta detyrojë atë meparime, të cilat refuzojnë familjentradicionale, e cila ngrihet mbi parësinë eburrit dhe bindjen ndaj tij. Dhe gruaja në këtëmuaj sado e preokupuar që të jetë me punë tëtjera përpiqet me të gjitha forcat për t’ishërbyer familjes së saj një ushqim tëkëndshëm dhe të shijshëm, pa e vrarë aspakmendjen për ata që mendojnë se puna e saj

[4] Dharijat: 19.[5] Teube: 103.

[6] Muslimi nr.1728.[7] Hadith që transmetohet nga Buhari me nr. 1902.

shtëpiake është një ulje për nderin dhe fisn -ikërinë e saj. Nëse do të shohim burrin dhekrye familjarin e shtëpisë do ta gjejmë atëgjatë muajit Ramazan tek takohet përditë mefamiljen e tij rreth sofrës së iftarit, për tëripërtërirë praktikën e dashurisë dhe mës h i r -ës mbi të cilën ngrihet familja muslimane. Kytakim i përditshëm një-mujor u jep njëkënaqësi të veçantë pjesëtarëve të familjes,dhe në veçanti fëmijëve, të cilët mund tavuajnë këtë mungesë takimesh ngjatë gjithëvitit, ndaj dhe me të drejtë një poet thotë:NNuukk ëësshhttëë jjeettiimm aaii qqëë pprriinnddëërriitt ee kkaannëë llëënnëë ttëë

bbrraakkttiissuurrsseeppssee aattaa uu nnddaannëë nnggaa jjeettaappoorr jjeettiimm ëësshhttëë aaii qqëë ggjjeenn nnjjëë nnëënnëë ddhhee bbaabbaa

qqëë ss’’ppyyeessiinn ppëërr ttëë......Po ashtu gjatë këtij muaji do të shohim

sesi marrëdhëniet shoqërore ndërmjet mysl -ima nëve do të shtohen dhe përmirësohen meanë të vizitave të shumta e të ndërsjella, përtë treguar edhe një herë rëndësinë e lidhjesmes muslimanëve, lidhje të cilën e kërkonIslami së tepërmi. Kjo lidhje shfaqet në formatë ndryshme, si për shembull:

Mbushja e xhamive me muslimanë nga tëgjitha grupmoshat dhe origjinat, duke vërt et -uar kështu barazinë ndërmjet të gjithë mus li -manëve. “Të gjithë ju jeni pasardhës tëAdemit, dhe Ademi u krijua nga dheu, më imiri prej jush tek Allahu është ai që më tepërështë i devotshëm. Një arab nuk është më imirë sesa një joarab, vetëm devotshmëria ivlerëson njerëzit”.[8]

Harmonia ndërmjet muslimanëve dhemos-shqetësimi i tjetrit me fjalë apo mevepra, siç mëson edhe Profeti, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të: “Nëse ndonjëprej jush agjëron, mos të thotë fjalë tëshëmtuara dhe të mos bëjë veprime tëpahijshme, dhe nëse ndokush e sulmon atë

apo e fyen, le t’i thotë: unë agjëroj”.[9]Nxitja e brendshme që ka një besimtar për

të gëzuar dhe kënaqur vëllezërit e tijbesimtarë nëpërmjet ndihmës dhe vepravebamirëse vullnetare. Si për shembull dhëniaiftar një besimtari që agjëron, Profetithotë: “Kushdo që i jep iftar një agjëruesi, aido të shpërblehet sa ai, duke mos iu pakësuarasnjë shpërblim edhe atij që agjëron”.[10]

Nga përvoja është konstatuar se asgjë nukmund të krahasohet në këtë botë mekënaqësinë shpirtërore që ndjen kur ti u jepgëzim apo ngushëllim njerëzve të tjerë. Këtëkënaqësi që ndjen kur të tjerëve u dhurondiçka e kanë pranuar edhe studiuesperëndimorë, por dallimi ndërmjet nesh dheatyre qëndron në faktin se ata e kufizojnëlëmoshën në dhënien e disa dollarëve, për tëshlyer disi ndjesinë e keqardhjes dhe fajit qëata mund të ndjejnë karshi të varfërve. RobertRajt shprehet: NNëëssee ttyy nnuukk ttëë zzëë ggjjuummii ppëërrsshhkkaakk ttëë ttrriisshhttiimmiitt ssee nnjjëë ffaabbrriikkëë nnëë SSrrii LLaannkkaaëësshhttëë mmbbyylllluurr ddhhee ppuunnëëttoorrëëtt ee ssaajj kkaannëë nnggeelluurrnnëë rrrruuggëë ssii rreezzuullttaatt ii nnjjëë nnggaaddaallëëssiimmii ttëë lleehhttëëqqëë kkaa pprreekkuurr gglloobbaalliizzmmiinn,, kkëëttuu kkaa nnjjëë rrrruuggëë ttëëcciillëënn nnëëssee ee nnddjjeekk mmuunndd ttëë sshhllyyeesshh nnddjjeessiinnëë eekkeeqqee qqëë ttëë jjeepp nnjjëë ffaakktt ii ttiillllëë,, ddhhee kkjjoo dduukkee iiddhhuurruuaarr ppaarraa nnddoonnjjëë ffoonnddaacciioonnii bbaammiirrëëss,, qqëëmmeerrrreett mmee sshhppëërrnnddaarrjjeenn ee uusshhqqiimmiitt ppëërrsshhttrreessaatt mmëë ttëë vvaarrffrraa nnëë bboottëë..

PPëërrkktthheeuu:: JJ.. TTOOPPUULLLLII

6

AKTUALE

...Në Ramazan do të gjejmë njëtjetër sfidë ndaj globalizmitsocial, i cili përpiqet ta largojënjeriun nga familja dhe shoqëriae tij, ta kthejë atë në një individqë jeton vetëm për vete...

“ “[8] Pjesë nga Hutbja e lamtumirës të Profetit , Sirretu Ibn Hisham.[9] Muslimi 1151.[10] Tirmidhi 807.


BLIC LAJME

SPANJA NUKPRANON TËNDALOHET NIKABI

Parlamenti spanjoll refuzoi miratimin eligjit për ndalimin e nikabit në vendepublike, propozim i sjellë nga PartiaPopullore opozitare, me pretendimin e“mbrojtjes së të drejtave të gruas”. Pas njëdebati më 20 Korrik 2010, kundërpropozimit votuan 183 deputetë, përndalimin e nikabit votuan 162 deputetëndërsa dy deputetë abstenuan. Senatispanjoll në Qershor solli rezolutëjodetyruese për këtë çështje, mirëpo partiasocialiste e kundërshtoi ndalimin e nikabitnë vendet publike. Ministri i Drejtësisë iSpanjës Fransisko Kamanio më herët kishtedeklaruar: “Veshja rrallë herë mund të ketëlidhje me të drejtat e njeriut, prandajqeveria kundërshton miratimin e ndalesëssë burkas, sepse kjo do t’i detyrojë gratë qëmbajnë burka të thyejnë ligjin ose tëqëndrojnë në shtëpi”. Numri i muslimanëvenë Spanjë mendohet të arrijë 1 milion ngagjithsej 47 milionë banorë. Disa qytetespanjolle, sikurse Barcelona e kanë ndaluarmbajtjen e burkas në objekte publike.

Kryeministri britanik Dejvid Kamerun kakundërshtuar të kalojë ndonjë ligj për tëndaluar burkan në vendin e tij, duketheksuar se çështja ka të bëjë me zgjedhjenpersonale dhe nuk duhet të votohet ligj përkëtë çështje. Zëdhënësi i Kamerunitshprehet: “Kameruni kundërshton ligjin përndalimin e burkas, sepse beson seqëndrimin e tij ai e mbështet në çështjen sekjo ka të bëjë me zgjedhje personale dhenuk na ka hije që për këtë të miratojmëligj”. Kjo deklaratë erdhi si përgjigje e

parashtresës së deputetit konservator FilipHollobon më 17 Korrik, ku kërkonte të sillejnjë ligj që do të ndalonte burkan në vendepublike. (almoslim.net)

101 BANKAAMERIKANEFALIME NTUAN KËTË VIT

Numri i bankave të falimentuara nëSHBA që nga fillimi i 2010 ka mbërriturnumrin 101. Kjo pasi Instituti i SigurimeveFederale pak ditë më parë i shpalli si të tillapesë banka të vogla. Sipas Institutit tëSigurimeve Federale, pesë bankat që umbyllën ishin në shtetet e Floridas,Gjeorgjias, Karolinës Jugore, Kanzasit dheMinesotas. Pritet që në pjesën e dytë të këtijviti numri i bankave të falimentuara tërritet edhe më shumë, për shkak tërimëkëmbjes së ngadalshme të sektoritbankar nga rezerva të mëdha, që janë tëveçuara për kredi të këqija, shumica e tëcilave ka të bëjë me sektorin e pasurive tëpatundshme komerciale. (islammemo)

DEPUTETI SIONISTFUTET NË XHAMINËE KUDSIT

Deputetit sionist Dani Danone, i njohurpër nga qëndrimet e tij ekstremiste u fut në

8

BLIC LAJME

oborrin e xhamisë së shenjtë Kuds, një hap itillë që më herët kishte shkaktuar ndezjen eintifadas palestineze. Kjo ndodhi në njëkohë kur forcat izraelite veprojnë për tërritur prezencën në qytetin e Kudsit tëokupuar, dhe kjo me rastin e memorialit tëçifutëve për të kujtuar prishjen e Hejkelit Idhe II, sipas besimit të tyre. Danone qortoimungesën e partisë së djathtë ekstreme nëxhaminë e shenjtë dhe thërriti që çifutëvet’u lejohet vizita e këtij vendi me një “liri”më të madhe. Disa nga protestuesitpalestinezë thërritnin “Allahu Ekber”,ndërsa Danone kryente vizitën e tij irrethuar me polici të armatosur dhe nëshoqëri të dhjetëra turistëve çifutë dhe tëtjerë. E tillë ishte edhe vizita e ish-kryeministrit ekstremist Ariel Sharon nëvitin 2000, kur ai ishte lider opozitar, gjë ecila pëlciti intifadën e tretë palestineze.(islamtoday.net)

18 AKIKA PËR TËSHTUARVËLLAZËRINË

Mbi 300 persona (24 Korrik 2010) nëparkun e Sarajit – Shkup shijuan kënaqësinëe një prej takimeve vëllazërore tradicionale,që çdo vit i organizon Shoqata për Afirmimnga Shkupi “Bamirësia”. Aty erdhënbesimtarë nga mbarë vendi, duke filluar ngaKumanova, Shkupi, Tetova, Gostivari, Dibra,Prilepi, Struga si dhe mysafirë nga Shqipëriadhe Kosova. Qëllimi i këtij takimi ështëngjallja e një prej suneteve të Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, që njihet me emrinAkika dhe që manifestohet me therjen ekurbanit, si falënderim ndaj Allahut për

fëmijën e dhuruar. Këtë vit, për këtë qëllimu therën 18 kurbane dhe e lusim Allahun qëkëtë adhurim t’ua ketë pranuar dhe t’ishpërblejë për faktin se ishin shkak të këtijtakimi madhështor.

Takimi filloi me një program të shkurtërqë e hapi kryetari i SHA Bamirësia, hoxhëAli Shabani dhe gjatë asaj hapje bëri njëndërlidhje të origjinës së kurbanit nëpërgjithësi dhe besimit të palëkundur tëbesimtarit. “Tek Ibrahimi, alejhi selam ishteformuar një dashuri e madhe ndaj birit të tijIsmailit, por Allahu deshi t’ia bëjë me dije sedashuria e madhe i takon vetëm Allahut.Ndaj e sprovoi duke e urdhëruar që të therëdashurinë e tij, Ismailin alejhi selam dheIbrahimi alejhi selam u nis për ta çuar nëvend këtë urdhër, por pastaj Allahu iazëvendësoi me një kafshë, duke ia bërë medije, se ajo ishte vetëm sprovë dhe mësim,që të mos hutohemi pas dashurisë ndajnjerëzve, por të lidhemi vetëm me Allahundhe ta duam shumë vetëm Atë”,- u shprehhoxha Ali Shabani.

Pastaj hoxha Ismail Asllani na i freskoizemrat me disa ajete nga Kurani Famëmadh,për të marrë fjalën hoxha i mirënjohur ngaKosova, Enis Rama, i cili përkujtoi vëllezëritbesimtarë, se sprovat janë të vazhdueshmenë jetën e besimtarit, sikurse ishin në jetët epejgambereve. Solli shembullin e sprovës sëJunusit, të cilin e kishte marrë në brendësipeshku i madh dhe këtu komentoi “Junusi,alejhi selam u sprovua me barkun e balenës,ndërsa ne çdo ditë po sprovohemi me barqete fitneve të përditshme, ashtu që doemosduhet të mësojmë sesi shpëtoi Junusi alejhiselam nga ajo sprovë, që edhe ne tëshpëtojmë nga këto sprova”. Pastaj ekomentoi me imtësi lutjen e njohur tëJunusit “LA ILAHE IL-LA ENTE SUBHANEKEINNI KUNTU MINE DHALIMIN – Nuk ka tëadhuruar me të drejtë përveç Teje, pa tëmeta je Ti, ndërsa unë u tregova i padrejtë”.


BLIC LAJME

Ëmbëlsia, kësaj radhe para ushqimit,ishte fjalimi i hoxhës së nderuar nga TiranaAhmed Kalaja. Ai na tregoi se ftesës në këtëtakim i është përgjigjur për të manifestuarbashkimin e besimtarëve edhe fizikisht.Pastaj, na përkujtoi për dhuratën dhemirësinë që Allahu ua fal njerëzve, dukepërmendur sesa dhuratë e madhe është ajo,por “çdo gjë e madhe ka edhe taksë të lartë,taksa për dhuratën e fëmijës është edukimi itij në atë mënyrë që Allahu të jetë i kënaqurprej tij, sepse Allahu na ka thënë: ““OObbeessiimmttaarrëë,, mmbbrroojjeennii vveetteenn ddhhee ffaammiilljjeenn ttuuaajjnnggaa ZZjjaarrrrii”””” – theksoi hoxha Ahmed Kalaja.Pas këtij programi u shtrua ushqimigjegjësisht mishi i përgatitur nga 18 akikat evëllezërve dhe për secilin mbetën çaste qëdo të shënohen në memorien tonë dhe nukdo të harrohen. Allahu i shtoftë takimet etilla. (Albislam)

HENRYK M.BRODER INTELEKTUALI GJERMANO-HEBRE PRANONISLAMIN

Broder është intelektual i famshëmgjermano-hebre (61 vjeç). Prindërit e tij imbijetuan “holokaustit” polak. Ai kadeklaruar konvertimin e tij në Islam nëxhaminë Rida në Njukoln, pas një serie tëgjatë shkrimesh armiqësore ndaj Islamitdhe muslimanëve. Broder është gazetarveteran i revistës gjermaneprestigjioze Spiegel DER. Ai është autori i

librit më të shitur në Gjermani në vitin 2007,me titull: ““HHuurrrraa,, WWiirr KKaappiittuulliieerreenn,, ““((““HHuurrrraayy!! WWee’’rree CCaappiittuullaattiinngg”” UUrrrraa NNEEkkaappiittuulllluuaamm)).. Në vitin 2007 ka marrëshpërblimin për librin e vitit në gjuhëngjermane. Disa prej thënieve të tij tënjohura para pranimit të Islamit, janë: “Unënuk dua që Evropa t’iu dorëzohetmuslimanëve... Evropa nuk do të mbetetkështu pas më shumë se njëzet vjetëve.Evropa po kthehet në Islam demografikisht.Ne po ushtrojmë një lloj të çuditshëmpaqësimi në përgjigje ndaj veprimeve tëfundamentalistëve islamikë.”

Njoftimi i pranimit të Islamit nga ana etij, para imamit të xhamisë Rida nëNewcoln, ka ardhur si rezultat i një konfliktitë ashpër të brendshëm me veten e tij përshumë vite. Ai përmend se në fund ështëliruar duke shpëtuar nga shtypja e vërtetëqë ia ngushtonte shpirtin. Duke komentuarpyetjen në lidhje me braktisjen e fesë çifute,ai ka thënë se nuk e ka lënë fenë, por “Ështëkthyer në Islamin e tij, që është feja enatyrës njerëzore, natyrë me të cilën lindintë gjithë njerëzit.” Shkrimtari gjerman e kathënë dëshminë islame para dydëshmitarëve dhe është quajtur HenryMuhamed Broder. Duke e komentuar këtëme krenari, ai thotë: “Unë tani jam anëtar injë komuniteti numri i të cilit është njëmiliard e treqind milionë, i njëkomuniteti që i është ekspozuarvazhdimisht ofendimeve. Për shkak tëkëtyre fyerjeve ka pasur edhe kundër-reagime nga ana e tyre. Unë jam i lumtur qëjam kthyer në shtëpinë ku kisha lindur.”Sipas agjencive, pranimi i Islamit nga ana eHenry Broderit, i cili më parë ka qenë njësulmues i madh i besimit islam është priturshumë mirë nga muslimanët.

10

SFIDA

MUHAMMED IMRANDDaasshhuurriiaa ee AAllllaahhuutt ppëërr bbaannoorrëëtt ee xxhheenneettiitt::Allahu, subhanehu ue teala, thotë:

““AAllllaahhuu tthhoottëë:: ““KKjjoo ëësshhttëë DDiittaa nnëë ttëë cciillëënn ttëëssiinnqqeerrttëëvvee uu ssjjeellll ddoobbii ssiinnqqeerriitteettii ii ttyyrree..AAttyyrree uu ttaakkoojjnnëë kkooppsshhtteett,, nnëëppëërr ttëë cciillaattrrrrjjeeddhhiinn lluummeennjjttëë ee kkuu ddoo ttëë qqëënnddrroojjnnëëppëërrggjjiitthhmmoonnëë.. AAllllaahhuu ëësshhttëë ii kkëënnaaqquurr mmee aattaaddhhee aattaa jjaannëë ttëë kkëënnaaqquurr mmee AAttëë.. KKjjoo ëësshhttëëffiittoorrjjaa ee mmaaddhhee!!”” (Maide, 119).

Grada të larta në xhenet, kopshte,qëndrim përgjithmonë, Allahu i kënaqur meta dhe ata të kënaqur me shpërblimin, tëcilin ua ka dhënë Allahu. Allahu ështëkënaqur me ta dhe asnjëherë më nuk do tëhidhërohet. ““AAllllaahhuu uu kkaa pprreemmttuuaarrbbeessiimmttaarrëëvvee ddhhee bbeessiimmttaarreevvee kkooppsshhttee,,nnëëppëërr ttëë cciillaatt rrrrjjeeddhhiinn lluummeennjj ddhhee kkuu ddoo ttëëbbaannoojjnnëë ppëërrggjjiitthhmmoonnëë,, ssii ddhhee ppaallllaattee ttëëmmrreekkuulllluueesshhmmee nnëë XXhheenneettiinn ee AAddnniitt.. PPoorrkkëënnaaqqëëssiiaa pprreejj AAllllaahhuutt ëësshhttëë sshhppëërrbblliimmii mmëë ii

KËNAQËSITËSHPIRTËRORE TËXHENETIT (2/2)

Në divanet e xhenetitata do të ulen përballënjëri tjetrit si vëllezërzemërbardhë, dukeshprehur dashurinë dherespektin ndaj njëritjetrit. Do të largoheturrejtja dhe zilia, e cilanë këtë botë e prishkënaqësinë e shumënjerëzve


SFIDA

mmaaddhh.. KKjjoo ëësshhttëë ffiittoorrjjaa mmaaddhhëësshhttoorree..””(Teube, 72) Kënaqësia prej Allahut ështëshpërblimi më i madh dhe më madhështornë krahasim me begatitë e tjera qëpërjetojnë. Ebu Seid Huderiu, radijallahuanhu, tregon: I Dërguari i Allahut, sal-lallahualejhi ue selem, ka thënë: “Me të vërtetëAllahu i Lartësuar dhe i Madhëruar do t’udrejtohet banorëve të xhenetit me thirrje.Ata do të përgjigjen: Të përgjigjemi duke t’unënshtruar, o Zoti ynë.- A jeni të kënaqur,-do të pyesë i Lartësuari. Banorët e xhenetitdo të përgjigjen: Si të mos jemi të kënaqurpasi që na është dhënë ajo që s’e ka askushprej krijesave Tuaja.- Allahu do të thotë: Dot’ua jap një gjë më të mirë se kjo.- Ata do tëpyesin, cila është ajo gjë që është më e mirëse kjo gjendje në të cilën jemi.- Allahu do tëthotë: Mbi juve do ta lëshoj kënaqësinë Timedhe asnjëherë më nuk do hidhërohem mejuve.” (Buhariu dhe Muslimi).

I Madhëruari thotë: ““SSaa uu ppëërrkkeettbbeessiimmttaarrëëvvee ttëë ppaarrëë,, pprreejj mmuuhhaaxxhhiirrëëvvee ddhheeeennssaarrëëvvee,, AAllllaahhuu ëësshhttëë ii kkëënnaaqquurr mmee aattaa ddhheemmee ttëë ggjjiitthhëë ttëë ttjjeerrëëtt qqëë ii ppaassuuaann mmeevveennddoossmmëërrii ee ppëërrkkuusshhttiimm nnëë bbeessiimm;; eeddhhee aattaajjaannëë ttëë kkëënnaaqquurr mmee AAttëë.. AAllllaahhuu kkaa ppëërrggaattiittuurrppëërr aattaa kkooppsshhttee nnëëppëërr ttëë cciillaatt rrrrjjeeddhhiinnlluummeennjj ddhhee kkuu ddoo ttëë jjeettoojjnnëë ppëërrggjjiitthhmmoonnëë..KKjjoo ëësshhttëë ffiittoorrjjaa mmaaddhhëësshhttoorree!!”” (Teube, 100).

Të parët janë ata që shpejtuan dhebesuan, u shpërngulën dhe luftuan.Muhaxhirët të cilët Kurani i përshkruankështu: ““......ttëë cciillëëtt uu ppëërrzzuunnëë nnggaa vveennddlliinnddjjaaddhhee ppaassuurriittëë ee ttyyrree,, dduukkee kkëërrkkuuaarr mmiirrëëssiinnëëddhhee kkëënnaaqqëëssiinnëë ee AAllllaahhuutt ddhhee dduukkee

nnddiihhmmuuaarr AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn ee TTiijj..PPiikkëërriisshhtt aattaa jjaannëë bbeessiimmttaarrëëtt ee ssiinnqqeerrttëë..””,dhe Ensarët për të cilët Kurani dëshmon:““NNddëërrssaa aattaa qqëë bbaannoojjnnëë nnëë MMeeddiinnëë ddhhee qqëë eekkaannëë pprraannuuaarr bbeessiimmiinn qqyysshh mmëë ppaarrëë,, ii dduuaannmmëërrggiimmttaarrëëtt qqëë vviijjnnëë nnëë MMeeddiinnëë ddhhee nnëëzzeemmrraatt ee ttyyrree nnuukk nnddjjeejjnnëë kkuurrrrffaarrëë rrëënnddiimmii,,ppëërr aattëë qqëë uu ëësshhttëë ddhhëënnëë aattyyrree,, ppoorr dduuaann tt’’uubbëëjjnnëë mmëë mmiirrëë mmëërrggiimmttaarrëëvvee sseessaa vveetteess,,eeddhhee ppssee vveettëë jjaannëë nneevvoojjttaarrëë..””

Mos t’i harrojmë edhe ata të cilën erdhënpas tyre dhe e vazhduan rrugën e tyre nëmënyrën më të mirë, këta shpëtuan prejvërejtjeve dhe fituan lavdëriminpërfundimtar. Shpërblimi më i madh ështëkënaqësia e Allahut ndaj tyre, kënaqësi kjo ecila është më e madhe se begatitë e xhenetit.

Kënaqësia e Allahut është ajo pas së cilësvjen shpërblimi dhe në vetvete ështëshpërblimi më i lartë dhe më fisnik.

““PPaaqqee!!”” ddoo ttëë jjeettëë ffjjaallaa pprreejj nnjjëë ZZoottiiMMëësshhiirrëëpplloottëë..”” (Jasin, 58) Paqja me të cilëndo të shpërblehen nga Zoti Mëshirëplotë.Kur do ta dëgjojnë fjalën Paqe do tëshpërblehen me sigurinë e plotë dhe do tëpërshëndetet me përshëndetjen më të lartë,në vendbanimin e lumturisë dhe tëkënaqësisë...

Po të mos ishte e caktuar që xhenetlinjtënuk vdesin, zemrat e tyre do të ndaleshinnga gëzimi dhe lumturia. Do të pushonin tërrahurit e zemrave të tyre dhe do të vdisninpa asnjë dyshim, por banorët e xhenetit nukvdesin.

DDaasshhuurriiaa ee eennggjjëëjjvvee ppëërr bbaannoorrëëtt ee xxhheenneettiitt::Allahu, subhenahu ue teala, thotë:

““XXhheenneettii ii AAddnniitt,, nnëë ttëë cciilliinn ddoo ttëë hhyyjjnnëë aattaaddhhee bbeessiimmttaarrëëtt ee nnddeerrsshhëëmm pprreejj pprriinnddëërrvvee ttëëttyyrree,, ggrraavvee ddhhee ppaassaarrddhhëëssvvee ttëë ttyyrree.. DDhheeeennggjjëëjjtt ddoo ttëë hhyyjjnnëë tteekk aattaa nnggaa ççddoo ddeerrëë (eXhenetit).. (e do t’u thonë): ““SShhppëëttiimmii qqooffttëëmmbbii jjuu ppëërr dduurriimmiinn qqëë kkeennii ttrreegguuaarr (në jetëne kësaj bote)!! SSaa vveennddbbaanniimm ii bbuukkuurr qqëë ëësshhttëë

...Po të mos ishte e caktuar qëxhenetlinjtë nuk vdesin, zem-rat e tyre do të ndaleshin ngagëzimi dhe lumturia...

“ “

12

SFIDA

kkyy!!”” (Rad, 23-24).Nga çdo derë e xhenetit ata dëgjojnë

përshëndetjen e selamit dhe fjalët enderimit, prej krijesave më të pastra-melekët. Tanimë nuk do të ballafaqoheni measgjë të keqe e as të urryer. Do të bashkohenime paraardhësit e mirë, me pasardhësit edevotshëm dhe bashkëshortët besnikë.Prania e tyre do ta shtojë intensitetin ekënaqësive, në këtë tubim në të cilin engjëjtthërrasin me respekt dhe selam.

