müsiad trase bittiiii - musiad.org.tr · dair iðreti resimler fýrtýnalara uðramakta, hakikat...

ÝSKENDER PALA1958, Uþak doðumlu. Ýstanbul Üniversitesi’ni

bitirdi (1979). Divan edebiyatý dalýnda doktor (1983),doçent (1993) ve profesör (1998) oldu. Edebiyataraþtýrmacýsý olarak çeþitli ansiklopedi ve dergilerdebilimsel ve edebi makaleler yayýnladý. Ortaokul veliseler için ders kitaplarý yazdý. Türk SilahlýKuvvetleri’nde çalýþtýðý yýllarda Osmanlý deniz tari-hiyle ilgili araþtýrmalarda bulundu ve bir kýsmýný kitap-laþtýrdý. Özellikle divan edebiyatý sahasýndaki çalýþ-malarýyla dikkat çekti. Divan edebiyatýnýn halkkitlelerince anlaþýlabilmesi için klasik þiirden ilhamalan makaleler, denemeler, hikayeler, ve gazeteyazýlarý yazdý. Düzenlediði divan edebiyatý seminer-leri ve ve konferanslarý kalabalýk dinleyici kitleleritarafýndan takip edildi.

“Divan Þiirini Sevdiren Adam” olarak tanýnanÝskender Pala, Türkiye Yazarlar Birliði Dil Ödülü’nü(1980), AKDTYK Türk Dil Kurumu Ödülü’nü (1990),Türkiye Yazarlar Birliði Ýnceleme Ödülü’nü (1996),Kayseri Aydýnlar Ocaðý Yýlýn Fikir Adamý Ödülünü(2001) aldý. Hemþehrileri tarafýndan “Uþak HalkKahramaný” þeçildi. Babil’de Ölüm Ýstanbul’da Aþkadlý roman Türk Eðitim-Sen, Türkiye Yazarlar Birliði,Polis Akademisi ve Emniyet Teþkilatý ile deðiþik öðre-tim kurumlarýnca yýlýn romaný (2003) seçildi. HalenÝstanbul Kültür Üniversitesi öðretim üyesidir.

www.iskenderpala.net

MÜSÝAD Kültür Kitaplýðý: 1

ISBN 978-975-7215-69-1

KapakOsman Þükrü ÜNSAL

Ýç DüzenOsman Þükrü ÜNSALYahya DEVELÝOÐLU

Baský / Cilt

Nesil MatbaacýlýkNisan 2007, Ýstanbul

Beymer Sanayi Sitesi 2.Cd. No: 23 Yakuplu/ÝSTANBULTel: 0212 876 38 68

© 2007, Her hakký mahfuzdur. MÜSÝAD'dan izin alýnmak veya MÜSÝAD kaynak gösterilmek

suretiyle alýntý yapýlabilir.

MÜSTAKÝL SANAYÝCÝ ve ÝÞADAMLARI DERNEÐÝSütlüce Mah. Ýmrahor Cad. No:28 Beyoðlu / Ýstanbul

Tel:0212-222 04 06 Faks: 0212-210 50 82Web: www.musiad.org.tr E-Mail: [email protected]

Ýçindekiler

07 Bize Dair Güzellikler Çeþmesi09 Önsöz

13 Nezaket Ýnsaniyettendir!16 Ceylânlarýmýzý Vurdular18 Doðruluðun Þafaðý da Söker Bir Gün...21 Hayâdan Hayata Yayýlan Güzellik24 Hiç Düþünmez misiniz?27 Bir Bade Sun Saki, Ýçinde Ýksir Olsun30 Evvel Selâm Edip de..33 Gülü Solan Bir Dal Nedir ki!?.36 Maah Ey!39 Ýyilik Yap Ýyilik Bul!42 Sevmeyi Bilmeyene Bilmeyi Sevmek Ne ki!45 Bayram Geldi Hoþ Geldi49 Arzularýmýz Zincir Zincir52 Tabirsiz Rüyalarda Kaybolduk55 Bir Ceninin Arzuhal Denemesi58 Bir Gülümsemeniz de Yok mu?61 Vur Kazmayý Ferhad; Çoðu Gitti Azý Kaldý64 Sakýn Ha!..

5

66 Hafýzanýn Sararmýþ Fotoðraflarý69 Saadet Bahçesinin Gülleri72 Bir Hasta Sabahý Bekliyor74 Sýla ki Rahimdir...76 Demetlenmiþ Tuhfeler78 Gerçek Ýsmailleyin Kurban Olasým Gelir81 Yaþarken Doludizgin Ölüvermek Apansýz84 Dertsiz Olmak Dert Olarak Yeter87 Alnýmýzda Bilgilerden Bir Çelenk90 Bize Yine Neler Oluyor Gülüm?92 Sevgide Cömert, Sevgilide Cimri95 Kaderlerimize mi Küstük; Kaderlerimizi mi

Küstürdük?98 Kitaba Güzelleme101 Aþktýr ki, Gerisi Vesairedir...104 Nurundandýr Bütün Nurlar107 Göz Kýrp Bana Sitare; Bileyim Seni!..110 Mutlak Güzellik113 Analý Kuzu, Kýnalý Kuzu116 Merhamet!.. Merhamet!..119 Kanaat Masalý123 Aðlamaktan Korkma Gözüm!126 Ýnsan Sözden Ýbarettir ve Þair Ne Güzel Ýnsandýr

6

Bize Dair Güzellikler Çeþmesi…

"Nurundandýr Bütün Nurlar" isimli bu çalýþmada hadis veþiirlerin ýþýðýnda, Ýslâmî ve insanî davranýþ güzellikleri, duygu-lu ve lirik bir üslupla dile getiriliyor.

Hadis ve þiir tadýndaki her konuda dinî, ahlâkî vegeleneksel bir insanlýk, fazilet ve sevgi umdesi edebî biranlatýmla, adeta yeniden yorumlanýyor.

Bir hadisten, bir þiirden, geleneksel kelâm-ý kibarlardan,Türk edebiyatýnýn usta þairlerinin þiirlerinden yapýlan örnek-lemelerle zenginleþtirilen metinlerde hep ulvî olana, bizedair, bizim kültürümüze, bizim imânýmýza, bizim irfanýmýzave bizim estetik duygumuza hitap eden; insaný 'gelimligidimli, fâni dünyaya' karþý uyaran, uyandýran; bilgilerini veebedîyete iþaret eden hayat düsturunu bir kere dahainsanýmýza anlatan, davranýþ þuuru aþýlayan, mistik, tasavvufîçeþniler taþýyan mensur metinler, gerçekten bir ruh dirilme-sine vesile olmakta; söz ve bilgi daðarcýðýmýza yeni deðerler

7

ilave etmekte; hatýra ve hafýza havuzumuzu zenginleþtiripgeliþtirmektedir. Bugünün deðer ölçüleriyle eskinin arasýndabir köprü kuran bu kitaptaki erdemler yahut kavramlar,biraz da günümüz toplumuna verilmek istenen anlayýþýnçerçevesini çiziyor, kimliklerimize bir tavýr olarak yansýya-cak hasletleri mercek altýna alýyor. Ýþte bir kutlu söz("Öðreten ve öðrenen hayýrda ortaktýr") ve onun içinidolduran toplumsal deðerlerin anlatýmý:

"Her gecenin ardýnda açan yeni bir sabahtýr öðretmen,mustarip yollardan güneþe uzatýr ellerini; ve bütün þarkýlarsusarken kutsal bir görev baþlar. Her yýl yeniden öðrenilir"A"lar, her yýl noktalar yeniden öðrenilir. Doðrular, üçgenlerve baharlar üzerine bir medeniyet kurulur yeniden öðret-menin avuçlarýnda.

Geceler karatahtasýdýr onun, gündüzler tebeþiri ve ýrak-larý yakýn yakýn getirir. Bir pergele uç olur ve çember çem-ber öðrenci yüzlerde…Bir öðrenci ile bir öðretmeni bir"A"dýr birleþtiren. Çünki "A" ile baþlar aydýnlýk, ve "A" ilebaþlar Allah, "A" ile baþlar Aaaahh!..Yeryüzünün bütüngüzellikleri "A"dan yaðar üstümüze… Efendi olacaklarý,köleleþtirenler batsýn yere. Kalem'e ve hokkaya and içerek."

Elbette bütün kitaplar, tek bir Kitab'ýn anlaþýlmasý, þerhiiçin yazýlýr. Ýþte bir küçük örnek de bu bahisten:

"Peygamberler aþkýna!..Kâbe ve Zemzem aþkýna; hurmaile Hac aþkýna..'Muhakkak ki Mü'minler felaha ermiþlerdir.'Ve Nur ile küfrü ayýrandýr bu Kitâb; arz ile semada bu kitabahayrandýr her hitab. Hiçbir kelâm, hiçbir söz, eþ olmaz birharfine…"

8

Kültür ve medeniyetimize dair deðerler manzumesininsebil olarak aktýðý bu güzellikler çeþmesini, siz deðerli dost-lara sunmaktan büyük bir mutluluk duyuyoruz.

Bu kýymetli eseri MÜSÝAD Kültür Kitaplýðý serisi içindesizlere takdim etmemizi saðlayan Sayýn Prof. Dr. ÝskenderPala'ya ve basým izni veren Kapý Yayýnlarý'na þükranlarýmýzýsunuyor; eserin yayýna hazýrlanmasý ve basýmý konusundakikatkýlarýndan dolayý da, baþta Araþtýrmalar ve YayýnKomisyonumuz ve Basým - Yayým Ambalaj ve ReklamSektörü yönetimi olmak üzere, MÜSÝAD Yönetim Kuruluüyelerimize teþekkür ediyoruz.

Dr. Ömer Bolat

MÜSÝAD Genel Baþkaný

9

ÖNSÖZ

Sabâ yeli! Bir gün yolun, Efendim’in bulunduðu

Harem topraðýna düþerse eðer; o kutlu Nebî’nin

bahçesine benimde selâmýmý ulaþtýr ve ona kendisini

sevdiðimi arz et, ne olur!...

Eski bir doðu þiirinden

Kalbin gülümseyiþi için

Tertemiz bir gönül ve sonsuz dostluk niyetiyle...

Ey okuyucu,

Bu kitapçýkta yer alan her deneme, Doðu medeniyetininen yaygýn türlerinden Kýrk Hadis külliyatýna yönelik bir ruhve gönül seyraný olsun diye yazýldý. Ýtiraf etmeliyim ki, busatýrlar bir kalemin deðil, bir yüreðin sesiydi; bir yazý deðil,bir sancý suretinde kendini gösterdi. Her biri ayrý heyecan-lar ve ayrý hummalarýn sadefinden yuvarlandý önce meydanave elbette beni çok yordu; sonra anlatýldý, konuþuldu, okun-du, dinlendi ve beni de dinlendirdi. 5-6 þiir kitabýný bir hafta

11

içerisinde okuyup özümsemek, böylece kendini yazýyahazýrlamak, takdir edersin ki ey okuyucu, pek zordur; amabenim için lezzet oldu. Þairler meðer ben okuyayým diye,dize dize hayelleri, beyit beyit duygularý desteleyip dur-muþlar ve ben (hepsine teþekkür ederim) hislerimi onlardandevþirdim; hatta belki ilham çaldým. Daha açýk söylersem eyokuyucu, ben bu denemeleri yazarken hayal hýrsýzlýðý yap-tým ve Efendiler Efendisi'nin sözlerine ancak bu coðrafyanýnþairlerinden kumaþlar biçip desenler dokuyabildim; ancaköyle anladým ve anlatabildim.

Henüz her þey kafamýn içindeyken, henüz kalemhokkaya bandýrýlmadan, yalnýzca iyi niyetime sýðýnarak, pekçok külliyatý araþtýrýp günümüz insanýna yönelik denemeolabilecek kýrk tane hadis tespit ettim ve her defasýnda bil-gisayarýmýn ekranýna bir hadis metni koyarak yazma sýnavý-na girdim. Öylesine zordu O'nun sözünü anlatacak sözübulmak, öylesine çetrefildi. Sanal sayfamda yazým tamam-landýðýnda, sonra iki kez yeniden yazýldýðýnda ve haftalýkfasýlalarla yayýnlanmak üzere peyderpey gazeteye gönderil-diðinde hadis metnini yazýdan çýkardým ve okuyucuya yal-nýzca bir deneme sundum. Denemeler öyle yoðun ilgigördü, o kadar içten karþýlandý ki, bazý okuyucularým"Hocam! Bu konuda bir hadis var, biliyor musunuz?" biledediler.

Okuyucu!

Sen burada, bugün artýk kaybettiðimiz deðerlerimizleilgili (nezaket, hayâ, tevekkül, sabýr, tefekkür, sadakat, dua,kanaat, gözyaþý vs.) kýrk öðüt bulacak ve bunlarý þiirselilhamlarla okuyacaksýn. Belki yazýnýn içindeki öðüdü alacak,kýssadan hisse damýtacak, belki de unutuvereceksin. Amaben sevgili okuyucu, bu yazýlarý, Efendim, "Her kim benimhadislerimden kýrk tanesini belleyip baþkalarýna da öðre-tirse, kýyamet gününde Allah onu bilginler ve fakihlerarasýnda diriltsin! "buyurduðu için yazdým. Ýsterim ki sen deöyle okuyasýn ve zihninde birkaç gün gezdiresin. Hem kimbilir, bugün dün olduðunda, belki de seninle ikimiz, O'nunmeclisinde buluþur, bunlarý yeniden söyleþiriz!..

Þimdilik temennim odur ki; hayat, senin ve benim için endoðru hayat olsun! Saadetin yýldýzlarý ülkemizin ululuk bur-cunda parlasýn, güneþin ýþýðý erdemin ufkunda doðsun.Arzularýmýzýn sadefleri incilerle dolsun, þeref çýnarlarý yeþileboyansýn, lütuf fidanlarý güllerle donansýn.

Ve bir de, senin ve benim için hayat ol hayat olsun ki;

Ýnanmýþlarýn defterlerindeki hatalý yazýlar temize çekilir-ken düzelsin, gönüllere mana reyhanlarýnýn güzel kokularýsürülsün. Dimaðlara sadýk kalplerin nurlarýyla aydýnlanmýþgülümseyiþler çarpsýn; yüzlere katýksýz meveddet sevinciyleparlayan ýþýklar vursun…

Nun ve sad hakký için, ey okuyucu, Allah bizi O'nunaþkýnýn ateþine atsýn!.. Yaksýn…yaksýn…

13

1

NEZAKET ÝNSANÝYETTENDÝR!

Ýn nilte yâ rîha'-sabâ yevmen ilâ arzý'l-Harem

Bellið selâmî ravzaten fîhe'n-Nebiyyi'l-muhterem

Eski bir doðu þiirinden*

Ýnsanlara teþekkür etmeyen, Allah'a da þükretmez.**

Size de öyle gelmiyor mu; bunalmýyor musunuz hadi-selerin týklým týklým arsýzlýðýndan? Þimdi zamanýn nefesidaralýyor üzerimize serpilen kasvetten; soluk almakta zor-lanýyor gibi insaniyetimiz.

Turna geçmez daðlarda kaybedilmiþ umut patikalarýmýzve sancýlý gecelerin karanlýðýnda yitirilmiþ tebessümün songüzergâhý.

* Sabâ yeli! Bir gün yolun, Efendim'in bulunduðu Harem topraðýna düþerse eðer; o kutluNebî'nin bahçesine benim de selâmýmý ulaþtýr, ne olur!..

** Müsned, ll, 258, 388, Sünen(Ebu Davud), IV, 353; Sünen (Tirmizi), IV,339,

15

Nezaket Ýnsaniyettendir!

Ne iktisadî buhranlar, ne siyasî kirlenmeler, ne de fakr uzarurettir bizi bugün düþkün ve zelil kýlan. Çaresizliðin sesi-ni duyamayan vicdanlarýmýza atýlmýþ çentiklerinden sýzanbunca kötülükler de deðil bizi mutsuz eden. Hayýr, ihtirasadayalý dünya düzeninin üzerimize boca ettiði "tut, kavra,kopar, al, sahip ol, yürüt, götür!..." seviyesizliðinden ayrý birþey bu.

Belki içimizdeki yabanlýklar ve yabancýlýklar þimdi düþma-nýmýz, belki nezaketsizlikler...

Nezaket! Nazik bir kelime... Bir sehl-i mümteni... Birestetik þahikasý.

Nezaket bir umman; sevgiler uðuldar derinliklerinde,sevgiler coþar. Nezaket bir bahçe, þevk ile yürünürtarhlarýnda, þavklar saçýlýr yediverenlerinden. Nezaket hasbîbir tebessüm, kalbî bir yakýnlýk... Nezaket bir teþekkürünadý; bir derin þükür makamý.

Zamanýn kadim koridorlarýnda ayak izlerine rastladýðýmýzo nazik beyefendilere ve nazenin hanýmefendilere ne olduþimdi?! Hani þairler sevdiklerine ve babalar kýzlarýna "Seninteg nâzenîne nâzenîn iþler münasiptir" diye iltifatta bulunur,onlarý nazikçe nezakete davet ederlerdi, neredeler?!.. Hanicentilmenler, þövalyeler, zarifler, çelebiler?!..

Nezaket fikrini ne zaman kaybetti dünya?!.. Ve isimhaneleri açýk tevkif emirnamelerine bile nezaket cüm-leleriyle baþlanan dönemlere ne oldu sahi!

Bir rüya görelim, gelin; önce yumalým gözlerimizi, uyu-yalým, uyuyalým, ruhumuzdaki bütün kinler, nefretler, düþ-manlýklar arýnýp gidesiye kadar uyuyalým ve aniden bir neza-

Nurundandýr Bütün Nurlar

16

ket ülkesinde açalým gözlerimizi. Nazik beyefendiler venazenin hanýmefendiler arasýna karýþalým. Bir nesil kadaryaþayalým orada, yalnýzca bir nesil kadar... Sonra acý gerçek-lerin mutlu düþlere, paslý demirlerin parlak gümüþleredöndüðünü görelim. Yavuz bakýþlarýn tatlý gülüþlere dur-duðunu yaþayalým; Yunusleyin sevelim, sevilelim. Çünkünazik beyefendiler ve nazenin hanýmefendiler elinde yetiþenbir nesilde yolsuzluklar, çeteler, ahlâksýzlýklar, rüþvetler vekanunsuzluklar olmayacaktýr. O altýn nesil olacaktýr; pýrlantanesil olacak... Düþünsenize, böyle bir nesil iþlerini aksata-bilir, yahut sorumluluklarýný terk edebilir mi? Nezaket çaðýn-da siyasetçiler yoldan sapar, memurlar haddi unutabilir mi?Herkes kendi iþini en güzel þekilde yapýnca o ülkedemucizeler yüz göstermez, maslahat düzelmez, ilerleme hýzkazanmaz mý? Materyalist dünyanýn akýlla geldiði noktadabaþ gösteren bütün olumsuzluklar o nezaketin ayaklarýaltýnda kor deðmiþ karlar gibi eriyip gitmez mi?!..

Kiþideki bir nezaket noksaný öncelikle kendisine zararverir; ama toplumdaki nezaketsizlik dünyanýn bediî direðinisarsar gitgide; güzelliðin ve iyiliðin koordinatlarýný karalar.Nezaket noksaný bir teþekkür noksanýdýr bu yüzden.

Nezaket bir gülümseyiþ, nezaket bir bakýþ, nezaket birmerhabadýr; nezaket tam çaðýnda bir gönül alma, ta yürek-ten bir teþekkürdür çünkü.

Nezaket bir insaniyettir. O hâlde biraz daha nezaket,biraz daha.

17

Nezaket Ýnsaniyettendir!

2CEYLÂNLARIMIZI VURDULAR

Seleme b. el-Ekva'dan: Rasul-i Ekrem (sav)buyurdu:

Ýnsan, nefsi (peþinde) zorbalar arasýnda yazýlana

kadar sürüklenir.*

''Düþünüyorum, öyleyse varým!'' diyen bilge, belki de''Varým, öyleyse düþünmeliyim!'' demeliydi. Düþünmeliyimki akletmeliyim, idrak etmeliyim, bilmeliyim... Sükûtunkutlu eli deðince elime...

Bir baksanýza, hevesin binbir rengine mübtelâ hayat-larýmýz... Binbir arzu var yüreklerde. Âdem'den ademe akýpgiden zamanýn her renginde ayrý desenler çizilmiþ insanlýðýnalnýna. Sonsuzluk yurdunun kokusunu almakta zorlanýyordimaðlarýmýz ve mineli fincanlarýn telvelerine düþürülmüþhayaller gibi savruk gönüller. Kumlara çizdiðimiz, emelleredair iðreti resimler fýrtýnalara uðramakta, hakikat hayale,gerçek masala döndürülmekte.

* Seçme Hadisler, s.96


18

Hep bir arzu içimizde, hep bir ihtiras. Koþ ki yakalayasýn.Kafesinden boþanmýþ sýrtlanlar gibi saldýrmakta iþtahlarýmýzdört bir yana; batýl tasavvurlarýn aðýna düþmekte güvercin-ler. Bu ne vahþi çaðdýr böyle, duygularýmýzý sersefil eyleyen!Bu ne zamandýr ki simsarlar gücü alýp satmakta ve nicedirgülistanlar harap, bülbül kurþunlanmýþ, gül fidaný kýrýk. Bunubir de ben düþünmeliyim; düþünmeliyim, madem ki varým!..

Ýçimizdeki þýmarýk çocuklarýn hoyratlýðý bizim felâketi-miz; masum görünümlü zorbalýklarý hep o aymazlýk bizemubah gösteren. Kapýmýza býrakýlmýþ selâmlarýn sýcaklýðýný,bir merhabaya yaslanarak yaþamanýn lezzetini unutturan bi-ze, o beyaz günahlar oldu hep. Adýný anmadýðýmýz zulümle-rimiz söndürüyor þimdi içimizdeki ýþýðý ve nefsimize olacaðý,ruhumuza kader yazdýrtýyor. Mazlum kostümleri ne kadarda yakýþtýrýrýz üstümüze. ''Sorsalar maðdûrunu gaddârkendin gösterir'' der þair; hakikat, bizi anlatýr. Arenalardavahþi aslanlara parçalattýðýmýz masumiyetimizin ardýndan,çýðlýk çýðlýða kadeh kaldýrarak satýn aldýk cinayetleri ve savaþdedik zorbalýðýn adýna, adalet dedik; bulvarlara döküldük,plazalara, kulelere týrmandýk. Bir yýldýrým yalýmýnda þavkagelmiþ anlýk bir silüete vurulduk ve düþtük Mehlika Sultan'ýnkara sevdasýna. Geceye döndü nurlar, geceye kan sýzdý,yaralandýk... Bilemedik, biz mi gafildik, gece mi kansýzdý!?..Zilhiccemiz muharreme döndü, günahsýz uykularýmýzýnhýrsýzlarý yorumladý rüyalarýmýzý. Demedik; düþüneceðim,çünkü varým!..

Dünyanýn donmuþ kalýplarýnda yeni bir hayatý formatla-mak düþtü bahtýmýza. Beþeriyet sýrtlan payýný kapýþýyor.Zorbalýklarýn, kinlerin, önyargýlarýn maverasýnda bir hayat

19

Ceylânlarýmýzý Vurdular

þimdi sürüklediðimiz. Ýçimizdeki haþarý çocuklarý terbiyeeden aþka doðru bir yöneliþ; dýþýmýzdaki kötülüklere karþýbir dayanýþ(ma). Oysa kuraldý, bir Allah, bir dahi çobanyýldýzý da olsa þahidimiz, sapmamak doðru yoldan ve geçitvermemek asla zulme. Kalýn duvarlý dayatmalarý, keskinköþeli zorbalýklarý aþabilmek adýna güzelleþtirmek içimizi vemermeri su ile eritmek; pasý çiçek tozuyla silmek... Silm'i veselâmý hakikatiyle anlamak ve öylece yaþamak. Ta ki kalbi-mizin en þah vuruþuyla darmadaðýn olsun saflar ve ferza-nelerimiz devirsin kaleler ardýndaki þahlarý; yalýn bir piyadeolan ferzanelerimiz... Bir çocuk, yalýnayak, lokmaya muh-taç; ancak o vakit söndürür cýlýz ellerinde konvansiyonel fü-zeleri, ancak silm ile, selâm ile durur önünde kurþunlarýn.Bir pehlivan sürüklenmeye baþlarsa eðer yaramaz umut-larýnýn yelpazesinde, cýlýz parmaklarla deðiþmiþ sayýlýrpençelerini ve çocukleyin âciz kalýr.

Kiþioðlu hiç akletmez mi!?.

Varým, çünkü düþünüyorum!..


20

3DOÐRULUÐUN ÞAFAÐI DA

SÖKER BÝR GÜN...

Mansur b. el-Mu'temer'den: Rasul-i Ekrem (sav) þöyle buyurmuþtur:

Tehlikeyi doðrulukta görseniz de doðruluðu araþtýrýnýz,

zira kurtuluþ ancak ondadýr.*

Doðruluk... Ýzafi bir kavram. Birinde ideal fikir ikendiðerine zindan. Rafine zihinler hep doðrunun peþinde; amauðruna insanlar kurban... Batýl... Aldatýcý bir kavram. Banagerçeklikse sana hayal. Uzak enlemlerde yaþanmýþ birgüneþ tutulmasý... Bir dakikasý bile herkesi ýþýksýz kýlmayameyyal.

Doðru ile batýl arasýnda hep bir vuruþma, hep bir müca-dele, hep bir savaþ. Tarihi yapanlar ile tarihin malzemesiolanlar arasýnda bin boyutlu bir tartýþma.

* Seçme Hadisler, s. 39

21

Doðruluðun Þafaðý da Söker Bir Gün...

Uzun asýrlarýn sonunda gelinen noktada doðruyu belirle-yen yazýlý kurallar, belki bir yasa.

Yasa... Ýðreti bir kavram. Tüllenmiþ bir örümcek aðý. Bü-yük sinekler delip geçmiþ de;küçük sinekler takýlýp kalmada.

''Milyonla çalan mesned-i izzette ser-efrâz

Birkaç kuruþu mürtekibin câyý kürektir''

diyor ya hani þair.

Doðruluk... Yasalarýn miskale ayarlý terazilerinde tartýla-mayacak kadar aðýrlýklý. Huzmelerini kutsal metinlerden vevicdanlardan devþirdiði için bunalýmlý caddelerin fotosel ýþýk-larýnda kendiliðinden aydýnlatýr çevresini. Karanlýk geceler-de büyütülen sevinç kervanlarý hep doðrudan, doðruluktanyana çekip götürmüþ beþeriyetin umutlarýný; hep aynýbaþkente ulaþtýrmýþ.

Doðruluðu kaybettik. Doðrularýmýz yitirildi ardýndan.Þimdi yamaçlarýna parçalanmýþ yaðmurlar düþüyor ipeksidüþüncelerin. Yediverenlerimizi dað baþlarýnda fýrtýnalarsavuruyor.

Doðruyu kaybettik ve buzdan aynalarý acýmasýzca kýrýldýhakikatin, sevgiler vuruldu en ince yerinden. Dramýn pen-çesinde baþka perdelerin aktörleri sahnelediler oyunlarý veuzak özlemlerin eli batýla bandýrýldý. Sýrýlsýklam umutlarýmýzýpul þiþelere damýttýlar ve zigguratlarýn sükutuna gömdülerhayallerimizi. Önce denizler gizlendi gözümüzden; ve sonrabereketsiz köpüklerinden tiryaklar süzerek koydular bere-keti alýnmýþ sofralarýmýza. Ekinlerimiz kurudu, karýncalarý-mýz taneyi toprakla yorumladýlar. Uzak hatýralarýn kucaðýnakasatura sancýlarý sýzdý. Kaderimiz keder olup titrek resim-


22

lerin üzerine yazýldý. Baharlarýn tutuþtuðu vakitte meþk bitti,söz kesildi, dil baðlandý, meclis daðýldý. Þimdi ölgün þarkýlarhüzzam çalýyor. Ve biz, doðruluðu kaybettik... Doðrularýmýzýyitirdik sonra...

Hayat batýla durdu ya; akrepler anber sürünüp geldilermeydanlara. Uçurumlarýn son mersini de yapraklarýný dü-þürdü turfa baharlara inat ve kovulduðumuz kapýlarýn önün-de bekleþmekten yoruldu baldýrlarýmýz. Þen þatýr bahçelerekorlu eller uzandý; âh içindeki çocuklar düþtü bir bir top-raða. Kilimler en son hile desenlerini dokudu; pýrlantalarörslere konuldu bir çiðnemlik et gibi. Gönül en son, süvey-dasýný yitirdi ve sevdayý unuttu, sevgiyi yitirdi. Zor oraklarönünde, biçilmiþ ekinler gibi devrildi sevinçlerimiz.

Doðruluk en geçerli akçemizdi. Tehlikeli de olsadoðruluktan ayrýlmamak; tehlikeyi göze alabilmekteydi er-dem. Doðru da deðil isek neyi miras býrakacaðýz gelecek ne-sillerimize?!.. Ve ne iþe yararýz doðru da deðilsek eðer?!..

Gelin, yeniden baþlamak üzere bitirelim bizi çevreleyenbatýllarý; doðruluðu yeniden keþfedelim; doðrularýmýza ka-vuþmak için. Doðrulardan yazdýralým kendimizi büyük list-eye ve dosdoðru yaþayalým. Ama önce içimizdeki batýl gö-rüntüleri yýkayalým duru andlarla, putlarýmýzý kýralým gönülmabetlerimizde ve bir ýþýk yayýlsýn bizden çevremize...Doðruluðun ýþýðý!..

