moa.gov.kz · web viewБұл тәуелсіз Қазақстанның бүкіл...

1

Қазақстан РеспубликасыПремьер-Министрінің

орынбасары – ҚазақстанРеспубликасы Ауыл

шаруашылығы министрі 2018 жылғы «__» _________

№ ___ бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлiгiнiң2017 – 2021 жылдарға арналған

стратегиялық жоспары

1-бөлiм. Миссиясы мен пайымыМиссиясы:Мемлекеттік саясатты тиімді қалыптастыру және іске асыру жолымен

агроөнеркәсіптік кешеннің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, су, орман шаруашылығы мен жануарлар дүниесінің орнықты дамуы, сонымен қатар жер ресурстары жөніндегі ақпаратқа қолжетімділікті арттыру үшін жағдай жасау.

Пайымы:Бәсекеге қабiлеттi агроөнеркәсiптік кешен, орнықты су, балық, орман

мен аңшылық шаруашылықтары және жер ресурстары.

2-бөлiм. Ағымдағы жағдайды талдау және тәуекелдерді басқару1-Стратегиялық бағыт: Агроөнеркәсіптік кешен өнімі өндірісінің

тиімділігін арттыру1.1. Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі

параметрлеріҚазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика

комитетінің деректеріне сәйкес жалпы ауыл шаруашылығы өнімдерінің (көрсетілетін қызметтерінің) көлемі 2017 жылы 4 070,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 8,1%-ға жоғары (1-сурет).

1 - сурет.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

3307 009.63684 393.2

4070 916.8Жалпы ауыл шаруашылығы өнімдері, млн. теңге

2

2017 жылдың қорытындылары бойынша өсімдік шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымы 2 249,2 млрд. теңгені құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 9,4%-ға жоғары (2-сурет).

2-сурет.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

1825 236.7

2047 580.8

2249 166.9

Жалпы өсімдік шаруашылығы өнімдері, млн. теңге

2017 жылы астықтың жалпы жиналымы 20,6 млн. тоннаны құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 1,9 млн. тоннаға (18,7 млн. тонна) немесе 10,2%-ға көп. Бұл тәуелсіз Қазақстанның бүкіл тарихындағы рекордтық түсімдердің бірі болып табылады.

2017 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңы 21,8 млн. гектарды құрады, бұл 2015 жылдың деңгейінен 817 мың гектарға көп.

Дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар 15,4 млн.гектар алаңда (2015 жылға қарағанда 423,2 мың гектарға көп), оның ішінде бидай 12,0 млн.гектар алаңда (2015 жылға қарағанда 206,4 мың гектарға көп), бұл ретте майлы дақылдардың алаңы 469,1 мың га ұлғайып, 2,5 млн.гектарды құрады, қант қызылшасы 8,2 мың.гектарға ұлғайып, 17,4 мың құрады.

Өсімдік шаруашылығында құрылымдық және технологиялық әртараптандыру нәтижелерін атап өткен жөн, егер, 2013 жылы бидайдың егіс алаңы шамамен 61,5% (13,1 млн. гектар) болса, ал 2017 жылы бұл алаңдар 54,8%-ға (12,0 млн. гектарға) қысқарды(3-сурет).

3-сурет.

2013-2017 жылдары ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңы құрылымын әртараптандыру

3

Дәнді дақылдардың орташа түсімділігі 2017 жылы гектарына 13,4 центнерді құрады және 2015 жылмен салыстырғанда 0,7%-ға өсті (12,7 ц/га) (3 - сурет).

3-сурет.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

12,7

13,513,4

Дәнді дақылдардың түсімділігі, ц/га

Республикада қолайлы фитосанитариялық ахуалды қамтамасыз ету мақсатында 2017 жылы республикалық бюджет есебінен аса қауіпті зиянды организмдерге қарсы барлығы 4 007,03 мың гектар залалсыздандырылды.

Сонымен қатар, дәнді дақылдардың ауруларына қарсы 3 352,9 мың гектар алаң залалсыздандырылды.

Бұл ретте, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер (бұдан әрі – АШТӨ) есебінен 1 698,8 мың гектар, республикалық бюджет есебінен 1654,9 мың гектар өңделді.

4

Шегіртке тектес зиянкестерге қарсы өңдеу жұмыстары 1 855 мың гектар алаңда жүргізіледі.

Химиялық өңдеу республикалық бюджет есебінен карантинді объектілерге қарсы– 51,43 мың гектар алаңда, оның ішінде американдық ақ көбелекке қарсы – 0,17 мың гектар, жемістің шығыс жемірі – 0,66 мың гектар калифорниялық қалқаншалы сымыр–1,08 мың гектар, қауын шыбыны – 12,42 мың гектар, жұпсыз жібек көбелегі –1,97 мың гектар, жатаған кекіре - 35,12 мың гектар алаңда жүргізілді.

Бұл ретте мемлекеттік инспекторлардың ұйғарымы бойынша АШТӨ есебінен шамамен 105,9 мың гектар карантиндік объектілер ошақтары жойылды.

Жалпы жоғарыда аталған шаралар республикада қолайлы фитосанитариялық ахуалды қамтамасыз етеді. Ол туралы үшінші елдер тарапынан оған отандық ауыл шаруашылығының өсімдік шаруашылығы өнімін жеткізуге ешқандай шектеулердің жоқтығы куәландырады.

2017 жылы жалпы мал шаруашылығы өнімінің шығарылымы 1 810,9 млрд. теңгені құрады. Бұл 2015 жылмен салыстырғанда 6,7%-ға артық, (4 - сурет).

5-сурет.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

1469 923.0

1621 514.4

1810 914.1

Жалпы мал шаруашылығының өнімдері, млн. теңге

2015 жылмен салыстырғанда ірі қара малдың саны 9,4%-ға ұлғайды және 2017 жылы 6,8 млн. басты құрады. Қой мен ешкінің саны 2015 жылмен салыстырғанда 1,7%-ға ұлғайды және 18,3 млн. басты құрады. Жылқы басы 2015 жылмен салыстырғанда 16,7%-ға өсіп, 2,4 млн. басты құрады. Құстың барлық түрінің басы 2015 жылмен салыстырғанда 12,0%-ға өсіп және 39,9 млн. басты құрады (6-сурет).

6-сурет.

5

Ірі қара мал Қойлар мен ешкілер Жылқылар Құс

6.2

18.0

2.1

35.6

6.4

18.2

2.3

36.9

6.8

18.3

2.4

39.9

Ауыл шаруашылығы жануарларының саны, млн. бас

2015 ж.2016 ж.2017 ж.

2017 жылдың қорытындысы бойынша ет өндірісі сойыс салмағында 1017,6 мың тоннаны құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 9,3%-ға артық.

Сүт өндірісі 2017 жылы 5503,4 мың тоннаны құрады және 2015 жылмен салыстырғанда 6,2%-ға өсті.

2017 жылы жұмыртқа өндірісі 2015 жылмен салыстырғанда 7,7%-ға өсіп, 5,1 млрд. дананы құрады (7-сурет).

7-сурет.

Ет (сойыс салмағында), мың тонна

Сүт, мың тонна Жұмыртқа, млн. дана

931.0

5 182.44 736.9

960.7

5 341.64 757.2

1 017.6

5 503.45 103.0

Өндірілген мал шаруашылығы өнімдерінің көлемі

201520162017

2017 жылы республикада жіті және созылмалы инфекциялардың бірлі-жарым өршуін қоспағанда, жануарлардың аса қауіпті аурулары бойынша эпизоотиялық жағдайы тұрақты.

2017 жылдың басынан бастап жануарлардың аса қауіпті ауруларының 143 ошағы тіркелді, оның ішінде: құтырудың 66 ошағы, вирустік диареяның 2 ошағы, 1 туберкулез ошағы, инфекциялық ринотрахеиттің 2 ошағы, эмкардың 47 ошағы, 14 пастереллез ошағы, 1 ринопневмония ошағы, 1 брадзот ошағы, 1 трихофит ошағы, 1 листериоз ошағы, анаэробты энтеротаксимидің 7 ошағы тіркелген.

6

Жоғарыда аталған 143 ошақтың 126-сы жергілікті атқарушы органның шешімімен жойылды және жабылды.

Қалған 17 ошақта нұсқаулыққа сәйкес ветеринариялық-карантиндік шаралар жүргізілуде.

Тамақ өнімдері өндірісінің көлемі 2017 жылы 1525,8 млрд. теңгені құрады және номиналды мәнде 2015 жылмен салыстырғанда 36%-ға өскен (8-сурет).

8-сурет.

2015 2016 2017

1123,0

1448.4 1525.8

Тамақ өнімдерінің өндірісі, млрд.теңге

2017 жылы ауыл шаруашылығы, орман және балық шаруашылығындағы еңбек өнімділігі 2015 жылмен салыстырғанда 545,2 мың теңгеге артып, 1785 мың теңге/адам құрады.

Аграрлық сала бәсекеге қабілетті және экспортқа бағытталып келеді. Осылайша, елдің өндірілген және өңделген ауыл шаруашылығы

өнімдері бойынша сыртқы сауданың тауар айналымының көлемі 2017 жылы 6,5 млрд. АҚШ долларын құрады.

Ауыл шаруашылығы өнімінің және оның өңделген өнімдерінің экспорты 2017 жылы 2,4 млрд. АҚШ долларын, оның ішінде ауыл шаруашылығы өнімі – 1,3 млрд. АҚШ долларын, қайта өңделген өнім – 1,1 млрд. АҚШ долларын құрады

2017 жылы импорт көлемі 2014 жылмен салыстырғанда 21,5% төмендеді және 3,3 млрд. АҚШ долл. құрады.

Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар түсімі 2017 жылы 2015 жылмен салыстырғанда екі есеге жуық өсті және 348,4 млрд. теңгені құрады (9-сурет).

9 сурет.

7

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

163 907.9

253 691.4

348 481.1

Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар, млн. теңге

Тамақ өнімдері өндірісінің негізгі капиталына инвестициялар көлемі 2017 жылы 94 млрд. теңгені құрады және 2015 жылмен салыстырғанда 55,5%-ға артты (10-сурет).

10-сурет.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

53 618.9

68 223.5

91 978.0

Тамақ өнімдері өндірісінің негізгі капиталына инвестициялар, млн. теңге

Агроөнеркәсіптік кешенді қолдауға мемлекеттік бюджеттен 2017 жылы 260,5 млрд. теңге бағытталды және 2015 жылмен салыстырғанда 1,5 есеге (86,8 млрд.теңгеге) артты (11-сурет).

11-сурет.

8

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

173.7

220.7

260.5

Мемлекеттік бюджеттен агроөнеркәсіптік кешенді қолдау көлемі, млрд. теңге

Бұл ретте, негізгі тұтынушылар (игілік алушылар) болып табылатын, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер мен халық мемлекеттік қолдау субсидиялау арқылы, жеңілдетілген кредит беру, жеңілдетілген салық салу, қызметтерді өтеусіз негізде көрсету және басқалары арқылы жүзеге асырылған.

Сонымен қатар, қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы кооперациясын дамытуға ерекше назар аударылып отыр, ол АШТӨ-нің жемісті жұмыс жасауына, өнімді өндіру және өткізу кезінде АШТӨ шығындарын төмендетуге, ауыл шаруашылығын және жалпы АӨК теңгерімделген дамуына ықпал етеді.

2017 жылы 851 кооператив тіркелді, оларға 173 мың шаруа (фермерлік) және жеке қосалқы шаруашылықтар тартылды.

Құрылған ауыл шаруашылығы кооперативтері (бұдан әрі – АШК) 7,4 мың тонна ет, 107,3 мың тонна сүт және 12,5 мың тоннадан астам жеміс-көкөніс дайындады.

Сонымен бірге, кооперативтердің қызметіне жүргізілген мониторинг қорытындылары бойынша, құрылған 851 АШК-ның тек 491-і немесе 57,6%-ы ғана жабдықталғаны анықталды.

АӨК-ге жаңа технологияларды және білімді енгізу, сондай-ақ, жаңа формация кадрларын даярлау мақсатында ҚР Үкіметінің қаулысымен 2015 жылы «Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы» КЕАҚ құрылды, оның басқаруына аграрлық бағыттағы 3 ЖОО, 31 филиалы бар 23 ғылыми-зерттеу институты, 14 тәжірибелі-өндірістік шаруашылық және 4 сервистік ұйым берілген.

Бүгінгі күні, «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» АҚ және «Қазақ ұлттық аграрлық университеті» КЕАҚ базасында зерттеу институттарын құру бойынша жұмыс жүргізілуде.

Халықаралық тәжірибеге сәйкес, қазақстандық ғалымдар:- ғылыми әзірлемелерді коммерцияландыру және әзірлемелердің

авторларын «роялти» және авторлық сыйақы түріндегі ынталандыру механизмдерін енгізу;

9

- агробизнестің ғылыми зерттеулерді бірлесіп қаржыландыруға қажет және келісімшарттық зерттеулерді жүргізу тәжірибесін әзірлеу;

- сондай-ақ отандық әзірлемелерді оқыту жүйесі, консалтинг және ғылыми сүйемелдеу арқылы кең ауқымда өндіріске енгізу және тарату бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр, себебі біздің климаттық жағдайларға бейімделген өзіміздің жануарлардың көптеген сорттары, тұқымы және әзірлеу технологияларымыз бар;

- ғалымдар аграрлық өндірістің ғылымды қажет етуіне, жалпы ауыл шаруашылығын жүргізу мәдениетін жоғарылатуға бағытталған;

- сондай-ақ, ғылыми зерттеулердің тәжірибе-бағдарына және салалық қауымдастықтармен, «Атамекен» ҰКП және ауыл шаруашылығындағы кооперативтермен өзара әрекеттесе отырып агробизнестің мәселелерін шешуге бағыт алған.