DDaasshhuurriiaa mmeess bbaannoorrëëvvee ttëë xxhheenneettiitt::Allahu, subhanehu ue teala, thotë: ““NNee ddoo

ttaa sshhkkuulliimm uurrrreejjttjjeenn nnggaa kkrraahhaarroorrii ii ttyyrree.. TTeekkëëmmbbëëtt ee ttyyrree ddoo ttëë rrrrjjeeddhhiinn lluummeennjj ddhhee aattaaddoo ttëë tthhoonnëë:: ““QQooffttëë llaavvddëërruuaarr AAllllaahhuu qqëë nnaauuddhhëëzzooii nnëë kkëëttëë.. NNee nnuukk ddoo ttëë iisshhiimmuuddhhëëzzuuaarr,, ssiikkuurr ttëë mmooss nnaa uuddhhëëzzoonnttee AAllllaahhuu..PPaa ddyysshhiimm,, ttëë ddëërrgguuaarriitt ee ZZoottiitt ttoonnëë kkaannëëssjjeellllëë ttëë vvëërrtteettëënn””.. DDhhee nnjjëë zzëë ddoo tt’’ii tthhëërrrraassëë::““KKyy ëësshhttëë XXhheenneettii qqëë jjuu ee kkeennii mmeerriittuuaarr ppëërraattëë qqëë kkeennii ppuunnuuaarr””.. (Araf, 43).

““NNee ddoo ttaa hheeqqiimm uurrrreejjttjjeenn nnggaa zzeemmrraatt eettyyrree;; aattaa ddoo ttëë rrrriinnëë uulluurr ssii vvëëlllleezzëërr ppëërrbbaallllëënnjjëërrii--ttjjeettrriitt nnëë ddiivvaannee..”” (Hixhr, 47).

Urrejtjen që kishin në kraharorët tyre, eqë është pjesë e natyrës së tyre, Allahu do talargojë. Në divanet e xhenetit ata do të ulenpërballë njëri tjetrit si vëllezër zemërbardhë,duke shprehur dashurinë dhe respektin ndajnjëri tjetrit. Do të largohet urrejtja dhe zilia,e cila në këtë botë e prish kënaqësinë eshumë njerëzve dhe u shkakton kokëçarjedhe stres. Një jetë e tillë ka marr fund me tëhyrit në xhenet.

Allahu, subhanehu ue teala, thotë: ““NNee ddoott’’ii bbaasshhkkoojjmmëë bbeessiimmttaarrëëtt ee vvëërrtteettëë mmee aattaappaassaarrddhhëëss ttëë ttyyrree qqëë ii nnddjjeekkiinn nnëë bbeessiimm ddhheennuukk ddoo tt’’uu ppaakkëëssoojjmmëë aassggjjëë nnggaa sshhppëërrbblliimmiippëërr vveepprraatt ee ttyyrree.. ÇÇddoo nnjjeerrii ëësshhttëë ppeenngg iivveepprraavvee ttëë vveettaa..”” (Tur, 21).

Nderimi do të vazhdojë duke i bashkuarbesimtarët me pasardhësit e tyre që i

ndjekin në besim duke mos ua pakësuarshpërblimin dhe kështu do të plotësohenbegatitë për besimtarët në xhenet. Dukeqëndruar me të afërmit e tyre besimtarë atado të mbrohen nga fjalët e kota: ““AAttyy nnuukk ddoottëë ddëëggjjoojjnnëë bbiisseeddaa ttëë kkoottaa,, aass ffjjaallëë ggjjyynnaahheesshh,,ppoorr vveettëëmm ffjjaallëëtt ““PPaaqqee,, ppaaqqee””!! (Vakia, 25-26).

Nuk ka vend për biseda të kota e tëpadobishme. Bisedat e banorëve të xhenetitjanë biseda të këndshme, që shprehinkulturën e lartë në të shprehur dhekomunikim të ndërsjellë. Atmosfera exhenetit është krejtësisht: ““PPaaqqee,, ppaaqqee””..

DDaasshhuurriiaa ee xxhheenneettiitt nnddaajj bbaannoorrëëvvee ttëë ssaajj::Allahu, subhanehu ue teala, thotë: ““AAttëë

ddiittëë XXhheenneettii ddoo tt’’uu aaffrroohheett bbeessiimmttaarrëëvvee ttëëddeevvoottsshhëëmm......”” (Shuara, 90).

Xheneti do të afrohet pranë besimtarëve,i zbukuruar dhe i stolisur, duke i kursyerbanorët e xhenetit nga lodhja e të ecuritdrejt tij. Do të afrohet që ta shohin, t’ikënaqin sytë e tyre e pastaj të kënaqen mebegatitë e përhershme në shtëpinë ekënaqësisë që Mëshiruesi e ka përgatitur përrobërit e Tij bamirës.

““NNddëërrssaa aattaa qqëë ii jjaannëë ffrriikkëëssuuaarr ZZoottiitt ttëëttyyrree,, ddoo ttëë ççoohheenn ggrruuppee--ggrruuppee nnëë XXhheenneett..KKuurr tt’’ii aaffrroohheenn aattiijj,, ddyyeerrtt ee ttiijj ddoo ttëë hhaappeenn eerroojjttaarrëëtt ee ttiijj ddoo tt’’uu tthhoonnëë aattyyrree:: ““SShhppëëttiimmiiqqooffttëë mmbbii jjuu!! JJuu kkeennii qqeennëë nnjjeerrëëzz ttëë mmiirrëë,,pprraannddaajj hhyynnii nnëë ttëë ddhhee qqëënnddrroonniippëërrggjjiitthhmmoonnëë!!”” (Zumer, 73).

Kur të afrohen pranë vendbanimeve tënderimit për besimtarët, dyert e tyre do tëhapen në mënyrë respekti, kjo është pritja emerituar dhe lavdërimi i bukur për banorëte xhenetit.

Allahu na e mundësoftë hyrjen në xhenetdhe vendbanimin me shoqërinë më të mirë,të dërguarit, dëshmorët, besnikët dherobërit e mirë... Allahumme amin.

PPëërrkktthheeuu:: TTaallhhaa KKuurrttiisshhii


AKIDE

PROF. DR. NASIR EL OMER

Falënderimi i takon vetëm Allahut, e nëvijim. Dallueshmëria në të kuptuar dhendryshimi i perceptimeve është një

karakteristikë e shfaqur mes njerëzvesikurse dallueshmëria e tyre në forma dhengjyra. Kështu që dallueshmëria e tyre nëkëtë drejtim është e njëjtë medallueshmërinë e cilësive të tjera që atakanë, si shpejtësia dhe pesha. Mes njerëzveka të atillë që janë të mirë në perceptimin egjërave, ata kuptojnë shpejt dhe janë tejet tëmprehtë, porse ka prej tyre që kanë tëkundërtën e këtyre cilësive dhe përsosmëriaështë vetëm për Allahun, ndërsa biri iAdemit është gabimtar.

Askush nga njerëzit nuk shpëton prejdefektit, me përjashtim të atyre që i karuajtur Allahu, edhe pse sheriati ka ardhur ilehtë dhe i thjeshtë për t’u kuptuar, në atëmënyrë saqë masa e njerëzve nuk kërkonshumë mund për ta kuptuar atë. Allahu

MESATARJA DHEKUPTIMI I CEKËT ITEKSTEVE TË SHERIATITPorse nuk është e thënë që nëse del prej mesataresnë një çështje automatikisht ke dalë nga mesatarja efesë, kjo për faktin se nga dalja prej mesatares nënjë çështje, e cila konsiderohet prej degëve të fesëështë diçka nga e cila zor se shpëton kush.Megjithatë edhe pse është e tillë ajo sërish nukështë diçka e pëlqyer

thotë në Kuran: ““VVëërrtteett,, NNee ee kkeemmii bbëërrëëKKuurraanniinn ttëë lleehhttëë ppëërr tt’’uu kkuuppttuuaarr ddhheekkuujjttuuaarr,, pprraannddaajj,, aa kkaa nnddoonnjjëë qqëë ttëë mmaarrrrëëkkëësshhiillllëë??!!”” 1 ““NNee uu kkeemmii zzbbrriittuurr aattyyrree nnjjëëLLiibbëërr,, ttëë cciilliinn ee kkeemmii sshhppjjeegguuaarr ggjjeerrëëssiisshhtt,, qqëëttëë jjeettëë uuddhhëërrrrëëffyyeess ddhhee mmëësshhiirrëë ppëërr nnjjeerrëëzziittqqëë bbeessoojjnnëë””.. 2 ““ÇÇddoo ggjjëë ee kkeemmii sshhppjjeegguuaarrhhoollllëëssiisshhtt””.. 3 Në shumë vende Allahu e kacilësuar librin e Tij të nderuar si sqarues.Kështu që Allahu ia ka ngriturargumentimin njerëzimit me zbritjen eKuranit dhe dërgimin e profetëve, ndaj dhepër këtë Ai tha: ““KKyy LLiibbëërr qqëë kkeemmii sshhppaalllluurr,,ëësshhttëë ii bbeekkuuaarr,, pprraannddaajj nnddiiqqeennii ddhhee ddrruuaanniikkuunnddëërrsshhttiimmiitt,, nnëë mmëënnyyrrëë qqëë ttëëmmëësshhiirroohheennii ddhhee qqëë ttëë mmooss tthhoonnii:: ““SShhkkrriimmeettee sshheennjjttaa uu jjaannëë sshhppaalllluurr vveettëëmm ddyy sseekktteevveeppaarraa nneesshh,, nnddëërrssaa NNee nnuukk kkeemmii ddiittuurr ggjjëëççffaarrëë mmëëssoonniinn aattaa””.. OOssee qqëë ttëë mmooss tthhoonnii::““SSiikkuurr SShhkkrriimmeett ee sshheennjjttaa ttëë nnaa iisshhiinnsshhppaalllluurr nneevvee,, nnee ddoo ttëë iisshhiimm mmëë ttëëuuddhhëëzzuuaarr ssee aattaa””.. PPrraa,, jjuu kkaa aarrddhhuurr nnggaa ZZoottiijjuuaajj pprroovvëë ee qqaarrttëë,, uuddhhëërrrrëëffiimm ddhheemmëësshhiirrëë!!”” 4

Falënderimi i takon Allahut që e ka bërësheriatin të lehtë e të qartë; që e ka bërë atëtë thjeshtë dhe në harmoni të plotë memendjen dhe natyrshmërinë, nuk është evështirë për logjikën e masës e jo më përekspertët, për këtë Allahu i Lartësuar thotë:““AAttaa qqëë lluuffttoojjnnëë ppëërr ççëësshhttjjeenn TToonnëë,,ssiigguurriisshhtt,, NNee ddoo tt’’ii uuddhhëëzzoojjmmëë ddrreejjtt uuddhhëëvvee

TToonnaa..””.. 5Në lidhje me këtë Shejhul Islam

Ibën Tejmije ka thënë: “Ai që mediton mbiKuranin, në mënyrë që të udhëzohet prej tij,patjetër që do t’i bëhet e qartë rruga evërtetë”. 6

Porse të kuptuarit është dy llojesh: tëkuptuar, i cili arrihet me anë të përpjekjesdhe të kuptuar, i cili arrihet nëpërmjetmetodave ndihmuese. Ndaj dhe Sheriati kaardhur në harmoni të plotë me këtë; tëvërtetën në të është e mundur ta perceptojëçdokush, ndërsa kuptueshmëria edispozitave dhe çështjeve të tij në mënyrëtë menjëhershme dhe me anë tëinformacioneve që gjenden në mendjen enjeriut, është e vështirë. Ndërsa mundësia epraktikimit të këtyre dispozitave tëpërcaktuara me realitetin është edhe më ivështirë, ndaj dhe perceptimin e tyre nëmënyrë të drejtë, nuk mund ta arrijë askushveç profetëve. Kështu që askush nuk mundtë pretendojë se ai e di të vërtetën rreth tëgjitha çështjeve praktikuese të Sheriatit nëtë cilat nuk ka një qëndrim unik dhe tëpërbashkët dhe kjo vjen, ose si pasojë ecektësisë, ose si shkak i shpërfilljes, ose ngapamundësia, e cila nuk varet nga njeriu.Ndodh që mospërputhja në perceptime tëvijë edhe si shkak i ndikimeve të ambientitapo të ngjashme me të.

Në shumicën e rasteve cektësia ekuptimit nuk ndodh për mos-kuptimin etekstit fetar, porse si pasojë e moszbatimittë tij në çështjet e realitetit ku jetojmë, dhenë këtë pikë kuptimet ndryshojnë shumënga njëra-tjetra. Nëse na qartësohet një gjëe tillë dhe përcaktohet se feja që ka zbriturAllahu është vetë feja e mesme, atëherë atijqë i jepet sukses ta njohë atë, padyshim qëdo të arrijë dhe mesataren, ndërsa ai që

14

AKIDE

...Ai që mediton mbi Kuranin,në mënyrë që të udhëzohet prejtij, patjetër që do t’i bëhet eqartë rruga e vërtetë...

“ “1 Kamer: 17. 2 Araf: 52. 3 Isra: 12.

4 Enam: 155-157. 5 Ankebut: 69. 6 Uasatije: f, 8.


AKIDE

devijon prej saj majtas e djathtas, patjetërqë do të devijojë dhe nga metodologjia emesatares, ose duke u treguar ekstrem, oseduke treguar shpërfillje. Të gjitha këto janëkuptim i cekët i teksteve, apo kuptim i cekëtse si duhet t’i zbatojë ato dhe kjo vjen sipasojë e mosnjohjes si duhet të realitetit apotë ngjashme me të, edhe nëse kuptimi itekstit është i rregullt.

Sa më i madh të jetë mosperceptimi iteksteve, apo mënyra se si duhet të zbritet nërealitetin që jetojmë, aq më i madh do të jetëdhe largimi nga kjo fe fisnike dhe aq më largmesatares do të jetë njeriu. Por kjo nuk do tëthotë se mesatarja është një pikë e vetme dhenjë hapësirë shumë e ngushtë, që kush etejkalon është ekstremist apo shpërfillës!Madje mbetet hapësira e çështjeveixhtihadije7, të cilat i përfshijnë argumentet,që janë brenda hemisferës së mesatares.Kështu që muxhtehidi, i cili mendon se e kaqëlluar të vërtetën, nuk e qortonmuxhtehidin, të cilin e mendon se ështëgabim. Një gjë e tillë ka qenë e pranishme nëkohën e sahabeve, por edhe nëse gjejmë mestyre disa thënie që kanë devijuar nga rruga eduhur, si thënia e dikujt për lejimin emartesës me kontratë të përkohshme; lejimine disa llojeve të kamatës, ne do të gjejmë seata janë kthyer prej tyre.

Nga shembujt e largimit prej mesataresme të cilën ka ardhur Kurani, është çdogjykim fetar rreth të cilit dijetarët nuk kanënjë mendim të përbashkët dhe tek i cili kanëdalë me dy mendime të kundërta, ku njëraprej tyre duket qartë se është e dobët apo epavlefshme dhe shembuj të tillë ka shumë.Porse nuk është e thënë që nëse del prejmesatares në një çështje automatikisht ke

dalë nga mesatarja e fesë, kjo për faktin se ngadalja prej mesatares në një çështje, e cilakonsiderohet prej degëve të fesë është diçkanga e cila zor se shpëton kush. Megjithatëedhe pse është e tillë ajo sërish nuk ështëdiçka e pëlqyer8 dhe assesi nuk lejohet heshtjandaj saj, përderisa nuk është çështjeixhtihadije, sikurse e sqaruam edhe më lart.Por përtej kësaj duhet ta pranojmë se jo çdoçështje, e cila konsiderohet prej degëve tëfesë të jetë çështje ixhtihadije, edhe pse duhettë pranojmë se qëndrimi rreth çështjeve qëklasifikohen si degë të fesë është më tolerues,se ato të cilat klasifikohen si baza të fesë.

I gjithë problemi qëndron atëherë kurdevijimi ndodh në metodologjinë e mesataresdhe tërhiqet drejt bazave të fesë, sikursedevijimi në të kuptuarin e shtatëdhjetë e dygrupeve të humbura, edhe pse disa prejkëtyre grupeve devijimi u ka ardhur si shkaki cektësisë në kuptimin e teksteve, apo sishkak i cektësisë në punimin me to, dukemarrë kështu disa prej tyre e duke lënë disa tëtjera.

Më e lehtë se devijimi në metodologjiështë devijimi në një çështje të vogël prejbazave të fesë, duke pasur metodologji tëdrejtë në pjesën tjetër të bazave të fesë,kështu që kush bie në interpretimin e njëcilësie apo disa cilësive,9 nuk është sikurse aiqë në çështjen e cilësive këtë e ka metodologjitë tijën. Kështu që duhet të bësh dallim mesatij tek i cili ka zënë vend dorëzimi ndaj asajqë ka thënë Allahu dhe i Dërguari i Tij sal-lallahu alejhi ue selem, dhe e cilëson Allahunme atë që Ai e ka cilësuar veten, dhe atij i cilinuk i përmbahet kësaj baze. Ai i cili ipërmbahet kësaj baze, sigurisht i ështëpërmbajtur mesatares dhe devijimi i tij nga

7 Çështje të ndryshme, të cilat i përfshijnë argumentet e për të cilat dijetari del në një përfundim pas njëkonsultimi të gjerë të argumenteve fetare.

8 Çështja prej degëve të fesë në të cilën gabimi dhe devijimi është tejet i qartë. 9 Këtu bëhet fjalë për cilësitë e Allahut, të cilat nuk pranojnë interpretim, por që duhet të besohen ashtu

sikurse do Allahu dhe i Dërguari i Tij.

16

AKIDE

ajo në një çështje, nuk e nxjerr atë tërësishtnga mesatarja, përkundrazi ai është prej tyre10

në tërësi, edhe pse mund të ketë devijuar nëkëtë çështje.

Nga shembujt e atyre që kanë dalë ngakornizat e mesatares dhe drejtësisë, përshkak të marrjes së tyre rrugën e cektësisë nëkuptimin e teksteve, janë edhe ata që kanëdevijuar në çështjen e cilësive, të cilët nuk ekanë bërë rregullin e tyre të përgjithshëm, qëtë vërtitet rreth pohimit të asaj që ka pohuarAllahu për vetveten, duke e pastruar Atë prejngjasimit me krijesat, dhe duke ia lënëAllahut kuptimin e tyre real. Çdo kush që ekundërshton këtë rrugë ka dalë ngamesatarja në këtë pjesë të fesë, madje atakanë pohuar se tekstet përmbajnë ngjasim,kështu që ata kërkuan të ikin prej kësaj dheranë në interpretimin e tyre, apo disa të tjerëia lanë Allahut kuptimin e tyre11, duke mospohuar atë që Allahu ia pohoi vetes dhe atë qëpohoi për të i Dërguari i Tij sal-lallahu alejhiue selem, përkundrazi thanë të kundërtën easaj që tha Allahu dhe i Dërguari i Tij.

Këta devijuan si shkak i të kuptuarit, dukee bërë anën e jashtme tek krijesat, anë tëjashtme dhe në cilësitë të cilat i janë atribuuarKrijuesit. Kjo padyshim që është një humbje eqartë, sepse ata e kanë bërë anën e jashtme tëfjalëve të Allahut dhe të Dërguarit të tijpërngjasim! Sikurse kjo është humbje e qartë,sigurisht që dhe përngjasimi i Allahut mekrijesat e tij është humbje po kaq e qartë,ndërsa ndjekësit e të vërtetës janë të mesëmmes përngjasuesve dhe mohuesve, sikurse kapohuar Shejhul Islam Ibën Tejmije Allahu emëshiroftë në librin e tij Akide Uasitije: “Atajanë të mesëm në grupet dhe sektet që kanë

devijuar nga ky umet, sikurse umeti ynë ështëi mesëm në umetet e tjera, ata janë të mesëmnë kapitullin e cilësive të Allahut të Lartësuarmes mohuesve prej Xhehmive dhepërngjasuesve”.12

Ky është një lloj i daljes nga kornizat emesa tares, shkaku i së cilës është kuptimi icekët dhe që nuk ia ka detyruar vetes për -mbajtjen me tekstin, sepse teksti është i qartëpër këdo që është i zhveshur nga ndikimetkul turore, apo dyshimet logjike, të cilat mundtë jenë përhapur në mesin e një shoqërie. Ku -shdo që ka shpëtuar nga këto ndikime nukmu nd të thotë diçka, e cila është në kun dërs -h tim me atë që argumenton fjala e Allahutdhe e Dërguarit të tij, përkundrazi ai do t’i ish -te përmbajtur asaj që iu përmbajtën selefët.

Nga llojet më të mëdha të kuptimit tëcekët të teksteve është dhe kuptimi i tekstevenga Batinitë13, gjë e cila i udhëhoqi ata nëtjetërsimin e tërë fesë dhe daljen prej vathëssë saj duke tjetërsuar kështu dispozitat dhebesimin.

PPëërrkktthheeuu ddhhee ppëërrsshhttaattii::BBlleeddaarr HHaaxxhhiiuu

...Teksti është i qartë përkëdo që është i zhveshur ngandikimet kulturore, apodyshimet logjike, të cilatmund të jenë përhapur nëmesin e një shoqërie...

“

“10 Që i përmbahen mesatares (sh.p). 11 Bëj dallimin Allahu të mëshiroftë mes këtyre të devijuarve, të cilët ia lënë Allahut kuptimin e cilësisë duke

thënë p.sh. në lidhje me dorën e Allahut: Allahu e di kuptimin e saj dhe atyre që besojnë në atë që përmban kjocilësi, pra se Allahu ka dorë, por të cilët realitetin e saj (se si është ajo) ia lënë Allahut (sh.p).

12 Uasitije: fq. 10. 13 Batinitë janë ata që besojnë se feja ka anën e jashtme të saj, të cilën e kuptojnë masa (dhe këtu ata kanë për

qëllim dijetarët e selefit dhe Ehli Sunetit), dhe anë të brendshme, të cilën nuk e kuptojnë veçse njerëz tëveçantë dhe këta janë batinitë. Ky grup ka dalë nga Islami tërësisht dhe nuk bën pjesë në 72 grupet e humbura.


DRITARE

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

Ramazani është muaji i ndryshimeve tëmëdha. Në këtë muaj ndodhënngjarjet më të madhe për umetin

tonë: dërgimi i Muhamedit sal-lallahualejhi ue selem, zbritja e Kuranit nëBejtul Izze, në qiellin e dynjasë, si dhefillimi i zbritjes së tij në Tokë, ngjarjekëto që ndryshuan rrjedhën e historisëdhe bënë që era e ndryshimit të madh të

RAMAZANIMUNDËSI NDRYSHIMI PËR MIRËRamazani duhet të shërbejë si nxitës për t’i ngritur në një nivel akoma më të mirë raportet me prindërit,bashkëshorten, fëmijët, farefisin, miqtë dhe fqinjët.

18

DRITARE

fryjë kudo. Gjatë Ramazanit hapen dyerte xhenetit, mbyllen dyert e zjarrit dhelidhen shejtanët. Këto favore që i janëbërë muslimanit gjatë Ramazanit, i japinmundësi atij të jetë sa më pranë xhenetit,mëshirës dhe mirësisë së Allahut, sa mëlarg zjarrit dhe sa më i qetë nga cytjet eshejtanit. Në natën e parë të Ramazanitnjë melek thërret: ‘O ti që kërkon të bëshpunë të mira dhe të fitosh shpërblim, ejasepse kjo është koha e punëve të miradhe e shpërblimit të tyre, dhe o ti qëkërkon të bësh të këqija, hiq dorë, sepsekjo është koha e largimit nga të këqijat,koha e teubes dhe istigfarit, koha efshirjes së gjynaheve’. Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem, thotë: “Kur vjennata e parë e muajit të Ramazanit, lidhetshejtanët dhe rebelët e xhinëve; mbyllendyert e zjarrit dhe nuk mbetet asnjë derëe tij e hapur; hapen dyert e xhenetit dhenuk mbetet asnjë derë e tij e mbyllur dhenjë thirrës shpërndan këtë thirrje: “O tiqë kërkon të veprosh punë të mira, eja;dhe: o ti, që kërkon të bësh punë tëkëqija, hiq dorë”. Allahu liron njerëz ngazjarri në çdo natë të këtij muaji”.(Shënon Tirmidhiu nga Ebu Hurerja.Hadithi është i saktë.)

Ramazani është muaji i bujarisë,sadakasë, durimit, edukimit. Ai ështëmuaji i sakrificës, xhihadit dhe fitoreve.Në këtë muaj muslimanët kanë zhvilluarshumë beteja të rëndësishme, si lufta eBedrit, çlirimi i Mekës etj. Duke qenë seRamazani është i tillë, besimtari duhet tëbëjë përpjekje maksimale, duke eshfrytëzuar këtë muaj për të bërëndryshime të rëndësishme dhe tënevojshme, si për këtë botë edhe përbotën tjetër.

Pikësëpari gjatë Ramazanit besimtariduhet të fillojë ndryshimin me edukimine vetes, duke mposhtur dëshirat e liga,

duke u shkëputur nga veset e punët eulëta, me të cilat është mësuar, dhe dukeu frenuar nga haramet. Agjërimi duhet t’ishërbejë besimtarëve, si frerë për t’upërmbajtur nga ligësitë dhe si nxitës përshtimin e punëve të mira. Agjëruesiduhet të synojë të bëjë përmirësime tëvazhdueshme në këtë drejtim, sepseobjektivi i agjërimit është që njeriu tëbëhet i devotshëm. Siç dihet, takvaja(devotshmëria) është zbatimi i detyravedhe largimi nga haramet. Gjatë agjërimitbesimtari duhet të arrijë t’i vendosë nënkontroll tekat dhe trillet e nefsit,sidomos kur agjërimi vjen në një kohëshumë të volitshme për realizimin e këtijobjektivi. Agjërimi në kushte të tillaështë shumë i përshtatshëm për tëgjallëruar motivet fetarë dhe për t’uudhëhequr nga arsyeja e shëndoshë.

Në Ramazan muslimani kultivonvetëpërmbajtjen, vetëpërsosjen morale,durimin, maturinë, vendosmërinë dhedisiplinën. Kur besimtari tërhiqet nëvetmi, ku nuk e sheh askush përveçAllahut, asgjë nuk e pengon të prishëagjërimin përveç ndjesisë se Allahu eshikon. Në këtë mënyrë agjërimi ishërben besimtarit për kultivimin e

...Nëse besimtari nuk kuptonarabisht, bën mirë që së pakunjë hatme të Kuranit tashoqërojë edhe me leximin epërkthimit të tefsirit apo kupti-meve të tij në gjuhën shqipe,me qëllim përftime sa më tëmëdha nga leximi i tij...

“

“


DRITARE

sinqeritetit dhe të ndjesisë se Allahu tëmbikëqyr. Sinqeriteti është kusht përpranimin punëve të mira tek Allahu,kurse ndjesia se gjithnjë dhe kudo je nënmbikëqyrjen e Zotit është një faktorshumë i rëndësishëm për t’i qëndruarbesës dhe për të çuar në vend amanetin,si dhe për të ruajtur moralin, për të mosiu afruar haramit dhe për të kryerdetyrat, nëse je në vetmi. Për këtë arsyenë një hadith kudsi Allahu ia kushtonagjërimin Vetes së Tij, duke thënë:“Përveç agjërimit, i cili është vetëm përMua, dhe Unë shpërblej për të”.

