TÜRKİYE’DE

OTOMOTİVİN

GELECEĞİ GE Türkiye

ANALİZ DOSYASI GE’nin “Sanayide Dijital Gelecek” etkinlik dizisinin

ilk uygulaması otomotiv sektöründe gerçekleşti.

TOBB Türkiye Otomotiv Yan Sanayi Meclisi ve

TAYSAD (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği)

işbirliğinde Teknopark İstanbul’daki GE Türkiye

İnovasyon Merkezi’nde, sektörün önemli aktörleri

ve fikir önderleri “Otomotivin Geleceği”ni tartışıldı.

100’den fazla katılımıcının gerçekleştiği toplantıda

tartışılan konular, verilen mesajlar, öne çıkan

sorular bu dosyada biraraya getirildi.

“2020’ye kadar dünyada internete bağlı 152 milyon

otomobil yer alacak”

Mart 2017

http://geturkiyeblog.com www.twitter.com/GE_Turkiye https://www.linkedin.com/company/ge-türkiye www.instagram.com/geturkiye

1

GÜNÜN ÖZETİ & BİR SONRAKİ ADIM

Otomotivin Dijital Geleceği toplantısının sonunda, Türkiye’nin en önemli sanayi

sektörlerinden biri olan otomotivde dijital teknolojilerin getirdiği dönüşümü

yakalayabilmek için, aşağıdaki adımların atılması gerektiği ortaya çıkmıştır:

Ne yapmamız lazım?

Dijital sanayi yazılımları, elektrikli ve hibrid araçlar, otonom araçlar gibi otomotiv

dışında geliştirilen teknolojilerin otomotiv sektörünü dönüştürme trendini

yakalayabilmek için, şirketlerimizce açık inovasyon yaklaşımının benimsenerek,

o Yeni ürün ve iş süreci geliştirme süreçlerinde müşteri ve platform sağlayıcısı

şirketlerle yakından çalışmayı sağlayacak çok ortaklı işbirlikleri kururulması,

o Girişim şirketlerine (startup) yönelik mentörlük ve girişim sermayesi yatırım

programları kurulması ve 3D yazıcı teknolojilerinin adapte edilmesi,

Tedarik zincirleri dijitalleşirken, korumacılığın artma eğilimine girmesiyle ana

sanayi kuruluşlarının gittikçe kendi ülkelerine odaklanmaları karşısında, yan

sanayimizin aynı tedarik zincirinde kalabilmek için acilen dijital sanayi yatırımlarına

odaklanması, bu kapsamda;

o Dijital sanayi yatırımlarının sadece otomasyon şeklinde anlaşılmaması,

yatırımların otomotiv üreticilerimizi dijital sanayi platformlarında müşteri ve

tedarikçileriyle beraber çalışabilecekleri bir kapasite elde etmelerini

hedeflemesi,

o Yazılım yatırımlarına eş anlı olarak yalınlaşma, veri analizi ve inovasyon

kapasitesine yönelik kapasite geliştirilmesi,

Kamunun otomotiv sektöründe dijitalleşme alanında geliştireceği platformlar ve

sağlayacağı teşviklerle lider olması, bu kapsamda;

o Otomotiv üreticilerinin iyi işleyen bir ekosistem haline gelebilmesi için hem

şirketler arasında, hem de şirketler ile kamu arasında açık ve dürüst bilgi ve

tecrübe paylaşımı sağlayacak mekanizmalar kurulması,

o Ekonomi Bakanlığı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesindeki

teşviklerin dijitalleşme uygulamalarında denemeleri teşvik edecek, bu

denemelerin sonuçlarının ekosistemle paylaşılmasını sağlayacak şekilde

yeniden tasarlanması,

o Mühendislik eğitiminin belli bir konuyu çok iyi bilmek yerine, multi-disipliner

bir birikime ve günlük hayatı anlayıp yaratıcı düşünebilme yeteneğine sahip

elemanlar yetiştirebilecek bir hale getirilmesi,

En önemlisi, konuşmanın ötesine gidip ufak adımlarla, pilot uygulamalarla da olsa

harekete geçmek, atılan küçük adımların sonuçlarından edinilen tecrübeyle daha

büyük adımlar atmaya derhal başlanması gerekiyor.

2

GE’nin “Sanayide Dijital Gelecek” etkinlik dizisinin ilk uygulaması otomotiv sektöründe

gerçekleşti. TOBB Türkiye Otomotiv Yan Sanayi Meclisi, TAYSAD (Taşıt Araçları Yan

Sanayicileri Derneği) ve General Electric Türkiye işbirliğinde Teknopark İstanbul’daki GE

İnovasyon Merkezi’nde gerçekleşen etkinlikte sektörün aktörleri “Otomotivin Geleceği”ni

tartıştı.

Küresel araştırmalar otomotivde dijitalleşmenin 1,5 trilyon dolarlık bir pazar oluşturacağını

gösteriyor. Peki Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Birliği (OICA) verilerine göre, motorlu

araç üretiminde 2015’i dünya 15’incisi olarak tamamlayan Türkiye bu pastadan nasıl bir

pay alacak? GE, TOBB ve TAYSAD işbirliğinde gerçekleşen etkinlikte akademisyenler,

sanayiciler ve araştırmacılar “Otomotivin Geleceği”ni tartıştı. Ortak varılan sonuç: Ortaya

çıkan potansiyel çok yüksek ancak çok ciddi adımların atılması gerekiyor.

Etkinlik videosunu buradan izleyebilirsiniz.

ÖNE ÇIKANLAR...

Türkiye’de Otomotivin Dijitalleşme Haritası

“Mobilite, bağlantılılık hizmetleri, yeni

iş modelleri sonucunda toplam

otomotiv gelirleri havuzunda yüzde

30; yani 1,5 trilyon dolarlık bir

genişleme olacak.”