Gelin, tarihin doðrularýna nisbet doðruluða tarih düþelim!Doðru milatlar baþlasýn. Doðruluktan üç sene evveldi diyebaþlasýn acýklý öykülerimiz; doðruluðun onuncu yýlýnda yapa-lým düðünlerimizi. Gelin doðru hayatlar yaþayalým. Yarýnutanmamak için.

23

Doðruluðun Þafaðý da Söker Bir Gün...

4HAYÂDAN HAYATA YAYILAN GÜZELLÝK

Sevda-yý dildârdan gönül usandýGüzelim cefadan niçin usanmazDemez ki üftadem odlara yandýHak'tan hayâ kýlmaz kuldan utanmaz

Dertli

Mucemmî b. Hârise b. Zeyd. b. Hârise, amcasýndanrivayet etti. Rasulullah (sav) buyurdu ki:- Hayâ îmandan bir þubedir. Hayâsý olmayan kimseninîmaný da yoktur (= îmaný olgunlaþmamýþtýr).*

Yalnýzca iyilik getirendir o; yalnýzca sevgi biriktirendir...Kat kat þimdilik; dosya dosya güzelliktir hem... Elimizdentuttu mu bir kez yükseltir yükselttikçe kiþiliðimizi deyüceltir yüceltilecek kadar... Hayâ, hayatýn güzelliði...

* Seçme Hadisler, 53


24

''El-hayâ ve'l-edeb!'' der eskiler; hayâsýzca bir tavýrgördüklerinde, edep dýþý bir söz iþittiklerinde. Hayâ ki birutanma duygusudur; ar ve namus perdesinden bestelenirzaman notalarýnda. Perde açýldý mý da bir kez; küser sahi-bine ve kaçar gider coðrafyamýzdan bütün güzel naðmeleri-ni toplayarak. Kiþi ancak hayâ sermayesi kadar edîb olurçünkü; ancak hayâsý ölçüsünde müeddeb sayýlýr. Yakýþýksýziþlerden alýkoyan da, kötüleri iyi kýlan da odur hep.

Hayâmýzý yitirdik ve silinmiþ boþ kaðýtlara döndü þimdihayat. Lalezarlarýmýzda ayrýklar bitti hayâsýzlýktan; medeni-yet birikimlerimiz aðýt sütunlarýnda kýrýldý, yontulmuþ mer-merlerimiz damar damar çatladý. Zümrüdüankanýn kanat-larýndan kavruk baharlara döküldü safirler. Ýmkanýn en darkapýsýnda oturup ruhumuzu þer ile þerh ettik; ve hayâyýunuttuk. Esir kentlerin mahpuslarý gibi puslu sokaklara ser-pildi fýrtýnalý akþamlarda hayâsýzlýk; ve göz kapaklarýmýza kandamladý süveydalarýmýzdan. Her karanlýkta yaðmurlar bü-yüttü acýlarýmýzý ve her solukta biraz daha savaþ, biraz dahaþiddet, biraz daha kin, biraz daha vahþet, biraz daha.. birazdaha...

Hayâmýzý yitirdik ve Leyla'lar leylî renklere baðlar olduzülüflerini. Hayalî ahlâk bezirganlarý bir nane çöpüyle tart-týlar hayâlarýmýzý hayal terazilerinde; hayâ içinde yaþarkenhayal içinde öldük. ''Hayalî'' tahallus eden þairler ''Hayâ-lý''hayatlar sürerlerdi hani de, kirpiklerinin arasýndan eskizaman sevdalarýný damýtýrken ''Geçmiþ zaman olur ki hayalicihan deðer'' derlerdi... Heyhât!.. Hayal meyal þeylermiþ...Hayalî yükler bükmede þimdi belimizi.

25

Hayâdan Hayata Yayýlan Güzellik

Hayâmýzý yitirdik; ve týmarsýz, kaþaðýsýz, pusatsýz býraktýkküheylanlarýmýzý; kýlýçsýz, kargýsýz, cevþensiz koyduk süvari-leri. Ýkonlara gizlenmiþ ruhbanlara çaldýrdýk ruhlarýmýzý.Akrep yuvalarýndan ecinni rakslarýn ateþi sýçradý üzerimize.Kevn ü fesadda anýlmamacasýna yýktýk eski ahitlerimizi, yeniahitlerimizi. Ahdimiz hayâ üzerineydi, kaybettik ve ahlâ-kýmýz eskidi. Dönüþ biletini giderken yýrttýk ahitleþmeye de,kutsal vadilerde nalýnlarýmýzý ayaðýmýzda unuttuk. Parlayanyýldýzlarýmýzdan astroitler düþtü bahtýmýza. Filmin son kare-siyle birlikte elif ve lam ve he de karardý. Kelamlarýmýzdayorulan harfler laf kýlýðýnda yaðdý dünyamýza. Efsunlu sözler-le dolu hamayýllarýn çörekotlarýnca küçüldü ruhlarýmýz. Giziçözen gecelerimiz, geceyi düðümleyen gizlerde gizlendi.Kafesinde sindirilmiþ aslanlara dönünce ahlâk, avcýlarýn tari-hinde kötü figüranlar olarak anlatýldý hayâ; ve aslanlar kenditarihlerini yazamadýlar hiç.

Hayâmýzý yitirdik; ve münzevî hayallerde eklemledikâhlarýmýzý birbirine, düþlere karýþan hayatýmýzý zincir yaptýk.Huzurun ak sayfalarýna derunî saðanaklardan kan revanacýlar gönderdik. Gazeller ve kasideler hep yitik sevdalardadöndü mersiyeye... Aðladýk geceler ve gündüzler boyu,aðlayacaðýz aylar ve yýllar yýlý...

Hayâ... Aaah, en eski yitiðimiz...

Hayâdan ötesi hayal, aslý yok bir düþünce...

Hayâdan öte hayat, esasý bozuk günce...


26

5HÝÇ DÜÞÜNMEZ MÝSÝNÝZ?

Tefekkür gibi ibadet yoktur.*

Tefekkür; muammalarý çözmek; karanlýklarý aydýnlat-mak... Tefekkür bir savaþ; nesiller adýna, millet adýna vemedeniyet adýna...

Kutsala adanmýþ her tefekkür bir kutsal; kutsal dýþý herdüþünce piramitler boyu sfenksler arasýnda þuursuz debe-leniþ... Tefekkür entelektüel sancý, tefekkür sonsuz çile...

Tefekküre ''düþünmek, zihin yormak, fikir üretmek'' di-yor lügatler çelebi!.. ''Derin derin düþünmek'' diyelim biz; vedüþünelim... Kalplerimizin anaforlarýnda serin yürüyüþlereçýkmak için düþünelim. Bir sedefkâr azmiyle, avuçlarýmýz-daki karanfilleri sýkarak; topraða, bahçeye, tohuma veçiçeðe dair düþünelim.

* Taberanî, Mu’cem, ll, 158; Ebu Nuaym, Hilyetü’l - Evliya, ll, 36.

27

Hiç Düþünmez misiniz?

Ýkindi sevdalarýnda bir devri daim huzuruyla derinleþtire-lim efkârýmýzý ve yüreklerimizin terekelerini zihinlerimizdetevarüs eyleyelim. Çarký feleklerin en üst noktasýndanþehrayinler görebilmek adýna yükseltelim idrakimizi vetefekkür edelim. Çelebi, gel tefekkür edelim kar üzerinegül desenli rüyalar görebilmek için ve sýrlar sýrrýna bir nebzeerebilmek için. Azade teþrinlerde harbi umumi anýlarýnýdüþünen bir ihtiyat zabiti nasýl düþünürse öyle... Ve kesikritimli öksürüklerin mecalsizliðinde ince hastalýklarýnhumma-sýný tecrübe edercesine... Taze sevdalar gibi püfürpüfür hayaller, eski aþklar gibi sevinç sevinç rüyalar görürce-sine...

Çelebi, rengi nedir tefekkürün ve sözcüklere nasýlbürünür kelâm; düþün bir!.. Servilerde üveyikler vesebillerde güvercinlerin ''Hu... Hu..''larýna ahenk veren söznedir; düþün bir!.. Neden en ziyade beyaz yakýþýr sevgilerdehasretin hep siyah düþer bahtýna? Doku(n)duðumuz desen-lerde neden hep bir Var vardýr da, Var'dan öte hiçbir þeyyoktur?!..

Çelebi, bütün dudaklarda alevlenerek dolaþan sorularýnesir iskeletlerindeki kafataslarýnda eriyip gitmeden, düþünbir!.. Aynalara kurþun sýkan parmaklarýn göz-gez-arpacýkistivasýnda tek ayak üstüne durdurulan mahkumlarca düþün.Küçük sonlu ile Büyük Sonsuz'un hiç sona ermeyecekmünasebetini; ve iki kere ikiyi böðründen vuranlarýn sontrene týktýklarý yýðýnlarca çalýntý kaderi düþün. Düþün çelebi,eski yüzyýllardan bir kiraz bahçesinde akbabalarýn kanat-larýndan dökülen hýþýmlarýn erittiði zamaný ve zaman ötesiboyutun haþmetini düþün... Son aydýnlýðýyla parlayan


28

mumun ve son takatiyla kanat vuran kaknusun varlýkmücadelesini düþün. Bir geminin vuslata ve hicrana bakanpunt ellerinde yiten gençliði de, bir rýhtýmýn anýlarda kay-bolan karýmýþlýðýný da. Düþün çelebi, son haber:Allahuâlem!..

Ýnsanlýðýn acýsýný dindirmeyecekse her istifhamýn batýlyüzüne vuran kan ve gül rengini kim ister? Bir bade eðerzihinleri sarhoþ etmiyorsa esrimek ne iþe yarar? Bir cümleeðer bir hikmet olmuyorsa iþitmek kimin umurunda? Vetefekkür, yalnýzca can sýkýntýsýndan kurtulmanýn aracýysaEflatun da olsa, Nietzsche de, kime ne bundan? Rahmanîdeðilse tefekkürün adý Gazzalî de olsa, Râzî de; bir vehim-den öte ne ki hayat?

Çelebi, ''Tefekkür eden topluluklar için...'' diye baþlayankelamlar adýna ''umulur ki tefekkür eder''sin bütün kiþizamirlerini; ben, sen, o; biz, siz, onlar... Tefekküre seza nevarsa bürün(dür/ül)düðümüz. Sözcükler, kavramlar, terim-ler ve ýstýlahlar... Birer birer tefekkür için küçük ve büyükâlem; yani ki insan ve evren... Yeri ve göðü düþün çelebi; veikisi arasýndakileri...

Tefekkür ki düþüncenin asaleti, çaðýn þuurudur; çelebi,içinden bir dilek tut; yýldýzlar kayýyor!..

29

Hiç Düþünmez misiniz?

6BÝR BADE SUN SAKÝ,ÝÇÝNDE ÝKSÝR OLSUN

Allah'a tevekkül edenin yaveri Hak'týrNâþâd gönül bir gün olur þâd olacaktýr

Ziya Paþa

Ebu Temim el-Ceyþenî, Ömer radýyallahu anhtan,Rasulullah (sav)ýn þöyle buyurduðunu iþitmiþti:Sizler, Allah'a gereði gibi tevekkül etseydiniz,(sabahleyin) aç olarak gidip (akþam) tok olarak dönenkuþu rýzýklandýrdýðý gibi, elbette sizi de rýzýklandýrýrdý.*

Seherde aç havalanýp akþama tok dönen kuþlarýn yuvalarýadýna...

Sakî! Badeni dolu tutmak için bir kefil bul kendine. Canu gönülden baðlandýðýn ve güvendiðin bir kefil...

Gözünü yumduðunda düþüncelerinden sýyrýlma huzuruveren bir kefil...

* Seçme Hadisler, s. 131.


30

Tarladan mahsul alabilmek için tohum ek, meyve dev-þirmek üzere aðaç dik. Aðýný dolu çýkarmak için baðla dü-ðümlerini. Maksad için esbaba sarýl. Yuvasýna tok dönen kuþbütün gün nasýl dolaþýrsa öyle ele zamaný ve öyle adýmlasokaklarýný kentin. Arayýþta olmak, bulduðunu sanmaktanyeðdir sakî bilirsin; ve tembellik, ancak nefsindendir!..

Sen gayretini göster de varsýn emel serriþtesi elinegirmesin; sen çalýþmaný tamamla da varsýn kâr gelmesingayretlerinden. Sen O'na dost ol da isterse bütün âlem düþ-man olsun sana... Ýbrahim ol da sen, serin ve selâmetateþlere atýl isterse. Zýrhýný kuþan da, gerekiyorsa sonra birmezarlýk sessizliðine bürün. Ýçine çekil de kuru emeller yur-dunda savaþmaktan geç. Derunundan bilinsin zahirindekigüzellik ve O'ndan öte o edinme kendine sakî! O'ndan ötesizillettir sakî bilirsin!..

Bakî ne diyordu sakî:

Baþ eðmeziz edâniye dünyayý dûn içün

Allah'adýr tevekkülümüz, i'timadýmýz

Ýþte en açýk teblið!..

Tevekkülümüzü yitirdik bir cemre zamaný sakî; varlýðý-mýzý dayanaksýz býraktýk. Kederlerimizin saçlarý sürekli uza-maya baþladý sonra ve açýk denizlerde yunuslar avuçlarýmýz-dan kaydý bir bir. Kýrýk kapýlardan geceler sýzdý odalarýmýza;ölümün kimliksiz gezdiði geceler bürüdü mehtabýmýzý.

Kaþ ile göz arasýnda can ipliklerimiz çekilince uçtan uca,toplayýp pýlýsýný pýrtýsýný, azim, veda etti medeniyetimize... Yol yordamý kaybettik; yoldan çýkarýldýk sakî!..

Tevekkülü yitirdik ya sakî, aslýnda biz çalýþmayý yitir-

31

Bir Bade Sun Saki, Ýçinde Ýksir Olsun

miþtik. Miskinlik deðildi oysa tevekkül, yan gelip yatmakdeðildi. Sebeplere sýmsýký sarýlmaktý emir; derin vadilerdeunuttuk koþumlarýmýzý... Koþmaktý tevekkül; susuz çöllerdetakatlarý kesildi dizlerimizin... Nice aylar, ne uzun yýllargeçti, hep haylazlýktý kârýmýz.Herkes koþarken bize;

Eriþir menzili maksûduna âheste giden

Tîzreftâr olanýn pâyýna dâmen dolaþýr

dediler. Oysa âheste gidilmiyordu menzile, koþmakgerekiyordu; ve etekler ayaða dolaþmasýn diye toplamak...Zifirî düþüncelerle zehirlendi çarþýlarýmýz, kepenklereçarpýlar konuldu bir bir.

Tevekkülü yitirdik ya sakî, þimdi sürmeden gözler, aðýz-dan sözler çalýnmakta. Çok bilmiþ þairlerin dizeleri mil çeki-yor gözlere. Bir ayaðý seksek oynayan çocuklarýn diðer aya-ðýndan kan sýzýyor topraða. Kapý önlerinde dizi dizi avcýlarbekliyor güvercinleri vurmak için. Biçim biçim lodoslar aðlý-yor sahillerimizde, sîmurgun renkleri düþüyor bir bir yere.Öðütülmüþ buðdaylar yanýk kokuyor sakî, sarýlan iplerimizçözülüyor... Taþlýk bir tevekkül vadisinde hamûþ olduk þimdisakî, Yahya Kemal'in dediðine geldik:

Mecrasý sengsâra dönen cûylar gibi

Vadi-i uzletinde hamûþuz tevekkülün

Evvelbaharlarýmýza sarý yapraklarla dökülüyor artýksakî!.. Kaybettiðimiz renkleri aramak ve bulmak kalýyor biz-lere. Yedi kat yerin altýnda da olsa yitiðimizi arayacaðýz.

Kilise avlusunda bir kara çelenk. Taziyeler mihrapta ka-bul ediliyor...

Aðla sakî, bugün tevekkülü uðurladýk.


32

7EVVEL SELÂM EDÝP DE...

Yemenim nakýþlarýÇýkamam yokuþlarýO yâre selâm edinYedi daðýn kuþlarý

Ebu Hureyre'den (ra) rivayet edildiðine göre Rasulullah (sav) þöyle buyurdu:

Yaptýðýnýz zaman birbirinizi seveceðiniz bir þey söyleyeyim mi: Aranýzda selâmý yayýnýz.*

Selâm: Bir aynada iki görüntü; hem suret, hem gerçek... Bir bedende iki yürek; bir nazenin, bir gökçek... Selâm: Bir zevrakçede iki kürek; iskele ile sancak...Bir martýda iki kanat; beyaz ile berrak...Selâm: Bir mezarda iki þahide; kallaviye karþý çiçek...Bir þarký iki aðýzda; buselik aksi niþaburek...* "Müslim, Ýman, 93;Ebu Davud, Edeb, 131; Ýbn Mace, Mukaddime 6, edeb 11 "

33

Evvel Selâm Edip de...

Selâm derunî bir iþarettir, zahirî bir hareket... Bir ýlýk te-bessüm belki, belki bir süzgün gamze... Eriten yýðýnla kötü-lükleri, kinleri ve düþmanlýklarý... Seven ile sevilecek arasýn-da bir dostluk ve meveddet, bir kardeþlik ve uhuvvet kori-doru. Sevginin temeli; sevenlerin vazifelerini hatýrlatan teb-lið. Kâmil insana (perfect human) açýlan kapý.

Kutadgu Bilig ''Selâmý veren eman verir; selâmý alan selâ-mette olur'' der ve ''Garibe bir selâm, bir altýn yerine geçer.''

Aþýk Yunus bir söz eder, iþidenler þad olasý:Biz dünyadan gider olduk, kalanlara selâm olsunBizim için hayýr dua kýlanlara selâm olsunEcel büke belimizi, söyletmeye dilimiziHasta iken hâlimizi soranlara selâm olsun

Gelirken deðil, giderken vermiþ en seçkin selâmýný o...Selâmda süreklilik, barýþta, güzellikte, sevgide sürekliliktirdiye; ve sonra dünyanýn bütün hastalarýna selâm olsun,bütün düþkünlerine, bütün yalnýzlarýna ve bütün muhtaçlarý-na buyurmuþ dönülmez akþamýn ufkunda...

Yunusleyin bir hastaya selâm verin bugün, bir düþküneselâm verin, bir yalnýza, bir sevgiliye, bir... Selâmdan sonradikenler gül açar çünkü, selâm ile ayrý(lý)klar yasemen olur.Bir dua saflýðýnda yayýlýr güzellikler dimaðlara bir selâm ilebirlikte ve bir barýþ çubuðu ilk kývýlcýmýný o vakit süzer taþ-laþan yüreklerden.

Er meydanýna küheylanlar yetiþtirir ilkinde; göðe açýkavuçlardan melekler uçuþturur sonra. Güneþi ve ayý tutuþ-turan âh kývýlcýmlarýna inat, ýþýða ve nura bir selâmdýr dön-düren ayý ve güneþi. Ankanýn kanatlarýndan yaðar yegan ye-


34

gan kutlu baþlara ve atlaslarda çoðalan sýrlarý iner bir bir kartaneleriyle sert taþlara. Bir selâmda bulur karþýlýðýný her kartanesi ve yükselmek ister yeniden. Bir arýnma çabasýdýrartýk, eksile eksile varlýk bulan. Çünkü beþeriyetin basamak-larý hep bir selâm ile týrmanýlýr; ve bir bülbül þakýmadan aslagülmez bir gül...

Selâmý yaymak sevginin sebebi... Karþýlýklý sevgi yaygýn-laþmadan kamil insan da yok, yetkin toplum da. Selâm yoksakonuþma yok, selâm yoksa görme yok, selâm yoksa iþitmeyok, selâm yoksa kýmýldama yok... Ne kutlu selâmlar çýn-lamýþtý oysa gökkubbede; hani Firavun'a ulaþmýþtý Musa'danve Nemrud'a Ýbrahim'den... Çatladý ruzigârýn zehresi deduymadý mühürlü kulaklar... Ve Ebu Cehiller almayýncaAhmed'in selâmýný çetin meraklarýn babüsselâmýndan girile-medi selâmet saraylarýna; girilemeyecek de hatta... Hasodanýn fevvaresine karýþan ud sesi selâmý bestelemedikçekadehinde çýnlamaz bir bade. Yerle gök arasýnda bir selâmamuhtacýz, bir saadet selâmýna, saadet getiren bir selâma.

Selâm ve aleyk: Birbirini bütünleyen ikizler...Cevher ve öz; çelik ve su.Islak bir süzülüþ, tebessüm dolu dudaklardan..Kýyamda bir âyet, kaidede bir tahiyyat...Bir arkasý yarýn...Küçük büyüðe, geçen durana; süvari piyadeye, piyade

oturana, az çoða...Kutlu elçiye selâm olsun; veren dil, alan dilden üstündür.Selâm; sev beni, sevdir beni, sevindir beni.Selâm olsun erenler...

35

Evvel Selâm Edip de...

8GÜLÜ SOLAN BÝR DAL NEDÝR KÝ!?.

"Elbet sefil olursa kadýn, alçalýr beþer"

(Tevfik Fikret)

Ebu Hureyre'den (ra): Rasulullah (sav) buyurmuþtur:

Ýmanca en mükemmeliniz, ahlakça en güzelinizdir.

En hayýrlýnýz, kadýnlarýna karþý iyi davrananýzdýr.*

Mîrim, bilir misin, kadýn bizim an'anemizde beyaz bir çi-çek gibidir, mavi bir ýþýk gibi; hani el deðince bozulan ve göl-ge düþünce küsen...

Lekesi olmaz kadýnýn ve asla leke kondurulmaz. Böylekavl ü karar kýlýnmýþ ezelden mîrim, böyle yazýlmýþ alnýmýzaemanet kaderleri. Bereket fidanlarýný büyüten süslü bahçe-lerce verimli kýldýlar kendilerini kadýnlar, serdiler ayaklarýmý-za mutluluðu, sevinci. Kahkahalarýnda papatyalar açtý hep.



36

Evren yüklü çaðrýlarýn baþlýðýdýr bir kadýn mîrim, hayatyüklü güzellemelerin kafiyesidir. En kara ilk akþamlarda bah-týmýza en parlak doðan ilk yýldýzdýr o. Þen sahnelerin per-desini açan da, kapayan da hep bir kadýndýr yüreklerde. Birkadýn mutlu ise elbet mutludur erkek de. Ev yapan ve ev yý-kan da; karlarý toprak eden ve yeþili yaprak eden de odur.Haným da, hanýmcýk da; sevgili de, sultan da.

Gözüm câným efendim sevdiðim devletlu sultaným.

Düþün bir mîrim, düþün bir; hangi kara geceydi terk et-tiðinde, ya ki ihmal ettiðinde onu? Düþün bir, adýný hangikurþunî gecede silmiþtin kitaplardan; ve hangi çiçekti onusana hatýrlatan laciverd akþamlarda?!.. Bir þarký var mýydýmehtaba karþý birlikte söylediðiniz, ya bir türkü ýssýz tarla-larda?.. Çoðalan hangi salýda baðýrmýþtýn yüzüne karþý ilkin;ve hangi Pazarda çatýlmýþtý kaþlar; mîrim, düþün bir!.. Sýðrüzgârlardan kaçýrýp "Evim evindir!" diye peri masallarý va-dettiðini ne vakit unutmuþtun? Yalnýzlýðýn tenhalaþan sokak-larýnda hangi ayýn hangi gününde çalmýþtýn kimliðini yeni birkimlik vadederek?!.. Hatýrlýyor musun mîrim, hangi mev-simdi atlarý çalýnmýþ arabalarda bir baþýna býraktýðýndaonu?!.. Ne kadar da erken unutulmuþ o sözler, þu yeminler,öteki hayaller mîrim, ne kadar da erken!..

Cemrelerdi umutlarýnýz hani mîrim, birlikte havaya vesuya ve topraða düþürülecek... Yaðmalanmýþ kentlerinkapýsýnda o hâlde neden aðlýyor bir kadýn mîrim, neden aðlý-yor, gözyaþlarý incimercan?!. Paramparça damarlarýn yanýktürküsünde seni okuduðunu bilmez misin mîrim; azgýn

37

Gülü Solan Bir Dal Nedir ki!?.

hecelerin koþuþtuðu sayfalarda sevgini yazdýðýný duymaz mý-sýn?!. Ya zebercetlerden hareli aðýtlar yazdýðýný kaldýrýmlardanicedir; ve nicedir hicranýn böðrüne ciritler sapladýðýný savaþmeydanlarýnda?!.. Ertelenmiþ hayatlarý âriyet umutlarakatýþtýrýp bebesine süt yaptýðý gecelerde söndürülmüþkandillerin fitilince yandýðýný; ve kýrk kere kýrdýðýn kalbin kýrkbir kez seni anarak bütünlendiðini anmaz mýsýn?!..

Ecel akýncýlarý gelmeden mîrim, durma, var git, tut elleri-ni ve sevdiðini söyle ona, sevgini söyle. Kerpetenler bir birsökmede çivilerini yapýnýn ve bir çocuk belki bir kilim des-eninden damperli kamyonuyla þefkat kumlarýný toplamayaçalýþmakta. Bir baba nedir ki mîrim, bir anne olmadan; gülüsolan bir dal nedir ki?!..

Mîrim, var git, aklýný bulandýran zulümleri yýka elinden vever hakkýný her dem taze baharýn. Yakasýna bir beyaz çiçektak; yapraðý tebessüm, tomurcuðu sevgi olsun. Sonbahar-larca savrulan hasretleri topla bir bir, saman sarýsý rüzgârlaralýp götürmeden. Son kuþlar da göçmeden bir sýcaklýk sunkadýna, bir ýþýk yak ruhunda, bir mavi ýþýk.

Senin-teg nâzenîne nâzenîn iþler münâsiptir.

Ayetlere adanmýþ bir doðum sonrasýnda mîrim, kýr saçlýkentlerin yorgun düþüncelerini sil hafýzandan ve her günübir tesbih tanesi gibi zikrederek yýldýz topladýðýn gecelereyaz. Masalýn en trajik yerinde çatýver iki tel saçý birbirine veyaðsýn üzerine çareler, umutlar, ihsanlar, lûtuflar ve kerem-ler...

Havaî fiþeklerin renkleri yaðýyor üstüne mîrim, hissedi-yor musun?!..


38

9MAAH EY!

Oruç kalkandýr.*

Susuzluklarýn ýrmak olduðu günümüze kutla geldin, hoþgeldin ey! Zamanlar güzeli ey, kut yaðdýrmaya bahçemizehoþ geldin! Mü'minleri handân; mücrimleri giryan edendinsen! Ve þeytaný sûzân; inkarcýyý periþân edendin!.. Hoþgeldin!..

Çaðlar vardý, zamanlar akmýþtý, yaratýklarýn en þereflisiüzerine fazilet aydýnlýðýyla doðarak gelirdin; hem acýlarý se-vince boðarak gelirdin... Hoþ geldin!..

Gufranýmýzdýn, baðýþlanmamýzdýn... Hoþ geldin!..Kitab'ýmýz, sadakamýzdýn... Hoþ geldin!.. Selâmýmýz ve salâ-vatýmýzdýn... Hoþ geldin!..

* Muvatta, l, 310; Müsned, l, 195; Sünen(Darimî), l, 347; Sünen (Ebu Davud), ll, 412.

39

Mahh Ey!

Gel ey, yeniden gel eskisi gibi... Yol çatýný bekleyen ço-banlar çeþmesi gibi ak yolumuza; þehrin sebillerinden sü-zülen inkisarlarýmýzý yýka bir bir. Aydýnlýðýnda terk edelim þa-þýrmýþlýðýmýzý, ve ýþýðýnda arayalým kaybettiðimiz cevherleriincimercan. Iþýt içimizi ve bir pula satýlan dilberlerimiz geridönsün artýk. Rakkase kasidelerde vatan tutalým biraz ve va-tan kasideleri rakkaselerce dönsün meydanlarý akþam,sabah. Sersefil mahmurluklarda yitirilen alný açýk mahkum-lar kurtulsun prangalarýndan, hücreleri aydýnlatsýn maahey-ler (mahyalar) bir bir ve infazýný bekleyen beyaz karanfillerkaldýrsýn yüzlerini masum sahurlara. Canevinden vurulanmedhiyeler karýþsýn imsaklara ve ipeksi kaldýrýmlarda ölensokaklara iftar çadýrlarý kurulsun.

Gel ey, gel de, erteye gün ýþýðý býrakmayan gecelerin ha-timesi, günlerin girizgâhý ol. Yâdý dudaklarýmýzý kanatanhasretleri bitir içimizde ve falcýlar kýrsýn fincanlarýný artýk,çalgýcýlar tellerini koparsýn sazlarýnýn. Siyah perdelerini kap-atarak hasretin, nihavendi meftun eden ruhlarýmýzda sabâ-lar okunsun. Zulmeti aþýp gelen bengisu pýnarlarýndan içelimzigguratlarda mumyalanýp kalan doludizgin muradlarýmýzýve bermurad kalalým bir nefesçik olsun. Büyülü akvaryum-larda mestane balýklar dönsün kutlu geliþin aþkýna, ve kadirkýymet bilenlere aþk olsun.

