1

UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË

DEPARTAMENTI STATISTIKË, INFORMATIKË E ZBATUAR

Migrimi Rural – Urban i Punës

në Qarkun e Elbasanit

Doktorante: Jonida BIÇOKU Udhëheqës: Prof. Dr. Fatmir MEMAJ

Maj 2018

2

Deklaratë

Unë, e nënshkruara Jonida Biçoku deklaroj që: (1) Ky dokument përfaqëson punimin tim

origjinal, përveç rasteve të citimeve dhe referencave dhe (2) Ky dokument nuk është përdorur më

parë si mikrotezë apo projekt kursi në këtë Universitet apo në Universitete të tjera.

Jonida Biçoku

Data

3

Falenderime 6

Lista e tabelave, grafikëve 7

Abstrakt 9

Hyrje 11

Faqe

I Qëllimi dhe objektivat e studimit………………………………………………… 14

II Hipoteza e punimit……………………………………………………… 15

III Metodologjia e studimit........................................................................................... 16

IV Përmbajtja e studimit............................................................................................... 19

Kapitulli 1:

Shqyrtimi i literaturës lidhur me migrimin e brendshëm

1.1 Migrimi Rural - Urban në vëndet në zhvillim, faktorët përcaktues të migrimit.............

1.2 Studimet empirike mbi migrimin e brendshëm, Teoritë e migrimit Rural -Urban

1.2.1 Distanca dhe mundësitë e tjera alternative…………………………………………

1.2.2 Të ardhurat dhe papunësia…………………………………………………………

1.2.3 Qasjet disiplinore…………………………………………………………………..

1.2.3.1 Sociologjia…………………………………………………………………

1.2.3.2 Ekonomia......................................................................................................

1.2.3.3 Gjeografia.....................................................................................................

1.2.3.4 Antropologjia................................................................................................

1.3 Migrimi, qarkullimi dhe mobiliteti.................................................................................

1.3.1 Disa aspekte ligjore. Mënyra alternative e qarkullimit të migrantëve. Direktiva e

ofrimit të shërbimeve ........................................................................................

21

27

30

31

34

34

37

38

38

40

47

4

1.3.2 Pasojat e migrimit………………………………………………………………….

1.3.2.1 Pasojat e migrimit për individin……………………………………………

1.3.2.2 Pasojat e migrimit për zonën rurale të origjinës………………………….....

1.3.2.3 Pasojat për shpërndarjen e të ardhurave në vendin e origjinës…………….

1.3.2.4 Pasojat për prodhimin në vendin origjinë………………………………….

1.3.2.5 Pasojat për kapitalin njerëzor dhe rritjen ekonomike në vendin origjinë…..

1.3.2.6 Pasojat e e migrimit të destinacionit për zonën urbane…………………….

1.3.2.7 Pasojat e migrimit për ekonominë si një e tërë ……………………………

1.3.3 Matja e efektit të ndërveprimeve sociale dhe rrjetet sociale në lehtësimin e

migracionit…………………………………………………………………………

1.3.3.1 Efekti i migrimit në paga lokale në vendin destinacion……………………

1.3.3.2 Efekti i migrimit në konkurs për punë në vendin destinacion……………..

1.3.3.3 Efekti i migrimit në varfëri në vendin destinacion………………………....

50

50

51

51

53

54

55

55

57

60

61

61

Kapitulli 2:

Tipologjia e lëvizshmërisë humane

2.1 Migrimi qarkullues në vendet në zhvillim......................................................................

2.1.1 Qarkullimi dhe mbartja e riskut........................................................................

2.1.2 Qarkullimi dhe rrjetet sociale...........................................................................

2.1.3 Qarkullimi dhe tregu i punës............................................................................

2.1.4 Qarkullimi dhe ndarja e punës..........................................................................

2.1.5 Qarkullimi dhe dërgesat e parave.....................................................................

2.1.6 Qarkullimi dhe modernizimi jetes....................................................................

64

65

65

66

67

68

69

5

2.2 Tipologjia e lëvizshmërisë humane në Shqipëri.............................................................

2.2.1 E kaluara dhe tendencat aktuale të lëvizjes së forcës punëtore……………

2.2.2 Emigrimi modern shqiptar…………………………………………………

2.2.3 Lëvizshmëria e Punës, integrimi i Shqipërisë në Eurozonë………………..

71

72

74

75

Kapitulli 3:

3. Vështrim i përgjithshëm mbi migrimin e brendshëm në qarkun e Elbasanit

3.1 Elbasani: Një përshkrim i përgjithshëm mbi pozitën gjeografike dhe popullsinë e

tij......................................................................................................................................

3.2 Diferencat rajonale dhe prirjet në urbanizim. Vlerësimi i situatës aktuale në lidhje me

drejtimet e zhvillimit rajonal...........................................................................................

3.3 Analiza krahasuese e te dhenave gjate periudhes mes dy censuseve 2001 dhe 2011........

76

86

91

Kapitulli 4:

4. Përmbledhje e rezultateve dhe diskutimi i zgjidhjeve

4.1. Qasja kërkimore ............................................................................................................

4.2. Vlefshmëria e punimit...................................................................................................

4.3. Qëllimi dhe objektivat e modeleve kerkimore të studimit............................................

4.4. Rezultatet e të dhënave të pyetësorve...........................................................................

94

95

95

97

Konkluzione dhe rekomandime.........................................................................................

119

Bibliografia..........................................................................................................................

123

Shtojca............................................................................................................................ .....

128

6

Falenderime

Në këtë rrugëtim të kërkimit shkencor kam ndjerë sa vështirësi, aq edhe impulse energji-

dhënëse. Ekuilibri rigoroz i këtyre dy të kundërtave më ka ndihmuar ti jap dritë studimit

tim doktoral.

Përgjatë këtyre viteve, kam njohur njerëz të rinj, disa prej të cilëve më kanë mësuar

gjithcka që nuk kam ditur e me dashurinë e përkushtimin e tyre më kanë pasuruar mendjen

dhe jetën. Falenderimet më të përzemërta dhe mirënjohja më e pakufishme shkon për

udhëheqësin tim shkencor dhe profesorin tim, Prof. Dr. Fatmir Memaj.

Kolegëve të mi u dedikoj një falenderim të sinqertë, atyre që më kanë dhënë mendime të

vyera që kur ky projekt sot i perfunduar, ish vetëm një ide.

Një falenderim të vecantë kam për prof Agim Qenani, i cili më ka mesuar të dua punën ,

me ka dhënë besim se cdo gjë e nisur është e arritshme kur ke deshirën, vetëbesimin dhe

perkushtimin per ta bërë.

Mirënjohja dhe falenderimi janë pak fjalë për të shprehur shumë. Për prindërit e mi të

shtrenjtë duhet të kisha më shumë se një jetë. Ata që kanë dashur dhe janë përpjekur aq

shumë, që në vegjëlinë time, te mirë-edukohesha per tu bërë dikush në jetë. Gjithnjë permes

dijes, shkollimit dhe dashurisë.

Im atë nuk është më, marrëdhënia jonë nuk është ndërprerë asnje cast. Ai më veshtron dhe

sot me sytë e mbushur plot besim dhe buzëqeshjen e tij të përjetshme.

7

Lista e tabelave

Tabela 1: Tipologjia e levizjes njerezore

Tabela 2: Popullsia ne Qarkun e Elbasanit

Tabela 3: Popullsia sipas grupmoshave analitike

Tabela 4: Bizneset ne Qarkun Elbasan te ndare sipas sektoreve

Tabela 5: Demografia dhe zhvillimi hapesinor

Tabela 6: Rritja, konkurueshmeria dhe kohezioni ekonomik

Tabela 7: Kohezioni socila, shendeti dhe edukimi

Tabela 8: Te dhenat e levizjes ne Qarkun Elbasan gjate periudhes mes dy censuseve 2001

dhe 2011

Tabela 9: Numri i individeve sipas grupmoshave

Tabela 10: Numri i individeve sipas statusit

Tabela 11: Menyra e pageses per te intervistuarit

Tabela 12: Rezultatet e te dhenave te pyetesorve nese kane te aferm apo jo ne Elbasan

Tabela 13: Shpeshtesia e vizitave

Tabela 14: Rezultatet e te dhenave te pyetesorve

Tabela 15: Rezultatet e te dhenave te pyetesorve

Tabela 16: Permbledhja e te dhenave

Tabela 17: Variablat e perfshire ne model

Tabela 18: Tabela e klasifikimit

Tabela 19: Variablat e perfshire ne model

Tabela 20: Variablat e paperfshire ne model

Tabela 21: Tabela e rezultateve te Omnibus Test

Tabela 22: Permbledhja e te dhenave cilesore

8

Tabela 23: Testi Hosmer dhe Lemeshow

Tabela 24: Testi Hosmer dhe Lemeshow

Tabela 25: Rezultatet nga Testi Hosmer dhe Lemeshow

Tabela 26: Kushtet e jeteses ne vendin origjine

Tabela 27: Rezultatet e te dhenave te pyetesorve

Tabela 28: Korrelacioni ndermjet variablave cilesore

Tabela 29: Lidhja midis shpenzimeve per familjen dhe nivelit te kursimit

Tabela 30: Planet e ardhme

Lista e grafikeve

Grafiku 1: Individët sipas grup moshave

Grafiku 2: Individët sipas statusit

Grafiku 3: Cili është niveli juaj më i lartë i shkollimit të cilin e keni përfunduar me sukses

Grafiku 4: Në çfarë moshe e latë fshatin për herë të parë për të punuar ? (P21)

Grafiku 5: Mënyra e Pagesës

Grafiku 6: Si e gjetët këtë punë (p18)

Grafiku 7: A keni bërë dhe punë të tjera më parë

Grafiku 8: Nëse keni udhëtuar ndonjëherë jashtë, për çështje pune, ku keni shkuar?

Grafiku 9: Sa shpesh i vizitoni të afërmit

Grafiku 10: Cilat nga këto artikuj keni në shtëpinë tuaj

Grafiku 11: A zotëroni në pronësi në familjen tuaj ndonjë nga këto mjete

9

Abstrakt

Migrimi duket se është gjithnjë i pranishëm brenda një cikli jetësor njerëzor, ndonjëherë edhe

pashmangshëm. Ne jetojmë në kohën kur migrimi në sensin e tij logjik e gjuhësor, ekziston si

fenomen gati i njejtë brenda një kohe dhe hapësire.

Ai paraqitet me tipologji të përgjithshme thuajse të pandryshueshme në vendet ne zhvillim, si dhe

në vendet, apo rajonet me parametra socioekonomikë të qëndrueshëm. Migrimi lidhet arsyeshëm,

më së pari me faktorin ekonomik, por faktorët rrethanore sociale e nxisin dhe e përparojnë atë.

Sot përballemi me lëvizjen e njerëzve drejt qendrave më të mëdha urbane, për një jetë më të

prosperuar, për më shumë mundësi punësimi, për t'ju bashkuar familjes, apo një rrethi social, që

ka migruar më parë dhe dëshmojnë histori suksesi. Histori që lidhen me një punë të gjetur, shpesh

të qëndrueshme, e cila passjell dobi të tjera, të pritshme, të paramenduara.

Të flasësh për migrimin, të sipërmarrësh një angazhim akademik, veçanërisht të nivelit

"doktoraturë", do të duhet të hulumtosh e të njihesh me ecurinë e këtij proçesi në vende të tjera, të

ngjashme me vendin tënd, referuar tablosë ekonomike, identitare, të shanseve, të mundësive dhe

mjedisin e realizimit të tyre.

Të lëvizësh nga një vend në një tjetër, nga fshati në qytet, apo nga një shtet në një tjetër, shpeshhere

është e vështirë. Problematika konsiston në disa elementë. Ai që diferencon është këndi i vështrimit.

Një ekonomist do nisej pa dyshim nga kërkesa dhe oferta e tregut per vende pune në qytetin pritës

(kur lëvizja kryhet nga fshati në qytet).

Një sociolog do të mirëkuptonte të gjithë problematikën e sigurisë ekonomike, të punësimit në

veçanti, por do të çmonte si një vështirësi aspak sekondare, përballjen me të panjohurën,

adaptimin me një jetë të re dhe me atë që është thelbësisht jetësore - integrimin social.

Migrimi ka qenë dhe mbetet një çështje shpesh kontradiktore në trajtesa shkencore, sa i

perket orientimit të politikave të së ardhmes. Sot çështjet e migrimit dhe emigrimit të punëtorëve,

janë në qendër të shumë politikave e projekteve të rëndësishme në nivele kombëtare e

ndërkombëtare.

Fjalet kyçe: migrim i brendshëm, lëvizshmëri njerëzore, efektet e migrimit.

10

Abstract

Migration seems to always be present within the cycle of the human life and sometimes it also

seems inevitable. We are living in a time when migration in its logical and linguistic sense exists

almost as a similiar phenomenon within time and space. In developing countries and in countries

or regions with sustainable socioeconomic parameters it is presented with general typologies and

almost unchanged ones.

Migration is reasonably first related to the economic factor, but social circumstantial factors

encourage and advance it.

We are today facing people’s movement towards larger urban centers for a more prosperous life,

for more employment opportunities, in order to join family or social circles which migrated earlier

and testify success stories. These stories are related to the fact of finding a job, often a stable one,

which entails other expected, premeditated benefits.

Talking about migration and undertaking an academic commitment especially of “doctorate” level

we will have to research and get familiar with the progress of this process in other countries similar

to our own country.

We will have to refer to the economic and identity picture, the chances, the opportunities and the

environment of their implementation.

Moving from one place to another, from a village to a city, or from one state to another, is often

difficult. Problems consist in several elements but what makes the difference is the perspective

point of view.

An economist would undoubtedly head of by the market supply and the jobs’ demand in the host

city (when the movement is carried from a village to a town). A sociologist would understand all

issues of economic security, and employment in particular, but would appreciate as a problem not

at all secondary, the dealing with the unknown, the adaption to a new life and what is essential to

life the social reintegration.

Migration has been and remains an often conflicting issue in scientific treatises, in terms of future

policy orientation. Today, immigration and migration of workers are at the center of many

important policies and projects at national and international levels.

Keywords: internal migration, human mobility, the effects of migration

11

Hyrje

Migrimi i brendshëm i punës ka qenë gjithmonë i lidhur me zhvillimin ekonomik. Në veçanti,

studiuesit i kanë bazuar studimet e tyre mbi migrimin e brendshëm, në pabarazitë e pritshme të

pagave midis tregjeve rurale dhe urbane të punës, si një forcë shtytëse në marrjen e vendimit për

të migruar.

Pjesa më e madhe e treguesve të mirëqenies social-ekonomike në qarkun e Elbasanit paraqesin një

dualizëm të tillë, që dëshmon për një diferencë të madhe ndërmjet zonave rurale-urbane, në tregues

të tillë si: standartet e jetesës përfshirë shëndetin, të ardhurat dhe aksesi në tipet e ndryshme të

punësimit.

