NÖROLOJİDE GÖRÜNTÜLEME

Yrd.Doç.Dr.Sefer VAROLDÜTF Nöroloji AD

TARİHSEL GELİŞİM• 1895 X-ışını (Wilhelm Conrad Röntgen-1901 Nobel)• 1900 Kraniografi• 1918 Pnömoensefalografi (Dandy)• 1923 Miyelografi (Sicard)• 1927 Serebral anjiyografi (Moniz)• 1950 İzotop sintigrafi • 1960 Ultrasonografi ekoansefalografi• 1972 Bilgisayarlı tomografi (Godfrey

Hounsefield-1978 Nobel)• 1980 Manyetik rezonans görüntüleme

(Damadian ve Lauterbur)

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

• X-ray grafi• BT / CT • MRG / MRI• SPECT (Single Photon Emission Computerised Tomography)

• PET (Pozitron Emission Tomography)

GÖRÜNTÜLEME

• BT / MR

• Yapısal ve statik olarak beyni görüntüler

• SPECT / PET / fMRI

• Dinamik olarak beyin fonksiyonlarını görüntüler

BT

• Hava – 1000 Hounsfield ünitesi (Hu), • Kompakt kemik + 1000, • Su sıfır • Beyin 35 • Hafif kalsifikasyon, +150, • Taze kan + 80, • Yağ- 100 Hounsfield ünitesi dolayındadır.

BT• İzodens

– Beyinle aynı yoğunlukta görünen lezyonlar (aynı gri tonunda)

• Hiperdens – Beyinden daha fazla ışın

tutarak daha beyaz görünen lezyonlar

• Hipodens– daha az ışın tutarak daha

koyu gri görünenler

MR• İzointens

– beyin dokusuyla aynı şiddette enerji sinyali alınan ve dolayısıyla aynı gri tonda görünen dokular

• Hiperintens – daha fazla sinyal alınarak

daha beyaz görünenler

• Hipointens – daha az sinyal alınarak

daha koyu gri görünenler– T1 ağırlıklı– T2 ağırlıklı– Proton yoğunluklu

Nörolojide Görüntüleme• BT

• Aksial kesit• Hızlı, ucuz, kolay

ulaşılır• Kan (+80 Hu) • Kalsifikasyon (+250 Hu)

• Meningiom

• MR

• 360 derece değişken açıyla kesitler

• Radyasyon yok • Daha iyi rezolüsyon • Daha fazla bilgi

– Posterior fossa – Beyaz cevher

• Farklı planlar ve sekanslar

• Laküner infarkt• Sulkal giral paternler

MR Kontrendikasyonları

• Kalp pili• Stent uygulamaları• Kokleer implant • İntraoküler metalik yabancı cisim• MR’ın fetüs üzerine zararlı

etkisi gösterilmemiş olmakla birlikte, hamilelerin ilk üç ayda, çok gerekli değilse, MR incelemesine alınmamaları tercih edilir.

BT

BT Erken Dönem İnfarkt

• Hiperdens orta serebral arter

• Gri-ak madde ayrımının kaybolması

• Sulkuslarda silinme

BT İnfarkt

BT İnfarkt

BT Kanama

BT Kanama

BT Kanama

BT Kanama

Epidural+parankimal hematom

İntraventriküler hematom

Subdural hematom

SAK

Menengioma

• Kontrassız • Kontraslı

MR

İnfarkt

Laküner İnfarkt

Korpus Kallozum Agenezisi

Şizensefali

Şizensefali

Lizensefali

Holoprosensefali

Ensefalosel

Chiari

MS

MS

MS

MS

HSV ensefalit

Tbc

Alzheimer Hastalığı

Alzheimer Hastalığı

Pick Hastalığı

MS travması

Perfüzyon / Diffüzyon ağırlıklı MR

• Diffüzyon MRdokudaki suyun moleküler hareketlerinden kaynaklanan görüntüler yarım saatlik bir enfarktı bile görmek mümkündür.

• Perfüzyon MRbeynin kan akımıyla ilgili görüntüler

MR SpektroskopiDokuların kimyasal içeriklerinin analizi yapılabilmektedir

(N-asetil aspartat, kolin, kreatin, laktat, myoinositol, glutamat ve glutamine, lipidler)

Fonksiyonel MR

motor korteks ve konuşma merkezi

Anjiografi

Anjiografi• Arteriografi• Arterlerin görüntülenmesine,

verilmektedir. • Karotis anjiografi :

– karotis damarlarının görüntülenmesidir.

– Eksternal karotis ve internal karotis arterler ayrı ayrı incelenebilirler.

• Vertabral anjiografi: – vertebral arterlerin

görüntülenmesidir. • Spinal anjiografi:

– vertebral kolon, medulla spinalis ve spinal kanal içi yapıları besleyen damarların görüntülenmesidir.

• Venografi• venlerin görüntülenmesine ise

adı• Venografik incelemeler • dural sinüslerin ve intrakranial

venlerin değerlendirilmesi amacıyla yapılır.