Cihânârâ cihân içindedir arâyý bilmezler

O mâhîler ki derya içredir deryâyý bilmezlerHatýrasý kora dönmüþ uzak bayramlarýn gülümseyiþ-

leriyle tutup ellerimizden iftar sevinçlerine karýþtýr aminleri-mizi; çoðalttýkça çoðalt tazarrularý gül dudaklarda. Ýki sevinçarasýnda, bunda ve ötede müjdelenen iki sevinç arasýnda bir


40

alev gibi yak ruhumuzu ve bir anda yansýn amel defterlerim-izin kara sayfalarý. Azrail tabaklarýmýza býrakmadan ölümühakiki oruçlarýn iftarýna ulaþtýr bizi. Terk ettiðimiz nimetleri-ni iftar sofrasýnda melekler koysun önümüze ve gönülkandilinin pasýný temizlesin feriþtehler. Riya desenlerindenarýndýrdýðýn nur hil'atlerini giydir seherlerde bize de, isterseramazan hilalince arýklaþsýn bedenlerimiz, gel ey!..

Fecirden baþlayarak ta güneþ batýncaya kadar sevdaseherinden aþk pazarlarýna düþelim çiçeksiz ballarýn arýsýgibi; ve güzeller zülfünün perçem tellerinde açalým gönülnergislerinin sarýsý gibi. Tenha sokaklarda oruçsuz ve neþe-siz koyma zamaný ve daðlarýn yamaçlarýnda eserken gurub,uyuyan yelkenlilerimizi uyandýr. Yakýnýnda duralým zeytindallarýnýn ve bir zeytin ile varalým kýrkýncý kapýya. Aynýdakikada düðümlenen zamaný paylaþtýr aramýzda; aynýdüðümde baðlanalým Ýrem denklemlerine. Süzülmüþ beni-zlerle çarþýdan dönen þehzadeler söylesin son þarkýsýnýözlemle kadirlerin ve nefesi gül kokan çocuklar okusun sonmedhiyesini hasretle bayramlarýn. Gülabdanlardan dökül-sün ellere cedlerin bereketi ve Var Eden'e ulaþsýn ýtýrlariklim iklim, kuþak kuþak.

Onbir ayýn sultaný, onikincim; muradým, mutluluðum,hoþ geldin!.. Çifte sevince tek nimet; iki güzele bir âþýk; gel,iyileþtir içimizdeki yarayý...

Maah ey! Aydýnlat kara düþüncelerimizi, barýþ getir,esenlik serp dünyamýza. Çýðlýklar feryâda karýþmasýn çaðýn-da, mazluma imdâd, mü'mine dâd eriþmesin hem!..

Gülümse bize.

41

Mahh Ey!

10ÝYÝLÝK YAP, ÝYÝLÝK BUL!

Cabir'den (r.a) rivayetle; Rasûl-i Ekrem buyurdular ki:

Her iyi olan þey sadakadýr. Kardeþini güler yüzle karþýlaman ve

kendi kovandan kardeþinin kovasýna boþaltman iyi olan þeyler dendir.*

Ýyilik! Sen bastýðý yerde çiçekler büyüten kutlu dost!

Nasýl saygý duymam sana; cümle güzellikler hayranýniken ve bütün bütün ebedi ferahlýða adanmýþken varlýðýn,nasýl hürmet etmem sana? Ne söylendiyse güzellik üstünehep sana adandý; ne biliniyorsa erdem adýna hep senibesteledi çaðlarca ve çaðlarca.



42

Ufku olmayan sahralara utangaç merhametleri savuranyiðitler aðu kokan ayrýlýklarý senin için yüklendiler; ve seniniçindi yüzünde kufî çizgiler beliren yiðidin kekeme erguvan-lar misali pul pul dökülüþü. Kendi kervanýnda kaybolan be-zirganlar seni bulmak için aradýlar kendilerini; buðday den-gine senin için sakladý Bünyamin'in tasýný Yusuf'lar, yenidenbulmak için. Seni gerdanlýk diye takarak süslediler Züley-ha'larý meþþatalar ve melâli kör kuyularda gizlediler.

Ýyilik! Sen, yanaðýnda bulutlar terleyen dilâra!

Nasýl özlemem seni; dolunaylar kaþýnýn ucunda bir benolmaya can atarken, ve hüma kanatlarýna düþürülen gölgeseni dokurken, nasýl hasret duymam sana. Sensiz, yabanýlbozgunlar ve vahþi yenilgiler sunuyor nakaratý þimdi türkü-lere; sensiz, yörüngesinde fýsýltýyla can çekiþen renkler bula-nýk sellerce akýyor. Sensiz ilerleyen zamanda efsaneler ken-dilerini yakmaktalar ve esrarlý havzalarda yollarýný yitirmek-te çalýkuþlarý. Güneþin batýþý gözlerinde seyredilen sevgilil-ere hicran elçileri getiriyor umulmadýk akþamlar; ve yetimserhadlerde doludizgin ýrmaklar hüzün diye akýyor. Bir kumsaatinden zerre zerre savrulmada þimdi kalpler iklimlere vebillur kýrýklarýnda aðlýyor hayallere mahpus bir medeniyet.

Ýyilik! Sen, hüsn ü ânýnýn peþinde savrulup gittiðimiz nur-ý dide!

Hayli zaman oldu. Cinaslý adýmlarla yaþayan ehl-i dillertevriyeli çýlgýnlýklara koþtular yokluðunda. Boþ kalýplarda har-candý sözler ve cümleler anlamlarýný yitirdi senden sonra.

Yollarýnda serviler, servilerinde üveyikler büyüyen yurt-larýmýz çiðnendi bir bir. Arenaya salýmlý aslanlar ilhamýnýyitirmiþ þairlerin kabri baþýnda aðlaþýyorlar artýk. Sendensonra devrildi devrilmez sandýðýmýz çýnarlar ve son yalniz-

43

Ýyilik Yap, Ýyilik Bul!

lýðýna hazýrlanmakta þimdi udî acemaþiranlar. Ýyimser ferah-nâklarýmýz üþüyen neylerin ceste ceste daðýlan naðmesindesýnýrdýþý ediliyor mektup mektup. Gül dallarýnýn teþrinindesaklambaç oynayan bülbüllerimiz nicedir lâl düþtü la'l ka-dehlerde; renkli uçurtmalar göklerde kayboldu ve derinferyadlar yollarýný yitirdi yüreklerde. Süveydadan aksedenizdüþümlerince sürmeler çekildi gözlere kudret kalemiyleve mavera renkli rüzgârlar esti gurbet akþamlarýnda.

Ýyilik! Sen, hasretiyle kor ateþlere döndüðümüz ahsen-i takvîm!

Kaç sûreden birden gelirdin ayet ayet dünyamýza geceyarýlarýnda, gündüz ortalarýnda; kýrk ikindilerde ve kuþluksaatlerinde... Kardeþini güleryüzle karþýlayan da, kovasýndandostunun kovasýna aktaran da sendin. Darýlana gidendinhem, kötülüðü piþman edendin. Bir mihrap önünde varlýðýn-dan geçen sultanlarca çoðaltandýn varlýðý, ve bir karanlýkgecede aydýnlatandýn leylî dildarlýðý. Sen bir göçmen kuþunkýrýk kanadýný sarmak için vardýn; ayný þarkýyý söyleyen sýcakdudaklardan ayný hazzý duyan kulaklara akardýn. Bir þair gibinazikçe sarardýn kimsesizleri ve yýldýz yaðmurlarýnca dökü-lürdün üstümüze tesbih tesbih. Denizlerinde yek avaz ga-zeller dinleyerek büyürdü þefkat ve sahillerinde sadefleraçýlýrdý müjde müjde...

Ýyilik! Eþim benim, iki gözüm, sultaným! Varlýðýnda keder-lerin derin uykulara daldýðý ve bir daha uyanmadýðý efendim.Var olduðunu bilmek, en ulvi tesellimdir.

Geriye dönecek çaðýnda mýsýn? Ve bir gün, bir gül fecrin-de, eski yollardan çýkýp gelir misin?!.

"Güneþ katlanýp dürülmeden...

...Ve yýldýzlar kararýp dökülmeden."


44

11SEVMEYÝ BÝLMEYENE BÝLMEYÝ

SEVMEK NE KÝ!

Kul, sabýrdan daha geniþ bir rýzýk ile rýzýklandýrýlmamýþtýr.*

Nur-ý ayným, iki gözüm, Bildin mi neydi sabýr? Ya neydi kirpiðinin kývrýmýna tutulup kalan burukluk? Hani neydi nesre çevrilemeyen söz? Neydi bilgiye adanmýþ ayazlarýn derununu dolduran acý?

Sabýr bir aydýnlýk, sabýr bir teselli... Büyük Sahra'ya yað-mur, istiridyeye inci... Sabýr göz pýnarlarýný kurutan ferahlýk;sabýr hüzünler kulübesinin ýþýðý... Eyyub ile Yakup, derviþ ilesultan... Nur-ý ayným, iki gözüm, Bildin mi neydi sabýr?Haþre dek yokluða hüküm giymiþ bir güzelin kadehindekiiksir miydi; son gezginin gözyaþlarýyla suladýðý bir çiçek mi,ýssýz harabelerin eþiðinde ýstýrabý emerek büyümüþ nazeninbir kelebek mi?

* Müsned, lll, 47; Müstedrek, ll 414.

45

Sevmeyi Bilmeyene Bilmeyi Sevmek Ne ki!

Karlý caddelerin kýyýsýnda açmýþ ayýn ondördü zambaklarbilir sabrý, nur-ý ayným, altýn þehirlere uçan ebabiller bilir.Sadýk rüyalarda bir gemi Aðrý Daðý'na çýkar sabýrla ve yaralýsüvariler geçer kehkeþanlardan daruþþifalara doðru. Sera-zad türküsüyle hercaî bir bülbül konar Kitab'ýn son sayfasý-na, sabrý þeydalanýr seherler ve sabahlar boyu nur-ý ayným,sabrý þeydalanýr. Sabýr bir hazine ki... Yýlanlar bekler ger-çek!.. Bir hazine ki... Tek miskali Yusuflar satýn alýr...… Birhazine ki... Beþiði âbý hayat sükûnetiyle süslenen bebeklerbüyür hendesesinde nur-ý ayným, ve tahammül renkli güzel-likler yansýr eþyaya bakýþlarýndan. Bir hikaye anlat banasabra dair, nur-ý ayným, bir hikaye anlat; gerçek olsun. Kalbi-nin rengi damlarken hani, çekik gözlü nakýþlar vururdu sev-inçleri, onu anlat. Yanaðýna düþen her güneþ damlasý yenimaðlubiyetler asardý boynuna ve eksik olan þey hep biradým önde giderdi hani, onu anlat. Kafesi taþlara çalýp için-dekini salývermediðinden mi nurý ayným, yoksa bir deryamavisinde buruk toprak kokusuna dalývermediðinden mi,bir imtihan içre iplik iplik baðlanmýþsýn þah yüreðine ve kir-kitler eriþlere vuruyor, argýçlar kiriþlere... Sabýr bir kilimoluyor nur-ý ayným, kilimi anlat...…

Sabrý bildin mi nur-ý ayným, bildin mi sabrý? Hani yaðmurçamur okula gidip de tipi boran kapýda bekleyen var ya?!..Hani masumiyeti Kandehar tepelerinden boþluða bir þahingibi süzülen beyaz kuðu?!.. Sonsuz köþeli dayatmalarda hanizamaný biriktiren nazenin yasemen var ya?!.. Hani nisan dal-larýnda vurulup kaný akmayan kanarya?!.. Helvaya durdukoruklarý, acýmsýlýk lezzet oluyor dimaðlarýnda. Onlar ki,soluk almadan bekleyiþlerin sýrrýný öðrendiler kalpleri henüz


46

durmadan, ve bulamayacaklarý çarelere adreslenmiþ mek-tuplarýn, açýlmayacak kapýlara gizlenmiþ umutlarýn sýrrýnaerdiler; adý sabýrdý!.. Ýsteksiz gülüþler serpildi kanayan yara-lara nur-ý ayným, sabýr adýna bilinçsiz köþelere asýlan afiþlerkirlendi, yollarýn üstüne uzaklar düþtü, hep uzaklar...Karþýlýksýz sevmelerin þarkýsý eski plaklarda kaldý iki gözüm,ve bir gece daha sancýdý yýldýzlar, bir gece daha... Þimdigeceler en ince yerinden bölünmede nur-ý ayným, þehir birdenize doðru aðlamakta. Bildin mi sabrý nur-ý ayným, neydisabýr? Sabýr adýna, ve umut adýna... Kol kanat edinip umut-larý, bereketli baharlara bir koþu baþlar mý acep? Mum gibieriyen ve mum rengince üzülenlerin; yandýkça aðlayan vegözyaþlarýnca yananlarýn can ipliklerinde dumaný tütmezalevler parýldýyor, aydýnlýklar tel tel yüzlerine vuruyor. Mut-suzluðun beslediði uzak arzular deðil oysa umutsuzluk... Veyakýnlarda, çok yakýnlarda bir sabýr heykelinin eli deðiyoreline. Zirvede bir imtihan var nur-ý ayným, zirvede bir imti-han var.

47

Sevmeyi Bilmeyene Bilmeyi Sevmek Ne ki!

12BAYRAM GELDÝ HOÞ GELDÝ

Enes b. Malikten rivayettir:Hazret-i peygamber Medine'yi teþrif buyurduklarý zamanMedinelilerin iki bayramý vardý. O günlerde oyunlar oynarlardý.Allah'ýn elçisi bunu muþahade buyurunca; "Allah TaalâSize iki bayrama bedel daha hayýrlýlarýný, ramazan vekurban bayramlarýný tahsis etmiþtir," buyurdu.*

Bayramlar, Ýslâm ülkelerinde bütün milletin katýlýmý ilekutlanan, her seviyeden insanýn sevin(diril)diði, yardýmlaþmave Ýslâm kardeþliði duygusunun en fazla hissedildiði günler-dendir. Baþta devletlular olmak üzere insanlar, evlerindençýkýp caddelerde, sokaklarda, meydanlarda birbirleriyle bu-luþur, misafirlikler, el öpmeler, bayram tebrikleþmeleri, yaþ-lýlarý ve hastalarý ziyaret vasýtasýyla görüþürler, bayramlaþýr-lar. Bazý bazý da tatil köylerine, turistik eðlence merkez leri-ne sýðýnýp tebrikleþmeyi (resm-i muayede) ýskalarlar.

* Sahih-i Buhari, lll, 157.


48

Resmî Muayede

Buna þimdilerde “bayramlaþma protokolü” deniliyor vedevlet dairelerinde, bayram öncesinin son mesai günündeamir-memur arasýnda çukolata-kolonya ikramý ile kutlanýy-or. Resmî muayede Fatih Sultan Mehmed tarafýndan, ünlüKanunname-i Âl-i Osmân'ýnda þöyle ferman olunmuþtur:*

"Bayramlarda meydan-ý divâna taht kurulup çýkmak buyruðum-dur. El öpüldükte vüzerâ ve kazaskerlerim ve defterdarlarým kafada-rým olup duralar. Hoca ve müfti'l-enâm-ý evveline (yani þeyhülisla-ma); vüzera ve kazaskerlerim ve baþdefterdarýma ve niþancýya ken-dim kalkmak kanunumdur; çavuþlar el öpme kanunumdur ve ehl-imansabým hurde ehl-i mansýplarýndan alaybeyi el öpmek kanu-numdur ve müteferrika ve ulûfe ile olurlarsa el öpmek kanunumdurve çaþnýgirler el öpmek kanunumdur ve zâim ve erbâ-ý timar elöpmek lâzým deðildir."

Daha sonralarý Ali Seydi Bey'in anlattýðýna göre**padiþah, bayramýn ilk günü sabah namazýný Hýrka-i SaadetDairesi'nde, yakýn dönemlerde de saray dýþýndaki bircamide kýlmýþtýr. Büyük bir protokolün yaþandýðý,hediyelerin alýnýp verildiði, halkýn sokaklara döküldüðü, camiçýkýþlarýnda padiþaha "Aleyke avnillah, Uðurun açýk ola,Devletinle bin yaþa, Maþallah..." gibi alkýþ ve temennilerinokunduðu bu bayramlaþma usulü muhteþem bir þölenedönüþtürülmüþtür. Buna bir de arefe günü ikindi namazýnýmüteakiben on pare ile baþlanýp bayram müddetince hersabah, öðle ve ikindi vakitlerinde on beþer pare þeklindedevam eden top atýþlarýný da ilave ettiðinizde hayatýn sevi-nen yüzünü görürsünüz.

* Kanunnâme-i Osman, s. 25.** Teþfifat ve Teþkilâtýmýz, s.27 vd.

49

Bayram Geldi Hoþ Geldi

Gayri Resmî Muayede

Bu tür bayramlaþmanýn herhangi bir yazýlý kuralý yoktur;tamamen örfe dayalý olarak devam eder. Hatta bölgedenbölgeye, kasabadan kasabaya deðiþen âdetlerle dinî ve folk-lorik bir özellik bile kazanmýþtýr. Bayramýn birinci günüzevale kadar kabir ziyareti yapýlmasý sünnet-i seniyyedenolduðundan, kabristana gidilip sanki evvelen ahirete irtihaleden büyükler ile bayramlaþýlýr;

Ruhlarýna aþr-ý þerifler okunarak da hediyeleri takdimkýlýnmýþ olur. Eskiden þehir ve kasabalar bayramýn dörtgününü mahallelere bölüþtürüp hangi mahallenin bayra-mýnýn hangi güne rastladýðýný da bayram namazýnda ilanederlermiþ. Böylece her mahalleye tahsis edilen günde, omahallenin eþraf ve halký evini terk etmez, ziyaretçiler debuna göre gittikleri evi kapý-duvar görüp üzülmekten kurtu-lurlarmýþ. Bu adet halen Anadolu'daki birbirine yakýn köylerarasýnda devam ettirilmektedir.

Çocuklar Ýçin Bayram

Eski Ýstanbul'un Nedim devrindeki bayram yerlerininbununla bitmediði tabiidir. Çocuklarýn ve bu vesile ile bü-yüklerin toplanýp eðlendikleri bu meydanlarda asma salýn-caklar, dönme dolaplar, atlý karacalar, at ve deve ile meydanturlarý, özel çadýrlarda teþhir edilen canlý mahluklar, egzotikcanavarlar, deniz kýzlarý ve yine çadýrlarda icrayý san'ateyleyen eski zaman tiyatrocularý, karagözcüler, canbaz vehokkabazlar... Þüphesiz o eski bayram yerlerinde demevsimine göre ciðer kebabý, pilav, aþure, keten helva,meyve, kuru yemiþ, þerbet, boza, dondurma vs. sataninsanlar vardý ve yine eskiden de dilli düdük, zilli maþa, kay-


50

nana zýrýltýsý, def vs. sesleri ile çocuk þamatalarý birbirinekarýþýyordu. Belki ayý ve maymun oynatanlar ile macuncutablalarý da bir aksesuvar olarak orada yerlerini alýyordu.Iydiniz said, ömrünüz mezid olsun!

Bayramýn þiiri

Bayramlara eskiden ýyd denildiðinden olsa gerek, giriþkýsýmlarýnda bayramdan ve bayrama ait hallerden bahsedenkasidelere ýydiye (bayramiye) adý verilmiþtir. Þairlerin saygýduyduklarý kiþilere sunduklarý bu kasideler, bir tür bayramhediyesi, bayram için tebrik kartý olarak kabul edi-legelmiþtir. Bu bakýmdan hemen her þairin divanýnda birkaçýydiye manzumesine rastlamak mümkündür. Nedim, Ýstan-bul'un bayram yerleriyle ilgili olarak bakýnýz ne diyor:

Binüp sad ýzz ü nâz ile semend-i þuh-reftâraGüzeller Atmeydaný'nda alur þimdi meydânýHususâ hazret-i Eyyub ile meydân-ý TophâneBirer takrib ile elbetde cezb eyler cüvânânýFirâz-ý Üsküdar'ýn bu'du vardýr gerçi amma kimYine inkâr olunmaz hak bu kim anýn da seyrânýYa Sa'd-âbâd-ý dil-cunun efendim sorma hiç vasfýnKulun bir vech ile ta'bire kâdir olmazam aný

"Güzeller, þöyle bin naz ve iþve ile þuh edalý atlara binipde Atmeydaný'nda (Sultanahmet Meydaný) salýnmaya baþlar-lar. Özellikle Eyüp Sultan ve ve Tophane Meydaný'ndakieðlenceler birer vesile ile gençleri cezbeder. Gerçi Üsküdaryokuþu pek uzaktýr; ama yine de zahmete katlanýp oradaseyrana çýkmanýn zevki inkar olunamaz. A caným, sultaným!Ya o gönül çekici Sadabâd'ýn vasýflarýný hiç sorma! Ben kulun,onu anlatmaya muktedir deðilim, kelimelere sýðdýramam."

51

Bayram Geldi Hoþ Geldi

13ARZULARIMIZ ZÝNCÝR ZÝNCÝR

Abdullah ibn Mes'ud'un (r.a.) þöyle dediði rivayet olunmuþtur:

-Bir defasýnda Nebi (sav) toprak ve kum üzerine deðnek ile bir kare çizdi. Sonra bu karenin merkezinden baþlayýp dýþarýya doðru uzanan düz bir çizgi çekti. Çizginin kare dýþýnda kalan kýsmýna bir kýsým çentikler koydu ve sonra Rasul-i Ekrem bu çizgiler üzerinde þöyle buyurdu:

- Þu (karenin ortasýndan baþlayýp dýþarýya uzanan) çizgi insandýr. Bu kare de onun ecelidir, her yanýndan onu kuþatmýþtýr. (Bu çizginin) kare dýþýnda kalan kýsmý da insanýn emelidir. Bu (emel çizgisi üzerindeki) çentikler de insana gelen âfetler ve musibetlerdir. Ýmdi, insana þu afet (oku) þaþýrýr (da dokunmazsa) öbür afet oku isabet eder. O da þaþýrýrsa en son ecel (onu) yakalar.*

* Sahih- i Buhari, Xll, 360-361


52

Ne bitmez arzularýmýz vardýr bizim, ne doymaz istekleri-miz. Her vardýðý durakta bir sonraki duraðý özleyerek geçenfani bir ömür. Temenniler emele, emeller ihtirasa karýþýr git-gide ve bir avuç toprak doyurur en son gözümüzü. Boþ ku-runtular ve olmayacak istekler peþinde hep unuturuz gö-revlerimizi, hep unutturur bize nefsimiz ebedi güzellikleri.Fani olanýn peþinde baki olaný hep ýskalar da insaniyetimiz,acýlarla emzirdiðimiz gecelerde savrulur durur arzular.

Bir tûl-i emeldir hayat; bukaðýsý kilitli esaretlerin tekilli-ðiyle baðlayan bizi. Derin sularýn özetinden kaç milyon me-gavat acýyla çarpar benliklerimize ve zaman aynasýndaki gü-zel düþlerimizi öldürür, müstesna hayallerimizi yaralar.Tûl-iemel ki, yangýn gecelerde paramparça aðýtlar okutur kalbi-mize; kangrenlerin harabe çarþýlarýnda ucuz bahaya satarbenliðimizi. Dolunay düþlerinde göðsümüzü yaran da, ruhu-muzu kendi yakýnlýðýnda yalnýz býrakýp aþkiya ateþlerinde se-mender misali kavuran da odur. Odur yüzünü kaybetmiþbilgelerin sitem dolu gözbebeklerinde görünen de, kuðula-rýn ve kaðanlarýn göðe aðan aðýtlarýnda aðlayan da.

Esrik gülüþler ardýnda paramparça bir perde kurulmuþsasahneye, ve maðlubiyetin siyah beyaz karesinde kurtarýcýlariþgal ediyorsa huzuru, bir tûl-i emeldir seyreden filmi.Gordiom’dan isterik hüzünler esiyorsa ýlgýt ýlgýt, kuþlar vearýlar sabahýn tenine kýrýk kanatlarla daðýlýyorlarsa; kadýnlardevinimlerini eþiklerde soyunup kýrýlmýþ bir dal gibi ikiyebölüyorlarsa duygularýný; bir tûl-i emeldir elbette hüküm-raný kentin. Kadim taþ konaklarda taþ plaklar taþlara çalýný-yorsa ve kendini yýkmayý unutmuþ seller haczediyorsagramofonlarý; gün doðumunda kurulmuþ dar aðaçlarýna

53

Arzularýmýz Zincir Zincir

masumiyetin beyaz gömlekleri asýlýyorsa, ve her þeytekdüze güzelken, güzellikler, kendilerini düþürmek içinuçurumlar besliyorlarsa çiçekli bayýrlarda, yazýk ki bir esen-lik coðrafyasýnda, bir kavurucu muson olup esmektedirtûl-i emel.

Bir marazî aþka benzer tûl-i emel, sevgilinin saçý gibi uza-yýp gider gecelerden gecelere. Yaðmurlarýn eteðinden geçerþiirler ve örselenir kelimeler aþklar boyu. Kuþlar, sevgilikentteymiþ gibi aldanarak uçarlar boþluða, ve dalgýn efkarla-ra bürünür ayrýlýklar. Bir narin dala tutunmuþ serçeler tagöðsünden vurulur ve tahammül sancýlarý ebemkuþaðýnýn al-týnda aðlayarak veda eder mutluluklara.

Bir marazî aþka benzer tûl-i emel, ve þairin dilinde haþreçýkar ucu zincirinin, Leyla'lar Mecnun'a döner:

Þeb-i yeldada uzar haþre kadar kýssa-i aþk

Ta ki Mecnun bitirir nutkunu Leyla söyler

Hicranýn üvey adýdýr tûl-i emel ve yakar güzellikleriburuþuk anýlarýnda. Sicili bozuk caddelerde ayaklar altýnaatar benlikleri ve daðsýz yýldýzlarý yýldýzsýz daðlara döndürür.

Bir tûl-i emel peþinde yitirdik medeniyeti, acýlara tutu-nup iklimlerce sürüklendik çaðlar boyu. Sýðdýðýmýz kentlerisýðdýramaz olduk içimize, sýðýndýðýmýz düþünceler sýðýnama-dý dimaðlarýmýza. Maðlup kimlikler giyinip nasipsizliðe ko-yuldu yüreklerimiz ve kendi olamayan þeylerden ötürü ken-dine dönemedi çehreler. Þimdi uzak anýlarda avunan ilk yazgöçebelerince kanat çýrpýyor turnalarýmýz ve külleri Dicle'ye


54

savrulan Mansurleyin ölüyor kahramanlar. Mecrasý kuruyanýrmaklarda vagon vagon çýðlýklar taþýnýyor ve yalancý filozof-lar töreleri uykusuzluklarýnda parçalýyorlar.

Büyük hýrs ve küçük ölümdür bir tûl-i emel, dikkat edil-mezse eðer, bilinmez nerede baþlar ve nerede biter!?..

Gelin, saðrýlarý ýslak kýsraklarýn serhadlerinde zaman ký-vama ermeden, yeni bir düþ daha kuralým, ama bu seferuzayýp gitmesin, emellerimiz gibi düþlerimiz de...

55

Arzularýmýz Zincir Zincir

14TABÝRSÝZ RÜYALARDAKAYBOLDUK

Enes ibn Malik'ten (r.a.) rivayete göre Rasulullah (sav) þöyle buyurmuþtur:

"- Salih bir kiþi (veya saliha bir kadýn) tarafýndan görülen güzel rüya, nübüvvetin kýrkaltý cüzünden bir cüzüdür."*

Bu ten candan geçmeden gülüm, bu dünyadan göçmeden,

Gel seninle bir rüya görelim, güzel bir rüyamýz olsun.

Güzel bir rüyadan sonra gülümseyerek uyanmak kadarkalbe ferahlýk baðýþlayan kaç nimet bahþedilmiþtir kiþioðlunave güzel rüyalarýn görüldüðü kaç gece nasip olur ömürdebir kula?!.. Rüya ki Emin Sevgililer üzerine görülür, vahiyler-den bir vahiy; ilhamlardan bir ilhamdýr. Taþýyabilen kalbe aþkolsun!..

* Sahih-i Buhari, Xll, 272.


56

Kutlu bir rüya görmek için kaç geceler feda edilir, ve kaçgündüzlerin þeb-i yeldaya uðrar yolu; hiç düþündünüz mü?Bir istiharenin rengi kadar hafif; bir rehberin muþtusu kadaraziz deðil midir onlar?!..

Damar damar kelâm eker güzel rüyalar dünyamýza, kýrk-lar diliyle dilekler tutarlar. Yüreklerin ta ortasýnda kutlu çaðaand içerek gelir þeker-þerbet lezzetler, ve Nebi'ye Sýddîk,Mevlâna'ya Þems oluverir. Hilâlin ucuna þehadet yýldýzlarýkondurup aþina dualarda perdelenen hakikati gösterir onlarbize. Dalgalar üstünde bir kaptan-ý deryaya Preveze'yi muþ-tular serdin balýklarýnca; ve Çakya Muni'ye Himalayalar’dazafer gösterir. Ve Bilal'in ezanlarýna karýþan nal seslerindenMurad Hüdavendigar'a münacat olarak yaðar sonra.

Avcýyý ceylânlar vurur güzel rüyalarda, güller bülbülemedhiye okur. Güzel bir rüya görmek için geceler sevinçlegecelere eklenir ve bir rüya mestliðiyle asýrlarca beklenir.Sevgili'yi göreceði rüyanýn sevinciyle gözüne uyku girmeyenaþýklar anlar bir gecenin asaletini, ve gördüðü kadarýyla canverir uðrunda. Kalbinde yarasý kanayanlarýn da, caný cananaadayanlarýn da bir bimarhaneye uðrar yollarý rüyalarda, vetuz yiyenin buðu buðu berrak sular serpilir üstüne. Bozbu-lanýk seller uðrar bir çölün rüyasýna da, karanlýklara güneþolur Ýbrahim'i yakmayan ateþin serinliði. Ayaklarýna mayýnlargiyen delikanlýlar koþar serhadlere, beyni akreplerce oyulanfikirler süzülür yalýn huzmelerde.

