SEMINARSKI RAD

MRS 7 IZVJETAJ O TOKOVIMA GOTOVINE

Predmet: Standardi finansijskog izvjetavanja (primjena MRS/MSFI)

oktobar 2013. godine

SADRAJ

SADRAJ2UVOD31.OSNOVNE KARAKTERISTIKE IZVJETAJA O TOKOVIMA GOTOVINE41.1 Koristi od informacija o tokovima gotovine......42.GOTOVINA I GOTOVINSKI TOKOVI53.ELEMENTI IZVJETAJA O TOKU GOTOVINE63.1Tokovi gotovine iz poslovne aktivnosti63.2Tokovi gotovine iz investicione aktivnosti83.3Tokovi gotovine iz finansijske aktivnosti104.NETO NOVANI TOK115.IZVJETAJI O TOKOVIMA GOTOVINE125.1Izvjetaji o tokovima gotovine iz poslovnih aktivnosti126. PRIMJERI......................................................................................................................16ZAKLJUAK18LITERATURA....19

UVOD

Do prije nekoliko godina kao dva podrazumijevana, a do tada i najvanija, finansijska izvjetaja preduzea, smatrani su Bilans stanja i Bilans uspjeha, uz pomo kojih su finansijski analitiari procjenjivali stanje preduzea, pri emu se gledala profitabilnost, likvidnost, solventnost i mnogi drugi pokazatelji. Meutim, Bilans stanja i Bilans uspjeha koji se sastavljaju na nain propisan knjigovodstvenim naelima i meunarodnim raunovodstvenim standardima, ne predstavljaju dovoljno realnu sliku o finansijskom poloaju preduzea, pa se pored ova dva finansijska izvjetaja kao obavezan izvjetaj zahtijeva i Izvjetaj o novanim tokovima ili kako se esto naziva Izvjetaj o tokovima gotovine. Znaajne informacije koje se nalaze u ovom izvjetaju su prije svega informacije o platenoj sposobnosti preduzea, odnosno informacije o novanim tokovima preduzea u jednom obraunskom periodu. Analiziranjem ovog Izvjetaja lako dobijamo informacije o tome da li je preduzee svojim poslovanjem uspjelo da stvori dovoljno novca da pokrije sve obaveze i kako je ta sredstva dobilo i upotrijebilo.

Ovaj izvjetaj je regulisan MRS 7 Izvjetaj o tokovima gotovine i ini obavezan finansisjki izvjetaj.

1. OSNOVNE KARAKTERISTIKE IZVJETAJA O TOKOVIMA GOTOVINE

Komitet za MRS (International Accouting Standards Committee, IASC)[footnoteRef:2] je 1977.god. objavio prvi MRS 7 Izvjetaj o promjenama finansijskog poloaja koji je 1992.god. revidiran u MRS 7 Izvjetaj o tokovima gotovine. Cilj ovog Standarda je da se uspostavi zahtjev pruanja informacija o istorijskim promjenama u gotovini i ekvivalentima gotovine entiteta, putem Izvjetaja o tokovima gotovine, koji tokove gotovine odreenog perioda klasifikuje kao tokove gotovine iz poslovnih aktivnosti, investicionih aktivnosti i aktivnosti finansiranja. Informacije o tokovima gotovine entiteta, korisnicima finansijskih izvjetaja pruaju osnovu za procjenjivanje sposobnosti entiteta da generie gotovinu i ekvivalente gotovine, i potrebe entiteta da koristi te tokove gotovine. [2: Ovaj komitet je promijenio ime u Internatinal Accounting Standards Board, IASB]

Entitet priprema Izvjetaj o tokovima gotovine u skladu sa zahtjevima MRS 7, i prezentuje ga kao sastavni dio svojih finansijskih izvjetaja za svaki period za koji se finansijski izvjetaji prezentuju.

Izvjetaj o tokovima gotovine je obavezan finansijski izvjetaj i dio je godinjeg izvjetaja preduzea koji pored ovog izvjetaja obuhvata bilans stanja, bilans uspjeha, napomene i izjetaj o promjenama na kapitalu i statistiki aneks. Odnosi se na obraunski period u kojem su prikazane promjene u tokovima gotovine i gotovinskih ekvivalenata, uzrokovane promjenama u pozicijama aktive i pasive.

1.1 Koristi od informacija o tokovima gotovine

Izvjetaj o tokovima gotovine kada se koristi zajedno sa ostalim finansijskim izvjetajima, prua informacije koje omoguavaju korisnicima da procijene promjene neto imovine entiteta, njegovu finansijsku strukturu (ukljuujui likvidnost i solventnost) i njegovu sposobnost da utue na iznose i vremensko odreene tokove gotovine, kako bi se prilagodio promjenljivim okolnostima i mogunostima. Informacije o tokovima gotovine su korisne u procjeni sposobnosti entiteta da generie gotovine i ekvivalente gotovine i omoguuje korisnicima da razviju modele za procjenu i poreenje sadanje vrijednosti buduih tokova gotovine razliitih entiteta.Informacije o tokovima gotovine iz prethodnih perioda se esto koriste kao pokazatelj iznosa, vremenskog perioda i izvijesnosti nastanka buduih tkova gotovine. Takoe se koriste i za provjeru tanosti ranijih procjena o buduim tokovima gotovine i za ispitivanje veze izmeu profitabilnosti i neto tokova gotovine i uticaja primjene cijene.