2017 жылы ғылыми зерттеулерді іске асырумен айналысатын қызметкерлердің саны 4313 адамды құрады, олардың 1 274-і ғылыми қызметкер, оның ішінде 145 ғылым докторы, 396 ғылым кандидаты және 4 PhD философиясының докторы, 246 магистр. 30 жасқа дейінгі жас ғылыми қызметкерлердің саны жалпы санның 20,1%-ды құрайды.

Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің алдыңғы қатарлы ғылыми жетістіктер мен білімге тікелей қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өндірісіне ғылыми әзірлемелерді жылдамдатып енгізу мақсатында ҚР АШМ 2009 жылдан бастап білім тарату жүйесін құру бойынша үздік жобаны іске асыруда. Құрылатын жүйенің негізіне ең үздік әлемдік тәжірибе – Extension жүйесі, ол ауыл шаруашылығы дамыған елдердің (Германия, АҚШ, Франция, Бразилия, Аргентина, Канада) көбінде бар.

Бұл жобаны іске асыру үшін құрылған Агроқұзыреттілік орталығы («Атамекен» ҰКП базасында) 2017 жылы 3 710 тыңдаушыны қамтыған 188 семинар өткізді.

Агроқұзыреттілік орталығының тапсырысы бойынша «Atameken Business Channel» ЖШС АӨК-нің басым бағыттары бойынша 25 бейнесабақ жасады, fаrmers.kz ақпараттық-талдамалық порталын әзірлеп, іске қосу бойынша жұмыс жүргізді. Қазақстанда бірінші рет тегін онлайн консультация беру және аталған портал арқылы АӨК субъектілері үшін онлайн біліктілік көтеру қызметтері қосылды.

Осылайша, бүгінгі күні жобаның оң аяқталуын атап өтуге болады. Жобаның негізгі мақсаты алдыңғы қатарлы білім беру және АӨК субъектілері үшін нүктелі технологиялық консультациялар өткізу болып табылады, жобаның қорытынды тиімділігі өнімділіктің жоғарылауымен және ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерінің табысының жоғарылауымен көрсетілетін болады.

1.2. Негізгі проблемаларды талдау

10

Ішкі нарықты толықтыру және АӨК отандық өнімдерін экспорттық әлеуетін дамыту проблемалары:

Мал шаруашылығын дамыту проблемалары 1. Ауыл шаруашылығы жануарлары мен құстың төмен өнімділігі.2. Азықтық базамен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі.3. Жануарлардың және құстың асыл тұқымды басының төмен үлесі.4. Азықтық және жемдік дақылдар себілетін егіс алаңдарының

жеткіліксіздігі.5. Жайылымдық алқаптардың ұтымсыз пайдаланылуы. 6. Құрама жем кәсіпорындарында айналым қаражатының жеткіліксіздігі.7. Ауыл шаруашылығы жануарларының ветеринариялық-санитариялық

іс-шаралармен толық қамтылмауы.8. Ветеринария заңнамасының халықаралық талаптармен үндестіру

бөлігінде жетілдірілмеуі.9. Ветеринария саласындағы функцияларды жүзеге асыруда

облыстардың және облыстық маңызы бар қалалардың, аудандардың жергілікті атқарушы органдары арасында бағыныстылықтың жоқтығы;

10. Өңірлердің жануарларды бірдейлендіруге арналған құралдармен (бұйымдармен) және атрибуттармен уақтылы қамтамасыз етілмеуі;

Өсімдік шаруашылығын дамыту проблемалары1. Ауыл шаруашылығы дақылдарының егістік алқабын әртараптандыру

қарқынының жетіспеушілігі;2. Ауыл шаруашылығы мақсатына жерлердің ұтымсыз қолданылуы;3. Ұсынылатын ғылыми негізделген ауыспалы егістердің сақтамауы;4. АШТӨ химиялау құралдарын (тыңайтқыштар, пестицидтер және т.б.)

жеткіліксіз қолдануы;5. АШТӨ техникалық және технологиялық жарақталуының төмен

деңгейі;6. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдары түсімділігінің жоғары

болмауы;7. Қолданылатын технологиялардың, стандарттардың, сертификаттау

жүйелерінің және сапаны басқарудың талаптарға сәйкес келмеуі; 8. Өңірлерге байланыстыра отырып, бау-бақшаға жарамды аймақтарды

анықтау бойынша жұмыстардың жетіспеушілігі; 9. Фитосанитарлық заңнамада тыйым салу мен шектеу қою тетіктерінің

фитосанитариялық тәуекелді талдауды жүргізу бойынша нормалардың болмауы;

10. АӨШТ-нің зиянды, аса қауіпті организмдермен күресу жөніндегі фитосанитариялық іс-шараларды және карантиндік объектілерді оқшаулау және жою іс-шараларын жүргізу бойынша фитосанитариялық сауаттылығы деңгейінің төмендігі.

Мемлекеттік қолдаудың қаржылық шаралары саласында мынадай проблемалар бар:

11

1. Көпшілік АШТӨ үшін кредиттер мен субсидияларға қол жетімділік деңгейінің төмендігі.

2. Субсидиялаудың соңғы нәтижеге және өңірдің мамандануына байланысты болмауы.

3. Инвестициялық субсидиялаудың ұсақ АШТӨ үшін қол жетімсіздігі кезінде ірі өндіріске бағытталуы және мақсатты көрсеткіштердің орындалуына бақылаудың аздығы.

4. АӨК субъектілерін несиелендіру кезінде сыйақы ставкасын субсидиялау, ауыл шаруашылығы техникасының және малдарының, технологиялық құрал-жабдықтарының лизингі ЕДБ және лизингтік компанияларды несие мен лизинг бойынша пайыздық ставкаларды төмендетуге ынталандырмайды.

5. Қаржылық сауықтыруға қарамастан қарыз бойынша міндеттемелерді орындамау бойынша және банкрот болу қаупі қайталап туу тәуекелі.

6. Саланың қаржылық тәуекелдерінің жоғары болуына байланысты АӨК субъектілерінің қарыздарды сақтандыруды және кепілдендіруді субсидиялау тетіктеріне сақтандыру компанияларының және кепіл берушілердің тиісті қызығушылықтарының болмауы.

7. Ауылдық жерлерде өтімді кепілмен қамтамасыз етілудің жетіспеуі.8. АШТӨ-нің «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ кредит беруші ұйымдарында қаржы

ресурстарының жеткіліктілігіне тәуелділігі.9. ҚР Үкіметінің және халықаралық қаржылық ұйымдардың

ынтымақтастық бағдарламаларының шеңберінде АӨК қаржыландыруға ұзақ мерзімді мақсатты қарыздардың жоқтығы.

АӨК ғылыми және кадрлық қамтамасыз етудегі проблемалар:1. Отандық ғылыми әзірлемелердің төмен бәсекеге қабілеттілігі. 2. Ғылыми зерттеулердің аса өзекті тапсырмаларға жеткілікті түрде

бағытталмауы.3. Ғылыми зерттеулерге қаржыландыруды бөлудің тиімсіз жүйесі4. Ғылыми нәтижелерді өндіріске беру тетігінің дамымағандығы 5. Бұқаралық жұмысшы мамандықтарды даярлау жүйесінің жоқтығы.6. Жоғары және орта арнайы білімі бар мамандарды даярлау саны

өндіріс талаптарына сәйкес келмейді.7. Аграрлық бейіндегі оқу орны түлектерінің ауыл шаруашылығы

кәсіпорындарына жұмысқа тұру үлесінің төмендігі.8. Көпшілік оқу орындарының материалды-техникалық базасының

әлсіздігі.9. Жас мамандарды ауылда жұмыс істеуге ынталандыру дәрежесінің

төмендігі.1.3. Тәуекелдерді басқару

Мақсаттарға қол жеткізуге әсер етуі мүмкін тәуекелдердің

атауы

Тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар

1 2

12

Ветеринариялық аса қауіпті аурулардың таралуы, оның ішінде шектес мемлекеттердегі эпизоотиялық ахуалдың нашарлауы

Ветеринариялық-санитариялық профилактикалық, диагностикалық және жою жұмыстарын уақтылы өткізу

Карантиндік және аса қауіпті зиянды организмдердің таралуы

Карантиндік және аса қауіпті зиянды организмдердің дамуына және таралуына уақтылы мониторинг жүргізу, Карантиндік және ерекше қауіпті зиянды организмдердің дамуын және таралуын жою бойынша іс-шаралар жүргізу үшін заман талабына сай құрал-жабдықтарды қолдану арқылы олардың таралуын кординациялау

Табиғи сипаттағы тәуекелдер (құрғақшылық, үсiк шалу, үсіп кету, жылудың жетiспеуi, шамадан артық ылғалдану, бұршақ соғу, нөсер жаңбыр, боран, дауыл, су тасқыны, сел, жаһандық жылыну)

1) егіннің пісуін жеделдету мақсатында фосфорлық тыңайтқыштарды және биостимуляторларды қолдану;2) мамыр мен маусым айларында жауын-шашынның болуына байланысты арамшөптердің өсіп кетуіне жол бермеу мақсатында гербицидтердің құнын арзандату жолымен АШТӨ гербицидтерді сатып алуын субсидиялау;3) күздің ерте түсуі, әртүрлі ауруларға қарсы тұратын және әртүрлі технологиялық реакцияларға және егіс күні тәуекелдерді болдырмау үшін, бірақ сұрыптық сапа талаптарын сақтай отырып шаруашылықта әртүрлі пісу кезеңі бар кем дегенде 2-3 сұрыптарды өңдеп өсіру.

ДСҰ-ға кіруіне байланысты жекелеген өнім түрлері бойынша халықаралық нарықтарда бәсекелестіктің артуы

АӨК өніміне қатысты ішкі және сыртқы сауда саясатын оңтайландыру

Ғылыми-зерттеу және тәжірибе-құрастыруды енгізу деңгейінің төмендеуі

Білім, ғылым және өндірістің интеграциясын қамтамасыз ету.Тиімді шетелдік технологиялардың трансферті

13

2-Стратегиялық бағыт. 2. Ресурстармен қамтамасыз ету деңгейін жоғарылату.

2.1. Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі параметрлері

Су шаруашылығыҚазақстандағы су ресурстарының негізгі көлемін жер үсті сулары

орташа жылдық 100,5 км3 көлемінде қамтамасыз етеді. Оның ішінде 56%-ы оқшау қалыптасқан, ал қалған 44%-ы Қытайдан, Өзбекстаннан, Ресей мен Қырғызстаннан келетін трансшекаралық өзендер ағысы есебінен қалыптасады (11-сурет).

11-сурет.

3.316.5 26 4.2

1.22 1.1

56.6

14.611.4

7.8

7 2.9 3.1

43.9

Оқшау Трансшекаралық

Арал-СырдарияБалқаш-Алакөл Ертіс Есіл

Жайық-Каспий Нұра-Сарысу Тобыл-Торғай

Шу-Талас

ҚР бойынша барлығы

Тұщы судың қосымша көзі пайдалануға бекітілген запастары 15,6 км3

қазіргі уақытта (олардың қазіргі уақытта 1,3 км3 жылына өндіріледі) құрайтын жер асты сулары, тұщыландырылған теңіз суы мен өзге де көздер болып табылады.

Кепілдендірілген су ресурстарының жалпы көлемі табиғатты қорғау мақсатында пайдалануға, шектес мемлекеттерге міндетті ағынды қамтамасыз етуге қажетті көлемді қоспағанда, жылына 23,2 км3 құрайды.

Қолайсыз климаттық және трансшекаралық гидрологиялық жағдайларда перспективада 2040 жылға қарай Қазақстан бойынша жерүсті ағыстарының жылына 11,4 км3 азаюы болжануда. Трансшекаралық өзендер бойынша су ағынының 2040 жылға қарай болжамды азаюы екі сценарий бойынша байқалады: бірінші – көршілес елдер келісімдерге сәйкес немесе су ресурстарын тең бөлу кезінде өз лимиттерін толық алады, екінші – көршілес елдердің белгіленген квотаны арттыра отырып, су алуды ұлғайту бойынша қазіргі заманғы қарқыны сақталады.

2017 жылы жалпы алынған су көлемі 25,5 км3 құрады, оның ішінде ауыл шаруашылығы қажеттіліктері үшін 16,3 км3, оның ішінде жылына 13,2 км3

пайдаланылды. 1,39 млн. га алаңды тұрақты суару қажеттіліктері үшін 9,5 км3 пайдаланылды, ал қалған 3,7 км3 ауыл шаруашылығын сумен жабдықтау,

14

көлтабанды суару, шабындықтарға су жайылту және жайылымдарды суландыруға пайдаланылды.