Ramazani është muaji i namazit tëteravive. Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem, thotë: “Kush fal namazin e natësnë Ramazan (teravitë) me besim nëvlerën e tij dhe duke kërkuar vetëmshpërblimin e Allahut e jo për syefaqësi,atij do t’i falen gjynahet e kaluara”.(Shënojnë Buhariu dhe Muslimi.) Nëlidhje me namazin, Ramazani duhet tëshërbejë për të bërë përmirësimet emëposhtme:

Nëse agjëruesi nuk është i rregullt nëfaljen e pesë kohëve të namazit, duhet tëbëhet i rregullt në faljen e tyre, jo vetëmnë muajin e Ramazanit, por vazhdimisht,sepse njeriu nuk mund të afrohet tekAllahu me diçka më të dashur për Të, sesaajo që Ai e ka bërë detyrë, sikurse thotëAllahu në një hadith kudsi.

Nëse është afër xhamisë dhe nuk e falnamazin me xhemat, ose nuk e falrregullisht me xhemat duhet të bëjëndryshim dhe ta falë namazin mexhemat, sepse namazi me xhemat ështënjëzet e shtatë herë më i mirë sesanamazi vetëm.

Të jemi të vëmendshëm në namaz, tëmendojmë mbi pjesët e Kuranit, dhikrindhe lutjet gjatë namazit. T’i kushtohemiplotësisht Allahut dhe të mos mendojmë

për punët e dynjasë gjatë namazit. Takryejmë namazin me sinqeritet dhe tëluftojmë çdo ndjenjë syefaqësie, që nalind në zemër. Sinqeriteti, kushtimi dhepërulja ndaj Allahut janë shpirti inamazit, janë esenca e tij. Duke folur përpunët e banorëve të xhenetit Allahu iLartësuar thotë: ““MMee ttëë vvëërrtteettëë,, jjaannëë ttëësshhppëëttuuaarr bbeessiimmttaarrëëtt,, ttëë cciillëëtt jjaannëë ttëëppëërruulluurr nnëë nnaammaazziinn ee ttyyrree””.. (Muminun:1-2).

Të falim namazin e teravive me qetësidhe përulje, e jo nxitimthi. Të këndojmëKuranin në namazin e teravive ngadalëdhe qartë, ngase Allahu i Lartësuar thotë:“LLeexxoojjee KKuurraanniinn nnggaaddaallëë ddhhee qqaarrttëë”.Muzzemmil: 4. Saib Ibën Jezidi tregon:““OOmmeerr IIbbëënn HHaattaabbii uurrddhhëërrooii UUbbeejj IIbbëënnKKaabbiinn ddhhee TTeemmiimm DDaarriiuunn,, qqëë tt’’uu pprriinniinnnnjjeerrëëzzvvee mmee nnjjëëmmbbëëddhhjjeettëë rreekkaattëë tteerraavvii..IImmaammii kkëënnddoonnttee nnëë nnjjëë rreekkaatt ddeerrii nnëëddyyqqiinndd aajjeettee,, aaqq ssaa nnee mmbbëësshhtteetteesshhiimm nnëësshhkkooppiinnjj nnggaa qqëënnddrriimmii ii ggjjaattëë nnëë kkëëmmbbëëddhhee nnaammaazziinn ee ppëërrffuunnddoonniimm nnëë aaffëërrssii ttëëaaggiimmiitt,, nnggaa ffrriikkaa ssee mmooss nnaa kkaalloonntteessyyffyyrrii””.. Këshillohet gjithashtu që tëvazhdojmë të falim me imamin namazin eteravive deri në fund, në mënyrë që tamarrim shpërblimin, që përmendet nëhadithin: “Nëse burri vazhdon të falet meimamin derisa të përfundojë namazin,atij do t’i shkruhet shpërblimi sikur ështëfalur gjithë natën”. (Ebu Daudi.)

Ramazani është muaji i Kuranit, pasinë natën e Kadrit, që është një prejnetëve të këtij muaji zbriti Kurani nëqiellin e dynjasë dhe po këtë natë tëDërguarit tonë sal-lallahu alejhi ueselem, iu shpallën ajetet e para tëKuranit. Ibën Abasi thotë: “Pejgamberisal-lallahu alejhi ue selem, ishte njeriumë bujar, por më shumë bujari se në çdokohë tjetër ai bëhej në Ramazan, kurtakohej me Xhibrilin, me të cilin

20

DRITARE

përsëriste Kuranin (ia lexonte Xhibrilidhe Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem, e lexonte pas tij). Xhibrili takohejme Pejgamberin sal-lallahu alejhi ueselem, në çdo natë të Ramazanit për t’ilexuar e dëgjuar përsëritjen e Kuranit.Mirësia që Pejgamberi u bënte njerëzvekur takohej me Xhibrilin kishte njëshpejtësi dhe përfshirje më të madhe sesaera me shpejtësinë dhe dobinë e saj.”(Buhariu dhe Muslimi.)

Përderisa Ramazani është muaj izbritjes së Kuranit dhe përderisa Xhibrilitakohej në çdo natë të tij me Muhamedinsal-lallahu alejhi ue selem, për leximindhe dëgjimin e përsëritjes së Kuranit, kjodëshmon se këndimi i Kuranit gjatë këtijmuaji të begatë është më i vlefshëm sesanë muajt e tjerë, prandaj agjëruesi duhettë shënojë një raport tjetër me Kuraningjatë këtij muaji; ai duhet të veçojë nëkëtë muaj më shumë kohë për leximin eKuranit dhe meditimin mbi të, se sa nëmuajt e tjerë. Nga hadithi që përcjell IbënMesudi mësohet se Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kushlexon një shkronjë prej librit të Allahut,do të marrë një të mirë, dhe çdo e mirëshpërblehet me dhjetë të tilla; nuk them‘elif-lam-mim’ është një shkronjë, porelifi është një shkronjë, lami është njëshkronjë dhe mimi është një shkronjë”.(Tirmidhiu.)

Leximi i Kuranit gjatë Ramazanitpërfshin leximin në namazin e teravivedhe leximin jashtë namazit. Prandajagjëruesi duhet të caktojë një kohë tëpërditshme për këndimin dhe përsëritjene Kuranit, si dhe për leximin e tefsirit tëtij dhe thellimin mbi kuptimin e tij. Nësebesimtari nuk kupton arabisht, bën mirëqë së paku një hatme të Kuranit tashoqërojë edhe me leximin e përkthimittë tefsirit apo kuptimeve të tij në gjuhën

shqipe, me qëllim përftime sa më tëmëdha nga leximi i tij.

Kur hynte muaji i Ramazanit imamZuhriu thoshte: “Ky muaj është përleximin e Kuranit dhe për t’u dhënëushqim të tjerëve”. Ibnul Hakemi tregon:“Kur hynte muaji i Ramazanit Maliku nukmerrej aspak me leximin e hadithit dhekuvendimin me njerëzit e dijes”.Abdurrezaku rrëfen: “Kur hynte muaji iRamazanit Sufjan Theuriu i linte ibadetete tjera nafile (si leximin dhetransmetimin e haditheve) dhe merrejme leximin e Kuranit”. Ibën Rexhebithotë: “Selefët lexonin Kuranin nëRamazan, në namaz dhe jashtë tij”.

Ramazani është edhe muaji ibamirësisë. Pak më lart mësuam sePejgamberi bënte akte bamirësie dhejepte sadaka në çdo kohë, por nëRamazan ai i shtonte aktet e bamirësisë,ndaj dhe besimtari duhet të shtojë aktet ebamirësisë dhe dhënien e lëmoshës nëRamazan. Kjo do ta ndihmontebesimtarin që shpirtmirësia,zemërgjerësia, dhurimi dhe mirëbërja tëbëheshin pjesë e karakterit të tij gjatëgjithë jetës. Pejgamberi sal-lallahu alejhiue selem, thotë: “Kush i jep ushqim njëagjëruesi për të çelur, ai do të marrënjësoj si shpërblimi i tij, por agjëruesitnuk do t’i pakësohet shpërblimi aspak”.

....Ibën Omeri kur agjëronteçelte veçse me të varfrit, dhenëse njerëzit e familjes së tijnuk i lejonin të varfrit tëhanin bashkë me të, ai nukhante ushqim atë natë...

“

“


AKIDE

(Shënojnë Ahmedi dhe Tirmidhiu ngaZejd Ibën Halidi.) Ibën Omeri kuragjëronte çelte veçse me të varfrit, dhenëse njerëzit e familjes së tij nuk i lejonintë varfrit të hanin bashkë me të, ai nukhante ushqim atë natë. Një herë imamAhmedi i dha një lypësi dy pite buke që ikishte përgatitur për të çelur me to dhevetë e kaloi natën pa ushqim, dhe jovetëm kaq, por u gdhi të nesërmenagjërues.

Ramazani është muaji i fshirjes sëgjynaheve, pasi në të mblidhen mjaftshkaqe për fshirjen e gjynaheve, prandajbesimtari duhet i ndërmarrë këto shkaqe,në mënyrë që t’i falen gjynahet.Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem,thotë: “I poshtëruar qoftë një njeri që ikalon Ramazani pa iu falur gjynahet”.Shënon Tirmidhiu. Sipas një hadithittjetër thuhet se Xhibrili i është drejtuarMuhamedit sal-lallahu alejhi ue selem,me këto fjalë: “O Muhamed! Allahu elargoftë nga mëshira e tij një njeri qëarrin muajin e Ramazanit dhe vdes pa iufalur gjynahet, e për pasojë hyn në zjarr”.Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem,tha: “Amin”. Gjatë këtij muaji besimtariduhet të bëjë sa më shumë teube,istigfarë, dhikër dhe lutje. Në kohën eiftarit, siç përmendet në një hadith tësaktë, Allahu i Lartësuar liron njerëz ngazjarri i xhehenemit. Në një hadith tjetërpërmendet se në çdo natë e ditë çdomusliman ka lutje të pranueshme.

Ky muaj dallon dhe me përpjekjen,sakrificën dhe xhihadin në rrugë tëAllahut. Siç dihet, Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem, ka përmendur në hadith,se xhihadi kundër kundërshtarëve tëIslamit bëhet dhe me propagandë eshpenzim pasurie, kështu që muslimaniduhet të kapë medoemos një standard tëri, nisur nga muaji i Ramazanit e në

vijimësi, në thirrjen e njerëzve për tekAllahu, si dhe në sigurimin e të gjithamjeteve të nevojshme për fitimin e tyre.Ramazani duhet të shërbejë si nxitës përt’i ngritur në një nivel akoma më të mirëraportet me prindërit, bashkëshorten,fëmijët, farefisin, miqtë dhe fqinjët.Agjëruesi duhet të ruhet nga veset dhesjelljet e ulëta, nga përgojimi dhepërcjellja e fjalëve për përçarje mesnjerëzve, nga gënjeshtra, dëshmia erremë, hilet e mashtrimet në shitblerjedhe në të gjitha marrëdhëniet menjerëzit, sepse këto nëse nuk e fshijnë tëtërë shpërblimin e agjërimit, e pakësojnëatë. Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem, thotë: “Kush nuk lë gënjeshtrën,shpifjen dhe të gjitha thëniet epavlefshme, si dhe ushtrimin e punëve tëulëta, Allahu nuk do t’ia vlerësojë lëniene ushqimit dhe të pijes”. (Buhariu.)

Agjërimi i Ramazanit duhet ta mësojëbesimtarin të mënjanojë ushqimin dhepijen e tepërt, bisedat e panevojshme dhegjumin e tepërt, jo vetëm gjatë këtijmuaji, por në vazhdimësi, pasi teprimime këto gjëra dëmton shëndetin fizik dheshpirtëror. Ramazani është muaj ibadetidhe gjallëri dhe jo muaj argëtimi, loje dhepasiviteti sikurse mendojnë e veprojnëshumë njerëz të cilët e kalojnë kohënpara ekranit të televizorit, ose me gjëratë padobishme, prandaj muslimani duhettë tregohet në këtë muaj më i gjallë se nëçdo muaj tjetër dhe më i kursyer në kohëse në çdo muaj tjetër. Së fundi le tëshërbejë muaji i Ramazanit, ashtu siçështë mesazhi i tij, si një shtytës për tëhapur një faqe të re në të gjitha fushat ejetës.

22

DRITARE

PËRGATITI: OMER BERISHA

Besimtari i mirë është ai që jeton përAllahun, punon për Allahun, shpresontek Allahu, i përgjërohet Allahut dhe

shpreson të vdesë duke arritur kënaqësinë eAllahut. Ai kënaqet me gjithçka që i kacaktuar Allahu, urdhri i Tij është ngritje përtë, ndalesat e Tij janë shpëtim, përkujtimi iTij është gëzim, përkrahja e Tij është fitoredhe premtimi i Tij është i vërtetë. Kjo itakon Allahut dhe askujt tjetër nga krijesat.Shejtani pa reshtur përpiqet të shembë këtë

qëndrim të besimtarit dhe përdor lajka elajka, porse drita e imanit çdoherë i kadjegur planet e kobshme të armiqve nëpërgjithësi.

Nga sëmundjet e përhapura ndër njerëzitështë lidhja e ngushtë e njerëzve mepersona të tjerë, deri në atë shkallë saqëkrijohet një varësi e rëndë. Kjo sëmundjeështë një nga dyert e shirkut (politeizmit)dhe shtrembërimit të Fesë. Personi tek i cilivaret dikush mund të jetë babai, nëna,bashkëshortja, bashkëshorti, djali, vajza,mësuesi, mësuesja, hoxha, dijetari,muxhahidi, shoku, shoqja, kryetari etj.

TËVARESHTEKTJETRI

Bindja e dobët tek Allahu dhe mosnjohja e madhështisë së Tij e bën njeriun të dobët dhe të pafuqishëm paraçdo personaliteti të fuqishëm, që pastaj të bëhet i varur prej tij. Ndonjëherë epshi dhe trillet e njeriut janëvendimtare për t’u kapur pas një personi, sikurse ata që varen te dikush për shkak të interesave të vogla tëkësaj dynjaje


DRITARE

Për të konstatuar nëse varemi te njerëzitjanë disa shenja, që tregojnë qartë varësinëtonë. Glorifikimi i njeriut pa masë, duke engritur dhe duke e lëvduar me vend epavend është simptoma e parë. Njeriu nukpranon se i dashuri i tij mund të bëjë gabima nëse pranon, e arsyeton shpejt e shpejt. Aie ndjek atë në gjithçka, qoftë e mirë apo jo.E madhëron dhe e respekton gjithçka që katë bëjë me atë person. Gëzohet me çka aigëzohet dhe dëshpërohet me çka aidëshpërohet, edhe nëse ajo është qartësishte gabuar. Haku dhe e vërteta ekziston vetëmtek Ai dhe tek askush tjetër nga Umeti,madje i gjithë Umeti është i mirë me kushtqë ta dojë personin që ky e do. Ndërsasimptoma e fundit që tregon dukshëmdevijimin e njeriut është thurja e lëvdatavepër të dashurin e tij, për të kaluarën e tij,për atë ishte se ç’na ishte, ndërsa mbyllinsytë para së tashmes dhe të dukshmes.

Nuk duhet të habitemi aq shumë psendodh kjo, sepse gjithçka ndodh me shkaqetë caktuara. Një zemër që është e mbushurplot dashuri ndaj një personi dhe në anëntjetër me dashuri të cunguar apo të zbrazurkundrejt Allahut, është normale të ndjekë tëdashurin e tij, në të mira madje edhe në tëkëqija. Ndonjëherë ka shpresë për t’u liruarnga ajo varësi, mirëpo përzierja dhe ndenjjame atë njeri për shkak të parimeve, sjelljeve,moshave apo të natyrave të njëjta pengon

çlirimin dhe shërimin nga ajo sëmundje.Mungesa e shëmbëlltyrës së mirëfilltë dhendikuese bën që njerëzit të mos vërejnëveten, se janë të varur në persona tëcaktuar. Ndonjëherë njeriu dikton njëmangësi dhe të metë te vetvetja, ndërkohëte personi në fjalë vëren një plotësi dhepërkryerje me të cilën do të dëshironte tarregullojë mangësinë dhe të metën që ka,ashtu që lidhet pas tij fillimisht me nijetinpër ta përmirësuar veten, derisa të arrijë nëvarësinë që po qortojmë tani.

Bindja e dobët tek Allahu dhe mosnjohjae madhështisë së Tij e bën njeriun të dobëtdhe të pafuqishëm para çdo personaliteti tëfuqishëm, që pastaj të bëhet i varur prej tij.Ndonjëherë epshi dhe trillet e njeriut janëvendimtare për t’u kapur pas një personi,sikurse ata që varen te dikush për shkak tëinteresave të vogla të kësaj dynjaje. U themtë vogla, sepse gjithçka në këtë dynja ështëe vogël në krahasim me ahiretin.

Prej shkaqeve të tjera që sjellin njeriun emençur deri në këtë derexhe janë edhe: 1.vetmia dhe largimi nga çerdhet serioze tëedukimit, ashtu që në momentin e parë tëshoqërimit me dikë krijohet lidhja qëpërfundon me varësi; 2. dobësia evetëkontrollit paralelisht me dobësinë ekontrollit nga ana e edukatorëve; 3. heshtjae edukatorëve dhe shpërfillja nga ana e tyrepër të çrrënjosur këtë defekt që ngaparaqitja e parë në ndonjë person apo nëUmet. Është i frikshëm fakti sesi shumëedukatorë e harrojnë këtë pikë, madjegëzohen dhe krenohen me faktin që filannxënësi apo xhemati “nuk mund të rrijë pamua”; 4. largimi nga morali profetik përmënyrën sesi duhet dashur dhe lëvduar njënjeri, zaten asgjë e keqe nuk na kaplonpërderisa të mos largohemi ngashëmbëlltyra e jonë, Muhamedi, sal-lallahualejhi ue selem, dhe njëherësh tëkundërshtojmë urdhrin e Allahut: ““NNëë ttëë

...Është i frikshëm fakti sesishumë edukatorë e harrojnëkëtë pikë, madje gëzohen dhekrenohen me faktin që filannxënësi apo xhemati “nukmund të rrijë pa mua”...

“

“

24

DRITARE

DDëërrgguuaarriinn ee AAllllaahhuutt kkaa nnjjëë sshheemmbbuullll ttëëmmrreekkuulllluueesshhëëmm ppëërr aattëë,, qqëë sshhpprreessoonn tteekkAAllllaahhuu ddhhee DDiittaa ee FFuunnddiitt ddhhee ee ppëërrmmeennddsshhuummëë AAllllaahhuunn..”” (Ahzab 21).

Efektet e kësaj dukurie janë shqetësuesemu për faktin se varja në njerëz është njënga dyert kryesore të shirkut dhe që prekvërtetësinë e adhurimit. Njeriu i varurpërjeton vuajtje e dhimbje për shkak tëpersonit ku është varur, sepse realisht nukmund të rrijë pranë tij pandërprerë. Ai eekspozon veten për t’u përçmuar dhe për t’uposhtëruar nga personi që e do aq shumë,duke mos i caktuar atij asnjë kufi vetëm evetëm që të mos i prishë kënaqësinë. Përshkak të tij ai nuk ka kohë të merret megjërat e rëndësishme personale të dynjasëapo të ahiretit, sepse i gjithë përqendrimiështë në të dhe për të. Puna nuk i pëlqen,sepse mbështetet tek i dashuri. Nëse idashuri përjeton regres në Fe, gjithsesi do tapërjetojë edhe ky. Për të mbrojtur atë tëdashur shkaktohen shumë grindje dhepërçarje në grupin e besimtarëve, ndërkohëqë mbrojtja bëhet me padrejtësi.Shpeshherë ndodh të lëkunden parime tërëndësishme për shkak të asaj varësie. Çdomund dhe shpenzim kohe nuk merr mëasnjë kuptim të vërtetë. Madje, për të qenësa më i përshtatshëm për atë person ndodhqë i varuri të shkelë kufijtë e Allahut dhe tëbjeri në haramet e mëdha.

Nëse vërtet duam zgjidhje, ajo ekziston.E rëndësishme është të merren seriozishtkëshillat në vijim. Ne duhet gjithsesi tëmësojmë për Allahun, ta njohim Atë, t’i

mendojmë fjalët e Tij në Kuran dhe tëvërejmë madhështinë e Tij nëpërmjetkrijesave të Tij. Mbajtjen e raporteve menjerëz duhet ta ndërtojmë në pajtim memësimet profetike, qoftë ai babë, nënë,grua, hoxhë, shok etj. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Duaje tëdashurin deri në një shkallë, ndoshta njëditë ai bëhet i urrejtshëm për ty”. Kurmerremi me edukimin e njerëzve duhet t’ijapim rëndësi kësaj çështje dhe të moslejojmë rrënjosjen e këtij vesi tek ata.

Gjithashtu e mbrojmë veten duke edetyruar veten të punojmë vepra të mira nëvazhdimësi, pavarësisht nëse i dashuri jonëështë pjesëmarrës apo jo, e përkrah atë apojo. Të largohemi nga gjërat që shkaktojnëvarësi, siç janë fotot, videot apo zërat eincizuar që i mbajmë me vete dhe që kanëndikimin e vet. Le të jemi të drejtë ndajsecilit, për t’i pranuar diçka apo për t’irefuzuar, qoftë ai njeri që e duam apo nuk eduam. Drejtësia është vlerë absolute nëIslam dhe nuk duhet të nëpërkëmbet përasnjë qëllim, sado i lartë të jetë ai. Taangazhojmë veten me gjëra që epërmirësojnë shpirtin dhe të largohemi ngandjekja dhe kontrolli i të tjerëve. Punë dhevetëm punë të vazhdueshme, edhe në ështëe pakët është më e mirë sesa fjalët: Ishte,kishim plan, sikurse...

Ne duhet ta ndjejmë në shpirtrat tanë sedashurinë e plotë e meriton vetëm Allahu,pastaj i Dërguari i tij, lavdërimi dhe paqja eAllahut qofshin mbi të. T’ia japim secilitvendin që meriton dhe jo ta ngremë deri nëatë shkallë, që të prekë teuhidin tonë. Le takëshillojmë njëri-tjetrin me dashamirësi, letë jemi të qartë në fjalët tona pa u shtirë, pabërë lajka dhe pa lëshuar pe.

...T’ia japim secilit vendin qëmeriton dhe jo ta ngremë derinë atë shkallë, që të prekëteuhidin tonë...

“ “


FIKH

SHKRUAN: ALAUDIN ABAZI

Është më se e ditur se agjërimi i Ramazanitjo vetëm që konsiderohet detyrim (farz)islam, të cilin duhet ta kryejë muslimani,

por ai është një nga shtyllat më thelbësore tëfesë, domosdoshmëria e të cilit vjenmenjëherë pas dëshmisë (shehadetit) dhefaljes së namazit. Megjithatë Allahu iLartësuar në Kuranin Fisnik gjatë përligjjessë kësaj dispozite na e bën me dije se duhet të

kihen parasysh rrethanat, kushtet dhegjendja e besimtarit, i cili e përjeton këtëmuaj dhe dëshiron ta agjërojë atë. Për këtëvërtetohet se i sëmuri, i cili nuk ka mundësita përballojë agjërimin, ose udhëtari që merrnjë rrugë të gjatë dhe personat e ngjashëmme këta lirohen nga ky detyrim. Lirimi ngaagjërimi i njerëzve të këtillë, provon faktin seme detyrimin e agjërimit nuk synohetvështirësimi ndaj besimtarëve, por kalitja etyre, arritja e devotshmërisë dhe manifestimi

PERSONAT QË LIROHENNGA AGJËRIMI DHEMËNYRAT E KOMPENSIMITPlotësimi ose kompensimi i ditëve të lënë pa agjëruar nga Ramazani është detyrim për të sëmurin, udhëtarin,gruan me menstruacione e lehonë dhe për shtatzënën e gji-dhënësen. Nëse një ditë nga Ramazani është lënëpa agjëruar, atëherë duhet të agjërohet vetëm një ditë për ta plotësuar atë dhe nuk ka ndonjë shtesë tjetër

26

FIKH

i nënshtrimit ndaj Krijuesit të tyre. Allahu iLartësuar në fund të ajeteve në të cilatpërligjet agjërimi na e bën me dije këtë, dukena thënë: ““AAllllaahhuu ddëësshhiirroonn qqëë tt’’jjuuaa lleehhttëëssoojjëëddhhee jjoo qqëë tt’’jjuuaa vvëësshhttiirrëëssoojjëë””..11

Në vazhdim lexuesi do të ketë rast tënjoftohet me personat të cilët lirohen ngaagjërimi dhe me çfarë ngarkohen ata, për taplotësuar atë mangësi. Mirëpo, meqërrethanat e njerëzve të cilëve u lejohet lëniae Ramazanit nuk është e njëjtë dherrjedhimisht dispozitat e tyre dallojnë,varësisht prej gjendjes së tyre, atëherë do tëflasim rreth kësaj problematike duke iklasifikuar ata në tri kategori:

11-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheennuukk ddeettyyrroohheenn mmee kkoommppeennssiimm..

22-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheeddeettyyrroohheenn mmee kkoommppeennssiimm ((kkaazzaa))..

33-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheennuukk kkaannëë mmuunnddëëssii ttaa kkoommppeennssoojjnnëë aattëë mmeeaaggjjëërriimm..