2. GOTOVINA I GOTOVINSKI TOKOVI

Gotovina predstavlja najlikvidniji dio obrtnih sredstava jer se moe upotrijebiti u svakom trenutku za plaanje dospjelih obaveza ili ulagati na razliite naine.[footnoteRef:3] Gotovina obuhvata novana sredstva u blagajni i depozite po vienju. [3: Krasulja, Dragan; Poslovne finansije, Univerzitet u Beogradu, Ekonomski fakultet, Beograd, 1994. Str 113.]

Ekvivalenti gotovine su kratkorone, visoko likvidne investicije koje se mogu brzo pretvoriti u poznate iznose gotovine i koje nisu pod uticajem znaajnog rizika promjene vrijednosti. U gotovinske ekvivalente ubrajamo komercijalne zapise, obveznice, mjenice, ekove i akcije dravnog trezora (trezorske hartije od vrijednosti) kojima je rok dospijea do 3 mjeseca. Gotovinski ekvivalenti se usled brze konverzije i niskog rizika, kao i niskih trokova konverzije smatraju sastavnim dijelom gotovine preduzea. U veini zemalja sa razvijenim finansijskim tritima ulaganja u gotovinske ekvivalente su vea od stanja gotovine na tekuim raunima i u blagajni. Razlog lei u injenici da ulaganja u ekvivalente gotovine (komercijalni zapisi, trezorske obveznice i dr.) donose vei prinos od kamate na deponovana novana sredstva u poslovnim bankama. Promjene u gotovini i ekvivalentima gotovine u toku obraunskog perioda mogu se sagledati iz Izvjetaja o novanim tokovima. Tokovi gotovine su prilivi i odlivi gotovine i ekvivalenata gotovine. Tokovi gotovine nastaju po osnovu: poslovne, investicione i finansijske aktivnosti preduzea.

Tokovi gotovine se mogu predstaviti na sledei nain:

Slika 1: promjene u pozicijama aktive i pasive i njihov odnos prema tokovima gotovinepreduzea[footnoteRef:4] [4: Kneevi, Goranka; Ekonomsko-Finansijska analiza (interni material), Univerzitet Singidunum, Beograd, 2007 ]

Ovu emu moemo objasniti na sledei nain: prilivi gotovine nastaju kao posledica poveanja pozicija pasive (obaveza ili sopstvenog kapitala po osnovu uplata vlasnika) ili do smanjenja pozicija aktive osim gotovine (pretvaranja materijalnih ili nematerijalnih sredstava preko otpisa u gotovinu, na primjer). Izdavanja gotovine dovode do smanjenja pozicija pasive (izmirenje obaveza, ili povlaenja kapitala od strane vlasnika) ili do poveanja pozicija aktive osim gotovine (ulaganja u materijalna i nematerijalna i druge oblike imovine osim gotovine).

3. ELEMENTI IZVJETAJA O TOKU GOTOVINE

Izvjetja o toku gotovine odvojeno prikazuje gotovinske tokove koji potiu iz: poslovnih aktivnosti, investicionih aktivnosti i finansijskih aktivnosti. Prema MRS 7 pomenute aktivnosti se definiu na sledei nain: Poslovne aktivnosti su glavne aktivnosti koje stvaraju prihode entiteta i druge aktivnosti koje nisu investicione aktivnosti ili aktivnosti finansiranja. Investicione aktivnosti su sticanje i otuivanje dugoronih sredstava (imovine) i drugih investicija kje ne spadaju u ekvivalente gotovine. Aktivnosti finansiranja su aktivnosti koje rezultuju promjenama veliine i sastava kapitala i zaduivanja entiteta.

Entitet prikazuje svoje tokove gotovine iz pomenutih aktivnosti na najprikladniji nain za njegovo poslovanje. Klasifikacija prema aktivnostima prua informacije koje omoguavaju korisnicima da ocijene uticaj tih aktivnosti ili finansijsku poziciju entiteta i na iznose njegove gotovine i ekvivelanata gotovine. Ove informacije se mogu koristiti i za procjenu odnosa izmeu tih aktivnosti.

Pojedinana transakcija moe obuhvatiti tokove gotovine koji se razliito klasifikuju. Npr:

Kada gotovinska otplata zajma sadri i kamatu i glavnicu, element kamate se moe klasifikovati kao poslovna aktivnost, a element glavnice se klasifikuje kao aktivnost finansiranja

3.1 Tokovi gotovine iz poslovne aktivnosti

Iznos tokova gotovine koji nastaje iz poslovnih aktivnosti je kljuni pokazatelj u kojoj mjeri su poslovanjem entiteta generisani dovoljni tokovi gotovine za otplatu zajma, odranje poslovne sposobnosti entiteta, plaanje dividendi i ostvarivanje novih investicija bez korienja spoljnih izvora finansiranja. Informacije o posebnim komponentama tokova gotovine iz poslovnih aktivnosti prethodnih perioda su korisne, zajedno sa drugim informacijama, za predvianje buduih tokova gotovine iz poslovnih aktivnosti.