Анықтама ретінде: 2015 жылы су алу көлемі 22,8 км3 құрады, оның ішінде ауыл

шаруашылығына қажеттіліктеріне 15,5 км3, одан қолданылғаны – 12,6 км3. 2016 жылы су алу көлемі 21,6 км3 құрады, оның ішінде ауыл

шаруашылығының қажеттіліктеріне 15,2 км3, одан қолданылғаны – 12,1 км3.

Ауыл шаруашылығы тұтынушылары үшін суды тасымалдау кезіндегі ысырап ирригациялық жүйелердегі ҚБК төмендігімен (0,6-дан 0,65-ке дейін) түсіндіріледі.

2017 жылы ауыл шаруашылығында суды беру және суарудың үнемдеу технологиялары 183,4 мың га алаңда алқапта қолданылды (жаңбырлатып суару – 100,5 мың га, тамшылатып суару – 82,9 мың га), немесе қолданылатын суармалы жерлердің 12,7%.

2017 жылы суармалы жерлерді агромелиоративті тексеру 1544,7 мың га, 2016 жылы – 1538,5 мың га, 2015 жылы – 1535,5 мың га алаңда жүргізілді. Суармалы жерлердің мелиоративті жай-күйін сақтау және жақсарту бойынша іс-шаралар мен ұсыныстар, сонымен қатар, жерлерді мелиорациялау саласындағы нормативті-әдістемелік құжаттар әзірленді.

Суармалы жерлердің сумен қамтамасыз етілуін жақсарту және ауыз суды тоқтаусыз беруді қамтамасыз ету мақсатында гидротехникалық ғимараттардың күрделі жөндеуі және топтық су құбырларының реконструкциялар құрылысы жүргізіліп жатыр.

2017 жылы 12 гидротехникалық ғимараттың және 18 топтық су құбырының құрылысы реконструкция жүргізілді, оның ішінде 3 гидротехникалық ғимарат және 6 топтық су құбыры пайдалануға берілді.

Тоқтаусыз жұмыспен қамтамасыз ету мақсатында жыл сайын су берумен байланысы жоқ 200-ге жуық су шаруашылығы объектісі, шектес мемлекеттермен бірлесіп қолданатын объектілермен қоса, ұсталады және жөнделеді.

Су объектілерінің табиғи жағдайын сақтауды қамтамасыз ету мақсатында жыл сайын жалпы көлемі 1340 млн. м3 болатын табиғат қорғайтын су жіберулер жүргізіліп тұрады, оның ішінде:

1) Шідерті өзенінің төменгі жағындағы қуаңшылық және тоқырау процестерін жою – 100 млн. м3;

2) Сырдария өзені арқылы Қызылорда облысының көлдер жүйесін суландыру және толтыру – 1 200 млн. м3;

3) Теңіз-Қорғажын мемлекеттік қорығының көлдерін суландыру және толтыру– 40 млн. м3.

Сонымен қатар, жыл сайын мемлекеттік су кадастры әзірленеді, өзен бассейндерінің су ресурстарын кешенді қолдану және сақтау схемасы жаңартылады, су ресурстарын қолдану және сақтау саласында талдамалы-зерттеу жұмыстары жүргізіледі.

15

Жер ресурстарыҚазақстан Республикасының аумағы 272,5 миллион гектарды құрайды

және мынадай санаттарға бөлінеді: ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер – 104 миллион гектар; елді мекендердің жерлері - 23,8 миллион гектар; өнеркәсіп, көлік, байланыс, ғарыш қызметінің қажеттіліктеріне арналған, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік және ауыл шаруашылығына арналмаған өзге де жерлер – 13,4 миллион гектар, оның ішінде 10,6 миллион гектар Қазақстан аумағында жалдау шартымен Ресей Федерациясы пайдаланатын сынақ полигондары мен Байқоңыр ғарыш айлағының жерлері; ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, сауықтыру мақсатындағы, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер – 7,1 миллион гектар; орман қорының жерлері – 22,9 миллион гектар; су қоры жерлері - 4,1 миллион гектар және қосалқы жерлер - 97 миллион гектар.

Жер ресурстарын ұтымды пайдаланудың ауыл шаруашылығы экономикасында және жалпы елімізде елеулі маңызы бар. Ауыл шаруашылығында өнім алу жердің сапалы жай-күйіне, оны пайдалану сипаты мен жағдайына байланысты. 2017 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын жерлер алаңы 104 миллион гектарға жетті, оның ішінде 24,8 миллион гектар егістік жер, оның ішінде 1,7 миллион гектар суармалы егістік, көпжылдық екпелер – 84,4 мың гектар, тыңайған жерлер - 2,3 миллион гектар, шабындық - 2,1 миллион гектар, жайылым – 71,1 миллион гектар.

Мемлекеттік жер кадастрын жүргізу процестерін автоматтандыру мақсатында республикада мемлекеттік жер кадастрының бірыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесі (бұдан әрі – МЖК ААЖ) құрылған.

2017 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша МЖК ААЖ республикалық деректер базасында атрибуттік деректер базасындағы қолданыстағы жер учаскелері бойынша шамамен 4,7 миллион және графикалық деректер базасындағы қолданыстағы жер учаскелері бойынша 4,5 миллион мәлімет бар. 2012 жылдан бастап 2017 жылдың 1 қаңтарына дейінгі кезеңде электрондық форматта 2 100 мың МЖК ААЖ мәліметтері берілді.

Құрылған МЖК ААЖ «Электрондық үкіметтің» жүйе құраушы деректер базасы болып табылады, оның шеңберінде МЖК ААЖ республикалық базасынан: «Электрондық үкіметтің» ақпараттық жүйелері мен деректерінің мемлекеттік базалары: «Салық төлеушілердің және салық салу объектілерінің тізілімі (СТСОТ АЖ)», «Халыққа қызмет көрсету орталықтарының интеграцияланған ақпараттық жүйесі (ХҚО ИАЖ)» ақпараттық жүйесі, «Электрондық үкімет» порталы, «мемлекеттік мүлік тізілімі» АЖ Бас прокуратураның құқық қорғау және арнайы органдарының ақпарат алмасу жүйесіне орталықтандырылған ақпарат беру тетігі іске асырылды.

МЖК ААЖ деректері жалпы мемлекеттік ақпараттық ресурс болып табылады және олар мемлекеттік қызметтер көрсету, бизнес процестерді

16

оңтайландыру және автоматтандыру кезіндегі «электрондық үкіметтің» құрамдас бөлігі ретінде қажет болады.

Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің басты құрамдас бөлігінің бірі топырақтың құнарлылығын сақтау мен жақсарту және ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі құралы ретінде ауыл шаруашылығы жерлерін ұтымды пайдалану болып табылады.

ҚР Жер кодексінің 12 және 152-баптарына сәйкес мемлекеттiк жер кадастры жер ресурстары туралы, атап айтқанда Қазақстан Республикасы жерiнiң табиғи және шаруашылық жағдайы, жер учаскелерiнiң орналасқан жерi, нысаналы пайдаланылуы, мөлшерi мен шекарасы, олардың сапалық сипаттамасы туралы, жер пайдаланудың есепке алынуы мен жер учаскелерiнiң кадастрлық құны туралы мәлiметтердiң, өзге де қажеттi мәлiметтердiң жүйесi болып табылады.

Республика экономикасының, қорғанысының көптеген салаларында жергілікті жер туралы ақпарат маңызды құрамдас бөлік болып табылады, осыған байланысты геодезиялық және картографиялық өнімдерді қолдана отырып, сапалы көрсетілетін қызметке сұраныстың өсіп отырғаны байқалады, көбінесе бұл өнім заңды құжат болып табылады.

Бүгінгі күні, еліміздің мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесі 1942 жылғы бірыңғай мемлекеттік координаттар жүйесіне (КЖ-42) және биіктіктің Балтық жүйесіне негізделген. Геодезиялық қамтамасыз етудің дәлдігіне, жеделдігіне және сапасына қойылатын заманауи талаптар жерсеріктік геодезиялық желіні енгізу және мемлекеттік координаттар жүйесін орнату қажеттігін аса талап етеді.

Осыған орай Қазақстан Республикасының жерсеріктік геодезиялық желісін жасау және мемлекеттік координаттар жүйесін орнату мүмкіндіктерін зерттеу жөнінде жұмыстар жүргізілді.

«Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасында «Кеңістіктік деректердің ұлттық инфрақұрылымы» жобасының құрылуы мен іске қосылуы көзделген.

Егемендік алғаннан бастап елдің аумағы мемлекеттік геодезиялық және картографиялық қамтамасыз етудің өз бірыңғай жүйесімен әлі қамтылмаған. Қазақстан Республикасының аумағының топографиялық қамтамасыз етілуінің жай-күйі ерекше алаңдаушылық туғызады, карталардың 60%-дан астамы жергілікті жердің қазіргі жай-күйіне сәйкес келмейді.

Соңғы он жыл ішінде республиканың жалпы алаңының 50% аумағына аэротүсірілім жасалды, нивелирлеу желісінің жалпы ұзақтығының 17%-ы нивелирленді, мемлекеттік топографиялық карталардың жалпы парақ санының 40%-ы жаңартылды, Семей, Қостанай, Тараз, Талдықорған, Лисаковск, Павлодар, Ақтөбе, Хромтау, Ақтау, Жаңаөзен, Құлсары, Зыряновск, Риддер, Серебрянск, Курчатов, Ақсу, Степногорск, Қарағанды, Теміртау, Саран, Шахтинск, Арқалық, Жезқазған, Қаражал, Абай, Сәтпаев, Кентау, Жаңатас, Қаратау, Текелі қалаларының цифрлық топографиялық жоспарлары жасалды.

17

2015 жылдан бастап 2017 жылға дейінгі кезеңде, аэротүсіріліммен қамтылған аумақтар ауданы 136 000 шаршы км-дан 164 570 шаршы км-ге дейін құбылады, цифрлы аэротүсіріліммен қамтылған қалалар санында 8-ден 29-ға дейін оң динамика байқалады. Сәйкесінше, жыл сайын құрылған топографиялық жоспарлар саны 6-дан 13 қалаға дейін ұлғаюда, топографикалық карталарды жаңарту бойынша жұмыстар көлемі 3781-ден 5331 параққа дейін құбылады. Нивелирлеу бойынша көрсеткіш динамикасы тұрақты және жылына 1000-2000 қума шақырымға дейін құбылады.

Республика аумағының геодезиялық және картографиялық қамтамасыз етілу деңгейі жылына 7-10 %-ға өсуде және 2017 жылдың қорытындысы бойынша 49,4%-ды құрады.


Су шаруашылығы бойынша проблемалар1. Су қоймаларының, су шаруашылығы және гидромелиорациялық

маңызы бар магистральдық және таратушы каналдардың қанағаттанарлықсыз техникалық жай-күйі;

2. Су үнемдеуге қойылатын нормативтік талаптар мен су ресурстарын пайдалану жөніндегі бақылаудың жетілмегендігі;

3. Тариф қалыптастыру жүйесі су шаруашылығы жүйелерін тиімді ұстау, оған техникалық қызмет көрсету және оны дамыту талаптарына жауап бермейді;

4. Суды есепке алудың қанағаттанарлықсыз жай-күйі және су үнемдеудің жеткіліксіз ынталандырылуы.

5. Ирригациялық инфрақұрылымның бір суарылатын алап шегінде баланстық бөлшектенуі;

6. Қар суларын жинақтауға арналған су қоймаларының жетіспеуі;7. Тасқындар, су тасқындары, су объектілері жағалауларының өзгеруі,

аумақтарды жерасты суларының басуы, жерлердің батпақтануы және сортаңдануы, су эрозиясы, судың таяздануы салдарынан судың зиянды әсер етуінен болатын материалдық залалдың өсу үрдісі;

8. Мемлекеттік меншіктегі су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану жөніндегі кәсіпорындардың әлсіз материалдық-техникалық жарақталуы.

Жер ресурстарын басқару бойынша проблемалар1. Жердің сапасы мен өнімділігінің нашарлауы;2. Ауыл шаруашылығы алқаптарын топырақтық және геоботаникалық

зерттеп қарау, топырақты бонитирлеу жөніндегі сапалы материалдар көлемінің аздығы.

3. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің кадастрлық құнын айқындау үшін өзекті деректердің болмауы.

4. Шалғайдағы жайылымдардың жеткілікті түрде суландырылмауына байланысты оларды игерудің төмен деңгейі.