11-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheennuukk ddeettyyrroohheenn mmee kkoommppeennssiimm..

aa)) GGjjeennddjjaa ee jjoobbeessiimmttaarriitt::

Nuk ka dyshim se agjërimi është adhurimspecifik, i cili bëhet vetëm për hir të Allahuttë Madhërishëm, prandaj për të qenë ipranuar ky adhurim duhet patjetër që njeriutë jetë musliman, i cili e ka pranuar Allahunpër Zot të tij dhe Muhamedin, lavdërimi dhepaqja qofshin mbi të, për të dërguar tëAllahut. Duke u nisur nga ky fakt themi senëse një jobesimtar e pranon Islamin dhe–kuptohet – ai gjatë jetës së tij para se të ishtemusliman nuk ka agjëruar, atëherë njëpersoni i tillë nuk detyrohet t’i kompensojëato muaj të Ramazanit, të cilat nuk i ka

agjëruar më herët, meqë njeriu që e pranonIslamin i shlyhen të gjitha mëkatet, të cilat ika bërë para Islamit. Kjo vërtetohet me fjalëne Zotit të Madhërishëm në të cilën thotë:““TThhuuaajjuu aattyyrree qqëë nnuukk bbeessoojjnnëë:: nnëëssee llaarrggoohheenn(nga mosbesimi), ddoo tt’’uu ffaalleett ee kkaalluuaarraa......”” 22

Gjithashtu kjo vërtetohet edhe me hadithin esaktë në të cilin i Dërguari, lavdërimi dhepaqja qofshin mbi të, ka thënë: “Islamianulon të gjitha mëkatet e mëparshme”.3

bb)) FFëëmmiijjaa ii mmiittuurr::

Nga personat që lirohen nga agjërimiështë fëmija, i cili nuk ka arritur moshën epjekurisë. Çdo dispozitë detyruese në Islamhyn në fuqi për njeriun me arritjen e moshësmadhore. Prandaj nuk detyrohet me namaz,agjërim, haxh dhe detyrime të tjera fëmijaderi në momentin që arrin moshën epjekurisë. Gjithashtu me pajtim të të gjithëdijetarëve të umetit (ixhma), nga ai nukkërkohet që t’i bëjë kaza ato ditë tëRamazanit, të cilat nuk i ka agjëruar gjatëkohës kur ishte i mitur. Argument për këtëështë hadithi: “Lapsi është i ngritur nga trepersona: nga personi që është në gjumë,derisa të zgjohet, nga fëmija, derisa të hyjë nëmoshën madhore, dhe nga i çmenduri, derisatë kthjellohet (të bëhet i aftë mendërisht)”.4

Mirëpo ky fakt nuk duhet t`i bëjë prindërit tëqetë dhe të mos interesohen për mësimin efëmijëve e tyre me agjërim para moshësmadhore. Gjatë fëmijërisë, posaçërisht nësefëmija është i shëndetshëm dhe ka mundësita përballojë agjërimin, atëherë preferohetqë prindi ta kalitë fëmijën e tij me agjërimqoftë edhe pak ditë të Ramazanit.

cc)) NNjjeerriiuu,, ii cciillii nnuukk kkaa mmeennddjjee ((iiççmmeenndduurrii))::

Personi, i cili nuk ka mendje të shëndoshë

1 Bekare, 185. 2 Enfal, 38.

3 Muslimi. 4 Ebu Davudi dhe Albani e cilëson të saktë.


FIKH

dhe nuk është i vetëdijshëm lirohet ngaagjërimi, meqë kusht për të qenë agjërimidetyrim është që personi të ketë mendje dhetë jetë i aftë në dallimin e gjërave. Argumentpër këtë është hadithi i lartpërmendur në tëcilin thuhet, se lapsi ngrihet edhe nga içmenduri derisa të bëhet i aftë mendërisht.Gjithashtu, një person i këtillë nuk detyrohett’i kompensojë ato ditë të pa-agjëruara, nësepas një farë kohe i rikthehet mendja dheaftësohet.

22-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheeddeettyyrroohheenn mmee kkoommppeennssiimm ((kkaazzaa))..

Personat që arsyetohen me lënien eagjërimit të Ramazanit dhe që më pasdetyrohen t’i kompensojnë ato ditë janë:

aa)) II ssëëmmuurrii::Personi, i cili është i sëmurë lejohet ta

prishë agjërimin gjatë Ramazanit dhe ai nëkëtë rast nuk ka mëkat. Argument për këtëështë ajeti: ““SSaa ii ppëërrkkeett aattiijj qqëë ëësshhttëë ii ssëëmmuurrëëoossee ggjjeennddeett nnëë uuddhhëëttiimm ee ssiippëërr (le të agjërojëmë vonë) aaqq ddiittëë ssaa nnuukk ii kkaa aaggjjëërruuaarr.. AAllllaahhuuddëësshhiirroonn qqëë tt’’jjuuaa lleehhttëëssoojjëë ddhhee jjoo qqëë tt’’jjuuaavvëësshhttiirrëëssoojjëë””..55 Megjithëse ekzistojnëshqyrtime të ndryshme te juristëtmuslimanë, se cila sëmundje e arsyeton mos-agjërimin e Ramazanit, ne pa hyrë nëelaborimet e tyre themi se jo çdo sëmundje eliron njeriun nga agjërimi. Me fjalë të tjerasëmundja për agjëruesin mund të jetë dyllojesh:

Sëmundje, e cila nuk ndikohet ngaagjërimi, sikurse ftohjet e thjeshta (gripi),dhimbjet e lehta të kokës, dhimbja edhëmbit, e gishtit dhe sëmundjet e tjera tëvogla, të cilat nuk përkeqësohen me agjërim.Në këtë rast nuk lejohet prishja e agjërimit,edhe pse disa fukaha kanë thënë se lejohet

prishja.Sëmundje, e cila ndikohet nga agjërimi

dhe kështu çdo agjërim që ia shton të sëmuritsëmundjen, e pamundëson shërimin ose iavonon kurimin, nuk lejohet ta agjërojë.Ndërsa nëse agjërimi për të sëmurin nukshkakton dëm, por vetëm vështirësi, atëherënë këtë rast atij i preferohet prishja.6

bb)) UUddhhëëttaarrii::Nga njerëzit të cilët arsyetohen me mos-

agjërim të Ramazanit është edhe personi, icili ndërmerr ndonjë udhëtim të gjatë nëkëtë muaj. Argument se udhëtari është ilejuar ta prishë agjërimin është po i njëjticitat i përmendur tek i sëmuri, meqë në atëajet gjatë përjashtimit të personave, të cilëtlirohen nga agjërimi, i sëmuri dhe udhëtaripërmenden së bashku.

CCiillaa ëësshhttëë mmëë ee pprreeffeerruuaarr ppëërr uuddhhëëttaarriinnaaggjjëërriimmii aappoo pprriisshhjjaa ee aaggjjëërriimmiitt??

Udhëtarit i lejohet prishja e agjërimit, përshkak të udhëtimit edhe nëse nuk has nëvështirësi. Nëse has në vështirësi, atëherëvërtetohet prishja e agjërimit. Ndërsa më emira për të është të veprojë atë që është mëe përshtatshme për të. Nëse edhe sikur tëagjërojë apo mos të agjërojë është njësoj përtë, atëherë më e mirë për të është të agjërojë,për shkak se ai me këtë e liron veten duke ekryer agjërimin dhe më e lehtë për të është tëagjërojë me njerëzit. Ky është edhe mendimii shumicës së dijetarëve. Kur është pyeturEnes Ibën Maliku rreth agjërimit të udhëtaritka thënë: “Kemi udhëtuar së bashku me tëDërguarin, lavdërimi dhe paqja qofshin mbitë, në Ramazan dhe nuk i bënte vërejtje ai qëagjëronte atij që nuk agjëronte, ashtu si nuk ibënte vërejtje ai që nuk agjëronte atij qëagjëronte”.7 Gjithashtu tregohet se Hamza

5 Bekare, 185. 6 Hashijetu Ibën Abidin vëll. II, fq. 116; Esh-Sherhul Mumti, vëll. VI, fq. 341.

Eslemi ka thënë: “O i Dërguari i Allahut! Unëkam forcë të agjëroj edhe kur jam udhëtar. Abëj gabim po të veproj kështu?” Profeti iupërgjigj: “Ky është një lehtësim nga ana eAllahut. Kush e shfrytëzon, vepron drejt dhekush do të agjërojë, nuk ka ndonjë vërejtjepër të”.88

cc)) GGrruuaajjaa ggjjaattëë mmeennssttrruuaacciioonneevvee ddhheelleehhoonnaa::

Gruaja, e cila është me menstruacione(hajz) dhe lehoni (nifas) nuk i lejohet tëagjërojë, për shkak të gjendjes së saj. Nësefillon të rrjedhë gjaku (i menstruacioneve)gjatë ditës së Ramazanit, qoftë edhe pak kohëpara perëndimit të diellit, agjërimi i sajprishet. Ndërsa nëse gruaja pastrohet ngamenstruacionet apo lehonia gjatë ditës sëRamazanit, nuk detyrohet ajo të agjërojëpjesën tjetër të ditës, sipas mendimit më tësaktë të dijetarëve. Argument se gruaja me tëpërmuajshmet dhe lehona nuk lejohet tëagjërojnë është ixhmaja (pajtimi i të gjithëulemave të Umetit), e cila bazohet nëhadithin e Aishes në të cilin kur është pyetur,se: Pse gruaja me menstruacione e bën kazaagjërimin dhe nuk e bën kaza namazin, ajoështë përgjigjur, se kështu ka qenë praktika egrave gjatë kohës kur ishte gjallë i Dërguari,lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të.9 Nga kyhadith nënkuptohet se gratë gjatë kohës sëMuhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbitë, kur ishin me të përmuajshme nukagjëronin.

dd)) GGrruuaajjaa sshhttaattzzëënnëë ddhhee ggjjii--ddhhëënnëëssjjaa::Mëshira e madhe e Allahut të Madhëruar

ndaj njerëzve manifestohet në çdo aspektdhe në këtë kontekst gratë shtatzëna dhe gji-dhënëse lirohen nga agjërimi. Gruaja

shtatzënë apo ajo që e ka fëmijën në gji, nësefrikësohet për shëndetin e saj, ose përfëmijën e saj, ose për të dyja; fëmijën dheshëndetin e saj, asaj pra, i lejohet prishja eagjërimit. Përndryshe nëse agjërimi nuk ishkakton ndonjë të keqe asaj ose fëmijës sësaj, atëherë ajo agjëron. Enes ibën Malikutregon se i Dërguari, lavdërimi dhe paqjaqofshin mbi të ka thënë: “Vërtet, Allahu iLartësuar e ka shkurtuar namazin përgjysmëpër udhëtarin dhe e ka larguar barrën e tëagjëruarit nga udhëtari, gruaja shtatzëne dhegji-dhënësja”.1100

KKoommppeennssiimmii ii ddiittëëvvee ttëë ppaa--aaggjjëërruuaarraa::Plotësimi ose kompensimi i ditëve të lënë

pa agjëruar nga Ramazani është detyrim përtë ssëëmmuurriinn, uuddhhëëttaarriinn, ggrruuaann mmeemmeennssttrruuaacciioonnee e lleehhoonnëë dhe ppëërr sshhttaattzzëënnëënne ggjjii--ddhhëënnëësseenn. Nëse një ditë nga Ramazaniështë lënë pa agjëruar, atëherë duhet tëagjërohet vetëm një ditë për ta plotësuar atëdhe nuk ka ndonjë shtesë tjetër. Nëse dikushplotëson ditët e pa-agjëruara, ai nuk është idetyruar ta bëjë këtë duke agjëruar rresht.Allahu i Lartësuar në Kuran thotë: ““SSaa iippëërrkkeett aattiijj qqëë ëësshhttëë ii ssëëmmuurrëë oossee ggjjeennddeett nnëëuuddhhëëttiimm ee ssiippëërr (le të agjërojë më vonë) aaqq

28

FIKH

...Atij që i kanë mbetur pa-agjëruar nga ditët e Ramazanitdhe e vonon këtë, afati i fun-dit i kompensimit të tij ështëfillimi i muajit Ramazan i vitittë ardhshëm...

“

“7 Muslimi. 8 Muslimi. 9 Buhariu dhe Muslimi. 10 Ebu Davudi, Nesaiu, Ibën Maxhe dhe Albani e cilëson të saktë.


FIKH

ddiittëë ssaa nnuukk ii kkaa aaggjjëërruuaarr..” 1111 Kjo do të thotë sekushdo që është i sëmurë apo në udhëtimdhe e prish agjërimin duhet të agjërojë tënjëjtin numër ditësh pavarësisht nëse e bënkëtë rresht apo me ndërprerje12.

Për kompensimin e ditëve të pa-agjëruaranga gruaja me të përmuajshme dhe lehonëështë sqarimi i Aishes, Zoti qoftë i kënaqurme të, e cila tregon se Gruaja me tëpërmuajshme e kompenson agjërimin e lënë,ndërsa nuk e kompenson namazin e lënë dhenë këtë ka konsensus (ixhma)13.

Ndërsa gruaja shtatzënë dhe gji-dhënësja,që nuk kanë agjëruar ditët e Ramazanit kamendime te dijetarët, se si bëhet kazaja eatyre ditëve. Pa u zgjeruar në këtë çështjethemi se e sakta është se pavarësisht arsyespse e kanë prishur agjërimin ato; a për shkaktë foshnjës, apo për shkak të shëndetit tëtyre, ato janë në të njëjtën gjendje sikurse isëmuri, prandaj mjaftohet t’i kompensojnëato ditë të lëna dhe nuk ka nevojë për ndonjëveprim tjetër shtesë, sikurse ushqimi i tëvarfërve.14

VVoonniimmii ii kkoommppeennssiimmiitt ddeerrii nnëë RRaammaazzaanniinnee aarrddhhsshhëëmm::

Personat e lartpërmendur, të cilëtarsyetohen me mos-agjërimin e Ramazanitkërkohet prej tyre t’i kompensojnë ato ditë tëpa-agjëruara pasi të kryhet muaji iRamazanit dhe pasi të lirohen nga rrethanat,të cilat i kanë penguar për agjërimin, sikursefjala vjen, i sëmuri të shërohet, udhëtari tapërfundojë udhëtimin etj. Nuk është edetyruar që bërja kaza e atyre ditëve të fillojëmenjëherë, pasi koha për plotësimin e tyreështë mjaft e gjerë dhe kjo shkon deri nëRamazanin e ardhshëm. Na tregohet seAishja i plotësonte ditët e pa-agjëruara të

Ramazanit pak para hyrjes së Ramazanit, mësaktë në muajin Shaban,15 dhe ky është muaji,i cili i paraprin muajit Ramazan. Prandaj atijqë i kanë mbetur pa-agjëruar nga ditët eRamazanit dhe e vonon këtë, afati i fundit ikompensimit të tij është fillimi i muajitRamazan i vitit të ardhshëm, kjo nëse nuk kaarsye, por nëse e vonon me arsye edhe pasRamazanit të ardhshëm nuk ka mëkat.Ndërsa kush e vonon pa arsye agjërimin(kaza) e atyre ditëve, që nuk i ka agjëruar,derisa të vijë Ramazani i ardhshëm, nga aikërkohet të pendohet (për këtë vonesë) dheta agjërojë Ramazanin, pastaj t’i plotësojëditët e lëna pa agjëruar. Edhe psetransmetohet nga tre sahabë, se nga atakërkohet krahas plotësimit, edhe të ushqejnënga një të varfër për secilën ditë, nga citatetkuranore që flasin për këtë çështje kuptohetse kërkohet vetëm plotësimi dhe pendimi përvonimin dhe jo ndonjë vepër tjetër mëshumë. Kjo është edhe zgjedhja e Hanefive,16

Ibrahim Nehaiut, Imam Buhariut dhe disadijetarëve të tjerë.17

33-- PPeerrssoonnaatt qqëë lliirroohheenn nnggaa aaggjjëërriimmii ddhheennuukk kkaannëë mmuunnddëëssii ttaa pplloottëëssoojjnnëë aattëë mmeeaaggjjëërriimm..

Personat, të cilët lirohen nga agjërimi iRamazanit dhe nuk kanë mundësi t’ikompensojnë ato ditë me agjërim janë:

aa)) PPlleeqqëërriiaa ee tthheellllëë::Plaku dhe plaka shumë të vjetër dhe të

thyer në moshë, të cilët nuk kanë mundësi tëagjërojnë, për shkak të dobësisë së tyre dheballafaqimit me vështirësi tëpapërballueshme; këta persona lirohen ngaagjërimi. Gjithashtu është e qartë se gjendjashëndetësore e këtyre pleqve nuk kamundësi të përmirësohet, prandaj nga ata

11 Bekare, 185. 12 Fikhu Sune, vëll. I, fq. 311. 13 Muslimi dhe Tirmidhiu 14 Esh-Sherhul Mumti, vëll. VI, fq. 348-350.

15 Buhariu dhe Muslimi. 16 El-hidaje Sherhu Bidaje, vëll. I, fq. 127. 17 Fet`hul Bari, vëll. 4, fq. 188; Esh-Sherhul Mumti,vëll. 6, fq. 445.

SHKRUAN: LLOKMAN HOXHA

S’ka dyshim se eett--ttaavvaarrrruukk ka qenë injohur që nga kohët hershme tëIslamit, ky transaksion përmendet në

librat e fikhut, edhe pse jo me këtë termpërveçse në librat e medhhebit hanbeli, nëtë cilat decidivisht është përmendur et-tevarruk.

Ç’është et-tevarruk?Përkufizimi i tij është “blerja e një

artikulli nga shitësi, me një çmim tëafatizuar, ku pas blerjes ia shet dikujt tjetërme çmim të gatshëm (kesh), zakonisht menjë çmim më të ulët” dhe quhet et-Tevarruk i thjeshtë.

Në industrinë bankare islame et-tevarruk është një term, i cili ka të bëjë melikuiditetin e mallit (zakonisht metale nëbursë, ose aksione të ndryshme), dhe përdallim nga përkufizimi i lartshënuar ishtohet edhe pjesa “shitja palës së tretëbëhet me anë të bankës, e cila ështëndërmjetës dhe i autorizuar i klientit nëshitjen e mallit”, dhe për këtë quhet et-

30

FIKH

nuk pritet se kanë mundësi t’i plotësojnëato ditë të Ramazanit dikur.

bb)) SSëëmmuunnddjjeett kkrroonniikkee::Personat, të cilët vuajnë nga sëmundjet

kronike të pashërueshme që pamundësojnëagjërimin, lirohen nga agjërimi iRamazanit. Gjithashtu këta persona, meqëvuajnë nga sëmundje të pashërueshme atanuk kanë mundësi t’i kompensojnë ato ditëpas Ramazanit. Si shembull i sëmundjevekronike janë: disa lloje të rënda tësëmundjes së sheqerit, sëmundjet ekstremetë zemrës, tensioni i lartë etj.

MMëënnyyrraa ee kkoommppeennssiimmiitt ttëë ddiittëëvvee ttëë ppaaaaggjjëërruuaarraa ppëërr kkëëttaa nnjjeerrëëzz::

E sqaruam më lart, se plaku dhe plaka nëmoshë të thyer dhe i sëmuri me sëmundjekronike, nuk kanë mundësi t’i plotësojnëditët e pa-agjëruara të Ramazanit. Prandajata nuk detyrohen me kaza të atyre ditëve,por nga ata kërkohet që për çdo ditë tëRamazanit të pa-agjëruar të ushqejnë një tëvarfër. Argument për këtë është fjala eAllahut: ““AAttaa qqëë kkaannëë vvëësshhttiirrëëssii ppëërr ttëëaaggjjëërruuaarr,, dduuhheett ttëë uusshhqqeejjnnëë ssii sshhppaaggiimm nnggaannjjëë ttëë vvaarrffëërr ppëërr ççddoo ddiittëë aaggjjëërriimmii””1188.. IbënAbasi gjatë komentimit të këtij ajeti kathënë: “Ajeti nuk është i anuluar, por ka tëbëjë me plakun dhe plakën, të cilët nukmund të agjërojnë, ndërsa ata për çdo ditëduhet të ushqejnë një të varfër”.19

Për sasinë e ushqimit që duhet dhënë nëkëtë rast dijetarët kanë mendime tëndryshme dhe themi se ajo që duhet të jetëe mjaftueshme është përgatitja e një shujteushqimi për një të varfër për çdo ditë të pa-agjëruar të Ramazanit. Nëse mjaftohemiedhe me një kilogram e gjysmë ose dy miell,oriz, makarona etj. bën, edhe pse përgatitjae shujtës është më primare.

18 Bekare, 184. 19 Shënon Buhariu.

ET-TAVARRUK(LIKUIDITETI)Dijetarët bashkëkohorë nuk kanë mospajtime në thelbin eçështjes et-tevarruk, por në praktikën e saj, që do të thotëse disa konsiderojnë se praktikat në bankat islame janëformale, pra, vetëm grumbuj letrash dhe kontratash tënënshkruara, ndërsa malli i kontraktuar as që ekziston, oseekziston, por nuk mund të pronësohet dhe të veprohet metë sipas dëshirës së blerësit

tevarruk i organizuar. Pra nga përkufizimishohim se në këtë shitblerje janë tëinkuadruara disa palë,

1. Pronari i mallit (bursa)2. Banka, e cila blen mallin nga bursa3. Klienti, i cili blen mallin nga banka

me afatizim me qëllim likuiditeti4. Klienti i dytë, të cilit banka ia shet

mallin me autorizim nga klienti i parë me tëgatshme, të cilat ia dorëzon autorizuesit(klientit të parë)

Kush është vendimi i Islamit për et-tevarruk?

Theksuam se kjo temë është trajtuar nëlibrat e dijetarëve të hershëm muslimanë.Pjesa më e madhe e fukahave janë tëmendimit se et-tevarruk (i thjeshtë) ështënjë transaksion i lejuar, ndonëse disa tëtjerë janë të mendimit se nuk është i lejuar.Dijetarët muslimanë në këtë çështje kanëkonsensus në disa pika:

- Nëse blerja e mallit bëhet për shkak tëtregtimit dhe fitimit nga ai mall duke iashitur një pale të tretë, është e lejuar.

- Nëse blerësi ia shet mallin shitësit nga icili e ka blerë, nuk është e lejuar.

- Ata kanë mospajtime nëse blerësi ia

shet dikujt tjetër me një çmim më të ulëtvetëm me qëllim likuiditeti pra për tëarritur të hollat e gatshme.

Pjesa më e madhe e dijetarëvemuslimanë në kuadër të katër medhhebevepër et-tevarruk të thjeshtë mendojnë seështë i lejuar, duke u mbështetur nëargumentet vijuese:

1. Fjala e Allahut të Lartësuar ““AAllllaahhuu eekkaa lleejjuuaarr sshhiittbblleerrjjeenn,, ppoorr ee kkaa nnddaalluuaarrkkaammaattëënn..”” (Bekare: 275), meqë kjo është njëshitblerje në të cilën nuk vërehet synimi ikamatës e as forma e saj, hyn në grupin eshitblerjeve të lejuara fetarisht.

2. Ebu Hurejre na përcjell, se një punëtori dërguar në Hajber i solli të Dërguarit tëAllahut sal-lallahu alejhi ue selem, një sasihurmash të kualitetit të mirë. Lajmëtari iAllahut sal-lallahu alejhi ue selem, i tha: “Atë gjitha hurmat e Hajberit janë të këtilla?”Ai tha: Jo, por ne japim dy sa’ë (tasa) hurmatë tjera për të marrë një sa’ë (tas) hurma tëkëtilla cilësore dhe tre sa’ë për të marrë dytë këtilla. I Dërguari i Allahut sal-lallahualejhi ue selem, i tha: “Mos vepro më kështu,shiti të gjitha së bashku me dërhemë (tëholla), pastaj me ato mjete të blesh hurma tëkëtilla cilësore. Kështu duhet vepruar me


gjërat që maten. (Buhariu dhe Muslimi).Ky hadith tregon legjitimitetin e

likuiditetit, meqë Lajmëtari i Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, e ka urdhëruar t’ilikuidojë hurmat e dobëta për të blerëhurma cilësore.

3. Tregtarët në shitblerjet e tyre me paramë pak kanë si synim sigurimin e më shumëparave, ndërsa malli është ndërmjetës mesdy shumave, askush nuk ka thënë se tregtarinëse synon me tregtinë e tij të arrijë paramë shumë, se kjo tregti është e papëlqyer,po ashtu pra edhe me et-tevarruk, sepsesynimi është paraja, ndërsa malli ështëndërmjetës.

-Ky argument është kundërshtuar ngapala tjetër duke thënë: ka dallim ndërmjettregtarit dhe atij që bën et-tevarruk.Tregtari shet për të fituar, ndërsa ai që bënet-tevarruk do të sigurojë likuiditet pamarrë parasysh fitimin apo humbjen.

-Përgjigjja për këtë kundër argumentështë: fitimi po ashtu është një llojlikuiditeti, meqë është arritje tek paratë, poashtu ai që bën et-tevarruk nuk mund takonsiderojmë se ka humbur (edhe pse e shetmë lirë), sepse ai ka përfituar në kohën eafatizuar e që është një fitim në vetvete.

4. Nevoja që ndjehet për një transaksiontë tillë siç është et-tevarruk, ngaqë joçdokush, i cili ka nevojë për të holla mund tëgjejë lehtë njeri që t’i huazojë atij.

5. Me anë të et-tevarruk ka dobiekonomia e përgjithshme, ngaqë është mjet,i cili e lëviz tregun dhe bën qarkullimin emallrave.

Një pjesë e dijetarëve si Omer ibënAbdulazizi, imam Muhamedi, si dhe IbënTejmije përkrahin mendimin që ndalonshitblerjen me anë të et-tevarruk, duke u

mbështetur në argumentin në vijim:1. Kjo shitblerje është e ngjashme me

(el’ineh1), e cila është e ndaluar me haditheautentike. Me anë të analogjisë (kijasit)vërehet se elementi i përbashkët mes tëdyjave është synimi i të hollave, ndërsamalli është vetëm një ndërmjetës formal.

Përgjigja ndaj këtij argumenti nga pala eparë është: analogjia nuk është e saktë,ngaqë ekziston dallimi mes të dyjave,shitblerja el’ineh është metodë për tëarritur te kamata, sepse rezultati i saj ështëpara më pak për para më shumë, ndërsamalli është ndërmjetës formal, si dhe ikthehet shitësit të parë, ndërsa në et-tevarruk blerësi ia shet një pale të tretë gjëqë nuk është metodë për të arritur deri tekamata.

Kjo ishte për et-tevarruk të thjeshtë,ndërsa për et-tevarruk të organizuar, i cilipraktikohet në disa banka islame dijetarëtbashkëkohorë kanë mendime të ndryshme.

Si zhvillohet procedura e transaksionitet-tevarruk i organizuar?

1. Banka blen një sasi të madhemetalesh nga bursa të ndryshme në botë -

32

EKONOMI

...Klienti pasi ta kryejë bler-jen e autorizon bankën për tashitur mallin e tij të blerë mëparë nga e njëjta bankë, mekontratë autorizimi për t’iashitur një pale të tretë që dota gjejë vetë banka...

“

“1 Kjo shitblerje është kur një person blen një artikull me afat të caktuar, pastaj të njëjtin artikull ia shet tënjëjtit person prej të cilit e ka blerë me të holla të gatshme me çmim më të ulët. Duke i mbetur borxh përshitblerjen e parë deri në afatin e caktuar.


EKONOMI

ngase metalet kanë zakonisht çmime tëqëndrueshme ndërkombëtarisht- ky malldepozitohet në magazina të mëdhandërkombëtare, pastaj organi përkatës ilëshon bankës një dokument pronësie, dukepërshkruar llojin e mallit, sasinë dhe vendinku gjendet.

2. Klienti paraqet kërkesën për tëblerë sasi të caktuara nga ky mall me anë tëplotësimit të aplikacionit të gatshëm, tëcilin e ka përgatitur banka për klientët e et-tevarruk të organizuar.

3. Banka studion gjendjen financiaretë klientit dhe mundësinë e tij për t’ipërmbushur obligimet e reja ndaj bankës nëfjalë.

4. Banka me klientin bëjnë njëmarrëveshje për t’iu përmbajtur kushtevetë ofruara nga banka.

5. Banka ia ofron klientit mallin dukeia përshkruar cilësinë, llojin dhe sasinë, ecila përputhet me kërkesën e tij për të holla.

6. Klienti pasi ta kryejë blerjen eautorizon bankën për ta shitur mallin e tij tëblerë më parë nga e njëjta bankë, mekontratë autorizimi për t’ia shitur një paletë tretë që do ta gjejë vetë banka.