PRILIVI GOTOVINE OD PRODAJE ROBA I PRUANJA USLUGA

PRILIVI GOTOVINE OD TANTIJEMA, NAKNADA, PROVIZIJA I DRUGIH PRIHODA

GOTOVINSKE ISPLATE DOBAVLJAIMA ZA ROBU I USLUGE

GOTOVINSKE ISPLATE ZAPOSLENIMA I ZA NJIHOV RAUN

PRILIVI GOTOVINE I ISPLATE OSIGURAVAJUEG DRUTVA ZA PREMIJE I ODTETNE ZAHTJEVE, ANUITETE I DRUGA PRAVA IZ POLISE OSIGURANJA

GOTOVINSKE ISPLATE I POVRAAJ POREZA NA DOBIT, OSIM AKO SE NE MOGU IDENTIFIKOVATI KAO AKTIVNOSTI FINANSIRANJA ILI INVESTIRANJA

GOTOVINSKI PRILIVI I ISPLATE PO UGOVORIMA KOJI SLUE ZA POSLOVNE ILI TRGOVAKE SVRHE

Tabela 1: primjeri tokova gotovine iz poslovnih aktivnostiNeke transakcije, kao to su prodaja postrojenja, mogu dovesti do dobitka ili gubitka koji se ukljuuje u odreivanje neto dobiti ili gubitka. Meutim, tokovi gotovine koji se odnose na takve transakcije su tokovi gotovine iz investicionih aktivnosti.

Gotovina prmljena od kupaca. Kada se roba prodaje za novac, ne pravi se razlika izmeu iznosa gotovine koja je primljena od kupaca i iznosa koji je evidentiran kao prihod. Meutim, kada se prodaje na kredit, postoji razlika izmeu prihoda i primljene gotovine, zbog toga to se kreditne prodaje prvo evidentiraju na raun potraivanja od kupaca. Naplata potraivanja, u jednom raunovodstvenom periodu, rijetko je jednaka kreditnoj prodaji. Naplata prodaje tekueg perioda moe se vriti u tekuem periodu, moe doi do naplate prodaje iz predhodnog perioda a neka potraivanja mogu postati nenaplativa. Ako se raun potraivanja poveao tokom godine, to znai da je prodaja na kredit bila vea od naplate potraivanja. Zbog toga trebamo umanjiti neto prihod od prodaje za iznos poveanja potraivanja. Ako se iznos potraivanja od kupaca smanjio tokom perioda, znai da je naplata ovih potraivanja bila vea od prodaje na kredit. Smanjenje iznosa potraivanja treba dodati na neto prihod od prodaje da bismo izraunali iznos primljene gotovine.

Gotovinski primici od kamata i dividendi. Primljene kamate i dividende se obino drugaije nazivaju dobit od ulaganja. Iako su u najuoj vezi sa investicionim aktivnostima, Komitet za meunarodne raunovodstvene standarde je odluio da gotovinske primitke od ovih stavki klasifikuje kao gotovinu iz redovnog poslovanja. Prihod od dividendi se evidentira na novanoj osnovi, dok se prihod od kamata evidentira na obraunskoj osnovi. To znai da se kamate evidentiraju na raunu potraivanja. Pretvaranje prihoda od kamate s obraunske osnove u novanu osnovu moe se vriti na principu pretvaranja prihoda od prodaje. To se moe zapisati na sledei nain.

Gotovinska plaanja za kupovinu robe. Da bi utvrdili iznos gotovine isplaen dobavljaima potrebno je korigovati nabavnu vrijednost prodate robe. Jedna korekcija se vri zbog promjena u zalihama, kako bi se dobila neto kupovina. Zatim je potrebno izvriti korekciju neto kupovine radi promjene na raunima obaveza, kako bi se dobila novana plaanja za kupovinu.[footnoteRef:5] Ako je dolo do poveanja zaliha u jednom, u odnosu na drugi period, neto kupovina e biti vea od nabavne vrijednosti prodate robe. Ako je dolo do smanjenja zaliha neto kupovina je manja od nabavne vrijednosti prodate robe. Ukoliko je dolo do poveanja obaveza, gotovinska plaanja kupovine e biti manja od neto kupovina, a ako je dolo do smanjenja obaveza gotovinska plaanja e biti vea od neto kupovine. To se moe prikazati formulom na sledei nain: [5: Sidney J. Gray; Beleverd E. Needles, Jr. Finansijsko raunovodstvo, Opti pristup, Savez raunovoa i revizora Republike Srpske, Banja Luka 2002. str. 448.]

Izdaci za plaanje kamate. Gotovinska plaanja za kamate su klasifikovana u poslovne aktivnosti od strane Komiteta za meunarodne raunovodstvene standarde, iako se neki zvaninici ne slau sa tim, smatrajui da ona treba da budu klasifikovana kao finansijske aktivnosti zbog povezanosti sa zajmovima koji se koriste za finansiranje poslovanja. Komitet za meunarodne standarde smatra da je rashod za kamatu troak poslovanja preduzea.[footnoteRef:6] [6: Sidney J. Gray; Beleverd E. Needles, Jr. Finansijsko raunovodstvo, Opti pristup, Savez raunovoa i revizora Republike Srpske, Banja Luka 2002. str. 448.]

3.2 Tokovi gotovine iz investicione aktivnosti

Tokovi gotovine nastali investicionim aktivnostima je vano prikazati odvojeno, budui da oni prikazuju visinu nastalih izdataka za resurse koji su namijenjeni stvaranju budue dobiti i novanih tokova. Aktivnosti investiranja su uglavnom vezana za dugorna sredstva prikazana u bilansu, ali one ukljuuju i transakcije koje utiu na tekua ulaganja u sekciji tekuih sredstava bilansa stanja, kao i na dobit od ulaganja u bilansu uspjeha. Ukupni tokovi gotovine koji proistiu iz sticanja i otuivanja zavisnih preduzea ili drugih poslovnih jedinica prikazuju se kao posebne stavke u okviru aktivnosit investiranja.