“2020’ye kadar dünya

yollarında internete bağlı

152 milyon otomobil yer

alacak”

“Tüm firmaların teknoloji

firmalarıyla yolları kesişti. Eski ve

yeni firmalar arasında ya ortaklıklar

olacak ya da eski firma piyasadan

silinecek”

“Otomotivdeki yedi küresel mega trende

Türkiye tamamen uyuyor.”

“TÜBİTAK’ın Ocak ayında

güncellediği ‘Yeni Sanayi Devrimi:

Akıllı Üretim Sistemleri Teknoloji

Yol Haritası’nda öngörülen dijital

dönüşüme otomotiv sektörü

hazır”

“Dördüncü Sanayi Devrimi uygulamalarını alıp kendi bünyesine entegre etmeyen veya o ürünleri kendi tüketicisne ulaştıramayan yok olur. Yapılması gerekenler kültüre, operasyon sistemine, yalın üretime, temel teknolojik altyapıya yatırım.”

3

Küresel sanayi trendleri söz konusu olduğunda önümüze çıkan tablo gün geçtikçe

netleşiyor: GE’nin araştırması1 endüstriyel internet pazarının önümüzdeki 20 yılda küresel

ekonomiye katkısının 15 trilyon dolara ulaşabileceğini gösteriyor. McKinsey’in raporuna2

göreyse benzer şekilde dijital dönüşüm ve Nesnelerin İnterneti’nin (IoT) ürettiği ekonomik

değer 2025’e kadar yıllık 3,9 ila 11,1 trilyon dolar arasında olacak. Rapor, bu büyük

pastadan pay almanın önündeki engelleri aşmak için gerekli üç noktayı şöyle vurguluyor:

“Firmalar, teknoloji tedarikçilerine bağlı ve birlikte çalışabilen sistem ve komponentler

sunmaları için baskı yapmalı; güvenlik ve gizlilik kaygılarını gidermeli ve en önemlisi de IoT

verilerinin sağlayabileceği operasyonel ve stratejik faydaları maksimize etmek için gerekli

organizasyonel değişimleri yapmalılar.”

Bütün bu ihtiyaçlara cevap vermenin yolu Dördüncü Sanayi Devrimi’ne geçişten, gerekli

değişimleri uygulamaktan geçiyor. Otomotiv sektörü de bu büyük dijitalleşme sürecinin

etkisini hisseden alanların başında geliyor. Akıllı uygulamalar, komponentler, elektrikli

araçlar, otomasyon dahil pek çok farklı gelişme bir araya getirildiğinde neredeyse bütün

sektörlerle ilişkiye giren yeni bir otomotiv sektörü karşımıza çıkıyor. Zaten araştırmalar da

bu dönüşümü destekliyor. McKinsey tarafından gerçekleştirilen bir diğer araştırma

sanayideki bu sürecin otomotive etkisini gösteriyor. Buna göre mobilite, bağlantılılık

hizmetleri, yeni iş modelleri sonucunda toplam otomotiv gelirleri havuzunda yüzde 30;

yani 1,5 trilyon dolarlık bir genişleme olacak. Bu gelir otomotiv sisteminin her bir noktasına

etki edecek. Geleneksel araç satış yöntemleri, servisler, ek hizmetler A’dan Z’ye

yenilenecek.

Dördüncü Sanayi Devrimi’nin etkisi bu kadar belirginleşmişken bu dijital dönüşümün

küresel anlamda öncülüğünü yapan GE, tecrübesini ve know-how’ını “Sanayide Dijital

Gelecek’ etkinlik dizisi ile farklı sektörlerle arasında köprüler kurarak aktarmayı amaçlıyor.

GE’nin bu anlamdaki ilk uygulaması otomotiv sektöründe gerçekleşti. TOBB Türkiye

Otomotiv Yan Sanayi Meclisi, TAYSAD (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) ve General

Electric Türkiye işbirliğinde 11 Ocak günü gerçekleşen etkinlikte, sektörün aktörleri

“Otomotivin Geleceği”ni tartıştı. Teknopark İstanbul’da yer alan GE İstanbul İnovasyon

Merkezi’ndeki etkinlikte otomotiv firmalarından derneklere, startup’lardan

akademisyenlere konunun farklı alanlarından pek çok uzman bir araya geldi. Amaç bu,

dönüşümün Türkiye’de hızlı bir şekilde başlaması ve zorluklara çözüm önerilerinin

geliştirilmesiydi.

Türkiye halihazırda otomotivde dijitalleşme yolunda kurumsal anlamda başlangıç

adımlarını atmış durumda. Etkinliğin açılış konuşmasını yapan TOBB Türkiye Otomotiv

Yan Sanayi Meclisi Başkanı Dr. Mehmet Dudaroğlu da bu çerçevede Bilim, Sanayi ve

1 https://www.ge.com/docs/chapters/Industrial_Internet.pdf 2 http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/the-internet-of-things-the-value-of-

digitizing-the-physical-world

Otomotiv Sektörü Dijital Dönüşüme Hazır mı?

4

Teknoloji Bakanlığı tarafından koordine edilen Sanayide Dijital Dönüşüm Platformu’ndan

bahsetti. Dudaroğlu, bu platformda TOBB, TİM, TÜSİAD, MÜSİAD, YASED ve TTGV gibi iş

dünyasının ve sanayinin en üst kuruluşlarının yer aldığını belirtti. TÜBİTAK’ın Ocak ayında

güncellediği “Yeni Sanayi Devrimi: Akıllı Üretim Sistemleri Teknoloji Yol Haritası”nı3

hatırlatan Dudaroğlu, bu dönüşüme otomotiv sektörünün hazır olduğunu vurguladı.

