UNIVERZITET U SARAJEVUFAKULTET ZA SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

Sigurnost cestovnog saobraćaja Tema rada: Sigurnosni proces zaustavljanja vozila

Datum: 13.05.2015

SADRŽAJ

Predmetni nastavnik: Red.prof.dr. Osman LindovAsistent: MA Adnan Omerhodžić dipl.ing.Student: Muminović AmelBroj indeksa: 6761Usmjerenje: csGodina studija: III

Rezultat rada:

Uvod.......................................................................................................................................................3

1. Tok procesa zaustavljanja vozila.....................................................................................................4

2. Vrijeme zaustavljanja vozila............................................................................................................6

2.1. Vrijeme reakcije vozača ( t1 )..................................................................................................6

2.2. Vrijeme do početka djelovanja kočionog sistema ( vrijeme odziva kočionog sistema ) ( t2 )...7

2.3. Vrijeme od početka do punog djelovanja kočionog sistema ( t3 )...........................................7

2.4. Vrijeme punog kočenja ( t4 )....................................................................................................7

3. Zaustavni put vozila........................................................................................................................8

Zaključak...............................................................................................................................................10

Literatura..............................................................................................................................................11

Uvod

2

Sa aspekta sigurnosti saobraćaja, uređaj za zaustavljanje je jedan od najvažnih uređaja na

motornom vozilu.

Zadatak uređaja za zaustavljanje jeste da u različitim uslovima eksploatacije omogući sigurno

zastavljanje vozila, te da uz maksimalno moguću efikasnost ne ugrozi stabilnost kretanja i

upravljivost vozila pri kočenju.

Vozač, rukom ili nogom djeluje na komandu i na taj način se realuzuje kočenje. Aktiviranjem

sistema za kočenje nastaje trenje između pokretnih i nepokretnih elemenata kočnice.

Kinetička energija vozila se pretvara u toplotnu energiju, koja se oslobađa zbog radne sile

trenja nepokretnih i pokretnih elementa izvršnog mehanizma kočnice.

1. Tok procesa zaustavljanja vozila

3

Ako vozilo iz nekog razloga mora biti što brže zaustavljeno koriste se maksimalne mogućnosti kočionog sistema.Na na tok procesa kočenja utiču pored mogućnosti kočionog sistema i drugi faktori. Za analizu ovog procesa nas interesuju prvenstveno vrijeme i put zaustavljanja.Idealni i realni dijagrami procesa zaustavljanja vozila prikazani su na slijedećim slikama.

Slika 1. Idealni dijagram zaustavljanja vozila

4

Slika 2. Realni dijagram zaustavljanja vozila

Slika 3. Idealizirani grafički prikaziprocesa zaustavljanja vozila u ovisnosti od vremena

5

2. Vrijeme zaustavljanja vozila

Vrijeme realnog zaustavljanja vozila sastoji se od slijedećih vremena:

1.Vrijeme reakcije vozača ( t1 )

2.Vrijeme do početka djelovanja kočionog sistema ( vrijeme odziva kočionog sistema ) ( t2 )

3. Vrijeme od početka do punog djelovanja kočionog sistema ( t3 )

4.Vrijeme punog kočenja ( t4 )

Računa se po slijedećem obrascu:

t z=t1+t2+0 . 5⋅t 3+V 0

3 .6⋅b

2.1. Vrijeme reakcije vozača ( t1 )

Ovo vrijeme sastoji se od vremena opažanja, vremena donošenja odluke i vremena izvršenja

odluke.

Vrijeme reakcije vozača obično iznosi 0,6 - 1,0 (s).

Ispitivanja su pokazala da svega 10% ispitanika ima vrijeme reakcije 0,4 (s) i manje. Isto tako izvestan broj ispitanika, kao što su umorni vozači, imao je znatno sporije vrijeme reakcije, čak do 1,5 sekundi.Takođe važno je naspomenuti da alkohol ima veliki uticaj na vrijeme reagovanja vozača i ta

vremena u data u slijedećoj tabeli u zavisnosti od količine alkohola u krvi.

Tabela 1. Vrijeme reagovanja kod alkoholisanih vozača

6

2.2. Vrijeme do početka djelovanja kočionog sistema ( vrijeme odziva kočionog sistema ) ( t2 )

Ovo vrijeme sastoji se od vremena potrebnog za savladavanje praznog hoda pedale kočnice te vremena potrebnog da fluid koji se nalazi u kočionom sistemu pokrene kočione elemente u točku.

U zavisnosti od vrste kočionog sistema, ovo vrijeme se kreće u granicama:

t2 = 0,03 do 0,05 (s) za vozila sa hidrauličnim sistemom

t2 = 0,2 do 0,5 (s) za vozila sa pneumatskim sistemom.

2.3. Vrijeme od početka do punog djelovanja kočionog sistema ( t3 )

Ovo vrijeme u korespodenciji je sa tempom kojim vozač povećava silu na papučicu kočnice i iznosi:t3 = 0,2 (s) za vozila sa hidrauličnim sistemom

t3 = 0,5 do 1,0 (s) za vozila sa pneumatskim sistemom.

2.4. Vrijeme punog kočenja ( t4 )

Ovo vrijeme zavisi od početne brzine i veličine sile kočenja.

7

3. Zaustavni put vozila

Slika 3. Šema zaustavnog puta putničkog automobila kod forsiranog kočenja

Zaustavni put vozila kod forsiranog kočenja se računa po slijedećem obrascu:

Sz=S1+S2+S3+S4

Sz=V 0⋅tr−b⋅t3

2

6+

V 12

2⋅b

Sz=V 0⋅( t 1+t 2+t3 )−b⋅t3

2

6+

V 12

2⋅b

8

Slika 4. Dijagram promjene brzine u zavisnosti od vremena kočenja

9

Zaključak

Dakle možemo primjetiti da je sistem za kočenje jedan od najvažnih sistema na motornom

vozilu, ako ne i najvažni. On nam omogućava bezbjedno učestvovanje u saobraćaju tako da

neugrožavamo ni našu ni bezbjednost ostalih učesnika u saobraćaju. Ovaj sistem nam

omogućava da izbjegnemo opasne situacije koje se svakodnevno dešavaju u saobraćaju, zato

je ovome sistemu poklonjena i najveća pažnja. Kočionom sistemu je potrebno posvetiti

najveću pažnju iz razloga da bi se izbjegla moguća otkazivnja i ugrožavanje drugih učesnika u

saobraćaju. Zaustavni put vozila koje posjeduje ispravan sistem za kočenje je mnogo kraći

nego kod neispravnog. Iz tog razloga dolazi do čestih stradanja na putevima.

10

Literatura

1. Ivan Filipović: Cestovna vozila, Mašinski fakultet Sarajevo, Sarajevo 2011.2. Suada Dacić: Tehnička eksploatacija cestovnih vozila, Predavanja 2015.3. Sigurnost cestovnog saobraćaja, vježbe 2015.4. www.gf.ucg.ac.me 5. http://www.sigurno-voziti.net/ 6. http://www.autonet.hr/

11