Si pasojë e normave të larta të rritjes së popullsisë vihet re përfshirja e të rinjve që hyjnë çdo vit

në forcën e punës.

Në mënyrë që të punësohet ky numër i madh i të rinjve të aftë për punë, qarku i Elbasanit duhet

të krijojë mundësi të larmishme punësimi çdo vit, për hyrësit e rinj në tregun e punës. Duke marrë

në konsideratë këtë numër çdo vit rritet norma e papunësisë.

Duke paraqitur vështirësitë e shumënjohura që përballet popullsia e qarkut të Elbasanit në gjetjen

e një punësimi produktiv, vërej se është e rëndësishme të studiohen tiparet e punonjësve që

migrojnë nga zonat rurale në ato urbane. Rinia në zonat rurale, ku baza ekonomike është gjerësisht

e përqëndruar në agrikulturë, përballet me probleme të punësimit,të ndryshme nga ato me të cilat

përballet rinia në zonat urbane, ku baza ekonomike është përgjithësisht më e stabilizuar dhe me

varacionale.

Gjithashtu është e rëndësishme të analizohen me hollësi cilat janë strategjitë që ndjekin të rinjtë,

meshkuj dhe femra, që banojnë në zonat rurale, kur ato përballen me mundësi të kufizuara

ekonomike? A e synojnë dhe e realizojnë ata migrimin? A përpiqen ata të fitojnë aftësime, apo

kualifikime të tjera, përmes edukimit formal apo informal? A adaptohen ata me një “strategji

pritëse”? Në qoftëse migrojnë, atëhere cilat janë fushat e tyre të migrimit? Cilat janë qëllimet e

tyre në lidhje me kohën e qëndrimit, kthimin e mundshëm në vendlindje etj?

12

Një pjesë e madhe e pyetjeve kërkimore lidhet ngushtë me karakteristikat e fshatit. Cilat janë

efektet e migrimit nga fshatrat e origjinës? Si arrijnë ta mbulojnë e përballojnë zonat rurale

mungesën e një pjese të mirë të popullsisë, veçanërisht të asaj mashkullore? Cilat janë efektet e

remitancave mbi jetën e fshatit dhe ekonominë e tij? Çfarë roli luajnë të kthyerit nga migrimi në

proçesin e zhvillimit dhe modernizimit të fshatit?

Këto janë thelbi i pyetjeve kërkimore në këtë tezë doktorale. Disave prej këtyre pyetjeve do t’u

jepet përgjigje nëpërmjet të dhënave specifike sasiore, të tjerave, përmes burime sekondare, ose

çka është më e rëndësishme prej studimeve konkrete. Ndërkaq disa prej pyetjeve do të marrin

përgjigje nga ana intuitive, ose interpretative, përmes interpretimit të rezultateve të pyetësorëve.

Nëpërmjet pyetësorëve dhe rasteve të studimit, do të përftojmë profilin socio – ekonomik të

migrantëve, motivacionet e tyre për të migruar, synimet dhe aspiratat për të ardhmen.

Në hyrje të këtij punimi pasqyrohet problematika e studiuar, qëllimi dhe objektivat e punimit,

kufizimet dhe metodologjia e ndjekur për realizimin e këtij studimi, si dhe një përmbledhje e

shkurtër e përmbajtjes së punimit.

Migrim do të thotë një modifikim i mënyrës së jetesës, veçanërisht kur migrantët vijnë nga zonat

rurale dhe vendosen në zonat urbane. Në disa vende, lëvizjet migruese janë shpesh rezultat i

eksodit rural dhe jane faktorë shtytës në urbanizimin e shoqërisë.

Lëvizshmëria e punës në kuptimin gjeografik, është një mekanizëm rregullimi në ekonomi, që e

ndihmon atë të përshtatet me ndryshimet eminente të parametrave ekonomike, në një vend a rajon

të caktuar. Lëvizshmëria gjeografike gjithashtu ka ndikim edhe në aspektin shoqëror, pasi ajo

mund të forcojë, ose të dëmtojë rrjetet familjare dhe shoqërore1.Mobiliteti i punës është i

rëndësishëm për të ndihmuar njerëzit, që të mund të gjejnë punë, kur ata e konsiderojnë të

nevojshme.

1

HM Thesarit (2002a).

13

Njohja e përbërjes demografike dhe social-ekonomike të zhvendosjeve, është në të vërtetë, shumë

e rëndësishme për të ngritur një strukturë të mirë të pritjes së migrantëve në zonat e imigrimit dhe

për të vepruar në kohë ndaj eksodeve tepër të mëdha në zonat e emigrimit.

Një nga pasojat e migrimit ndërkombëtar (ashtu si dhe e migrimit të brendshëm) është krijimi i një

çorientimi serioz ndërmjet popullsisë urbane dhe asaj rurale, duke shkaktuar një rishpërndarje në

hapësirë të popullsisë së re në moshë pune.

Në punimet e tij, Mundell ka analizuar se si ekonomitë reagojnë ndaj trazirave në kushtet e

regjimeve fikse të kursit të këmbimit. Analiza e tij supozonte se pagat nominale dhe çmimet ishin

të ngadalshme për të rregulluar ekonominë, nëse fleksibiliteti i pagave relative do paraqitej i

kufizuar. Sipas tij në një regjim fiks shkëmbimi, faktori i lëvizshmërisë,duke përfshirë

lëvizshmërinë gjeografike të punës, duhet të jetë domosdoshmërisht një mekanizëm rregullimi, për

të mundësuar përballimin e çdo lloj gotitjeje të papritur, që mund të disekuilibrojë një ekonomi të

dhënë. Në veçanti, lëvizshmëria gjeografike do të imponojë të papunët,ose çdokënd që është në

kërkim të një mundësie më të mirë, të lëvizin nga një zonë me parametra ekonomikë në rënie, në

një rajon tjetër, që lulëzon dhe premton qëndrueshmëri, në mënyrë që të rivendosë ekuilibrin.

Në mënyrë të veçantë, tregu i punës:

Është faktor primar dhe fiksues i normave të rritjes së ekonomisë. Ai gjithashtu kontribuon

në përgjithësi në rritjen e konkurrencës dhe prodhimit.

Siguron mirëqenien e individëve dhe familjeve në planin ekonomik dhe social

Mund të ndihmojë në lehtësimin e barrës fiskale, nëse vërehet një plakje e popullsisë,

dmth kur normat e larta të punësimit janë të dobishme për qëndrueshmërinë e financave

publike dhe sistemet e pensioneve.

14

I. Qëllimi dhe objektivat e studimit

Qëllimi kryesor i këtij studimi është të analizojë strategjinë që është përzgjedhur nga migrantët

ruralë, të cilët përballen me mundësi të kufizuara ekonomike në fshatrat e tyre, perceptimi dhe

realizimi i migrimit rural - urban.

Objektivi i studimit

Objektivat e studimit mund të kategorizohen në tre kategori :

1. Studimi i proçesit të lëvizshmërisë rurale-urbane në qarkun e Elbasanit.

Cilat janë strategjitë e motivimit dhe të zgjedhjes së migrimit të migrantëve ruralë, të

cilët zhvendosen drejt zonave urbane. Si vetëdiferencohen ata, nga pjesa tjetër, që nuk

migron, (pra qëndron në fshat) dhe nga migrantët që zgjedhin destinacione të tjera për

të migruar?

Cilët janë mekanizmat dhe rrjetet e migrimit? Si ndihmohen migrantët nga rrjetet

sociale dhe familjare? Cila është mënyra e të udhëtuarit dhe lloji i migrimit (i

përkohshëm, i përhershëm, sezonal, kthim vizite etj)?

Cilat janë karakteristikat themelore demografike dhe socio-ekonomike, që favorizojnë,

apo defavorizojnë punonjësit në zonat rurale?

2. Investigimi i kushteve të jetesës dhe eksperiencës së punës së migrantëve, që lëvizin nga

fshati në qytet, në qarkun Elbasan:

Si paraqiten eksperiencat e migrantëve në tregjet urbane të punës, në terma

strukturore, duke analizuar rolin e tyre në ekonominë informale, në sensin e

lëvizshmërisë individuale të punës, si dhe në progresin socio-ekonomik?

Analizë krahasuese, e kushteve dhe sigurisë në mjedisin e punës. Si ndryshojnë ato

në raport me fshatrat ku kanë jetuar e punuar? Si paraqitet mbrojtja sociale e

punonjësve të tjerë, rezidentë në sektorë të ngjashëm, në tregun e punës në

15

Elbasan? Si paraqitet standarti i jetesës në zonat urbane dhe si qëndron ai përballë

realitet jetik në fshatrat e tyre të origjinës?

3. Analizimi i aspekteve ekonomike të migrimit rural – urban, me përqëndrim të veçantë në

fshatrat e origjinës, politikat e zhvillimit të qarkut dhe synimet e ardhshme të migrantëve:

Cilat janë të ardhurat e migrantëve dhe si ndikojnë ato në komunitetin e tyre të

origjinës?

Cili është impakti i përgjithshëm ekonomik?

II. Hipoteza e punimit

Hipoteza e punimit

H1: Migrimi rural-urban përcaktohet si një strategji mbijetese për migrantët.

Pyetjet kerkimore në studim

1 Cilat janë motivet kryesore që shkaktojnë migrimin e brendshëm?

Mungesa e mundësive për punë në zonat rurale

Të ardhurat e ulëta dhe kushtet e vështira të jetesës

2 A i plotëson infrastruktura social-ekonomike në fshatrat origjinë normat më minimale të

jetesës?

3 Si percaktohet raporti migrim rural –urban në qarkun e Elbasanit migrim i përkohshëm apo i

përhershëm?

16

III. Metodologjia e studimit

Migrimi i punës nga zonat rurale në zonat urbane është një pjesë e rëndësishme e procesit të

urbanizmit në vendet në zhvillim. Migrimi është përgjigjja e diferencës ndërmjet zonave të cilat

kanë nxitur individët të largohen dhe zonave pritëse.

Bazuar në tipet e kërkimeve të kategorizuara nga (Hamed, 2009; Saunders dhe të tjerë, 2003; Collis

dhe Hussey, 2003) ky studim klasifikohet si kërkim analitik.

Qëllimi kryesor i këtij kërkimi është që duke përdorur të dhënat e pyetësorëve të analizojmë

përmes metodave statistikore çështje specifike të punimit dhe përmes përdorimit të modeleve

ekonometrike të nxjerrim në dukje vlefshmërinë e hipotezave të ngritura në punim.

Në kuadër të përmbushjes së qëllimit të punimit, objektivat kryesore në ndërtimin e modelit

kërkimor të këtij studimi janë: - Përzgjedhja e tipit të modelit statistikor që mund të japë rezultate

të vlefshme për arritjen e qëllimit të përgjithshëm të punimit - Përcaktimi dhe ndërtimi drejt i

variablave të modelit që të realizohet një analizë e saktë në punim - Aplikimi në mënyrë të saktë i

programit ekonometrik në mënyrë që përfundimet e modelit bazuar në rezultate të jenë korrekte -

Interpretimi drejt i rezultateve të gjetura dhe sqarimi i kufizimeve që mund të kenë këto rezultate.

Për realizimin e objektivave dhe për t’iu përgjigjur pyetjeve kërkimore të përcaktuara në këtë tezë

doktorale, metodologjia që përdoret është:

Vrojtimi me zgjedhje, studimi nëpërmjet pyetësorëve, apo intervistave, ku target grupi kryesor janë

punonjësit migrantë ruralë - urbanë në qarkun e Elbasanit. Pyetësori është metoda thelbësore në

proçesin kërkimor të këtij studimi, dhe janë intervistuar gjithsej 342 individë.

Pyetësorët janë burimi themelor i sigurimit të të dhënave primare. Realizimi i pyetësorit është bërë

i mundur përmes mënyrës intervistuese ballë për ballë dhe ka zgjatur mesatarisht 20 – 30 minuta.

Pyetësorët janë plotësuar në të gjitha bashkitë e qarkut Elbasan, me qëllim realizimin e përfshirjes

së pjesës më të madhe të punonjësve ruralë, tek individë që kanë nivele të ndryshme arsimore,

profesione të ndryshme, mentalitete të ndryshme dhe gjithashtu kanë një karakteristikë të

përbashkët: kanë migruar për punë nga zonat rurale në ato urbane .

17

Besojmë se shpërndarja e rastësishme si përsa i përket hapësirës gjeografike, nivelit arsimor apo

profesionit ka siguruar një informacion më të vlefshëm për konkluzionet e punimit. Pyetësorët

janë hartuar në mënyrë të tillë që mundëson marrjen e përgjigjeve konform qëllimit shkencor, i

cili është trajtuar më lart.

Pyetësorët të cilët janë shfaqur me probleme të tilla si: dy ose më tepër përgjigje për pyetje, pyetje

pa përgjigje apo përgjigje jashtë kontekstit tek pyetjet e mbyllura nuk janë përfshirë në modelin

kërkimor për të mos influencuar rezultatet e tij.

Lidhur me burimet e të dhënave, janë përdorur disa lloje të burimeve të të dhënave: si ato

sekondare, terziare dhe primare.

Për prezantimin e rezultateve janë përdorur metodat tabelare, grafike, analiza përshkruese si edhe

testet statistikore. Përpunimi i të dhënave është bazuar në përdorimin e teknikave të ndryshme

statistikore si: SPSS 20.00, excel, analiza përshkruese, tabelat e kryqëzuara. Numri i personelit të

intervistuar është 342 persona.

Mënyra e intervistimit ishte përmes kontaktit të drejtëpërdrejtë. Kampioni përfaqësues përfshin

segmentin e individëve që i përkasin moshave 21 - 30 vjeç. Për mbledhjen e të dhënave, janë

shpërndarë pyetësorë në te gjitha bashkitë e qarkut Elbasan. Si personel ndihmues në plotësimin e

pyetësorit dhe mbledhjen e të dhënave u angazhuan 3 persona. Për përpunimin e të dhënave u

angazhua 1 person. Hartimi dhe testimi i pyetësorit është realizuar në periudhën Dhjetor 2015. Në

muajin Tetor 2015, u bë faza e testimit paraprak me 100 Pyetësorë. Kjo fazë shërbeu për qartësimin

e pyetjeve kyqe të vrojtimit si dhe testimin paraprak në publik. Hartimi i pyetësorit përfundimtar,

u realizua në muajin Shtator 2015.

