Námskeið ÍRA - Transistorar

• Ágúst Ú. Sigurðsson, TF3AU

Hvað er transistor ? -1

• Íhlutur sem getur magnað straum.

• Oftast gerður úr Kísilkrystal (silicon)

• Stöku sinnum úr Germanium– Hefur þrjú skaut (þrjá víra):

• Basi (2)

• Emitter (1)

• Kollektor (3)

Hvað er transistor ? - 2

• Tvær díóður ?– BE myndar eina díóðu og BC mynd aðra

• Tvær megingerðir, PNP og NPN

• Aðal straumrásin er milli E og C– Straumur í B-E díóðunni stýrir því hversu

mikill straumur getur verið milli E og C

• Basinn er stýriskaut fyrir aðalstraumrásina

Hvað er transistor ? – 3

Ýmsar gerðir af transistorum

Notkun

• Magnarar fyrir merki frá 0 Hz og lengst upp í GHz sviðið

• Frá míkróvöttum í kílóvött

• Stýrðir rofar, rökrásir – reikniverk, minni

• Spennustillar

• Ótalmargt annað

Hljóðmagnarastig

•

Hátíðnimagnarastig

Basinn er stýriskautið, en ...

•

Tölur um transistora

• Hámarks straumþol, spennuþol, aflþol

• Straummögnunarstuðull, hfe

• Tíðnisvið (efri tíðnimörk)

• Fjölmargt annað, oft í formi línurita

• Margar talnanna gilda einungis við tiltekin skilyrði og breytast t.d. með hitastigi

Dæmi um tölur fyrir 2N2222A

2N2222A - nánar

•

Svo eru til PNP transistorar

• Sjaldgæfari og minna úrval

• Sömu skaut, E, B og C

• Straumstefnan er umsnúin

• Plús spennur verða mínus og öfugt

Breyta milli NPN og PNP

• Snúa við pólun á fæðispennu

• Snúa við skautuðum þéttum (electrolytic)

• Snúa við díóðum

• Setja PNP transistora í stað NPN og öfugt

• Æfing: Umpóla prófsendi IRA

Prófsendir IRA

•

Flokkar mögnunarstiga

• Flokkar: A, B og C. Reyndar líka til D ...

• Flokkur A magnar bæði + og – sveiflu– Bjagar lang minnst, en hefur versta nýtni

• Flokkur B magnar aðeins hálfa sveifluna– Bjögun kemur ekki að sök í sendimögnurum

• Flokkur C skilar aðeins þriðjungi af sveiflu– OK í CW sendum, ekki SSB/AM besta nýtnin

A - B - C

•

Class A

Class A, B or C ?

Prófdæmi 1

• Finnið rangt merktu díóðuna í viðtækinu– Hvaða hlutverki gegnir hún

• Hvaða transistor er slagvaki (BFO)• Rýmdardíóða er notuð til að gefa beina FM mótun

á sendi. Hún hlýtur að vera:– Með rýmd sem er háð tíðni en ekki spennu– Með fasta rýmd– Í sveifluvaka sendisins– Í C-flokks útgangsstigi

Viðtækið

Prófdæmi 2

• Rásin sýnir skynjara fyrir...?– FM, AM, SSB, AGC ?

Prófdæmi -3

• Amatör smíðar viðtækið, en það virkar ekki Allir íhlutir eru í lagi og fetinn Q3 er rétt tengdur, en hann fær aðeins u.þ.b. 0,7 Volta spennu. 180 Ohma viðnámið hitnar talsvert.

• Hvaða mistök er líklegt að hann hafi gert?

Prófdæmi 4

• Hvað gerir rásin ?

That’s all folks•