Raporda Türkiye sanayisinin dijital olgunluk seviyesinin 2.0 ile 3.0 arasında olduğu

görülürken otomotiv yan sanayii ise olgunluk seviyesi en yüksek üç sektörden birisi olarak

öne çıkıyor. Ancak Dudaroğlu’nun belirttiği gibi; dijital dönüşüm konusunda otomotiv

sektörü öne çıksa da yeterli değil, çalışmaların hızlandırılması gerekiyor.

Otomotivde dijital dönüşüm çalışmaların küresel motiflere göre nasıl hızlandırılacağı ise

etkinliğin ilk panelinin konusuydu. GE Dijital Türkiye Genel Müdürü Uygar Doyuran

moderatörlüğünde gerçekleşen panelde Okan Üniversitesi’nden Prof. Orhan Alankuş ve

Ford Otosan İnönü Fabrikası Müdürü Sabri Çimen konuşmacı olarak yer aldı.

Doyuran dijitalleşmenin genel bir çerçevesini çizerken çarpıcı bir veriyi hatırlattı. Buna

göre 2020’ye kadar dünya yollarında internete bağlı 152 milyon otomobil yer alacak4.

Dolayısıyla otomotivde dijitalleşme çok yakın bir tarihte kaçınılmaz bir şekilde dünyanın

dört bir tarafında kendini gösterecek. Peki bu dijitalleşmeyi şekillendiren faktörler neler?

Otomotivde Ar-Ge konusunda Türkiye’deki en yetkin isimlerden Prof. Dr. Alankuş, bu

soruya üretimi etkileyen mega trendleri sıralayarak yanıt verdi:

3 http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/akilli_uretim_sistemleri_tyh_v2-03ocak2017.pdf 4 http://news.ihsmarkit.com/press-release/country-industry-forecasting/big-data-drivers-seat-connected-car-

technological-advance

Üretimi Etkileyen 7 Mega Trend

5

1. Genç nüfus, yeni pazarlar açıyor ve çalışan profilinde değişiklikler ortaya

çıkartıyor

2. Bireyselleşme kişisel ürünlerin ortaya çıkmasına ve çalışma sistematiğinde

değişikliklere sebep oluyor.

3. Teknolojik kırılmalar, bilgi bazlı ürünleri ortaya çıkarıyor.

4. Şehirleşme oranlarındaki artışın şekillendirdiği mega şehirlerde üretim ve yeni

ürünler yapma sistemlrei oluşturuyor.

5. Küreselleşme, küresel üretim, rekabetin küresel ölçekte yaşanmasını ön

plana çıkartıyor. Şehirleşme oranlarındaki artışın şekillendirdiği mega

şehirlerde üretim yapma, yeni ürünler yapma sistemleri oluşuyor.

6. Sürdürülebilirlik son derece önemli şekilde enerji verimliliğini, yenilenebilir

enerjiyi, çevresel ve sosyal verimliliği işin içine katıyor.

7. Ekonomi ve finans noktasında türbülans hayatımızın bir parçasına

dönüşüyor, akıllı ar-ge’yi dikkatli yapmak ve katma değer optimizasyonu

önem kazanıyor.

Alankuş’un bir diğer vurgusu değer ve üretim zincirlerinin optimizasyonu ve entegrasyonu

üzerine oldu. Avrupa’da üretim sisteminin müşteri odaklı ürünlere yöneldiğini belirtirken

rekabetçilik ve sürdürülebilir eğitimin önemini hatırlattı. Bu rekabetin sonunda da yeni iş

modellerinin ortaya çıktığını hatırlatan Alankuş, insan aklının daha iyi kullanılmasının

gerektiğini vurguladı. Alankuş bu dönüşümün otomotivde de özellikle akıllı araç

konusunda kendisini gösterdiğini

kaydetti. Buna göre esnek ve

modüler bir sisteme ihtiyaç olacak,

komponent sayısı azalacak, esnek

üretim hatlarına ihtiyaç olacak,

değişen teknolojilere adapte

olmak gerekecek. Çevreci üretim

ile araçlarda Nesnelerin

İnternetinin varlığı, birlikte yeni

önem arz edecek.

Bu yeni sisteme geçiş içinse yapılması gerekenler küresel esnek lojistik sistemlerinin

kurulması, ürün ve üretim değer zincirlerinin entegre olması, akıllı ve çevreci araçlar için

yeni üretim modelleri, Tier 0.5 gibi yeni tedarikçi sistemlerinin ön plana çıkarılması, insan

odaklı akıllı otomasyona ağırlık verilmesi ve otomasyonun sınırlandırılmaması.

Önemli Olan Değer ve Üretim Zincirlerinin Entegrasyonu

6

“En Büyük Düşman Arka Koltuktaki iPad’li 7 Yaşındaki Çocuk”

Bu dönüşümün somut yansımalarına ağırlık veren Sabri Çimen ise içinde bulunduğumuz

süreci en yalın haliyle teknoloji ve müşterinin değişmesi ve bu değişimin birbirini etkilemesi

şeklinde özetledi.

Teknolojinin etkisini açıklarken tarih boyunca dünyanın önünde giden medeniyetlerin

ulaşım, iletişim ve üretim teknolojilerinde lider olanlar arasından çıktığını hatırlattı. Müşteri

konusundaysa Bloomberg’in bir haberine yaptığı atıfla durumu özetliyor Çimen.

“Haberde bir SUV’un arka koltuğunda elinde iPad’iyle oturan yedi yaşında bir çocuğun

tasviri yapılıyor ve deniyor ki dünyanın dev orijinal ürün üreticilerinin (Original Equipment

Manufacturer –OEM) en çok korktuğu düşman işte bu: Yedi yaşında bir çocuk. Çünkü

müşteri o, hem gelecek o, hem de elindeki alet nedeniyle hem de ailesine etkisi açısından

müşteri o.”