GOTOVINSKE ISPLATE ZA NABAVKU NEKRETNINA, POSTROJENJA I OPREME, NEMATERIJALNE I DRUGE STALNE AKTIVE. OVA PLAANJA OBUHVATAJU I ONA KOJA SE ODNOSE NA KAPITALIZOVANE ROKOVE RAZVOJA I IZGRADNJU NEKRETNINA, POSTROJENJA I OPREMU U SOPSTVENOJ REIJI.

GOTOVINSKA PRIMANJA OD PRODAJE NEKRETNINA, POSTROJENJA I OPREME, NEMATERIJALNIH I DRUGIH STALNIH SREDSTAVA.

GOTOVINSKE ISPLATE ZA STICANJE INSTRUMENATA KAPITALA ILI DUNIKIH INSTRUMENATA DRUGIH ENTITETA I UEA U ZAJEDNIKIM PODUHVATIMA (osim plaanja za instrumente koji se smatraju ekvivalentima gotovine ili za one koji se dre u svrhe trgovanja ili preprodaje).

GOTOVINSKA PRIMANJA OD PRODAJE INSTRUMENATA KAPITALA ILI DUNIKIH INSTRUMENATA DRUGIH ENTITETA I UEA U ZAJEDNIKIM PODUHVATIMA (osim primanja za one instrumenet koji se smatraju ekvivalentima gotovine ili za one koji se dre u svrhe preprodaje ili trgovanja)

GOTOVINKI AVANSI I ZAJMOVI DATI DRUGIM STRANAMA (osim avansa i zajmova koje je dala finansijska institucija)

GOTOVINSKA PRIMANAJ OD OTPLATE AVANSA I ZAJMOVA KOJI SU DATI DRUGIM STRANAMA (osim avansa i zajmova od strane finansijske institucije)

GOTOVINSKE ISPLATE ZA TERMINSKE UGOVORE, FORVARDE, UGOVORE S OPCIJOM I SVOP UGOVORE OSIM KADA SE TI UGOVORI DRE ZA SVRHE TRGOVANJA ILI POSLOVANJA, ILI SE PLAANJA KLASIFIKUJU KAO FINANSIJSKE AKTIVNOSTI

GOTOVINSKA PRIMANJA OD FJUERSA, FORVARDA, UGOVORA SA OPCIJOM I SVOP UGOVORA, OSIM KADA SE TI UGOVORI DRE ZA SVRHE PREPRODAJE ILI TRGOVANJA ILI SE PRIMANJA KLASIFIKUJU KAO AKTIVNOSTI FINANSIRANJA.

Tabela 2: primjeri tokova gotovine iz investicionih aktivnosti

Kad se ugovor raunovodstveno obuhvata kao zatita prepoznatljive stavke, tokovi gotovine po osnovu ugovora se klasifikuju na isti nain kao tokovi gotovine stavke koja je pod zatitom.

Kupovina i prodaja hartija od vrijednosti. Prodaja i kupovina dogoronih plasmana hartija od vrijednosti dovodi do priliva odnosno odliva gotovine. Poto preduzee u svom portfelju dugorone hartije od vrijednosti evidentira po knjigovodstvenoj vrijednosti, prilikom prodaje dugornih plasmana obino ostvaruje kapitalni dobitak ili gubitak, pa je potrebno korigovati prilive gotovine.

Gotovinski izdaci za kupovinu dugorone imovine. Kupovinu dugorone imovine preduzee moe jednim dijelom platiti gotovinom, a za ostatak moe npr. emitovati dunike hartije od vrijednosti. U izvjetaju o novanim tokovima se prikazuje samo vrijednost iznosa plaene gotovine.

Gotovinski prilivi od prodaje dugorone imovine. Kada preduzee prodaje dugoronu imovinu za iznos koji je vei od knjigovodstvene vrijednosti, od koje je oduzet iznos amortizacije, ostvaruje se dobitak od prodaje postrojenja. U tom sluaju iznos gotovinskih priliva je vei od knjigovodstvene vrijednosti za vrijednost ostvarenog dobitka. U sluaju prodaje uz gubitak sutuacija je obrnuta.

3.3 Tokovi gotovine iz finansijske aktivnosti

Odvojeno objavljivanje novanih tokova nastalih nansijskim aktivnostima je vano jer je to, onima koji subjektu obezbjeuju kapital, korisno pri predvianju oekivanja vezanih uz budue novane tokove. Gotovinski tokovi iz finansijskih aktivnosti odreuju se dugoronom analizom rauna koji su vezani za kratkorone pozajmice, dugorone obaveze i vlastiti kapital. Gotovinski tokovi iz finansijske aktivosti lake se indetifikuju od onih koji su vezani za investicione aktivnosti, zbog toga to finansijske aktivnosti rijetko ukljuuju dobitke ili gubitke. Zbog toga su dugovne i potrane promjene na raunima bilansa obino jednake sa odgovarajuim novanim tokovima.