7. Pasi banka t’ia shesë palës së tretë,paratë e përfituara i vendos në llogari tëklientit të parë (autorizuesit).

Kjo është përgjithësisht procedura e et-tevarruk të organizuar. Dijetarëtbashkëkohorë kanë vendosur disa kushte, tëcilat kjo kontratë duhet t’i plotësojë për tëqenë në pajtueshmëri me sheriatin islam.Këto kushte janë:

1. Malli (metalet) të jenë në pronësi tëvërtetë të shitësit (bankës), të gjendet nëdepot e saj.

2. Duhet t’i mundësohet klientitmarrja e mallit nga depoja nëse dëshiron, t’imundësohet shitja e tij në formë private njëpale të tretë (pra, të mos i kushtëzohetshitja përmes bankës).

3. Nëse banka ka blerë një sasi tëmadhe dhe klientëve ua shet pjesërisht, përçdo klient duhet të specifikojë sasinë eshitur dhe pjesën e saktë që i takon klientit,e jo në formë të përgjithshme, sepse klientinuk ka të drejtë ta shesë e as ta autorizojëdikë ta shesë një mall të pa-specifikuar.

4. S’ka problem nëse klienti eautorizon bankën për ta shitur mallin e tij,porse duhet që autorizimi të jetë paspronësimit të mallit nga ana e klientit.

5. Malli nuk bën të jetë ar apo argjend,ngaqë këto të dyja kanë trajtim të posaçëmnë shitblerje, ku nuk lejohet afatizimi içmimit për to.

6. Këstet e afatizuara nëse vonohennga klienti në rast të pamundësisë për t’ipaguar, nuk lejohet të shtohet përqindje ecaktuar për shkak të vonimit, sepse kjoështë kamatë e qartë.

7. Klienti mund t’i referohetshitblerjes et-teverruk i organizuar vetëmnë rastin e pamundësisë për gjetjen e njëzgjidhje tjetër financiare, si ndonjë hua pakamatë.

8. Të mos mbështetet në et-tevarruktë organizuar për të zgjeruar biznesin e tij,apo për ndonjë investim material, porvetëm në rast për të përmbushur nevojatpersonale, si martesa, shtëpia, arsimi, larja eborxhit etj.

9. Të qenët i sigurt se kontratat mespalëve janë reale dhe të ndara nga njëra-tjetra e jo të ndërhyjë njëra në tjetrën e as tëjenë vetëm formale.

Dijetarët bashkëkohorë nuk kanëmospajtime në thelbin e çështjes et-tevarruk, por në praktikën e saj, që do tëthotë se disa konsiderojnë se praktikat nëbankat islame janë formale, pra, vetëmgrumbuj letrash dhe kontratash tënënshkruara, ndërsa malli i kontraktuar asqë ekziston, ose ekziston, por nuk mund tëpronësohet dhe të veprohet me të sipas

34

EKONOMI

dëshirës së blerësit, gjë të cilën e ndalojnë tëgjithë dijetarët, ndërsa ata që e lejojnë et-tevearruk të organizuar, bazohen në atë semalli është i vërtetë dhe blerësi mund tamarrë atë dhe ta përdorë sipas dëshirës, dhekjo në bazë të mbikëqyrjes të bërë nga bordetë ndryshme sheriatike të bankave tëcaktuara islame, gjë për të cilën janë shumëskeptik bordet e bankave, që nuk epraktikojnë et-tevarrukun.

Pjesa më e madhe e dijetarëvebashkëkohorë e ndalojnë et-tevarrukun eorganizuar sipas praktikave të sotme në disabanka islame e sidomos në filialet e bankavekonvencionale dhe kjo për disa arsye:

Bursa botërore nuk funksionon sipasstandardeve të sheriatit islam dhe për këtëajo nuk kujdeset për interesat fetare tëklientëve muslimanë.

Kontratat bëhen përnjëherë dhe janëvetëm formalitete dhe nënshkrime të njëgrumbulli letrash jo reale.

Në disa raste caktohet përqindje nërastin e shtyrjes së afatit, që kjo ështëkamatë e qartë.

Zakonisht bankat nuk e pronësojnëmallin e blerë nga bursa, por ia shesinklientit pa e blerë për vete, si dhe klientiautorizon bankën për ta shitur ende pa epronësuar për vete.

Malli nuk lëviz nga vendi, por vetëmpronarët ndërrohen deri sa të kthehet tekpronari i parë.

Të gjitha këto bien ndesh me kushtet eparashtruara nga dijetarët muslimanë dhepër këtë e bëjnë të palejuar praktikën eshumë bankave, të cilat e kanë lansuar këtëprodukt në emër të bankimit islam.

Akademia e Fikhut Islam pranë LigësBotërore Islame në Mekë në tetor të vitit1998 dha vendimin për lejimin e et-tevarruktë organizuar, duke u bazuar në teoritë dhekushtet e vendosura, por duke parëpraktikat e bankave, të cilat e zbatonin këtë

transaksion vërejtën parregullsi në atopraktika, sidomos të atyre bankavekonvencionale që kanë hapur filiale metransaksione “islame”, më vonë në dhjetortë vitit 2003 mori vendimin për ndalimin eet-tevarrukut të organizuar. GjithashtuAkademia Ndërkombëtare e Fikhut Islampranë Organizatës së Konferencës Islamikenë maj të vitit 2009 doli me përfundimin, seende praktikat e et-tavarrukut tëorganizuar bien ndesh me parimet ebankimit islam.

Përfundimisht klientit i mbetet njëra ngady gjërat, ose të vërtetohet në saktësinë ekontratës dhe përmbushjen e kushteve tëlejimit të et-tevarrukut, ose i mbetet t’imbështetet besueshmërisë që ka në bordinsheriatik, i cili i monitoron transaksionet ebankës së caktuar. Nuk duhet përgjithësuarndalesa për të gjitha bankat, sepse disa prejtyre kanë arritur t’i plotësojnë kushtet eparapara, sikurse banka Raxhihi dhe tëtjera, të cilat e bëjnë et-tevarrukun meaksione, që është më e lehtë sesa me metale.

Prandaj duhen shikuar mirë kushtet dheofertat, të cilat i ofron banka dhe se sa atokushte janë të zbatueshme. Për këtë nukduhet nënshkruar kontrata, por kjo gjë tëbëhet vetëm pasi të lexohet mirë e sidomosato kushte që zakonisht janë me shkronja tëvogla, ose në fund të faqes.

...Malli nuk bën të jetë ar apoargjend, ngaqë këto të dyjakanë trajtim të posaçëm nëshitblerje, ku nuk lejohet afa-tizimi i çmimit për to...

“ “


FAMILJA

MARIAM E.

Para disa viteve gjatë përfundimit të këtijmuaji të bekuar një mikja ime e dashur epërshkroi këtë muaj me fjalë të cilat

akoma më rrinë ndërmend. Ajo tha, se“Ramazani është një medrese”. Më thavetëm kaq, pra, se Ramazani është shkollë.Mendova shumë për fjalët e saj. Prej tëgjitha atyre konkluzioneve tek të cilat mëshpien mendimet e mia veçoj atë se nëseRamazani është shkollë, atëherë agjërimiduhet të jetë mësuesi më i mirë i kësajshkolle. Vërtetë agjërimi është mësues qërrit dhe edukon nxënësit mbi parimet ezhvillimit të një vullneti të fortë. Njëvullnet, i cili duhet të të çojë në synimin edrejtë. Por këtij vullneti i duhen figura tëguximshme për ta kryer atë.

Shumë prej nesh kanë vullnet të fortëpër të bërë vepra të mira, por jo të gjithë nee shfrytëzojmë atë. Kjo është e dukshme nëatë se sa shumë të mira vijnë nga njerëzit nëRamazan. Rreshtat (safat) e xhamive janë tëmbushura, ndërsa për njerëzit është e lehtëta shpërndajnë pasurinë e tyre të dashur.Për këtë arsye pra, ata kanë vullnet, pormund të kenë mungesë guximi për ta vënëkëtë në praktikë gjithmonë.

Kthehu të vetja jote, nëse mendon se kenjë vullnet të fortë vazhdimisht, bëhu

mirënjohëse ndaj Allahut dhe le të jetëRamazani një mundësi për ta përforcuar atë.Nëse jo, atëherë le të jetë Ramazani njëmundësi për ta zhvilluar një vullnet të fortë.Të jesh më e guximshme këtë muaj, është tëpërfitosh e mos të jesh prej atyre që u vjenkeq pasi të shkojë ky muaj. Të jesh eguximshme është të marrësh vendimet eduhura në kohën e duhur. Të jesh eguximshme është të kërkosh kënaqësinë eAllahut pa marrë parasysh atë që thonë osemendojnë njerëzit.

Le ta kthejmë vëmendjen te një shembulltek ata që u kërkohej të marrin vendime tërëndësishme në kohë vendimtare, por nukmundën. Xhaxhai i Pejgamberit tonë, sal-lallahu alejhi ue selam, Ebu Talibi është nështratin e tij të vdekjes. Krijesa më e mirë eAllahut është pranë tij, duke e lutur atë tapranojë të Vërtetën. Ai sal-lallahu alejhi ueselem i thotë: “Xhaxhi im! Duhet tëdëshmosh se nuk ka të adhuruar zot tëvërtetë përveç Allahut, që të kem njëargument për ty para Allahut”.

Një moment i vështirë. Ndërsa dy

TË JESH NGA TË GUXIMSHMITNË KËTË RAMAZAN. Të jesh më e guximshme këtë muaj, është të përfitosh e mos të jesh prej atyre që u vjen keq pasi të shkojëky muaj. Të jesh e guximshme është të marrësh vendimet e duhura në kohën e duhur. Të jesh e guximshmeështë të kërkosh kënaqësinë e Allahut pa marrë parasysh atë që thonë ose mendojnë njerëzit.

...Drita e namazit të teravisëka ndikim në tërë jetën tënde.Mos u bëj prej atyre që refu-zojnë...

“ “

36

FAMILJA

armiqtë Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn AbiUmajah ishin ulur aty afër. Ata vazhdoninduke ia përsëritur ato fjalë helmuese e dukei thënë: “Ebu Talib! A do ta braktisësh fenë e`Abdul Mutalibit?!... Kurse Resulullahu sal-lallahu alejhi ue selam, vazhdimisht iapërsëriste atë fjalë, që do ta shpëtonte atënga dënimi i përjetshëm, gjithmonë nëse doAllahu.

Koha është për të marrë një vendimpërfundimtar, por ai e refuzon. Ai refuzon tëpranojë La ilahe il-Allah. Sa e hidhur ështëkjo që ai mos të jetë në mesin eguximtarëve. Ai nuk mundi ta marrë atëvendim që ishte heroik. Ai kishte frikë prejpopullit të tij. Tani hapja sytë jetës tënde, ecila gjendet në duart e tua. Muaji më i mirëdo të bëjë një vizitë. Ka hapur dyert e tij tëmëshirës dhe faljes, duke lypur nga ti për tëhyrë. Kjo është një kohë e vështirë.Shejtanët janë të lidhur, por mbetenshejtanët e njerëzve rreth teje, të cilët tëtërheqin nga çdo drejtim: “Është ok, kalojsonte taravitë, do të bëjmë pak argëtim…”

Vendimi është në duart e tua për t’i lënëgjurmët e shejtanit, ndërsa drita e namazittë teravisë ka ndikim në tërë jetën tënde.Mos u bëj prej atyre që refuzojnë. Bëhu prejatyre nga më të guximshmit, të cilët luftojnëçdo dëshirë për të arritur qëllimet e larta(fisnike). Mos lejo që Ramazani të kalojë,ndërsa namazi yt është po i njëjti para dhepas tij. Mos lejo të kalojë pa ndryshimepozitive në fjalët dhe vepra e tua. Përfundoji

me dy hapa të rëndësishëm rrugën e arritjessë guximit e të trimërisë.

SSëë ppaarrii, forcoji marrëdhëniet e tua meAllahun subhanehu ue teala, Krijuesin tënd.Nëse i forcon marrëdhëniet e tua më Atë qëështë mbi qiej, atëherë asgjë nuk të brengosnga kjo botë. Përule veten para Tij, kërkofalje për mëkatet e tua të kaluara. Dije senuk je gjë tjetër pos një robëreshë e thjeshtëdhe Ai është Zoti, Sunduesi. Dije se ti kenevojë për ndihmën e Atij dhe ke nevojë përtë të ndihmuar që të arrish suksesin. Pandihmën e Tij, nuk do të jesh në gjendje, astë agjërosh, apo të falesh në këtë muaj tëbekuar. Pra, përpiqu ta arrish kënaqësinë eTij dhe t’i drejtohesh Atij për çdo nevojëtënden.

SSëë ddyyttii, forcoji marrëdhëniet e tua meKrijuesin, duke filluar me zemrën tënde. Letë agjërojë edhe zemra jote gjithashtu. Le tëagjërojë nga urrejtja, zilia dhe gjërat embrapshta kundrejt besimtarëve. KurShejtani të pëshpërit diçka të keqe përbesimtarin, poshtëroje guximshëm atë menjë buzëqeshje të madhe në fytyrën ebesimtarit. Ki një vullnet të fortë, që çdonatë të shkosh në shtrat më një zemër tëpastër. Nëse zemra jote është e pastër ndajbesimtarëve, atëherë gjymtyrët e tua do tëjenë të pastra në veprimet me ta.

SSëë ffuunnddii, kujtoje gjithmonë hadithin ePejgamberit tonë: “Është i dështuar ai, tëcilit i vjen dhe i shkon Ramazani, ndërsa atijnuk i falen gjynahet”. (Tirmidhiu, 3545, iklasifikuar si sahih nga Albani në Sahihin eTirmidhiut). Të jesh e falur këtë Muaj ështëtë lejosh që guximi yt të vijë së bashku me tyedhe jashtë kësaj “shkolle”. Të kesh nëzemër agjërimin, në gjuhë dhe në gjymtyrëedhe pasi ta prishësh agjërimin. Kjo ështëtrimëri e guxim. Allahu na dhëntë bereqetnë këtë muaj të bekuar dhe na bëftë nga tëdrejtët dhe të suksesshmit.

nnggaa aanngglliisshhttjjaa:: DDrriittaa MMaalliiqqii

...Le të agjërojë edhe zemrajote gjithashtu. Le të agjërojënga urrejtja, zilia dhe gjërat embrapshta kundrejt besim-tarëve...

“ “


FAMILJA

SAFIJE VUDGAJRI

Del nga shtëpia dhe i hip makinës. Merr njënga mjetet e transportit, kalon rrugën, merrrrugicat dhe vendkalimet. Hapat e tu të çojnë

në çdo anë. I drejtohesh punës ose shkon në treg,në shkollë, ose për shëtitje…

Ka shumë arsye që të ftojnë të lëvizësh në njësipërfaqe më të madhe të mendimit, vendimitdhe zgjedhjeve të tua. Kjo është një botë e gjerëdhe e gjatë, e hapur për ty dhe për të gjithënjerëzit pavarësisht gjuhëve, nënshtetësive,ngjyrave, natyrave, vlerave dhe sjelljeve të tyretë ndryshme dhe pavarësisht objektivave,ambicieve dhe kulturave të tyre tëshumëllojshme…

Çdo ditë ti përzihesh me grupe të ndryshmenjerëzish: gra dhe burra, të mëdhenj dhe tëvegjël, me të cilët ndërvepron, flet, diskuton, idëgjon dhe njihesh me ta, komunikon me ta dheplotësoni njëri-tjetrin. Me ta bashkohesh përshumë gjëra: me lidhje farefisnore, afërsie,shoqërie, vëllazërie ose fqinjësie… lidhesh me tame lidhje të ndryshme dhe për interesa tëndryshme.

Allahu i Lartësuar thotë: ““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! NNee jjuukkrriijjuuaamm pprreejj nnjjëë mmaasshhkkuullllii ddhhee nnjjëë ffeemmrree ddhhee jjuubbëëmmëë ppooppuujj ee ffiissee qqëë ttëë nnjjiihheennii.. MMëë ii nnddeerruuaarrii nnggaajjuu tteekk AAllllaahhuu ëësshhttëë aaii mmëë ii ddeevvoottsshhmmii.. VVëërrtteettëë,,AAllllaahhuu ëësshhttëë ii GGjjiitthhëëddiijjsshhëëmm,, ii GGjjiitthhëëiinnffoorrmmuuaarr..””

PËRZIERJA E GJINIVEËSHTË NJË REALITET…POR CILA ËSHTË ZGJIDHJA?Kjo është ndjesia që përjeton. Një realitet në të cilin përzierja e gjinive është bërë një e vërtetë, të cilën nukmund ta injorosh, sepse ajo është më e fortë se ti, sepse ajo është si furtuna që i largohesh, por ajo tëmbështjell dhe ka mundësi që të të mposhtë

38

FAMILJA

(Huxhurat; 13).Ti je, jeton një realitet të përzier; të ëmbël

dhe të hidhur. Ngjyrat e tij janë kontradiktore,të cilat vetja herë-herë t’i pëlqen dhe herë-herë largohet prej tyre, shpirti yt herë i njehdhe herë i injoron, syri yt i dëshiron dhe iurren, hapat e tyre herë afrohen pranë tyredhe herë largohen…

Ti lundron në barkën e jetës, të cilën evozit bashkë me seksin tjetër që e ke me vete,sepse kjo është zgjedhja e vetme për të cilënnuk ke zgjedhje tjetër përveç saj që tëudhëtojë me ty. Nuk mund të ndalosh fryrjene erës, që të flladit apo të largosh prej vetesndjesinë e frikës që depërton tek ti. Disa pyetjetë tërheqin vazhdimisht: Po sikur të mbytetkjo barkë dhe papritmas ta gjesh veten tëgoditur nga shuplakat e valëve dhe gjendesh idetyruar që të notosh në largësi të gjata,derisa të mbërrish në thellësi të detit, sikur tëishe një gjethe e thatë vjeshte, që ështëshkulur nga degët e saj, ka rënë mbi tokë dheshkelet nga këmbët kalimtare?

Kjo është ndjesia që përjeton. Një realitetnë të cilin përzierja e gjinive është bërë një evërtetë, të cilën nuk mund ta injorosh, sepseajo është më e fortë se ti, sepse ajo është sifurtuna që i largohesh, por ajo të mbështjelldhe ka mundësi që të të mposhtë. Këto janësprova të mëdha, që të ndjekin nga pas: ““OOssee(veprat e tyre) jjaannëë ssii eerrrrëëssiirraatt nnëë ddeett ttëë tthheellllëë,,ttëë cciilliinn ee mmbbuulloojjnnëë vvaallëëtt mmbbii vvaallëë ddhhee mmbbii aattoorreettëë ee ddeenndduurraa,, pprraa,, eerrrrëëssiirraa nnjjëërraa mmbbii ttjjeettrrëënn,,ssaaqqëë nnuukk mmuunndd ttaa sshhoohhëë aaii aass ddoorrëënn ee vveett.. AAttiijjttëë cciilliitt AAllllaahhuu nnuukk ii jjeepp ddrriittëë,, aaii nnuukk kkaa ppëërr ttëëppaassuurr ddrriittëë..”” (Nur; 40).

Kur të ndodhin këto gjëra ti nuk do tëmund t’i japësh një përgjigje atij që të pyet dhetë thotë: “Për ku je drejtuar?” Vetëm njëpërgjigje mundet: “Në të vërtetë, nuk e di.”

Sepse ti me të vërtetë nuk di një vendtjetër që të të mbajë larg këtyre sprovave, njëvend ku nuk përzihen burrat me gratë dhe asgruaja me burrin, një vend tej ku çdo gjini tëjetojë më vete, me bashkëshortin, me fëmijën,me familjen dhe njerëzit e tij më të afërt…

Por besimi të ndalon që të thuash: “Vërtetënuk e di, sepse besimtari ka një kible, së cilës ikthehet dhe një objektiv drejt të cilit idrejtohet, një busull që e orienton dhe njërrugë që i përmbahet. Ai e di se nga erdhi dheku po shkon. Ai nuk jeton kot dhe as paorientin në dynja, pa një qëllim.”

Kur në të vërtetë nuk e di, atëherë thua:“Nuk ka rrugëdalje, as shpëtim, as fund dhezgjidhje… dhe këtu fillon disfata, sepse në këtërealitet të përzier që të zë ngushtë, të lodh, tëzë frymën dhe të mbyt, ti mund të gjeshsigurinë dhe forcën duke lëvizur në të. Kur tëmësohesh që ta jetosh atë me të gjitha të miratdhe të këqijat e tij, me të gjitha pamjet që ipëlqen dhe nuk i pëlqen, ashtu siç mësoheshme shijen e hidhur të kafesë dhe ashtu siçmësohesh me një ushqim që nuk ka kripë apome një pije që nuk ka sheqer, apo me gjëra tëtjera, që nuk i përshtaten natyrës tënde,zakoneve dhe zgjedhjeve të tua…

Kjo nuk do të thotë që të mësohesh për tëqenë negativ, sikundër qëllimi është që tëmësohesh që të bashkëjetosh më këtë realitettë përzier dhe në të njëjtën kohë ta ruashvetveten nga ajo që ndodh përreth teje, sepseti je njëri nga të dy; ose burrë, ose grua. Detyrajuaj e përbashkët bazohet mbi themelet endërtesës dhe ngritjes drejt majave nëpërmjetarritjeve në ndryshim, përmirësim dhereforma, të cilat kanë kuptimin e ringjalljes sëvlerave, sjelljes dhe virtyteve… që të dy ju

...Autoriteti për ty është njëdetyrë dhe për gruan një nder,sepse ajo është bashkëshortjajote, ose vajza jote, ose nënajote, ose tezja jote, ose hallajote, ose fqinja jote, osemotra jote...

“

“


FAMILJA

filloni nga vetvetja dhe pastaj me tjetrin, sepseju jeni një degë nga trungu dhe një trung përdegën.

Realitetin që të imponon të përzihesh menjë gjini tjetër, që ndryshon plotësisht nga tinë formë, tipare, fizionomi, në natyre, nëreagime dhe në personalitet, ti je i detyruar qëta pranosh, sepse ti me natyrën tëndetërhiqesh drejt asaj. Ai të tërheq vëmendjendhe mund të të sprovojë, mund të të tërheqëpa e ndjerë drejt katastrofave, të ta largojëkëmbën nga qëllimi yt, të të devijojëmendimin nga objektivi, të të shterojë forcatdhe të dobësojë ambicien. Në këtë moment dotë zbulosh se ke filluar të notosh në një barkë,që e tërheqin erërat e forta, që për pak sa nuktë mbyt dhe me të vërtetë mund të mbytesh.

Kudo që të hidhesh dhe kudo që të lëvizëshdo të takohesh me këtë gjininë tjetër. Ajoështë gjithmonë para teje, prapa ose krah teje.Pamja e saj të ndjek si hija jote. Zërin e saj edëgjon, që të pëshpërit, sikur të thërret ngalarg, por që është afër. Ti e kërkon sepse vetjajote e ka zgjedhur për të qenë pjesëmarrësedhe bashkudhëtare në këtë jetë. Ajo gjiniështë gjithmonë me ty brenda dhe jashtështëpisë tënde… Si mund të kesh mundësi qëtë pranosh një realitet si ky të përzier megjithçka, që përfshin kjo në peshë dhekuptim?!

Ti, o burrë dhe ti o grua, jeni krijesa qëplotësoni njëri-tjetrin: trung dhe degë të njëpeme të mirë dhe të begatë, që rrënjën e ka tëpalëvizshme, që ujitet me nektarin epërkujdesjes, që rritet me sigurimin e ruajtjesdhe mbrojtjes, që bën frute të dobishme dhepunë të mirë, që korr frytet e dashurisë dhemëshirës ““NNjjëë nnggaa aarrgguummeenntteett ee TTiijj ëësshhttëë sseekkaa kkrriijjuuaarr ppëërr jjuu nnggaa vveettëëtt ttuuaajjaa bbaasshhkkëësshhoorrttee,,qqëë ttëë ggjjeennii pprreehhjjee tteekk aattoo ddhhee mmeess jjuusshh kkaahheeddhhuurr ddaasshhuurrii ddhhee mmëësshhiirrëë.. VVëërrtteettëë,, nnëë kkëëttëëkkaa aarrgguummeennttee ppëërr nnjjëë ppooppuullll qqëë mmeennddoonn””(Rum; 21).

Allahu i Lartësuar nuk ishte i pafuqishëmpër të krijuar në një gjini të vetme, por urtësiae Tij ka bërë të pashmangshme plotësimin dhe

afrimitetin me njëri-tjetrin, në mënyrë që tëfunksionojë drejtë jeta me ekzistencën e dygjinive, sepse ky është kulmi i barazisë dhe idrejtësisë, sepse janë krijuar bashkë, porveprat e tyre ndryshojnë: ““PPaasshhaa AAttëë qqëë kkrriijjooiimmaasshhkkuulllliinn ee ffeemmrrëënn!! VVëërrtteett,, vveepprriimmii jjuuaajjëësshhttëë ii lllloojjlllloojjttëë”” (Lejl; 3-4).

Por ju pajtoheni në qëllimet, synimet dheambiciet tuaja, mbani në supet tuajpërgjegjësinë e ngjitjes dhe renditjes sëblloqeve të ndërtimit dhe përgjegjësinë endryshimit në të gjitha fushat e jetës… Ju jenibrezi i sotëm, ju jeni baballarët dhe nënat ebrezave të së nesërmes. Si mund të prodhoninjë umet të fortë, ndërkohë që shqetësimettuaja janë ende të vogla dhe fëmijërore?

Si mund t’i ngrenë sytë kokërdhokët e tyrepër të parë fitne, që varen nëpër bishtat e tyre,ndërkohë që janë krijuar për të parë gjithësinëme vëmendje dhe meditim: ““AA nnuukk ii sshhiikkoojjnnëëddeevveettëë ssee ssii jjaannëë kkrriijjuuaarr?? EEddhhee qqiieelllliinn ssee ssiiëësshhttëë nnggrriittuurr llaarrtt!! EEddhhee kkooddrraatt ssee ssii jjaannëënngguulliittuurr!! EEddhhee ttookkëënn ssee ssii ëësshhttëë sshhttrruuaarr!! EE ttiipprraa,, kkëësshhiilllloo,, ssee jjee vveettëëmm ppëërrkkuujjttuueess.. TTii nnddaajjttyyrree nnuukk jjee mmbbiikkëëqqyyrrëëss!!”” (Gashije; 17-22).

Ëndrrat tuaja janë të thjeshta, qëthjeshtohen edhe më shumë nga veprat eulëta, gabimet dhe gjynahet, por në fakt atoduhet të jenë madhështore, të realizueshmedhe që lartësohen prej sjelljeve fisnike dheedukata.

Si mund të kenë sukses projektetambicioze dhe shpresat përparimtare, kurduart që ngrenë flamurin e tyre, që ngrenëthemelet e tyre, që përhapin idetë e tyre dheqë planifikojnë për zbatimin e tyre në tëvërtetë mbajnë një sëpatë që prish parime,vlera dhe edukatë?