18

5. Ауыл шаруашылығынан көмір қышқыл газының шығарылымы.6. Спутниктік геодезиялық желінің және Қазақстан Республикасы

координаттарының мемлекеттік жүйесінің болмауы.2.3 Тәуекелдерді басқару

Мақсаттарға қол жеткізуге әсер етуі мүмкін тәуекелдердің атаулары

Тәуекелдерді басқару бойынша іс-шаралар

Табиғи сипаттағы тәуекелдер (су ресурстары тапшылығының өсуі, қолайсыз гидрологиялық режим (аз сулылық), судың гидрохимиялық құрамының нашарлауы (кислородтық режим)

Судың өндіріссіз шығынын төмендету, суды үнемдеу технологияларын енгізу, ылғалды азырақ қажет ететін дақылдарға егістік алаңдарын ауыстыру, су алу лимиттерін төмендету

Климаттық және экономикалық себептерге байланысты шекаралас елдерден трансшекаралық ағыстар көлемдерін қысқарту

Трансшекаралық өзендерде су ресурстарын реттеу бойынша мемлекетаралық деңгейде шаралар жасау

Аппараттық-бағдарламалық проблемалар, ақпараттық жүйелер жұмысындағы ақаулар

МЖК ААЖ әзірленген кіші жүйелерін сүйемелдеу, байланыс қызметтері және серверлік жабдыққа техникалық қызмет көрсету

Спутниктік технологиялар және геодезиялық жабдықтардың жұмыс істеуінің бұзылуы

1.Ғаламдық навигациялық спутниктік жүйелер және геоақпараттық технологияларды пайдалана отырып Қазақстан Республикасы аумағын мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесін жаңғырту мүмкіндіктерін талдау 2.Қазақстан Республикасының мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру жөнінде шаралар қабылдау

1. Аэротүсірілім және далалық жұмыстарды орындау аумақтарындағы форс-мажорлық жағдайлар (бұлттылық, су тасқыны, эпидемия, карантин және т.б.)

2. Жағдайды және далалық жұмыстарды орындау мүмкіндіктерін бағалау3. Жұмыстарды орындау жоспарларына өзгерістер енгізу немесе түзету жөнінде шаралар қабылдау

3 Стратегиялық бағыт. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда қорғауды, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін тиімді пайдалануды қамтамасыз ету.

19

3.1. Реттелетін саланың немесе қызметтің сферасын дамытудың негізгі параметрлері.

Орман шаруашылығы.2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мемлекеттік орман

фондының жалпы көлемі 29 843,3 мың гектар алаңды және республика бойынша 10,9% территориясын құрайды.

Орман фондының жалпы жер көлемі 43,2% немесе орманмен қамтылған 12 903,5 мың гектарды құрайды. Республика бойынша ормандылық 4,74% құрайды.

Жекеменшік иелігіндегі орман фондының алаңы 695 гектар, орманмен қамтылған жерлер жоқ. Мемлекеттік орман фондының басым бөлігі 74,3% облыс әкімдігі жүргізуінде және Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті (бұдан әрі - Комитет) жүргізуінде 22,9% құрайды.

Орман құрамында көпшілігі 48,9% сексеуіл құрайды, орманмен қамтылған жерлер және бұтақ отырғызу, шөл және шөл дала зонасында 23,6%.

Ең бағалы қылқан жапырақтыларды отырғызу 13,7%, жұмсақжапырақтылар 11,9% және қаттыжапырақтыларды отырғызу 0,7%.

1 кесте. Қазақстан Республикасы орман қоры.

№

Бірлік

өлшемі

2012 ж.

2013 ж.

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

1 Ел алаңы мың га

272 490,2

272 490,2

272 490,2

272 490,2

272 490,2

272 490,2

2 Орманның жалпы алаңы

мың га

28786,7

29285,4

29301,9

29318,7

29423,1

29 843,3

3Ел алаңындағы орман бөлігі

% 10,7 10,7 10,8 10,8 10,8 10,95

4

Орманмен қамтылған жер және т.б. жалпы алаңы

мың га 12500 12593,

9 12627 12652,4

12706,8

12903,5

5

Жалпы алаңнан орманмен қамтылған жер бөлігі

% 4,6 4,6 4,6 4,6 4,7 4,74

Бұзылмаған орман және екпе ағаштар6 Басқа да мың 58,7 58,7 58,7 58,7 58,7 58,7

20

табиғи жаңғырмалы ормандар

га

7

Табиғи жаңғырмалы ормандар алаңы бөлігінен жалпы алаң ормандары

% 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

8 Ағаш отырғызу

мың га 920,4 923,1 923,1 947,5 978,5 896,3

9 Ағаш отырғызу % 3,2 3,2 3,2 3,2 3,3 3,0

Орман алаңы, қорғалатын және биоәралуандылықты сақтау үшін орындар

10Қорғалатын аудандағы орман алаңы

мың га 5,8 6,2 6,2 6,4 6,4 6,4

11

Қорғалатын аудандағы орман алаңы бөлігі жалпы орман алаңы

% 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02

Ормандылықты үлкейту үшін орман дақылдарын құру үлкен маңыздылықты білдіреді. Бүгінгі күні 896,3 мың гектар алаңы жасанды отырғызу құрайды және орманмен қамтылған жерлер шамамен 6,9% құрайды. Орман дақылдары фонды республика бойынша 6039,4 мың гектар алаңды құрайды, сонымен қатар шабылған немесе кесілген ағаштар – 139,1 мың гектар, өртенген жер және басқа да күйреген орман алқаптарын отырғызу – 406,4 мың гектар, орман ішіндегі ашық жер – 1971,3 мың гектар, сирек жерлер – 3522,6 мың гектар.

Соңғы 5 жылда орманды қайта өндіру және ағаш егу шаруашылығы 1,5 есеге үлкейді және 2016 жылы 56,8 мың гектарға жетті.

57,3 мың гектар алаңында 2017 жылы орманды қайта өндіру және ағаш егу шаруашылығы жұмыстары жүргізілді.

Республика аумағында 835 омыртқалылар, сонымен қатар 178 турлі сүтқоректілер, құстар – 489 (Қазақстанда 396 ұялайды, басқалары қыстауға немесе көктемде және күзде ұшып кетеді), рептилия – 49, қос мекенділер – 12, балықтар – 104 және дөңгелек ауызды мекендейді.

Қазақстан территориясында омыртқасыздар 100 мың турі, сонымен қатар 50 мың бунақденелілер мекендейді.

Қазақстанның Қызыл кітабына келесілер енгізілді:

21

1) омыртқалылардың 128 түрі және түршелері, сонымен қатар балықтар – 18, қос мекенділер – 3, бауырмен жорғалаушылар – 10, құстар – 57, сүтқоректілер – 40;

2) омыртқасыздар – 96 түрі, сонымен қатар бадана құрттар – 2, ұлулар немесе былқылдақ денелілер – 6, шаян тәрізділер – 1, өрмекші тәрізділер – 2, бунақденелілер – 85.

Аң аулау объектілері болып 34 түрлі сүтқоректілер және 59 түрлі құстар болып табылады.

2 кесте. Қазақстанның Қызыл кітабына енген түрлері

Омыртқалылар 128 түрлері және түршелері Омыртқасыздар 97

түрлеріБалықтар 18 бадана құрттар 3Қос мекенділер 3 Былқылдақ

денелілер, ұлулар 6

Бауырмен жорғалаушылар 10 Шаян тәрізділер 1

Құстар 57 Өрмекші тәрізділер 2Сүтқоректілер 40 Бунақ денелілер 85

Жабайы фауна және флора түрлері халықаралық сауда Конвенциясы Қосымшасында Қазақстанның 110 түрлі фаунасы қосылған, жоғалу қауіп-қатері бар (СИТЕС), сонымен қатар I Қосымшада – 20 түрі, II Қосымшада – 90 түрі. Сирек кездесетін және жоғалу қауіп-қатері бар жануарлар түрлері, сүтқоректілерді қосқанда – 40, су жануарларын қосқанда – 50, құстар – 57.

Қазіргі таңда республикада 701 аң аулау шаруашылығы қызмет атқарады, оның ішінде қорықшылар саны 2538 адам.

Республикада аң аулау алаңы 214,4 млн. га құрайды, оның ішінде 113,9 млн. гектар (53,1%) аң аулаушыларға бекітілген. 2010-2017 жылдары республикада аң аулау шаруашылығы 24200,4 мың гектар алаңында жүргізілген (2017 ж – 3,5 мың гектар).

Сирек және жоғалу қауіп-қатері бар жануарлар

түрлері және саныСайғақтарды сақтау (қорғау), сирек және жоғалу қауіп-қатері бар тұяқты

жануарлар түрлері «ПО «Охотзоопром» РМҚК-мен жүзеге асады, 10 облыс әкімшілігінде жалпы алаңы 123,0 млн.гектар, жол жоқтық сахаралық немесе шөлді дала және кең далада өте қиын жағдайда автокөлікті пайдалану. Бұл қорғауда 220 жануар дүниесін қорғау инспекторлары және жоғары деңгейдегі өтімшілігі бар 115 бірлік автокөлік құралдары.

Сайғақтарды қорғауды ұйымдастыру нәтижесінде олардың саны жеке немесе дербес алғанда 21 мыңнан, 2003 жылы 295 мыңға дейін көтерілді, бірақ 2015 жылы Бетпақдала аумағында сайғақтардың жаппай қырылуы және 2017 жылдың қорытындысы республика бойынша олардың саны дербес 152,6 мың құрады.

22

3 кесте. 2010-2017 жылдары сайғақтардың популяция бойынша саны, дербес есептегенде мың.

Популяция Сайғақтардың саны, мың бас2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Бетпакдала 53,4 78,0 110,1 155,2 216 242,5 36,2 51,7Үстірт 4,9 6,1 6,5 5,4 1,7 1,2 1,9 2,7Орал 27,1 17,9 20,9 26,4 39 51,7 70,2 98,2Барлығы 85,4 102 137,5 187 256,7 295,4 108,3 152,6

x⃰ 2015 жылы мамыр-маусымда сайғақтардың қырылуына дейінКонцентрация өтетін негізгі төлдету кезеңінде сайғақтарды қорғау

тиімділігін жоғарылату үшін, қыстау және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі Комитеті миграциясымен айрықша табиғаттың территорияларын қорғау жүйесін кеңейту шаралары жүзеге асады.

Республикада қабылданған шаралардың нәтижесінде табиғатта сирек кездесетін тұяқты жануарларды сақтау саны артты.

4 кесте. 2010-2016 жылдары сирек және жойылу қауіп-қатері бар жабайы тұяқты жануарлар динамика саны, мың дана№п

\п

Саны, дарақ

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

1 Тоғай кермаралы 418 421 451 465 481 503 716 825

2 Джейрандар 12150 12200 12397 12888 12994 13197 13218 137273 Қулан 2477 2496 2920 3222 3420 3595 3807 39844 Арқар 13246 13597 13872 14525 14737 15710 15979 16802

Сонымен қатар, қазіргі таңда жануарлар дүниесі спутниктік шамшырақ және фотоқақпан орнату айрықша табиғат территорияларында қорғауда мониторинг жүргізу бойынша жаңа технология енгізілуде.

Балық шаруашылығыБалық шаруашылығының кіріс көзі – балық шаруашылығы су

қоймалары фонды болып табылады, оның құрамына Каспий және Арал теңіздер акваториясы, Балхаш, Зайсан, Бұхтар, Қапшағай көлдері, Шардара су қоймасы, Алакөл көлінің жүйесі және басқа да су қоймасы жалпы алаңы 3 млн.гектар және 70 түрлі балық мекендейді, сонымен қатар ең құнды (бекіре балық, көксерке, сазан, ақ амур, тұқы және т.б.). Бұған қоса, республика су қоймасында (пайдабалық, ақсахалар және т.б.) және жоғары коммерциялық құны бар.

2006 жылдан бастап су қоймасы жұмыстарын жүргізу бойынша ұзақ мерзімді бекіту және жануарлар дүниесі пайдаланушылары жерлері, ұзақ мерзімге балық қорына рұқсат беруге кепіл бар, бұл жоспарлы түрде жекеменшік қаражатын балық шаруашылығының дамуына, бекітілген су қоймаларына және учаскелеріне қатыстыру жұмыстарын жүргізуге, оны

23

қорғау, қайта өндіріс және ғылыми зерттеулер жүргізу және инвестицияны қатыстыру.

Осылайша 2017 жылы 362 халықаралық су қоймалары учаскелері және республикалық деңгейдегі 247 учаскелері бекітілген, немесе 68,2%-ы 132 пайдаланушы.

Сонымен қатар, күн сайын орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі облыс территориялары инспекцияларымен балықтарды қорғау рейд жұмыстары жүргізілуде, бірлескен пост жұмыстары жүргізіледі, табиғатты қорғау заңнамасында құқықты бұзу байқалады, құқық қорғау органдары мен табиғатты қорғау органдары бірлесіп бұзушылық ашылды.

Табиғатты қорғау заңнамасында 2017 жылы 5980 бұзушылық әшкереленді. Бұған қоса, әкімшілік жауапкершілікке 5719 адам, қылмыстық іске – 17 адам тартылды. Әкімшілік айыппұл - 87,8 млн. теңге , оның ішінде мемлекет бюджетіне 74,5 млн.теңге өндірілді. Бұзушылардан 161,3 тонна балық алынды. Сонымен қатар 218 бірлік транспорттық және жүзу құралдары және 9044 бірлік аулау құралдары алынды.

Балық ресурстарының өсімін молайтуБалық шаруашылығының табиғи өсіміне және зауыттарда жасанды

жолмен ұрықтандыруға қолайлы жағдай жасау басты бағыт болып табылады. 2017 жылы балық шаруашылығы мемлекеттік тапсырысы негізінде

балық шаруашылығы су қоймаларында 127,7 млн. дана бағалы балық түрлері өсіріліп шығарылған.

2017 жылдан бастап кейбір балық шаруашылығы кәсіпорындарының жекешелендіруі нәтижесінде мемлекеттік тапсырыс бәсекеге қабілетті ортаға беріліп отыр. Осыған орай, жеке балық аулаушылары бағалы балық түрлері өсімінің ұлғаюына әсер етуші басты рөл атқарады. 2017 жылы аталған қатысушылар конкурсының нәтижесінде табиғи ортаға 42,7 млн. дана бағалы балық ұрықтары шығарылды.