Pyetësori përfshin këto grupe kryesore të pyetjeve:

a) Informacioni individual

Informacioni individual pra moduli i parë i pyetjeve përmban të dhëna të përgjithshme mbi

individin i cili përfshihet në target grupin e studimit. Këto të dhëna na kanë mundësuar

informacione më të plota për interpretimin e rezultateve të modelit dhe nxjerrjen e

konkluzioneve të punimit. Tek ky informacion përfshihet mosha, edukimi, vendi origjinë,

18

gjendja civile, numri i vëllezërve dhe motrave, numri i fëmijëve ( gjithmonë nëse është i

martuar);

b) Arsyet e migrimit

Arsyet e migrimit që përbëjnë dhe modulin e dytë të pyetjeve japin një tabllo të qartë në lidhje me

shkaqet e migrimit duke i renditur ato, ne opsione alternative, eksperiencë e mëparshme migrimi,

apo eksperiencë e mëparshme e familjarëve;

c) Informacioni për punën

Tek ky seksion i pyetjeve që përbën dhe modulin e tretë sigurohet informacioni në lidhje me punën

aktuale dhe të mëparshme, numrin e orëve të punës në ditë, pagën ditore, sigurimin shëndetësor

dhe sigurinë ne punë;

d) Informacioni për kushtet e jetesës në vendin origjinë dhe atë destinacion

Moduli i katërt i pyetjeve ku sigurohet informacioni në lidhje me kushtet e jetesës në vendin

origjinë dhe vendin destinacion, merret informacion nëse ekziston pronësia e ndonjë toke

bujqësore ne fshatin origjinë, aksesi ndaj infrastrukturës social ekonomike dhe teknike

(elektriciteti etj), kohëzgjatja e qëndrimit larg nga familja për të punuar, kostoja e jetesës ne vendin

destinacion;

e) Informacioni për të ardhurat

Informacioni për të ardhurat që përbën dhe modulin e pestë të pyetjeve siguron rezultatet në lidhje

me ndarjen e të ardhurave ndërmjet kostos së jetesës në vendin destinacion dhe kursimeve, apo

remitancave për fshatin origjinë, mënyra e përdorimit të remitancave në fshatin origjinë, planet

investuese për të ardhmen;

19

f) Informacioni për familjen

Tek ky seksion që përbën dhe modulin e gjashtë të pyetjeve, informacioni për familjen, sigurohet

informacion në lidhje me nivelin e preferuar të edukimit për fëmijët, mosha e preferuar për martesë

për meshkujt dhe femrat, njohuritë mbi planifikimin e familjes;

g) Planet për të ardhmen

Moduli i shtatë i pyetjeve i referohet planeve për të ardhmen, duke siguruar informacion në lidhje

me kohën që kanë paramenduar migrantët të qëndrojnë në vendin destinacion, parashikimet e tyre

për kthimin në fshatin origjinë, dhe qëllimet e tyre kryesore në një të ardhme afatgjatë.

IV. Struktura dhe përmbajtja e studimit

Kërkimi i realizuar në këtë punim është organizuar si më poshtë vijon:

Fillimisht, kemi bërë një hyrje për të prezantuar më qartë se cila është problematika e vërejtur

lidhur me tematikën që kemi trajtuar në këtë studim. Gjithashtu, në këtë pjesë të punimit

parashtrohen qëllimi, objektivat dhe metodologjia e punimit.

Në këtë pjesë të punimit prezantohen edhe pyetjet kërkimore si dhe në fund pasqyrohet një

përmbledhje e shkurtër e punimit.

Në kapitullin e parë, jepet perkufizimi i migrimit rural - urban, i faktorëve përcakues të migrimit

dhe një përmbledhje e shkurtër e studimeve empirike mbi migrimin e brendshëm.

Fokusi kryesor i këtij kapitulli është trajtimi teorik i teorive të migrimit rural-urban, duke analizuar

shkurtimisht dhe qasjet disiplinore që kanë lidhje direkte me migrimin, si sociologjia, ekonomia,

gjeografia dhe antropologjia.

Njëkohësisht në këtë pjesë kemi paraqitur dhe pasojat e fenomenit të migrimit për individin, për

zonën rurale të origjinës, për familjet me migrantë, për shpërndarjen e të ardhurave në vendin e

origjinës, për prodhimin në vendin origjinë, për kapitalin njerëzor dhe rritjen ekonomike në vendin

origjinë dhe pasojat e migrimit për ekonominë si një e tërë.

20

Kapitulli i dytë fillimisht ndalet në shpjegimin e tipologjisë së levizshmërisë njerëzore, duke

analizuar gjerësisht migrimin qarkullues në vendet në zhvillim, dhe ndërlidhjen që ka ky fenomen

me elementët e tjerë sociale dhe ekonomike të tillë si: minimizimi i rrezikut, rrjetet sociale, tregu

i punës, ndarja e punës, dërgesat e parave dhe modernizimi.

Tek ky kapitull gjithashtu jepet dhe tipologjia e levizshmërise humane në Shqipëri duke u

përqëndruar tek e kaluara dhe tendencat aktuale të lëvizjes së forcës punëtore.

Njëkohësisht tek ky kapitull kemi paraqitur dhe elementët e migrimit modern shqiptar, duke bërë

një analizë të hollësishme mbi levizshmërinë e punës, nese ajo mund të quhet një element potencial

i afrimit të Shqipërisë në Eurozonë.

Kapitulli i trete pasqyron nje veshtrim te pergjithshem mbi migrimin e brendshem ne qarkun e

Elbasanit, pra fokusi kryesor i ketij kapitulli eshte qarku i Elbasanit. Ne kete kapitull analizohen

diferencat rajonale dhe prirjet ne urbanizim, duke bere nje vleresim te situates aktuale ne lidhje me

drejtimet e zhvillimit rajonal.

Gjithashtu ne kete kapitull jepet nje tabllo ne lidhje me prirjet ne strukturen e forces se punes,

drejtimet e migrimit te brendshem, karakteristikat dhe shkaqet e ketij fenomeni per qarkun e

Elbasanit.

Në kapitullin e katert, bëhet prezantimi i rezultateve të modelit kërkimor të studimit si dhe analizat

statistikore të realizuara për disa çështje specifike të punimit. Për gjetjen e rezultateve të modeleve

ekonometrike na ka ndihmuar përdorimi i programit ekonometrik SPSS 20.0.

Rezultatet e prezantuara në këtë kapitull, janë mjaft të rëndësishme për të argumentuar mbështetjen

apo jo të hipotezave të punimit dhe për t‟i dhënë përgjigje pyetjeve kërkimore të studimit.

21

KAPITULLI 1

1. SHQYRTIMI I LITERATURES LIDHUR ME MIGRIMIN E BRENDSHEM

Në këtë kapitull trajtohen konceptet teorike të studimit. Kapitulli ndahet në tri pjesë kryesore. Në

pjesën e parë pasqyrohen disa nga konceptet bazë të migrimit të brendshëm duke u përqëndruar

më së shumti tek faktorët përcaktues të migrimit, duke përfshirë këtu faktorët shtytës dhe tërheqës.

Në pjesën e dytë të kapitullit trajtohen studimet empirike mbi migrimin e brendshëm. Fokusi

kryesor në këtë kapitull përqëndrohet tek teoritë e migrimit rural - urban, modelet e migrimit për

ekonomistët, duke dhënë dhe një shembull mbi lidhjen themelore të funksionit të migrimit. Në

këtë pjesë të kapitullit trajtohen gjithashtu edhe qasjet disiplinore, që studiojnë këtë fenomen, duke

u ndalur veçanërisht në disiplina si sociologji, ekonomi, gjeografi dhe antropologji. Pjesa e tretë e

kapitullit fokusohet më së shumti tek pasojat e migrimit për individin, për zonën rurale të origjinës,

për familjet me migrantë, për kapitalin njerëzor dhe rritjen ekonomike në vendin origjinë etj.

Gjithashtu në këtë pjesë trajtohet dhe efekti i migrimit në pagat vendase dhe në vendin destinacion.

Synimi kryesor i këtij kapitulli është pasqyrimi i bazës teorike të punimit si dhe i rëndësisë së

perceptuar nga grupet e interesit për faktorët që nxisin migrimin, parë në këndvështrimin afirmues

dhe krahasues të kërkimeve të realizuara nga studiues të tjerë.

1.1. Migrimi Rural - Urban në vendet në zhvillim, faktorët përcaktues të migrimit

Migrimi i punës nga zonat rurale në zonat urbane është një pjesë e rëndësishme e procesit të

urbanizmit në vendet në zhvillim. Migrimi është përgjigjja e diferencës ndërmjet zonave të cilat

kanë nxitur individët të largohen dhe zonave pritëse. Kjo dukuri realizohet prej individëve me

qëllim primar përfitimin e të ardhurave më të larta, për të siguruar vende pune, apo më shumë

siguri dhe më shumë të drejta. Shkaqet e pabarazisë që shkaktojnë migrimin janë të shumta dhe

komplekse. Shumë nga shkaqet e migrimit janë më të pranishme në vendet në zhvillim, por tregu,

investimet si dhe politikat e tjera të vendeve të industrializuara mund të rrisin, ose të zvogëlojnë

22

presionin e migrimit. (Philip Martin, Manolo Abella dhe Christiane Kupstch 2006).2 Arsyet se pse

individët dhe familjet zgjedhin diversifikimin si një strategji mbijetese janë të ndara në dy përqasje,

kategorizuar si domosdoshmëri dhe zgjedhje (Ellis 2000). 3

Migrimi paraqet një strategji diversifikimi dhe lëvizshmëria e banorëve rurale është shpjeguar

shpesh si rezultat i faktorëve shtytës dhe i faktorëve tërheqës. Faktorët shtytës i referohen faktorëve

të cilët nxisin dhe shkaktojnë dëshpërim dhe migrim të pavullnetshëm, për shembull mungesa e

tokës, ndërkohë që faktorët tërheqës i referohen atyre faktorëve që shkaktojnë migrimin e

vullnetshëm, për shembull pagat e larta në zonat urbane (Bigsten 1996). Megjithatë edhe pse ndarja

e faktorëve përcaktues të migrimit është kategorizuar në faktorë shtytës dhe tërheqës, përsëri nuk

është përcaktuese. Në praktikë, migrimi pasqyron një sërë shkaqesh, motivesh dhe kufizimesh, që

paraqiten si të ndryshme në individë, apo në familje në një pikë të caktuar kohore, diverse

gjithashtu paraqiten në një segment kohor tjetër (Ellis 2000).

Përveç teorisë së faktorëve shtytës dhe tërheqës, faktorët përcaktues të migrimit mund të jenë

ndarë në një mënyrë më të përshtatshme nëpërmjet një numri analizash dhe përfundimesh

studimore: sezonaliteti, risku, tregjet e punës, tregjet e kreditit, strategjitë e aseteve. Këto

konsiderata nuk janë domosdoshmërisht ekskluzive si përcaktuesit e migrimit, përkundrazi, ato

përbëjnë forcat e dallueshme përsa i përket faktorëve që çojnë në diversifikimin. Shërbimet rurale

dhe afërsia me qendrat e zhvilluara urbane mund të ndikojnë këto konsiderata kyçe në mënyra të

ndryshme. Kështu një qendër e zhvilluar urbane mund të ofrojë mundësi punësimi për të plotësuar

të ardhurat e fermës p.sh infrastruktura mund të rrisë pjesëmarrjen në treg duke ulur kostot e

transaksionit e duke përmirësuar në këtë mënyrë të ardhurat rurale (Renkow 2004).

Studimet e realizuara kanë treguar se migrantët potencialë investojnë në edukim përpara se të

migrojnë, duke parashikuar se kapitali njerëzor do të shpërblehet më mirë në qytet (Kochar 2008).

Ata gjithashtu mund të mbledhin informacion nga rrjetet e krijuara të migrantëve në lidhje me

2 Managing Labor Migration in the Twenty-First Century, January 12,2006, California

3 The Determinants of Rural Livelihood Diversification in Developing Countries, May 2000, Frank Ellis

23

profesionet, (Roberts 2009), ose të kërkojnë për një punë në bazën e tyre rurale duke reduktuar në

këtë mënyre riskun e përkohshëm të papunësisë dhe pasigurinë mbi përfitimet e migracionit.

Vendimi për të migruar është shumë përzgjedhës. Migrimi kryesisht është përqendruar tek të rinjtë

e rritur, tek të cilët ka më shumë të ngjarë të ekzistojnë norma të larta të kthimit nga migrimi për

shkak të jetëgjatësisë së pritshme, ose sepse normat sociale tregojnë që të rinjtë e rritur migrojnë

në kërkim të një jete më të mirë (De Haan & Rogally 20104). Strategjitë e familjeve mund të

përfshijnë dërgimin e të rriturve të rinj drejt qytetit, duke investuar në këtë mënyrë fëmija

(nëpërmjet remitancave) për përmirësimin e jetesës së familjes (Lucas & Stark 1997). Të dy grupet

e individëve me nivel të ulët, apo të lartë të komunikimit kanë më shumë të ngjarë të migrojnë, por

zakonisht për arsye të ndryshme. Individët me kualifikim të ulët kanë stimuj të fortë për të lëvizur

në qytet në kërkim të një pune manuale që ato nuk mund të gjejnë në zonën rurale, ndërsa

punonjësit e arsimuar mund arrijnë në konkluzionin se kapitali i tyre njerëzor shpërblehet më mirë

në qytet, sesa në zonat rurale (Lanzona 1998, Agesa 2001).

Në shumicën e vendeve, migrimi i brendshëm i referohet meshkujve të rinj, sepse tregjet urbane

të punës zakonisht ofrojnë një pjesë të madhe të profesioneve që mund të kryhen prej emigrantëve

meshkuj,të cilët vijnë nga zonat rurale, ose për shkak se meshkujt(për shkak të gjinisë) mbajnë

risqe të ulëta të cënueshmërisë në krahasim me femrat, kur migrojnë. Vendimi për të migruar

përfshin gjithashtu faktorë rrethanorë, të tillë si faktorë shtytës, të cilët i detyrojnë migrantët të

largohen nga zonat rurale dhe faktorë tërheqës, të cilët tërheqin emigrantët në zonat urbane. Këto

faktorë zakonisht reflektojnë fuqinë relative të ekonomive lokale, si disponueshmëria dhe

shpërblimi i punës, kostoja dhe disponueshmëria e të mirave publike, apo edhe faktorët

institucionalë. Për shembull futja, apo zbatimi i një sistemi të të drejtave të pronësisë së tokës,

mund të veprojë si një faktor shtytës dhe mund të inkurajojë migrimin nga zonat rurale për

punonjësit që janë të zhvendosur, si edhe për tokën e re, pasi pronarët mund të largohen nga pronat

e tyre pa frikën e humbjes së pasurisë, por gjithashtu mund ti shesin, apo ti përdorin si kolaterale

për financimin e migrimit.