Dublörsüz oynanan filmin son karesinde bir kahramanyaratýrdý eskiden rüyalarýmýz, ve Levnî Sarayburnu'nda min-yatür çizerken Galip Dede Galata'da yazardý na'týný. Sinan'ýnrüyasý Selimiye idi, ve Itrî bir rüyada besteledi tekbiri.

57

Tabirsiz Rüyalarda Kaybolduk

Sonra; toprak olmak için acele eden yiðitler hep birrüyanýn peþine takýlýp gittiler bu illerden, sýrlarýný er mey-danlarýna gömdüler. Ar deyip gül koklayanlarla kar deyip selsaklayanlar bir rüyaya üftade düþtüler. Kalplere kayýt çizensöz sultanlarý üretti lambalarda yaprak yaprak parlayanalevleri ve son sözün en zarifini rüyalardan devþirdiler. Oysane gerek vardý sözlere, onlar anlatamayacak, biz anlaya-mayacak olduktan sonra...

Þimdi rüyalarýmýz var, tabirlerini bilemediðimiz; býçaksýrtý kadar keskin, kýl köprüler kadar ince. Ateþ denizlerindemumdan gemilerle gezinmedeyiz artýk, ve rehin býrakýlma-da soysuz gerçeklere kutlu düþler. Þehitlerin kalpleri kadaraçýk umulan rüyalarýmýz, þehitlerin gözleri kadar kapalýþimdi. Nice zaman var ki kirli aynalarda karnavallaramahkum fesleðenlerle mazlum menekþeleri þiir yapanuykular bölünüyor kâbuslarla. Heykel bakýþlar artarak yak-laþan dilemmalarda tuzaða düþürülüyor, ve düþüncelerinüzerine tabaka tabaka kurumlar yaðýyor. Rüyasýný yitirengelinler ekmeðini deniz suyuna banarak doyuyorlar, vegüzel dünyalara doðacak bebekler çirkin dünyalarda zulümsoluyorlar.

Ne ulvi rüyalarýmýz vardý bizim, ne yüce rüyalarýmýz!. Vebir gün, mazmun manayý terk edip gitti. Çýldýrmanýn serbestve cömertçe paylaþýldýðý rüyalara sahibiz þimdi, kâbus vekarabasanlarla büyütülen rüyalara.


58

15BÝR CENÝNÝN ARZUHÂL DENEMESÝ

Dua da bir ibadettir.*

Ýlahî! Hamdini sözüme sertâc ettim. Zikrini kalbime mi'râc ettim. Kitabýný kendime minhâc ettim.Ben yoktum, var ettin; varlýðýndan haberdar ettin. Aþkýnla gönlümü bîkarâr ettin.Ýnayetine sýðýndým, kapýna geldim. Kulluk edemedim affýna geldim. Þaþýrtma beni doðruyu söylet, neþ'eni duyur hakikati öðret. Sen duyurmazsan ben duyamam. Sen söyletmezsen ben söyleyemem. Sen sevdirmezsen ben sevemem.

Sevdir bize hep sevdiklerini. Yerdir bize hep yerdiklerini. Yâr et bize erdirdiklerini.**

* Müsned, lV, 267 271, 276; Edebü'l-Müfred, 249 Sünen (Tirmizi), V,211, 375; Müstedrek, l, 149.

** Elmalýlý Hamdi Yazýr.

59

Bir Ceninin Arzuhâl Denemesi

Geceydi... Kurþun sesinde bir cenin duaya durmuþtu...Gönülden ve gizlice... Sakýnarak ve umarak... Israrla ve

devamlý...Söz deðil, bir hâl... Söze hükümran mecal... Kelebekle-

rin kanadý gibi titrek, seher bülbülünce zeyrek...Dünyanýn eþiðinden öteye akýþtý o dua; gaflet

perdelerinden öteye bakýþtý o dua. Denizleri dolaþan katrel-er gibi, tesbih tesbih dökülen taneler gibi.

Yýldýzlar tutar açýlan elleri, þafaklar öper deyen dilleri.Umutlarýn ritmiyle atan nabýzda gizliydi, gönüllerin teliyleçalan sazda gizliydi.

Tevbeleri izleyen gözyaþýydý dua, her iþte bir hayrýnbaþýydý dua. Ýlahî yazýlarýn gizemli þifresiydi; yoldaþýn yoldaþagülen çehresiydi.

Ýçten içe bir niyazdý o, gelinlik giyside beyazdý o. Baðýrlaryakan közler de, söylenmeyen sözler de...

Geceydi... Kurþun sesinde bir cenin duaya durmuþtu veçoðaltmýþtý çýðlýklarýný...

Dua savaþa giderken, dua düðün ederken. Dua yaðmuryaðmurdu, dua tuzdu hamurdu... Aðlarken de, çaðlarkende... Dua babadan oðula, dua azdan çoðula... Dua belalardef'i, dua makamlar ref'iydi... Allah kulunu dinliyor gibiydidua, sebiller suyuna inliyor gibiydi...

Dayanýlmaz dertlerden, düþmaný sevindiren felaketler-den; baþa gelen fenalýklardan, sese hasret tenhalýklardandý...

Geceydi... Kurþun sesinde bir cenin duaya durmuþtu... O dua idi ay aydýn karanlýklardan, o dua idi yýldýzlara

karþý aydýnlýklardan... Dua yýldýrým akýþlýydý, dua cemalebakýþlýydý... Söylemesi imkansýz birþeyler içindi, hüzzamý hü-


60

zün dokuyan neyler içindi... Dua ölüm kadar özeldi, duaölüm gibi güzeldi...

Duasý olmayanýn ola mý umudu; duaya durmayanýn kalamý sûdu?

Duadan ayrýlsa kul mu kalýr, insan mý kalýr; duadan özgeeylül mü kalýr, nisan mý kalýr?

Gelin dua edelim, Hakk'a gidelim. Mavi bir þeyler girsinhayallerimize, aklar ve yeþiller vursun hallerimize. Zamanve mekaný bahþedelim süveydalarýmýza, sevdalarýmýzýnakþedelim zamanlar ve mekanlarýmýza.

Kabul olunmayacak duadan O'na sýðýnarak gelin dua ede-lim, düþelim yollarýna görüþelim, varalým illerine yalvaralým.

O vermek istemeseydi istemeyi vermezdi bize; Osevmemizi istemeseydi sevmeyi istetmezdi bize.

Ýsteyebilmeyi istemekler nasip et bize Allah'ým; seve-bilmeyi sevmekler nasib et! Nasib et de sular canýna kadarçekilenlerin, feryadý mabet mabet dikilenlerin... Çýðlýklarýboðazlarýna yürüyenlerin, geceyi kurþun kurþun sürüyen-lerin... Vatanýnda özgürlükten koðulanlarýn, gözyaþlarýndaacýyla boðulanlarýn... Can sermayesi savaþta bitenlerin,cananý kurþun kurþun yitenlerin... Duasý kabul olan insan-larýn ve cinlerin, sesi çýðlýk çýðlýk olmuþ ceninlerin kalplerin-deki istemeleri iste, çaresâz ol çaresizlere...

Allah'ým! Gönlümüzde olaný hakkýmýzda, hakkýmýzdaolaný gönlümüzde eyle. Rahmetinden umut kestirme Tan-rý'm!.. Sevginden taþra fýrtýnalar estirme Tanrý'm!.. Zulmekimseyi giriftâr tutma ey Rab! Zalim elinde kulunu unutmaey Rab!..

Elini kalbime koy, duy beni Tanrý’m!... Kýrýk bir kalp en iyiparçam...

61

Bir Ceninin Arzuhâl Denemesi

16BÝR GÜLÜMSEMENÝZ DE YOK MU?

Ebu Musa’ dan (Allah ondan razý olsun);

Efendiler Efendisi þöyle demiþtir;

- Her müslüman sadaka vermelidir. Denildi ki:

- Ya bulamazsa?

- Elleri ile çalýþýr, hem kendine bakar, sadaka verir.

- Ya (çalýþmaya) gücü yetmiyorsa?

- Yardýma muhtaç olan mazlumun yardýmýna koþar.

- Ya (buna da) gücü yetmiyorsa?

- Ýyilik yahut hayýr ile emreder.*

Ne diyeyim sultaným; ak gergeflere dizili yoksulluklarbirkaç satýra sýðmaz ki!..



62

Geceydi ve yalnýzdýlar: Dertleri yýðýn yýðýn; ayaz limelime, karanlýk ilmek ilmekti. Gece çok aðýrdý.

Çare eriþtirmeye gitti atlýlar, ikiþer beþer, bir akþam vakti.Hasretin avlusunda uyuyan ürkek müridler misali muhtaç-larýn gölgeliðinden özlem iklimlerine vardýlar, þurda bir avuçimbat, burda bir tutam çýðlýk... Uçurum kokan dalgýn el-lerde ikiye bölünürken bir somun, rüzgar giyimli sokaklarýnson devriyesi açlýktý. Rehin akþamlarda dil (lisan) ile deþilendil (gönül) yaralarýydý son senfoni.

Atlar ve þarkýlar birlikte vardýlar sokaða. Gökyüzündeson ýslak buluta gülümserken vurulan son serçenin yorgun-luðunu, bitkinliðini, umutsuzluðunu bitirmek için. Bir denizfeneri aydýnlattý ilkin evlerin ve gönüllerin içini, ve esrarlýdalgalar vurdukça vurmadaydý baþlarýný kayalara; son sükuniçin.

Geceydi ve yapayalnýzdýlar: Daðlara alacalar, sevdalarakül düþmekteydi. Issýz kahramanlýklara muhtaçtý yetimler vegönüllerinde en derin þarkýlarýn çaldýðýný duymuyordugökdelenler, plazalar, borsalar... Zulmeti terkisinde eritensüvari ve asaleti tirkeþinde götüren okçu adresi yitirmiþti,ve ince hastalýklar süprülmeye muhtaçtý. Dumanýna yasaklýateþler yanýyordu evlerde, ve alevleri yorganlarda donuyor-du. Yalnýzlýðýnda acýyý büyüterek kalabalýklaþan annedenbihaberdi kendi kalabalýðýnda hep yalnýz yaþamaya mahkumolanlar. Ve ayaz annenin iliklerine deðmiþti.

Geceydi ve yalnýzdýlar: Yaslý çarþýlarda yaþlý karýcýklar velambasýz odalarda genç kadýncýklar aðlaþýyordu. Dolunaygecelerini infaz etmedeydi yoksulluk, ve günlerin çarmýhýn-

63

Bir Gülümsemeniz de Yok mu?

dan kan damlýyordu gariplerin baþýna. Aðýr ve sessiz akanýrmaklarca çoðalýyordu tam gençliklerinden vurulmuþömürler. Kavuþmaya yakýþan gönüller ayrýlýk cümlelerikuruyordu hep. Ýyiliðin ýssýz eteklerinden uçup gitmiþti sonturna da hayli zaman önce. Kirletilmiþ hecelerle çýðlýklarýnýyumruklayan annenin sesine yusufçuklarýn, kýrlangýçlarýnkanadýndan melekler düþüyordu ve eve her dönüþte, herakþam yeni baþtan ölen babanýn kýsýk nefesinde pervaneleryanýyordu. Isýsý alýnmýþ bir ateþti göz yaþý.

Geceydi ve yalnýzdýlar: Bir süvari inad etmiþ,

- Dünyayý kurtarmadan evvel sokaðýn ucundaki solukperdeli evi kurtaralým gelin, diyordu. Sevemediklerimizisevmeyi deneyelim, gelin, sevgi çekleri karþýlýksýz çýkmasýn,diyordu. Taammüden sokaðý kuþatan yoksulluðun askerleri-ni daðýtalým, gelin, diyordu. Bize düþen yanmaktýr diyordu,düþen sevdalarýmýza yanmak... Kayýp suretler içinfotoðraflara koþalým gelin, ve gelin sokak lambasýndansavrulan karlar, tütmeyen bacalarý yakmadan varalým,yetiþelim, diyordu. Dize dize akan iyilikler, beyit beyitçoðalýp mesnevilere dursun, gelin, diyordu. Hasat zamanýbu, tül kadar hafif bir gülümsemeniz de yeter, yeter ki gelin,diyordu.

- Ýnfaký bildiniz mi; belalarý def eden sadakayý unuttunuzmu; ihsan lügatlardan mý sürüldü; sahip olduklarýnýzdanbirer çift de mi yok vermeye? Peki ya civanmertlik öldü müdenilsin?!..

Ne kutlu kelimeler söylemiþti þu süvari, ne kutlu kelimel-er!..


64

Koþtular koþmasýný bilenler çaðrýya.

-"Anne, kömür var kapýmýzda!" diye þeydalandý bir ço-cuk; "Ekmek daha sýcacýk anne!" diye haykýrdý. Karanlýða çý-kan kapýlar açýldý birer birer sokakta; lambalar yandý ürkekürkek...

Geceydi ve artýk yalnýz deðildiler: Sesi gümüþ temrenlibir ok olup çocuðun, aðdý yedi kat göklere ve Razý Olan razýoldu. Ayaza kesen karanlýklarda ipek yolunun faili meçhulanýlarýyla bir süvari uðrayýnca sokaða, kapý kapý, hane hanesevinçlerle aydýnlandý yüzleri kimsesizlerin. Orman yeþilletanýþtý ve aðrýlara þifalar karýþtý.

Ta fecir vaktine dek, süvariler geldikçe geldiler üçer,beþer; sonra geldikçe geldiler. Kiminin verilmiþ sadakasýoldu, kiminin bir gülümsemeydi ancak verebildiði... Gecebir tüy kadar hafifti.

Karanlýk güne ermeden, sokaklar süvarilerle doldu, veRazý Olan razý oldu.

Siz neredeydiniz?!..

65

Bir Gülümsemeniz de Yok mu?

17VUR KAZMAYI FERHAD;ÇOÐU GÝTTÝ AZI KALDI

Ebu Hureyre'den (r.a.):

- Rasulullah'ýn (sav) þöyle buyurduðu rivayet olunmuþtur: "-Yakýn bir istikbalde birtakým fitneler olacaktýr.Fitne zamanýnda (ona karýþmayýp) oturan kiþi,(karýþmak üzere) ayakta durandan hayýrlýdýr.O hengamede ayakta duran da (fitneyi hazýrlamaya)gidenden hayýrlýdýr. Bu yolda yürüyen debilfiil fesada çalýþandan hayýrlýdýr. *

Sezam (Yaraþýðým)!

Halis altýný sahtesinden ayýrdetmek için potaya koyarlarhani bilirsin, fitnedir adý bu iþlemin. Ýyiliði, kötülüðü belliolsun diye de kader insaný hep eritir potasýnda bir fitne ileve zamanýn çarmýhýna germek ister ruhlarýmýzý aklanalýmdiye. Eþlerimizle, mallarýmýzla, evlatlarýmýz ve komþularýmý-zla mevsimlerin kinini çarpar yüzlerimize.

* Sahih-i Buhari, Xll, 299.Sezam!


66

Zulümkâr harfler yaðdýrýr üzerimize, kâtipler hep acýkelimeleri yazar lugâtlarýmýza bir sýnanma için. Ýyilikten kö-tülüðe dönecek miyiz, bülbül-i þeydayý kör kuyularda boða-cak mýyýz diye.

Sezam!

Farkýnda mýsýn bilmem, yasaklý kumaþlarýn soluk desen-lerinde de, þenlik alaylarýnýn kanlý mendillerinde de hep birkargaþadýr yüreðini kapatýp ruhunu çizik çizik eden. Bilgi ileacý birlikte öðrenilir bir bozgunun alaca karanlýðýnda; ve bilgiacýtýr, esmerletir gönüllerimizi, bilirsin. Bilirsin, son Kaf da-ðýnýn son hümasý son hummayý da dökünce tarife sýðmaz da-marlara, sellerce sürüklenir Bir'likten ötelere varlýk; fitnediradý.

Sezam!

Sevgili'nin çaðýnda bir sürgün idi fitne. "Haklýyý HaksýzdanAyýran"a kadar þehrin duvarlarýna hasretle baktý hep. "ÝkiNurlu"nun þehid ediliþiyle çatladý kale kapýsý ve ordular isti-la etti þehirlerimizi, dalga dalga, akýn akýn. Beden iklimindehücum üstüne hücum,künde üstüne kündeler gördük. Düþ-ler ve düþüþler tuttu sokak baþlarýný vakur illerin. Uykusuztürkülerin nakaratlarýnda aðýtlar oldu hasadýmýz.Kentler e-celsiz serüvenler yaþadý tarihin gözeneklerinde paramparça.

Sezam!

Ay ýþýðýnýn ayarttýðý saatlerde "Sevgili"ye ilticalara durdukkaç kez de, hani kurþun adýmlarla çiðnendik. Balta girmemiþhayatýn orta yerinde gecikmiþ düþlerimizi tazarruda bulun-duk da, gözlerimizde çýðlýklar çoðaldý hani. Saadet oyununageç kalan göçmen kuþlarýn sesine yasladýk gece þarkýlarýný da

67

Vur Kazmayý Ferhad; Çoðu Gitti Azý Kaldý

hani, gönlümüz kör düðümlerde tutsak oldu. Sevgilinin birnihanice nigahýnda can verirken milyonlarca âââhýmýz, hanihe'nin iki gözü iki çeþmeydi, ve vedasýz yolcularýmýzý birdaha getirmedi nedense kalyonlar geri.

Sezam!

Fitneler kýtalar geziyor þimdi, fitneler gönüllerdekâþaneler kurdu... Ýçilmiþ sulardan geriye kýrýk bardaklarbile kalmadý yazýk ki. Eskimiþ süngüleriyle bozguna uðramýþNizam-ý Cedid taburlarý gibi hayat, ölen çocuklardan soyul-muþ yýrtýk giysileri topluyor. Kalbimizin çarþýlarý yýkýmlargördü, zelzeleler yýðýldý üstümüze tabaka tabaka. Dallardançið damlalarý süveydalarýmýzýn yamalarýna düþüyor artýk; vegünlerin ana rahminde yaþlý neyzenler tenhalýðýn ezgilerinibesteliyor acýyla. Düdük kötü hakemler elinde, maðlubiyetalýn yazýsýnca çoðalmada.

Sezam!

Ömür, fitne elinde efkâr gergefi; ölümse derin sýrlarýnyokladýðý kale burcu. Ve kalenin kapýsý kýrýldý ya bir kez, iyiyürekli nesiller, saçaklara çekilip ürperen serçelere döndü.Denizleri atlaslardan tanýyan serdümenler kaptan oldukadýrgalarýmýza; açýk rüzgarlarda hece hece bozgun yaþýyorarmadalarý kelâmýn. Hatýra yüklü sandukalarýn muhacir düþ-leri uçup gitmedeler yuvalarýna yüreklerini býrakarak.Þemsiyesiz aylarýn biteviye ýslaklýðýnda yalýnayak.Mecnun'lar, Kerem'ler; ve yýllarýn izinde yollarýn uzunnakaratlarý yýldýrýmlarla, þimþeklerle ürpermede. Uzaközlemlerimiz kurþunî tipiler, dumanî boranlar arasýnda çýr-pýnýyor yazýk ki.


68

Sezam!

Biliyorsun, söylemesek baðrýmýz, söylesek dudaklarýmýzkanar! Ýlla ki söyleyelim; söyleyelim ki sezam, artýk þeytaniçimizde, ve özülke fitneye tutsak. Sýnama mallarýmýzdasezam, sýnama sözlerimiz ve evlatlarýmýzda; sýnamakendi(liði)mizde!

Karar zamaný Sezam, kararlýlýk zamaný. Kendi küllerindeçýrpýnmadan bir anka, ve yakmadan kanatlarýný kendiateþinde, doðuþlar hep bir hayal; var oluþ hep bir yokluk.

Vur kazmayý Ferhâd, çoðu gitti azý kaldý.

69

Vur Kazmayý Ferhad; Çoðu Gitti Azý Kaldý

18SAKIN HA!..

Abdullah ibn Mes'ud'dan (r.a.); Efendimiz'in þöyle dediðirivayet olunmuþtur:

- Mü'minleri, Allah'tan ziyade fenalýklardan koruyan kimseyoktur. Mü'minlerin en büyük hâmîsi olduðu için Allah Teala açýk, kapalý bütün fuhþiyatý haram kýlmýþtýr.*

Edep, terbiye ve ahlâka aykýrý iþlere dairdir bu yazý,fuhþiyata dairdir; ruhunu edeple besleyenler okusun,gidiþatýnda ahenk isteyenler okusun. Dört yaný kirlesarýlanlar, aldanýþlara ayaðý karýlanlar okusun.

Ýmtihan ki yalnýzca bir derlemedir fuhuþtan ve gerisi þun-dan bundan... Kanlý bir drama dönmüþ nice zamanýn sahne-lerinde hep ayný oyun Habil'den bu yana. Bize uzak olanýbize getiren de; bize yakýn olaný uzaða götüren de ayný pos-tacý. Sebillerden kýzýl alevler akýtýp bal þerbeti diye sunansihirbaz; çorak topraklarý sürme diye gözpýnarlarýmýza sü-ren gallanguþ.

* Sahih-i Buhari, Xl, 104.


70

Ahlak ve edep, ve fuhþiyat!.. Siper sipere, süngüsüngüye, göðüs göðüse... Deruna çarpýnca yenilginin melâli,esrik bakýþlý zambaklarýmýzý kanatýr týrnak týrnak yýldýzlardansüzülen yanýlgýlarla düþürür lekeyi yüzüne ayýn ýrmak ýrmak.Kara bulutlarýnda þehrayinleri gülümser asýrlýk rüyalarýn veiçimizden kaç bin yýldýz birden kayar.

Fuhþiyat!.. Hekimler hekiminin kapýsýnda derman dile-nen bîçare hastalarýn kalbine akan zehir... Kuþlarý kanatsýzuçuþturduðu yalandýr onun, aruzî iplere sarýlýp heyûlâ tutuþ-turduðu yalan... Yalandýr beyaz gecelerde ruhlarý kamaþtýransihirli biblolar, ve yalandýr bahar ufuklarýna tutunmuþ pas-toral tablolar...

Derisinden soyundurulmuþ varlýklara hiçliðin gölgesinigiydiren eþkýya hikâyeleri yalandýr hep, yollarýný kaybedençolpanlarýn salhorde geceleri arayan sâyeleri de yalan.Yalandýr atlarýn buðulu yelelerinde aþký eriten sevgililer de,yalandýr bir çekirge buduyla karýnca vadilerine salýnansevgiler de.

Fuhþiyat!.. Yüreðinde dilsiz acýlarý dalgalarca büyütenyiðitlerin deryaya düþürdükleri gümüþ aynadýr, paslý ve so-ðuk... Fuhþiyat!.. Derunî özlemleri dað gibi adamlarýn, uçu-rumlarýn kuytularýnda güneþe tutunmaya teþne nahifnesterenleri kýskandýran duygularýný pâymâl eder, gizli veaçýk... Ülfetin sýrrýný fýsýldar gibi serper yollarýna arzularý pü-für püfür ve yaðmurlarýný bir sanemin gözlerinde biriktirirküfür küfür...

Yasak gülümseyiþlerin potasýnda külçe külçedir þimdifuhuþ, haddeden geçip yâl u bâl kývamýnda sokaklara taþýy-

71

Sakýn Ha!..

or. Ezberlenmiþ günleri yaþatmakta o bize hiç ürpertisiz, vepervasýz yalanlar misali evlerimize akmakta ekran ekran.Müzmin tebessümlerin aðýrlýðý altýnda iki büklüm sürün-mede hayat; ve dün, ve bugün kalbine âhlar biriktiren güzel-lerimiz, koleksiyoncu cellatlarýna uzatmada incecik boyun-larýný birer birer. Ýçimizin nurdan köprülerini yýkanlar, artýkfuhuþ yaðdýrmadalar üstümüze tellal tellal. Ve sefildüþüncelerin evinsiz nasipleriyle dolu çýkýnlar, bir zamanlarbacalarýndan hayâ tüten evlerde sofralar kuruyor.

Kara bir mevsim, bir çýðlýk ve dönüyor bu çark-ý felek.Bir çýkmaz sokakta yolumuzu kesen fuhuþ, "seni yiyeceðim"diyor dikilip karþýmýza. Bir saman çöpü dahi olsamýzraðýmýz, karþýsýnda bu devin, savunmak gerek emaneti,hani "elest"te aldýðýmýz.

Rengini damarlarýmýzdan alan çiçeðin aþkýna; balýný ede-ple toplayan peteðin aþkýna... Dikkat et aðam!.. Yazýda yan-lýþlar gibi, yolda kalmýþlar gibi olma.

Öfkeli mýsralar doldurmadan manzumeleri aðam,çýngýraklý yýlanlar, henüz nisan damlasýný yutmadan, titre veaslýna dön! Nasuh ahitlerden sonraki huzurda mutmain olurruhlar. Topraðýn baðrýna düþen cemreler gibi, medeniyetedesen veren Emre'ler gibi,

Arayý arayý bulsam izini

Ýzinin tozuna sürsem yüzümü

Sen ve ben, ve biz, hepimiz

Bugün hangi gün, yýllardan kaçtayýz!?..


72

19HAFIZANIN SARARMIÞ FOTOÐRAFLARI

Kim bir müminin tarihini yazarsa sanki ona hayat vermiþ gibidir*

-Hiç tarih okur muydun Diyojen?-Hayýr Alparslan, okumam.-Onun için sen maðlûpsun þimdi, ben galip.

Yazýya yazgýlýydý tarih, Sümer ile baþladý. Bizden evvelki-lerin halinden ibret alalým diye insanlýðýn biriktirdiði en güzelrüyalardan biriydi o, ve Ýsa Efendimiz'in doðumuyla ölçüldügeriye ve ileriye. Beþeriyetin kaderini mazi, hâl ve istikbâlboyutunda eleyip durdu çaðlar boyu. Konusu kanunlar keþ-fetmek deðil, gelmiþ ve geçmiþleri anlatmaktý. Her milletintarihi ayrý yazýldý bu yüzden. Bir zaman aralýðýnda kimlik tes-piti yaptý tarihler, ve takvimlere ayarlý kimliklerimizi verdilerbize.

* Osmanlý Müellifleri, 1, 18.

73

Hafýzanýn Sararmýþ Fotoðraflarý

Hikâyeler yýðýný deðil, ibret mihenkleriydi tarih. Haki-katler ilanihaye saptýrýlamasýn diye intikamýný hep ala geldizalimlerden. Tanýdýk sancýlarýn ve kimsesiz iþtiyaklarýn kal-kaný altýnda aktý zaman ve orada her ömür kendi gençliðin-den vuruldu, her kefen kendi ölüsünce biçildi.

Hakký teslim etmekti tarih; geri alýnmak üzere verilmiþhayal zamanlarý eledi durmadan dinlenmeden. Dolunaylarýnpuslu ýþýðýnda ketenleþen düþünceleri çürüttü bazan; bazaneþi bulunmaz koleksiyonunu zulüm fotoðraflarýyla sergiledi;ve kutlu çaðlarda yirmi sekiz seçilmiþin gözlerindengülümsedi varlýða.

Öykülerden çalýnan bir oyundu tarih; kimisi aþk, kimisicinayet, kimisi servet biriktiren fanilerin sahnelediði.Hayattan mý, ölümden mi kaçtýðý anlaþýlamayan trajedikahramanlarý kâh sahte haritalarla doldurdular yelkenlerinive kâh bir duvar kâðýdýna çakýlý kaldý gözbebekleri. Hayalsizve emelsiz yaþlanan çiðdemler anlattý kýþ gecelerinde kar-lara hikayesini bir zaman ve bir zaman aðýzlarý tülbentlitestilere dolduruldu hayatlar. Sicili bozuk memurlar elindehiç de seçmedikleri yasalarla daraðaçlarýna gidenlerse birayrý bahis.

Hiç kopya çekilemeyen hayat okulunda en zorlu sýnavdýtarih; nereye yönelse yanýna önce kendini alan Mansurlarýndüþlerinde eskidi ve gülüþlerinde soldu. Türkülerin, bayrak-larýn ve bayramlarýn özlemlerini yitirdikleri yerde gecelerinilmeðine suç ortaðý olmuþtu çakallar. Eksik yüzleriyle ayrýlýðamezar kazan âþýklar hep yanlýþ badeleri yudumladýlar.Balçýklarda ayak izleri demlenen matemli hayatlar topladýrüzgâra karþý söylenen cümleleri. Bilge yalnýzlýklarýn derunîkalabalýklarýnda kentin küskün aðaçlarýna ayazlar yazýldý,


74

sancýlarýn köhnemiþ çaðrýlarýný dindirebilmek için. Serma-yesi âþýk deðil de aþk olan erlerin sýnanmýþ heybetlerine ace-mi kuþlar kondu ve iklimlere maðlup sahralarda son bulduen güzel yolculuk.

Hakký teslim etmekti tarih; kaldýrýmlarýyla sarmaþ dolaþgecelerde yürekleri teslim alan kentlere yazgýlý. Kahýrlarýninzivasýnda Leyla'sýný unutan baþlarda duman, ve tutulma-mak için verilen sözlerin þakaðýnda kar. En güzel insanlarýalýp götürmüþse tarihler, kalbi buruk anýlarda þafaklar sök-mez elbet...