Artık Üreticilerin Motivasyonu da Değişti

Çimen’in bir diğer vurgusu ise telefonlarla başlayan “akıllanma” sürecindeki yaygınlığın

araçlar üzerindeki etkisine dairdi. Araçlara “tekerlekli bilgisayar” çerçevesinden

bakıldığında sadece iletişim değil, ulaşım ve üretim teknolojilerindeki devrimin de göze

çarptığını belirten Çimen, bu üç unsurun yeni bir devrimi işaret ettiğine dikkat çekti: “Bu

devrimin arka planında artık üreticilerin de motivasyonu değişti. Amaç araçlara yazılım ya

da donanım satmak değil artık, amaç müşteriyle ilgili her türlü ölçülebilir verinin ele

geçirilmesine ve bunların pazarlama faaliyetlerinde kullanılmasına dönüştü”.

Veriye dair bu dönüşümün bir diğer etkisiyse alanı her ne olursa olsun tüm firmaların

teknoloji firmalarıyla yollarının kesişmesi oldu. “Bir çip firması bileziğe çip yerleştirip kişinin

sağlık bilgilerini cep telefonuna yönlendirerek, bir bijuteri firmasının karşısına rakip olarak

çıkabilir” diyen Çimen, “eski ve yeni firmalar arasında ya ortaklıklar olacak ya da eski firma

piyasadan silinecek” şeklinde uyarıda bulundu: “Otomotivde dijitalleşmenin dışında

kalırsak hem endüstri hem de ülke olarak geriye gideceğimiz kesin.”

Bu dönüşüm sürecinde Türkiye’nin konumunu, uyumunu, atılan ve atılması gereken

adımları nereye oturtmak gerekiyor? Öncelikle Alankuş saydığı yedi küresel mega trende

Türkiye’nin de tamamen uyduğunu belirtiyor ve özel sektörün bu değişimleri yakından

takip etmesi ve gerekli önlemleri alması gerektiğine vurgu yapıyor. Kuşkusuz bu süreçte

işbirliklerinin benzersiz bir önemi var. Alankuş da işbirliklerini iki kategoride açıklıyor: “Birisi

daha uzun vadeli araştırmalara yönelik rekabet öncesi işbirliği; diğeri ise birbirlerinin

bilgi birikimlerini tamamlayarak daha yenilikçi bir ürün geliştirmeye yönelik çok

Türkiye Bu Küresel Dönüşümün Neresinde?

7

ortaklı işbirliği.” Firmaların doğru modeli kurgulaması gerektiğini belirtirken Türkiye’de

genelde gizlilik endişelerinin işbirliğini engellediği yorumunu yapıyor.

Bu küresel dönüşüm ortamında Türkiye hem endüstrinin tamamındaki hem de özellikle

otomotiv alanındaki dönüşüm fırsatlarına açık olmak zorunda. Otomotivin Türkiye

ekonomisindeki özel konumunu rakamlar da kanıtlıyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi

İhracatçıları Birliği’nin (OİB) son açıklamasına göre5, Türkiye otomotiv sektörünün 2016 yılı

ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 13 artış gösterdi ve 23,9 milyar dolara ulaştı. Toplam

ihracattan aldığı pay ise yüzde 17 olarak açıklandı. Dahası bu süreç sektördeki istikrarın

da sonucu, zira rakamlar otomotiv endüstrisinin üst üste 11’inci kez ihracat alanında

şampiyonluğa ulaştığını gösteriyor.

Mevcut duruma yönelik değerlendirmesinde “Türkiye otomotiv sektörü özellikle küresel

OEM’lerin ortak olduğu şirketlerin ihracata dayalı üretimi ile önemli bir boyuta ulaştı” diyen

Alankuş, “Bu şirketler belirli alanlarda küresel çapta Ar-Ge sorumluluğunu almalılar ve

üretimde dijitalleşme ve nesnelerin interneti teknolojisi ile üretim verimliliğini artırmalılar”

diyor. Otomotiv üretiminin kalıcı olmasının yolunun da “Ar-Ge ve tedarikçiler ile birlikte

etkin, yenilikçi, katma değer sağlayan ürünler ve üretim metotlarından” geçtiğini

kaydediyor.

Sabri Çimen ise şu an Türkiye’nin kritik bir eşikte durduğunu kaydediyor. Sektörün

dönüşüme hazır olduğunu belirten Çimen, “Herkes en azından jargonu biliyor. Ortak dili

konuşuyoruz, tanımlarda, kavramlarda anlaştık” diyor; “Ancak eşik tam da burada devreye

giriyor zira konuşmanın ötesine gidip atölyede uygulamayı yapmazsak bir anlamı yok.

Konuştuklarımız hangi problemi çözer, ben nerede sıçrama yaparım sorularını

sormamamız gerekiyor.”

Küresel koşullar da kuşkusuz bu çerçevede atılacak adımları çok etkileyecek. Farplas

CEO’su Ömer Burhanoğlu, ana sanayilerin istihdam açısından ülkelerine kapanmasına

yönelik beklenen akımın dünyanın birçok yerine yayılaibleceğini savundu. Bunun

sonucunda bu bölgelerden Türkiye’ye yatırım gelmesinin söz konusu olmadığını ancak

Asya’dan yatırım alınabileceğini belirtti. Burhanoğlu’na göre bu durum Türkiye’nin işini

zorlaştıracak. 1,5 trilyon dolarlık yeni araç pazarının Türkiye’de yeşermesi için ülkenin

daha hazır olması ve yeni iş alanlarına ortam sağlanması gerektiğini belirtiyor

Burhanoğlu. Bu koşullar Türk otomotiv sektörünün artı ve eksilerini de doğrudan etkiliyor.

5 http://www.trthaber.com/haber/ekonomi/otomotiv-endustrisi-11-yildir-ihracat-sampiyonu-292676.html

Otomotiv Sektörü Nerede?