PRILIVI GTOVINE OD EMITOVANJA AKCIJA I DRUGIH INSTRUMENATA KAPITALA

GOTOVINSKE ISPLATE VLASNICIMA RADI STICANJA ILI OTKUPA AKCIJA ENTITETA

PRILIVI GOTOVINE OD EMITOVANJA OBVEZNICA, ZAJMOVA, ZAPISA, MJENICA, HIPOTEKA I DRUGIH KRATKORONIH ILI DUGORONIH POZAJMLJIVANJA

GOTOVINSKE OTPLATE POZAJMLJENIH IZNOSA

GOTOVINSKE ISPLATE KORISNIKA LIZINGA ZA SMANJENJE NEIZMIRENE OBAVEZE PO OSNOVU FINANSIJSKOG LIZINGA

Tabela 3: primjeri tokova gotovine iz finansijskih aktivnosti

Kratkorone pozajmice. Prilivi od kratkoronih pozajmica jednaki su sumi potranih knjienja na raunu obaveze za kratkorone pozajmice. Odlivi za plaanje kratkoronih dugova jednaki su sumi dugovnih knjienja na ovom raunu.

Emisija novih akcija i obveznica. Emitovanjem novih akcija i obvezica dolazi do poveanja vlastitiog kapitala i priliva gotovine. U velikom broju sluajeva prilikom emitovanja dolazi do prodaje u kojoj se ostvaruje premija (kapitalni dobitak), ime se ostvaruje vei gotovinski priliv od nominalne vrijednosti hartije od vrijednosti.

Gotovnske dividende isplaene akcionarima. Isplata dividendi predstavlja uobiajeni izdatak za firme koje ostvaruju dobit i moe imati znaajan uticaj na gotoviski tok. Veina preduzea plaa gotovinske dividende u godini u kojoj su dividende izglasane. U ovom sluaju gotovinski izdaci jednaki su povezanim dugovnim knjienjima na raunima zadrane dobiti. Meutim, ako u bilansu postoji stavka obaveze za dividendu, moe postojati razlika izmeu izglasanih i isplaenih dividendi. Zbog toga moramo iznosu izglasanih dividendi dodati sva smanjenja i oduzeti sva poveanja rauna obaveza, da bismo dobili iznos islpaene dividende. Poto se dividende u naelu isplauju iz zadrane zarade, ukoliko je zadrana zarada dovljno velika moe isplatiti vei iznos dividendi od iznosa dobitka u posmatranom obraunskom periodu.

4. NETO NOVANI TOK

Neto novani tok preduzea za dati izvetajni period predstavlja zbir neto novanog toka iz poslovanja, neto novanog toka iz aktivnosti investiranja i neto novanog toka iz aktivnosti finansiranja. Korisnici mogu da sagledaju sposobnost preduzea da stvara novane tokove u razliitim segmentima aktivnosti, da bolje razumiju promjene u finansijskoj strukturi i neto imovini preduzea i da proniknu u povezanost izmeu neto novanih tokova i profitabilnosti preduzea. Ukoliko je neto novani tok pozitivan, poveava se poetno stanje gotovine i gotovinskih ekvivalenata, i obrnuto. Na sledeoj ilustraciji je prikazan postupak izraunavanja neto novanog toka:[footnoteRef:7] [7: URL: http://www.ekof.bg.ac.yu/upload/1402Izvestaj%20o%20novcanim%20tokovima.ppt]

Slika 2: Izraunavanje neto novanog toka

Neto novani tokovi iz ove tri grupe aktivnosti mogu biti pozitivni i negativni. Novani tok iz poslovnih aktivnosti bi, po pravilu, trebalo da bude pozitivna veliina, i to se smatra dobrim ostvarenjem. Moe se desiti da bude negativan, npr. kad preduzee rapidno raste, kada su poveane potrebe za dodatnom obrtnom imovinom. Dakle, kratkorono se moe prihvatiti da neto novani tok iz poslovnih aktivnosti bude negativan. Ali, ako preduzee dugorono ostvaruje negativan neto novani tok iz poslovnih aktivnosti, to je veoma negativan i nepovoljan indikator, i moe voditi preduzee prema likvidaciji.

to se tie novanih tokova iz investicionih aktivnosti, neto novani tok moe da bude pozitivan, ali je najee negativan. Meutim, to nije nita loe, preduzee investira u realnu ili finansijsku aktivu, dalje se razvija, a to je naroito dobro kad ta izdavanja moe da pokrije pozitivnim novanim tokovima iz poslovnih aktivnosti. Ako je Neto novani tok iz investicionih aktivnosti pozitivan, to moe biti loe, u smislu da ukazuje na nemogunost finansiranja dodatnih ulaganja, prodaju dijela imovine ili cijelog segmenta preduzea, na nemogunost da se uposle kapaciteti, ili da se pokuavaju rijeiti problemi pogrenih investicija iz prethodnih perioda, i sl. Novani tok iz finansijske aktivnosti takoe moe biti pozitivan i negativan. Pozitivan je ukoliko se preduzee zaduuje, to moe znaiti da preduzee nije u stanju da otplauje dospjele obaveze.

5. IZVJETAJI O TOKOVIMA GOTOVINE

Osim klasifikacije stavki, MRS 7 propisuje i naine izvjetavanja o novanim tokovima od pojedinih vrsta aktivnosti. Bez obzira na to koju metodu sainjavanja bilansa koristi, preduzee mora klasifikovati tokove gotovine na tokove koji potiu iz: poslovnih (operativnih) aktivnosti, investicionih aktivnosti i finansijskih aktivnosti.