4 Migrant workers and their role in rural change, Arjan de Haan & Ben Rogaly, The journal of Developement

Studies, March 2010

24

Mungesa e tregut të kredive në zonat rurale mund të shërbejë gjithashtu si një faktor shtytës kur

migrimi i një anëtari të familjes është përdorur për të gjeneruar remitanca, në mënyrë që të

tejkalohen kufizimet e kreditit dhe të financohen investimet rurale të frytshme (Katz & Stark

1986). Natyrisht që vendimi për të migruar varet gjithashtu nga kostot e tij monetare dhe jo-

monetare. Distanca drejt destinacionit potencial ka qenë një faktor pengues për migrimin

(Schwartz 1973, Greenwood, Ladman & Siegel 1981). Studime të tjera të kohëve të fundit hedhin

dritë mbi asimilimin e migrantëve në tregun urban të punës. Në të vërtetë, shqetësimi i parë i

migrantëve kur mbërrijnë në qytet, shpesh është të sigurojnë një punë, e cila mund t’i përballë me

mjaft vështirësi, duke qenë se migrantët, ka të ngjarë të kenë informacion të papërditësuar, përsa i

përket tipit, apo cilësisë së profesionit që potencialisht mund të kryejnë (Banerjee 1984). Në

mënyrë që të gjejnë një punë, ata shpesh mbështeten dhe kërkojnë informacion në rrugë informale,

të tilla si rrethi miqësor dhe rrjetet sociale (Banerjee & Bucci, 1995).

Gjetja e një pune është më e lehtë kur i njejti rrjet origjinë në vendin destinacion është më i gjerë,

por kjo nuk përjashton ekzistencën e një efekti mbingarkues, nëse emigrantët kanë konkuruar me

njëri-tjetrin për punë (Yamauchi & Tanabe, 20065). Në një perspektivë dinamike, është pranuar

gjithashtu se arsimimi rrit aftësimin e emigrantëve dhe u jep përvojë e atyre per t’u aksesuar në

tregun e punës së vendit destinacion dhe kështu përshpejton konvergjencën e të ardhurave të

emigrantëve drejt fitimeve të vendasve. Natyrisht, vështirësitë me të cilat përballen emigrantët nga

zonat rurale janë të shumta. Në veçanti ata mund të jenë dhe të ndihen të diskriminuar (Assaad,

2008), por mund të hasin dhe vështirësi për të fituar të mirat lokale publike. Pasi kanë migruar në

qytet, migrantët shpesh i dërgojnë të ardhura familjeve të tyre në vendin origjinë. Studime të

mëparshme mbi këtë çështje tregojnë se motivet mund të jenë të ndryshme. Një ndër arsyet që

mund të përmendim është kujdesi ndaj aseteve të emigrantëve dhe të të afërmve, (Cox, Eser &

Jimenez, 2009), për të siguruar familjen e dikujt ndaj të ardhurave të paqëndrueshme, apo për të

paguar një hua, (Ilahi & Jafarey, 2012). Dërgesa e remitancave gjithashtu mund të justifikohet nga

përmbushja e një qëllimit fillestar, apo normat rrethanore sociale (Azam & Gubert, 2009).

5 Rural - Urban Migration in Developing Countries, A Survey of Theoretical Predictions and Empire Findings, May

2006, Paris

25

Në dekadën e fundit është shfaqur një literaturë e konsiderueshme mbi ekonomiksin e migrimit të

brendshëm. Kjo literaturë përfshin kontributet teorike, të cilat kanë lëvizur paralelisht me

evolucionin më të gjerë të teorisë së përgjithshme mikroekonomike: nga modelet e thjeshta të

kapitalit njerëzor me mundësitë e njohura alternative drejt asimetrisë së informacionit dhe sjelljeve

strategjike. Migrimi rural-urban në vendet në zhvillim ashtu si edhe në vendet e zhvilluara,

predominohet nga të rinjtë e rritur. Studiuesi Todaro (1984), vuri re se normat e larta të rritjes së

popullsisë së banorëve urbanë, janë pjesërisht atribut i strukturës moshore të popullsisë urbane.

Kjo do të thotë se kontributi i migrimit rural - urban në rritjen e popullsisë urbane, mund të

kuptohet shumë thjesht duke numëruar numrin e personave që kanë mbërritur nivelet më të larta

të shkollimit, të arsimimit. Kjo rezultante parakupton ekzistencën e një korrelacioni midis dëshirës

dhe mundësisë për të migruar drejt qytetit.

Një nga shpjegimet e migrimit të brendshëm bazohet në teorinë neoklasike të investimeve dhe

është shfaqur kryesisht në veprat e shkollës së Çikagos, të tilla si Schultz (1961, 1962), Sjaastad

(1962), Bowles (1970) dhe Bowman dhe Meyers (1970). Në këtë aspekt migrimi i brendshëm

është parë në kuadër të shpenzimeve dhe të kthimit të investimit në kapital njerëzor.

Sipas kësaj qasjeje, investimet në migrimin e brendshëm, si investime të tjera të qenieve njerëzore,

(psh. të ushqyerit, arsimimi, trajnimi në punë), sjell dobishmëri të lartë për individin dhe stimulon

rritjen. Në këtë kuadër migrimi i brendshëm mund të shikohet në kornizat e kapitalit njerëzor.

Herrick (1965) ka reflektuar pikëpamjen e tij në lidhje me domosdoshmërinë e migrimit të

brendshëm, kur ai pohon se: “Në mungesë të lëvizjeve, kur fertiliteti rural do të tejkalojë fertilitetin

urban, forca bujqësore e punës do të rritet më shpejt se punësimi industrial. Lëvizja nga fshati në

qytet, e cila është e nevojshme në qoftëse pritet një rritje rreptësisht e balancuar në të dy forcat e

punës, bëhet akoma më e rëndësishme, kur një rritje në sektorin industrial është një ndër qëllimet

kryesore të zhvillimit të ekonomisë.”

Migrimi përkeqëson pabarazitë strukturore rurale-urbane në dy mënyra të mëdha të drejtpërdrejta

(Jolly 1970). Së pari në anën e ofertës, migrimi i brendshëm rrit në mënyrë disproporcionale

normën e rritjes së punë-kërkuesve urbanë, në krahasim me rritjen e popullsisë urbane, e cila ka

shënuar nivele të pashembullta në histori, si pasojë e rritjes së shpejtë të individëve të arsimuar,

ku predominojnë edhe migrantët.

26

Së dyti nga ana e kërkesës, krijimi i punëve urbane është shumë herë më i vështirë dhe i

kushtueshëm, sesa krijimi i punëve rurale, si pasojë e nevojës për burime themelore plotësuese për

shumicën e vendeve të punës në sektorin industrial.

Shihet qartë nga përmbledhja e bërë që literatura ka siguruar shumë informacione përshkruese për

fenomenin e migrimit urban,të cilat natyrshëm u vijne në ndihmë studimeve të ardhshme. Në të

vërtetë ka disa pyetje kyçe që nuk kanë gjetur akoma përgjigje:

1. Deri në çfarë mase migrimi i brendshëm është një fenomen i dëshirueshëm dhe në

ç’rrethana?

2. A duhet qeveria të ndërhyjë dhe nëse po cilat janë llojet e ndërhyrjes?

3. Cilat duhet të jenë objektivat e politikës?

Duke i dhënë përgjigje këtyre pyetjeve nuk është e lehtë të thuhet që migrimi i brendshëm mund

të ketë implikime pozitive dhe negative. Nga njëra anë migrimi i brendshëm shërben si një

parakusht për urbanizimin, një fenomen roli i të cilit prej kohësh njihet si çelësi që shoqëron rritjen

ekonomike, të paktën në rastin e vendeve Europiane në shekullin e 19 dhe shekullin e 20. Në

vendet në zhvillim, migrimi i brendshëm mund të jetë gjithashtu burim i remitancave në zonat

rurale, duke kontribuar kështu në zhvillimin rural në mënyrë direkte (nëse përdoret për arsimim

dhe investime produktive) dhe në mënyrë indirekte përmes niveleve më të larta të konsumit. Nisur

nga një pikëpamje e ndryshme mund të thuhet se, migrimi i brendshëm nga zonat rurale në zonat

urbane mund të ushtrojë një presion të madh mbi qytetet, të cilat mund të mos kenë kapacitetin për

të absorbuar flukse të mëdha të popullsisë dhe t’u sigurojë emigrantëve një nivel adekuat të të

mirave publike.

Kjo mund të çojë në formimin e lagjeve të varfëra dhe në raste ekstreme në lagjet e varfëra mund

të sjellë trazira. Urbanizimi mund të çojë gjithashtu në një shpërndarje të paekuilibruar të

popullsisë, dhe të kontribuojë në këtë mënyrë në rritjen e pabarazive ndërmjet zonave rurale dhe

zonave urbane.

27

1.2. Studimet empirike mbi migrimin e brendshëm. Teoritë e migrimit Rural - Urban

Modelet e migrimit për ekonomistët janë formuluar në kontekstin e maksimizimit të dobisë

individuale. Individët përzgjedhin atë vend rezidencë, i cili maksimizon dobinë e tyre, ose e thënë

me fjalë të tjera, ata zgjedhin atë vend në të cilën vlera reale e përfitimeve neto të parashikuara, të

cilat realizohen për ta nga migracioni, është maksimale.

Është e rëndësishme se migrimi si një vendim për të investuar, (dhe ky vendim do jetë

ekonomikisht i dobishëm, në qoftë se norma e kthimit mbi një investim të tillë) tejkalon normën e

kthimit mbi investime të tjera alternative me risk të ngjashëm (Ravenstein 1989).

Në këto studime empirike mbi migrimin e brendshëm kjo teori ka qenë e përshtatur në një model

me disa modifikime të paevitueshme nga teoria themelore. Formulimi “tradicional” ka lidhje me

një model, i cili shpreh propabilitetin që një individ do të migrojë nga vendi origjinë në vendin

destinacion, referuar disa karakteristikave specifike, të cilat reflektojnë kostot “mesatare”,

përfitimet e vendeve dërguese dhe pritëse, si dhe diferencat ndërmjet tyre. Si rezultat, kjo teori

është modifikuar nga vendimmarrjet individuale të bazuara në mundësitë dhe shanset individuale,

në një model probabiliteti në përputhje me mundësitë mesatare rajonale. Ky model është përdorur

bashkë me disa modifikime për të gjithë vendet e zhvilluara dhe vendet në zhvillim.

Forma e përgjithshme e modelit ekonometrik të migrimit jepet si më poshtë:

Mij = f (Dij , Yi, Yj, Ui, Uj, Ei, Ej, Pi, Pj, Ri, Rj) ku:

Mij shpreh migrimin bruto nga vëndi origjinë i në vendin destinacion j.

Dij shpreh distancën nga vendi origjinë i në vendin destinacion j.

Yi, Yj shpreh një matje të të ardhurave apo të normës së pagës ne vendet i dhe j.

Ui, Uj shpreh normat e papunësisë në vendet i dhe j.

Ei, Ej shpreh arritje arsimore apo shkallën e analfabetizmit të popullsisë në vendet i dhe j.

Pi, pj shpreh numrin e popullsisë në vendet i dhe j.

Ri, Rj shpreh shkallën e urbanizmit ne vendet i dhe j.

28

MSij shpreh numrin e personave që kanë lindur në vendin i dhe jetojnë në vendin j.

Variabli i varur: Variabël i varur mund të përdoret raporti i migrimit nga vendi i ne vendin j, dmth

Mi, me totalin e migruesve nga vendi I, ∑jMij.6

Një studiues tjetër, Greenwood (1971), ka përdorur si variabël të varur raportin Mij / PiPj, ku Pi

dhe Pj përfaqësojnë popullsitë e rajoneve dërguese dhe pritëse.7

Schultz vë në dukje se “nëse migrimi ndër- rajonal analizohet si një proçes stokastik për të cilin

parametrat,ose koefiçientët mund të vlerësohen nga një analizë e thjeshtë regresioni, ka arsye

bindëse që të përcaktohet variabli i varur, migrimi, si një normë e popullsisë, apo si një prirje

mesatare, më shume sesa një numër absolut i migrantëve.

Kjo proçedurë së pari siguron një lidhje të qartë ndërmjet modelit të vlerësuar agregat dhe sjelljes

individuale.

Variablat e pavarur:

1. Distanca

Një nga implikimet më të qarta të literaturës mbi migrimin e brendshëm është se migrimi i

brendshëm bie ndjeshëm me rritjen e distancës.

Hulumtuesit në këtë fushë kanë përfshirë distancën në një marrëdhënie të vlerësuar si një

parashikim për të dy llojet e kostos, kostot e lëvizjes, apo të transportit si edhe për

disponueshmërinë e informacionit. Nëse kostot e transportit dhe kostot e lëvizjes janë përafërsisht

proporcionale me distancën e lëvizur, atëherë migrimi do jetë i lidhur negativisht me distancën.

6

Është përdorur si shembull nga Greenwood (1969), në studimin e tij për migrimin ndërrajonal të Shteteve te Bashkuara, nga Wadycki (1974) për migrimin në Venezuelë, dhe nga Sjaastad për migrimin e Shteteve të Bashkuara sërish.

7

Është përdorur në një studim të migrimit rural – urban, dhe urban – urban të meshkujve në Indi.

29

Distanca midis rajoneve, (e cila zakonisht konsiderohet si largësia rrugore midis qendrave të

populluara kryesore të rajonit) nuk është një matje ideale e përshkuar nga migrantët, veçanërisht

kur rajonet janë formuar në mënyrë të parregullt.

Gjithashtu variabla të tjerë të tilla si diferencat në gjuhën e përdorur, ushqimi dhe praktikat sociale,

për të cilat nuk ka matje të përdorshme, mund të jenë të lidhura me variablin distancë.

Nëse këto variabla nuk merren parasysh, për aq sa ato janë të lidhura me distancën dhe janë të

rëndësishme për vendimet e migracionit, rëndësia e vlerësuar e distancës si një pengesë ndaj

migrimit është rritur. Pothuajse në të gjitha studimet ekonometrike koefiçientët e distancës në

funksionet e migrimit janë negative dhe shumë të rëndësishëm, kur janë të përfshirë gjithashtu

variabla të tillë si: papunësia, të ardhurat, edukimi, dhe shkalla e urbanizimit.

Disponueshmëria dhe rrjedhja e informacionit në lidhje me vendet e tjera është e lidhur me

distancën. Individët e arsimuar kanë tendencën të tremben më pak nga distanca, sesa ato më pak

të arsimuar.8 Kjo është interpretuar si mbështetje për hipotezat në lidhje me informacionin.9

Informacionet nga miqtë, të cilët janë pak të arsimuar, nuk e pranojnë distancën, rrjedhimisht

kufizojnë migracionin.

Nga ana tjetër informacionet nga mediat, ku ka individë të mirëarsimuar, jep një tablo të qartë të

avantazheve të migrimit, pavarësisht, sesa e largët është kjo e fundit. Mirëpo ky interpretim është

i paqartë.

Së pari individët më të arsimuar thjesht mund të përballen me një treg më kombëtar të punës.

8

Levy dhe Vadycki (1974)

9

Schwartz (1973)

30

Së dyti, duke qenë se emigrantët janë klasifikuar mbi bazën e arritjeve të tyre arsimore, jo në

nivelin e tyre arsimor në momentin në të cilin ato migrojnë, disa nga lëvizjet në distanca të gjata

mund të jenë objektivi për të përfituar më shumë arsimim.10

Hulumtuesit nuk e kanë zgjidhur ende problemin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm

ekonomikë dhe jo- ekonomikë, për të cilat distanca shërben si një përfaqësuese.