Сонымен қатар, келісімшарт міндеттерін орындау барысында табиғи ортаға 210 млн. дана бағалы балық түрлерінің ұрықтары жіберілді(2016 жылы – 180 млн. дана).

Аквамәдениет (балық шаруашылығы)Бүгінгі күні бағалы балық өсірумен 109 балық аулау шаруашылықтары

айналысып отыр, олардың 16 УЗВ, 4 садтық, 66 ОТРХ, 19 прудтық, 4 бассейн шаруашылығы.

2017 жылы балық шаруашылығы кәсіпорындарында 2776 тонна бағалы балық өсірілді. Балық шаруашылықтарының объектілері осетралық, лосостік, және карптік балық түрлері мен олардың гибридтері, Қазақстанда бұларға жасалынып жүрген биотехнологиялар бар.


24

Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесінің және балық шаруашылығының проблемалары.

1. Орман шаруашылығына үлкен залал келтіретін орман өрттері;2. Орман өрттерінің туындауына зор ықпал ететін дала өрттері. Олар

сондай-ақ жануарлар дүниесі мен жалпы биологиялық әртүрлілік жағдайын құртады, ауыл шаруашылығына айтарлықтай залал келтіреді;

3. Табиғат қорғау мекемелерінің материалдық техникалық әлсіз қамтамасыз етілуі;

4. Балық шаруашылығы облысаралық бассейндік инспекцияларының инспекторлық құрамы санының жеткіліксіздігі және олардың әлсіз материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі;

5. Балық ресурстарының өсімін молайту жөніндегі мемлекеттік кәсіпорындардың өндірістік базасының тозуы;

3.3. Тәуекелдерді басқару:Мақсаттарға қол жеткізуге әсер етуі

мүмкін тәуекелдердің атауыТәуекелдерді басқару жөніндегі іс-

шаралар1 2

Орман шаруашылығы бойыншаТабиғи-климаттық жағдайлар (құрғақшылық, ыстық жел, құйынды желдер)

Жер үсті мен авиациялық күзету еселігінің ұлғаюы Алдын ала өртке қарсы іс-шаралардың жүргізілуі

Балық шаруашылығы бойыншаБалықтардың жаппай қырылу жағдайлары (жоғары немесе төменгі температуралық режим, суда еріген оттегі мен су запастарының жетіспеушілігі)

Суға ауа жіберу (оттегімен қорын көбейту), негізгі тоғандарға су запастарын жинау;Су өсімдіктерін шабу, фитопланктондарды азайту үшін өсімдікқоректі балықтарды жіберу.

Жыныстық өнімдерді (уылдырық, шоғал) алу үшін Жайық-Каспий бассейнінде ауланатын бекіре тұқымдас балық түрлері өндірушілерінің (аталықтар мен аналықтар) жеткіліксіздігі.

Балық аулау бригадаларының ауланған балықтарының ішінен ауға түскен бекіре тұқымдас балықтарына бақылауды күшейту және оларды бекіре балық өсіру зауыттарына өткізуді ұйымдастыру;Өсімін молайту мақсаттары үшін Каспий теңізінің сағалық кеңістігінде («Ақжайық» резерватының буферлік аймағы) бекіре тұқымдас балық түрлерінің өндірушілерін аулауды ұйымдастыру.

Балық ауруларының туындау Өндірушілерді (аталықтар мен

25

салдарынан балық ресурстарының өсімін молайту бойынша мемлекеттік тапсырыстың орындалмай қалу қаупі.

аналықтар) қыстау тоғандардан алып инкубациялық цехке орналастыру кезінде өңдеу, инкубациялық цехте өндірушілерді ұстау үшін технологиялық жабдықтар мен бассейндерді, сондай-ақ балықтарды тасымалдауға арналған көлік құралдарын (тірі балық таситын машиналар, цистерналар және тағы басқа сыйымдылықтар) өңдеу;Көктемгі мезгілде тоғандарды сумен толтырмастан бұрын олардың табандарын жырту, тырмалау және өңдеу(әктеу).

Жануарлар әлемі бойынша жабайы жануарлардың іргелес мемлекеттерге көші-қон кезіндегі ықтимал шығындары;

Жануарлардың санын сақтау жөніндегі екіжақты келісімге қол қою.

браконьерлік; Жануарлар әлеміне қатысты браконьерлік фактілер мен басқа да бұзушылықтардың бұлтартпауы.Браконьерлікпен күрес бойынша құқық қорғау органдары мен қоғамдық ұйымдарымен бірлескен табиғат қорғау іс-шараларының өткізілуі.

Техногендік апаттар немесе жануарлар әлемі үшін қауіпті антропогенді қызмет (зиянды химиялық заттардың пайдалануы, атмосфераға шығарылатын қауіпті шығарындар, өрттер, зымырантасығыштардың апатқа ұшырауы, жолдар құрылысынан көші-қон жолдарының бұзылуы);

Техногенді апаттардың ықпал етуін азайту немесе жануарлар әлемі үшін қауіпті антропогенді қызмет (профилактикалық химиялық заттардың пайдалануы, атмосфераға шығарылатын қауіпті шығарындар, өрттер, зымырантасығыштардың апатқа ұшырауы, жолдар, құбырлар құрылысынан көші-қон жолдарының бұзылуы, т.б.).

Қолайсыз табиғи жағдайлар нәтижесіндегі жұт пен тақыршылық;

Жануарларға арналған ерекше қорғалатын табиғи территориялар мен апатты қордың аң аулау шаруашылығы субъектілерімен жемшөптердің алдын ала дайындалуы.

Табиғи апаттар (жер сілкінуі, су Жануарлар әлеміне қауіпті

26

тасқыны, құрғақшылық); апаттардың ықпал етуін азайту бойынша Апатты жағдайлар қызметтерімен және жергілікті атқару органдарымен бірлесе жасасқан шараның қабылдануы.

Инфекциялық аурулардың эпизоотиялары (құс тұмауы, шошқа тұмауы, пастереллез, сүтқоректілер мен етқоректілердің оба ауруы) және басқа да аурулар.

Үй жануарлары арасындағы эпизоотияларды алдын ала ескерту үшін профилактикалық ветеринарлық іс-шаралардың өткізілуі.Карантинді іс-шаралардың өткізілуі.Жануарлар санын реттеуінің өткізілуі.

3 - бөлім. Сфераның/саланың басым бағыттары1 – стратегиялық бағыт. АӨК өнімінің өндіріс тиімділігін арттыру1 – басым бағыт. Ауыл шаруашылығы кооперативтерін құруБасым бағыт Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы

Үкіметінің 2016 жылғы 9 қыркүйектегі кеңейтілген отырысында берген ауыл шаруашылығы өнімді қабылдауды қамтамасыз етуге және қайта өңдеуге бағытталған ауылда кооперацияны енгізу бойынша тапсырмасына сәйкес анықталған.

Шаралар Кооперативтерді ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындау және

бастапқы қайта өңдеу, сервистік және кредиттік қызмет көрсету бойынша мемлекеттік қолдау шеңберінде қаржылық және қаржылық емес сипаттағы шаралар қолданылатын болады.

Қолдаудың қаржылық шаралары - ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдығы лизингі, ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдығын сатып алу, ғимараттар мен құрылыстарды сатып алу және жөндеу жөніндегі шығындарды инвестициялық субсидиялау, АӨК субъектілеріне кредит беру, ауыл шаруашылығы техникасы мен жануарларының, технологиялық жабдықтардың лизингі кезінде сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау, ауыл шаруашылығы кооперативтері ревизиялық одақтарының кооперативтерге ішкі аудит жүргізуге арналған шығындарын субсидиялау, кредит бойынша бастапқы төлемді (бірлесіп қаржыландыру) инвестициялық субсидиялар және кейіннен өз мүшелеріне кредит беру үшін кредиттер беру есебінен өтей отырып, «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ еншілес компанияларының шарттары бойынша кредиттер мен лизинг ұсыну рәсімдерін жеңілдету.

Қолдаудың қаржылық емес шаралары – кооперативтер мен олардың біліктілігін арттыру орталықтарының басшыларын және мамандарын даярлау үшін ауыл шаруашылығы оқу орындарына арналған оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеу, ауыл шаруашылығының ЖОО мен колледждерде міндетті пән ретінде ауыл шаруашылығы кооперациясының экономикасы және ұйымдастырылуы жөніндегі курсты енгізу, сондай-ақ жеке қосалқы

27

және шаруа қожалықтары иелерін біліктілікті арттыру курстары мен семинарлары қатысушылары ретінде АӨК субъектілерін ақпараттық қамтамасыз ету бағдарламасына өтеусіз негізде қосу, ауыл шаруашылығы оқу орындары, жалпы мақсаттағы университеттер және білім алуды тарату орталықтары кезінде біліктілікті арттыру жүйесі арқылы агроқұралымдардың, орталық және жергілікті атқарушы органдардың ауыл шаруашылығы кооперациясы мәселелері бойынша біліктілігін арттыру.

2 – басым бағыт. Ішкі нарықты отандық өніммен толтыруҚазақстан Республткасы Президенті Н. Назарбаевтың 2012 жылғы

14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында негізгі міндеттерінің бірі болып отандық кәсіпкерлікті жанжақты қолдау мен жергілікті бизнес-бастамаларды ынталандыру арқылы ішкі нарықты дамыту анықталған.

Ішкі сауданы дамыту үшін өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдаланудың қолданыстағы тетіктерінің тиімділігін арттыру, оларды реттеу жөніндегі функцияларды жергілікті атқарушы органдарға беру, нарық субъектілерінің бәсекелестікке қарсы келісілген іс-қимылдарына тосқауыл қою жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Сондай-ақ ҚР АШМ-ның, ҚазАгроның, ҚР АШМ-ның басқа ведомстволық бағынысты ұйымдарының сайтында өткізу нарықтары бойынша ашық салалық деректерге ықпал ету, ҚР ҰКП Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы тарапынан маркетингтік қызметтер көрсету үшін.

Бекіре тұқымдас балықтардың көлеңкелі айналымын төмендету мақсатында генетикалық паспорттандыру жүйесі енгізілетін болады.

Одан басқа, қазақстандық өндірушілер үшін Қазақстанның ішінде және шет елдерде салалық көрмелерді өткізуге қолдау көрсетілетін болады.

Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің сауда алаңдарына қол жеткізуін қамтамасыз ету мақсатында республиканың барлық ірі қалаларында көтерме-тарату орталықтары (КТО) желісін құруға жәрдем көрсетілетін болады. КТО қоймалардан, павильондар мен ауыл шаруашылығы өнімінің көтерме саудасына арналған басқа үй-жайлардан тұратын болады, онда ауыл шаруашылығы және тамақ өнімін сақтау, орау, өткізу және тасымалдау жөніндегі технологиялық операциялар генерацияланатын болады. Қажет болған жағдайда, кедендік, ветеринариялық-санитариялық, карантиндік, санитариялық-эпидемиологиялық және өзге операциялар көзделетін болады.

3 – басым бағыт. Экспорттық әлеуетті дамытуАталған басым бағыт Мемлекет басшысының 2010 жылғы 1 ақпандағы «Қазақстан

Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» халыққа жолдауына сәйкес анықталған. «Экономиканың әртараптандыруын жеделдету» атты өзекті бағыт бойынша негізгі міндеттердің бірі шикізат секторымен байланысы жоқ және экспортқа басымырақ бағдарланған: агроөнеркәсіптік кешен, жеңіл өнеркәсіп, туризм өндірістерінің дамуы болып табылады.

Экспорттық саясат өнімді әлеуетті өткізу нарықтарына ілгерілетуді мақсатқа бағытталған қолдау негізінде жүргізілетін болады. Осы мақсаттар үшін «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ҰК» АҚ «ҚазАгроКепіл» АҚ-

28

мен және «KAZNEX INVEST» экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі» АҚ-мен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шетелдегі дипломатиялық өкілдіктерімен тығыз өзара іс-қимылда АӨК-нің экспорттық орталығы рөлін атқарады. Орталық мыналарды жүзеге асыратын болады:

Сыртқы нарықтарды талдау және перспективалы өткізу елдері үшін өнімді ілгерілетудің жол картасын жасау;

АШТӨ-ден өнімді форвардтық сатып алу және ірі экспорттық партияларды қалыптастыру.

Сыртқы нарықта сұранысқа ие ауыл шаруашылығы өнімі үшін өткізудің экспорттық арналарын құру.

АШТӨ-нің экспорттық келісімшарттарын сақтандыруды және кепілдендіруді ұсыну.

«KZ ORGANIC FOOD»-ты қоса алғанда, шатырлы брендтерді ілгерілету.

Өнімді экспорттау, оның ішінде келісім-шарттарды сүйемелдеу жөнінде консультациялық қызметтер көрсету.

4 – бағыт. Ішкі нарықты толтыру және экспорттық әлеуетті іске асыру үшін АӨК өнім өндірісін арттыру

Аталған басым бағыт Елбасының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында анықталған.