Yeni yüzler takýnýp ruhumuzla oynayan eskiydi tarih;herkesin herkes olmak istediði, ama hiç kimse olmayýisteyen hiç kimsenin bulunmadýðý... Hani müsvedde kiþilik-lerin baþtacý, sahipkýranlarýn zindan topraðý edildiði, veherkesin yalnýzca ve ýsrarla kendini yaþamak istediði köhnedünyanýn hikayesiyle doldurulan sayfalar. Eski sazlara yenisözlerin naðme diye yazýldýðý, çiðnenmiþ bahçelerdekikaranfillerin anýlarýný tam kalbinden öperek anlattýðý.

Tarih topyekûn bir medeniyetti; ve medeniyet olmadanyalnýzca bir zaferler ve yenilgiler kronolojisi olmayamahkumdu. Roma, Mýsýr ve Osmanlý... Sonrasý yalnýzca birnakarat iþte; biliyorsun.

Zalim avcýlarýn aslanlarý vurduðu yerdi tarih; ve en güzelinsanlar söyledi hep en güzel sözleri aslanlar gibi. Yazýk kiaslanlar kendi tarihlerini yazasýya dek hep avcýlar haklý çýka-caklar.

Tarih bir imtihandý ve gökkubbenin altýnda deðiþen hiçbirþey olmadý kýyafetlerden baþka. Oysa bir yüzü kararýrkendünyanýn, gülümseyen bir çiçek açar hep öbür yüzünde.

75

Hafýzanýn Sararmýþ Fotoðraflarý

20SAADET BAHÇESÝNÝN GÜLLERÝ

Efendimiz buyurdular:"Çocuklarýnýza ikramda bulunun;(yani) onlarý güzel terbiye edin."*

Helal süt ve helal sevgiyle eðitilmiyorsa bir çocuk, bozukbiçimli bir yetiþkinden öte nedir ki?!..

Birinci...

Beþiðine yýldýzlar yaðan çocuk, seni seviyoruz!

Yanaklarýndan derlediðimiz gülüþleri büyütürken içimiz-de, sana sultan dedik ve bitmeyen ninniler dinledik minicikkelimelerinde, sonsuz hayaller yaþadýk. Kadife rüyalarýmýzdasýnýrsýz ülkü olup ipek yapraklarla açan bir tomurcuktun sen,sevdalar uðuru, süveydalar nuru. Ruh güzelliðin yüzündekigüzellikçe çoðalsýn istedik; kitabýmýza ismini, duvarýmýzaresmini koyduk.Biz iki çocuktuk, seni büyütürken büyüdük.

* Ýbn Mace, Sünen, ll, 1211, nr. 3671.


76

Ýkinci... Kollarýnda ýþýklý dünyalar taþýyan çocuk, seni seviyoruz. En güzel rüyayý geleceðin için gördük, ve bütün biyo-

grafini bir peri masalýndan yola çýkarak yazdýk. Issýzlýðýn can-hýraþ hýçkýrýklarýný elediðimiz zamanlarý neþeli avuçlarýndaerittik. Bir prenses idin sen, masallarý çalýnmýþ kelebeklerinve balý emilmiþ peteklerin tesellisi. Böðrümüzden sepkendökülen gecelerde, gönül ferahýmýz idin sen. Hayatýn anla-mýný keþfettikçe nazenin çocukluðunda, gitgide anne olduk,baba olduk.

Üçüncü... Ak köpüklü maviliklerde iksir arayan çocuk, seni seviy-

oruz! Güzel güzel yerlerde güzel isimlerle çaðýrdýk seni,

alperenlerce büyüttük hayallerimizde. Masala dönen yýllar-da unuttuðumuz sisler arkasýndaki derin teessürlerimizinperdelerini yýrtan küçük þehzade sen ol istedik; ve maðrurbilgileri derleyen uçurtmalarýný saldýk göklere yýldýz yýldýz,umut umut... Sen büyürken biz kemâle ermiþtik.

Ve diðerleri... Afganistan'ýn, Filistin'in ve sokaklarýn çocuklarý...

Misketlerine kurþun isabet eden, oyuncaklarý hiç tanýmayançocuklar. Sesi karanlýða karýþan ve Kaf daðýnda simurglarlayarýþan çocuklar. Hüzünlü seherlerin kor kor damlalarlaparlayan hakikatlerini, âvâre gözyaþlarýnda yýkayan çocuklar.Taþ döþeklere uzanýp karlara yorgan diye örtünen, beyazlýðaaçýk pencerelerden bulgur bulgur þefkat dilenen serçeler.Sevgilerinin hülyalý þarkýsýnda annelerinin, babalarýnýnhicraný bestelenirken kahýrlarýnýn inzivasýnda mezarlýklarýnçigan estiði çocuklar. Kendine vurgun denizlerin imbatlarýn-

77

Saadet Bahçesinin Gülleri

da buðulu bir camý bile olmayan evlere hasret çocuklar. Sevdalarýna çarmýhlar kurulan ceylânlarýmýz bizim, uzak-

lardaki çocuklarýmýz!.. Baþýnda kar, özünde bahar yaþayan;ve vermediðimiz sevgileri yaprak yaprak gönüllerindetaþýyan çocuklarýmýz.

Kemiðinin zarafetinden belli olur bir çocuðun cesedi, vetalihlerini kesmeyen býçaklar etlerini keser dar sokaklarýnizbe çýðlýklarýnda. Bir melek "anne!" der, bir çiçek "baba!"söyler son nefesinde... Korkusu gece olan, korkusu yalnýzlýkolan çocuklarýmýz sokaklarda hâlâ ölmeyi bekliyorlar gece-den ve yalnýzlýktan korkarak.

Gözyaþlarý denizlere ulaþmada çocuklarýn, âh ateþlerininkývýlcýmlarý güneþi tutuþturmada. Yýldýz deðil gördüklerimiz,gözyaþlarýdýr savrulmuþ yavrucaklarýn. Çarptýkça kýrýlankalplerinde çobanlar ve çýngýrak sesleri ve karabaþlar yolla-rýný yitirdiler. Badem þekeri ve leblebilerle dolu ceplerindebir tek gözyaþlarý kaldý tane tane... Gül iken küle döndüler.

Havai fiþek diye bakýyor çocuklar artýk bomba yalýmlarý-na, kuyruklu yýldýz niyetine seyrediyorlar füze ýþýklarýný.Noel babanýn hediyesi patriotlarýn, scudlarýn enkazýndankendilerine oyuncak üretiyor minicik elleri... En coþkulu de-relerde dolunaylarýn öptüðü kumrucuk alýnlarýný, þimdidamperli kamyonlar çiðniyor. Ve yarýsý yaþanmamýþ hayatla-rýný yarýsý kirlenmiþ bir dünyada býrakarak küsüp gidiyorlarbize, serviliklerin koyu gölgesinde birikiyorlar birer ikiþer;kentleri, kýyýlarý, daðlarý, ormanlarý, anneleri, babalarý, sevgi-leri yaþamadan... Yalnýzca keloðlaný ve kýrmýzý baþlýklý kýzýalýyorlar yanlarýna.

Biyolojik savaþlarda ölmez bir çocuk, asýl sevgisiz kalýncaölür. Ve "Git baþýmdan çocuk!"tan sonra binip giderler uçanhalýlarýna çocuklar.


78

21BÝR HASTA SABAHI BEKLÝYOR

Hastayým, yalnýzým, seni yanýmda Sanýp da bahtiyar ölmek isterim

Rýza Tevfik

"Bir hastayý ziyaret eden kimse, ziyareti süresince,cennetin meyvelerini dermeye devam eder."*

Bir hasta sabahý beklerken Leyla'ya giden yolda uçankuþlar mý birer Kays; yoksa Kays'lar mý birer kuþtur?!.. Herkuþ bir türkü tutturmuþ hasretini içine çekerken hangiKays'týr kum tanelerince ayrý maceralarda sýnanan, ve hangikuþtur Kays'lýða yükselen?!.. Her nefesinde baþka dünyalarbulunan Leyla'larýn mavera takýlý dudaklarýnda can mý çýðlýk-týr, çýðlýk mý can olur Kays'a doðru?!..

Bir hasta sabahý bekliyor... Çark-ý felek nakþýnda desen-lerin en hüzünlü rengiyle... Acýlarýn yüzünde belirentebessümleriyle... Yarýn bir kervan yola çýkacak; bir halaysaltanat tahtýna erecek...

* Ahmed b. Hanbel, Müsned, l, 196; Müslim, Sahih, IV, 1989.

79

Bir Hasta Sabahý Bekliyor

Oyasý ateþle iþlenen gergeflerin çýrpýndýðý delicesinezamanlarýn hastalarý, acý tekilliklerin þelâlesine rahmet ser-piyor çevre çevre; peçesi yýrtýlan gecelerin yalnýzlýk dost-larýný arýyor oda oda... Gözbebekleri eskimiþ harfler gibimasal acýlarýný anlatýyor koridorlarda ve yunup yýkanan birpaklýk tarih olmaya hazýrlanýyor beyaz yatakta.

Bir hasta sabahý bekliyor... Her nefeste bir tabut çýkýyorkapýdan; her saniyede bir mezar kazýlýyor. Ýyodoform koku-larýnda ülkeler batýyor; seherlerde tefe'üller okunuyor, veher þey hayra yoruluyor. Melekler aðlýyor yukarýlarda þefkatþefkat; yazýlar tükenmez hayallerle yazýyor son cümlelerini.Eyyûb'a baðýþlananýn kendinden esirgendiðini sanýyor birgelincik, ve bir bebek süt için aðlýyor sabah kuþlarýnabakarak.

Bir hasta sabahý bekliyor... Yataklarý kimin ölçüsüne göreyapýldýðý belli olmayan hastahanelerde kutsal metinlerinþerh düþtüðü hastalar yatýyor yan yana; ve akýldan sýyrýlmýþtevatürlerce çoðalýyor inlemeleri. Bir baþka takvimdirduvarýnda asýlý duran odanýn ve saati bir baþka saat. Çocukkoðuþunda acýlar numara diye yazýlmýþtýr neþe kokan yatak-lara.

Bir hasta sabahý bekliyor... Topraðýn zehirini arýtarak nasýlgeliþirse bir zakkum, öyle büyüyerek geliyor kokusuýstýrabýn ve hastalýklar hiç ihanet etmiyorlar hastalarýna.Hekimler yalnýzca kendi hüzünlerini aldatýyorlar balmumukesilmiþ benizlerin þeffaf örtülerini kaldýrýrken. Tasýndaniksir yerine humma içiliyor gecelerin ve þiirin son mürekke-bi son redifi bitiremeden bitiyor...


80

Bir hasta sabahý bekliyor... Perhizini kaldýrmýþlar hekim-ler, ve içinden Sûr'u besteliyor tesbih tesbih bir ninecik.Dudaklarýndan döküp gözlerinde topladýðý güller donmaküzere bir nazeninin. Son yaradan sonra çýldýran ayrýlýðýnýmerhem diye sarýyor bir yiðit yüreðine. "Ben artýk iyiyim!"diye yazýyor mektubunun son satýrýna bir anne. Virüsünükendi bataklýðýnda titizlikle üreten bir baba ödem yeþilikýyametler devþiriyor...

Bir hasta sabahýný bekliyor, neden sabah olmak istemiy-orsunuz bir hastaya?!.. "Gözyaþý" birleþik bir kelimeyse eðer,neden yaþýnýzý gözünüzden esirgemektesiniz?!..Mutluluklarýnýza alacalar üþüþmeden, elinize bir güðüm sütalýp ve bir demet de gül, neden bir hastahaneye götürmüy-orsunuz deste deste gülümsemelerinizi bugün?!.. Eldenayaktan düþmeden, bozlaklarýnýzý, hoyratlarýnýzý þeker diyeeritip bir bardak suda, neden sunmuyorsunuz bir hastaya?..Sizin de orada bir hastanýzýn olmasýný mý bekliyorsunuzacep?!.. Bize hiç dokunmamýþ ellerinden tanýmak için birhastayý, yollarýn ihanetine mi uðramaktasýnýz?!..Paylaþýlmayan lokmalarýn ve yalnýz yenilen gamlarýnkýskacýnda ne vakte deðin mahpusluklarda kalacaksýnýz?!..Baþka hastalarý ziyaret etmeyen kendi hastasýný da ziyaretedemeyebilir, hiç düþündünüz mü?!..

Umudunu yitirmeden bir Eyyûb... Ve çýn seherde matemdolu sabahlar olmadan... Hangi hastanýn yüzünü aydýnlatýr-san aydýnlat; selâm sana!..

Bir hastaya vardýn ise, bir içim su verdin ise Yarýn anda karþý gele, Hak þarabýn içmiþ gibi

81

Bir Hasta Sabahý Bekliyor

22SILA KÝ RAHÝMDÝR...

Bir yiðit sýladan gitmeli olsa

Acýsý yüreðinden gitmez sýlanýn

Karacaoðlan

Sýla-i rahim ömrü uzatýr.*

Anan var mý gardaþ sýlada, ya atan var mý?.. Anadanöksüz, babadan yetim yatan var mý? Koþ gardaþ, koþ!..

Sýlanýn yollarý kapandý mý yürekte, yüreðin yollarý dakapanýr gardaþ!.. Canýnda can bildiðin deðilse topraðýn,topraðýn da caný çekilir gardaþ, can bilinmez. Sýlaya gitmedinmi gardaþ, muamma zamanlarýn ölü dehlizlerinde kaldýndemektir sevgiyi kürek mahkumu gönüllere saldýn demek-tir. Sýlada hayallerin damarýný çaresizlikler emerken çünkü,hüzün bakiyyelerinde denizler kurur ve aykýrý avcýlar bite-viye düþünceleri vurur. Bozkýrlarda dalga dalga çýrpýnankuþlarýn uç verir kanatlarý; namert kurþunlar vurur sonrakuzularý ve atlarý...

* Teberanî el- Mu'cemü'l Kebîr, Vlll, 261; Þihâb, nr. 629.


82

Sýlanýn haberi gelmezse gardaþ, dünyanýn yosunlu hayal-lerinde güvercinler mektuplarýný yitirir, erdemin sularýnadenizkýzý korolarý aðýtlar getirir. Sabahlarý kederlerin göl-gelediði morötesi ebemkuþaðýnýn ardýnda sevgiler renk renkdökülür ve topraða yapýþan asýrlýk hasretler ilmik ilmiksökülür. Sýlaya giden yolda ölümler acýlarýn örtüsü; ayrýlýkgözyaþýyla kankardeþ olur ve tanýdýk kayýp yüzler girer rü-yalara, geceler uzadýkça uzar yekdiðerine eþ olur...

Sýlaya haber gitmezse gardaþ, baþka kentleri özleyenduygulara tutsak düþer eller ve tanýnmamýþ yarýmlarý keder-li gölgeler bütünler.

Yalancý daðlarýn ardýndan sevgililerine býraktýðýn kubbekubbe ezanlarý duymuyorsan gardaþ, avuç avuç aðla gel...avuç avuç aðla gel!.. Kopmuþ takvimlere inat, ak lekelerdüþürüp alnýna, kývrýlan yollarda kaputuna sarýlan asker mis-ali gel çaðla durmadan dinlenmeden, dinlenmeden dur-madan çaðla gel!..

Sýlaya bir kuþ uçmazsa gardaþ, yýlda bir olsun bir kuþuçmazsa sýlaya, içinde elem, gözünde nem var demektir biryiðidin ve gardaþ duvarý nem, yiðidi gam öldürür... Viþne dal-larýnda kalan arzular gibi mânâlarý da deðiþir sonra hecelerinve kýrýk melodiler çýrpýnýr yaralý tuþlarýnda gecelerin... Ayaksesini tanýyan kadim coðrafyalardan baþka ne kaldý baðrýndagardaþ, biriktirip bir yere koyamadýðýn aðrýndan baþka nekaldý?!..

Sýlanýn topraðýna düþmeyince gardaþ, baþak verir mi birtohum; ve þâhlarý, bir payitahta düþmeden teslim alýr mýölüm?!.. En uzun yola gidenlerin her þeyleri eksik kalýyor

83

Sýla ki Rahimdir...

hayatta deðil mi gardaþ, eksik kalýyor deðil mi her þeyleri?!..Gelmeyecek birini gözleyen avare pencerelerde gül atmak-tan ne fayda gardaþ, minyatüründen çalýnmýþ yavru ceylânýnkapýsýný kapatmaktan ne fayda?!.. Bakýr kâselerde kurumuþgül yapraklarýnca serpiliyor sýla ayaklarýna gardaþ ve yaþamasevinci vuruyor sýlanýn taklarýna; hissediyor musun? Söðütyapraðýndan ince ýslýklar çalýyor yollarýnda çekirgeler gardaþ,yollarýnda çekirgeler ýslýklar çalýyor söðüt yapraðýndanince... Kapa gözlerini ve dinle gardaþ, duyuyor musun?!..

Sýlaya çýkmayan yol, yola çýkmayan yiðit gibi yitiktir gar-daþ ve sevincin gül desenli kumaþýný giysen yine dikenlerçizer yüreðini lif lif, yine dökülür içinin mürekkebi sayfalaraelif elif... Rüzgarlarý toplayan sarmaþýklardan örülür sýlanýnsurlarý, ve salkým salkým boþluða týrmanan yýldýzlardangörülür sýla yaðmurlarý. Hür ve aydýnlýk kaldýrýmlarýndansonra sýlanýn, tenha yollarda gelincikler ve seyyâhlar aðlar;Yunus'un sýla dolu mýsralarýndan rahmete uzananseherlerde âhlar aðlar.

Sýla ki rahimdir; anadýr, babadýr, kardeþtir...

Sýla ki Rahîm'dir; rahmeti ruhlara eþtir...

Kervancýbaþý! Çal davulunu!..

Aðlama gardaþ, alnýn kýrýþýr; ve gülmek sana en ziyadesýlada yaraþýr.


84

23DEMETLENMÝÞ TUHFELER

"Hediyeleþiniz; zira o, sevgiyi ikiye katlar ve iç sýkýn týsýný giderir."*

Refref Süvarisi'ne bir armaðan olsun diye bu yazý...

Bir çiçekten diðerine akan polenler gibi doðurgan,güneþten aya vuran ýþýk kadar bereketlidir hediyeler. Birilkyaz sýcaðý hercai menekþeleri nasýl ýsýtýrsa öyle ýsýtýr gönül-leri ve öyle renk verir yüzlere. Yoluna baþ koyulan da, yol-una baþlar veren de bir hediyeden can devþirir sonunda.Eþyadan mânâya, ârazdan cevhere hicrettir o.

Melâl içinde mütevazý bir lezzettir hediye; açýk birkalpten çýkýnca açýk kalpler bulan. Huzura erdiren bir bakýþgibi, mescitlerin kubbelerine bir nakýþ gibi; tayy-i zamanaçýkmýþ cârî hallar misali, eþref saate uðramýþ uðurlu fallarmisali...

* Teberânî, el-Mu'cemü'l-Kebîr, XXV, 162-163; Beyhakî, Þa'bü'l-Ýmân, Vl, 480.

85

Demetlenmiþ Tuhfeler

Mahyalardan yaðan tazarrularca, uzaklarý yakýn edenarzularca...

Sevilene doðrudur bütün hediyeler ve buzlu mermerlerieritir heyecanlarý alev alev. Zoraki peçelerini açan da sitem-lerin, tüllenen akþamlarýna geçen de demlerin bir hediyeningülümseyen yüzüdür hep. Güllere renk, varlýða âhenk diyealýnýr. Yaðmurlu kuþluklarda görülen hasret rüyalarý hephediyelerin habercisidir çünkü. Ve bir çocuðun alnýndabahar sevinci, bir granit kalpte nisan damlasýdýr; eylüldüþüncelerine þiir, yaralýya bir nefes sýhhat olup yansýr.

Gurûb eden hüzünlerin yeni dünyalarýný hediyeler deðilmidir getiregelen içimize daim?

Hediye Rabb'ýn faziletindendir, ve cehalet içinde damardamar ilim, melâl içinde beyazdan beyaz þiir olup akar.Yaþamanýn ellerinden tutunup beyaz mendillere çýkýnla-narak yollanýr trenlerin ardýndan. Bir ölüye fatiha, bir deliyegülümseyiþ gibi; bir dilenciye altýn, bir Mecnun'a Leyla gibi.Zemheride yolda kalanlarý yurduna kavuþturan meltem,ecelini ve ekmeðini paylaþan civanmertler töresi: Hediye...Sevinçten bir adým önceki...

Bir hân-ý yaðmada bir gümüþ kaþýktýr hediye, bir bayramtebriðinde mercan bir tesbih... Gül yansýmasýnda gül satan-lar, gül alanlar pazarlýðý... Yuvasýna dönen kuþun çatlayanyumurtasýndaki çocuðu, ve ninnilerle uyutulup türkülerleuyandýrýlan yavruda nazar boncuðu...

Basamaklarýn çýkamadýðý yerlere kanatlanýr bir hediye, vekâh Züleyha'nýn Yusuf'a gülümsemesi, kâh Süleyman'ýnBelkýs'ý çaðýran sesi olur. Beatrix'in Mesih'i kanatan nefesidir


86

bazan, ve bazan Semiramis'in asma bahçelerinde renkeleyen kölesi. Ya Musa'ya Tur kokulu Kitâb-ý Mukaddes'i...Bazan ölüm bile bir hediyedir kýymet bilene...

Hediye belki bir þiirdir þair için, bir çiçek deðil; hem oku-nasý, hem yazýlasý... Rivayet ederler ki hediye bir kadýnýnadýydý, fasih cümleler kuran. Hediye bir aþk idi bir kapýnýnanahtarýný çevirmek kadar yakýnda, ve yeisten uykusuzgeçen gecelerden sonra sevinçle uyanmaktý bir hücrede...Hediye, sevgiliye "Bir gece rüyana gireceðim!" demek vesonra hiç uyuyamamaktý...

Ve hediye, gündüz herkes gibi çaðýrýp, gece adýný bir iye-lik ekiyle kulaðýna fýsýldamaktýr sevilenin. Bir hazineyimahallesine gömüp, adýný define diye çaðýrmaktýr sonra.Kollarýný sevilende kavuþturanlar bilir hediyeyi, adýnýn yaný-na adýný yazanlar bilir. Sevdiðine hediye alýp sevgisini bin-lerce çoðaltanlar bilir...

Her þeyden önceydi hediye ve ilk yaratýlan nura ilk tecel-li hitabý olmuþtu: Hani Kaf ve nun!.. Yarýn senden beni sora-caklar... Bir hediyesini gönlümde taþýdým demez misinsevgili!.. Ve hediyeni gönlümde taþýdýðýma inanmaz mýsýnSevgili!..

Korkutan ve Müjdeleyen'e bir selâm olsun diyeydi buyazý.

87

Demetlenmiþ Tuhfeler

24GERÇEK ÝSMAÝLLEYÝN KURBAN

OLASIM GELÝR

Yýlda bir kurban keserler halk-ý âlem ýyd içün Ben senin sâat-be-sâat dem-be-dem kurbânýnam

Fuzulî

Ebu Hureyre'den Ýbn Mace rivayet ediyor:Efendiler Efendisi buyurdu ki:Kim ki kurban kesmeðe malý, kudreti müsait olur da kurbankesmezse o kimse bizim namazgâhýmýza sakýn yaklaþmasýn.*

Yoluna kurban olduðum!

Lebbeyk!..

Bir yakýnlýk ver bize; kurbanlara vâbeste yakýnlýklar ver!Suyu yakuta döndüren, kanlarý la'l eden aydýnlýklar ver.Kalplerimizdeki dehþeti sevinçlere döndürüp can cânâneteslim eden yalýnlýklar ver.

* Sahih-i Buhari, Xll, 33.


88

Gürül gürül tekbirlerle yankýlanan ordulara döndür gön-derdiðimiz canlarý ve zafer muþtularýyla doldur gönülleri-mizi.

Çiçeðin rengini yeþerten bülbüllerin þarkýsýyla ölçülür birkurban sesi ve þiire döner niyetler, sonra telbiyelermusýkîye karýþýr. Dönüp dönüp bakýþýndan melal devþirilenkurbanlarýn þefkatle sývazlamýþsak baþýný bir sevgili perçemiokþar gibi; ve bir avuç tuz vermiþsek, bir tas da su; gurbetikurbete yazdýk, fýrkati vuslata geçtik sayarýz. Kullukta þuu-rumuzu, ve imanda nurumuzu inayet kanatlý tazarrularlamavera semtine uðurlarýz firaklarýmýzý özge çilesiyle. Bir hâlile bir kâl olur "(...) ve'n-har!"

Kurban; yorgun ve yenilmiþ insanlýðýmýzýn üstüne enuzun sevinçleri akýtýr kanýyla, ve ulu ýrmaklara bedel fer-ahlýklar verir çölleþen ruhlarýmýza. Deli depremlercesarsýlýrken bedenler, ipek avuçlarýmýzdan süzülüp müker-rem kullarýn münacatlarý yükselir, yükselir, veralarýnkapýlarýna dayanýr. Tebessümsüz salýnan en ince dalýn ucun-daki en küçük sarý yaprakça titretir sonbahara tutulmuþgönüllerimizi kurbanlar ve bir þemsiye olur masýyetlerimize,geniþ ve muhkem.

Bir kurban, bazen bir gecenin yuvarlanýp ahdini unutanneþidelerinde dökülen gül yapraklarýna döndürürgözyaþlarýmýzý. Bize çok yakýn olana, çok uzaklardan biryakýnlýk dileði için, kehribar gündüzlere sürme çekmeküzere bir sürmeli koyun can verir, þan bulur; ser verir, hüsnü ân bulur. Bir ölüm ki yaþamak isteyenlere kimya olur, bircan ki nereye gitse müheyya düþer. Memâtý hayâta tahvil iletezhiblenir kaderi kurbanýn ve kader kurbaný bir millettir bu

89

Gerçek Ýsmailleyin Kurban Olasým Gelir

can pazarýnda nice evlat kurban eden. "Çatma kurban olayým çehreni ey nazlý hilâl"

Bir mahþer provasýdýr kurban; mahrem hislerimizibayram bayram dökerek gözlerimizden Arafat'a,Müzdelife'ye, Mina'ya; ve duyulur sesi Kâbe'den, dostlarmeclisinden, dolu dizgin süveydalara ferman olarak:Lebbeyk!.. Zemzemce çoðalan Lebbeyk!..

Bir Ýsmail býçaðý bir sabrý keser çocuk boynunda; sonrabir koça sürülür. Bir Ýbrahim gelir, bir sevgi eser baba koy-nunda, âhir gökler ayaðýna serilir. Bir yakýnlýk olur kurbanýnadý, Ýsmail olur. Bir kez daha kurban olur nefisler; ve bir kezdaha ilhâma durur nefesler. Sakýncalý türküler söyleyençocuklar için akika olur, adak olur, evine döner nihayet iyiniyet. Ve bir tebessüm olsun sunamadýklarýmýza yýlda birpay biçilir sýcak hayattan, ocak tüter, sevinç olur.

Kurban olunacaklarýmýzý kuru kavgalara kurbanetmeden... Arenalarda "Kan!.. Kan!.." çýðlýklarýyla cinnetegitmeden... Gelinlik kýzlarýmýzý ve ercesine delikanlýlarýmýzýsatanist mabetlerde boðazlamadan... Ve zilhiccemiz muhar-rem olmadan... Sevgiyle ve þefkatle... Geceyi kuþatan öfke-li yalnýzlýklarý sevinç bulvarlarýnda boðarak... Ve helâlkazançla... Bir kýnalý koç, ya bir akýtmalý gülbahar...

Bu bizim kurbanýmýz... Ýsmail olana sabýr ve teslimiyet,Ýbrahim olana azim ve niyet...

Kurban bir yakýnlýktýr madem, Sen yakýnlýðýný ver bize eyyakýnlýðýna muhtaç olduðumuz...


90

25YAÞARKEN DOLUDÝZGÝN

ÖLÜVERMEK APANSIZ

Neylersin ölüm herkesin baþýnda Uyudun uyanmadýn olacak

Cahit Sýtký

"Öðüt verici (vaiz) olarak ölüm yeter"*

Dünyaya geldiðinde kulaðýna okunan ezanýn, gider-ken kýlýnacak namazýný hatýrlýyor musun dostum? Birnamazlýk saltanatýn sonunu hatýrlýyor musun hiç? Hanigecede ve gündüzde, hani gençte ve yaþlýda, hani iyideve kötüde gelir de gelir ya, hatýrlýyor musun?!..

Tarih ki bir tamahkâr bezirgandýr, ölümler alýr, ölüm-ler satar kronolojisi listelerinde dostum, ve güzel ölüm-ler güzel atlara binerek giderler. Sagular, yuðlar, mer-siyeler ve aðýtlar ölü içindir hep, ölüm için deðil.

* Beyhakî, Þu'abü'l-Ýmân, Vll, 353.

91

Yaþarken Doludizgin Ölüvermek Apansýz

Gökten düþünce yýldýzýmýz, yalnýz küçük bir yorgun-luða en büyük dinlenmeler ödül verilirse lirik destan-larýn gözyaþlarý ölüye akar, ölüme deðil. Çünki ölüm biribret olur; ölüm bir vuslat olur. Ancak o vakit bilirsindostum, ölüm bir rüya mýdýr, gerçek mi; ya rüya olandünya mýdýr, öte mi?!.. Yoksa ellerini kim ýsýtýr karlarakarýlan kara toprak altýnda ölülerin dostum, yurtlarýnýkim ýþýtýr; azýðý has, biniti yürük deðilse?!..