Analiza novanih tokova se jo naziva i procjenom solventnosti. Solventnost je sposobnost preduzea da dugorono pokriva sve svoje dospjele obaveze plaanja u rokovima njihovog dospijea. To znai da je procjena solventnosti znaajan segment analize novanih tokova i sastoji se od analize kljunih pozicija iz ovog izvjetaja koji se odnosi na poslovne, investicione i finansijske aktivnosti.

5.1 Izvjetaji o tokovima gotovine iz poslovnih aktivnosti

Prema MRS 7 entitet izvjetava o tokovima gotovine iz poslovnih aktivnosti koristei ili: Direktan metod kojim se objelodanjuju glavne klase bruto gotovisnkih primanja i isplata, ili Indirektan metod kojim se dobitak ili gubitak koriguje za efekte negotovisnskih transakcija, odlaganja ili razgranienja prolih ili buduih gotovisnkih primanja ili izdavanja po osnovu poslovnih aktivnosti i stavki prihoda ili rashoda povezanih sa investicionim ili finansijskim tokovima gotovine.Entiteti se podstiu da izvjetavaju o tokovima gotovine iz poslovnih aktivnosti primjenom direktnog metoda jer direktna metoda prua informacije koje mogu biti korisne u procjenjivanju buduih novanih tokova, a koje nisu raspoloive prema indirektnoj metodi.

Za sainjavanje bilansa tokova gotovine po direktnoj metodi, polazna informacija predstavlja ukupan prihod izkazan u bilansu uspjeha tekue godine. Ukupan prihod iskazan u bilansu obino ne predstavlja gotovinski naplaeni ukupan prihod, pa se on koriguje za prihode koji nisu naplaeni. Na isti nain se vri korekcija rashoda i trokova iskazanih u bilansu uspjeha ime se oni svode na iznos koji je stvarno isplaen u gotovini. Tokovi gotovine iz investicionih i finansijskih aktivnosti se utvruju kao razlika priliva i odliva gotovine po tom osnovu i mogu biti pozitivni i negativni. Prema MRS 7 Izvjetaj o tokovima gotovine, informacije o glavnim stavkama bruto priliva i bruto odliva gotovine mogu da se utvrde na jedan od sledea dva naina:

iz raunovodstvenih evidencija preduzea, ili korigovanjem prihoda od prodaje, trokova prodatih proizvoda (prihodi od kamate i slini prihodi i rashodi po osnovu kamate i slini trokovi finansijskih institucija) i drugih stavki bilansa uspjeha za: 1. promjene u stanju zaliha i potraivanja i obaveza u toku perioda 2. druge negotovinske stavke i3. druge stavke koje uzrokuju gotovinske tokove iz aktivnosti investiranja ili finansiranja.

Polazna informacija za sainjavanje bilansa je neto dobit iskazana u bilansu uspjeha tekue godine. Neto dobit se zatim koriguje za sve one trokove koji su predhodno ukalkulisani u obraun i iskazivanje neto dobiti, a koji nisu gotovinski izdaci (npr. amortizacija koja jeste troak, ali nije izdatak). Zatim se korekcija nastavlja za kvantificirane promjene na raunima aktive i pasive bilansa stanja koje determiniu novane tokove (pozicije obrtnih sredstava i kratkoronih obaveza, uz promjenu obaveza za kamatu i obaveza za porez na dobitak). Tako dolazimo do neto novanog toka iz poslovne aktivnosti. Novani tokovi iz investicione i finansijske aktivnosti se utvruju na isti nain kao kod direktne metode. Bilo koji nain da primijenimo, dobijamo istu visinu neto novanog toka.

IZVJETAJ O NOVANIM TOKOVIMA DIREKTAN METOD

NOVANI TOKOVI IZ POSLOVNE AKTIVNOSTI

1. Naplata potraivanja od kupaca

2. Naplaeni ostali prihodi

3. Isplate po osnovu cijena kotanja prodatih gotovih prizvoda

4. Isplate po osnovu ostalih trokova perioda

5. Isplate po osnovu kamate

6. Isplate po osnovu poreza na dobit

Neto novani tok iz poslovne aktivnosti (1+2-3-4-5)

NOVANI TOKOVI IZ INVESTICIONE AKTIVNOSTI

1. Prilivi gotovine po osnovu prodaje nekretnina, postrojenja I opreme

2. Prilivi po osnovu prodaje nematerijalnih sredstava

3. Prilivi po osnovu prodaje dugoronih finansijskih instrumenata

4. Odlivi po osnovu nabavke nekretnina, postrojenja I opreme

5. Odlivi po osnovu nabavke dugoronih finansijskih instrumenata

Neto novani tok iz investicione aktivnosti (1+2+3-4-5)

NOVANI TOKOVI IZ FINANSIJSKE AKTIVNOSTI

1. Prilivi od kredita

2. Prilivi od emisije I prdaje akcija

3. Prilivi od emisije I prodaje obveznica

4. Isplate dividend

5. Isplate glavnice na kratkorone I dugorone kredite

Neto novani tok iz finansijske aktivnosti (1+2+3-4-5)