1.2.1. Distanca dhe mundësitë e tjera alternative

Shumica e efekteve penguese të variablit distancë mbi migrimin e brendshëm, i atribuohet

konceptit të mundësive alternative.11 Nëpërmjet saj, duke përfshirë variabla të tjerë për mundësitë

alternative, reduktojnë së bashku fuqinë shpjeguese të variablit distancë, dhe efektin parandalues

të parashikuar të saj mbi migracionin.

Së pari, u përzgjodhën P*, U* dhe W* si popullsia më e madhe, papunësia më e ulët dhe të ardhurat

më të mëdha, midis vendit origjinë dhe atij destinacion.12

Ekzistojnë dy të meta serioze në lidhje me këtë përkufizim.

10

Yap ( 1991)

11

Levy dhe Vadycki (1974), Vadycki (1979)

12

Wadycki (1974)

31

Së pari, ajo supozon se migrantët nga vendi i në vendin j, kanë patur njohuri perfekte të mundësive

në dispozicion në të gjithë vendet e tjera.

Së dyti, duke qenë se vlerat e P*, U* dhe W* janë të njëjta pothuajse për të gjitha vëzhgimet, këto

variabla janë shumë të koreluara me njëra – tjetrën.

Për sa më sipër modeli tradicional i përftuar do jetë si më poshtë:

Aij = g1(D.ij Pj, Uj, Wj, ui)

I cili mund të shkruhet si më poshtë:

Atj = g2(Dij, Pj, Uj, Wj, P*, U*, W*, ui)

Ku:

Aij = Mij/ΣjMij që është përqindja e totalit të individëve të migruar nga vendi i të cilët kanë

lëvizur në vendin j gjatë një periudhe kohe të caktuar.

Dij = Distancën në kilometra nga vendi i në vendin j

Pj = Popullsia e përgjithshme në vendin j

Uj = norma e papunësisë në vendin j (në përqindje)

Wj = Të ardhurat mesatare të meshkujve që banojnë në vendin j

Fuqia shpjeguese e modelit tradicional rritet në mënyrë sinjifikante, dhe elasticiteti i variablit

distancë bie kur variablat e tjerë alternativë janë shtuar.

1.2.2. Të ardhurat dhe papunësia

Kërkimet ekonometrike konfirmojnë se njerëzit lëvizin për përfitim ekonomik, nga zonat rurale të

varfëra drejt zonave urbane më të pasura. Diferencat në të ardhurat mesatare, apo në nivelet e

pagave ndërmjet dy vendeve janë variabla mjaft domethënës, që ndikojnë në migrimin midis dy

vendeve. Kur të ardhurat mesatare, ose pagat janë të përfshira në regresion të ndara nga njëra tjetra,

migrimi është i lidhur pozitivisht me të ardhurat në vendin destinacion, dhe i lidhur negativisht me

të ardhura në vendin origjinë.

Këto rezultate qëndrojnë për migrimin rural-urban, ashtu edhe për migrimin ndër-rajonal,

pavarësisht nga specifikimi i modelit. Një individ e bazon vendimin e tij për të migruar mesa duket

jo në të ardhurat mesatare rajonale, por në të ardhurat që ai mund të fitojë bazuar në profesionin e

tij.

32

Megjithatë duket se në shumicën e vendeve, pozicioni i një profesioni në strukturën e pagave është

pothuajse i njëjtë në të gjitha rajonet, edhe pse të ardhurat mesatare rajonale ndryshojnë. Për më

tepër individët migrojnë në kërkim të të ardhurave më të larta, që është në korrelacion të arsyeshëm

me mesataren rajonale.

Për këtë arsye, lëvizjet do të tentojnë drejt zonave më të pasura të të ardhurave për frymë dhe

pagave. Ka disa probleme konceptuale që lidhen me matjen e të ardhurave të pritshme. Vlerësimet

e sakta të të ardhurave janë veçanërisht të vështira, sidomos për të ardhurat rurale. Kur thuhet të

ardhura rurale, zakonisht i referohemi të ardhurave neto në para, ose prodhimit neto bujqësor për

frymë të individëve të aftë për punë.

Gjithsesi, kostot e jetesës mund të ndryshojnë nga njëri vend në tjetrin. Duke patur parasysh se

shumica e emigrantëve parashikohet të vijnë nga zona rurale me kosto të ulët të jetesës, drejt

zonave urbane me kosto të lartë të jetesës, diferenca në të ardhura mund të zmadhojë diferencën

në të ardhurat reale.

Ka gjithashtu edhe komponentë të tjerë jo të tregtueshme të të ardhurave rurale dhe urbane, duke

përfshirë të mirat dhe shërbimet të prodhuara nga vetë familjet për konsum vetjak, të cilat janë

shumë të rëndësishme në zonat rurale dhe të mirat publike, të cilat janë me rëndësi relativisht të

madhe në zonat urbane. Edhe pse njerëzit lëvizin nga rajonet me të ardhura të ulëta në rajonet me

të ardhura të larta, ka dallime thelbësore të madhësive në të cilat të ardhurat dhe faktorë të tjerë

ndikojnë në nëngrupe të ndryshme të popullsisë, në vendimin e tyre për të migruar. Të ardhurat,

statusi i punësimit, arsimimi, mosha, dhe raca janë karakteristika të rëndësishme personale që

ndikojnë migrimin.13

Mendohet se flukset migratore priret të jenë të kufizuara nga papunësia e lartë në vendin

destinacion dhe të rriten nga papunësia e lartë në vendin origjinë. Nëse papunësia është e lartë,

propabiliteti që një emigrant të fitojë një vend pune është ulur.

13

Greenwood (1975)

33

Dallimet në fitime duhet të skontohen me riskun e papunësisë dhe norma e skontimit mund të jetë

shumë e lartë nëse tregjet e kapitalit parandalojnë hyrjen e emigrantëve potencialë, duke supozuar

këtë rrezik gjatë periudhave me norma të larta të papunësisë.

Në disa studime të migrimit që kanë përfshirë normat e papunësisë si variabla shpjegues, shenja e

koefiçientëve të vlerësuar të papunësisë ka qenë e “gabuar”, (për shembull positive në vend të te

qenit negative), ose koefiçientët nuk kanë qenë domethënës.

Në punën ekonometrike, hulumtuesit kanë përfshirë shpesh arsimimin si një variabël në vendin

origjinë dhe atë destinacion. Variablat më të përdorura përsa i përket arsimimit kanë qenë të

përcaktuara si më poshtë.

Së pari, si nëngrup në përqindje të popullsisë së një moshë të caktuar dhe gjinisë i cili është

shkolluar në rajonet e origjinës dhe të destinacionit. 14

Së dyti, si numër mesatar i viteve të shkollës së kryer nga banorët e një nëngrup të caktuar sipas

moshës e seksit në vendin origjinë dhe atë destinacion.15

Së treti, si përqindje të popullsisë së një moshë të caktuar të regjistruar në shkollë në vëndet origjinë

dhe atë destinacion.16

Për disa dekada, qasjet e ndryshme disiplinore dhe multi-disiplinore janë përpjekur për të analizuar

dhe siguruar një kuptim themelor për dukurinë e migrimit. Ka shumë studime teorike, si dhe

14

Greenwood (1971, 1972); Levy & Vadycki (1973); Munr (1974) megjithëse përdor variablin arsimim vetëm për vendin origjinë; Moseso (1967).

15

Greenwood (1969); Kau & Sirmans ( 1977, 1979); Falaris ( 1979)

16

Levy & Vadycki ( 1972, 1974); Schultz ( 1970)

34

studimet empirike, të cilat janë përqëndruar mbi përcaktuesit kombëtarë të migrimit të

brendshëm.

1.2.3. Qasjet disiplinore

Një shumëllojshmëri e qasjeve disiplinore ekzistojnë duke pretenduar të shpjegojnë se si janë

ndërmarrë vendimet e emigrantëve për shembull ndikimet mjedisore, faktorët ekonomikë,

rrethanat sociale etj (Oberai dhe Bilsborrow, 1984). Në këtë punim prezantohen shkurtimisht

shkaqet sociologjike, ekonomike, antropologjike dhe ato gjeografike. Në çdo rast, do të përmbledh

dhe do të vlerësoj kontributin e secilës disiplinë në kontekstin e studimit të migrimit rural-urban.

1.2.3.1. Sociologjia

Edhe pse ekonomistët e gjeografët mund ta kontestojnë këtë pohim, migrimi i brendshëm ka qenë

në fakt fushë kërkimi i sociologjisë më shumë se çdo disiplinë tjetër. Arsyeja për këtë është e qartë

dhe e arsyetuar. Migrantët janë qenie sociale, migrimi është një proçes social, me efekte në të dyja

shoqëritë, në atë të origjinës e të destinacionit dhe natyrisht në vetë migrantët (Jackson, 1986;

Jansen 1969).

Shkolla e Cikagos, qysh në ditët e para të prezantimit të programeve mësimore paraqet analiza

sociologjike dhe shqyrton aspektet sociale të migracionit, nocionin e konkurrencës midis grupeve

të emigrantëve, si dhe ndikimin e migrimit në strukturat sociale dhe urbane. Sociologët kanë

analizuar e më pas përcaktuar një set faktorësh që ndikojnë në vendime individuale dhe familjare

të migracionit, duke përfshirë faktorët demografikë të tillë si mosha, gjinia, arsimimi, madhësia e

familjes dhe përbërja e saj. Janë konsideruar faktorë të tillë distanca gjeografike; faktorët psiko-

socialë, faktorë ekonomikë ( të ardhurat dhe punësimi) Mjaft të rëndësishëm janë quajtur edhe

faktorët e sjelljes, si p.sh aspiratat për përmirësimin e statusit ekonomik dhe të të ardhurave, duke

qenë afër me miqtë dhe të afërmit. Pothuajse të gjithë këta faktorë vendim-marrës kanë rëndësi në

një studim për migrimit e brendshëm.

Fusha e sociologjisë ka lidhje të qarta me gjeografinë përsa i përket njohjes dhe rëndësisë së

distancës, por dhe me ekonomiksin në njohjen e saj me përparësinë e faktorëve ekonomikë në

35

përcaktimin e lëvizjeve migruese.Megjithë lidhjet,të përbashkëtat mes disiplinave, mbetet sërish

shumë e vështirë dhe kërkon shumë përpjekje për të zhvilluar një teori koherente të migracionit.

Gjatë dy dekadave të fundit, fenomeni i migrimit ka qenë në thelb të ndryshimeve politike,

ekonomike dhe sociale në Shqipëri. Në vitin 2011, popullsia në Shqipëri ishte 2.8 milionë, duke

pëfaqësuar kështu një renie në 11.1 përqind nga popullsia e regjistruar në vitin 1989. Ndonëse

lindshmëria është e lartë, rënia e popullsisë gjatë tranzicionit vjen si pasojë e migrimit të

shqiptarëve që nisi në vitin 1991. Nga fund i vitit 2011, rreth 1.4 milionë banorë ose rreth një e

treta e popullsisë shqiptare llogariteshin të jetonin jashtë, ndërkohë që, më shumë se 20 përqind e

popullsisë kanë migruar brenda vendit.17 Migrimi ndërkombëtar nga Shqipëria nuk ekzistonte gjatë

regjimit socialist, sepse ishte i paligjshëm dhe dënohej rëndë, ndërsa migrimi brenda vendit ishte

i rregulluar nga qeveria. Kolapsi i sistemit socialist, hapja e menjëherëshme e vendit dhe

transformimi radikal e kaotik i ekonomisë u shoqëruan me migrim masiv të popullsisë në kërkim

të një të ardhmeje më të mire, qoftë diku tjetër brenda Shqipërisë apo jashtë saj. Me të vërtetë,

migrimi i brendshëm u zhvillua gjithashtu me të njëtin intensitet, kryesisht nga zonat malore dhe

veri-lindore të vendit drejt zonave bregdetare dhe qendrave kryesore urbane. Në fillim të viteve

‘90, Shqipëria ishte vendi më i varfër në Evropë, me një të tretën e popullsisë nën 15 vjeç, dhe

shumë pak mundësi punësimi dhe të ardhme. PBB ra në mënyrë dramatike, inflacioni u ngrit me

shifra treshifrore dhe reformat liberale ekonomike u shoqëruan nga një rënie drastike në prodhimin

industrial dhe bujqësor, të cilat çuan në një rënie të theksuar të pagave reale dhe papunësisë masive.

Migrimi ndërkombëtar shqiptar pas viteve ’90 shënon tri kulme kryesore: (i) ndërmjet viteve 1991-

1994, kryesisht i shoqëruar me kolapsin e sistemit socialist dhe hapjen e kufinjve; (ii) në vitin

1997, i lidhur me kolapsin e “skemave piramidale” ku dy të tretat e familjeve shqiptare humbën

një pjesë të madhe të kursimeve të tyre, duke shkaktuar kështu turbullira të mëdha politike dhe

sociale; dhe (iii) në vitin 1999, kur gati gjysëm milion kosovarë kaluan kufirin drejt Shqipërisë për

t’iu shmangur spastrimit etnik. (Ilir Gedeshi, Elira Jorgoni Prill 2012). Viti 2000 shënoi një pikë

kthimi për migrimin shqiptar, kur fluksi dhe intensiteti i tij nisën të ulen. Kjo ulje e migrimit i

dedikohet në njërën anë vazhdimit të përmirësimit të situates socio-ekonomike të Shqipërisë dhe

në anën tjetër fuqizimit të mekanizmave të kontrollit të migracionit dhe legjislacionit në Greqi e

17 Ndikimi social i emigracionit dhe migrimit rural-urban ne Evropen Qendrore dhe Lindore, Prill 2012, Ilir Gedeshi,

Elira Jorgoni

36

Itali, ku dhe ndodhen pjesa më e madhe e emigrantëve shqiptarë. Rikthimi i migrantëve mund të

shihet si një fenomen i kohëve të fundit në Shqipëri, në vijim të përmirësimit të situatës socio-

ekonomike dhe politike.