Ауыл шаруашылығы кешенінің дамуы ауыл шаруашылығы өндірісінің өнімділігін арттыруға, өндірістік және өңдеуші салалардың әлеуетін игеруге және ұзақ мерзімді перспективада елдің экспорттық әлеуетін ұлғайтуға бағытталатын болады.

Ауыл шаруашылығы шикізатын терең қайта өңдеу ауыл шаруашылығын дамытудағы стратегиялық басымдық болмақ. Мал шаруашылығының, өсімдік шаруашылығының, ет, сүт, сары май, ірімшік, ұн және қант өндірісінің бәсекеге қабілетті дайын өнімдерін өндіру көлемі ұлғайтылады.

Агроөнеркәсіптік кешенді замануи тиімді әзірлемелермен қамтамасыз ету үшін мемлекет зерттеушілердің біліктілігін әлемнің озық ғылыми орталықтарында арттыруға бағытталған халықаралық ғылыми бағдарламаларды іске асыратын болады.

Өсімдік шаруашылығы өнімі Өсімдік шаруашылығы өнімін тиімді дамыту мақсатында өнімді қайта

өңдеу және өткізу инфрақұрылымына байланыстыра отырып, өндірістерді өңірлік мамандандыру қамтамасыз етілетін болады.

Бұл үшін жоғары түсім мен сапалы өнім алуға мүмкіндік беретін өнімді сақтау, тасымалдау, қайта өңдеу және өткізу инфрақұрылымын салу, минералды тыңайтқыштарды және пестицидтерді пайдалану, сондай-ақ жоғары репродукциялы тұқымдарды өндіру мен пайдалану ынталандырылатын болады.

Тұқым шаруашылығын техникалық және технологиялық жаңғырту инвестициялық шығындарды субсидиялау және тұқым шаруашылығы

29

жөніндегі технологиялық платформа құру арқылы жүзеге асырылатын болады.

Басым тәртіппен АӨК субъектілерінің техникасы мен жабдығын жаңарту үшін жағдайлар жасалатын болады.

Егіс алаңдары құрылымын әртараптандыруды, құрама жем өндіруді және сұранысқа ие өнім экспортын өсіру мақсатында арпа, сұлы, астыққа арналған жүгері өндірісін ынталандыру және құрама жем өндіру жөніндегі бойынша кәсіпорынның осы өнімді сатып алуы қамтамасыз етіледі.

Рентабельділігі төмен және суды қажетсінетін дақылдарды (атап айтқанда, күріш пен мақта) көкөністермен, майлы және жем-шөп дақылдарымен алмастыра отырып, біртіндеп қысқарту жүзеге асырылатын болады.

Жеміс-көкөніс шаруашылығын, жүзім шаруашылығын дамыту мақсатында инвестициялық шығындарды субсидиялау есебінен жеміс-жидек дақылдарын және жүзім отырғызу, маусымаралық кезеңде жылыжай кешендерінде көкөніс өнімдерін өндіру, суарудың су үнемдеу технологияларын қолдану ынталандырылатын болады, сондай-ақ «Апорт» сортты алма ағашы бақтарын отырғызу және өсіру шығындарын өтеу қамтамасыз етілетін болады.

Картоп шаруашылығында картоптың вируссыз тұқымдарын пайдалануды ынталандыру, картоп сақтау қоймаларын салуды қолдау есебінен өндірістің сапасы мен қарқындылығын арттыруға бағытталған шаралар қабылданатын болады.

Күріш шаруашылығы мен мақта шаруашылығын қолдау күріш шаруашылығында су үнемдеуші технологиялар енгізуді ынталандыру, лазерлі жоспарлағыштарды пайдалану есебінен жүзеге асырылатын болады. Қосымша қолдау аумақтарды дамыту мен кредит берудің өңірлік бағдарламалары шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

Мал шаруашылығы өнімі өндірісінің жемшөпке деген қажеттіліктерін қамтамасыз ету мақсатында олардың өндірісіне арналған шығынды және арнайы техника мен жабдықты сатып алу кезіндегі инвестициялық шығынды субсидиялау жолымен азықтық дақылдар өндірісінің өсімін ынталандыру қамтамасыз етілетін болады.

Мал шаруашылығы өніміЕтті мал шаруашылығында анағұрлым сапалы және сәйкесінше

анағұрлым қымбат асыл тұқымды өнімге деген сұранысты арттыру мақсатында асыл тұқымды малға қатаң талаптар қойылатын болады.

Малды тұқымдық жақсарту, сондай-ақ бордақылау тиімділігін арттыру мақсатында жеке қосалқы шаруашылықтарда және фермер қожалықтарында асыл тұқымды бұқалардың әлеуеті пайдаланылатын болады.

Малды сатып алу кезіндегі шығындарды төмендету мақсатында мал саудасы инфрақұрылымы жасалатын болады.

30

Сүтті мал шаруашылығында тауарлық сүт өндірісінің көлемін арттыру мақсатында отбасылық және өнеркәсіптік сүт-тауарлы фермалар құруға жәрдемдесу, өндірісті механикаландыру деңгейін арттыруды ынталандыру жөніндегі шаралар, ал селекциялық және асыл тұқымдық жұмыста асыл тұқымдық репродукторлар құруды және сапалы асыл тұқымды материалды пайдалануды ынталандыру шаралары қабылданатын болады.

Қой шаруашылығында қозы еті мен биязы жүн өндірісі басым бағыттар болады.

Қозы етін өндіру үшін қозыларды жыл бойы алу және өсіру технологиялары енгізілетін болады.

Биязы жүнді өндіру мақсатында өңірлерді мамандандыру картасын ескере келе, биязы жүнді тұқымдық қошқарлар пайдаланылатын селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс ынталандырылатын болады.

Жылқы және түйе шаруашылығын дамытуда тауарлық өндіріске басты назар аударылатын болады. Ол үшін сервистік қызметтер көрсету жөніндегі, жылқы және түйе шаруашылығы өнімдерін дайындау және өңдеу жөніндегі ауыл шаруашылығы кооперативтері құрылатын болады, құдықтарды жарақтауға арналған шығындарды субсидиялау арқылы жайылымдарды суландыру бағдарламасы және жайылымдарды жақсарту жөніндегі іс-шараларды жүргізу жалғасатын болады.

Құс шаруашылығында тоңазытылған құс етін өндіру мен тұтынуды, етті бағыттағы отбасылық және өнеркәсіптік құс фабрикаларын, сондай-ақ инкубаторлық станцияларды құруды, жұмыртқаны тереңдете өңдеуді ынталандыру жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Акваөсірудің нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін жаңа балық шаруашылығы кәсіпорындарын (көлдік тауарлық балық шаруашылықтары, сумен жабдықтаудың тұйық қондырғылары қолданылатын шарбақты балық өсіру шаруашылықтары) ұйымдастыруға және қолданыстағыларының өндірістік қуаттылықтарын кеңейтуге инвестицияларды жүзеге асыруға арналған шығындарды субсидиялау және балық өсіру шаруашылықтарында (тоғандық, бассейндік, сумен жабдықтаудың тұйық қондырғылары қолданылатын шарбақты балық өсіру шаруашылықтары) бекіре тұқымдас, албырт және тұқы тұқымдас балық түрлерін өсіру кезінде азыққа жұмсалатын шығындар құнын субсидиялау іске асырылатын болады.

5 – басым бағыт. Ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі салаларын дамыту

Аталған басым бағыт Мемлекет басшысының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында анықталған.

Қайта өңдеуші кәсіпорындарды барынша жүктеу, ауыл шаруашылығы шикізатын қайта өңдеу үлесін ұлғайту және ішкі және сыртқы нарықтарда отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында келесі шаралар кешені қабылданатын болады.

31

Отандық өндірістік активтерді ең жаңа технологиялық стандарттарға сәйкес жаңарту жүзеге асырылады.

Әлемдік деңгейдегі бәсекеге қабілетті жеке өндірістік компанияларды дамыту үшін, оның ішінде заманға сай жабдығы бар бәсекеге қабілетті және экспортқа бағдарланған қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібінің өнімін шығаруға бағдарланған ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарын салу және жаңарту кезінде инвестициялық шығындарды субсидиялау есебінен қажетті инфрақұрылымды дамыту арқылы жағдайлар жасалатын болады.

Ауыл шаруашылығы шикізатын қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі өнімінің отандық және экспорттық брендін жасау, қосылған құны жоғары қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі өнімінің экспортын басым тәртіпте қолдау ынталандырылатын болады.

Сонымен қатар, басым сектор ретінде тамақ өнімдерінің өндірісі Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының шеңберінде шетелдік инвесторларды тарту мен экспортты жылжытуды қоса алғанда, жүйелі және атаулы мемлекеттік қолдау шараларымен қамтамасыз етілетін болады.

Өңдеуші өнеркәсіпті жедел дамытудың нәтижесінде ғылымды қажетсінетін экономикаға көшуді жүзеге асыру үшін технологиялық база қалыптастырылатын болады.

6 – басым бағыт. Мемлекеттік қолдаудың қаржылық шараларын тиімді пайдалану

Басым бағыт Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 9 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Үкіметінің кеңейтілген отырысында тиімсіз субсидияларды қысқарта отырып, өнімділіктің өсіміне деген ерекшелік пен агроөнеркәсіптік кешендегі субсидиялау жүйесін жетілдіру бойынша берілген тапсырмасына сәйкес анықталған.

Субсидиялар тиімділігін арттыру және АШТӨ-ні мемлекеттік қолдау шараларымен барынша қамту мақсатында субсидиялау өлшемшарттары мен нормативтерінің егжей-тегжейлі анықтамасы қолданылатын болады. Субсидиялар басым тәртіппен сұранысқа ие өнім өндірісін қолдауға бағытталатын болады.

Бұл ретте, Қазақстан Республикасының жаңа бюджеттік саясат тұжырымдамасының ережесін іске асыру мақсатында аталған іс-шараларды іске асыру жергілікті бюджеттердің шығыстар базасына берілген. Сәйкесінше, аталған мемлекеттік қолдау шараларының тиімділік көрсеткіштері облыстардың аумақтарды дамыту бағдарламаларында көрініс табатын болады.

Сонымен бірге, ұзақ мерзімді қаржыландыруға, оның ішінде халықаралық даму институттарын тарту есебінен, қолжетімділік қамтамасыз етілетін болады.

7 – басым бағыт. Сауда-логистикалық инфрақұрылымды дамыту

32

Ауыл шаруашылығы және қайта өңдеу өнімдерін өткізу жөніндегі мүмкіндіктерді кеңейту мақсатында азық-түліктің ірі топтамаларын қалыптастыру және оларды ішкі нарыққа және экспортқа бөлу үшін көтерме-тарату орталықтары желісі құрылатын болады.

2-стратегиялық бағыт. Су қорын ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету және жер ерсурстарын тиімді басқару

Су қорлары саласының басым бағыттары тұрақты және көлтабандап суарылатын аса қажетті жерлерді суару суымен қамтамасыз ету үшін ирригациялық және дренажды желілерді қалпына келтіру, суармалы жерлердің мелиорациялық жай-күйін жақсарту, судың халыққа, қоршаған ортаға және экономикаға зиянды әсерінің залалын төмендету, табиғи объектілердің суға деген жыл сайынғы қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады.

Бұл үшін су шаруашылығы саласына инвестициялардың қайтарымдылығын қамтамасыз ету мәселесі пысықталатын болады.

Су ресурстарын мониторингтеу, оларды болжамдау және тиісінше бақылауды қамтамасыз ете отырып, су ресурстарын басқару жүйесін жетілдіру және суармалы жерлердің мелиоративтік жай-күйіне және мелиоративтік іс-шараларды орындауға мониторинг жүргізуді қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылданатын болады.

Аталған басым бағыттарҚазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 17 қаңтардағы № 732 Жарлығымен бекітілген Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіруі жөніндегі тұжырымдамасына сәйкес анықталған, мұнда агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың негізгі міндеттерінің бірі болып сулы және жер қорларын пайдаланудың тиімділігін арттыру бойынша кешенді шараларды қабылдау арқылы қорларды ұтымды пайдалану анықталған, сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 9 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Үкіметінің кеңейтілген отырысында берген тапсырмаларына сәйкес анықталған, мұнда ағымдағы жылдың соңына дейін «Агробизнес-2020» бағдарламасы негізінде Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың мемлекеттік бағдарламасын әзірлеу қажет, оған келесі басым міндеттердің шешімін қарастыратын Қазақстанның су ресурстарын басқару мемлекеттік бағдарламасын ықпалдастыру керек: ...... жақындағы бес жыл ішінде ең аз дегенде 600 мың гектар суармалы жерлерді айналысқа енгізу.