Ti, o burrë dhe ti o grua, jeni të zotët evendimmarrjes. Si mund të dalë një vendimprej dikujt që ka humbur aftësinë për të marrëvendime? Ju i nënshtroheni së bashku një ligjitë vetëm hyjnor, që është i prerë dhe i urtë, qërregullon marrëdhëniet mes jush me normafetare të detyrueshme. Kështu askujt nuk ilejohet, që t’i mbajë ato larg vetes, sepse me to

40

FAMILJA

ju jeni të lirët nga mesi i robërve dhe pa to jenirobërit e të lirëve.

Liria që meritoni ta vini në jetë dhe tëkënaqeni me të është ajo liri që jua ka dhënëAllahu dhe që nëpërmjet saj ju arrini të ruaniveten tuaj, fenë tuaj dhe nderin tuaj dhe tëruani gjymtyrët tuaja nga mosbindja ndajAllahut të Lartësuar, apo që të lëvizin aty kunuk i pëlqen Atij…

Ju jeni shtëpia, shkolla, universiteti,institucioni, vendi i punës dhe fabrika… ju jenishoqëria. Si mund të përmirësohet një shoqëripa përmirësimin tuaj dhe pa iniciativën tuajpër të përmirësuar vetët tuaja?

Ti, o burrë musliman, je forca, siguria,butësia dhe mbrojtja e një strukture të tërëmadhështore. A e di kuptimin e autoritetit tëvërtetë në fjalën e Allahut të Lartësuar:““BBuurrrraatt kkaannëë aauuttoorriitteett mmbbii ggrraattëë,, mmeeqqëë AAllllaahhuuuu kkaa ddhhëënnëë ddiissaa cciillëëssii mmbbii ttoo”” (Nisa; 34)?

Autoriteti dhe burrëria e vërtetë për ty nukdo të thotë largimi i gruas, as përçmimi i saj, ascenimi i paprekshmërisë së saj, as tradhtia eamanetit të saj dhe as besimit që ka ajo tek ti,si burimi i forcës, krenarisë, dinjitetit dhexhelozisë së saj për nderin e saj…

Ky është detyrimi jot, që duhet ta realizoshdhe detyra të cilën duhet ta meritosh.Autoriteti për ty është një detyrë dhe përgruan një nder, sepse ajo është bashkëshortjajote, ose vajza jote, ose nëna jote, ose tezjajote, ose halla jote, ose fqinja jote, ose motrajote... sepse ajo është vetja dhe dega jote...Atëherë si mund të përpiqesh të prishësh njëdegë, trungu i së cilës je ti, si mund të djegëshnjë bimë të gjelbër që vetë e ke mbjellë dhe povetë do të vjelësh frytet e saj?!

Ti, o grua muslimane, je buzëqeshja,ngrohtësia, dhembshuria, prehja dhe kurorajote është turpi, shenja e besimit tënd ështëdevotshmëria dhe nderi që të sjell vetëm tëmira.

Nga Imran ibën Husajni përcillet se kathënë: “I Dërguari i Allahut sal-lallahu alejhiue selem, ka thënë: “Turpi nuk sjell gjë tjetërveç të mirës.” Buhariu dhe Muslimi.

Kjo të nxit që t’i largohesh vendeve tësprovave dhe shkaqeve të saj. Kur largoheshnga shtëpia jote për një nevojë, për një diçkaqë të duhet, për një qëllim për realizimin e tëcilit kërkon ndihmën e një të mire, atëherëpamja jote le të përkojë me normat e Islamit,me vlerat dhe edukatën me të cilën je edukuarbrenda shtëpisë tënde. Veshja jote le tëreflektojë mineralin e xhevahirit tënd, dritëne vezulluese të pastërtisë tënde dhe hijeshinëe nderit tënd. Ajo të mbulon, ndaj prej teje nukduhet të shfaqen pjesë që të joshin, në mënyrëqë sytë që të shohin me lakmi të largohen prejteje dhe të shmangen zemrat që anojnë drejtteje nga sëmundja. Ajo të ruan nga hapatdjallëzore, të cilat shpejtojnë të shohin tek tiatë që është e ndaluar.

Allahu i Lartësuar thotë: ““TThhuuaajjuubbeessiimmttaarreevvee ttëë mmbbuulloojjnnëë sshhiikkiimmeett ee ttyyrree,, ttëërruuaajjnnëë ppjjeessëëtt ee ttuurrppsshhmmee ttëë ttrruuppiitt ttëë ttyyrree,, ttëëmmooss zzbbuulloojjnnëë ssttoolliittëë ee ttyyrree ppëërrvveeçç aattyyrree qqëëjjaannëë ttëë dduukksshhmmee,, llee ttëë hheeddhhiinn sshhaammiittëë mmbbiikkrraahhaarroorriinn ee ttyyrree ddhhee ttëë mmooss uuaa ttrreeggoojjnnëëbbuukkuurriittëë ee ttyyrree aasskkuujjtt ppëërrvveeçç bbuurrrraavvee ttëë vveett,,bbaabbaallllaarrëëvvee ttëë vveett oossee bbaabbaallllaarrëëvvee ttëë bbuurrrraavveettëë vveett,, ddjjeemmvvee ttëë vveett oossee ddjjeemmvvee ttëë bbuurrrraavvee ttëëvveett,, vvëëlllleezzëërrvvee ttëë vveett oossee ddjjeemmvvee ttëë vvëëlllleezzëërrvveettëë vveett,, aappoo ddjjeemmvvee ttëë mmoottrraavvee ttëë vveettaa,, oosseeggrraavvee ttëë ttyyrree ddhhee rroobbëërreesshhaavvee,, ttëë cciillaatt ii kkaannëënnëë pprroonnëëssiinnëë ee ttyyrree,, oossee sshhëërrbbëëttoorrëëvvee nnggaa

...Përzierja është një realitetqë nuk mund t’i shpëtosh, porzgjidhja është në duart tuaja.Ajo është arratia drejt Allahuttë Lartësuar nga të gjithasprovat e dynjasë, nga epshetdhe zbukurimet e saj dhe ngaky armik, Iblisi...

“

“


FAMILJA

mmeesshhkkuujjtt,, ttëë cciillëëtt nnuukk nnddiieejjnnëë nneevvoojjëë ppëërrffeemmrraatt,, oossee ffëëmmiijjëëtt qqëë nnuukk kkaannëë aarrrriittuurrppjjeekkuurriinnëë ppëërr ggrraa.. LLee ttëë mmooss kkëërrccaassiinn mmeekkëëmmbbëëtt ee ttyyrree ppëërr ttëë zzbbuulluuaarr ffsshheehhttëëssiinnëë nnggaassttoolliittëë ee ttyyrree.. PPeennddoohhuunnii ttëë ggjjiitthhëë tteekk AAllllaahhuu,, oobbeessiimmttaarrëë,, nnddoosshhttaa ggjjeennii sshhppëëttiimm..”” Nur; 31.

Ashtu si veshja jote, në këtë mënyrë duhettë jetë edhe fjala dhe vepra jote, plotësisht nëpërputhje me të. Allahu i Lartësuar thotë:““MMooss uu llllaassttoonnii nnëë ttëë ffoolluurr ee ttëë llaakkmmoojjëë aaii qqëë kkaassëëmmuunnddjjee nnëë zzeemmrrëënn ee ttiijj,, ppoo tthhoonnii ffjjaallëë ttëëmmaattuurraa ddhhee rrrriinnii nnëë sshhttëëppiittëë ttuuaajjaa ee mmoosssshhffaaqqnnii bbuukkuurriinnëë ttuuaajj,, ssii sshhffaaqqjjeett nnëëiinnjjoorraannccëënn ee hheerrsshhmmee,, ffaalleennii nnaammaazziinn,, jjeeppnniizzeekkaattiinn ddhhee rreessppeekkttoojjeennii AAllllaahhuunn ddhhee ttëëddëërrgguuaarriinn ee TTiijj..”” Ahzab; 32, 33.

Kështu ti ruaj veten dhe bashkëshortin qëtë qëndron pranë në këtë jetë. Ai mund të jetëburri yt, biri yt, babai yt, xhaxhai yt, fqinji ytose vëllai yt… Si mund të prishësh një degëtrungu i së cilës je ti dhe si mund të edukoshdisa breza kur i ke humbur vlerat?

Ju që të dy punoni që të bëni me njëri-tjetrin një jetë të mirë, me dinjitet dhe tëndershme… për të cilën do të shpërbleheshme të mira:

““MMaasshhkkuullllii aappoo ffeemmrraa qqëë ppuunnoonn vveepprraa ttëëmmiirraa dduukkee qqeennëë bbeessiimmttaarr,, ttëë ttiillllëëtt ddoo ttëë hhyyjjnnëënnëë XXhheenneett ddhhee nnuukk ddoo tt’’ii bbëëhheett ppaaddrreejjttëëssiiqqooffttëë eeddhhee nnjjëë ffiijjee..”” Nisa; 124.

““MMaasshhkkuullllii aappoo ffeemmrraa,, qqëë ppuunnoojjnnëë nnjjëëvveeppëërr ttëë mmiirrëë dduukkee qqeennëë bbeessiimmttaarrëë ddoo tt’’iijjeettëëssoojjmmëë nnjjëë jjeettëë ttëë mmiirrëë..”” Nahl; 97.

Ju të dy nuk keni zgjedhje tjetër përveçkësaj zgjedhjeje që ka bërë Allahu i Lartësuarpër ju, që është prania juaj së bashku për tënjëjtin qëllim, që jeni krijuar dhe që ështëadhurimi. Duhet ta dini, se ju të dy së bashkukeni mundësi që ta realizoni këtë qëllim, kursecili prej jush i përgatit dhe ia shtron rrugëntjetrit dhe kjo duke mbajtur mbi vete peshat,mundimin dhe lodhjen e tij…

Ky është botëkuptimi, që nëse arrini tëkuptoni qëllimin e tij, atëherë do të arriniqëllimin e plotë të krijimit tuaj së bashku.Atëherë ndajini së bashku përgatitjen e rrugës

tuaj, përgatitjen e vetes tuaj për të adhuruarAllahun, secili prej jush le të marrë përsipërmbajtjen e kësaj përgjegjësie për të cilin keninevojë të derdhni mund, vështirësi dhemundim për të realizuar fitoren. Ju të dy poecni në një rrugë të thepisur, ku secili kanevojë që të mbajë tjetrin, derisa të dilni nënjë vend të sigurt dhe ku asnjëri prej jush tëmos bjerë në vende të rrëshqitshme, kthesadhe gropa… ku nëse rrëshqet këmba e njëritprej jush dhe ka mundësi të bjerë, tjetri tëarrijë ta mbajë duke i dhënë ndihmën e vet.

Përzierja është një realitet që nuk mund t’ishpëtosh, por zgjidhja është në duart tuaja.Ajo është arratia drejt Allahut të Lartësuar ngatë gjitha sprovat e dynjasë, nga epshet dhezbukurimet e saj dhe nga ky armik, Iblisi, i cilipërpiqet pas jush me humbjen e tij, që t’julargojë nga udhëzimi dhe rruga e drejtë dhet’ju bëjë prej banorëve të zjarrit, që ndizet fort:““SShheejjttaannii ëësshhttëë aarrmmiikkuu jjuuaajj,, nnddaajj bbëëjjeennii aattëëaarrmmiikk.. AAii ii bbëënn tthhiirrrrjjee ppaarrttiissëë ssëë ttiijj,, qqëë ttëë jjeennëëpprreejj bbaannoorrëëvvee ttëë zzjjaarrrriitt ttëë nnddeezzuurr ffoorrtt..”” (Fatir;6).

Çështja është mjaft e thjeshtë dhe e lehtë.Që të gjithë ne kemi mundësi duke lëvizur nëkëtë realitet të përzier, që të arratisemi drejtAllahut të Lartësuar në të gjitha situatat; nëkëmbë dhe ulur, zgjuar dhe në gjumë, si dhenë të gjitha kohët; natën dhe ditën: ““SShhkkoonniimmee vvrruullll ddrreejjtt AAllllaahhuutt.. UUnnëë jjaamm nnjjëë qqoorrttuueess iihhaappuurr pprreejj TTiijj ddhhee mmooss ii sshhooqqëërroonnii AAllllaahhuutt nnjjëëzzoott ttjjeettëërr,, eeddhhee ppëërr kkëëttëë uunnëë jjaamm ii ddëërrgguuaarr pprreejjTTiijj,, qqëë tt’’jjuu ttëërrhheeqqëë hhaappttaazzii vvëërreejjttjjeenn..””(Dharijat; 50, 51).

Që të gjithë ne jemi muhaxhirë në këtëdynja dhe/ose do të jesh një muhaxhir qëemigron drejt Allahut të Lartësuar dhe tëDërguarit të Tij, ose do të emigrosh drejtdynjasë për ta fituar, ose drejt një gruaje përt’u martuar me të. Gjithsecili ka një kahe që idrejtohet dhe secili prej nesh le të zgjedhëdrejtimin, rrugën, objektivin dhe mesazhin etij. Secili ecën, ndaj le të shohë, se ku i hedhhapat e vet…

42

FAMILJA

SELAM SHERABI

Familja jote, shoqëria e afërt, të cilët tëkonsiderojnë mbretëreshë ështëpërgjegjësi për ty në çdo kohë dhe në çdo

rast. Detyrimet e tua ndaj familjes shtohen nëmuajin që e arrijmë vetëm një herë në vit enuk garantohemi se do ta arrijmë vitin eardhshëm “Muaji i Ramazanit”. Pra, familjanga ti do të ketë nevojë për udhëzimin drejtmë të vlefshmes, përkrahjen në kryerjen eadhurimeve të vërteta, dhe t’i ofrosh asajndihmë pa u dëshpëruar dhe pa humburshpresën për shkak se është larguar ngaedukata të ndryshme të familjes gjatëRamazanit, që për fat të keq janë shoqëruarme këtë muaj në veçanti.

Ti ke një rol që nuk shpërfillet, ti mund tëjesh shëmbëlltyrë t’i mënjanosh nga atogabime pa e vërejtur vetë. Kujdesu të largoshveten dhe familjen tënde të mos bien në këtogabime, dhe përkujto se je duke formuar njëgjeneratë të së ardhmes, të cilët me rolin e

tyre do të jenë përgjegjës për gjenerata që dotë vijnë pas. Nëse mbjell tek ata edukatën eduhur po ashtu do t’i trashëgojnë fëmijët etyre dhe e kundërta po ashtu, kjo është njëbarrë e madhe për ty ta kuptosh madhështinëe kësaj gjëje. Në vazhdim do të paraqesim disasjellje të këqija dhe gabime në të cilat biendisa familje muslimane gjatë Ramazanit.

NNiijjeettiiDisa e harrojnë të bëjnë nijet për

agjërimin, kështu që duhesh të përkujtoshpjesëtarët e familjes tënde, që të bëjnë nijetqë në mbrëmje para kohës së sabahut, kjo navërtetohet nga i Dërguari, sal-lallahu alejhi ueselem, të ketë thënë: “Kush nuk bën nijet qënë mbrëmje ai nuk ka agjërim”.

FFjjeettjjaa ggjjaattëë ddiittëëss ddhhee nnddeejjaa ee nnaattëëssKështu sillen shumë njerëz gjatë muajit të

bekuar të Ramazanit, ku flenë ditën dhezgjohen natën, Allahu i Madhëruar thotë:““DDhhee nnaattëënn uuaa bbëëmmëë mmbbuulleessëë (si rrobat)..NNddëërrssaa ddiittëënn ee bbëëmmëë ppëërr ggjjaallllëërriimm..““ Ata mekëtë nuk e shijojnë ëmbëlsinë e agjërimit, ku

TI DHE FAMILJA JOTEGJATË RAMAZANIT


FAMILJA

ndoshta disave mund t’ju kalojë koha e drekësapo edhe e ikindisë. Për këtë obligim i yti sinënë është të rregullosh kohën në familjentënde dhe të sakrifikosh në mos lejimin endejave të natës, të flenë natën e të zgjohenditën, që secili të shkojë e të kryejëveprimtarinë e vet, burri në punë e fëmijët nëshkollë.

SShhiikkiimmii ii sseerriiaalleevvee ddhhee kkuuiizzeevveeDhe programe të tjera për të cilat garojnë

kanalet për transmetimin e tyre, që për fat tëkeq këto kanale e presin Ramazanin dhepërgatiten për te më tepër sesa ne bëhemigati, ku programi i saj përgatitet me kujdespër të joshur shikuesit më tepër, sesa nepërgatisim fëmijët tanë dhe i joshim nëadhurim gjatë Ramazanit.

NNëë kkuuzzhhiinnëëShumë gra shumicën e ditës e kalojnë në

kuzhinë për të përgatitur ushqimin dhemundet që mos ta përfundojnë përgatitjenpos në ezanin e akshamit e ndonjëherë edhepas ezanit. Me këtë ajo e humb ditën, pramuajin në mesin e enëve dhe erëzave, largnga përmendja e Allahut, adhurimi dheleximi i Kuranit, ndoshta kërkon nga bija e sajtë përgatisë lloje të tjera ushqimi, në vend qëta nxisë atë në adhurim. Për këtë duhesh tamësosh familjen tënde të mjaftohen me njëose dy lloje ushqimi dhe kohën që e kalon nëkuzhinë, e drejtë e jotja është ta adhuroshAllahun në atë kohë.

TTeepprriimmii nnëë nnggrrëënniiee ddhhee ppiirrjjeeGjë e cila rezulton në përtaci dhe apati, që

e godet gjithë familjen, e i vonon ata ngapërgatitjet e detyrimeve jetësore, i dështonatyre namazi i teravisë dhe adhurimeve tëtjera për të cilat ata duhet të përgatiten përnë Ramazan.

LLuuttjjaa ee iiffttaarriittShumica e familjeve kaplohet nga gjendja

e zhurmës para iftarit, njëra vjen me pijet,tjetra i vërtit enët në zjarr, ky kërkon ujë,ndërsa harrojnë se erdhi koha për lutje në

iftar, lutje e cila nuk refuzohet.FFaalljjaa ee nnaammaazziitt ttëë aakksshhaammiitt mmee xxhheemmaattShumica e burrave nuk e falin namazin e

akshamit me xhemat, sepse i tërheq tryeza eiftarit me shumëllojshmërinë e saj meprograme tërheqëse gjatë iftarit nga shkuarjanë xhami, këtu duhesh së pari ta pakësoshtryezën në disa hurma e një gotë me ujë, e mëpas përgatitjen e tryezës pas kthimit të burritdhe fëmijëve nga namazi. Do të shohësh sekjo gjë është më e mirë po ashtu edhe ngaaspekti shëndetësor.

VViizziittaattDisa gra preferojnë të kalojnë netët e

Ramazanit me vizitat e të afërmve. Nëse kjondodh si shkas për lidhjet farefisnore, atëherës’ka gjë, por të mos e zgjasim vizitën e tëtejkalojmë te përgojimi, bartja e fjalëve në atëndejë etj.

LLëënniiaa ee ssyyffyyrriittDisa familje e lënë syfyrin përkundër

dobive, të cilat i ka cekur i Dërguari i Allahutsal-lallahu alejhi ue selem: “Bëni syfyr, ngaqënë syfyr gjendet bereqeti”, për këtë duhet tëkujdesesh për këtë ushqim dhe të kujdeseshnë zgjimin e mbledhjen e familjes në tryezëne syfyrit.

CCiikkllii mmuujjoorr ((hhaajjzzii)) ddhhee lleehhoonniiaa ((nniiffaassii))Disa gra dhe të reja bëhen pasive nga

adhurimi gjatë hajzit dhe nifasit, e kjo gjëështë gabim, se nëna duhet patjetër tëkuptojë bijën e saj se hajzi ndalon ngaagjërimi dhe namazi, mirëpo nuk e ndalon atënga përmendja e Allahut, lutja, lëmosha, nga

...Për këtë duhesh ta mësoshfamiljen tënde të mjaftohen menjë ose dy lloje ushqimi dhekohën që e kalon në kuzhinë, edrejtë e jotja është ta adhuroshAllahun në atë kohë...

“ “

44

FAMILJA

leximi i Kuranit, por duke mos e prekurmus’hafin.

““EEnnddee jjeennii ttëë vveeggjjëëll””Disa nëna i ndalojnë fëmijët e tyre nga

agjërimi, duke u argumentuar se ata janëende të vegjël dhe nuk kanë mundësi fizikepër ta bërë një gjë të tillë, këtu duhet që nënatë mos e injoron këtë dhe mbikëqyrjen e sajnë kryerjen e agjërimit, kur fëmija të arrijëvitin e obligueshmërisë e më pas përkujtiminpër kryerjen e asaj që i ka mbetur nga ditët eagjërimit pasi të kalojë Ramazani.

DDhhjjeettëësshhii ii ffuunnddiitt nnëë ttrreeggShumica e familjeve muslimane e

humbasin dhjetëditëshin e fundit tëRamazanit në treg, bëhen turma nëpër tregjenë ditët ku afrohet dita e Bajramit për të blerëgjërat e nevojshme për Bajram, si rroba,ëmbëlsira, mjete për gostitje etj., nëna i merrfëmijët e saj në treg që të zgjedhin e të masinrrobat, po ashtu kërkon nga burri i saj tashoqërojë atë, e me këtë e gjithë familja ehumbet shansin për adhurim. Ky shans nukpërsëritet përveçse një herë në vit, dhe kur iDërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem,arrinte dhjetë ditët e fundit e shtrëngonteizarin, e gjallëronte natën, i zgjonte familjarëtduke kërkuar natën e Kadrit, për këtë ai edhebënte itikaf në këto net të fundit.

VVoonniimmii ii ssaaddaakkaattuu ffiittrriittPrej gabimeve në të cilat bien disa familje

është edhe vonimi i sadakatu fitrit deri nëkalimin e kohës. Ki kujdes që t’ia përkujtoshburrit tënd ta japë atë para namazit tëBajramit.

NNaammaazzii ii BBaajjrraammiittDisa gra e neglizhojnë që t’i dërgojnë

fëmijët e tyre për namazin e Bajramit,pavarësisht se i Dërguari i Allahut, sal-lallahualejhi ue selem, i ka nxitur gratë e burrat të jenëtë pranishëm në këtë namaz edhe ato që janëme hajz si dhe ato që janë shumë të reja.

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: SShhppeenndd ZZEENNEELLII

“OO jjuu qqëë kkeennii bbeessuuaarr!! AAggjjëërriimmii jjuuëësshhttëë bbëërrëë oobblliiggiimm ssiiçç qqee bbëërrëë oobblliiggiimmeeddhhee ppëërr aattaa qqëë iisshhiinn ppaarraa jjuusshh mmeeqqëëlllliimm qqëë ttëë mmuunndd ttëë bbëëhheennii ttëëddeevvoottsshhëëmm (të përkushtuar)..”[1]

[1] Bekare:183.


TEFSIR

DISA NGA DOBITËSHPIRTËRORE TËAGJËRIMITSHKRUAN: JUSTINIAN TOPULLI

Një nga kuptimet e devotshmërisë nëkuptimin fetar do të thotë edhe tëruhesh nga gjynahet. Agjërimi e kryen

këtë mision, sepse gjynahet janë dy-llojesh:nga njëri lloj i gjynaheve mund të largoheshsi rezultat i aktivitetit mendor, siç është pijaalkoolike, bixhozi, vjedhja, mashtrimi… etj.Tek ky lloj i gjynaheve bën dobi këshilla,premtimi për shpërblimin që ka ai që i lë atodhe dënimin që merr ai që nuk i lë, në këtëbotë dhe në tjetrën.

Ndërsa lloji tjetër i gjynaheve vjen sipasojë e shkaqeve natyrore, siç ështëzemërimi, epshi natyror, i cili është ivështirë të lihet vetëm me anë të mendjes,ndaj dhe Allahu e bëri agjërimin mjet për t’uruajtur prej këtyre gjynaheve. Kjo sepseagjërimi e vë në baraspeshë këtë forcënatyrore, e cila të shtyn drejt këtyregjynaheve, dhe kështu muslimani ngrihetmbi poshtërsitë e kësaj bote materiale nëbotën e lartë shpirtërore, kështu praagjërimi është një mjet që të bën tëkrahasueshëm me engjëjt dhe të largon ngacilësitë shtazarake. Tek agjërimi do tëgjejmë mbrojtje për të mos rënë në gjynahe,mbrojtje nga ndëshkimi në botën tjetër,

mbrojtje nga sëmundjet dhe pasojatnegative që lënë abuzimet në shijimin ekënaqësive trupore.

Njerëzit e pafe në përgjithësi i japinpërparësi kënaqësive trupore: ushqimit,pijeve alkoolike, grave, lojërave dhemuzikës. Të gjitha këto i japin një energjishtazarake trupit të njeriut dhe përrrjedhim forcohen edhe ndjenjat epshoredhe kafshërore tek ai dhe mbizotërojnë mbiforcën logjike dhe shpirtërore. Për këtëarsye fetë e ardhura nga Allahu kanëurdhëruar agjërimin, sepse agjërimi irafinon dhe i edukon këto forca dhe energjiduke e ndaluar njeriun të tejkalojë marrjene tyre dhe si rezultat vendoset baraspesha edomosdoshme ndërmjet trupit dhe shpirtit.Këtë baraspeshë Islami e ka ruajtur në tëgjitha urdhëresat e tij.

Agjëruesi nuk bën gjë tjetër vetëm sebraktis të ngrënën, të pirën dhe epshin e tijpër hir të Atij që adhuron. Kjo do të thotë tëbraktisësh gjërat e dashura dhe tëkëndshme të trupit, dhe shijen që ato tëjapin për hir të dashurisë ndaj Allahut dhekënaqësisë së Tij. Kjo është një e fshehtëndërmjet njeriut dhe Zotit, të cilën askushnuk mund ta dijë përveç tyre. Njerëzit mundtë qëllojnë që ta shohin një njeri që agjëron;që nuk ha, nuk pi dhe nuk kryen asgjë nga

46

TEFSIR

ato që e prishin agjërimin, por që ky njeri eka lënë ushqimin, pijen dhe epshin e tij përhir të Atij që adhuron; kjo është diçka qënuk mund ta shohë asnjë prej njerëzve, dhepikërisht ky është realiteti i agjërimit.Agjërimi ka tre nivele: agjërimi ipërgjithshëm, agjërimi i veçantë dheagjërimi tepër i veçantë. Për sa i përketagjërimit të përgjithshëm ai kryhet dukendaluar trupin të ushqehet si dhe të kryejëakte epshorë. Agjërimi i veçantë kryhetduke ndaluar shikimin, dëgjimin, gjuhën,dorën, këmbën dhe të gjitha organet etrupit, që të mos kryejnë gjynahe. Agjërimitepër i veçantë është agjërimi i zemrës dhe imendjes nga çdo pasion i ulët dhe çdomendimi i keq, që të largon nga Allahu. Aiështë gjithashtu largimi me shpirt nga kjobotë dhe veçim me Allahun.