Küresel Koşulların Türkiye’ye Etkisi

8

Burhanoğlu Türkiye’nin artılarını; mükemmel yan sanayii, coğrafi pozisyonu, yetişmiş

eleman potansiyeli, nüfus ve dolayısıyla iç piyasa, otomotivin Türkiye’nin lokomotif sektörü

olması şeklinde sıralıyor. Sonuncunun altı çizilmeli, zira bu durum kamunun da özel

sektörün de otomotive farklı bir gözle bakmasını sağlıyor. Ekonomi Bakanlığı verilerine

göre6 motorlu araç üretim kapasitesi 2015 yılı itibarıyla 1 milyon 758 bin adede ulaşmıştı.

2016 yılındaki toplam üretimse7 1 milyon 486 bin adet olarak gerçekleşti.

Burhanoğlu’nun da katılımcısı olduğu “Türk Otomotiv Endüstrisi Daha İleriye Gidebilir

mi?” başlıklı bölümün moderatörlüğünü üstelenen TOBB Sektörler ve Girişimcilik Daire

Başkanı Ozan Acar hem Dördüncü Sanayi Devrimi genelinde hem de otomotivde

dijitalleşme çerçevesinde hazırlanan organizasyonel şemaların altını çizdi. Yukarıda

bahsettiğimiz Sanayide Dijital Dönüşüm Platformu’nun önemini vurgulayan Acar,

sanayide ileri üretim teknikleri, dijital teknolojiler, açık inovasyon, altyapı, eğitim ve

standardizasyon gibi çalışma gruplarının hazırlandığını, bunlarda hem teknolojinin

yayılımının nasıl artırılabileceği hem de Türkiye’nin kendi teknolojisini nasıl geliştirebileceği

konularında kamuya öneriler sunacaklarını kaydetti. Öte yandan otomotiv özelinde de

TOBB bünyesinde üç ayrı sektör meclisinin (Otomotiv sanayi meclisi, otomotiv yan sanayi

meclisi, otomotiv ticaret meclisi) olduğunu ve bunlarla hem ana sanayi, hem yan sanayi

hem de dağıtım tarafına odaklandıklarını belirtti. Türkiye’deki büyük oyuncuların da üye

olduğu bu meclislerde mevzuatlar hazırlanırken kamuya özel sektörün görüşlerini

aktardıklarını kaydeden Acar, ayrıca Ekonomi Bakanlığı’nın teşvik mekanizmalarının

şirketler tarafından kullanılmasında TOBB olarak destek sağladıklarını da kaydetti.

6 http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-226376 7 http://osd.org.tr/Sites/1/upload/files/2016-12_OSD_RAPOR_SB_1-2203.pdf

Kamu-Özel Sektör İlişkisi Hazır mı?

9

Burhanoğlu ise konuşmasında

devletin bu alanda ciddi teşvikler

sunduğunu belirtti ve yakın

zamanda ilan edilen Küresel

Tedarik Zinciri Yetkinlik Projesi’ni

hatırlattı. Bu teşvik ile proje başına

iki yıl boyunca yüzde 50 oranında

ve 1 milyon dolara kadar destek

sunuluyor.

Sabri Çimen içinde bulunduğumuz çağa dair bu ciddi uyarıyı yapıyor. Yapılması

gerekenleriyse kültüre, operasyon sistemine, yalın üretime, temel teknolojik altyapıya

yatırım olarak özetliyor. “Tesisler ya da üretim teknolojileri yalınlaştırılmadan dijitalleşme

yapılırsa çok verimsiz bir teknolojiyle karşılaşılabilir” diyen Çimen, “Önce bir operasyon

sistemi olmalı, yalın olmalı, eksikler giderilmeli, ancak ondan sonra dijitalleşmeli” şeklinde

bir yol haritası çiziyor ve yalın üretimin hazmedilmediği noktalarda elde edilecek sonucun

ancak verimsizliğin teknolojileşmesine neden olabileceğini belirtiyor.

Çimen’in bir diğer tavsiyesiyse, şirketlerin ekosistemle bağlantı kurması yönünde.

Şirketlerin etkinliklere katılımı, startup’larla tanışması, büyük teknoloji firmaları ile ilişkisi

olması gerekiyor diyen Çimen, bu sayede şirketlerin bir şeye ihtiyaçları olduğunda ya da

çözümsüzlük anında kimi arayacağını bilebileceğini kaydediyor.

Çimen’in yanında hem etkinlikteki konuşmalarında hem de sonrasındaki birebir

görüşmelerimizde farklı katılımcılar uzmanlıklarına göre farklı önerilerde bulunup farklı

noktaların altını çizdi. Örneğin, Ozan Acar önlerinde iki ihtiyacın durduğunu kaydediyor.

Hem özel sektörün bu dönüşüme farkındalığının artırılması gerektiğinden hem de özel

sektörle kamu arasında bilgi akışkanlığını sağlayacak mekanizmalara ihtiyaçtan

bahseden Acar, Sanayide Dijital Dönüşüm Platformu ve bu gibi etkinliklerle söz konusu

ihtiyaçların giderilmeye çalışıldığını söyledi.

Burhanoğlu ise listenin başına kültürü yazıyor ve teşvikler, farkındalık projelerine rağmen

sınırlı sonuçlar elde etmenin arkasında kültür eksikliğinin bulunduğunu vurguluyor. Diğer

önerileriyse şöyle sıralanabilir:

- Yeni teknolojilere istihdam hazırlayabilecek bir eğitim reformu

- Teşvik düzenlemelerinin startup, yazılım, mobilite araç paylaşımı, bağlantılılık

konularına odaklanması

- İş dünyasının yeni iş modellerine imkân sağlayacak oluşumlar yapması

Türkiye’nin Yapılacaklar Listesi

10

- Hem girişimcilik hem açık inovasyon hem kitle fonlamasından yararlanmak

“Türk Otomotiv Endüstrisi Daha İleriye Gidebilir mi?” başlıklı bölümün Burhanoğlu ile

birlikte bir diğer katılımcısı McKinsey Partneri Mehmet Başer ise önemli bir konuya dikkat

çekti ve sektörün önündeki dijital dönüşüm fırsatlarını sıraladı. Bu fırsatları ürün

geliştirme, üretim, tedarik zinciri ve satış aktivitesi altbaşlıklarıyla özetleyen Başer, ürün

geliştirme aşamasındaki en önemli iki ihtiyacı prototip üretmek ve bilgi paylaşımı olarak

belirtti. Üretim noktasındaysa hem hızı artırdığı hem de hatayı azalttığı için robot

teknolojisini öne çıkarttı ve buna kaliteyi artırıp arıza oluşmadan bakım imkânı sunduğu

için Büyük Veri kullanımını ekledi.