Në vijim, migrimi po ndryshon marrëdhëniet gjinore brenda dhe jashtë vendit dhe disa studime

nxjerrin përfundimin se migrimi është një proces emancipimi për gratë dhe vajzat shqiptare. Nga

prespektiva e minoritetit, duke qenë se niveli i varfërisë së Romëve dhe Egjyptianëve është dyfish

më e lartë krahasuar me pjesën tjetër të popullsisë shqiptare, ata migrojnë në Greqi, Itali dhe

Kosovë, në kërkim të punësimit dhe të ardhurave. Migrantët shpesh gjejnë veten e tyre jashtë

fokusit të vemendjes së strukturave qeveritare, sidomos në rastet e migrimit afat-shkurtër apo të

përkohëshëm si dhe ata që kanë lëvizur nga zonat rurale drejt atyre urbane. Çështje dhe probleme

shoqëruese kanë të bëjnë me kualifikimin për ndihmë ekonomike, të drejtën për pension,

papunësinë, dhe aksesin në shërbime sociale bazë, por edhe me ndryshimet në stilin e jetesës dhe

strukturave familjare. Në Shqipëri, të gjitha këto sfida janë të trajtuara në një seri strategjish

kombëtare. Strategjia Kombëtare për Migrimin dhe plani i veprimit kanë patur një mbulim kohor

deri në vitin 2010.18 Ndërsa, strategjia ka mundësuar ngritjen e migrimit lart në axhendën e

politikave, në mungesë të mekanizmave të përshtatshëm për monitorimin dhe vlerësimin, është e

vështirë të vlerësohet zbatimi i saj.

Një ceshtje tjetër shumë e rëndësishme është dhe ndërveprimi midis migrimit dhe fertilitetit në

jetën bashkëshortore, dhe duke ju referuar Shqipërisë, mund te pohojmë se Shqipëria ka përjetuar

një rënie të shpejtë të lindshmërisë dhe emigrim të rëndësishëm gjatë tranzicionit ekonomik dhe

politik që ndodhi gjatë viteve 1990-të. Përllogaritet që një e pesta e popullsisë u zhvendos jashtë

vendit midis viteve 1990 dhe 2001.19 Migrimi mund të çojë jo vetëm në rënien e lindshmërisë; por

remitancat e dërguara nga emigrantët mund t’u japin mundësi çifteve të përballojnë më shumë

18 Ndikimi social i emigracionit dhe migrimit rural-urban ne Evropen Qendrore dhe Lindore, Prill 2012, Ilir Gedeshi,

Elira Jorgoni

19 Instituti i Statistikave, Tiranë. Email: INurja@instat.gov.al

37

fëmijë. Shanset ekonomike që shoqërohen me lëvizshmërinë mund të rrisin numrin e fëmijëve të

dëshiruar, nëse konteksti shoqëror i këtyre preferencave mbetet i qëndrueshëm. 20

1.2.3.2. Ekonomia

Natyrshëm ekonomistët janë përqëndruar tek faktorët ekonomikë, që ndikojnë në migracion.

Fokusi në modelet neo-klasike ka qenë tradicionalisht i mbështetur në faktorët e përgjithshëm,

veçanërisht mbi faktorët e pagave, të të ardhurave dhe në nivelet e papunësisë.

Ajo ka pasur një orientim të qartë të politikës nga fillimi, i cili në retrospektivë duket të ketë qenë

ekzagjeruar për shkak të përjashtimit të jo-variablave ekonomike dhe dështimi për të analizuar se

si vendimet e migracionit janë bërë zakonisht.

Kohët e fundit, ekonomistët kanë filluar të përqëndrohen në faktorët që ndikojnë në vendimet

individuale të migracionit "Kostot dhe përfitimet" e migrimit në nivel mikro (Sjaastad, 1962).

Edhe pse ende duke u fokusuar në variablat ekonomikë, kjo kornizë përfshin dhe variabla të tjerë

si mosha, gjinia, arsimimi, madje edhe praninë e të afërmve si faktorë që ndikojnë migrimin. Ky

fokus i fundit, duke përfshirë familjen dhe strukturat shtëpiake dhe të tërhequr nga dominimi neo-

klasik të variablave pagë dhe punësim , ka qenë quajtur "Ekonomitë e reja të migrimit" (Massey

et al, 1998:125), ose "Perspektiva e strategjive familjare "(Wood, 1982).

Kjo perspektivë e karakterizon njësinë familjare si një grup që siguron mirëmbajtjen e saj dhe

riprodhimin duke gjeneruar fonde, burimet e të ardhurave dhe të punës. Njësia reagon ndaj

ndryshimeve të brendshme dhe të jashtme, të tilla si ndryshime në disponueshmërinë e tokës, apo

ofertën e punës, nëpërmjet një sërë “strategjish dinamike të mbijetesës”. Migrimi i të gjithë

familjes, apo disa nga anëtarët e saj, është një opsion që mund të miratohet si një strategji me të

cilën familja aktivisht përpiqet për të arritur një përshtatje ndërmjet nevojave të konsumit të saj,

fuqisë punëtore që ka në dispozicion dhe alternativat për gjenerimin e të ardhurave monetare dhe

jo-monetare" (Wood, 1982 : 312).

20 Revista Shqiptare Social Ekonomike – Nr. 5 (69), 2011, Ines Nurja, Bukuri Dumani, Blerina Subashi, Ogerta Elezaj,

Tirane

38

Një zgjerim i kësaj qasjeje pranon se një familje nuk mund të veprojë si një njësi kohezive. Në

fakt ajo mund të përmbajë interesa të ndryshme dhe shpesh kontradiktore. Anëtarët e saj shfaqen

shpesh të ndryshëm për shkak të ndasive mbi bazë gjeneratash, ose diferencave gjinore të pritshme,

prej roleve tradicionale, apo emërtimeve zakonore të tilla si "shtylla e familjes", "djali i sjellshëm",

"nëna shtëpiake", etj.

1.2.3.3. Gjeografia

Fusha e gjeografisë njerëzore përfshin një shqetësim të vazhdueshëm përsa i përket lëvizjes fizike

të njerëzve që daton së paku prej vitit 1880. Fokusi tradicional i gjeografisë ka qenë jo aq shumë

në personat që migrojnë , ose mbi pasojat e migrimit, por në identifikimin e modeleve hapësinore

dhe drejtimet e lëvizjes (Lewis, 1982).

Gjeografët kanë tentuar drejt modeleve të migrimit të bazuar mbi përcaktuesit ekonomikë. Faktori

“distancë” është i natyrshëm në hulumtimet gjeografike duke përmendur këtu modelin e

mirënjohur të "gravitetit", në të cilat migrimi midis vendeve është në proporcion të masës së tyre

(p.sh. size City) dhe anasjelltas në proporcion me distancën mes tyre.

Këto modele të gravitetit dhe modelet hierarkike janë menduar të jenë veçanërisht të zbatueshme

për emigrantët me të ardhura të ulëta dhe më pak të arsimuar.

Në këtë kontekst, rëndësia e aksesit dhe disponueshmëria e transportit dhe rrjetet e komunikimit

për të lehtësuar dhe për të inkurajuar lëvizje shihet lehtë.

Lidhjet e ngushta midis qasjeve gjeografike dhe ekonomike për migrimin shihen edhe në fokus të

hulumtimeve gjeografike mbi rolin e dallimeve në mundësitë ekonomike dhe investimeve të

qeverisë për rishpërndarjen e popullsisë në të gjithë zonat, apo rajonet.

1.2.3.4. Antropologjia

Në dekadat e fundit antropologët janë angazhuar shumë aktivisht në studimin e migrimit. Në fakt,

rrënjët e një interesi antropologjik në migrim janë shumë të hershme, për shembull në shkollën e

mirënjohur të Çikagos të Sociologjisë dhe Antropologjisë në vitin 1920 dhe 1930, kur disa studime

tepër të vlefshme janë bërë mbi migrantët evropianë dhe në qytete të tjera amerikane. Kohët e

fundit, që nga viti 1960, antropologët kanë rizbuluar migrimin përmes studimeve të tyre të

39

shoqërive të quajtura periferike, për shembull në zonat rurale të Evropës Jugore, në perëndim të

Irlandës, apo ishujt e Paqësorit.

Pjesa më e madhe e vëmendjes së tyre ka qenë e fokusuar në çështjet e komunitetit, kulturës dhe

identitetit. Antropologët kanë luajtur një rol udhëheqës në aderimin aktual akademik mbi

"komunitetet transnacionale" (Brettell, 200021). Ata i kanë kushtuar shumë më pak vëmendje

migracionit të brendshëm.

Seksioni i mëparshëm ka treguar se diversiteti i formalizimeve teorike nuk do të japë një mesazh

të vetëm mbi migrimin e brendshëm edhe pse kontributet më të fundit ofrojnë një mesazh mjaft

pozitiv në rolin e migrimit të brendshëm.

Për fat të keq, literatura empirike nuk ofron tekste strukturore të këtyre modeleve, por kemi vetëm

gjetje të pjesshme që mund të mbështesin, ose zhvlerësojnë intuitat dhe në këtë drejtim, të

mbështesin, ose zhvlerësojë implikimet politike të modeleve.

Ne tani kthehemi në një tjetër hollësi të literaturës, në bazë të marrëdhënieve të vlerësuara

ekonometrikisht empirike për të parë nëse ata kanë forcuar themelet e ndikimeve dhe ndërhyrjeve

të ndryshme të politikës. Realisht specifikimet janë më shumë dhe mungojnë mekanizmat e

barazuar të gjetur në formulimet teorike. Struktura organizative e këtij seksioni të parë trajton

motivimet dhe pastaj pasojat e proçesit të migracionit. Një literaturë e bollshme empirike është

përdorur masivisht për të identifikuar përcaktimet e migrimit. Në vitet 1960 dhe 1970, shumë

vepra u përpoqën të shpjegojnë flukset e migrimit të brendshëm, duke përdorur të dhëna agregate.

Është konsistuar në vlerësimin e modeleve të modifikuara të gravitetit të migracionit frymëzuar

nga ligji i gravitetit të Njutonit.

Këto modele të modifikuara të gravitetit konsiderohen gjithashtu si faktorë të efekteve shtytës dhe

tërheqës në zonat e origjinës dhe destinacionit. Sot që mund të përshkruajmë gjerësisht lëvizjet e

popullsisë, kjo metodë është zëvendësuar nga metoda mikro-ekonometrike.13

21 Migration theory: Talking across disciplines, Caroline Brettell, James Frank Hollifield, June 2000, USA

40

1.3. Migrimi, qarkullimi dhe mobiliteti

Migrimi në përgjithësi është një mënyrë që çon në përmirësimin e jetës së individëve dhe vetë

botës në tërësi. Individët lëvizin për të përfituar nga avantazhi i pagave më të larta dhe në

përgjithësi për më shumë përfitime për veten e tyre, për vendet pritëse, shpesh edhe për vendet e

tyre të origjinës, sidomos kur përfitimet dhe remitancat dukshëm zhvillojnë ekonominë.

Megjithatë, nuk ekziston ndonjë bazë shkencore për të llogaritur nivelin optimal të migrimit, që

do të thotë se nuk ka asnjë përfundim shkencor që tregon se migrimi i 3% të popullsisë aktuale

botërore është në nivel optimal. Migrantët zenë një vend të rëndësishëm në popullsinë e një vendi

dhe në fuqinë punëtore të saj, por vihen re ndryshime të mëdha nga njëri vënd në tjetrin, të cilat

pasqyrojnë njëkohësisht kushtet historike, ekonomike, sociale dhe politike. Dialogu i

vazhdueshëm, i cili vlerëson në mënyrë të drejtë humbjet në migrim, është edhe themeli për një

manaxhim sa më efektiv të migrimit (Bade 2000). Megjithatë, dialogu lidhur me migrimin

shoqërohet me kontradikta të mëdha.

Ndryshimet nxisin migrimin, por shumica e standarteve ndërkombëtare dhe kombëtare bëjnë

thirrje për trajtim të barabartë të migrantëve (Celia W. Dugger). Globalizimi dhe rritja e shpejtë e

punësimit të migrantëve është jashtë kanaleve të përcaktuara për lejimin dhe mbrojtjen e

punëtorëve. Shumica e avokatëve të migrantëve dhe punëtorëve besojnë vërtet se mund të ketë

vetëm një treg pune dhe një sasi të caktuar të drejtash dhe detyrimesh dhe se të gjithe migrantët

duke ju referuar statusit ligjor mund të shijojnë të drejtat themelore të njeriut dhe të drejtat

themelore të punës (Irin Carmon 2004). Shumë nga avokatët e kundërshtuan këtë : për shembull,

AFL – CIO ne SHBA, bëri thirrje për legalizimin e punëtorëve të paligjshëm madje edhe për ti

dhënë fund sanksioneve të përcaktuara me ligj për punëdhënësit, duke argumentuar se duheshin

përshpejtuar ligjet e punës për migrantët që merrnin paga minimale dhe për më shumë mbrojtje në

vëndin e punës (Joyce Jacobsen 200422).

Nga ana tjeter, shumica e ekonomistëve dhe punëdhënësve, pranonin bashkëpunimin ndërmjet të

drejtave dhe detyrimeve duke theksuar se nëse pagat do të ishin vërtet të barabarta, ndoshta mund

22 Labour markets and employment relationshpis, May 2004, USA

41

të kishte më pak migrantë. Kjo do të vinte si rezultat i tregut, mekanizimit dhe ndryshimeve të

tjera, të cilat do të reduktonin kërkesën për migrantë në sektorin e bujqësisë, për aq kohë sa cmimet

e ulëta botërore të detyronin një pjesë të fermerëve vendas, që kishin punësuar migrantë të

modernizonin fermat e tyre, ose të ndërronin llojet e kulturave bujqësore (Celia W. Dugger 201523).

Nuk ekziston ndonjë mënyrë që të balancojë të drejtat dhe detyrimet e migrantëve. Megjithatë,

duke patur parasysh humbjet, ne studiuesit e ketij lëmi shkencor duhet të dakordojmë me faktin

se të qënit perfekt është armiku i së mirës.

Për shembull, kërkesa për përmirësim dhe pasurim të legjislacionit ndërkombëtar

(konventave,traktateve etj), mund të çojë thjesht në realitet teorik të të drejtave të

migrantëve.Shtetet mund të mos i ratifikojnë ato e kjo mund të ndikojë në kufizimin(ndonjëherë

edhe pamundësinë) e përpjekjeve të qeverive për ti zbatuar këto të drejta. Gjetja e një ekuilibri

midis tyre është tepër e vështirë dhe një ҫështje shumë komplekse për migrantët, punëdhënësit dhe

qeveritë. (Philip Martin, Manolo Abella dhe Christiane Kupstch 201424).

Lëvizjet e popullsisë ndahen në një gamë të gjerë kategorish, varësisht kohës së shpenzuar larg

nga komunitetet e tyre, nga shpeshtësia e kthimit dhe kohëzgjatja e qëndrimit të tyre.

Këto lloje të ndryshme të lëvizjes mund të përfshijnë topologji shumë të ndryshme njerëzore

,kështu që çdo migrant mund të gjendet në rrethana shumë të ndryshme personale.Nevoja për të

migruar mund ti paraqitet, apo ofrohet si një alternativë e dëshiruar në faza të ndryshme të jetës.