Disa nga rregullat që duhet të kihenparasysh gjatë agjërimit të veçantë është:ruajtja e shikimit nga gjërat e ndaluara,përmbajtja e gjuhës në nxjerrjen e fjalëve tëshëmtuara dhe të pahijshme, si dhe fjalëvetë padobishme dhe në fund; ruajtja e tëgjithë pjesëve të tjera të trupit nga çdo gjë epapëlqyeshme. I Dërguari i Allahut, bekimi iZotit qoftë mbi të, ka thënë: “Ai njeri që nuki lë fjalët e këqija dhe të vepruarit me to,Allahu nuk ka nevojë që ky njeri të lërë tëngrënën dhe të pirën.”[2] “E sa prej atyre qëagjërojnë nuk përfitojnë prej agjërimit të

tyre vetëm se uri dhe etje?!”[3]Vetvetiu kuptohet se agjërimi e humb

vlerën edukativo-shpirtërore, nëse njeriunuk tërhiqet nga dëfrimet, madje edhe nëmendime. Kjo mund të duket tepër evështirë në sytë e njerëzve që nuk agjërojnë,por përvoja shekullore tregon se besimtarëte vërtetë gjatë agjërimit të Ramazanit efitojnë një aftësi të tillë. Njerëzit që jepenpas adhurimit kanë konstatuar se dëshirapër të plotësuar kënaqësitë trupore natyralee pengon përsosmërinë shpirtërore tënjeriut. Që trupi t’i nënshtrohet shpirtit aiduhet t’i shmanget fuqisë trupore dhekështu atij i jepet mundësia për shtimin efuqisë shpirtërore. Është konstatuar se nëkëtë drejtim nuk ka asgjë më efikase sesauria, etja, largimi nga epshi, kontrolli igjuhës, zemrës, mendimeve dhe organeve tëtjera. Një nga mënyrat për përsosjen enjeriut është edhe nënshtrimi, që duhet t’ibësh natyrës shtazarake që shfaqet teknjeriu; nënshtrim ndaj logjikës dhe shpirtit.Natyra e njeriut ndonjëherë ndodhet nësituata rebelimi ndaj dhe ka nevojë përushtrime të ashpra, siç është agjërimi për tëmposhtur epshet e veta. Nëse njeriu gabon,pendimi dhe lodhja që vijnë prej agjërimit endihmojnë atë për pastrimin e shpirtit dhe iforcojnë atij vendosmërinë për të mos ipërsëritur gabimet e tij.

Një rregull tjetër që duhet pasurparasysh gjatë agjërimit është edhe mos-ngrënia e tepërt gjatë natës, por mjafton qënjeriu të hajë aq sa i nevojitet dhe të mos eteprojë. Për shumë njerëz muaji i Ramazanitështë muaji i netëve, ku hahet dhe pihet pakarar, gatuhet dhe shpenzohet për ushqimajo që nuk bëhet edhe në muajt e tjerë! Këtanjerëz nuk e kanë kuptuar siç duhet thelbine agjërimit, ndaj për një gjë të tillë duhet t’u

...Agjërimi ka tre nivele:agjërimi i përgjithshëm,agjërimi i veçantë dhe agjëri-mi tepër i veçantë...

“ “[2] Buhari 1903.[3] Ahmedi 8639.


TEFSIR

hiqet vërejtje. Gjatë agjërimit njeriundryshon orarin e të ngrënit, por kjo nuk dotë thotë, se ai ka nevojë të ushqehet mëtepër sesa në muajt e tjerë. Trupi i njeriut nëçdo kohë ka nevojë për të njëjtën sasiushqimi dhe muaji i Ramazanit nuk bënpërjashtim në këtë drejtim. Duhet diturgjithashtu se ushqimi i tepërt gjatë natësështë i dëmshëm, si për trupin ashtu edhepër gjendjen shpirtërore të njeriut, nësenjeriu tejngopet gjatë iftarit, atëherë ai dotë rëndohet për kryerjen e adhurimit gjatënatës, dhe nëse ai gjithashtu tejngopet nëkohën e syfyrit, ai do të rëndohet për orëtqë vijnë më pas. Ushqimi i tepërt shkaktondembelizëm, dhe largim nga përmendja eAllahut, dhe ç’është më e rëndësishme ainuk të lë të kuptosh dhe të ndjesh një ngaqëllimet e agjërimit, i cili është të provoshshijen e urisë dhe të etjes, e pra ushqimi itepërt e humbet këtë urtësi.

Nuk është e vërtetë se agjërimi në zonate ftohta është në kundërshtim me kërkesate shëndetit të njeriut. Vrojtimet biologjiketregojnë se egërsirat praktikisht nuk hanëasgjë, e veçanërisht kur bie dëborë, atoflenë, ose në ndonjë mënyrë tjetër e kalojnëkohën e vet duke agjëruar, dhe kështu nëpranverë ato paraqiten të përmirësuara. Enjëjta gjë vlen edhe për drunjtë, të cilëtgjatë dimrit krejtësisht i bien gjethet dheflenë, pa i ujitur, mirëpo pas disa muajagjërimi ata përtërihen në pranverë dhebëhen më të fuqishëm se më parë. Nërealitet si të gjitha organet jetësore teknjeriu, edhe organet e tretjes gjithashtukanë nevojë për pushim. Agjërimi është njëmetodë e mirë për këtë gjë. Mjekësiabashkëkohore në të gjitha shtetet ePerëndimit po i mjekon disa sëmundje,veçanërisht sëmundjet kronike, me anë tënjë periudhe të shkurtër apo të gjatëagjërimi. Në fund duhet thënë sepavarësisht nga vlerat e dobitë trupore dhe

materiale që ka agjërimi, prapë se prapë nëthelb agjërimi është një detyrë fetare,ushtrimi shpirtëror i të cilit e afron njeriuntek Allahu. Kushdo që agjëron në bazë tëporosisë së mjekut, ose për ndonjë shkaktjetër të kësaj bote, agjërimi në fjalë nuk ipranohet si adhurim fetar.

O musliman! Mos harro, ky është muajiqë ti duhet t’i përkushtohesh më tepërpunëve të mira, harroji për një çast lodhjetdhe punët e kësaj bote, që nuk mbarojnëkurrë dhe përkushtoju Zotit tënd, që aqshumë të do dhe të mëshiron. Nëse nukfalesh fillo të falesh në këtë muaj të pestakohët, dhe kurrë mos i lër ato! Nëse faleshatëherë shtoji faljet e pëlqyera gjatë ditësdhe natës!

Jep zekatin nëse ke mundësi dhe shtojilëmoshat për nevojtarët, veçanërisht për tëafërmit dhe besimtarët, por nëse nuk ke bëjçka të mundesh, sepse dyert e sevapeve nukjanë të hapura vetëm për dhënien e parave.Lexoje Kuranin në këtë muaj, ose qoftë edhenjë pjesë të tij, sepse Kurani zbriti në këtëmuaj të bekuar dhe ky është muaji i Kuranit!Lexo libra fetarë dhe lëri mënjanë për cakohë gazetat dhe revistat, televizionin dheradion, sepse ky Ramazan ikën dhe nukkthehet më! O njeri! Shpirti yt ka nevojë përpranverë e gjallëri dhe Ramazani është stinae tij!

...Trupi i njeriut në çdo kohëka nevojë për të njëjtën sasiushqimi dhe muaji iRamazanit nuk bën përjashtimnë këtë drejtim...

“ “

48

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Fjala “Teravih” rrjedh nga folja “reveha”“jervihu” “tervih”, që do të thotë:pushim, ngaqë muslimanët gjatë faljes

kur i kryenin katër rekate dy nga dy,atëherë pushonin mes tyre për tëvazhduar pastaj rekatet e mbetura.

Teravia është ai namaz, i cili falet mexhemat në netët e muajit të madhërishëmtë Ramazanit.

Ky namaz është i posaçëm vetëm nëmuajin e Ramazanit dhe sipas mendimit tëshumicës absolute të dijetarëve falja e tijkonsiderohet sunet i fortë. Ajo është prejshenjave të mëdha me të cilat besimtarëtdallohen nga të tjerët. Faljen e këtij

NAMAZI I TERAVISËDISPOZITAT DHE FORMA E TIJ“Nëse lexojnë Kuran gjatë dhe e shkurtojnë rukunë dhe sexhden kjo është mirë, kurse nëse i shumojnë sexhdet(numrin e rekateve), duke e shkurtuar leximin në to edhe këtë do ta konsideroja të mirë, por leximi i Kuranitmë gjatë dhe numri më i vogël i rekateve për mua është më i dashur.”


HADITH

namazi askush nuk e ka urryer përveç disabidatçinjve, të cilët radhiten në grupet eRafidëve, Allahu i mallkoftë! (Mexhmufetava: 20/23).

Ai që e ka falur i pari këtë namaz ishtevetë Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, icili përmendet nga Aisheja, se një natë dolinë xhami aty nga mesi i natës dhe u fal kusë bashku me të u falën edhe disa ngabesimtarët. Nesër njerëzit filluan t`itregonin njëri-tjetrit për këtë rast dhenesër u mblodhën edhe më shumë njerëzpër t’u falur me të. Të nesërmen prapënjerëzit e përhapën këtë rast, ku ditën etretë u tubuan edhe më shumë e me ta u fali Dërguari, sal-lallahu alejhi ue selem.Ditën e katërt xhamia gumëzhinte nganumri i madh i njerëzve e Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, nuk doli në xhami,por u fal në shtëpi. Pas faljes së namazit tësabahut Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem,u kthye kah populli dhe pasi e falënderoiAllahun tha: “Mbrëmë jo se nuk ju kamparë që ishit mbledhur për namaz, por nukdola të falem me ju nga frika që pata semund t’u bëhej farz e nuk do të mund takryeni atë.” Pastaj Profeti, sal-lallahualejhi ue selem, vdiq duke mos ndryshuarnga ky vendim i tij.” (Buhariu: 2013)Ndërsa pas vdekjes së Profetit, sal-lallahualejhi ue selem, besimtarët faleshin tëndarë nëpër grupe, derisa Omeri,radijallahu anhu, kur u bë udhëheqësshteti i bashkoi pas një imami të vetëm, icili përmendet të ishte Ubej ibën Kabi. (Nëdisa transmetime përmenden imamë tëtjerë pos Ubejit) Shënon Buhariu: 2010.Ndërsa imam për faljen e grave ishteTemim Dariu.

Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem,nxiste për falje të teravisë duke mos e bërëtë detyruar, gjithashtu të gjithë dijetarëtkëshillojnë për faljen e këtij namazi, kupërmendet se asnjë nga ata nuk e linte

këtë namaz. Muhamedi, sal-lallahu alejhiue selem, i këshillonte besimtarët me këtofjalë: “Kush e fal namazin e Teravisë nëRamazan me besim në Zotin dhe meshpresë në shpërblimin e Tij do t`i falenmëkatet e tij të kaluara.” Buhariu: 2008.Ndërsa në transmetimin e Nesaiutpërmendet të ketë shtuar në fund edhefjalën: “Mëkatet e kaluara dhe ato tëardhshmet”.

Me mëkatet e përmendura në hadithzakonisht kihet si qëllim ato të voglat, porsipas dijetarëve ky namaz mund të ndikojëedhe në lehtësimin e mëkateve të mëdha,nëse njeriu nuk ka mëkate të vogla.

Koha e këtij namazi fillon menjëherëpas namazit të jacisë deri para agimit. Pornëse xhemati falet në fillim të natës,atëherë duhet falur me ta, ndërsa nëse itërë xhemati bien dakord për ta vonuarkëtë namaz për më vonë, pa dyshim që dotë ishte më mirë. Kurse disa dijetarëmendojnë se falja e tij në fillim të natësështë më mirë pasi në atë kohë është falurProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem. Sido qëtë jetë falja e teravisë me xhemat është mëe vlefshme, se falja vetëm në shtëpi.

...Në emër të Sunetit askushnuk duhet të manipulohet apoaskush nuk duhet ta kënaqëepshin e tij, duke i ikurnamazit -sipas tij- të gjatëme pretekstin e pasimit tëSunetit dhe duke i kritikuarata që e plotësojnë...

“

“

50

HADITH

NNuummrrii ii rreekkaatteevvee ttëë tteerraavviissëë::Më e pëlqyer dhe më e arsyeshme është

që si në Ramazan ashtu edhe jashtë tijnamazi i natës të falet njëmbëdhjetërekate pasi ky është udhëzimi i tëDërguarit, sal-lallahu alejhi ue selem.Aisheja, radijallahu anha, na përcjell:“Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, as nëRamazan, as jashtë tij nuk shtonte nënamazin e natës më shumë senjëmbëdhjetë rekate. I falte katër rekate -dy nga dy- e mos pyet për faljen e mirë dhegjatësinë që bënte. Prapë i falte katër –medy selame- edhe për këto mos pyet përformën dhe gjatësinë e tyre. Pastaj i faltetre rekate në fund (vitrin).” Buhariu: 2013.Disa dijetarë, prej tyre edhe Ibën Haxheri,pasi përmendin numrin e rekateve tëfalura nga Profeti, sal-lallahu alejhi ueselem, cekin edhe numrin e rekateve tëteravisë, të cilët i kanë falur dijetarëtnëpër kohë të ndryshme. Ata cekin se kynamaz falej me këto numra rekatesh:

1- Njëmbëdhjetë rekate së bashku mevitrin.

2- Trembëdhjetë rekate së bashku metre rekate vitër.

3- Njëzet e një rekate së bashku me trerekate vitër.

4- Njëzetë e tre rekate së bashku mevitrin.

5- Tridhjetë e nëntë rekate së bashkume tre rekate vitër.

6- Dyzet e një rekate së bashku mevitrin, dhe

7- Dyzet e nëntë rekate së bashku metre rekate vitër.

Mirëpo megjithë këto numra qëpërmendëm prapë themi se përveç numritnjëmbëdhjetë rekate, i cili është hadithsahih numrat e tjerë nuk kanë mbështetjenë ndonjë argument të saktë fetar.Përmendet kinse i Dërguari, sal-lallahualejhi ue selem, në Ramazan falte njëzetë

rekate e pastaj vitrin, por ky transmetimnuk është i saktë, përkundrazikonsiderohet i dobët. (Fet’h ul Bari, 3/253-254) Ndërsa numrat e tjerë ceket sepërmenden si transmetime nga disasahabë, tabiinë dhe dijetarë të hershëm,Allahu i mëshiroftë të gjithë!

Imam Shafiu, Allahu e mëshiroftë,përmend një fjalë mjaft të urtë për këtëçështje, ai thotë: “Nëse lexojnë Kuran gjatëdhe e shkurtojnë rukunë dhe sexhden kjoështë mirë, kurse nëse i shumojnë sexhdet(numrin e rekateve), duke e shkurtuarleximin në to edhe këtë do ta konsiderojatë mirë, por leximi i Kuranit më gjatë dhenumri më i vogël i rekateve për mua ështëmë i dashur.” (Fet-h el-bari, 3/253).

Kështu arrijmë në faktin se falja eteravisë njëmbëdhjetë rekate është prejSunetit të Profetit, sal-lallahu alejhi ueselem, i cili është më i miri të pasohet, pornëse ndodh që në një vend të shtohetnumri i rekateve nga imamët, atëherë kjodo të lejohej të pasohej nga xhemati, aq mëtepër për faktin, se kush falet me imaminderisa ai ta kryejë namazin konsiderohetse është falur deri në mëngjes. Ndërsalargimi në mes të namazit, nëse bëhet menijetin e pasimit të Sunetit shpresojmë tëketë shpërblim, por duhet pasur kujdes qëpersoni në nijetin e tij të jetë i sinqertë përpasimin e Sunetit e jo për shkak të

... Të kenë kujdes namazin eteravisë e ta falin nëpërxhami, së bashku me xhe-matin e jo të veçohen nëpërshtëpi duke e falur vetë këtënamaz....

“

“


HADITH

përtesës. Mirëpo shumica e dijetarëvefaljen deri në fund të teravisë së bashkume imamin për kushtet tona ekonsiderojnë mjaft të arsyeshëm, madjedisa mendojnë se është më mirë se tëndërpritet në gjysmë, duke dalë ngaxhamia, sepse ata thonë se zakonisht nëvendet tona imamët lexojnë shumë shkurtnë këtë namaz, prandaj edhe nëse aipërgjysmohet, atëherë do të mbetej shumëmangët. Pra, nëse në një formë na mbetetnamazi mangët, kam si qëllim leximin eshkurtër, atëherë këtë ta plotësojmëpërmes shumimit të sexhdeve pasi numri irekateve veçse është i shtuar në këtovende dhe përderisa nuk mund tëndryshohet asgjë, atëherë e shfrytëzojmëkëtë namaz me shumimin e sexhdeve.Ndërsa për ata që kanë mundësi tapraktikojnë formën më të mirë, atë tëleximit të shtuar të Kuranit, atëherë le tabëjnë atë, sepse kjo është më e mira. Por tëmos harrojmë se Profeti, sal-lallahu alejhiue selem, përmendet në hadithe të sakta,se lexonte deri në dyqind faqe Kuran nënjë rekat, në disa vende përmendet se nëkëtë namaz lexonte njëqind ajete, etransmetimi më i vogël i leximit, së pakuunë me sa kam pasur mundësi të lexoj,ceket se ka lexuar pesëdhjetë ajete në njërekat. Prandaj në emër të Sunetit askushnuk duhet të manipulohet apo askush nukduhet ta kënaqë epshin e tij, duke i ikurnamazit -sipas tij- të gjatë me pretekstin epasimit të Sunetit dhe duke i kritikuar ataqë e plotësojnë me arsyen se janëkundërshtues të Sunetit, ku shpeshpasimin e epshit e bëjnë në emër tëSunetit.

Faljen e më shumë se njëmbëdhjetërekateve të teravisë e kanë lejuarxhumhuri i dijetarëve, me këtë formë që ecekëm pak më lart, edhe pse nuk kadyshim se pasimi i Sunetit është më i mirë

për ata që kanë mundësi. Mirëpo nuk duatë lë pa përmendur edhe faktin se pasimi iSunetit nuk duhet të jetë vetëm në numrine rekateve, por edhe në qetësinë enamazit, leximin e gjatë të Kuranit dhepërqendrimin në të. Kjo nëse do të arrihejtë bëhej, pa dyshim se persona të tillë janëpasuesit e vërtetë të Sunetit në këtë pikë.Imam Maliku në Muvetain e tijtransmeton, se Abdurahman ibën Arexhithotë: E kam dëgjuar babanë tim tëthoshte: “Kur dilnin nga namazi i teravisënë Ramazan i ngutnim shërbëtorët tëshkojnë ta përgatisin syfyrin sa më shpejt,sepse kishim frikë se mund të na ikte ai,ngaqë afrohej koha e namazit të sabahut.”Gjithashtu Maliku përcjell, se në kohën eOmer ibën Hatabit ky urdhëroi Ubej ibënKabin dhe Temim Dariun, që t`iudhëhiqnin njerëzit në namaz, dukelexuar nga dyqind ajete në rekat, ku ngalodhja në këtë namaz kishte njerëz, të cilëtmbështeteshin në shkopinjtë e tyre dhenuk e përfundonin namazin deri paralindjes së mëngjesit. (shiko: El Mexhmu,4/33-34, të Neveviut), edhe pse për njëfalje të tillë të gjatë kërkohen kushtefillimisht nga imami e pastaj edhe ngaxhemati, ndërsa në kohën tonë të zgjidhejnjë mesatare për të gjithë do të ishte më earsyeshme. (Shiko: El-Mugni, 2/607, dheel-Kafi të Ibën Abdulberrit, fq. 74)

Dua të këshilloj veten time, si dhe tëgjithë besimtarët, që të kenë kujdesnamazin e teravisë e ta falin nëpër xhami,së bashku me xhematin e jo të veçohennëpër shtëpi duke e falur vetë këtë namaz,i cili konsiderohet prej shenjave të mëdhatë muslimanëve me të cilat dallohen nga tëtjerët.

52

THESARE

ZEMËRIMI DHE DEPRESIONIPërveç depresionit dhe ndjenjës së shpirtngushtësisë gjatë fazës së paraqitjes së zemërimit, ritmi i shpejtuar izemrës dhe tensioni i lartë i gjakut mund të dëmtojnë zemrën, bile duke shkaktuar në fund edhe sulm nëzemër

PRIM. DR. MED. SC. ALI ILJAZI

Kur Allahu i Madhërishëm krijoinjeriun, Ai krijoi brenda tij shumëemocione dhe dëshira, që ne i quajmë

instinkte njerëzore. Këto përfshijnë cilësi

pozitive siç është njohja dhe shprehja e tëvërtetës, dashuria, dhembshuria dhedëshirat e plota fiziologjike, sikurse etja,uria dhe nevojat seksuale. Ekzistojnë edhecilësi negative sikurse urrejtja dhetërbimi, që prodhojnë dhunë dhedepresion. Melekët që ishin dëshmitarë të


THESARE

krijimit të Ademit alejhi selam ishin tëvetëdijshëm për këto cilësi negative dhehulumtuan krijimin e kësaj qenie të re ecila sipas fjalëve të tyre: ““AA ddoo ttaa vvëësshh nnëëttee aattëë qqëë bbëënn ççrrrreegguulllliimmee ddhhee qqëë ddeerrddhhggjjaaqqeett……”” (Bekare, 30), mirëpo Krijuesi iGjithëdijshëm, ka mbjellë disa mekanizmambrojtës në luftë kundër këtyre pasionevenegative. ““NNjjeerriiuu ëësshhttëë kkrriijjuuaarr ii ddoobbëëtt””thotë Kurani. Gjatë momenteve tëdobësisë ne i nënshtrohemi qëllimeve tëarmikut tonë, shejtanit, i cili na “sulmonnga para, prapa dhe anash”, me qëllim qëtë na çorientojë nga vetëdija epandërprerë mbi praninë e Allahut,kështu që tërbimi në vetvete nuk është inatyrshëm. Kjo është shprehje e gabuarpër zemërimin, i cili sjell deri te problemi.

Zemërimi (tërbimi) i destabilizonmendimet. Ai çrregullon gjykimin normal,udhëheq në depresion, çmenduri dheveprime të gabuara. Gjatë zemërimitnjeriu mund të lëndojë fizikisht dheverbalisht personin e dashur, lëndonpersonin tjetër sikurse kafsha, ose gjatëfazës së depresionit mund të lëndojëveten, ose të bëjë vetëvrasje. Kurzemërimi orientohet ndaj një grupinjerëzish, ai mund të shprehet meterrorizëm, qoftë kur drejtohet kundër njëgrupi njerëzish, feve dhe popujve të tjerë.Plotësimi natyral i dëshirave normale,

qoftë në kuptimin e ushqimit, ose tëmarrëdhënieve seksuale është parakushtpër parandalimin e zemërimit. Ekzistojnëshumë kemikate dhe hormone qëndikojnë në disponimin dhe sjelljen tonë.

Është e ditur që hipoglicemia (niveli iulët i sheqerit në gjak), ose tajitja tejmasee hormoneve të gjëndrës mbrojtësendikon në disponimin tonë dhe shkaktonzemërimin. Hormonet duhet të mbahennë baraspeshë, e cila e lehtësonharmoninë tonë shpirtërore. Pejgamberiynë, Muhamedi, sal-lallahu alejhi ueselem, u dërgua për mbarë njerëzimin përtë na mësuar sjelljet e bukura morale dhevazhdimisht ka folur për kontrollimin ezemërimit. Një sahab e pyeti Pejgamberin:“Më jep një këshillë të shkurtër përmoralin në bazë të së cilës mund tëshpresoj mirësi në këtë dhe në botëntjetër?” Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, iu përgjigj: “Mos u zemëro.”

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,njëherë i pyeti shokët e tij: “Kë mendoninjeri të fortë?” Ndërsa ata iu përgjigjën:“Ai që mund ta mposhtë dikë në luftë.”Pejgamberi u përgjigj: “Nuk është kështu.I fortë është ai që mund të kontrollohet nëmomentet e hidhërimit.”

Duhet të bëjmë dallimin në meszemërimit si përgjigje natyrale ndajpadrejtësisë dhe tradhtisë dhe zemërimitjoproduktiv si hakmarrje personale. Nënjë rast kalifi Ali duke luftuar u ballafaquame kryeparin e idhujtarëve, e mposhti dhedeshi ta vrasë, kur ai në atë çast e pështyunë fytyrë. Aliu radijallahu anhu,menjëherë u ngrit dhe u largua duke mose vrarë atë. Njeriu vrapoi pas tij dhe epyeti: “Pate rastin të më vrasësh, përsenuk e bëre?” Aliu tërësisht i qetë upërgjigj: “Nuk kam urrejtje personale ndajteje, kundër jush luftoj për shkak tëmosbesimit tuaj ndaj Allahut. Sikur të të

...Plotësimi natyral i dëshi-rave normale, qoftë në kupti-min e ushqimit, ose të mar-rëdhënieve seksuale ështëparakusht për parandalimin ezemërimit...

“

“

54

THESARE

mbysja pasi më pështyve në fytyrë,atëherë lufta do të ishte hakmarrja imepersonale, e unë në këtë nuk dëshiroj tëmarrë pjesë.”- Pas kësaj kryepari idhujtare pranoi menjëherë Islamin.

ÇÇffaarrëë nnddooddhh ffiizziioollooggjjiikkiisshhtt kkuurrzzeemmëërroohheemmii??

Në ato çaste rritet frekuenca e zemrësdhe tensioni i gjakut, si pasojë e veprimitdirekt të adrenalinës në gjak. Rritet fuqiajonë fizike, ndërsa zvogëlohet fuqiashpirtërore. Mendja jonë dhe fuqia egjykimit mënjanohen, dhe gjërat të cilatnë gjendje normale mund t’i arsyetonimbëhen të papranueshme. Organet e trupittonë, të cilat zakonisht janë nënkontrollin tonë dalin jashtë kontrollit.Pra, gjuha jonë, duart, këmbët dalin jashtëkontrollit. Personi, i cili nuk kontrollondhe nuk e orienton zemërimin mund tëndërtojë hidhërimin brenda vetes, i cilimund ta lëndojë atë fizikisht. Përveçdepresionit dhe ndjenjës sëshpirtngushtësisë gjatë fazës së paraqitjessë zemërimit, ritmi i shpejtuar i zemrësdhe tensioni i lartë i gjakut mund tëdëmtojnë zemrën, bile duke shkaktuar nëfund edhe sulm në zemër. Përveç dhunësgjatë fazës së zemërimit (sepse mendjanuk punon drejtë) njeriu mund të marrënjë vendim të gabuar në punën e tij ose nëmarrëdhëniet personale dhe kështu mundtë ndikojë keq në ardhmërinë e tij.