Tedarik zincirindeyse sıfır stokla çalışmanın yaygın bir durum olduğunu belirten Başer,

bunu engellemek için Büyük Veri kullanarak pazardaki talebi kestirmenin mümkün

olduğunu, tahmini doğrulaştıran uygulamaların öne çıkacağını kaydetti. Son olarak satış

ve sonrası aşamasında da satın alma kararında günümüzde halen bayi ziyaretinin birinci

sırada olduğunu ancak arkasından web sitesi konfigürasyonu, Facebook’ta söylenenler ile

bloglarda yazılanların geldiğinin altını çizdi ve konunun bu tarafında atılacak çok adım

olduğunu belirtti.

Bu dönüşümün ihtiyaç duyduğu yeni mühendis modeli ise sektörün önemli bir ihtiyaç ve

arayışını temsil ediyor. Doğrudan akademi tarafında yer aldığı için bu konudaki önerileri

daha vurgulu bir anlam taşıyan Alankuş geleceğin otomotiv mühendisleri için şu kriter

listesini sunuyor: “Dijital endüstri, akıllı ve çevreci araçlar konularında bilgili; ürün ve üretim

değer zincirine, modern sanal tasarım ve üretim simülasyon metotlarına hakim; esnek ve

sürekli öğrenebilen; kendini geliştirebilen; karmaşık problem çözme tekniklerine hakim;

deney tasarlayabilen, kurabilen ve sonuçları analiz edebilen bir yetkinliğe, yenilikçi ve

girişimci bir yapıya sahip olmalı.”

Sabri Çimen ise listenin başına “kalıplanmamış olmayı” yazıyor. “Kurumsal bilgi beceri

benim için önemli değil, hatta uzak olması daha önemli” diyen Çimen, “günlük hayattaki

teknolojilere hakim, sosyal medyanın aktif kullanıcısı, inovasyon konusuna hakim,

kendilerini geliştiren bir mühendis tarifi” yapıyor. Bu tarife ayrıca öğrenmeyi bilmesi,

makale ve kitap okuması, merak ve özgüven sahibi olmasını da ekliyor. “Mühendisler buna

uyum sağlamaya hazır mı” sorusuna ise firmalar, “Uyum sağlamayan düşünsün, benim

ihtiyacım olan bunlar” diyor.

Rekabetçi Olmak

Değişen koşullara ayak uydurabilmenin formülü kuşkusuz rekabetçi olmaktan geçiyor.

Alankuş’a göre bu uğurda en önemli iki şart değişen koşulları iyi anlamak ve yenilikçi

Nokta Atışı Dijital Dönüşüm Fırsatları

Dönüşen Otomotiv için Dönüşen Mühendisler

11

olmak. “Yenilikçilik yalnız ürünlerde değil tüm değer zincirinin içindeki süreçlerde yapılmalı.

Bunun için de doğru bir liderlik olmalı; ayrıca doğru ve etkin bir teknoloji ve inovasyon

yönetim sistemine ihtiyaç var.”

Doğru Liderlik

Strateji danışmanlığı üzerinde 1987 yılında kurulan StratejiCO’nun CEO’su Selim Oktar,

ABD ordusunun Soğuk Savaş sonrası dünyayı tanımlamak için ürettiği VUCA kavramını

tekrar hatırlattı. “Mahşerin Dört Atlısı” olarak adlandırdığı maddelerse; her şeyin her an

değişebilmesi (volatility), hiçbir şeyin uzun vadede öngörülememesi (uncertainty), bir yerde

bir şey olduğunda her tarafı etkileyen karmaşık yapılar (complexity) ve içinde yaşadığımız

muğlak ortam (ambiguity).

Bu koşulların sadece Türkiye’de değil, bütün dünyada hissedildiğini belirten Oktar,

demografik değişikliklerin, ortalama yaş süresinin çok uzamasının, küreselleşmenin,

Bitcoin gibi para birimlerinde oluşacak değişimlerin, jeopolitikanın, teknoloji sonucunda

işsiz kalacak insanların bir dünya gerçeği olduğunu kaydetti. “Bu dönüşümde gerekli ve

önemli olan VUCA döneminin nasıl yönetileceği” diyen Oktar bu dönem için yeni bir liderlik

tanımı yaptı. Bu yeni liderliği dönüştürücü liderlik olarak tanımlayan Oktar şu özellikleri öne

çıkardı:

- Ezber bozucudur, eski deneyimleri çöpe atar

- İnandırıcı bir hikâyesi vardır

- Yaratıcı yıkım alanlarına yönelir

- Deneme-yanılma yöntemiyle inovasyona inanır

- Tam angaje bir ekosistem oluşturur

12

- Güvenilirdir ve umutları boşa çıkarmaz

“Fakat bir yandan da günümüzde

kolektif çalışmalar, işbirliği öne plana

çıkartılırken liderliğe ne derece ihtiyaç

var?” sorusuna ise Oktar; “Türbülans

dönemlerinde insanın doğasında bu

var. Şu anda yaşadığımız VUCA

döneminde insanlar mutlaka umut

bağlayacakları bir lider arıyorlar”

şeklinde cevapladı. “Ancak bunu

sadece tek bir kişi olarak düşünmeyin” diyen Oktar, katılımcı liderlik, takım, içeride çeşitli

seviyelerde liderlik olabilir diyor ve ekliyor: “Sonuç olarak lider dediğimiz kişi insanlara

nüfuz eden, onları inandıran, bu hikâyeleri anlatan ve sonuçta onları peşine takan kişidir.”