Шаралар:- Талап етілген суармалы жерлердің гидромелиоративтік жүйелерін

реконструкциялау және жаңарту;- Дренаждық суларды бұру үшін суармалы жерлерде коллекторлық

желілерді реконструкциялау, қалпына келтіру және күрделі жөндеу;- Су берумен байланысты емес трансшекаралық және республикалық

су шаруашылығы нысандарын пайдалану және олардың техникалық жағдайын мониторингілеу;

- Табиғатты қорғау масқатында су жіберуді өткізу;- Сырдария өзенінің арнасын реттеу және Арал теңізінің солтүстік

бөлігін сақтау бойынша жобасын іске асыру;

33

- Ирригациялық және дренаждық жүйелерді жетілдіру жөніндегі жобасын іске асыру;

- Су ресурстары саласында тарифтік саясатты жетілдіру;- Трансшекаралық су пайдалану мәселелерін шеуге халықаралық

институттарды тарту;- Су ресурстары саласында нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;- Су қорларының мүмкін болатын тапшылық тәуекелін төмендету үшін

ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпте суды үнемдеу бойынша шаралар әзірленіп енгізілетін болады. Ол үшін суарылатын және сусіңгіш жүйелер қалпына келтіріледі, заманауи су үнемдеу технологиялары пайдаланылады, сыдыра жырту сияқты жерді өңдеудің су үнемдеуіш технологиялары енгізіледі, суды жеткізудің, сонымен қатар субұрғыштың коммуналдық жүйелері жетілдіріледі.

- Су тазалау мен ағынды суларды жөңдеу жүйелері жаңартылады, өнеркәсіпте су үнемдеуші технологиялар үлесі артады, қосымша су тазалау бойынша, сонымен қатар айналмалы сумен жабдықтау бойынша қуаттылықтар артатын болады.

- Қолжетімді су қорларының төмендеуін болдырмау үшін барлық аралас мемлекеттермен трансшекаралық сулар бойынша келісімдер жасалатын болады.

- Су қорларын суға тапшы бассейндерге ауыстыру және жаңғыртылған жер асты көздерін пайдалану бойынша үнемді техникалық шешімдер әзірленетін болады.

- Көпжылдық қолжетімді су қорларын көбейту үшін инфрақұрылым объектілерінің – магистральды арықтардың, су резервуарлардың, тоғандардың құрылысы мен қайта құрылуы бойынша іс-шаралар іске асырылатын болады.

Су қорларының тиімді пайдалануы тамшылатып суару технологиясын енгізу, бүркіп шашылған сумен суару, локалды-импульсты суару мен суды тасымалдау кезіндегі шығындарды қысқарту арқылы қол жеткізілетін болады.

Жер ресурстарын басқару саласындағы басым бағыттар мыналар болып табылады:

Топырақтың құнарлылығын жоғарылату үшін, салықтарды есептеу, жалға төлеу, жалдау құқығын және жерлердің кадастрлік құнын сатып алу жерлердің сапалық жағдайы бойынша ақпаратпен қамтамасыз ету, сонымен қатар Қазақстан Республикасының мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру.

Осы басым Жер кодексі, Салық кодексі, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 2 қыркүйектегі № 890 қаулысы нормаларының талаптарымен ескертілген.

Шаралар- Мемлекеттің, экономика салаларының және ел халқының мүдделерін

жер (жылжымайтын мүлік) туралы ақпаратпен қамтамасыз ететін, жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтарын қорғайтын, сондай-ақ жер және жылжымайтын мүлік нарығының жұмыс

34

істеуіне қолдау көрсететін ақпараттық инфрақұрылымды қалыптастыруға бағытталған МЖК ААЖ дамыту;

- Ғаламдық навигациялық спутниктік жүйелер және геоақпараттық технологияларды пайдалана отырып Қазақстан Республикасы аумағын мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесін жаңғырту мүмкіндіктерін талдау;

Сонымен бірге, құрғақ және шөлейт аймақтарындағы бұрын игерілмеген жерлерді ауыл шаруашылығы айналымына енгізу бойынша шаралар қабылданатын болады.

3-стратегиялық бағыт. Өсімдік және жануарлар дүниесін, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету.

Орман шаруашылығының да негізгі бағыттары: мемлекеттік орман қорының аумағында орман орналастыру, орман қорын күзету және қорғау бойынша авиациялық жұмыстарды жүргізу, орманды молықтыру және орман өсіру, өсімдік дүниесі объектілерін жасанды көбейту, орман шаруашылығын жобалау.

Жануарлар дүниесінің негізгі бағыттары: табиғи еркінділік жағдайында жануарлар дүниесінің биологиялық әралуандылығын және қоғамдастық тұтастығын сақтау, жануарлар дүниесі объектілерін ғылыми негізделіп, ұтымды пайдалану, жануарлар түрлерін жасанды көбейту, оның ішінде, бағалы, жойылып кету қаупі бар және сирек кездесетіндерін қоса отырып, жануарлар дүниесінің өсімін молайту.

Балық шаруашылығы бойынша басты бағыттар болып табылады: балық қорларын сақтау балық қорларын қорғау мен қайта өсіруді жүзеге асыруға, сонымен бірге олардың тұрақты пайдалануын реттеуіне топталған, ғылыми – негізделген, балық қорлары объектілерін ұтымды пайдалану.

«Жасыл экономикаға» көшу бойынша негізгі басым міндеттері болып Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу жөніндегі тұжырымдамасына сәйкес экожүйелерді сақтау және тиімді басқару анықталған (орман шаруашылығын, балық шаруашылығы мен тірі табиғатты басқару).

Шаралар - Ормандарды, жануарлар дүниесі мен мемлекеттік табиғи-қорықты

қор объектілерін сақтау, қорғау, қайта өсіру мен ұтымды пайдалану;- Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының территорияларында

экологиялық туризмді ұйымдастыру;- Орман шаруашылығы, жануарлар әлемі мен ерекше қорғалатын

табиғи аумақтар саласында өндіріске кейінгі ғылыми зерттемелер енгізу саласында қолданбалы ғылыми зерттеулерді жүргізу.

4-бөлім. Стратегиялық және бюджеттік жоспарлау архитектурасы мен өзара байланысы

Елдің нысаналы индикаторлары мен көрсеткіштеріҚазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіруі жөніндегі тұжырымдама

Мақсаттар: 1. Ауыл шаруашылығын ауқымды жаңғырту егістік алаңын ұлғайту және егістік түсімін, ең алдымен жаңа

технологиялар енгізу есебінен елеулі көтеруді қамтамасыз ету; экологиялылыққа баса назар аудара отырып, ұлттық бәсекеге қабілетті

брендтер құру; елдің азықтық теңгерімін әзірлеу және енгізу, жемшөп дақылдарының

алқаптарын ұлғайту. 2. Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерінің бәсекеге қабілеттілігін

арттыру үшін жағдайлар жасау 3. Ауыл шаруашылық қайта өңдеуде және саудада фермерлік

пен шағын және орта бизнесті дамыту өндірісі ішкі нарықтың қажеттілігін қамтамасыз ету және АӨК-нің

экспорттық әлеуетін іске асыру үшін қажетті басым тауарлық топтарды айқындау.

Нысаналы индикаторлар: 2020 жылға қарай ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың

көлемін 4,5 есе арттыру; экспорттың жалпы көлеміндегі шикізаттық емес экспорттың үлесін

2025 жылға қарай екі есеге, ал 2040 жылға қарай үш есеге ұлғайту; 2050 жылға қарай ел ІЖӨ-дегі ауыл шаруашылығы өнімінің үлесін 5

есе арттыру.Мақсат: жоғары технологиялы агроөнеркәсіптік кешен құру.Нысаналы индикаторлар: мұнай емес экспорттың үлесі 32%-дан 70%-ға дейін артады; еңбек өнімділігінің деңгейі жылына бір қызметкерге 24,5 мың АҚШ

долларынан 126,5 мың долларға дейін бес есе ұлғаяды.

Мақсат: еліміздің су ресурстарына қатысты жаңа саясат әзірлеу

ылғал сақтау технологияларына кешенді өту.Нысаналы индикаторлар: 2050 жылға қарай сумен қамтамасыз ету

проблемаларын шешу;бірінші кезеңде, 2020 жылға қарай халықты ауыз

сумен қамту, екінші кезеңде, 2040 жылға қарай – суару проблемасын шешу.

Мақсат: суды пайдалану тиімділігін арттыру және ел халқы мен экономикасын сумен қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар: - 2030 жылға қарай суарудың су үнемдеу

технологияларын барлық егістік алқаптардың 15%-ына енгізу;

- 2030 жылға қарай ағызып суаруды 80%-дан 5%-ға дейін азайту.

Мақсат: «жасыл экономикаға» өту.

Нысаналы индикатор: - ерекше қорғалатын табиғи

аумақтар мен объектілердің жер және су ресурстарының кемінде 10 %-ын қамту.

Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарыМақсат: Экономиканы жедел әртараптандыру.Нысаналы индикаторлар: - жан басына шаққандағы ЖІӨ-і;- еңбек өнімділігінің артуы;- тауарлар мен қызметтердің шикізаттық емес экспортының көлемі;- негізгі капиталға салынатын инвестициялар

- -

36

Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары1 – стратегиялық бағыт 2 – стратегиялық бағыт 3 – стратегиялық бағыт

АӨК өнімінің өндіріс тиімділігін арттыру Ресурстармен қамтамасыз ету деңгейін арттыру Өсімдік және жануарлар дүниесін, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету.

Мемлекеттік органның мақсаттары1 2 3

1-мақсат. Ішкі нарықты молықтыру және отандық АӨК өнімнің экспорттық әлеуетін дамыту

2-мақсат.Мемлекеттік қаржылық қолдау шараларын тиімді пайдалану

3-мақсат.АӨК ғылыми-технологиялық, кадрлық және ақпараттық қамтамасыз ету

1-мақсат.Су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру

2-мақсат.Жер ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру

1-мақсат. Балық, орман ресурстарын, жануарлар дүниесі ресурстарын, табиғи-қорық қорының объектілерін сақтау, ұтымды пайдалану және өсімін молайту

Бюджеттік бағдарламалар1 1 3

249 «Мал шаруашылығын дамыту үшін және мал шаруашылығы өнiмiн өндіруге, қайта өңдеуге, өткізуге жағдай жасау»

250 «Қаржылық көрсетілетін қызметтердің қол жетімділігін арттыру»

267 «Білімнің және ғылыми зерттеулердің қолжетімділігін арттыру»

254 «Су ресурстарын тиімді басқару»

259 «Жер ресурстары туралы ақпаратқа қолжетімділікті арттыру»

256 «Орман ресурстары мен жануарлар әлемін сақтау мен дамытуды басқару, қамтамасыз ету»

37

255 «Өсімдік шаруашылығы өнiмiн өндіруді, өткізуді дамыту үшін жағдай жасау»

258 «Агроөнеркәсіптік кешенді дамытуды ынталандыру жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыру үшін «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ жарғылық капиталын ұлғайту»

266 «Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлік бойынша іс-шараларды іске асыру»

241 «Қазсушар» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының жарғылық капиталын ұлғайту»

265 «Ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеуді дамыту үшін жағдай жасау»

262 «Агроөнеркәсіп кешені субъектілерін қолдау бойынша іс-шараларды өткізу үшін «Аграрлық несиелік корпорация» АҚ несиелендіру»

263 «Қазақстан Республикасын Индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының» шеңберінде зертханалар құру үшін «Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы» КЕАҚ жарғылық капиталын ұлғайту»

261 «Су бөлісу жөнінде уағдаластыққа сәйкес трансшекаралық өзендердің ағындысын көршілес елдерден келуін қамтамасыз ету»

159 «Қазақстан Республикасы мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының арасындағы ынтымақтастық шеңберінде Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық жағдайына зерттеулер жүргізуді қамтамасыз ету»

264 «Облыстық бюджеттерге нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытуға кредит беру»

269 «Ғылыми ұйымдарды жаңғырту үшін «Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы» КЕАҚ жарғылық капиталын ұлғайту»

268 «Ирригация және дренаж жүйелерін жетілдіру»

109 «Қазақстан Республикасы Үкіметінің шұғыл шығындарға арналған резервінің есебінен іс-шаралар өткізу»

131«Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін базалық қаржыландыруды қамтамасыз ету»

105«Бюджеттік инвестициялық жобалардың техникалық-экономикалық негіздемелерін және мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалардың, оның ішінде концессиялық жобалардың конкурстық құжаттамаларын әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ қажетті сараптамаларын жүргізу, мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларды, оның ішінде концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеу»

38

001 «Ауыл шаруашылығы, табиғатты пайдалану және жер ресурстарын пайдалану саласындағы жоспарлау, реттеу, басқару»101 «Өкілдiк шығындарға арналған қаражат есебiнен іс-шаралар өткізу»

138 «Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыруын қамтамасыз ету»

Р/с№

Нысаналы индикатор Жауаптылар Ақпарат

көзіӨлшем бірлігі

Есепті жыл

Ағымдағы кезеңнің жоспары (фактісі)

Жоспарлы кезең

2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жыл1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1- стратегиялық бағыт. АӨК өнімі өндірісінің тиімділігін арттыру1-мақсат. Ішкі нарықты молықтыру және отандық АӨК өнімнің экспорттық әлеуетін дамыту

1 2015 жылдың деңгейіне қарағанда ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігінің индексі

Бірініші вице-министрСтатистика

лық деректер

% 100,0 118,2 112,2 118 196 228 267

2 Өткен жылмен салыстырғанда нақты мәнде азық-түлік өнімдерінің өндірісіндегі еңбек өнімділігінің индексі

Халықаралық интеграция, қайта өңдеу және ауыл шаруашылығы өнімі нарықтары, мемлекеттік

көрсетілетін қызметтерді дамыту және АӨК-ні цифрландыру

мәселелері жөніндегі вице-министр

статистикалық

мәліметтер % 92,4 95,4 101,5 104,5 109,9 110 110,5

3 2015 жылдың деңгейіне қарағанда ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің (көрсетілетін қызметтерінің) НКИ-і