Neto poveanje (smanjenje) gotovine u obraunskom periodu

Gotovina I ekvivalenti na poetku perioda

Gotovina I ekvivalenti na kraju perioda

Postupak sainjavanja bilansa tokova gotovine po inidirektnoj kao i po direktnoj metodi se odvija kroz sledee tri faze:[footnoteRef:8] [8: Boi, Radomir; Bilans tokova gotovine, Raunovodstvo i fnansije u tranziciji, SRRRS, Tesli, 2000. str 181. ]

Utvrivanje promjene gotovine za period za koji se bilans sainjava na osnovu komparativnog bilansa stanja (ta promjena e predstavljati neto tok gotovine, a bilans tokova gotovine upravo treba da pokae po kom osnovu je takav neto tok gotovine ostvaren). Utvrivanje promjena svih drugih pozicija bilansa stanja tokom perioda za koji se sainjava bilans tokova gotovine. Ukupna (sumarna) promjena svih bilansnih pozicija mora biti jednaka utvrenoj promjeni gotovine, ako je ispunjena osnovna bilansa jednaina. Aktiva = Obaveze + Kapital. Utvrivanje razloga/uzroka promjena negotovinskih pozicija bilansa stanja utvrenih u predhodnoj fazi. Zatim se utvreni tokovi gotovine grupiu u osnovne aktivnosti poslovne, investicione i finansijske i na kraju sintetizuju u formi propisanoj i uobiajenoj za bilanse tokova gotovine sainjen po indirektnoj metodi.

Indirektan metod sastavljanja izvjetaja o novanim tokovima daje iste rezultate po osnovu sve tri aktivnosti, kao i direktan metod. Razlika u ova dva izvjetaja nalazi se u strukturisanju pozicija koje ine poslovnu aktivnost.

Primjena indirektne metode zahtijeva utvrivanje razlika bilansnih pozicija iz dva uzastopna bilansa stanja. Od neophodnih dodatnih informacija vezanih za bilans uspjeha potrebno je obezbijediti informacije o ostvarenom neto dobitku i trokovima amortizacije u obraunskom periodu, kao i informacije o isplaenim i deklarisanim dividendama. Indirektna metoda polazi od indirektnog naina utvrivanja tokova gotovine iz poslovne aktivnosti na nain da se neto dobitak i drugi nenovani trokovi (amortizacija) saberu i koriguju za ostale prilive i ostale odlive gotovine iz poslovne aktivnosti. Ostale prilive i odlive iz poslovne aktivnosti ine promjene u pozicijama zaliha, poslovnim potraivanjima, ostalim obavezama i dobavljaima.

Poveanje sredstava djeluje negativno na novane tokove i koriguje ostvareni dobitak i amortizaciju na nie, dok smanjenje sredstava i potraivanja koriguje navie dobitak jer predstavlja novane prilive. Za razliku od pozicija aktive, promjene u odgovarajuim pozicijama pasive djeluju na suprotan nain na tokove gotovine. Naime, svako poveanje obaveza koriguje neto dobitak navie, dok smanjenje obaveza ima negativna predznak i koriguje neto dobitak na nie.

IZVJETAJ O NOVANIM TOKOVIMA INDIREKTAN METOD

NOVANI TOKOVI IZ POSLOVNE AKTIVNOSTI

I Neto dobitak

II Amortizacije

III Ostali prilivi

1. Smanjenje potraivanja od kupaca

2. Smanjenje zaliha gotovih proizvoda, robe I materijala

3. Poveanje obaveza prema dobavljaima

4. Poveanje obaveza za kamate

5. Poveanje obaveza za poreze

IV Ostali odlivi

1. Poveanje potraivanja od kupaca

2. Poveanje zaliha robe, materijala I gotovih proizvoda

3. Smanjenje dobavljaa

4. Smanjenje obaveza za kamate

V Neto novani tokovi iz poslovne aktivnosti (I+II+III-IV)

NOVANI TOKOVI IZ INVESTICIONE AKTIVNOSTI

1. Prilivi gotovine po osnovu prodaje nekretnina, postrojenja I opreme

2. Prilivi po osnovu prodaje dugoronih finansijskih instrumenata

3. Odlivi po osnovu nabavke nekretnina, postrojenja I opreme

4. Odlivi po osnovu nabavke dugoronih finansijskih instrumenata

Neto novani tok iz investicione aktivnosti

NOVANI TOKOVI IZ FINANSIJSKE AKTIVNOSTI

1. Prilivi od kredita

2. Prilivi od emisije akcija

3. Prilivi od emisije obveznica

4. Isplata dividend

5. Isplata glavnica na dugorone I kratkorone kredite

Neto novani tok iz finansijske aktivnosti

Neto poveanje (smanjenje) gotovine u toku perioda

Gotovina I ekvivalenti na poetku perioda

Gotovina I ekvivalenti na kraju perioda

Neto novani tokovi investicione i finansijske aktivnosti su identini primjenom oba metoda prikazivanja izvjetaja o tokovima gotovine.

6. PRIMJERI

PRIMJER 1.

Tokom godine koja zavrava 2012., preduzee 'X' je dovrilo sledee transakcije:

kupilo novu mainu za 13 miliona platilo dividende u iznosu 8 miliona kupilo akcije trezora u iznosu od 45 miliona potroilo 27 miliona za rashode iz redovnog poslovanja, od kojih je 10 miliona bilo plaeno u gotovini, a ostatak iz kredita.

ta od sledeih navoda predstavlja ispravnu klasifikaciju svake od gore navedenih transakcija kao poslovnu, investicionu i finansijsku aktivnost preduzea, u Izvjetaju o tokovima gotovine?