Akþamlarýn yumuþak tüylerine dokunmuþ kargýlarmisali azgýn atlarý boþandýran bir ölüm var dostum, bizeher gün kendimizi hatýrlatan. Bir ucunda aldanýþlar,diðer ucunda yanýþlar ya uyanýþlar olan bir eþik o; buuçtaki gülümseyiþleri ötede gönül aydýnlýklarýna çevire-cek bir eþik. Ah o aþýnmýþ eþik!.. Güneþ görünmez olurda gök bulutlanýr da hani, sonu gelmez bir uykuya dalargibi girilir bahar ülkesine ya; bilemezsin kara mý, ak mý;ya yakýn mý, uzak mý!..

Ölümden korkanlar bilmezler nedir yaþamanýnzevki; ve bilmezler dostum yerin üstünde görüpgeçirdiðimiz rüyalarýn yerin altýnda ebedî gençlikledevam edeceðini. Esirgeyen ve Baðýþlayan huzurundaKâlû'ya bir "Belâ" sözünün son sýnavýný baþarmýþ yârânmeclisinde, bütün belalardan uzak, ve bütün çirkinlik-lerden azade... Yunus diliyle dostum,

“Ölümden ne korkarsýnKorkma ebedî varsýn!”

Ölüm ikiz aynanýn öbür yüzüdür dostum, arka yüzündegerçek görünür daim. Geleceði karanlýk görerek azmi


92

býrakmaktýr iþte bu yüzden en alçak ölüm ve korkularýmýzýgiyindirip ruhumuza, ateþ almýþ gemilerin suya yansýyanyangýnlarý gibi kýzartýr içimizi. Bunda deþilmiþ yüzler, ondaay parçasý olur akledilirse eðer...

Yüzlerce kent dosyalanýr her kentin kabristanýnda dos-tum, iki karýþ toprak tabakasý kadar, canlarýmýza yakýn...Yaþamak, mavera çiçeklerin rengindedir orada; ya ki kýzýlkor demetlerince dehþet. Sarp güvercinlerce düþen canlarýnanlattýðý öykülere döner birden mavera, bir gerdeðe girergibi ve bir sevgiliye erer gibi... Göðsümüze iliklenen iman-larýn aþk olduðudur ölüm, bir tek aþk, yalnýzca aþk...

Týraþý uzamýþ deliler ve dünyayý deðiþtermeye ahdetmiþdelikanlýlar da ölür dostum, turfanda düþler gören kýzlar da,dingin ve durgun ve dargýn ihtiyarlar da... Borç senetlerielimizde; ve bankalar kapalý; uzun yolculuklara hükümgiymiþ kefenlerin cebini bulamadan... Gelimli gidimli dünya;doðumlu ölümlü dünya; su ve toprak ve rüzgar ve ateþ... Ahvefasýz dünya!.. ve fani iþleri fani dünyanýn!.. Bit pazarýndanalmýþsak hayatlarýmýzý, üstümüzde iyi durmaz ki dostum, iyidurmaz ki...

Sayýlý günler tükenince dostum, ve coþkun ýrmaklardangebe kalan zamanlar bitince; tanýmlanmaktan, formatlan-maktan, dayatýlmaktan býkkýn direnmeler sona erince, hay-attan bir renk, bir ýþýk, bir de ses götürmediler diye aðlarýzya dostum ölülere; aslýnda geride kalanlardýr ölenler ibretalmýyorlarsa.

Sen ölmekten deðil, yaþayamamaktan kork dostum veAzrail elma derse çýk git hayattan, ardýna hiç bakmadan.

93

Yaþarken Doludizgin Ölüvermek Apansýz

26“DERTSÝZ OLMAK DERT OLARAK YETER”

Allah hüzünlü kalbi sever.*

- Baharýnda eylülü yaþayan kuþcaðýz! Kalbini hüzünledaðladýn mý hiç?

Hüzün ki su ve ateþtir ýlgým salgým; gülünü de gülistanýnýda, ýrmaðý ve lâlesini de ateþ ve suya döndürür hayatýn...Hani ateþe deðince bir su, bakýlýr ya niceliðine ýrmak mýdýr,ya yaðmur mu. Yaðmurlu havanýn yangýný büyük olur yahani; hani serpintiler ateþi besler ya!?.. Bardak bardakboþalýyorsa bir su, söner de alevler; yaðmur yaðmur serpil-ince çoðalýr ya hani!..

* Hakîm, el-Müstedrek, lV, 315; Ebû Nuaym, Hilyetû'l-Evliya, Vl, 90.


94

Hüzün ki kalpte baþlayan bir yanýþtýr, elbet onusöndürmek için gayrete gelir göz pýnarlarý yaðmur yaðmur...Ve yazýk ki ýrmak olamadýkça, yalnýzca içindeki yangýnýçoðaltýr bir kuþcaðýzýn. Minicik kalbi yandýkça aðlayan birkuþ, gerçekte kentler tutuþturacak yangýnlar çoðaltmaktadýrturfa yüreðinde, ve yazýk ki baþkalarý gafildir alevlerden...Bir döngüdür bu yüzden su ve ateþ, hüzün potasýnda insanýyandýrýp yundurmak için; ve belki baþýna baht, ayaðýna tahtkondurmak için.

-Rüyalarýna siyah hüzünler düþen kuþcaðýz! Damladadenizce çaðladýn mý hiç?

Deniz ki ateþlere sürgün sancýlarda eflatun düþüncelerçoðaltýr. Kelimeleri tutsak olmuþ zamanlarý can evine dalgadalga sürükler kasýtla. Bir süvarinin terkisinde uyuyan saðýruðultularý getirir ufuklardan, ve bir geminin pruvasýndakaranlýðýn kurþun aðýrlýðý duyulur. Sonsuz hürriyete benzeruzayan bir þey vardýr uzaklarda, hep uzaklarda... Alabildi-ðine maviliklerde uçuþur bulutsu sevinçler pupa yelken, veçoban ateþlerine koþan gecelerde derbeder ömürler bö-lünür orta yerinden kâbus kâbus... Umut salýncaklarýndakihuzurlu uykular, öldürülecek heyecanlarýn tenhalarýndaeylül þiirlerine döner de baygýn ormanlarýn ve ölü sahillerinöte yakasýnda sýtmalý arzular vurur udun tellerine; kafessizbülbüller düþer bir bir yere...

-Yüreðinde melal büyüten kuþcaðýz! Okul önlerinde gizligizli aðladýn mý hiç?

Gözyaþý ki bir tesellidir yavaþ yavaþ ayaða kalkan vesürgünlerin yurda son dönüþlerindeki özlemdir. Yaðmayan

95

“Dertsiz Olmak Dert Olarak Yeter”

yaðmurlarýn altýnda, yalýnayak, antik güzelliklere tutkun pa-patya tarlalarýný seher yürüyüþleriyle geçerek beyaz saatleryaþamaktýr gözyaþý. Parýltýsýný yeni bulmuþ gözlerinde birkuþcaðýzýn, çeþmibülbül tutsaklýklarýyla yýkýk bendlerindentaþra akan hayallerdir, eski resimlerde yýllanmýþ hatýralardýr,seruma koþan hastalar gibi. Aylara ve yýllara deðmez karýn-ca yollarýnda yaðý biten kandiller aydýnlatýyor þimdi hazinçehrelerini güvercinlerin, ve domdom kurþunuyla vurulupdüþmekteler yere. Damla damla arýnmadýr bu, kirli sulardanve basamak basamak yükseliþtir heyûlâ kaygulardan...

- Kanadý orta yerinden kýrýlan kuþcaðýz! Umudunu birâh'a baðladýn mý hiç?

Âh ki Rabb'ýn en kýsa adýdýr, tutulmuþ yollarda kararýpyitirilen rüyalarý uygarlýðýn kaçamak suskunluklarýnýn yüzüneçarpýverir, ve son kapýda selvalar ve sisler, mahþer çývgýnýruhlarýmýza adalet daðýtýr. Rakkaslarýna söz geçiremeyensaatler, yüreklerin hüzünle en tanýþtýðý anda durur ve yoðunihanet lifli ince yapraklarda, çizgi çizgi çile okunan yüzlerbelirir, dolunay olur... Varsýn gündüzler ýþýðýndan utansýnartýk, kederler buz kessin yangýnlarýnda ve dillerimizdekisefil ilençleri güden diþlek çobanlarýn geçtiði kapýlar kapan-sýn bir bir.

Hüzne ne hacet kuþcaðýz; zeytine and içerek ve kevser-lere not düþerek bir tayy-i mekâna dönecekse ýyþýmýz, iþre-timiz... Ah ile adreslerimiz ýrmaklar olmuþsa elbetteöðreneceðiz yüzmeyi, deðil mi?!..


96

27ALNIMIZDA BÝLGÝLERDEN BÝR ÇELENK

Öðreten ve öðrenen hayýrda ortakdýrlar.*

Türkiyemizin yegâne düþmaný vardýr: Cehalet…

Ve bir tek silahýmýz var: Eðitim... O halde eðitime maniolanlar ihanette midir?

Bir "A"dýr birleþtiren gönüllerimizi, öðretmek ve öðren-mek adýna.

Âdem oluþu bir "A"dýr düðümleyen þerha þerha...

Kaç bin yýlýn visali, kaç bin yýlýn yolculuðudur "A"nýnhikâyesi...… Öðreten ile öðrenenin... Acep hangisi dahayücedir ayný bayrak altýnda?

Öðretmen ki muallimdir, öðretmekten öte eðitmektir iþi,talimdir. Þekil verir, yoðurur. Salt bilgi deðil, tavýr da öðretir.

* Sünen (Ýbn Mace), l, 83; Mu'cem (Taberanî), Vlll, 220,

97

Alnýmýzda Bilgilerden Bir Çelenk

Öðrenci ki talebedir, öðrenmeyi talep eder hep, satýrsatýr, harf harf, cilt cilt bilgi ister, daha çok ister, daha çokaraþtýrýr. Yitik malýný arar gibi...

Hakk'a yönelen alýnlarda nurdur öðretmen, ve kederleaðlayan bir gözde yaþ. Sevgiyi þefkat þefkat, saygýyý hürmethürmet çoðaltýr. Yelkenlilere emanet düþüncelerini mavilik-lerin kabaran bulutlarýna yükleyerek enginlere gönderiryegan yegan; sonra ana kokulu sevgileri, inanç özlü kâinatýsindirir sözlerine ve sarýndýrýr ruhlarýný çocuklarýn, yankýsýnýpaylaþtýrmak üzere sevincin.

Her gecenin ardýnda açan yeni bir sabahtýr öðretmen,mustarip yollardan güneþe uzatýr ellerini; ve bütün þarkýlarsusarken kutsal bir görev baþlar. Her yýl yeniden öðrenilir"A"lar, her yýl noktalar yeniden öðrenilir. Doðrular, üçgenlerve baharlar üzerine bir medeniyet kurulur yeniden öðret-menin avuçlarýnda. Geceler karatahtasýdýr onun, gündüzlertebeþiri ve ýraklarý yakýn yakýn getirir. Bir pergele uç olur veçember çember çoðalýr öðrenci yüzlerde.

Hepimizin içinde bir öðretmen yaþar, hepimizin içindebir hürriyet baþlar. Ve nerede hasretler ve özlemler sonaeriyorsa orada bir öðretmen vardýr mutlak. Bütün çiçeklerbir öðretmenin yalnýz ve çileli mezarýnda açar, her biri biröðrenci için ötelere selâm gönderir. Bir harfine kýrk yýl köleolmakla çýkýlýr zamanýn yücesine ve uyanýlmaz uykulara var-madan yemiþ yüklü dallar yeniden düðmeler döker.

Ve öðrenci…

Hakikate yürünen yollarda gururdur öðrenci, ve kaderlepiþirilen bir ocakta aþ. Bir nabýz âhengiyle adým adým þekil-


98

lenir bir muallim elinde, adým adým özgürlük bulur. Kaleminisaydam sabahlar sivriltir, kýlýcýný yüreðindeki acýlar biler.Dirseklerinde nasýr nasýr mutluluk, sevgi ve özgürlük olurhayat. Öðrenendir o, zulmet yurdunda bir ýþýk, bir ýþýkdaha...…Ve göðün kýyýsýnda bir çiçek, bir çiçekdaha...…Ýklimlerce akan bir ýrmak, bir ýrmak daha...

Güzel rüyalarla uyumalý bir öðrenci, aydýnlýk yüzlergörmeli. Bir yaðmur altýnda ýslanan tohumlarýn renk renk fil-izlerinde yaþamalý, doludizgin umutlar fýþkýrmalý tomurlarýn-dan. Koklanmamýþ güllerimiz, bitmemiþ baþaklarýmýzdýröðrenciler bizim. Kelimelerce çoðalan zifiri gecelerimizeharflerce mehtap...…

Ýlim yolunda ölenin þehid olduðunu bilirler mi acabaöðrencilerimiz, acaba þehidleri kefenlemeye güneþler bulu-namayacaðýný bilirler mi?!.. O halde þu ihtiyar kürede birömrü satýrlara vakfeden deðil midir Perverdigar'a yakýnolan?

Öðretmen ki ak saçlarýný pýrýl pýrýl gözlere baðlayandýr;anadýr, babadýr.

Öðrenci ki üzgün yüreðiyle okul önlerinde aðlayandýr;yavrudur, baladýr.

Bir öðrenci ile bir öðretmeni bir "A"dýr birleþtiren. Çünki"A" ile baþlar aydýnlýk, ve "A" ile baþlar Allah, "A" ile baþlarAaaahh!...

Yeryüzünün bütün iyilikleri, bütün güzellikleri "A"danyaðar üstümüze.

Öðrencileri "A"dan uzaklaþtýranlara lanet olsun. Efendiolacaklarý köleleþtirenler batsýn yere.

Kalem'e ve hokkaya ant içerek. 99

Alnýmýzda Bilgilerden Bir Çelenk

28BÝZE YÝNE NELER OLUYOR GÜLÜM?

Bilirim seni yalan dünyasýn Evliyalarý alan dünyasýn

Yunus

Dünyaya karþý ilgisizlik, kalbi ve bedeni rahatlatýr. Dünyaya raðbet ise, üzüntü ve sýkýntýyý arttýrýr. Ýþsizlik de kalbi katýlaþtýrýr.*

Bir tutsaklýktýr baþlar, biz doðunca; dünya denir adýna. Birtelaþ, bir koþturmaca, dursuz duraksýz. Rahmân'a isyanisyan kendimizden gafletin adýdýr o. Maldan ve mülkten,çýkardan ve hesaptan, makamdan ve itibardan, þandan veþöhretten olur sýnanmalarýmýz çoðu kez. Baðýna düþen birdahi kurtaramaz baþýný belâdan, bir daha aydýnlatamazruhunu karamsar zindanlarda.

* Ahmed b. Hanbel, Kitabü'z-Zühd, s.24 Beyhakî, Þuabü'l-Ýmân, VII, 347, 348, 368


100

Dünyaya deðil belâya geliriz biz, Kalû'dan söz açýp Belâ'yýölçeriz hep. Þekerden ve baldan umar, aðudan ve zehirdeniçeriz; güzeller ve güzellikler der, çark-ý felekten geçeriz.Mert gelip mert gitmektir erlik, biliriz de, yine hilelere,oyunlara, oyuncaklara düþeriz. Üç talakla boþanasýkumamýzdýr bizim, deriz de, her gece onun acüze koynun-da sabahlarýz.

Biz deðiliz artýk onu þekillendiren, bize fikrimiz bilesorulmuyor nedense. Oysa "Biz" bir medeniyetin adýydýeskiden, bir hayat tarzýnýn.

Ayrýk gözlüklerinin ardýndan ötekiler hükmediyor þimdiona ve zamaný fiþliyorlar durmadan.

"Öteki" bir baþkalaþmanýn sancýsýdýr aslýnda, belki birdayatmanýn.Biz, biz olmayý yitirdikten sonra oldu olanlar,miskinliði gayrete tercih etmemizden sonra oldu. Gölge-lerden kan sýzdý sükunetimizin üstüne. Suçlarýmýzýn kanýydýhem... Sicim sicim gözyaþlarýmýzý dolayýp hoyrat ellerinegülüþlerimizin uçurtmalarýný ötekiler uçurmaya baþladýsonra. Rüzgârlar avare çýktý. Yalnýzlýðýmýzý duyduk bir uçtanbir uca sarýndýðýmýz dumanlarda, ve çýðlýklarýmýz anlamsýzkalabalýklara tutsak edildi. Zamaný kösele niyetine çiðneyenaçlýklar ayarladý yelkovanlarýn parmaklarýný bunalým saatler-ine. Her renkten pencereler açýldý azgýn emellerin aynalarý-na ve yüzlerimizi seçemez olduk. Ýþsiz kaldýk, kalbimizkatýlaþtý; aþsýz kaldýk, ruhlarýmýz dalaþtý. Ýçimiz aynýydý,dýþýmýz kabuk kabuk döküldü. Günleri sek sek oynayarakgeçmenin bedelini umut taþlarýndan hayali saraylar yaparaködedik. Kristal adalar boþ havuzlara düþtü; güz yapraklarýnýnkývranarak öldüðü susuzluklarda korkularýmýzý yüzdürür

101

Bize Yine Neler Oluyor Gülüm?

olduk. Ve iri çuvaldýzlarla diktik güzelliklerin aðzýný. Hepdünya idi sebep, hep dünya sevgisi oldu yenilgilerimiz.

Dünyaya bu kadar düþmeseydik kalbimiz rahatlayacaktýbelki. Belki iþimiz ve aþýmýz olacaktý, imanýmýz ve mutlu-luðumuz olacaktý. Olmadý; bunalýmlarýmýzýn kancalarýný körkuyulara sarkýttýk; tekilliðimizi sokaklara çözdük, yuvadanve eþten ayrýldýk. Beyhudeliðe ayarlý zamanlarda intiharlarýtaktýk yakalarýmýza rozet rozet. Eldivenlerimizde kaldýellerimizin sýcaklýðý, ve tozlu çekmecelere kaldýrýldý dostluk-larýmýz. Hep eski ve kýrýk þeylerle avunduk çocuklar gibi, veötekiler dizdi içleri baþkaldýrý dolu þiþeleri yüzlerimizinraflarýna göz göz... Mavi, yeþil, sarý ve mor fýrýldaklara takýlýkaldý bitimsiz can sýkýntýlarýmýz, nakýþlý gündüzlerde karan-lýðýmýzý artýrdýlar peyderpey. Duygularýmýzý mesafelereserptiler boylu boyunca, ve ölümü mezarlýklara hapsediptabaka tabaka, zamandan kopardýlar ilkin bizi, ölmeye-ceðimize inandýrdýlar; ve sonra hýrs çivilerinin baþlarýnýkoparýp çaktýlar tabutlarýmýza, "dünya" diyerek, hurdayadöndürdüler yüreklerimizi, varlýðýmýzý, medeniyetimizi. Enasil tutkularýmýz, kendini tutmaktan yoksun tutkallarla tut-turulunca kendimizi bir ayarda tutamadýk, ve yabancý birkonuk olduk þu bir demlik yapýda, dem geldi geçti, biz birköþeye iliþip kaldýk; ellerimizi birleþtirmeyi akýl edemedik,imanlarýmýzý Bir'leþtirmeyi akýl edemedik.

Neler oluyor bize yine neler oluyor gülüm?!..


102

29SEVGÝDE CÖMERT, SEVGÝLÝDE CÝMRÝ

Hangi kusur cimrilik kusurundan daha çirkindir? *

Kutlum!

Ölü kelebekler çaðýndayýz farkýnda mýsýn; çiçeðe ulaþa-mayan kovanlar dolusu uðultularda yakmadayýz kanat-larýmýzý?!.. Yüreðimizi dinamitleyen iþtahlarýmýzdan kurtul-maya mecalimiz kalmadý benlik düþüncelerimizin ago-ralarýnda. Kiþnemesinden güneþin doðduðu atlarýmýzý yok-sulluðun kýrlarýna yaylýmlara saldýk; bigâne bulutlar sarýldýyaralarýmýza. Kimsesiz tören alanlarýndaki heykeller kadaryalnýzlaþtýk ve vitrinlerin ýþýklý odalarýnda unutulmuþ ölüleredöndük, donduk kaldýk.

Kutlum!

Ev ev, ülke ülke götürdüðümüz yükler yordu ayaklarýmýzýda umutlarýmýzýn trenine yetiþemeden çaresizlikten demirsürgüleri indi avare hayatlar sürdüðümüz hücrelerimize.

* Müsned, III, 308 Buhari, Sahih, V, 121

103

Sevgide Cömert, Sevgilide Cimri

Saðlam görünen çürük ayakkabýlar gibi giyindiðimiz sahtekimliklerimizi sahte kavaflara sattýk ve yalnýz yaþamaya mah-kum ettik patiklerini bebeklerimizin. Ezilmiþliðe adanan ka-rýncalar üþüþtü varlýðýmýza ve biz karýnca dualarýný unuttuk.

Kutlum!

Kefenin cebi yok denir, meseldir, gel, beynimize batmýþkýymýklar, ya ki etimize sokulmuþ bileyli hançerlerden kur-tulup toplumu ve paylaþmayý özümleyen fidanlar dikelimcanlarýmýza!.. Gel nalýncý keserine enerji saðlayan çarkýn baþdöndürücü hýzýndan baþýmýzý alýp çýkalým yücesine deðir-menlerin ve gölge oyunlarýyla þelaleri damýtan sulardanatlayalým enginlere, bir çaresizin çaresizliðine karýþalýmçarecûlar gibi. Çelik kýrbaçlarýn boðucu yaltýrýklarýndadiðerkâm ömürler sürelim gel!..

Kutlum!..

Seyretmekten yorulmadýk mý tenha avuçlarla önde giden-lerimizi, usancýmýz deðil mi topraðýn doyurduðu aç gözlülük-lerimiz? Civanmertlik öldü mü denilsin yoksa kutlum, dünyacimriler dünyasý mý denilsin? Buruþmuþ derilerimizin üs-tünde cimrilik deseniyle mi çýkalým bitimsiz yola; verdiðimizþeyin kaybolduðundan korkarak unutalým mý Hak müjdesini?Hiçliðimizin, hýncýmýzýn, doymak bilmez nefsimizinentipüften Babil kulelerine mi sýðýnalým daha; daha fakr uzaruret varken giderilecek ve daha yollar varken gidilecek?!..

Kutlum!

Irmak baþýnda oturup da suyu esirgeyen, ýrmaðý göre-meyen körden baþka deðil de nedir? Cimrilik, karþýlýðýolmayan bir oyuna girmek deðil de nedir? Bilirsin ki biriken


104

elbet kokuþur; duran, ýþýðýný yitirir. Mumyalar kadar sarýpsarmalansa da saklanan çürür bir gün ve gömülen helâkolur. Doðan yaþlanýr, yaþayan ölür. Gecelerin zifiri künk-lerinde karabasan dehþetlere varýr bir cimri hayat; iyiliði canevinden vurarak kaybedilir ancak savaþlar. Bizden öncekilerihelâk eden tecellidir o ki, paylaþýlacak tenha gizemleri kent-lerin yalnýzlýðýna katarak saklamayý yeðlediler; ve ayrý yay-lalarda biten otlar gibi birbirlerinin el uzatmasýný bekleyebekleye çürüdüler.

Kutlum!

Bir verene ondur cömertlik, onlarca çoðalmanýnlezzetiyle. Cennet selvilerinin dalý onunla yeþil kalýr; bir canbaðýþlayana yüz bin can ile koþmakla bahara erer canlar.Öksüz þamdanlara bayramlýk giysiler dokuyan mumdurcömertlik; toprakta, güneþte ve denizde yanar durmadan,duraksamadan.

Kutlum!..

Cömertlik sahilde her çakýl taþýnda; cimrilik yürekte birçýban baþýnda...

Elde gerek cömertlik, yürekte gerek; cimrilik dildegerek, þehvette gerek...

Cömertlik gözden gelir, cimrilik özden; iþ görendir birsahî söz de kýskanan olur elbet sonunda bir köz. Cömertcemali göre dursun; cimri ötelerde de köre dursun.

Kutlum!..

Ýnciyi görmek dalgýcý sevindirir; ancak sevgide ve yakarýþ-ta cimri olmayalým bari gel!..

105

Sevgide Cömert, Sevgilide Cimri

30KADERLERÝMÝZE MÝ KÜSTÜK;

KADERLERÝMÝZÝ MÝ KÜSTÜRDÜK?

Kader, beyaz kaðýda sütle yazýlmýþ yazýElindeyse beyazdan, gel de sýyýr beyazý

NFK

Kadere inanmak üzüntü ve sýkýntýyý giderir.*

Bir alýn yazýsý bu yiðidim, var ile yok tarihleri arasýnda birsýnanma. Hani bilinmeyen ellerde iç içe daireler çizen pergellerinbirbirine ne yakýn, birbirine ne uzak çizgileri var ya, kader diyor-lar adýna. Ezelden ebede olmuþ ve olacaklarýn çetelesi o, zamanýnve mekanýn, þartlarýn ve konumlarýn, sebeplerin ve sonuçlarýnAllah ilmindeki takdiri...

Kadere meydan okumak da yiðidim, kadere boyun eðmek dehayýr ile þer arasýnda bize tertiplenmiþ bir kez. Ýyiye de þükür,kötüye de, alperenler dilince. Kader birliði ettik madem, pay-laþalým gel þimdi sevinci ve kederi, bir hasbýhal olsun.

* Kuzaî, Þihâbu'l-Ahbâr, nr.197


106

Derler ki delikanlým,

Kader miras olur bazen, devralýnýr atalardan ve iyiler de,kötüler de potasýnda hayat damýtýr durmadan. Issýz sokak-larýn açýk avuçlarýna çizilince rotalar, yalnýzlýklar saðanakolur birden. En güzel anýlarýn kablolarý toprakaltý þebekeler-ine döþenir ve yeraltýndan gelen sessiz telefonlar ölümkabinlerinde görüþtürür ayný kaderi paylaþanlarý. Bazen biruzayýþýn salýncaðýnda beklemeyi beklemek düþer iðreti var-lýklarýmýza; ve bazen kaskatý duvarlarla örülür özgürlükler-imizin þeþ ciheti. Zaman bugün olur, ve gölgesine düþmanolan uygun adýmlarla yürünür umutsuz yollar.

Derler ki gelinim,

Kader bizi herkesten çok var olduðumuza inandýrarakyalnýzlaþtýrmada þimdi ve amansýz kalabalýklarda ellerimizibirleþtirmeyi akýl edemiyoruz bir türlü. Günlerin ve genlerinbir araya getiremediði varlýklarýmýz, kurulu bombalar gibibýrakýlýyor ya korku sokaklarýna, ansýzýn bin parça olmakiçin, tik tak, tik tak... Yaðýz düþüncelerimiz sýk parmaklýklar-la hesaplanýyor cetvel cetvel; bayramlar ve þölenler tekdüzegrilere boyandýrýlýyor. Gücümüzü sivriltip karanlýða tünelleraçabilmek için ilk ýþýklara teþne seher güllerince kanatma-dayýz ya yüreklerimizi...

Derler ki kýzým,

Kader böyle imiþ, dengesiz dalgalar vuracakmýþ kýyýla-rýmýza, zamansýz fýrtýnalara tutulacakmýþýz. Kabuðu düþmüþ

107

Kaderlerimizi mi Küstük; Kaderlerimizi mi Küstürdük?

kaplumbaðalar gibi sersefil, dönmesini unutmuþ çemberlergibi þaþýrmýþ kalakalacakmýþýz ortalýk yerde. Ýçimizin kop-mayan ipiyle daraðaçlarýna baðladýðýmýz masumiyetlerimizinaltýndaki sandalyeleri, istenmeyiþlere takýntýlý ayaklarýnkudurmuþ öfkesi tekmeleyecekmiþ. Zaten olmayan kervan-larý bekleye bekleye yitirdiðimiz umutlarýmýzýn yýldýzsýz veaysýz gecelerinde katran kazanlarýna atýlýþlarýmýzý seyred-erken ziftlenecekmiþ cellatlarýmýzýn yürekleri; ve bize elleribaðlý beklemek düþecekmiþ.

Sen deme bunlarý çocuðum, sen kadere böyle deme.Ýçini tersyüz etmedikçe anlayamazsýn kaderi çünkü; yolcu-luklarýný içine, duraðanlýklarý dýþýna yapmadýkça anlaya-mazsýn. Gözyaþlarýnla diktiðin giysiyi hoyrat makaslardoðrarken pâre pâre, "Kader buymuþ!" diyemezsin.Gururunun kristal küreleri taþlýk yollarda tuz buz edilirkenkadere sýðýntý olamazsýn. Kulvarlarda koþu varken yürü-meye kader diyemezsin sen. Dallarýný fýrtýnalar, çiçekleriniayazlar vururken oturmayý kader deðil miskinlik anla ohalde çocuðum.

Kader insaniyet kelimesinin içini dolduran erdemlerbütünüdür yiðidim, böyle anla sen. Ýnsaniyet ki çalýþmaktýr,baþarmaktýr, paylaþmak ve hoþgörmektir, yardým ve iyiliktir.Kader ancak o vakit baht olur, kader ancak o vakit taht olur.Kaderimiz bunlar olmayacaksa, ya sorgumuz nic'olurdelikanlým, sorgumuz nic'olur?!..

Senin için kader, yapabildiðindir cancaðýzým, iyi ve kötügünde elinden geleni yapabildiðindir... Ötesi senden sorul-maz, içini rahat tut!


108

31KÝTABA GÜZELLEME

Kur'an öyle bir zenginliktir ki; artýk ondan sonra birfakirlik ve onun dýþýnda bir zenginlik yoktur.*

Taalâ'nýn adýyla...