Anjiografi

• Bilgisayarlı tomografi anjiografi (BTA), • Manyetik rezonans görüntüleme ve

manyetik rezonans anjiografidir (MRA). • Dijital substraksiyon anjiografi (DSA) adı

verilen ve damarın içerisine kontrast maddenin direkt olarak verilmesiyle elde edilen görüntüleme (altın standart)

Anjiografi İndikasyonları• İntrakranial kanama nedeninin araştırılması,

– (Subaraknoid kanama ve intraserebral hematom)• İntrakranial hemodinaminin değerlendirilmesi

– (MRA ve BTA yöntemleri ile elde edilen görüntülerin statik olmaları nedeniyle damar içerisindeki kanın akım hızı, kollaterallerin yönü, parankim ve venöz fazları değerlendirilemez),

• İnternal karotis arterlerin ve vertebral arterlerin intrakranial ve ekstrakranial segmentlerinin değerlendirilmesi – (geçici iskemik atak veya inme hastalarının

değerlendirilmesinde), • İntrakranial ve / veya ektrakranial

– (maksillofasiyal, skalp) arteriovenöz malformasyon veya fistüllerin değerlendirilmesinde,

• İntrakranial veya ekstrakranial yerleşimli vasküler tümörlerin besleyici arterlerinin değerlendirilmesinde,

• Spinal vasküler patolojilerin araştırılmasında.

Anjiografi

Karotis stenozu

Karotis Diseksiyonu

Vertebral arter stenozu

Anevrizma

Anevrizma

Anevrizma

Anevrizma tedavisi

AVM

AVM

BT Anjio

Sinal Angiografi

İnfarkt

GİRİŞİMSEL NÖRORADYOLOJİ• İntrakranial anevrizma embolizasyonu • İntrakranial arteriovenöz malformasyon embolizasyonu • İntrakranial arteriovenöz fistül embolizasyonu • İntrakranial arteriyel stenoz tedavisi (perkütan translüminal anjioplasti – stent) • İntrakranial vazospazm tedavisi (lokal intra-arteriyel papaverin uygulanması,

perkütan transluminal anjioplasti) • Akut tromboembolik olaylarda lokal intra-arteriyel fibrinoliz uygulanması • İntrakranial veya ekstrakranial hipervasküler tümörlerin preoperatif veya paliyatif

tedavisi (meningiom, glomus tm, nazofaringeal anjiofibrom, hemanjioperisitom,) • Baş – boyun ve kafa kaidesi tümörlerinde karotis ve vertabral arterlerin invazyonu

halinde, cerrahi girişim sırasında bu arterlerin de rezeksyona dahil edilip edilemeyeceklerini belirlemek amacıyla balon test oklüzyonu

• Karotis arterler, vertebral arterler ve subklavian arterlerde, stenotik segmentlerin perkutan transluminal anjioplasti ve stent uygulanarak rekanalizasyonu

• Hipervasküler baş – boyun tümörlerinin preoperatif embolizasyonu • Baş – boyun bölgesi, maksillofasiyal ve kalvarial yerleşimli vasküler

malformasyon veya hemanjiomların tedavisi • Kontrol edilemeyen epistaksis olgularında selektif olarak sfenopalatin arter

embolizasyonu yapılması • Spinal arterio-venöz malformasyon veya fistüllerin embolizasyonu • Vertebral veya paravertebral yerleşimli tümör ve hemanjiomların embolizasyonu • Osteoporoz nedeniyle vertebra korpus kompresyon kırıklarında vertebroplasti.

İntraarteriyel tromboliz

Mekanik tromboliz

Stent

Stent uygulaması

Stent uygulaması

SPECT

• Beyin kan akımını gösterir

• İşaretlenmiş bir radyoizotop madde i.v yolla veya inhalasyonla verilir

• İncelenecek bölgenin etrafındaki bir gama kamera bu işaretleyicileri saptar

• Bu bilgiler bir bilgisayara aktarılarak görüntüler oluşturulur

SPECT’de kullanılan işaretleyiciler

• İodine-123 bağlayıcıları – Benzodiazepin reseptörleri

– Serotonin reseptörleri

• 99m-Technitium bağlayıcıları – Tc-99m-HMPAO (hexamethyl propylamin oxime)

– Tc-99m-ECD (bicisate ethyl cysteinate dimer)

• Xenon -133 (inhalasyon)

Tc-99m-HMPAO SPECT(hexamethyl propylamin oxime)

SPECT

PET

• Beyin kan akımı• Beyin glukoz metebolizması• Beyin reseptor aktivitesi

PET

PET

2007 Nisan TUS Sorusu

• Akut inme (strok) ile acil servise getirilen bir hastada nörolojik klinik değerlendirme sonrası ilk

• yapılması gereken radyolojik inceleme aşağıdakilerden hangisidir?

• A) Bilgisayarlı beyin tomografisi • B) Serebral anjiyografi • C) Transkranial utrasonografi • D) Magnetik rezonans görüntüleme • E) Direkt kafa grafisi

Yanıt –A

• Bilgisayarlı tomografi inme ile başvuran hastada ilk yapılacak incelemedir. Hipertansif intraserebral

• kanamaların tanısı hemen konabilir, iskemik lezyonlar ilk 24 saat içinde görülemeyebilir, izleyen saatlerde

• iskemik alan belirgin hale gelir.