Bu yeni ekonominin, dijital dönüşümün temelinde işte o deneme-yanılma kültürü ve bu

kültürün yılmaz uygulayıcıları, yani startup’lar bulunuyor. Kimi yerde halledilmiş sorunlar,

kimi yerde hâlâ çözüm bekleyen çıkmazlara dönüşüyor. Örneğin, startup ile geleneksel

firmalar arasında sağlıklı bir ilişki kurmak nesiller arasında bir çatışmaya bile

dönüşebiliyor. Bu sorunu aşma noktasında Türkiye’deki en uzman isimlerden Burhanoğlu,

bu iki aktörün aynı dili konuşamaması şeklinde gözlenen yaygın soruna şu cevabı veriyor:

“Startup’lar şirketlerle aynı dili konuşuyorsa, aynı teknolojiden bahsediyorsa zaten startup

olamazlar. Dolayısıyla öyle bir şey söyleyecek ki zaten size farklı gelecek. Ben bunu normal

karşılıyorum.”

Şirketlerin “startup’ları sektöre uygun hale getirmesi ve birbirleriyle bağlantıya geçirmesi”

gerektiğini kaydeden Burhanoğlu, kendi yöntemini şöyle özetliyor: “Kendi konumunuzdaki

girişimleri değerlendiriyoruz ve onlara nasıl finansal imkân artı akıl ve tecrübe koyabiliriz,

müşteri sağlayabiliriz, bulunduğumuz sektöre nasıl sokabiliriz konularını inceliyoruz.”

Firma içi girişim olarak Comodif’i desteklediklerini belirten Burhanoğlu yatırım yaptıkları

diğer pek çok startup arasında, Uber tipi çalışmak isteyen daha küçük ölçekli firmaların

altyapı yatırımlarını yapan yurt dışındaki bir startup’ı, elektrikli araçların şarj istasyonlarını

geliştirmekte olan bir firmayı örnek gösteriyor.

İşin startup tarafındaysa pratik kaygılar öne çıkıyor. Otomotiv Telematik ve data analitiği

konularında çalışan Comodif’in kurucusu Gökşen Atalay mevcut ekosistemde üzerine

çalışılması en önemli nokta olarak “iki tarafın da kazanacağı, haklarının korunacağı, iki

tarafın da para kazanabileceği iş modelinin kurgulanması”nı gösteriyor. Ayrıca şirketlerin,

daha ilk aşamada dahi startup’ların kapasitelerini aşan beklentilere sahip olduklarını

Startup’ların Etkisi

13

belirtiyor. Atalay ortak dil konusundaysa endüstrinin içinde inkübe edildikleri için böyle bir

sıkıntı yaşamadıklarını ancak genel anlamda startup’ların da endüstri diline yaklaşmak

için çaba göstermelerini öneriyor.

F+ Ventures’tan Hasan Seyhan ise Türkiye’yi küresel çerçeveye oturtarak eksiklikleri

vurguluyor. Büyük şirketlerin dünya genelinde oluşturduğu corporate venture yapılarının

çoğunlukla başarı getirmediğini ve şirketlerin bu işi girişimcilikten gelen insanlara

devrettiğini belirtiyor.

“Türkiye’de bu hâlâ gelişmiş

değil. Türkiye girişim sermayesi

ekosistemine baktığımızda hâlâ

parmakla sayılabilecek melek

yatırımcı grupları -ki çok küçük

derecede- yatırım yapıyor.”

Dahası VC fonlarının yaklaşık 10

senelik para oluşturduğunu, ilk

beş sene yatırım, ikinci beş sene

çıktıları toplama şeklinde genel

bir planlama yaptığını belirten Seyhan, “Türkiye’de yaklaşık sekiz sene önce ilk yatırım

sürecine girdik ve planlama olmadığı için hiçbir çıktı alınamadı. Şimdi yeni bir yatırım

dönemi başlıyor. Artık bu sefer çok daha doğru işler yapılıyor” diyor. Bu iyi tablonun

karşısındaysa eğitim eksikliğinin oluşturduğu ciddi problemlerin altını çiziyor.

GE’nin düzenlediği bu özel etkinliğin

son aşaması teknolojinin otomotivde

geldiği nokta açısından etkileyici bir

sunuma sahne oldu. Atölye Labs’tan

Engin Ayaz ve Batuhan Esirger “3D

Yazıcı ve Otomotivin Geleceği”

başlığında önemli bilgiler paylaştı. Peki

bu teknoloji Türkiye’de hangi alanlarda

kullanılabilir? sorusuna Ayaz, “En

önemli kullanım alanı, yedek parça sektörü olacaktır diye düşünüyorum. Oto sanayi diye

tanımladığımız alanların bu teknoloji ile dönüşmesi ve yerel bir inovasyon ağı yaratması

özgün bir çıktı olacaktır” şeklinde yanıt verirken Esirger klasik araba parçalarının replika

üretimlerine yönelik de bir eğilim olacağını –bu yönde devamlı bir müşterisi olduğunu

kaydederek- ekliyor.

3D Teknolojisi

14

Esirger bir sonraki aşamanın da “3D printed araba ve de IKEA mantıklı, al-birleştir kit

arabalara yönelik startup’lar” şeklinde gerçekleşeceğini kaydediyor. Yan sanayinin

Türkiye’deki en önemli isimlerinden Ömer Burhanoğlu da benzer bir vurguda bulunarak

yüksek hacimli olmayan bütün imalatların 3D yazıcılarla yapılabileceğini belirtiyor.