Bir önsöz ile baþladý Rahman olan Rab kitabýna, bir açýlýþdiledi gönüllerde...

Eylül renkli Buzaðý'nýn öyküsüne Musa'nýn güz sarýsý imti-hanýný sindirdi evvel, sonra Ýmran ailesinin mümtaz mac-erasýný anlattý. Kadýnlar hakkýnda emretti emrettiðince; gök-ten Sofra'lar indirdi Ýsa'ya indirdiðince. Etinden ve sütündenve gücünden haram ile helali ayýrdý Hayvanlar'ýn.

* Mu'cem (Taberanî), l, 255.

109

Kitaba Güzelleme

A'raf'ta en ince kabuðundayken cennet ile cehennem,Ganimetler paylaþýldý hak üzre. Bir Tevbe'nin kanadýnda idi.Yunus'ta gördüðümüz iman, Ad ile Ýrem üzre at sürdü Hudadlý bir sultan. Gönüller ferahý Yusuf lirik bir aþk oluverdiKen'an' da; korkunun ve umudun þimþeðine bir Gökgürültüsüyle yandý yanan da.

Yâd et o zamaný ki hani Ýbrahim Kâbe'ye ilk taþý koymuþ-tu ve Hicr kentinden Semud ile Eykeliler Lut'u yalanlayýpkovmuþtu. Hatýrla!.. Ne hoþtur, renk renk, çiçek çiçek bal-larýyla bir Balarasý; ne güzeldir Mirac'da Gece yürüyüþüneçýkar gibi Kutlu Sevgili gece yarýsý. Hani yedi er vardý birMaðara'da, bir de Kýtmîr; hani âbide Meryem bir çocukdoðurmuþtu ruþenzamîr?!..

Ta-Hâ!..

Peygamberler aþkýna!.. Kâbe ve Zemzem aþkýna; hurmaile Hac aþkýna... "Muhakkak ki Mü'minler felâha ermiþlerdir."Ve Nur ile küfrü Ayýran'dýr bu kitâb; arz ile semada bu kita-ba hayrandýr her hitab. Hiçbir kelam, hiçbir söz, eþ olmazbir harfine; Þairler þöyle dursun, övgüsüne aciz kalýr þiirlerbile. Öyle ya, Karýnca Süleyman ile bahs edebilsin mi;Hikayeler hakikate gidebilsin, Örümcek aslaný yedebilsinmi? Bu kitab ki, Rum'un elbette maðlub olduðunu da,Lokman'ýn Secde ederek hitmetle dolduðunu da, Ordular'ýnahvâlini de, Sebe kentinin hâlini de bize dosdoðru anlattý. Bukitap ki, Yoktan Yaratan'a özge bir sanattý.

Ya-Sîn!..

Saf saf duranlar aþkýna!.. Ve Sad aþkýna... "Ve kâfir olanlar,Bölük Bölük cehenneme sevk edilmiþlerdir." Mü'minse açýk-


110

layarak göðsündeki imaný, ve Danýþarak nefsindeki gümâný...Namazý dosdoðru kýlarak ve Altýn ile mücevherlerdenmanevi süsler alarak girer yola. Ne zifiri gölgeli alev saçanDuman'lar, ne Diz Çökenler ve vuruþarak koþanlar, ne deKum Tepeleri'nce zulümlere batanlar onu döndürebilir yol-undan. Övülmüþ Elçi'dir ki ona Feth'i müjdelerdi; altýndanýrmaklar akan Odalar müjde verdi.

Kâf!..

Tozu dumana katanlar aþkýna!.. Tur daðýndan Yýldýzdoðar, Ay çýkar. Rahman "Kýyam et!" dediyse elbet Kýyametçýkar. Daðlar pamuk pamuk atýlýr çevremizde, Demirlerieriten Mücadele çatýlýr çehremizde... Bir Toplanýþ'la top-landýðýnda, Ýmtihan olunan kadýn da... Saf tutmak üzereToplanma gününde Münafýklar adýnda... Bilecekler elbetgerçek Kâr-zarar gününü, anacaklar elbet Efendim'in adýnýve ününü. Boþanmanýn bir yük, Haram kýlmanýn bir yokolduðu o günde, hani dönecek ya her þey Mülk'ün sa-hibine!.. Hani yazan Kalem, yazacak ya Hakikati yeniden veyine O Kalem ne güzel yazdý!.. Yüksek makamlara yazýncapeygamberler kaderini, Nuh'u Tufana yazdý, denizler yanayazdý.

Cinler aþkýna!.. Örtünüp bürünen ile Örtüye bürüneneþit yaþayacak Kýyamet'i elbet, ve gümüþ tepsilerden saçýla-cak cennet baharlarý ayaklarýna nevbet be nevbet. Ýnsan kiGönderilenlerden almýþken Haberini sorgunun suâlin, nasýlda Çekip çýkardý haramýný helâlin ve nasý Yüz çevirdicemîlinden Cemâl' in? Ah gafil insan!..

Güneþ Dürüldüðü ve gök Ayrýldýðý vakit, Ölçüde hile

111

Kitaba Güzelleme

yapanlarýn vay haline!.. Vay haline onlarýn sema Yarýldýðývakit!..

And olsun göðe ve Burçlara ve Gece yýldýzýna! Rabb'ýnPek yüce adýný anarak and olsun Sarýp bürüyen kýyamete...Ve and olsun Tan vakti'nde kutsal Belde'leri kuþatan rah-mete. Güneþ'e de and olsun, Geceye ve Kuþluk vakti'nede... "Senin göðsünü ferahlatacak biçimde Açmadýk mý"buyuranýn ahdine de... O gün inananlarýn açýk olacak gönül-leri, ve açýlacak gönüllerde gülleri.

Ýncir'e ve zeytine and olsun ki, "O, insaný bir Kan pýhtýsýn-dan yarattý." ve Kadir gecesinde üstüne rahmet rahmet,Açýk bir belge olan Kitab'ý attý... Artýk, "Yer þiddetli birSarsýlýþla sarsýldýðýnda" ve Hýzlý Koþanlara çarpýldýðýnda,Kýyamet, gözyaþlarýnca Çokluklarý bir bir boþaltýr yokluk-lara. Zaman'a yemin olsun ki, artýk masumlara El ve dillesataþanlar o gün zilletle ziyandadýr; Rabb'ýn Fil sahiplerineyaptýðýnca, ve Kureyþ'in verilmesi gerekeni vermeyen inadasaptýðýnca hasretle hüsrandadýr...

Kevser hakký için ey kutlu er! Mühürlü kalpler, almazsahaber, taþýma keder. Madem Kafirler, Yardýmý terk eder,daðlasýn ciðer, býrak olsunlar heder. Ve eli kuruyasýcanýn eliKurusun... Sen ki Rahman'ýn özge kulusun, hemen Allah'ayönel, Ýhlas'a çark et. Tan yeri yeniden sökülürken, Ýnsanlardehþetle dökülürken, hemen Allah'a sýðýn, kulluðu fark et.


112

32AÞKTIR KÝ, GERÝSÝ VESAÝREDÝR...

Aþk derdiyle hoþem el çek ilacýmdan tabîbKýlma derman kim helâkim zehr-i dermanýndadýr

FuzulîAþýk olup bunu gizleyen ve bu þekilde ölen þehittir.*

Sevgili!..

Aþkýn þiirini yazmak isterdim sana; sana aþký þiir ile yaz-mak isterdim... Aþký seninle tanýmlamak ister, aþký sendetanýmak isterdim. Ay ikiye bölündüðünde yanýnda olmak,Uhud'da diþini avcuma almak isterdim.

Sevgili!..

Þimdi senden uzakta, aþk þudur diyebilsem eðer, sondefa kendimi ve ilk defa okuyucumu kandýrmýþ olacaðým.Bildim dediðim bir aldanýþtýr çünki o, duydum dediðim biryanýþtýr. Þimdi ayýn, þýn ve kaf'larý çýkardýlar elifbelerden desensizliðin mektebinde bir sabra mýhladýlar bizi elif'lerlehe'lerden.

* Münavî, Feyzü'l-Kadîr, Vl, 180.

113

Aþktýr ki, Gerisi Vesairedir...

Sensizlikte hasretin hüzzamlarýný öðrendik kucak kucak,ve aþkýn nihavent saltanatýný arar olduk köþe bucak.

Bildiðimizi sandýkça yandýk da yolunda, yolundayandýðýmýzý sandýkça bildik sonunda. Aþkýn gerçeði deðildibildiðimiz, ama aþkýn ateþiydi yandýðýmýz. Artýk þüphedeyiz,canlarý yâre ulaþtýran bir sel miydi aþk, þekeri güzele sunupaðuyu kalbe bulaþtýran bir el miydi!.. Sana varacak yollarýnçilesi miydi; tutkular ötesi tutkunun zirvesi, hasretleyanýþlarýn sesi miydi!..

Galiba varlýðýn çekim alanýna giren en ulvi acýydý aþk; vemaddeyi mânâya veren en cömert sancýydý. Ruhlarýn çeþitlivarlýklar arasýnda bölüþtürülen süsüydü belki; belki ötelereyazgýlý yitiriþlerin türküsüydü. Kalp kalbe konan kelebekkanatlarýnda renk; kudümlerde düþünüp neylerde aðlayanâhenkti aþk. Þarkýn bütün þiir macerasýydý, belki Yesriblisevgililer için tutulan bir Anadolu yasýydý. Yaðmur yaðmurbelâya baþýný tutmaklar ve ateþ ateþ denizlere kendiniatmaklardý. Mansûr'u dâra takan da, Halil'i oda yakan daoydu, ve oydu Eyyub'u derde býrakan da. Tuz kadarmübarek, ekmekçe aziz idi; toprakleyin bereket, su gibitemiz idi.

Aþk iðnesiyle dikilince bir dikiþ, kýyamete kadarsökülmez imiþ. Aþk ile insan elbet güneþe benzer; ve aþksýzgönül misâl-i taþa benzer. Hayatý aþka bölünce hayat çoðalýr;bütün hayatlarý toplasan geriye aþk kalýr. Gelip kemiðedayanýnca dünya, hayata atýlan kemend olur; göz kapak-larýndan vurulunca kasýrgalar, annelerce deprem, babalarcabend olur. Aþksýz bahar dallarýný kuru bir ayaz boðar, aþksýzrahmini yargýlayan bebekler nâgehan doðar. Mahrem


114

düþüncelerle perdelenen odalarda ya ezel ya ebet olur; aþkkayýp giderse dünyadan ebet kýyamet olur; sevgisizlik gelir,dünya cehennem olur.

Aþk gelince burukluðun þiirinde hüzün dokur heceler; veazarlanmýþ kalpleri ýsýrýr tam yarýsýnda geceler. Saban onun-la sürerse topraðý koþarak, ancak o vakit yeþerir taze birbaþak. Atlarýn nallarýndan yýldýrýmlar masallara dökülür, veyollanamayan mektuplarda nice kalpler sökülür. Kayan yýldý-zlar gibi büzülür elem dehlizlerine diller, ve melâl süzülürgibi melek kanatlarýnda döker yapraklarýný güller. Kaderindehþetini yakan þamdanlar özge pervanelere tesellikârdüþer, þefkatli bir ekmek kýrýntýsýdýr kurutulmuþ buselereyâr düþer.

Sevgili!..

Kapýna geldik; aþký öðret bize; ve aþkýný ver yüreklerimize.

Bir nihânîce gamzene gamzede âþýklarýn adýna... Haniuykuya dalýnca kenti, ve yalnýz baþýna kalýnca kendi... Haniyalnýz gecelerde konuþmadan kalýnca dilleri, ve hâl üzregönüller anlar olunca bütün dilleri... Vicdan sesinden bîzârkürek mahkumlarýnca, hani âþýklarýn hasreti özlemle karýn-ca... Hani gurbetin ucunda gönlüme gömen de seni, haniseni gurbet gurbet gönlüme gömende... Güneþ ve aynurunu aþkýndan alýrken; güneþin ýþýðý aya vurur gibi âþýkýaydýnlatýrken... Gel ey Sevgili bir huzmecik bahþ eyle âsi veâciz üftadene, ve umut ver peykin olmaya teþne kem zer-rene. Aþklarý unutan bendene aþkýný unutturma!..

Her þey sen olsun þu dünyada ve olmasýn sen olmayandünya da.

115

Aþktýr ki, Gerisi Vesairedir...

33NURUNDANDIR BÜTÜN NURLAR

Beni seven cennette benimle beraber olur.*

Mihrabým!..

Mihrabým'a uðra sabâ yeli, huzuruna varýp edeble, selâ-mýmý ilet, heceler yarým yamalak, heyecanlar salkým saçak...

"And olsun kuþluk vaktine...", kuþluk vakti onun gönlün-deki vahyin ýþýðýdýr, ve ýþýklar nurunun âþýðýdýr.

"Geceye and ederim ki...", onun saçlarýný kýskanmaktangecenin baðrý yanýk; gece yarýsý hasretle uyanýktýr.

"Güneþe and olsun..." ondan daha kutlu bir faniyi hiçizlemedi, ve yer ondan daha kýymetli bir hazineyi hiçgizlemedi.

Ahmed!.. Gönüller gýdasý, ruhlar þifasý... Gözlerin feri,þerefin zaferi... Dudaðýnýn deðdiði bir güle bin can fedaAhmed, eline deðmiþ bir ele cihanca cihan feda!

* Tirmizî’den naklen, Nûr-ý Muhammedî, s.143.


116

Iþýðým!

Göz kýrpasýya Burak'ýnla vardýðýn yere bin yýlda vara-mazken berk uran melekler, nasýl aþkýna dönmesin zeminlerve zamanlar, nasýl tutulmasýn burçlar ve felekler. Sen variken kýblem, gök ile yerin arasýnda hangi varlýða adansýn yaemekler, ya hangi renk ile iltica etsin dallarýna çiçekler?Cemalini gören âþýk, görmeyen âþýk iken nurum, gamzenerüyada olsun ermesin mi tennure kelebekler?

Günaydýným!

Tohum versen de bize mahsul olabilseydik, kanat olsanda bize katýna varabilseydik. Þarkýlarýn ürperdiði þebnemavuçlarýnda Medine rüzgârlarýnýn ýþýltýlý kumlarýnca yan-abilseydik, sana kanabilseydik. Bir kez olsun aþkýnla dök-tüðümüz gözyaþlarýndan abdest alabilse ve denizine bir kezolsun dalabilseydik, ya denizinde kalabilseydik. Himalayalarkadar kara yüzümüzü kara yerlere salabilseydik; baðýndanrazýye ve marziye ilhamlar alabilseydik!

Sevgilim!

Kutlu geliþine yüz bin selâm olsun, sen aydýnlýk içindeaydýnlýk, sen açýklýk içinde açýklýktýn. Seninle sevgiler sevgiliolur, seninle muhâlimiz hâle dururdu. Mühürleri kaldýrmadason idin sen, can kilitlerini açmada sonuncu, gülümsesen.Seni görenlerin güneþ düþerdi gözünden, seni sevenlerinýþýk yayýlýrdý yüzünden. Birer efsaneydi iki yanaðýn; hayal ilehatýra eleðim saðmalarýyla karanýn ve aðýn.

Sultaným!

Adýna altýnlar bastýran sultanlar þehirler alýrdý, þimdiþehirleri düþüyor adýnsýz sultanlarýn, adýný gizli anýyor âþýk-ýnâlanlarýn. Kulluk prangalarý çözülünce ayaðýmýzdan, âzâd

117


oldu zülfünün zenciri solumuzdan ve saðýmýzdan. Ashabýnýnkara kerpiçte gözsüz gördüðünü, biz cilalý aynalarda yitirdikde yaptýk düðünü. Tedavisinde hayat bulmuþ hekime düþ-man hasta gibiyiz, mürebbisine kin güden çocuklara yastagibiyiz. Ýnsanlýk güneþe nispet zulmete döndü, balýklar suyaöfkelendi, kuzgun ete döndü; bahtýmýz hasrete döndü.

Hasretim!

Gümüþ tenli Yusuf'u arayanlar gül teninde Yusuflar ülke-sine girdiler; cennet peþinde koþanlar gül cemalinde cen-netlere erdiler.

"Körün elinden tutana Hak'tan yüzlerce ecir vardýr!"buyurmuþtun. Kýyam et, tut körlerinin elinden ve Ýsrafilleyinkýyametten evvel bir kýyamet kopar. Yýllar yýlý kendi yataðýnýöpen nehirlerce ak ezeli özlemlerimizin yokuþlarýna veöðüt, yine öðüt, yine öðüt aþk tanelerimizi deðirmenlerininnakýþlarýna.

Övüncüm!

Ruhlarýmýzdan kuþluklar geçti, gün geçti... Akþam oldu,düðün geçti.. ve gece olmadan, Yesrib'in güneþi, kerem kýl,tüllenen hayallerimize bir huzme býraksýn himmetin, veartýk getirdiðin kutsal emanetin kaybolacaðýndan korkmasýnümmetin!. Kalbimizi kaydýrmadan, bize onu haþre dek bakîkýlma ruhsatý ver, ve yalýn unutuþlarýn poyrazýnda býrakýpbizi bir baþýmýza, belleklerimizin tereddüt dolu zemberek-lerinde kývrandýrma, yeter. Gel, son kez ilk baharýmýz ol!.Bu mevsim güller incitilmesin, gamküsarýmýz ol!..

Ömrüm!

Tâhâ ve Yâsîn aþkýna...

Öncesinde senin aþkýn yoksa neye yarar ölüm!.


118

34GÖZ KIRP BANA SÝTARE; BÝLEYÝM SENÝ!..

Ashabým yýldýzlar gibidir, hangisine uyarsanýz, hidayeti bulur-sunuz.*

Siz ey, evvelce kömür karasýnda yalan, sonra gönülyarasýnda parlayan yýldýzlar! Siz zambak zambak... Ve sonrabayrak bayrak... Hani siz; kendinizi dostluða ilikleyerekdolaþýrdýnýz semalarýmýzda?!..

Siz ey, düþmanlar iken birbirinin ýþýðýnda dost olan yýldý-zlar! Hani siz firuze akþamlarýn reyhan reyhan açan çiçek-leriydiniz atlas bahçelerde!?..

Siz ey, noksanlarý tamamlanýnca bir bir parlayan yýldýzlar!Hani siz kol kola girdiðinizde saadetin çaðýydý asumanlarýnýz-da!?..

* Câmiu Beyâni'l-Ýlm (Ýbn Abdiberr), 357-358; Mesnevi, l, b. 3556.

119

Göz Kýrp Bana Sitare; Bileyim Seni!..

Bir yýldýz, gökte bir saadetin adýdýr yerdeki insan için.Açamayan goncalarýn karanlýk tarlasýnda bir çolpan; kar-alýðýn kudurmuþ aðzýnda bir sitar(e), gökleri ayakta tutandaðlar gibi bir demirkazýk, ve umutlarý hüzünle büyüten birkervankýran... Münzevi avcýlara yorganlar biçen gecelerinýþýk ýþýk yanýþýdýr yorgun bulutlar arasýnda her yýldýz; ve AdýGüzel Süvari'nin berk urarak koþan Burak'ýnýn nallarýndan çilçil serpilen kebkebleriyle romantik desenler dokuyan mist-ik kevkebleridir.

Yýldýzlarýmýz nerede hey!..

Gerçeðin ruhuna üfleye üfleye hayatý sevgiyle yorum-layan yýldýzlarýmýz nerede? Yaðmalanmýþ kuyularadüþüremediðimiz yaðmurlarý, kör sýtmalarýmýza serinlik diyeyaðdýran yýldýzlarýmýz nerede? Kentten kaçýþlarýmýzýn ardýn-dan avuçlarda yalnýzca bir damla gözyaþý olup yanan yýldý-zlarýmýzý kim aldý? Yýldýzlarýmýz nerede?

* * *

Yýldýzlarýmýzý yitirdik!.. Aah, ýþýklarýmýzý yitirdik. Iþýðýmýzkörlük, beyazýmýz karalýk oldu. Güvenlerimiz çorakcoðrafyalara ekildi, bereketli baþaklarýmýzý cýlýz güveler yedi.Yaðmur yaðmur güzellikler, nefes nefes yakýnlýklar göç ettil-er yad ellere ve kül yorgunu bulutlarýn tül desenleri arkasýn-da, gül sarhoþu þerareler misali parlayan þafak yýldýzlarýmýzsöndü ardý ardýna.

Yýldýzsýz baðýrlarýmýzda kulunçlar ve kýlýnçlar eskitiliyorþimdi, aydýnlýklarýmýz kara düþüncelerle karanlýk dehlizlerekilitleniyor. Bir bir dökülüyor yanýlsamalarýmýz tarihin utanç


120

bellediði seherlere, ve kalbur kalbur eleniyor yorgun, sol-gun ve küskün zamanlar yerlere. Yangýnlar çalýnýyorbahtýmýza, ýþýðý olmayan yangýnlar... Maðaralardan uzunuyku sesleri geliyor, ve kovasýz kuyularda Yusuflar aðlaþýyor.Taze gelinlerimizin köhnemiþ çeyizlerine kelep kelep tazelavanta taneli hayaller bükülüyor; dudaklarýndan, uzakzamanlar hatýrasý yýldýz yýldýz parlayan gülüþler sökülüyor vekomþu evlerin akasyalarý arasýndan belki de hiç bestelene-meyecek þiirler dökülüyor. Zulmün aðýrlýðýnda sabýr taþlarýçatlatýlýyor umarsýzca, ve dile getirilememiþliðin boðuksancýlarý saplanýyor böðrümüze arsýzca. Yazýk ki sahralaraikiyüzlülük yayan yarelere de, sevincin kalbini kemirenfarelere de þiirler yazýlýyor artýk yýldýzsýz zamanlarda.

Yýldýz alacasý bir dünyada yýldýz falcýlarýna çaldýrdýk sonþafak yýldýzýmýzý da. Yerlerde çiçek, göklerde yýldýzdý düþler-imiz; ve heyhaat, yýldýzlarýn düþtüðü yere kilitlendi gülüþler-imiz. Yýldýzlarýmýz kaydý ve her gece avare uykusuzluklardayýldýzlar sayarak poyrazýna tutulduk yýldýz yelinin.Yýldýzlarýmýzý söndürdüler göklerde, bir türlü barýþtýra-madýlar yýldýzlarýný yýldýzýmýzla. Sonra tarihlerimizbaþkaldýrdý coðrafyalarýmýza, sonra yaðmalanan günlerim-izde anlam ile insan el ele tutuþup gittiler yýldýzsýz semalara,yittiler.

Sen ey!.. Nakaratý unutulmuþ müzdeviç þarkýlarýn al alrengiyle dokunan Ayyýldýz'ým, bayraðým! Aþkýn ve kavganýnenkazýnda yeter þu küskünlüðün! Gülümseyiþlerin vursunyüzlerimize, nur içinde nur olsun; gecelerin sesleri ekilsinyüreklerimize, sürur üzre sürur olsun, matemimiz sûrolsun.

121

Göz Kýrp Bana Sitare; Bileyim Seni!..

Yýldýzlar!.. Göðe bakan çocuklarýmýza bir kez olsun yüzgösterin ve sabahlara yakýn düþsün artýk aydýnlýklarýmýz.Nerede bir biçimli güzellik varsa hep sizinle biçsin þirazesi-ni, ve nerede bir ahenkli sanat varsa sizinle ölçsün endazesi-ni. Güzelliðin hakiki sevenleri, sevecekleri hakiki güzelliðisizinle tanýsýnlar ve sizi ansýnlar. Yaþasýn sizin için aðlayan birdize her þiirde; ve sizin için parlayan bir damla hernehirde...

Yýldýzlar!.. Acep siz, kefensiz gömülenlerin yerine mibekliyorsunuz doruklarýmýzý?

Yýldýzlar!.. Bigane körlüðümüze göz kýrpmaktan yorul-maz mýsýnýz hiç?

Yýldýzlar!.. Samanyolundan gelecek kervanlarýnýzý bekliy-oruz; bir susuzluðu gidermek ve bir vuslata ermek için.


122

35MUTLAK GÜZEL

Allah güzeldir; güzel(lik)i sever.*

Sokaktan geçerken Yusuf'un yüzünün nuru o civarda bulu-nan köþklerin, evlerin pencerelerinden, kafeslerinden içeriye vurur, düþerdi.Köþklerde bulunanlar: " Belli ki Yusuf gezmeye çýktý,þimdi buradan geçiyor!" derlerdi.Köþede bucakta oturanlar da duvarlarda ýþýklar, parýltýlar görünce,Yusuf'un oradan geçtiðini anlarlardý.Yusuf'un geçtiði sokaða penceresi bulunan evonun oradan geçiþinden þereflenir, nurlanýrdý. (Ey kardeþ!) Aklýný baþýna al da evinin penceresiniYusuf'un geçtiði sokaða aç; ve pencerenin önüne oturup onu seyret!

Âþýk olmak demek, nur gelen tarafa pencere açmaktýr. Çünkügönül, gerçek dostun yüzü ile aydýnlanýr, nurlanýr. **

* Müsned, l, 133; Sahih-i Müslim, l, 97 Sünen (Tirmizi), lV, 361; Müstedrek, lV, 181.** (Mevlana, Mesnevi, c. IV. 3091-3096)

123

Mutlak Güzel

Güzelin kim olduðunu ne vakit unuttuk, ya güzelliðinneliðini ne zaman?..

Bir yük oldu ömür, kovunca güzeli hayatýmýzdan; vegüzellik küsüp gitmiþti, ömür bir yük oldu. Güzellik ruhlar-da perveriþ içindeydi, güzellik gönülde alýþveriþ içindeydi.Güzellik bereketti, zenginlikti; güzeli arayan cihanýn canýnýarýyor demekti.

Kaç bin yýl önce sormuþtu soruyu Platon; "Güzel nedir?"yani ki " Ti esti to kalon?"

Güzel kimdi gerçekten ve neydi güzellik?

Kolay bulunsun diye cevabý, kendi güzelliðinden halkagüzellik vermiþti Hak. Görelim ve gördükçe Güzel'e yakýn-laþalým diye güzelliði yaratmýþtý; ve güzelliðin hamurunakendi nurundan bir nur katmýþtý.

Güzel olan, iyi, doðru ve yararlý olandý. Güzel bir söz,güzel bir iþ, güzel bir ders gibi. Güzel þiir de, güzel manzarada, güzel söz de hep estetik deðeri tartmaktaydý. Din idi adýevvel güzelliðin, felsefe oldu sonra, bilgi oldu, yönetim vesiyaset oldu... Daha neler olmadý!.. Herkes ve her þeygüzelin peþinde, güzel ülkelerde güzel günler yaþandý.

Sonra...

Sonra güzel insanlar güzel atlara binip gittiler ve güzellik-ler yaðmalandý birer birer. Hüzünlü gönülleri sabahaeklerken güzellikler, sevinci gizleyerek sabahý bekler oldu-lar. Gözlere akseden renkler de, sazlara yankýyan ahenklerde güzelliðini yitirdiler. Bestelerimiz þiddet doldu, tatlý dillerhayal oldu. Gönüller güzelden uzaklaþtý, zira gönüllere kin


124

bulaþtý. Güzellik atýldý ya, kaþlar da çatýldý. Oysa gelenekgüzel üzerine bina olunur, kültür güzellikle beka bulurdu.Güzelin yönü gönleydi, hem güzelliðin de... Gönül Çalab'ýntahtýydý, Güzel'i aramayan iki cihan bedbahtýydý. Neye mâlolursa olsun, yaþamanýn anlamý, güzel görünüþleri ve þekil-leri; belki güzellik dolu gönülleri kurtarmaktý.

Güzellik insana peþin verilmiþ cennetti ve sultanlargüzele bakar, gönüller güzele akardý.

Ýki parçaydý hakikatte güzellik, ve her parça diðer yarýsý-na âþýk. Onunla sevilen sevene ders okutur, onunla sevgiilmiði kilim dokuturdu. Aþk mektebinin kitaplarý ve defter-leri, atölyeleri ve ezberleri hep onu söylerdi satýr satýr; hani-ki nakýþlarý ve yazýlarý, resimleri ve suretleri mana mana heponu anlatýr.

Yalnýzca bir çeþit Güzel vardýr; ama görüntüleri binlerceçeþittir.

Sevgilinin sureti de, þekli de yoktur ta baþýndan; vardýr kiadý güzelliktir, ona suret ve þekildir giydirilen Mutlak Güzelkumaþýndan. O vakit Güzel, güzelliðini göstermek üzereevreni bir ayna olarak var eder. Bilmeyen aynalýðý, ne bilsinaynalara pas olur keder. Güzellik ki iðreti durur, her çiçekteve kelebekte, genç kýzda ve yýldýzda; fidaný yavaþ yavaþkurur ve ýþýðý azar azar bozulur. Ezelî sevgilide güzellik birharman olur ve güzeller harmandaki taneler.

Kardeþçiðim, bir güneþ ýþýðý say güzelliði, üç renkli cam-dan süzülen... Hani ruh, gönül ve beden camýnda huzmele-nen bir nur de adýna... Akþam olunca çekilip güneþe gerigider ya hani ýþýklar ve hani göz kapanýnca kaybolur ya

125

Mutlak Güzel

nurlar... Iþýðý da, nuru da camsýz görmeye alýþtýr kendini...Yolda kalmamak, cam kýrýlýnca kör olmamak için...