% 100,0 105,4 108,0 113 154,2 170,5 190,2

4 2015 жылдың деңгейіне қарағанда өсімдік шаруашылығы өнімі өндірісінің НКИ-і



% 100,0 107,5 110 113,8 119,3 128,0 137,0

5 2015 жылдың деңгейіне қарағанда мал шаруашылығы өнімі өндірісінің НКИ-і



% 100,0 102,8 106,3 110,4 116,6 123,5 131,0

6 Азық-түлік тауарлары экспортының көлемі




Статистикалық

деректер

млн. долл. США

1000,4 1057,4 920 1 077 1 168 1 329 1 481

7 Азық-түлік тауарлары импортының көлемі




деректер

млн. долл. США

2 957,8 2 676,5 2 466 2 377 2 288 2 196 2 105

39

Р/с№



Есепті жыл



2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жылмәселелері жөніндегі вице-министр

8 Диагностикалық зерттеулермен қамтылған жануарлардың аса қауіпті ауруларының үлесі

Ветеринария, фитосанитария, қайта өңдеу және инвестициялық саясат


АШМ-ның есептiк

деректері% - 40 39,1 39,1 39,1 39,1 39,1

9 Карантиндік объектілер мен аса қауіпті зиянды организмдер бойынша анықталған алаңдармен салыстарғанда алаңдарды химиялық өңдеулермен қамту


мәселелері жөніндегі вице-министр АШМ-ның есептiк

деректері% 98,3 95,6 99,7 100 100 100 100

10 2016 жылдың деңгейіне қарағанда агроөнеркәсіптік кешен саласындағы акредиттелген дайындау ұйымдары санының өсуі





деректері% - - 256,7 280 283,3 290,0 293,0

2-мақсат. Мемлекеттік қаржылық қолдау шараларын тиімді пайдалану1 2015 жылдың деңгейіне

қарағанда ауыл шаруашылығындағы негізгі капиталға салынатын инвестициялардың НКИ-і


мәселелері жөніндегі вице-министрСтатистика


% 100,0 147,1 159 185 304 395,3 516

2 2015 жылдың деңгейіне қарағанда тамақ өнімі өндірісіндегі негізгі капиталға салынатын инвестициялардың НКИ-і


мәселелері жөніндегі вице-министрСтатистика


% 100,0 121,1 102,0 122 185,2 204,5 221,9

3 Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктері арқылы іске асырылатын жобалардың саны




деректерібірлік 1 1 1 1 1 1

4 Қолданыс тапқан стартап жобаларының саны Бірінші вице-министр АШМ-ның

есептiк деректері

бірлік - - 1356 930 615 594 780

5 Өсімдік шаруашылығындағы ақшалай ресурстарға барлық қажеттіліктен өсімдік шаруашылығындағы кредиттік




деректері

% 8,3 8,6 8,6 7,4 7,4 7,4 7,4

40

Р/с№



Есепті жыл



2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жылресурстарға қажеттілікті қанағаттандыру

6 Жеміс дақылдары салынған аландардың ұлғаюы




деректері% - - - 200

3-мақсат. АӨК-ні ғылыми-технологиялық, кадрлық және техникалық қамтамасыз ету1 Білім тарату жүйесінің

көрсетілетін қызметтерімен қамтылған АӨК субъектілерінің үлесі

Бірінші вице-министрАШМ-ның


% 1,4 6,1 2,0 2,1 2,0 2,0 2,0

2 «Бастау Бизнес» жобасының оқытылған қатысушыларының жалпы санынан бизнес ашқандардың үлесі



% - - - 20 20 20 20

3 БНҚ шеңберінде ғылымды қаржыландырудың жалпы көлемінен АӨК субъектілерінің ғылыми сүемелдеуден өнімді сатудан түскен табыстардың үлесі



% - - - 14 15 16 17

4 Құрылатын зертханаларда оқытудан өткен мамандардың саны



бірлік - - 2662 1241 1432 1782 1730

5 Қазақстан Республикасының жалпы егіс алаңында енгізілген нақты өсімдік шаруашылығы технологияларының үлес салмағы

Бірінші вице-министрСтатистика


% - - - 0,04 1,48 4,93 11,18

2-стратегиялық бағыт. Ресурстармен қамтамасыз ету деңгейін арттыру1-мақсат. Су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру

1 Сумен жабдықталған тұрақты суарылатын жерлер алаңы

Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесі, су, жер ресурстары және

трансшекаралық өзендер мәселелері жөніндегі вице

АШМ-ның есептік

деректері

мың га

1350 1400 1415 1480 1604 1791 2010

2 Су астында қалу қаупін төмендету: - елді мекендердің саны;


трансшекаралық өзендер мәселелері


деректерібірлік - - 11 21 74 36 64

41

Р/с№



Есепті жыл



2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жыл- халық саны жөніндегі вице мың

адам - - 11,9 22,5 503,1 121,5 1 646,2

3 Шекараға шектес гидробекеттеріне трансшекаралық ағынсулар бойынша келісілген су ағындысының келуінің көлемі



Гидрологиялық

бекеттердегі

мәліметтер, келісімдер

және келіссөздер хаттамалар

ы

км³

-

45,19 45,19 45,19 45,19 45,19 45,19

Сырдария өз. - 12 12 12 12 12 12Жайық өз. - 7,79 7,79 7,79 7,79 7,79 7,79Іле өз. (орташа көп жылдық мәліметтер негізінде)

- 12 12 12 12 12 12

Қара Ертіс өз. (орташа көп жылдық мәліметтер негізінде)

- 9,8 9,8 9,8 9,8 9,8 9,8

Шу өз. - 2,79 2,79 2,79 2,79 2,79 2,79Талас өз. - 0,81 0,81 0,81 0,81 0,81 0,81

4 Топтық су құбырларының қайта жаңғыртылған объектілері нәтижесінде ауыз суды үздіксіз берумен қамтамасыз етілген халықтың саны


трансшекаралық өзендер мәселелері жөніндегі вице-министр

АШМ-ның


мың адам - 2,6 230,3 72,1 52,2 50,6 33,4

2-мақсат. Жер ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру1 Жер ресурстарын ұтымды

пайдалану үшін мемлекеттік жер кадастрының деректерімен қамтамасыз ету деңгейі (тексеруге жататын алаңнан өсіре отырып %)




деректері% 15,5 15,8 17,4 19,7 22,1 24,7 27,5

2 Қазақстан Республикасының аумағын геодезиялық және картографиялық ақпаратпен қамту




деректері% 28 38 49,4 56,3 64,2 76,6 86,8

3-стратегиялық бағыт. Өсімдік және жануарлар дүниесін, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету

3-мақсат. Балық, орман ресурстарын, жануарлар дүниесі ресурстарын, табиғи-қорық қорының объектілерін сақтау, ұтымды пайдалану және өсімін молайту

1 Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы және орман



мың га 1 382 1 383 1409 1414 1419 1424 1429

42

Р/с№



Есепті жыл



2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жылшаруашылығының мамандандырылған кәсіпорындары аумақтарындағы орманмен көмкерілген алқаптар алаңы

трансшекаралық өзендер мәселелері жөніндегі вице-министр деректер

2 Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан тұяқты жануарлар түрлері мен киіктер санының өсімі, оның ішінде:




деректері%киік 10 0 10 10 10 10 10

тоғай кермаралы 0,1 0,1 0,1 0,7 0,7 0,7 0,7құлан 0,1 0,1 0,1 0,9 0,9 0,9 0,9қарақұйрық 0,1 0,1 0,1 0,5 0,5 0,5 0,5арқар 0,1 0,1 0,1 1,4 1,4 1,4 1,4

3 Балық ресурстарын және басқа да су жануарларын сақтау, оның ішінде:




деректеріед.

70 70 70 70 70 70 70

балық аулау объектілері болып табылатын бағалы түрлері 52 52 52 52 52 52 52

сирек және жойылып кету қаупі бар түрлері 18 18 18 18 18 18 18

43

6-бөлім. Ресурстар

Ресурстар Өлшем бірлігі

Есептік кезең

Ағымдағы жылдың жоспары


2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жылҚаржылық, барлығы: млн. теңге 147 948,7 260 115,8 333 903,2 333 154,2 260 604,0

1-стратегиялық бағыт. АӨК өнімі өндірісінің тиімділігін арттыру1-мақсат.Ішкі нарықты молықтыру және отандық өнімнің экспорттық әлеуетін дамыту

249 «Мал шаруашылығын дамыту үшін және мал шаруашылығы өнiмiн өндіруге, өткізуге жағдай жасау» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге 31 864,5 54 823,1 32 729,7 21 977,9 22 096,3

255 «Өсімдік шаруашылығы өнiмiн өндіруді, өткізуді дамыту үшін жағдай жасау» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге 20 930,2 8 507,2 10 086,9 6 537,6 6 545,9

265 «Ауыл шаруашылығы өнiмiн өңдеуді дамыту үшін жағдай жасау» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге - - - 670,0 1 503,7

1-мақсат бойынша барлығы млн. теңге 52 794,7 63 330,3 42 816,6 29 185,5 30 145,92-мақсат. Мемлекеттік қаржылық қолдау шараларын пайдаланудың тиімділігін арттыру

250 «Қаржылық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін арттыр» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге 34 715,4 57 994,1 106 312,7 74 416,7 66 041,7

258 «Агроөнеркәсіптік кешенді дамытуды ынталандыру жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыру үшін «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ жарғылық капиталын ұлғайту» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - 74 849,0 14 967,0 17 880,0 -

262 «Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін қолдау жөніндегі іс-шараларды жүргізу үшін «Аграрлық несие корпорациясы» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - - 60 000 60 000 60 000

264 «Облыстық бюджеттерге нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытуға кредит беру» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - - 27 113,9 44 759,0 31 043,5

2-мақсат бойынша барлығы млн. теңге 34 715,4 132 843,1 208 393,6 197 055,7 157 085,23-мақсат. АӨК-ні ғылыми-технологиялық, кадрлық және ақпараттық қамтамасыз ету

267 «Білімнің және ғылыми зерттеулердің қолжетімділігін арттыру» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге - - - 8 273,1 4 624,2

266 «Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлік жөніндегі іс-шараларды іске асыру» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - - - 1 200,0 1 200,0

263 «Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған

млн. теңге - 622,5 734,3 223,1

44





2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жылмемлекеттік бағдарламасының шеңберінде зертханалар құру үшін «Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы» КЕАҚ жарғылық капиталын ұлғайту» бюджеттік бағдарламасы269 «Ғылыми ұйымдарды жаңғырту үшін «Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы» КЕАҚ жарғылық капиталын ұлғайту» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге- - - 4 126,8 -

3-мақсат бойынша барлығы млн. теңге - 622,5 734,3 13 823,0 5 824,22-стратегиялық бағыт. Ресурстармен қамтамасыз ету деңгейін арттыру

1- мақсат. Су ресурстарын пайдалану тиімділін арттыру254 «Су ресурстарын тиімді басқару» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге 34 997,5 27 662,8 37 474,6 35 689,1 20 698,7

261 «Су бөлу жөнінде уағдаластыққа сәйкес трансшекаралық өзендердің ағындысын шекаралас елдерден келуін қамтамсыз ету» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - - 134,4 143,7 119,8

241 «Қазсушар» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының жарғылық капиталын ұлғайту» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге - 710,0 7 675,1 9 950,9 4 566,0

268 «Ирригациялық және дренаждық жүйелерді жетілдіру» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге - - - 5 491,6 83,3

1-мақсат бойынша барлығы млн. теңге 34 997,5 28 372,8 45 284,1 51 275,3 25 467,82-мақсат. Жер ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру

259 «Жер ресурстары туралы ақпаратка қолжетімділікті арттыру» бюджеттік бағдарламасы млн. теңге - 5 939,9 7 567,0 9 295,2 10 209,9

2-мақсат бойынша барлығы млн. теңге - 5 939,9 7 567,0 9 295,2 10 209,93-стратегиялық бағыт. Өсімдік және жануарлар дүниесін, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды

қамтамасыз ету.1-мақсат. Балық, орман ресурстарын, жануарлар дүниесі ресурстарын, табиғи-қорық қорының объектілерін сақтауды, ұтымды пайдалануды және өсімін

молайту 256 «Орман ресурстары мен жануарлар әлемін сақтау мен дамытуды басқару, қамтамасыз ету» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге 13 947,2 15 638,9 17 407,7 18 662,9 19 450,4

1-мақсат бойынша барлығы млн. теңге 13 947,2 15 638,9 17 407,7 18 662,9 19 450,4Бірнеше мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған қаржылық ресурстар

45





2015 жыл 2016 жыл 2017 жыл 2018 жыл 2019 жылОның ішінде:001 «Ауыл шаруашылығы, табиғатты пайдалану және жер ресурстарын пайдалану саласындағы жоспарлау, реттеу, басқару» бюджеттік бағдарламасы

млн. теңге 11 493,9 13 368,3 11 699,9 13 856,6 12 420,6

Адами ресурстар адам 5 051 3 891 3 891 3 891 3 891

moa.gov.kz · web viewБұл тәуелсіз Қазақстанның бүкіл...

Documents