Bu teknolojiye ilginin artırılması konusundaysa Eserger çok çarpıcı bir gözlemini

paylaşıyor: “Konu hakkında en çok bilgili olan kesim ilkokul öğrencileri. Konuşma yaptığım

ilkokul çocuklarından yüzde 80’i 3D yazıcının ne olduğunu bilirken bu oran lisede yüzde

60’ın altına iniyor, branşı mühendislik olmayan üniversite öğrencilerinde ve yetişkinlerde

daha da düşüyor.”

Esirger’in bir diğer gözlemi de basında konuya dair yer alan haberlerin sansasyona yönelik

abartılı ve içi boş haberler olduğu, bunun sonucunda da herkesin konuyu duymakla

beraber tam olarak ne olduğunu bilmediği şeklinde. Bunun çözümü de bir yandan

eğitimde, bir yandan tüketicilerin araştırmaya yönelmesinde yatıyor. Ayaz, bunlara ek

olarak iyi örneklerin daha verimli şekilde paylaşılmasını, makerspace’lerin yayılarak ortak

çalışma alanlarında bu teknolojilerden nelerin çıkabileceğinin gösterilmesini de öneriyor.

Elektrikli ve hibrid araçların yayılması belki de otomotiv sektörünü dönüştürecek en

gelişme. Bu konuda dünyadaki trendleri GE Ventures Lisanslama Başkan Yardımcısı Larry

Davis, Türkiye’deki gelişmeleri ise Derindere Motorlu Araçlar COO’su Özlem Atacan anlattı.

Atacan bu alana yönelik ilginin temeline çevre duyarlığını koyuyor ve kentleşmenin

artması ile kentli nüfusun eğitim seviyesinin yükselmesinin bu duyarlılığa talebi artırdığını

Elektrikli Arabada Neredeyiz?

15

kaydediyor. Bunun yanına enerji kaynaklarında yaşanan sorunlar ve maliyet de eklenince

elektrikli araçlara yönelik ilgi daha iyi anlaşılıyor. “Elektrikli araçlarda dünyada genelde

kullanım ve satın alma vergisi alınmadığını ve kullanım maliyetinin de dizel araçların onda

birinden az olduğunu” hatırlatan Atacan, ana maliyet kalemini bataryaların oluşturduğunu

belirtiyor. Atacan, bir yandan yeni batarya teknolojileri için araştırmaların sürdüğünü ve

bu çerçevede menzil ve performans artırmak amaçlı agresif bir çalışma yürütüldüğünü

kaydediyor.

Türkiye’ye gelince, elektrikli araç konseptinin sadece araç bazında değil sistem olarak

düşünülmesi gerektiğini vurgulayan Atacan, Türkiye’de 1000’e yakın şarj istasyonu

kurulduğunu ve 500’e yakın elektrikli araç satın alındığını söylüyor.

Önemli Olan Nasıl Devam Edeceğimiz...

Etkinlik boyunca dile getirilen en çarpıcı uyarılardan biri Mehmet Başer’den geldi:

“Türkiye’de çok önemli bir üretim var, rekorlar kırılıyor. Ancak bunun 15 yıl sonra devam

edeceğinin garantisi yok.” Başer bunu garanti altına almak için iki önerisi var: Birincisi,

Büyük Veri analizi ve Dördüncü Sanayi Devrimi kullanımıyla maliyetin cazip hale

getirilmesi. İkinci olarak ise problemleri oluşmadan ortaya çıkararak kaliteyi yüksek

tutmak gerekliliği.

Otomotivde Gelecek etkinliğinin ana fikrini de bu iki konu oluşturdu. Otomotiv sektörünün

farklı alanlardan aktörleri bu zihin açıcı etkinlikte karşılaşılan zorlukları, önerileri, avantaj

ve dezavantajları paylaştı. Ortaya çıkan tablo ise hızlı bir şekilde harekete geçilmesi

gerektiğini gösteriyor.

16

TOBB Otomotivin Geleceği Günü

(GE ve TAYSAD tarafından desteklenmiştir)

GE Türkiye İnovasyon Merkezi

11 Ocak 2017

09:00-09:15 Açılış Konuşması

Dr. Mehmet Dudaroğlu, TOBB Türkiye Otomotiv Yan Sanayi Meclis Başkanı

09:15-10:30 Panel: Otomotiv Üretiminin Geleceği

Prof. Orhan Alankuş, Okan Üniversitesi

Sabri Çimen, Ford Otosan İnönü Fabrikası Müdürü

Moderatör: Uygar Doyuran, GE Digital Türkiye Genel Müdürü

10:30 – 10:40 Belirsiz Gelecekte Otomotiv Sektörü

Selim Oktar, StratejiCO, CEO

10:40-11:20 Sohbet: Türk Otomotiv Endüstrisi Daha İleriye Gidebilir mi?

Ömer Burhanoğlu, Farplas CEO

Mehmet Başer, McKinsey Partneri

Moderatör: Ozan Acar, TOBB Sektörler ve Girişimcilik Daire Başkanı

11:20-11:40 Kahve Arası

11:40-12:20 Panel: Otomotivin Geleceğinde ‘Startup’lar

Kemal Levi, Relimetrics

Goksen Atalay, Comodif

Moderatör: Hasan Seyhan

12:20-13:00 Öğle Yemeği

13:00-13:45 Atölye Çalışması: 3D Yazıcı ve Otomotiv’in Geleceği

Atölye İstanbul

13:45-14:15 Sunum: Elektrikli ve Hibrit Araçların Geleceği

Larry Davis, GE Ventures Licensing Başkan Yardımcısı

Değerlendirme: Önder Yol, Derindere Motorlu Araçlar, CEO