Transakcija 1Transakcija 2Transakcija 3Transakcija 4

a)Investicioni prilivPoslovni odlivFinansijski odlivSvi rashodi poslovni odliv

b)Finansijski odlivFinansijski odlivInvesticioni odlivSamo gotovina poslovni odliv

c)Investicioni odlivFinansijski odlivFinansijski odlivSamo gotovina poslovni odliv

d)Finansijski prilivPoslovni odlivFinansijski prilivSamo gotovina poslovni odliv

Odgovor pod a) - netano klasifikuje aktivnosti novanog toka za transakcije 1, 2 i 4.Odgovor pod b) - netano klasifikuje aktivnosti novanog toka za transakcije 1 i 3.Odgovor pod c) je taan jer je svaka transakcija imala valjanu klasifikaciju aktivnosti novanog toka i ispravan smjer priliva i odliva.Odgovor pod d) - netano klasifikuje aktivnosti novanog toka za transakcije 1, 2 i 3.napomena: Dividende se ponekad klasifikuju kao novani tok iz redovnog poslovanja.

PRIMJER 2.

Preduzee Y imalo je sledee finansijske podatke za godinu koja zavrava 31. decembra 2012. Godine

milioni

Kapitalni izdaci75,0

Objavljenje deklarisane dividend1,2

Neto dobit17,0

Emitovane redovne akcije33,0

Poveanje potraivanja12,0

Amortizacija3,5

Primici od prodaje imovine6,0

Dobici od prodaje imovine0,5

Na osnovu navedenih podataka, koji je zavrni saldo gotovine na kraju 31. decembra 2002. godine, uz pretpostavku da je poetni saldo bio 47 miliona ? 13 miliona 17,8 miliona 19 miliona 43 miliona

RJEENJE:

Taan odgovor je 19 milion , a zasniva se na sledeem obraunu:

milioni

Novani tok iz redovnog poslovanja

Neto dobit17,0

Amortizacija3,5

Dobici od prodaje imovine(0,5)

Poveanje potraivanja(12,0)

Novani tok iz redovnog poslovanja8,0

Investicioni novani tok

Kapitalni izdaci(75,0)

Primici od prodaje imovine6,0

Ulagaki novani odlv(69,0)

Finansijski novani tok

Izdate - emitovane redovne akcije33,0

Finansijski novani priljev33,0

Neto promena novca (8 - 69 + 33)(28,0)

Novac na poetku47,0

Novac na kraju19,0

Uoite da su dividende samo bile najavljene, ne i isplaene.

ZAKLJUAK

Izvjetaj o tokovima gotovine prua veoma vane informacije o platenoj sposobnosti preduzea, odnosno o njegovoj likvidnosti i solventosti. Ovaj Izvjetaj nam prua informacije o prilivima i odlivima gotovine iz poslovne, investicione i finansijske aktivnosti u odreenom obraunskom periodu. Za razliku od likvidnosti utvrene u bilansu stanja, koja predstavlja statiki pokazatelj sposobnosti izmirenja obaveza na odreeni dan, likvidnost utvrena na bazi gotovinskih tokova predstavlja pokazatelj dinamike likvidnosti poto za osnovu ima gotovinske tokove ostvarene u odreenom periodu. Za vlasnike, investitore i ostale poslovne partnere znaajna je informacija o tome da li je preduzee potroa ili proizvoa gotovine. Zbog toga je i menadment preduzea, esto zainteresovan da reklasifikacijom tokova gotovine i fleksibilnim tumaenjem sadrine gotovine utie na izkazivanje neto gotovine, posebno iz poslovne aktivnosti.

Objavljivanje Izvjetaja o tokovima gotovine je obavezno i kod nas, ali ipak ovom Izvjetaju i informacijama koje prua jo uvijek se ne pridaje veliki znaaj, tako da su u objavljenim izvjetajima veoma esto predstavljeni neprecizni i netani podaci. Na kraju rada napominjemo da konanu ocjenu o uspjenosti nekog preduzea ne moemo donijeti samo na osnovu analize tokova gotovine. Ovaj izvjetaj predstavlja svojevrsnu dopunu analizi Bilansa stanja i Bilansa uspjeha.

LITERATURA

1. Sidney J. Gray; Beleverd E. Needles, Jr. Finansijsko raunvododstvo, Opti pristup, Savez raunovoa i revizora Republike Srpske, Banja Luka 2002.2. Krasulja, Dragan; Poslovne finansije, Univerzitet u Beogradu, Ekonomski fakultet, Beograd, 1994.3. Kneevi, Goranka; Ekonomsko finansijska analiza, Univerzitet Singudunum Fakultet za finansijski menament i osiguranje, Beograd 2007.4. Boi, Radomir; Bilans tokova gotovine, Raunovodstvo i fnansije u tranziciji, SRRRS, Tesli, 20005. IASC, MRS 7- Izvjetaj o novanom toku6. IASC, MRS 1 - Prikazivanje finansijsikih izvjetaja7. Raunovodstveni standard RS 7 Izvjetaj o novanom toku8. URL: http://www.ekof.bg.ac.yu/upload/1402Izvestaj%20o%20novcanim%20tokovima.ppt

2