Dimensioni i përkohshëm i lëvizjes së popullsisë është shumë i rëndësishëm në kuptimin që ajo

paraqet një marrëveshje të gjerë, për rrethanat të cilat mund të mbështesin vendimin për të migruar

(Parnwell, 1993). Lëvizja e punëtorëve në një prej katër lirive të garantuara nga Traktati i Romës

(Neni 48, tani 39). Në vitin 1957, Këshilli i Evropës miratoi Konventën e Romës mbi Sigurinë

Sociale të Punëtorëve Migrantë.

Gradualisht, ajo evoloi në një rregull ‘ligj të vetëm’ për punëtorët migrantë, bazuar në parimin se,

nëse do të arrihej një zgjedhje e qartë për të kundërtën e asaj që është rënë dakord, vetëm atëherë

23 Global migration of registeres workers to the US, June 2015, England

24 Managing labour migration in the twenty-first century, May 16, 2014, USA

42

do të aplikohet ligji për një punëtor. Ky ishte frymëzimi për regjimin e koordinimit për sigurimet

shoqërore i cili institucionalizoi edhe më shumë shtesa përgjatë një udhe ekspansioniste (Stone-

Sweet et al, 1998.), duke përcaktuar parimet e mosdiskriminimit dhe trajtimit të barabartë;

përshtatshmërisë së të gjitha periudhave të sigurimit, në çfarëdo vendi dhe përfitimin e

eksportimit. Mbulimi është zgjeruar nga punëtorët emigrantë tek personat e siguruar, pastaj tek

punëtorët e vetëpunësuar, ata me kohë të pjesshme, tek punë kërkuesit dhe përfundimisht tek të

gjithë personat, pavarësisht nga statusi i tyre i punësimit në BE.

Ky regjim nuk kërkonte harmonizimin, apo standardizimin rregullator. Ai madje nuk do të kishte

qenë i realizueshëm as në Europën (para 1972), nën rregullin unanim të Nenit 100 (tani 94 TKE).

Problemet kryesore u ngritën kur Shtetet Anëtare kufizuan përkufizimin e 'punëtorit' për të limituar

pretendimet. Kjo ishte çështja në Unger (C-75/62) kundër qeverisë holandeze e cila kishte refuzuar

rimbursimin e shpenzimeve mjekësore të shkaktuara në Gjermani nga dikush i siguruar

vullnetarisht në bazë të një skeme publike në Holandë, por që nuk punonte më atje. Për të

qartësuar paqartësi të tilla ligjore, Rregullorja 1408/71 (zëvendësuar nga Rregullorja 88/2004 për

"koordinimin e regjimeve të sigurimeve shoqërore") flet për "personat e siguruar" më tepër se sa

për punëtorët (Pennings, 2001).

Sipas Leibfried dhe Pierson (1995), ky zhvillim ka kthyer ‘gjysmë-sovranitetin’ e shteteve anëtare

të BE-së në lidhje me politikën e tyre sociale ashtu siç i ka gërryer edhe kontrollet e tyre mbi

prodhimin dhe konsumin e politikave sociale përgjatë katër dimensione: (i) lëvizshmërisë ndër-

kombëtare të punëtorëve, që do të thotë se qasja në përfitimet sociale dhe ato të së drejtës nuk

mund të jetë më e kufizuar vetëm për qytetarët e tyre; (ii) përfitimit të transportueshmërisë, që

nënkupton se këto përfitime dhe të drejta mund të konsumohen jashtë shtetit; (iii) me mundësinë

e postimit të punëtorëve, Shtetet Anëtare kanë humbur të drejtën e tyre ekskluzive për të krijuar

dhe zbatuar ligjin e punës brenda territorit kombëtar; (iv) kur ka "liri të shërbimit", si në skemat

private dhe suplementare, Shtetet Anëtare kanë humbur kontrollin mbi sigurimin. Siç do të tregohet

edhe më poshtë, Shtetet Anëtare e kanë humbur të drejtën për të lidhur firmat e huaja dhe punëtorët

me dispozitat e politikës publike, kjo madje edhe në zonat e konsideruara të rëndësishme për

ruajtjen e organizimit shoqëror dhe ekonomik.

43

Hyrja e thjeshtë: Modeli binar

Ekuacioni tipik i migrimit në nivelin mikro specifikon një ndryshore binare (duke lëvizur kundrejt

qëndrimit) si funksion i një sërë faktorësh. Kjo qasje përqendrohet në vendimin për të migruar të

individëve fillimisht të vendosura në një zonë të caktuar. Në këtë perspektivë, zgjedhja e migrimit

zakonisht mund të jetë modeluar me një model linear, një model probit apo një model logit.

Në modelet binare, migrimi është një model Yi* = Xi.α+ ε0 (3.1)

(Yi = 1(Yi*>0)) ku Y * është një variabël i fshehur i specifikuar në funksion të një sërë

karakteristikave shpjeguese individuale X, dhe një efekt të pashënuar ε0.

Kjo është formë e reduktuar që nënkupton se duhet të jenë të kujdesshëm në lidhje me interpretimin

e koefiçientëve në mungesë të një modeli strukturor. Për shembull, merrni parasysh një rast ku

mosha, është përfshirë në (3,1) si një variabël shpjegues në vektorialen XJ.

Nëse mosha në të njëjtën kohë ka një efekt mbi dallimet e rezultateve (në qoftë se të rinjtë të fitojnë

më shumë të ardhura nga migrimi), si dhe për të lëvizur shpenzimet, në qoftë se të rinjtë kanë kosto

më të ulët të lëvizjes, atëherë ai mund të mos jetë në gjendje për të treguar nëse individët në

grupmoshat e ndryshme shfaqin sjellje të ndryshme të migrimit, sepse ata janë përballur me

mundësi të ndryshme, ose sepse kostot e tyre të migracionit ndryshojnë.

Disa studime në të kaluarën, janë përpjekur të përfshijnë diferencën në variablave agregate

rajonale- në (3,1), të tilla si Shkalla e papunësisë së ndryshueshme Ar(i) ndërmjet rajonit të

origjinës r si një i individuale si dhe të gjitha rajonet e tjera potenciale të destinacionit si më

poshtë :

Yi* = Xi.α + Ar(i).β + εi (3.2)

Megjithatë, ky specifikim nuk është i kënaqshëm: përfaqësim për dallimet e mundësive do të ishte

i njëjtë për të gjithë individët fillimisht që banojnë në të njëjtin rajon, edhe në qoftë se ata nuk kanë

të njëjtat karakteristika individuale. Prandaj mbetet pjesë e problemit të identifikimit. Një mënyrë

për t'u marrë me këtë mund të jetë për të llogaritur variablat agregate të kushtëzuara (niveli i

44

papunësisë të grave të ndërvepruar me një maket gjinore) apo të ndërveprojnë direkt me

karakteristikat individuale me dallimet agregat - rajonale: atëherë mund të hetojë për shembull

nëse individët e arsimuar janë më shumë të përgjegjshëm për ndryshimet në lehtësitë kulturore.

Por supozojmë se të gjithë individët me origjinë nga i njëjti rajon përballen me të njëjtat mundësi

dallimesh mbi migrimin, e cila nuk është një tipar i dëshirueshëm.

Duke përfshirë edhe dallimet rajonale në pagat mesatare në (3,2) nuk është e dëshirueshme sepse

individët mund të përballen me mundësi punësimi që i japin pagat individuale specifike.

Në një përmirësim strukturor literatura ka gjetur mënyra të tjera për të zgjidhur problemin e

identifikimit, duke specifikuar në të njëjtën kohë një ekuacion të pagave (3,3 "), një ekuacion i

pagës për qëndrimit (3,3 ''), dhe një ekuacion migrimi (2,3) si një funksion të diferencave të pagave

(WMI - WSI) dhe karakteristikat tjera individuale Xt. Tani, diferenca në paga është specifikim

individual dhe besohet të arrijë dallime rajonale në mundësitë individuale, ndërsa variablat

individuale mund të llogarisin lëvizjet e kostos heterogjene. Sistemi i ekuacioneve mund të

shkruhet si më poshtë:

Yi* = Xi.α + γ.(wm,i- ws,i) + εi (3.3)

wm,i= Zm,i.δ + εm,I (3.3’)

ws,i= Zs,i.η + εs,i (3.3’’)

Është e rëndësishme të theksohet se, edhe pse paga e lidhur me migracionin është vënë re vetëm

për lëvizesit dhe paga në shtëpi është vërejtur vetëm për qëndruesit, wm,i (resp. ws,i) e pagave duhet

të reflektojë për pagën e mundshme lidhur me migrimin (resp. qëndruesit).

Nëse ekuacioni i pagës së migrimit është vlerësuar vetëm për modelet e lëvizësve, koeficientët e

vlerësuar ndoshta do të jetë të zhvendosur për shkak të çështjeve të përzgjedhjes. Ka dy metoda

për të kapërcyer këtë problem.

Metoda e parë, është të zbatojë dy fazat Heckman metodë e zbatuar fillimisht nga Nakosteen dhe

Zimmer (1980), Robinson dhe Tomes (1982) për vendet e zhvilluara. Çuditërisht kjo metodë ka

qenë vetëm kohët e fundit e aplikuar në analizë në vendet në zhvillim në botime të tilla si Lanzona

45

(1998) në Filipine, Agesa (2001) në Kenia, ose Tunali (2000) në Turqi. Metoda e dytë është për të

vlerësuar ekuacionet në të njëjtën kohë nga përgjasitë maksimale.

Llogaritja për destinacione të shumta

Një mangësi e specifikimeve të mësipërme është grupimi i të gjitha destinacioneve të mundshme

në një destinacion të një ‘’pjese tjetër të botës’’. Sigurisht, kjo është shpesh për shkak të mungesës

së të dhënave të disponueshme dhe të matshme dhe për shkak se analizat e shumëfishta janë më

pak të përpunuara. Megjithatë, kjo është me të vërtetë problematike që nga individë që përballen

me një grup të destinacioneve të ndryshme të mundshme të migracionit me mundësitë e ndryshme

lokale. Është intuitive që punonjësit jo vetëm mund të vendosin nëse do të migrojnë, por gjithashtu

të vendosin se ku do të emigrojnë; ata madje mund të bëjnë këto zgjedhje, në të njëjtën

kohëzgjedhjet e modeleve polychotomous, zakonisht modelet logit. Specifikimi i përgjithshëm i

modeleve të tilla mund të shkruhet si më poshtë:

r(i) = Argmax (Vi,r) (3.4)

Vi,r= Xi.αr+ β.wi,r+ μi,r (3.4’)

wi,r= Zi,r.γr+ νi,r (3.4)

ku Vi është dobi indirekte e individit i nëse vendndodhja në rajonin r dhe ri është vendndodhja e

zgjedhur. Në këtë model shërbimi i krahasuar individual nëpër vende dhe zgjedhje racionale të

vendit që jep nivele më të larta të shërbimeve.

Dobitë në një vend të caktuar është funksion i pagës individuale dhe vendndodhjes specifike aq

më teper lëvizjet e kostove që varen nga variablat individualë (përmes Xi në (3,4 '). Në këtë mjedis,

migrimi është shkaktuar nga dallimet rajonale në kthimin mbi karakteristikat e vëzhguara (Zir në

(3,4 '') për karakteristikat me vlerë nga tregu i punës, apo Xi në (3,4 ') për karakteristikat tjera) ose

karakteristikat e pavëzhguara.

(duke ndikuar ne μi,r ose νi,r).

Kështu, nëse marrim parasysh se si pagat mund të ndikojnë në migrimin, rajonet mund të kenë

kthime të ndryshme në arsim (si në Dahl, 2002), ose kthime të ndryshme mbi karakteristikat e

46

pavëzhguara. Migracioni gjithashtu mund të jetë shkaktuar nga goditjet ekonomike, duke ndikuar

Vir në (3,4 '') të tilla si raste të mira të vendeve të punës që japin një bonus të pagave.

Ky lloj i modelit është përdorur nga Falaris (1987), i cili vlerëson një model logit panel të migrimit

të brendshëm individual në të gjithë 23 vendet në Venezuelë grupuara në 7 rajone. Largësia

ndërmjet shteteve është përdorur si autorizim për të lëvizur shpenzimet. Modeli vlerësohet në tri

faza:

Autori i parë vlerëson probabilitetin PJ të zgjedhjes së një shteti j nga dekompozimi që

probabiliteti në probabilitetin e zgjedhjes së shtetitjme kusht duhet të jetë në rajonin k dhe të

probabilitetin Pk të zgjedhjes k, së bashku probabilitetet kanë nje logit specific. Më në fund,

ekuacionet e pagave janë përdorur për t'i plotësuar një pagë reale të mundshme për çdo person në

çdo shtet. Ai është në gjendje të vlerësojnë versionin strukturor të modelit logit (të formularit

(3,4). Në përputhje me teorinë, ai konstaton se dallimi në paga do të ndikojë në vendimet e migrimit

në Venezuelë25. Këto metoda të përmirësuara ende kanë pengesë që ata supozojnë se individët kanë

të gjithë informacionin e nevojshëm për të llogaritur nivelet e ndryshme të shërbimeve që lidhen

me zgjedhjet e ndryshme të migracionit. Ata gjithashtu duhet të ngrejë një sërë çështjesh

ekonometrike, shumica e tyre e lidhur me papërsosmërinë e të dhënave në dispozicion.

25

Një arsye për të përdorur një logit i mbivendosur në vend të një logit standarde multinomial është që të zbusë problemet e shkaktuara

nga pasura e 'pavarësisë së alternativave të parëndësishme' (botën tjetër iia) siç supozohet domosdoshmërisht në këtë lloj të modeleve. Në të

vërtetë, me qasje Falaris ', një nevojë për të marrë IIa nëpër rajone dhe në të gjithë shtetet brenda rajoneve të caktuara, por jo të gjithë shtetet në

rajone të ndryshme, e cila është më pak e kufizuar por jo plotësisht realist. Duke u ndalur në migrimin e brendshëm në Shtetet e Bashkuara, Dahl

(2002) përdor një qasje më të përgjithshme e cila krejtësisht shpëton e problemit IIA. Dahl propozon një qasje roman metodologjike duke u

mbështetur edhe në vlerësimin e një ekuacioni të pagave për nën-modelet e migrantëve dhe korrigjues për paragjykim përzgjedhjes. Megjithatë,

procesi vend nuk ka nevojë të të specifikohen: probabiliteti për të migruar nga një shtet në një shtet tjetër është vlerësuar jo parametrike duke

përdorur Vlerësues frekuencave për individët që ndajnë të njëjtat karakteristika, dmth arsimin dhe moshën. Kjo vjen për shkak të duke supozuar

se individët me të njëjtat karakteristika janë të prekur në të njëjtën mënyrë nga përcaktuesit e migrimit.Avantazhi kryesor i metodës është se ai

lejon për të vlerësuar vendimet individuale të migracionit, edhe në prani të destinacioneve të shumta të mundshme.Kjo mund të mos jetë

gjithmonë e vërtetë, veçanërisht në vendet në zhvillim, dhe mund të zvogëlojë fuqinë shpjeguese të këtyre vlerësimeve. Ajo në këtë mënyrë mund

të jetë me vlerë të menduarit rreth specifikave alternative që do të marrë në konsideratë informacionin e papërsosur te migrantëve potencialë.