IILLAAÇÇII II ZZEEMMËËRRIIMMIITTIlaçi i parë preventiv është nga

ndjeshmëria në provokime. Kjo duhet tëjetë e domosdoshme që njerëzit tëpreokupohen me diçka tjetër, me qëllimorientimin e tyre personal. Përveçpërkujtimit ndaj Allahut ose ibadetit,ekzistojnë edhe mënyra të tjera që mundtë ndihmojnë. Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem, e ka këshilluar një njeri,

që të pijë ujë kur të hidhërohej mebashkëshorten dhe ta mbajë në gojë pa eçuar poshtë. Disa muaj pas kësaj këshilleky bashkëshort shkon te Pejgamberi, dukee njoftuar se këshilla e tij ka pasur sukses.Meqë besojmë se zemërimi është shprehjee kontrollimit të shejtanit, nuk duhet talejojmë që ai të marrë kontrollin. Allahu iMadhërishëm në Kuranin Fisnik urdhërone thotë: ““EE nnëëssee ttyy ttëë nnggaaccmmoonn nnddoonnjjëënnggaaccmmiimm pprreejj ddjjaalllliitt,, ttii kkëërrkkoo mmbbrroojjttjjeepprreejj AAllllaahhuutt,, ssee vvëërrtteettëë AAii ëësshhttëë ddëëggjjuueessii,, iiddiijjsshhmmii..”” (Fussilet, 36).

Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem,ka këshilluar që kur jemi të zemëruar tëulemi, ose të shtrihemi, sepse nuk është elehtë ta godasësh dikë kur jemi në këtëpozicion. Por ilaçi më i mirë është tëmendosh për hidhërimin dhe dënimin eAllahut. A thua hidhërimi i Allahut ështëmë i vogël se i yni? Dhe çfarë ndodh kur Aishpreh hidhërimin e vet? Ne, njerëzit qëkërkojmë falje nga Allahu së pari duhet tëfalim njerëzit. Kur falim dikë vendosetpaqja dhe qetësia në zemrat tona. Atributii parë i Allahut me të cilin ne myslimanëtpërkujtohemi, është që Ai ështëMëshiruesi, Mëshirëbërësi. Allahu iMadhërishëm thotë: ““MMëësshhiirraa IImmee ëësshhttëëmmëë ee mmaaddhhee ssee hhiiddhhëërriimmii IImm””, ndërsaPejgamberit, në hadithin kudsi na rrëfen:O bijtë e Ademit, kur hidhërohemi, mëpërkujtoni Mua. Pra, përkujtimi tek Allahuështë ibadet, i cili na ndihmon të

...E ka këshilluar një njeri, qëtë pijë ujë kur të hidhërohejme bashkëshorten dhe tambajë në gojë pa e çuarposhtë...

“ “


THESARE

kthehemi në rrugë të drejtë. Një prejemrave të Zotit është edhe Halim, nëkuptimin i Butë. Gjithashtu duhet t’ilutemi Allahut ta kemi nën kontrollsituatën, që na e ka shkaktuar hidhërimin.Duhet kuptuar gjithashtu që kjo jetë, edhepse është e dashur ajo është kalimtare,dhe nuk duhet ta harrojmë vdekjen dhenuk duhet të lejojmë që ta shkatërrojmëbotën e përhershme, për shkak të kësajbote të përkohshme. Larja me ujë tëftohtë, ose dushi i ftohtë gjithashtu është idobishëm dhe i efektshëm.

Me rëndësi është t’i orientojmëenergjitë në bashkëveprim me diçkatjetër. Por sjellje kulmore dhe shembull iedukatës islame është të veprohet kundërasaj që pret provokuesi. Nëse provokuesipret që ta kritikoni ose t’ia ktheni menënçmim verbal, atëherë duhet t’ipërgjigjemi se e doni atë, duke iapërmendur cilësitë e tij të mira. Nëse pretqë ta sulmoni fizikisht, atëherë duhet tapërqafojmë dhe ta falim.

SSHHPPIIRRTTNNGGUUSSHHTTËËSSIIAA ((DDEEPPRREESSIIOONNII ))Shpirtngushtësia është gjendje e

mendimeve pikëlluese dhe e ndjenjave tëjo mirëqenies. Kjo mund të jetë shkas ihidhërimit ndaj vetvetes ose tjetrit, mos-paraqitjes së zemërimit, mos suksesit osefrustracionit. Shpirtngushtësia ështësëmundje vdekjeprurëse, e cila mund t’ishkaktojë dëme akute trupit, ose dëme mebazë kronike, si dhe mund të shkatërrojëpa kthim marrëdhëniet ndër-njerëzore.Gjatë gjendjes së shpirtngushtësisë,njerëzit mund të kenë edhe mendimevetëvrasëse. Shpirtngushtësia ndërtohetngadalë, ndërsa zemërimi ështëmanifestim akut, e cila nga brenda brenshpirtin dhe trupin njerëzor. Ngandonjëherë shpirtngushtësia, ose

depresioni është pasojë e çrregullimit tëbaraspeshës kimike, sikurse te tërbimi,qoftë kur bëhet fjalë për gjendjepsikotrope me zvogëlimin e amineve tëtrurit, epinefrinës, norepinefrinës dhedopaminës ose disbalansi hormonalsikurse hipertireoza dhe sëmundja eAdisonit. Prandaj të gjitha rasteve tëdepresionit duhet t’i gjejmë shkakunorganik. Mënyra e luftës kundërdepresionit është fenomeni i kontrollitmendor. Duhet ta kuptojmë, se ne nukjemi në gjendje ta kontrollojmë fatin tonë.Lëshimet e caktuara dhe sprovat nadhurojnë mundësinë për të mësuarleksione të caktuara. Ilaçi për depresioninështë shpresa. Allahu i Madhërishëmshpresën e përkrah duke thënë: ““OO rroobbëërriittee MMii,, ttëë cciillëëtt ee kkeennii nnggaarrkkuuaarr mmee sshhuummëëggaabbiimmee vveetteenn ttuuaajj,, mmooss ee hhuummbbnniisshhpprreessëënn nnddaajj mmëësshhiirrëëss ssëë AAllllaahhuutt……””(Zumer, 53).

Krahas me këtë, pa marrë parasyshshkallën e pashpresës, depresionin osefrustracionin, nuk duhet ta humbasimshpresën, sepse gjithmonë drita është nëfund të tunelit. Shpresa më e madhe ështëmëshira e Allahut. Ne muslimanët,besojmë që vuajtjet tona dhe fatkeqësitëjanë sprova nga Allahu, i cili ka thënë nëKuranin Famëlartë: ““PPoo jjuu mmeenndduuaatt ssee ddoottëë hhyynnii nnëë xxhheenneett,, ppaa uu pprroovvuuaarr eeddhhee jjuummee sshheemmbbuulllliinn ee aattyyrree qqëë iisshhiinn ppaarraajjuusshh……”” (Bekare, 214). ““NNee ddoo tt’’jjuusspprroovvoojjmmëë mmee nnddoonnjjëë ffrriikkëë,, mmee uurrii,, mmeennddoonnjjëë hhuummbbjjee nnggaa ppaassuurriiaa ee nnggaa jjeettaa eeeeddhhee nnggaa ffrryytteett,, ppoo ttii jjeeppuu mmyyzzhhddeedduurriimmttaarrëëvvee..”” (Bekare, 155).

56

AVANCIMI PERSONAL

DR. MUHAMED SUGAJRI

1) Adhuroje Allahun ashtu siç kërkonAi prej teje dhe mbështetu vetëm tek Ai.

2) Perceptoje jetën e kësaj bote nëmënyrë reale.

Kjo dynja është vend i sprovave,fatkeqësive dhe i vështirësive. Mos prit senë të do të kesh mundësi të realizoshlumturinë e përhershme dhe të zhveshurnga të gjithë çrregulluesit e saj. Realizimi iplotë i saj do të arrihet vetëm në botëntjetër, në xhenetin e amshuar.

3) Dhuroja vetes hisen e saj tëmerituar të kënaqësive në suazat e sëlejuarës, duke mos e tepruar. Uni ështëkrijuar asisoj, që të vrapojë pas kënaqësivedhe është vënë në provim që ta vejë epshinnën kontroll. Ai që e privon vetenplotësisht prej këtyre kënaqësive, kakundërshtuar natyrën njerëzore dhe kahedhur poshtë udhëzimin e të Dërguarit tëAllahut Muhamedit sal-lallahu alejhi ue

selem, i cili u martua, hante ushqimin mëtë mirë të mundshëm dhe përdorteparfumet me aromën më të këndshme.Largimi i vetes nga hisja e kënaqësive që itakon shkakton çrregullim psikik, dhe senjë veprim i tillë është si rezultat i ndonjëdefekti psikik.

4) Pajtohu dhe kënaqu me caktiminhyjnor të Allahut të Madhërishëm.

5) Nxito për t’i zbutur fatkeqësitë dhesprovat që të godasin, si dhe dobësojendikimin e tyre në shpirtin tënd.

a) Paramendoje fatkeqësinë sikur tëishte me pasoja më fatale.

b) Shikoji para vetes begatitë eshumta që ke, ndërsa shumica e njerëzvejanë të privuar prej tyre.

c) Mos u dëshpëro dhe mos u dorëzopara fatkeqësisë që të ka kapluar, dije sepas çdo vështirësie pason lehtësimi.

6) Shpeshtoje të përmendurit eAllahut.

SHTIGJEDREJTHARESË Ata që frekuentojnë më shumë ordinancat psikiatrike për

t’u shëruar nga depresioni, stresi dhe ankthi kanëprobleme me nijetin e tyre. Ata kanë bërë kriter kryesortë arritjes së lumturisë, kënaqësinë e njerëzve dhetërheqjen e vëmendjes së tyre.


AVANCIMI PERSONAL

Lexoje me përkushtim dhe përqendrimtë plotë Kuranin Famëlartë, bëj dua dhedhikër me frikërespekt, si rrjedhojë këto tësigurojnë lumturinë absolute. Allahufuqiplotë thotë: ““VVeettëëmm mmee ppëërrmmeennddjjeenn eeAAllllaahhuu qqeettëëssoohheenn (relaksohen) zzeemmrraatt..””

7) Rregulloje nijetin dhe mbikëqyreatë.

Ata që frekuentojnë më shumëordinancat psikiatrike për t’u shëruar ngadepresioni, stresi dhe ankthi kanëprobleme me nijetin e tyre. Ata kanë bërëkriter kryesor të arritjes së lumturisë,kënaqësinë e njerëzve dhe tërheqjen evëmendjes së tyre. Kjo ndodh posaçërishtnë kohët e sotme, ku rivaliteti dhe garat nëmes njerëzve kanë arritur kulmin, qoftëedhe në gjëra të vogla dhe të pavlera.

8) Pajisu me moral të lartë.Morali i lartë ngre vetëbesimin dhe

vetë-respektin, sjellja e mirë lë gjurmë dhembresa pozitive në shpirtin tonë.

9) Bëhu i vendosur dhe jepi përparësivetes (realizoje veten tënde).

Mos iu nënshtro dëshirave, qejfeve dhemendimeve negative, që të tjerët i thurinndaj teje.

10) Në çështjet e kësaj bote kënaqu dheprano begatitë që t’i ka dhuruar Allahu.

Falënderimi dhe përkujtimi i vetes përkëto begati pa marrë parasysh se në çfarëgjendje të vështirë gjendesh, të siguron njëjetë të rehatshme. Shumica e njerëzvegabojnë në kuptimin e kënaqjes me atë qëtë ka caktuar Allahu, ata kuptojnë se kjo dotë thotë, dorëzim dhe siguri e rehatisë ngazelli, përpjekja dhe mundi. Në tëkundërtën, ka njerëz që kanë synime tëlarta dhe japin mundin maksimal për t’iarritur ato, mirëpo nuk janë të kënaqur merezultatet që Allahu iu dhuron në fund,pastaj ata i godet dëshpërimi.

11) Përmirësoje menaxhimin,rregullimin dhe planifikim e punëve të tua.

a) Administroje kohën.b) Klasifikoji punët sipas rëndësisë që

kanë dhe mos lejo që ato të grumbullohen. c) Përcaktoji objektivat e tua sipas

prioriteteve.Të shumtë janë ata që nuk ngrenë kokën

për ta shikuar rrugën që do të marrin, sishkak i kësaj ata rrëzohen, sepse nuk kanëmarrë parasysh pengesat e mundshme, qëmund të paraqiteshin gjatë kësaj rruge.Gafa të tilla kam vërejtur më shumë nëmartesë, në përzgjedhjen ebashkëshortit/tes dhe në tregti. Teshumica e njerëzve me depresion ka filluardepresioni i tyre për shkak të ngutjes nëkëto dy gjëra.

Mosveprimi, plogështia, hezitimi dheshkujdesi e dobësojnë vetëbesimin, zbehinvendosmërinë, humbin shanset dhetërheqin mjerim, e posaçërisht për gjëratqë u ka kaluar koha.

12) Kryeji përgjegjësitë dhedetyrimet, përmbushi amanetet nëmënyrën e duhur, pa i vonuar dhe pa ishtyrë. Nëse e bën një gjë të tillë, atëherëkjo shkakton rehati të shpirtit, forconvendosmërinë dhe ambiciet, si dhembështesin shprehitë pozitive. Pastajndjesia e rehatisë, stabilitetit posaçërishtpër atë që ka vetëbesim të dobët mendjenjën e fajësisë dhe qortim për shkak tëteprimit dhe neglizhencës.

Kjo nuk do të thotë që njeriu duhet tënxitojë të mbartë mbi vete përgjegjësi mëtepër se sa ka mundësi (kapacitet), dukerealizuar çdo gjë para vetes në kohën më tëshkurtër nga frika e grumbullimit tëpunëve (detyrimeve).

Kjo shpie në çrregullim (rrëmujë) nëmënyrën dhe llojin se si kryhen punët,nganjëherë detyrohet ta përsërisë atë që kabërë më parë, për shkak se puna ka pasur

58

AVANCIMI PERSONAL

mangësi, nuk është kryer si duhet përshkak të ngutjes.

Kjo kërkon që personi t’i shqyrtojë mirëpunët dhe përgjegjësitë (detyrat) që iofrohen para se t’i pranojë, duhet tëmendoj mirë se është në gjendje t’i kryejëato në kushtet dhe rrethanat në të cilatgjendet.

Sa e sa detyrime i marrim pa menduarmirë dhe në fund ato shndërrohen nëngarkesa psikike të mëdha, duke naharxhuar mund dhe kohë, pastaj na edobësojnë kurajën dhe në fundpërfundojmë si të dështuar (falimentuar) eposaçërisht nëse tërë këtë veprimtari nuk eshoqëron nijeti i pastër, apo është pranuarkjo punë si shkak i vetë-respektit të ulët, sirezultat i druajtjes për të mos pranuardetyrimin qysh në fillim.

13) Përqendroje veten tënde në tëtashmen dhe interesohu rreth saj, shpresonjë të ardhme të mirë, përgatitu për te dhepërfito nga e kaluara dhe mëso prejgabimeve.

14) Përsose profesionin që ushtron dhebëhu i aftë profesionalisht në të. Nësebëhesh i shkathët në punën që kryen,atëherë në shpirt do të ndjesh lumturi tëmadhe dhe respekt të madh ndaj vetes.

15) Krijo një atmosferë të ngrohtëbrenda familjes.

Përpiqu të kesh harmoni të plotë me tëgjithë anëtarët e familjes, qofshin ataprindër, vëllezër, motra... etj. Shtëpia ështështyllë kryesore shoqërore dheshpirtërore, që nuk mund ta anashkalojëaskush, nëse arrihet stabiliteti brenda nështëpi, atëherë efekti gjithsesi do tëvërehet edhe jashtë.

- Përkujdesu për shtëpinë dhe përanëtarët e familjes, dhuroju atyre kohëndhe mundin e duhur.

- Merru me problemet serioze që

ngjasin në familje dhe nxito menjëherë qët’i zgjidhësh ato.

16) Përcaktoja vetes orarin e gjumit,zgjimit dhe të ushqimit.

Këto janë kërkesa trupore tërëndësishme dhe të domosdoshme përshëndetin psikik, sepse shumica eçrregullimeve psikike, si depresioni, stresidhe mërzia shfaqen si rezultat ipagjumësisë.

17) Shpejto menjëherë në largimin endjenjave të pikëllimit dhe dëshpërimit,kur ato grumbullohen në zemrën tënde.Nëse këto ndjenja paraqiten si rrjedhojë ebërjes së ndonjë mëkati, atëherë nxito dhebëje një vepër të mirë, me qëllim që tashlyesh të keqen, pastaj kërko falje ngaZoti. Nëse i ke bërë keq dikujt, atëherë shkodhe kërkoji falje menjëherë. Nëse ty të kabërë dikush padrejtësi, mos e mbart mbivete fajin dhe gabimin e tjetërkujt, së parishiko se a e meriton që t’i falet ajopadrejtësi, ndërsa mos mbaj ndaj atij assesiurrejtje dhe zili. Mëso që të bësh dua përatë musliman që të ka bërë padrejtësi, luteAllahun që ta udhëzojë atë në rrugë tëdrejtë dhe që të të mbrojë nga të këqijat etij. Adhurimet vullnetare përdori për tapastruar zemrën nga ndjenjat negative.

18) Vizitoji të sëmurët nëpër spitale.Vizitoji varrezat dhe kujtoje shkatërruesene të gjitha kënaqësive, vdekjen.

19) Mos mendo se zhytja në kënaqësitëe lejuara do ta shtojnë ndjenjën elumturisë.

20) Mos e shndërro hobin tënd nëangazhim kryesor, që të merr kohën më tëvlefshme në llogari të suksesit dhe tëardhmes tënde.

PPëërrkktthheeuu:: AAggrroonn TTeerrzziiqqii


FETVA DHE KONSULTIME

PPyyeettjjee:: ÇÇ’’mmuunndd ttëë nnaa tthhoonnii ppëërr uurrttëëssiittëë eeaaggjjëërriimmiitt??

PPëërrggjjiiggjjee:: Falënderimi i takon Allahut…Në fillim patjetër duhet të dimë se prej

emrave të bukur të Allahut është el Hakim (iUrti), që nënkupton se dispozitat e Tij janë tëpërsosura në urtësi.

Së dyti: Allahu nuk ligjëron një vendimpërveçse për një urtësi të madhe dhe nenjerëzit mundet që ta dimë, apo të mos edimë, apo dija jonë të jetë e pjesshme.

Së treti: Allahu ka përmendur një urtësi tëagjërimit në ajetin kuranor: ““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt,,aaggjjëërriimmii uu ëësshhttëë bbëërrëë ddeettyyrriimm ssiikkuurrssee qqëë iisshhtteeddeettyyrriimm eeddhhee ii aattyyrree qqëë iisshhiinn ppaarraa jjuusshh,,kkëësshhttuu qqëë ttëë bbëëhheennii ttëë ddeevvoottsshhëëmm..””(Bekare:183). Pra agjërimi është një mënyrëpër arritjen e devotshmërisë e devotshmërianënkupton zbatimin e urdhrave të Allahutdhe braktisjen e ndalesave të Tij. Agjërimiështë prej faktorëve më të mëdhenj, që endihmojnë njeriun për të zbatuar urdhrat efesë. Dijetarët na kanë përmendur disa urtësitë agjërimit, të gjitha ato janë tipare tëdevotshmërisë, po përmendim disa prej tyre,në mënyrë që agjëruesi t’i ketë parasysh dhetë mundohet t’i realizojë ato:

1. Agjërimi është mënyrë për t’ia diturvlerën begative. Nëpërmjet braktisjes sëhajes, pijes dhe marrëdhënieve seksuale – ekëto janë begatitë më të mëdha – privimi ivetes nga këto begati për një interval kohor tëcaktuar na mëson për vlerën e tyre, ngasebegatitë nuk mund të njihen derisa t’i

humbim. Agjërimi në këtë mënyrë na bën tëvetëdijshëm për detyrimin që kemi përballëkëtyre begative.

2. Agjërimi është metodë për braktisjen eharameve, ngase nënshtrimi i nefsit për tëbraktisur gjërat e lejuara, duke synuarkënaqësinë e Allahut dhe duke pasur frikëprej dënimit të Tij të ashpër do të navetëdijesojë, se braktisja e harameve ështëmë parësore.

3. Me agjërim fitohet mbi epshin, ngasekur nepsi ngopet fillon të mendojë përkënaqësi të tjera e kur është i uritur e braktispasionin. Për këtë arsye i Dërguari i Allahutthoshte: “Të rinj! Kush prej jush e kamundësinë le të martohet, ngase kjo ia ul atijshikimin dhe ia mbron nderin. Ai që nukmundet le të agjërojë, ngase kjo ia dobësonepshin.”

4. Agjërimi të bën të mëshirshëm dhesolidar me të mjerët. Kur agjëruesi shijondhembjen e urisë në disa për një kohë tëcaktuar e kujton atë që e ndien këtë dhembjetërë kohën. Kështu bëhet i mëshirshëm ndajatyre, që e kanë këtë hall, e ai bëhet bamirës.

5. Me agjërim dominojmë mbi djallin, edobësojmë atë dhe në këtë mënyrë dobësohetedhe vesvesja e tij, që sjell si pasojë pakësimine mëkateve. Këtë e themi ngase “djalliqarkullon në trupin e njeriut ashtu siçqarkullon gjaku”, siç na ka treguar i Dërguarii Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut qoftëmbi te. Pra, me agjërim ngushtohen venatnëpër të cilat qarkullon djalli dhe dobësohet

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

ME AGJËRIMDOMINOJMËMBI DJALLIN

60

FETVA DHE KONSULTIME

ashtu siç i ngushtohet hapësira për tëvepruar.

Shejhul Islam Ibën Tejmije thotë: “Gjakuformohet prej hajes dhe pijes. Kur njeriu hadhe pi djallit i zgjerohet vend-qarkullimi i tij,që është gjaku në këtë rast, e kur agjëron këtovende ngushtohen dhe zemra drejtohet ngaveprimi i punëve të mira dhe braktisja e tëligave.”

6. Agjëruesi e ushtron vetëdijen e tij, seAllahu po e mbikëqyr. Braktis gjërat që idëshiron shpirti, edhe pse mund t’i bëjë ato,sepse është i vetëdijshëm se Allahu e shikon.

7. Agjërimi ngërthen vlerën e asketizmitndaj kësaj bote dhe kënaqësive të saj, dheështë inkurajim për të fituar atë që është tekAllahu.

8. Besimtari mësohet për të bërë vepra tëmira sa më shumë ngase në shumicën erasteve agjëruesi vazhdon edhe pas agjërimitme vepra të mira.

Këto ishin disa prej urtësive pse duhet tëagjërojmë. Lusim Allahun që të na mundësojët’i realizojmë ato dhe të na ndihmojë qëadhurimin ta kryejmë në mënyrën më tëmirë.

MMuuhhaammeedd iibbëënn SSaalliihh MMuunneexxhhiidd

PPyyeettjjee:: AA ddeettyyrroohheemmii ttëë bbëëjjmmëë hhaattmmee ggjjaattëërraammaazzaanniitt??

PPëërrggjjiiggjjee:: Është e pëlqyer për muslimanin,që të lexojë sa më shumë Kuran gjatëRamazanit dhe të mundohet që të bëjë edhehatme. Pra, bëhet fjalë për një vepër shumë tëmirë, edhe pse nuk është detyrim. Argumentpër këtë është hadithi i Ebu Hurejres ishënuar nga Buhariu “Xhibrili çdo vit ialexonte Kuranin të Dërguarit nga një herë.Vitin që vdiq ia lexoi dy herë.”

Selefi kujdesej shumë që gjatë Ramazanittë bëjnë hatme, duke pasuar shembullin eMuhamedit, paqaja dhe mëshira e Allahutqoftë mbi te. Na përcillet nga Ibrahim Nehaiu,se Esuedi e përfundonte leximin e Kuranit çdody net. Katade e përfundonte leximin eKuranit çdo javë e kur vinte Ramazanihatmen e bënte për tri ditë, kurse në dhjetëditët e fundit për çdo natë. Transmetohet mezinxhir të saktë, se Muxhahidi bënte nga njëhatme çdo natë të ramazanit. Imam Neveviu

duke analizuar këto transmetime thotë: Kjogjë varet nga personi se për sa kohë do tëpërfundojë leximin e Kuranit. Është pyeturshejh Uthejmini për të njëjtën pyetje dhe upërgjigj duke thënë: Përfundimi i leximit tëkuranit në Ramazan nuk është vepër edetyruar, mirëpo duhet ta dimë, se nëRamazan duhet të lexojmë më shumë Kuranashtu siç vepronte i Dërguari i Allahut.

MMuuhhaammeedd iibbëënn SSaalliihh MMuunneexxhhiidd

PPyyeettjjee:: ÇÇffaarrëë vvlleerree kkaa tt’’ii jjaappëësshh iiffttaarr nnjjëëaaggjjëërruueessii??

PPëërrggjjiiggjjee:: Falënderimi i takon Allahut…Zejd ibën Halid Xhuheniu thotë, se i

Dërguari i Allahut ka thënë: “Kush i jep iftarnjë agjëruesi fiton shpërblimin e agjërimit tëtij pa iu cunguar shpërblimi agjëruesit.”(Sahih el Xhami). Shejhul Islam Ibën Tejmijethotë: Me fjalën “kush i jep iftar”nënkuptohet aq sa të ngopet agjëruesi. Selefipraktikonte shpërndarjen e ushqimit nëRamazan dhe këtë e shikonin si një prejveprave më të mira. Disa prej dijetarëve tëhershëm thoshin: T’i gostit dhjetë shokë të mime një ushqim që u pëlqen atyre është më edashur për mua se sa të liroj dhjetë robër ngabijtë e Ismailit. Shumë prej selefit duke qenëagjërueshëm u jepnin ushqim të tjerëve dhe ushërbenin atyre, siç bënin Hasan Basriu dheAbdullah ibën Muabreku. Ebu Sivar Adeviuthotë: Burrat e fisit Beni Adij faleshin në këtëxhami. Asnjëri prej tyre nuk çelte iftar ivetëm. Nëse kishte mysafir hanin së bashku enëse jo merrnin ushqimin dhe dilnin nëxhami për të çelur iftar me njerëz të tjerë.Prej këtij adhurimi, pra shpërndarjes sëushqimit burojnë shumë adhurime të tjera,prej tyre:

-dashuria për hir të Allahut mes atyre qëjapin iftar dhe atyre që ushqehen dhe në këtëmënyrë arrihet një shkak për të hyrë nëxhenet, siç ka thënë i Dërguari: “Nuk do tëhyni në xhenet derisa të besoni dhe nuk kenibesuar derisa të doni njëri-tjetrin.” (Muslimi).

-ndeja me besimtarë të mirë dhe tëshpresuarit shpërblim për faktin që indihmon ata me ushqimin tënd të forcohenpër të kryer ibadete të ndryshme.

MMuuaahhmmeedd iibbëënn SSaalliihh MMuunneexxhhiidd

numri 55 v5 - albislam.com · të ekzistojnë derisa të ekzistojë kjo jetë, prandaj le t’i...

Documents