Gel artýk kardeþçiðim, gülümseyelim ve güzellikleri göre-lim. Býçaðýn aðzýna sunulmadan ariyet güzelliklerimiz vedönülmeyen yolculuklara çýkmadan benliklerimiz, mahþermahþer yaðmalanan imanlarýmýzda eriyen zamanlarýnsurlarýn güzelliklerle örelim. Duyarak ve düþünerek, herikindi güneþinin lirizmi gibi, her dolunay akþamýnýn roman-tizmi gibi güzelliðe bakalým ibretle ve içimizde büyüsünbütün güzellikler. Seste, biçimde ve boyada hakikatin güzel-liðine býrakalým kendimizi, Mutlak Güzel'den renk devþire-lim.

Allah'tan daha güzel boyasý olan kim? (Bakara, 138)


126

36ANALI KUZU KINALI KUZU

Ana baþta tac imiþHer derde ilac imiþBir evlat pir olsa daAnaya muhtac imiþ"

Bir türküden

Cennet analarýn ayaklarý altýndadýr.*

Biliriz ki þefkat ve merhamet hissi kula önce anadandýr;sevgi ve acýmayý anaya veren yüce Yaradan'dýr. Ana hakký,Tanrý hakkýdýr. Ahlarý sevinçle satýn alandýr o, üvey sancýlarýnsabýr taþýna satýlandýr. Öksüz hayatýn Kabe'si, ve dilsizbebelerin en belið sesidir. Analýk kanunlarý yetmiþ iki mil-letüstü bir kalp aðrýsýdýr, tatlý bir kalp aðrýsýndan da ötelereuzanan meserret çaðrýsýdýr. Þöhret istemez analar amaþehir-i cihan olur, sevgisini tatmamýþsa bir ananýn, evlatlarziyan olur. Anneleri anarak açar en parlak renkler bir çiçek-te ve ille de gökkuþaðý giyinir bir anne her bebekte.

* Ahmet b. Hanbel, Müsned, III, 429 Ýbn Mace, Sünen, II, 930

127

Analý Kuzu Kýnalý Kuzu

128


Allah'ýn haklarýndan sonra ana hakkýnadýr sorumluluk; bedeniiçinde beden bulduðumuz, sayesinde var olduðumuz için. Birçocuk bir anaya koþarken saman çöpü kehribara koþar gibidir; has-retle ilk öpüþler çoðalýnca damlada denizler coþar gibidir.

Analarýmýz; acýlarýn iþaret sýfatý, özverinin özel adýdýr; obamýzýndireði ve aðýzlarýn tadýdýr. Yeminlere dar gelip dualarda bol olangüzeldir ana; Rahim ve Rahman ile kalbimize dolan güzeldir ana.Kalbimize zincirli en muhteþem tutsaklýktýr; koyun kuzuya ve gecesabaha seðirdir gibi aklýktýr ana. Ýçimize düþen bir susuzluk, susu-zlar su arar gibi, ruhlarý iman sarar gibi. Gurbetlerde kubbe kubbeçýnlayan tekbir sesidir ana; bahçeleri ýtýr ýtýr dolduran saba nefesidir.Hasret gecelerinde huzuru demleyen çaylarýn þekeri, uzak yolcu-larýn karalýða mahkûm gözlerinin feridir.

Anacýk!

Kahramanlarý silinen bir filmin tam ortasýnda çaresiz çocuklarýzbiz, garip bir masalý yaþýyoruz, hazin bir rüyayý soluyoruz...Korkunç devler dolaþýyor etrafýmýzda... Ata otu, ite eti yedirme-mekte direniyor ifritler... Ehremenler hatemi almýþ, Süleymanlaraldatýlmýþ... Þehzadeler yüz yýllýk uykularýna dalmýþlar... Bol yalanlýkorolarda ayrý telden ve ayrý naðmelerden çalmada plâklar ve eskihançerlerin murassa kýnlarýnda paslanmaya durdu dudaklar. Bir senvarsýn anacýk, Kaf daðýnýn ardýndaki dünyalar güzeli, yalnýzca sengerçeksin... Bütün kalpler yalan... Bir tek seninki, ne yanýldý, ne ya-nýlttý çocuklarýný kýnalý ana... Herkes saadetine, sense felâketlerineortak oldun evlâtlarýn... Onlar ki dilleri senindir, söyler dururlar;sütleri senindir, kimlik bulurlar.

Anacýðým!

Yýllar ve yýllarca önceydi, hani bahçeleri çizerdin çizik çizik dehayallerini ekerdin kiraz gölgelerine... Orkidelere uzattýðýnda elinikurdeleler sýyrýlýp saçlarýndan, orkide olurlardý.

Anacýðým!

Ne çabuk çürüdü sokaklar? Saçlarýna ne çabuk düþtü aklar?Fidanlarýný ayazlar, hayallerini dolular ne çabuk vurdu? Çocuklarýn

daðýldý; sevinçlerin de... Dizlerinde sýzýlar, ve yüzlerinde çizilerle...Yaðmur sularý çocuklarýndan daha sýk geçiyorlar eþiðinden; komþu-lar bir bardak süt, bir avuç kül soruyorlar eski zamanlardan.

Anacýðým!

Kavruk güzelliðine rânâ düþen kýnalý saçlarýna ay vuruyor; cen-net ayaðýndan buseler çalýyor þimdi. Durlanmýþ kelimelerin sarýyorsevgileri ve beyaz cümlelerinin kýrkýncý kapýsýndan süt verdiðinalperenler geçiyor birer birer. Bulutlarý arþýnlayarak ve samanyol-undan yalýnayak... Sýrf bunun için bile tarih olmuþ bir gerçek veövünülecek en büyük zafersin sen!..

129

Analý Kuzu Kýnalý Kuzu

37MERHAMET!.. MERHAMET!..

Müminlere imdada yetiþ merhametinleMülhidlere lâkin daha çok merhamet eyle

M.Akif

Ýnsanlara merhamet etmeyene Allah da merhamet etmez.*

Acýmak bir derttir çoðu zaman, derdi acýya yýðar.Mahlukun acýmasý dertten doðar da, Halik merhametiylesevince boðar. Merhamet ok ok yürekler kanatýr yaratýlan-da; merhamet eseri olarak yaðmur yaðmur sevindirirkulunu Yaratan da. Merhamet bir gözyaþýdýr, gözyaþý dök-ende merhamet sicim sicim; merhametini rahmet rahmetdaðýtýnca Rahman ve Rahim, elbet annenin yavrusuna mer-hametinden çok ötedir, hem çok kerîm!..

* Müslim, Fezâil, nr.2319


130

Kýþýn maðaralarýnda barýndýðý daðlara da, güneþin sessizvadilerde kavurduðu çaðlara da; topraðýn yarýldýðý kuraklýk-lara ve yollarý yollara baðlayan aklýklara da eþittir merhamet.Güneþ ýþýðýný yayar gibi, ay nurunu salar gibidir. Ozanlarýnsözcüklerinde içli manalar yüklenir, kanadý kýrýk kuþunyarasýný sardýkça büyüklenir. Dudaklarý açlýkla kýzarmýþbebelerin de, þahmaranlarý cangýllara resmeden perdelerinde sýnavý merhametle olur. Topraðý deþerken saban da,garibi büyütürken yaban da merhamet damýtýr.

Bazan o, yaþayamadan ölenlerin ve ölmek için doðanlarýnuykusuz kirpiklerine sýðýnmak ister de kapý bulamaz; bazanda zaman saatini geriye almak isteyenlerin bahar þarkýsýnagirmek için yapý bulamaz. Yumurtanýn içinden çýkan yavrukuþun ýslak tüylerini kurutmasaydý ve son durak gözmesafesine girince en derin uyku gözleri tutmasaydý nerdenbilirdik ki merhameti.

Göç etmeye korkan güvercinleri yuvadan merhametuçurur, umutlarýna yaslanan mahkumlarýn yürekleri gözler-ine merhamet vurur. Ve durdukça durur kandil geceleriniaydýnlatan karlarla sevgi sevgi uzayan katarlar. Kutlu kaftan-lar giyinmiþ kaknuslar gibi; baðbozumu avuçlarda gülyaðlarý,lotuslar gibi... Hem aþk olur hem hüzün; aþký olanýn hüznüolur belki, belki hüznü olanýn aþký da kemale erer, olur diye.Güvercin kanatlarýnda yedi iklime ulaþan muþtularýn tadýdýrbazan; bazan da namluya sürülmüþ kurþunlarýn en kýzýlyerinden vurduðu zulümlerin adýdýr.

Erhamürrahimîn'den bir gizli lûtuftur merhamet. Karagecede kara çul üzerinde yürüyen karýncanýn ayak sesindendaha gizli; ve Hýzýr ile yola çýkan Musa'nýn üç kez sýnanýþýn-

131

Merhamet!.. Merhamet!..

dan daha giz'li. Evrenin göðsünden saðýlan bir güzelliðinoyasýdýr ve çatlamýþ dudaklara ulu kelimelerle söylenenþarkýlarýn en hasýdýr. Akýllarý tesbih tesbih düðümleyen suyadüþmüþ bir karanfil kadar mahzun, ve ilk akþamda acýsýsaplanan açýklamalý geceler kadar uzun. Belki göklerin ufakve evrenin uzak kaldýðý hüzünlerin panzehiri; belki üþütenfýrtýnalarýn sürüngen dertlerini bölen ve çarpan sevinçlerinkesiri. Gýrtlaklarda düðüm düðüm hecelerin ve yüreklerdeboðum boðum gecelerin hem efendisi, hem esiri. Kar vaktiyalýnayak bir yetimin dizlerinde derman; göyneksizninelerin ürkütülmüþ sevecenliðinde ferman...

Merhametin adý, þirazesi daðýlmýþ elyazmasý kitaplarýnsayfalarýnda yazýlý kaldý ve merhamet menkýbelerinin daðýldýmeclisleri, bablarý, fasýllarý ve yekpare cümleleri. Divanlarýnarasýnda kurutulmuþ narin kelebekler gibi þimdi merhamet,ve kanatlarýnda ihanete açýlan gizli günahlarla desenlenmiþ.Zembilde kurutulmuþ güllerin ve sergende saklanan sünbül-lerin; buhur-ý Meryem kokan ellerin ve hüsn-i Yusufsöyleyen dillerin hasret kokan daüssýlasý. Aynalý beþiklerdeuykuya dalmýþ ilmek ilmek hýçkýrýk, yumak yumak ayrýlýk...

Merhamet, koyu renkler ve karmaþýk desenlerinötesinde görülen yalýn bir kent kurmaktýr... Surlarý özveri-den örülen bir kent.

Kötülük üþümeye mahkum olur merhametle yanarkendamarda kan; ve merhametsiz insanlarý lanetle anar zaman.


132

38KANAAT MASALI

Kanaat, tükenmez bir sermayedir.*

Râviyân-ý âsâr þu gûnâ rivâyet ve nâkilân-ý ahbâr bu nev'ahikâyet ederler ki… O iller bizim iller, orada söylenen dillerbizim diller iken… Ýran baþka Ýran, Tûran baþka Tûran,devrân da baþka devran iken… Türk illerinde Kanaat adýn-da bir yiðit yaþarmýþ… Kýrlarda çiçek gibi, kovanda petekgibi herkesin sevgilisi, gönülde sevda, kaderde ferda gibiherkesin sesi imiþ. Ona bakan, 'bu yiðit suyunu bulutlardaniçer, aþýný güneþte piþirir' der; onu seven bahtýna minnetedermiþ. Nimet isteyenler onun eteðine yapýþýr, yücelikisteyenler ondan yardým dilermiþ. Ýsteyen herkesin, amaherkesin yardýmýna koþar; yad olsun, biliþ olsun, ona uyan-lar kalplere girer, tevazuda yaþar hikmete erermiþ…

* Þihâb, s.43; Mesnevî, l, b. 2321; Molla Cami, nr.17.

133

Kanaat Masalý

Yýllar dillere, günler güllere, aþklar gönüllere gire gireakarken zaman; ilde, obada birden devran dönmüþ, güneþsönmüþ. Açgözlülük ülkesinde hüküm süren Ýhtiras Kralaskerlerini sürüp gelmiþ bizim yurtlara. Ebemkuþaðýndamedcezirler kaplamýþ masivalarý, kanatlarý kýrýlmýþ güzellik-lerin, tebessümle girilen gündüzlere þavkýmadan kalmýþyüzler. Yýllar yýlý sürmüþ istila, umut çocuklarý sokaklardagiryan, bereket baþaklarý tarlada periþan, aylar hep muhar-rem olmuþ. Kan uykularda uyumuþ sonra geceler, kör kuyu-larda büyür olmuþ heceler.

Neden sonra, nice geceden sonra… Gökleri kanayankentlerde sabra mübtela serdengeçtiler toplanýp derlendibirer ikiþer. Baþkalarý için yaþayýp pazarlýksýz ölecek yiðitler-di bu yiðitler…. Çýlgýnlýklarýnýn yamaçlarýnda açan enmuhteþem çiçeðe biat ile baþladýlar akmaya, ve Kanaat'inemrine girerek koþtular dünyada iyi bir ad býrakmaya…

Açgözlülük ülkesinin ejderha baþlý ifritleri de, zincirinisürüyen devleri de, süpürgesiyle koþan cadýlarý, rengarenkyýlanlarý, akrepleri ve çiyanlarý da alay alaydý, bölük bölüktü.Zaman ki vuruþmaya and içmiþ Kanaat yiðitlerinin sýrtýndaen büyük yüktü. Ýhtiras Kral'ýn her bir ifriti bir þuh güzel, heracüzesi bir taze gelin gibi dolaþýyordu kentin sokaklarýný.Delikanlýlar ve genç kýzlar aldanýp birer birer, baygýn gülüm-seyiþlerine ve þuh kahkahalarýna, akýtýyorlardý kanlarýný; kan-lar ve irinler içinde olduðunu göremiyordu gözlericoðrafyanýn, ýrmaklar zannediyordu akanlarýný. Hüzünlerisoluyan buruk yüzlerinde bir mevsimlik vicdanlarýný hiçuðruna satýlýða çýkardýklarýnýn farkýnda deðillerdi. Obanýnsuyuna ýsýtmalar bulaþmýþ, kentin ciðeri sökülmüþtü.


134

Dert kýblesi, elem Kabe'si… Herkesin karardý bahtý, vesarardý benizler. Galip Dede dilinden temmuz güneþiydi giy-dikleri, ateþ yalýmý idi taslara doldurup içtikleri. Üzüntüþiþesinin kýrýklarýný tohum diye serpince ovalara, bebelersayýsýnca baþ verdi her bir baþak matemlerden, hüzünler-den.

Kývýlcýmlarý avuç avuç içip pare pare kalpleri arayanyiðitler ekildi tarlalara. Zorlu sýnavlardan geçerek alný aydýn-lýk yiðitler olacaklardý gide gide… Umut iþte!…

Öte yandan, kentin günahkâr sokaklarýnda masum hay-aller kuran genç kýzlar kendilerinden uzaklaþtýlar, sürgünbakýþlarýn mühürlendiði caddelerde dudaklar kötü sözcük-lerin saðanaðýna tutuldu. Gökleri kanatan paramparçalýklarkararttý aydýnlýðýn üstünü, dayatmalarýn kirlenmiþ yüzleribetonarme hücumlarla parçaladýlar evleri. Kalabalýkdaðlarýn eteklerinde dikenlere battý ayaklar, ayaklara diken-ler battý sarp yamaçlarda. Yürekler mülteci sevinçlerinikandil yanan gecelerin en zifiri kuytusuna býraktýlar veköreldi gözler. Rûz-i gârda esen rûzigârlar maðaralara boy-adý kenti. Revaha'nýn okuduðu þiirleri hatýrlayan kalmadý.

Neden sonra, nelerden sonra, niceden ve nice gecedensonra Kanaat, sevgisini isyanlarýnda ölümsüzleþtirmek istedive yaðýz delikanlý Fakr'ý da yanýna alarak düþtü yollara, açgö-zlülüðü açýkgözlülük diye satan Ýhtiras Kral'ýn boynunu vur-maya and içerek. Az gittiler uz gittiler, gâh ateþe tapýnanpervaneler gibi yana yana, gâh Mecnun misâl divâneler olupLeylalarý ana ana, dere tepe düz gittiler. Ah dedikçe bir âhdaha ederek, âh u vâhý daðý taþý delerek Açgözlülükkalesinin kapýsýna kadar yettiler. Cenk baþladýðýnda ömre

135

Kanaat Masalý

bedel hançerler saplandý yüzlerce kez baðýrlarýna;Cercisleyin yüzlerce kez ölüp yüzlerce kez yine dirildileryeniden ölebilmek için. Hayber önünde Þah-ý Merdan aþký-na, Malatya kalesinde Battal Gazi aþkýna, Bizans surlarýndaMalkoçoðlu aþkýna… Saklý sevdalarýný topraða düþürmemekiçin bir yandan kýlýç çala çala, her adýmda yüz bin baþ ala alaen son yalan gazelin en son kafiyesinde yitirdiler ruhlarýný…Ve en güzel besteyi söyleyen bir aþka yetirdiler ruhlarýný.

Öldüler geride bir destan býrakarak, öldüler ruh iklimler-ine ercesine akarak. Balalar oyunda oynaþta onlarýn türkü-lerini söylediler; anneler bebelerine süt verirken ninnilerinidediler:

Kanaat ilmin baþý Fakir onun yoldaþý Huzur isteyen kiþi Kanaati bulmalý

Atalardan dedelerden böyle iþittik, böyle yazdýk.Doðrusu böyledir bu hikâyet, gerisi ya dizmedir ya boz-madýr nihâyet, þu haþiye de rahmetli Mevcî'den rivayet:

Az tamah çok ziyan getirir her an Kanaattir nefse yular demiþler

Þimdiki halimizde: Fakr, ilimizde, elimizde su akýþlarý;Kanaat ile aramýzda hece taþlarý… Ýflaslar dilim dilim dilim-izde, yük yük oldu isyanlar belimizde…


136

Kýssadan hisse: Son gemi de ufuklardan geçmeden, gelinEbabiller uçurarak Ebu Leheb soylu Ýhtiras Kral'ýn þehrinesicciller düþürelim baþlarýna ve Kanaat'in atýyla atýlalým sonhücumda.

Gidimli gelimli dünya, son ucu ölümlü dünya…Topraktan geleni toprak yoðuracak, aç gözlüleri toprakdoyuracak… Kanaatsiz ülkenin insanlarý, anlamadýlar ölü-lerin bile anladýðý yaðmur çiçeklerindeki hüznü.

Orda bir vakitler bir Kanaat yaþamýþ, bir masal olmuþtu.Kýrmýzý kýzýn baþlýðý, havuç burnun pinokyosu; mýzýkacýlarýnhorozu veya kavalcý köyün faresi çalýp götürdü masallarýmýzýbizden. Bize de Kanaat'in yalnýzca adýný anmak kaldý.

Gökten üç elma düþtü… Biri yazanýn, biri okuyanýn, biride Kanaat'in baþýna.

137

Kanaat Masalý

39AÐLAMAKTAN KORKMA GÖZÜM!

Bir hurûþuyla eder bin hâne-i ikbâli pest Ehl-i derdin seyl-i eþk-i inkisârýn görmüþüz

Nabî

Hiçbir damla yoktur ki o, Allah katýnda O'nun korkusuyla dökülen gözyaþý damlasýndan veya Allah yolundaakýtýlan kan damlasýndan daha makbul olsun.*

Dertlilerin, güceniklikle akýttýklarý gözyaþlarýnýn sellerinigör-dük. Bir kere coþup çaðladýðý vakit, binlerce ikbalsarayýný yerle bir ediveriyordu…

* Musned, l, 327; ll, 128; Sünen (Ýbn Mace), ll, 1401; Þihâb, s. 235.


138

Gözyaþým,

Dizeler güzeli dedim sana inci inci, ve güzeller incisi koy-dum adýný dizi dizi… Yabanlara gönderdiðimsin hem akýnakýn, hem canýmý verdiðimsin uzak yakýn… Sevgilinin gele-ceði yollarý sulayýp süpürmek için sakladým seni…Kirpiklerimi süpürge ettim; sultanlar ayaðýna düþürmek içintuttum ve býrakmadým seni.

Gözyaþým,

Bütün boþluklarýný sen doldurdun ömrümün…Söylenmedik sözler yerine sen vardýn yanýmda. Sevdayadair yeminlerden sonra sen vardýn. Köhne zamanýn direnciadýna, acý çaðlarýn yaþlýsý ve genci adýna yine sen vardýn.Dikenler gülden habersiz iken, gözler dilden de fersiz iken;zamanýndan geriye düþmüþ acýlar için, mânâda biçimleriyitiren sancýlar için; aynalarda eriyen sýrlardan taþarak, ucukýyamete çýkan asýrlarý aþarak; gerçekten daha gerçekkelamlarda ve Güzeller Güzeli'nden vuslat müjdeli selâmlar-da sen vardýn… Hep sen vardýn...

Bir gözyaþý, gül mevsiminde güle karþý akarsa aþk oluradý; sevgiyi damýtýr en derin yerinden. Suçlardan sonratenha gecelerde akarsa tevbedir tadý; gönülleri arýtýr enkara kirinden. Madem ki gözyaþý bir kutlu demdir, elbettebir erdemdir.

Bir gözyaþý, bir cevherdir ateþten kaynayan ve alev gibiyanan. Özü sudur ama avuçta bir yalým, gönülde bir yangýnolur. Bir ateþ düþünün, dumaný âh ile çýkar da külleri gözyaþýna karýþýr ya… Hayat bir mum alegorisidir hani, mumunbaþýndaki yanýþ gözde yaþ olur da gözyaþý alevle barýþýr

139

Aðlamaktan Korkma Gözüm!

ya…Alev can ipliðini yakýnca, acýdýr ki, bedenini eritir demumun, su ile alev birbiriyle yarýþýr ya… Aþýka göre cennetolur cinnet ve kendi gözyaþýnda boðulur akýbet...

Gözyaþýdýr ki yýkayarak yakar, yakarak yýkar. Arýtýr ve eri-tir; temizler ve gizler… Fazilettir, diyettir… Bu yüzdendenilir ki gözyaþý yiðitler kârýdýr ve civanmertler vakarýdýr.

Þaire unuttuðu mýsrayý bir gözyaþý hatýrlatýr, þehrazadüveyikler uçuran acýlarý bir gözyaþý anlatýr. Sancýlý damarlar-da ölümcül çýlgýnlýklarý gözyaþýdýr okuyan satýr satýr.Toplasan gözyaþlarýný âþýkýn, dalgalý bir deniz olur;süzülürken baðrýndan, yakar geçer iz olur. Yalnýz doðar gibiher insan, yalnýz akar her damla ve yaðmur yaðmurgözyaþýyla ýslanýr nisan. Bir kere ölür de kahýr yüklüsavaþlarda nice aylar batar ve Filistin'de sapanlar çakýltaþlarý, takaroflar kurþun yerine gözyaþý atar. Ceylânlarý âmâdüþürünce avcýlar, avcýlarý ceylânlar vurur, ve hamuru sev-dalarýn, gözyaþýyla yoðrulur. En son, yaðmur kuþlarý konarkuþpalazý çocuklarýn salýncaklarýna, gözyaþý þefkat olur.

Gözyaþý ki, kiþinin kendisiyle kavgasýnýn sonunda akarsatomur tomur mercandýr; ve eðer piþmanlýklarla tartýlýrsamübarek bir heyecandýr.

Gül yüzlülerin kirini gülsuyu kokan gözyaþlarý alýr…Vedamla damla gül dökülen ellerde gül kokusu kalýr.

Tohumu eken bilir Gözyaþýn döken bilir

Gül kadrin diken deðil

Çileyi çeken bilir


140

Ve ey gözyaþým,

Bulutuna sadýk yaðmurlar gibi gel, ve kadim bir dostuuðurlar gibi git… Bir atýmlýk mesafede yalnýzlýðýn kurþun-lanan coþkusuyla gel, geleceði savaþa mecbur annelerinkorkusuyla git… Geceyi içine döken tomurcuklarýn yeþiliylegel; goncayý açýlsýn diye bekleyen bülbülün diliylegit…Bülbüller konan dallarda yaprak gibi gel, ve derinlerdebendini yýkan bir ýrmak gibi git. Yalýnkalem savaþlara meftunacýlarla gel, piþmanlýk dolu yüreklerden sancýlarla git…

Ve aðlamaktan korkma gözüm!..

141

40ÝNSAN SÖZDEN ÝBARETTÝR VE ÞAÝR

NE GÜZEL ÝNSANDIR

Þiirin hikmetli olanlarý da mevcuttur.*

Bir meyve, bir çekirdek...

Göz, gez ve arpacýk...''Kaf ile Nûn"... O "Ol!" deyinceolur.

Mýsra kapý kanadý demek, servi dalý ve merdiven... Beyitki evdir; kapýdan girilmelidir. Bir evi ziyaret etmenin mak-sadý ne ola ki içindeki kiþiyle görüþmekten öte? O kiþi man-adýr. Vezin ki aruzdur, evin orta direði; kafiye ki tamdýr,yarýmdýr; tenezzüh gereði. Evin dýþtan ve içten güzelliðimimarýn üslûbuna göre ya muhteþemdir ya dahamuhteþem. Bazan da kötü, çok daha kötü... Nazým ki "ipliðeinciler dizme"dir, dizidir ya dizedir; manzume bir gerdanlýk-týr, billur bedende firuzedir.

* Muvatta, ll 986; Müsned (Ahmed b. Hanbel), l, 303; Sahih-i Buhari, Vll, 30; Sahih-i Müslim,l, 594; Mesnevî, lll, b. 4079.


142

Fakirlikte sultan tavýrlý muhteþem kullar kârýdýr, adý þiir...Ve þair, derya gibi duruldukta coþkun akan ýrmak... Ayin veefsun okuyan sihirbazdýr ki o; berrak sözleri kulaðýna hepcennet hurileri fýsýldar.

Mânâ ki derin bir denizdir, þiir ki derinlerde, en derin-lerde esrarlý bir inci. Þair ki vurguna alýþkýn dalgýç, dahaderinde, daha derinden. Satýr satýr, salkým salkým, her dizebir dürr-i Aden, her beyit bir misk-i Huten. Tam ayar saray-larda nakýþlý eþik, ve mana uyutan sözlere murassa beþik.

Mevsimi bahardýr þiirin, bahçesi gülistan... Âþýklarýn ateþi-ni söndüren bir sabâ esintisi... Gül goncasý yürekleri açacakbir esinti. Papaðanlarý besleyen þeker gibi tatlýdýr da bal gibihararet verir. Ruh için gýda, seven için hayat, Ýsa'da nefestir.Kýlýç gibi keskin, hançer gibi güzel...

Þiir ki yazýlmadan okunursa güzeldir. En güzel þiirini ken-disi için yazar bu yüzden her þair. Fecrin tuvalinden yýldýzlarýavuçlayýp gönlümüze serperken de, gecenin beþiðinde ayýikiye bölüp tazarrular bestelerken de, þair bir sesin ve birahengin avcýsýdýr. Kalabalýklarýn orta yerinde, yalnýzlýðýnýn enucunda, söz deðmemiþ tenha kýyýlara kelâmýn direklerinidike dike, bir çaðdan çýkýp bir çaða daha, bir çaða daha koþ-maktýr iþi. Ta ki çaðlar ve çaðlar sonra kendine bir dost bul-sun, kaderini paylaþacak bir arkadaþ, bir yoldaþ edinsin vebeyaz martýlara kardeþ olsun... Ayný dilden söylenen ve aynýsesleri verdiði zannolunan o gamlý besteyi gökkubbenin sar-rafýna ya halis altýn, ya delinmemiþ inci kýratýnda sunsun.Ezbere söylenen mavilerin yapayalnýz alfabesinde boþluðauzayýp giden masallar anlatsýn bize tarihten ve evvel zamaniçinde aþklarý dillendirsin esrik ve ritmik sesiyle. Eski bir

143

Ýnsan Sözden Ýbarettir ve Þair Ne Güzel Ýnsandýr

flintanýn kör kurþunu girdiði vakit yüreklere, eski birsüvarinin yund atýna mahmuz vurup yaðmalanmýþ ülkelerekoþtuðunu anlatsýn. Dostunun ölüm haberini alýmlýalevlerde yaðmalanmýþ kalpleri yaksýn sonra ve aðlasýn þair.Sýnýrlarý karýþtýrmadan ve mevsimleri þaþýrmadan, karlaraltýnda nevbahar gibi, ya sevgiden yorgun; ya sevgiye vur-gun...

Þair, bakire bir manayý en ahenkli tezgâhta dokur gibidir,yani ki Leyla'nýn mezarý baþýnda bir Mecnun mersiye okurgibidir. Ta ki manadan sarhoþ, ve âhenkten bîhoþ olup acýsýnýunutsun, farkýnda olmadan dünyasýný deðiþtirsin ve sevgiliyitam yüreðinden tutsun.

Þiir bir lisan-ý gaybdýr ki her dizesinde bir baþka kapý, herbeytinde bir köhne yapý açýlýr. Kalbî bir zikir, belki yüksek birfikirdir. Yaðmurdan önce sarsar ve afet, yaðmurdan sonraeleðimsaðma ve ülfet. Aþka kasem edercesine hasret, mav-erada þeker ezercesine davettir. Söz basamaklarý sayýlsaayet; sonra hadis, kelam-ý kibar ve þiiredir davet... Sonrasýya laftýr, ya küfürdür nihayet. Ve herkes ne söylediðine bak-malý elbet...

Akýl git baþýmdan; gözyaþýna da þiir diyemem ki!..


144

müsiad trase bittiiii - musiad.org.tr · dair iðreti resimler fýrtýnalara uðramakta, hakikat...

Documents