47

Një fillesë e dytë e migrimit të brendshëm të literaturës empirike në vendet në zhvillim fokusohet

në pasojat e migrimit. A fitojnë emigrantët nga emigrimi? A është migrimi i dobishëm për zonat

rurale, për zonat urbane, apo edhe për ekonominë si një e tërë?

1.3.1. Disa aspekte ligjore

Mënyra alternative e qarkullimit të migrantëve

Një nga mënyrat për të qarkulluar, për të ushtruar të drejtën e migrimit është edhe postimi i

punëtorëve. Lëvizja e lirë e shërbimeve ishte përcaktuar në Nenin 49 të Traktatit të Romës . Neni

50 (3) u jepte firmave të drejtën për të ofruar shërbime në një Shtet Anëtar "nën të njëjtat kushte

të vendosura nga ai Shtet mbi shtetasit e vet". Neni 48 (2) lidhur me lëvizjen e lirë të punës, e cila

deri në rastin Rush portugez në fillim të viteve 1990 ishte konsideruar sikur mbulonte edhe

punëtorët e postuar, përcaktonte se të gjithë punëtorët e huaj duhet të trajtohen në mënyrë të

barabartë me punonjësit kombëtare (Houwerzijl, 2015: 24). Por në dallim nga migrantët e

zakonshme të punës, punetorët e postuar duhet të mbeten të siguruar në vendin e origjinës dhe të

lirohen nga detyrimet e sigurimeve shoqërore (si dhe tatimi mbi të ardhurat) në shtetin pritës për

një periudhë deri në 12 muaj, duke shpëtuar kompanitë e vendit pritës, nga kosto të

konsiderueshme pune prej përdorimit të punëtorëve të postuar.

Edhe pse flukset e punëtorëve të postuar ishin të vogla gjatë dekadave të para dhe në thelb ishin

të kufizuar në industrinë e ndërtimit (Cremers, 2016), disa vendime të GJED-së i adresohen

lidhjeve reciproke midis trajtimit të barabartë dhe lëvizjes së lirë të shërbimeve. Në çështjen

Komisioni v. Franca (C-167/73) Gjykata, duke iu referuar Nenit 48, deklaroi se shtetasit ‘... e vetë

shtetit pritës (...) nuk do të vuajnë pasojat e pafavorshme të cilat mund të rezultojnë nga ofrimi apo

pranimi nga shtetas të shteteve të tjera anëtare të (...) kushteve të punësimit apo të shpërblimit më

pak të favorshme se sa të atyre që ata marrin në bazë të ligjit kombëtar, duke qënë se pranimi i tillë

është i ndaluar’. Me fjalë të tjera, trajtimi i barabartë nuk ishte i nevojshëm vetëm për të

parandaluar diskriminimin e punëtorëve të huaj, por edhe për të siguruar konkurrencën e drejtë

dhe për të mbrojtur punëtorët e vendit pritës punëtore nga pasojat e dëmshme.

Gjatë këtyre viteve, Gjykata, duke filluar me Gebhart (C-55/94), zhvilloi doktrinën e

proporcionalitetit si një mjet për të gjykuar se çfarë lloj kufizimesh mund të krijojnë me të drejtë

Shtetet Anëtare pa dëmtuar lirinë e ofrimit të shërbimeve (Hellsten, 2005; Sjødin, 2009). U bë e

48

qartë se kërkesat e dyfishta në lidhje me kontributet sociale ishin të ndaluara. Në Ëebb (C279 / 80),

GJED-ja pohoi se dhënia me qira e punës bie nën lëvizjen e lirë të shërbimeve, por më vonë iu

referua 1612/68/KEE në lidhje me lëvizjen e lirë të punës, e cila duhet të sigurojnë pagesë të

barabartë. Më tej, në Seco (C-62 dhe 63/81), ajo deklaroi se ‘është e mirë përcaktuar se ligji i

Komunitetit nuk përjashton Shtetet Anëtare nga zbatimi i legjislacionit të tyre, ose marrëveshjeve

kolektive të punës (...) në lidhje me pagat minimale për çdo personi i cili është i punësuar, qoftë

edhe përkohësisht brenda territorit të tyre, pa marrë parasysh se në cilin vend është vendosur

punëdhënësi...’.

Kjo formulë u përsërit në Rush Portuguesa (C-113/89), i cila shërbeu si një model për Direktivën

e Punëtorëve të Postuar (DPP) (Evju, 2009b; Houëerzijl, 2005). Në rastin Rush, një kompani

portugeze sjellë punëtorë për të kryer një shërbim në një vend ndërtimi francez. Sipas autoriteteve

franceze, kompania theu ligjin, sepse nuk ishin lëshuar leje pune dhe pagesa ishte nën standardet

franceze. Si një Shtet Anëtar i sapo aderuar, Portugalia iu nënshtrua më pas rregullave kalimtare

në lidhje me lëvizjen e lirë të punës, por sipas mendimit të Gjykatës kjo ishte e parëndësishme,

dhe punëtorëve të postuar nuk u nevojitej asnjë leje duke qëne se ata do të ktheheshin në vendin

e tyre pas përfundimit të punës ‘pa fituar në asnjë kohë akses në tregun e punës të vendit pritës’.

Gjykata rikonfirmoi formulën Seco lidhur me zbatimin e marrëveshjeve të zgjeruara kolektive të

vendit pritës, të cilat përfundimisht u kodifikuan në DPP (96/71/KE).

Kjo nismë e parë për të rregulluar kushtet për punëtorët e postuara ishte një propozim për një

klauzolë sociale lidhur me punët publike në mes të viteve 1980 (Cremers, 2006). Ajo dështoi por

pas lobimit aktiv nga ana e partnerëve socialë Evropianë në ndërtim, Komisioni paraqiti një

projekt-direktivë në vitin 1991, ku theksohet se kushtet e vendit pritës duhet të zbatohen në kushtet

themelore të punës, duke përfshirë ketu edhe pagat minimale.

Konflikti i interesave midis vendeve të mëdha dërguese, si Portugalia, Irlanda dhe Britania e

Madhe, dhe i vendeve pritëse e bëri propozimin shumë te diskutueshëm. Sugjerimin i një periudhe

pragu tre-mujore në përputhje me dispozitat e pagave të vendit pritës nxiti konfliktin (Eichhorst,

1998, Kohlemainen, 2002). Në mënyrë që të shmangte kërkesat unanime të aplikuara për çështjet

e mbrojtjes së punëtorëve, baza ligjore e zgjedhur për propozimin ishte liria për të ofruar shërbime

Neni 47 (pika 57) paragrafi 2, dhe Neni 55 (pika 66) të Traktatit të KE-së. Ndërkohë që Parlamenti

Evropian (PE) mbështeste të gjithë partnerët socialë në ndërtim, pakica që bllokonte Këshillin u

49

thye vetëm pas pranimin të Austrisë, Finlandës dhe Suedisë në vitin 1995. Duke i paraprirë

Direktivës, Franca dhe Gjermania kishin miratuar tashmë ligje kombëtare për postimin e

punëtoreve në përgjigje të hyrjeve mëdha të punëtorëve të postuar të cilët paguhen ulët në sektorin

e ndërtimit, pas rënies së Perdes së Hekurt, (Menz, 2005).

Direktiva e ofrimit të shërbimeve

Promovimi i dispozitës kalimtare të shërbimeve kërkon ‘një klimë të drejtë konkurrence dhe masa

që garantojnë respektimin e të drejtave të punëtorëve’ (Recital 5). Neni kryesor 3.1 përcakton

‘bërthamën’ e kushteve të punësimit në vendin pritës, të cilën shtetet pritëse janë të detyruara t’ja

garantojnë punëtorëve të postuar në territorin e tyre, duke mbuluar kohën maksimale të punës;

pagesën minimale të pushimeve vjetore; normat minimale të pagave dhe të punës jashtë orarit;

kushtet për punësimin e punëtorëve; shëndetin, sigurinë dhe higjenën në punë; masat mbrojtëse

për gratë shtatzëna dhe gratë që kanë lindur; trajtim të barabartë midis burrave dhe grave, si dhe

dispozita të tjera mos-diskriminimi. Këto rregulla të detyrueshme duhet të përcaktohen me ligj,

me rregullore, me dispozita administrative, dhe / ose në marrëveshje kolektive dhe vendime

arbitrazhi që janë deklaruar të zbatueshme në mënyrë universale. Koncepti i normave minimale të

pagës do të përcaktohet nga rregullat e shtetit pritës (Neni 1.6). Shtetet Anëtare mund të vendosin

të mos i zbatojnë kushtet minimale për postimet e punëtorëvë me kohëzgjatje më pak se një muaj,

përveç rasteve kur ato janë të organizuara nga Agjencitë e Përkohshme të Punësimit.

Neni 3.1, si pasojë, do të thotë se rregullat e vendit-të-origjinës zbatohen në aspekt të marrëdhënies

së punësimit jashtë ‘kores së bërthamës’. Sipas Nenit 3.7, Direktiva nuk duhet të pengojë zbatimin

e kushteve të punësimit të cilat janë më të favorshme për punëtorët, ndërsa Neni 3.10 i jep hapësirë

Shteteve Anëtare të aplikojnë termat dhe kushtet e punësimit për çështje jashtë ‘kores së bërthamës’

në Nenin 3.1 'në rastin e ofrimit të politikave publike’. Kombinime, të këtyre neneve rritën

kuptimin e DPP-së si një minimum, që i lejon Shtetet Anëtare të shkojnë përtej standardeve

minimale të përcaktuara, të cilat janë të renditura në Nenin 3.1. GJED-ja e kohëve të fundit e ka

shkatërruar rrënjësisht atë supozim. As një tjetër supozim ai se DPP-ja ‘ka rivendosur apo ruan,

një kapacitet kombëtar për rregullat sociale brenda një mjedisi ndërkombëtar të tregjeve të

liberalizuara’ dhe si i tillë është 'ilustruesi më domethënës i vazhdimësisë së primatit të

institucioneve kombëtare në marrëdhëniet industriale Evropiane "(Streeck, 1998) - nuk qëndron

deri në faktet e fundit.

50

Miratimi i DPP-së u konsiderua si një fitore e madhe e koalicionit të politikës sociale të BE-së,

por në qarqet liberale është parë si një anomali, që shkel logjikën e lëvizjeve të lira. Kur u zbatua

në vitin 1999, çështja megjithatë e kishte humbur spikatjen, dhe me të vërtetë nuk tërhoqi

vëmendjen deri në zgjerimin e anës lindore dhe fillimin e Direktivës së Shërbimeve në vitin 2004.

1.3.2. Pasojat e migrimit

1.3.2.1. Pasojat e migrimit për individin

Për të kontrolluar nëse migrantët e përmirësojnë me të vërtetë situatën e tyre duke migruar,

literatura empirike është përpjekur kryesisht për të vlerësuar kthimet monetare të migrimit duke u

fokusuar në krahasime të pagave (të ardhurat aktuale duke u konsideruar si autorizim për

qarkullimin e të ardhurave në të ardhmen) ose mbi dinamikën e pagave të migrantëve.

Disa hyrje mund të përdoren për të matur ndryshimin në shpërblimin e lidhur me migracionin. Me

të dhëna ndër seksionale , është e mundur për të ndërtuar dhe krahasuar të ardhurat e migrantëve

me të ardhurat që ata do të kishin pasur nëse nuk do të kishin lëvizur.

Kjo mund të bëhet duke njehsuar një pagë kur qëndrojnë dhe kur lëvizin, duke përdorur ekuacionet

(3,3 ') dhe (3,3' ') dhe korrigjimin për paragjykim përzgjedhje.

Dallimi në mes të dy pagave mund të përdoret për të llogaritur për efektin e migrimit në paga.

Vëzhgojnë se me të dhënat, është gjithashtu e mundur të vlerësohet drejtpërdrejt nëse janë migrantë

që fitojë nga migrimi duke përfituar nga të dhënat panel. Një mënyrë është thjesht për ndryshimin

në të ardhurat mes dy datave, si një funksion i karakteristikave personale (ose ndryshimet në

karakteristikat personale) dhe statusit të migrantit:26

26

Avantazhi i differencimit të një model ndër-seksioni (variabla në RHS së (3,5) janë shprehur si diferenca) është se _ mund të fshijë nga

efektet fikse potencialisht korrelacion me termin e gabimit në regresionit kryq seksionin e pagave, duke hequr një potencial problemi endogjenitetit

e të dhënave jo e gjatësisë, dhe justifikon vlerësimin për ndryshim pa pasur nevojë për të kontrolluar për përzgjedhje. Megjithatë, një problem i

endogjenitetitmund të mbetet edhe pas differencing nëse ka ndonjë përzgjedhje të mbetjeve individuale

51

ΔWi = Xi.α + β.Mi + εi (3.5).

Siç u përmend në pjesën e mëparshme, studimet zakonisht matin një fitim të lidhur me migrimin,

por kjo nuk do të thotë të japësh mundësinë e një paradoksi në të ardhurat që kanë punëtorët gjatë

emigrimit, pavarësisht një page më të ulët që kanë në fushën e destinacionit (Vishwanath, 1991,

Katz dhe Stark, 1986a). Një arsye e rëndësishme mund të jetë që punëtorët të pësojnë një humbje

të shkurtër gjatë gjithë të ardhurave të tyre, por një fitim afatgjatë. Kjo justifikon studime që

fokusohen në asimilimin e migrantëve në një perspektivë dinamike kur të dhënat e gjatësisë janë

në dispozicion.

1.3.2.2. Pasojat e migrimit për zonën rurale të origjinës

Përveç efektit të migrimit mbi vetë migrantët, puna empirike ka hetuar edhe si migrimi ndikon në

familjet e emigrantëve dhe zonat rurale të origjinës. Në teori, zonat rurale të migrimit urbane

potencialisht mund të ndikojnë në zonat rurale në dy mënyra: duke hequr të ardhurat e punës së

migrantëve dhe shpenzimet nga vendndodhja origjinale (efekt i drejtpërdrejtë i migracionit), dhe

duke gjeneruar transfertat midis migrantëve dhe familjeve të tyre (efektit i remitancave).

Efekti i fundit mund të matet në nivel individual për qëndruesit që marrin remitancat,si dhe në

nivelin e komunitetit nëse fokusi është në pabarazinë ose varfëri. Nuk është çudi, nëse largimi i

emigrantëve në qytet e përmirëson apo jo jetesën e atyre që qëndrojnë në zonat rurale e cila është

teorikisht e paqartë.

Nga njëra anë, migrimi i brendshëm në qytet mund të lehtësojë një treg të tensionuar të punës në

të cilën oferta e punës është e mbingarkuar dhe mund të sigurojë banorët në zonat rurale me paratë

e dërguara nga të afërmit e tyre të cilët u larguan për qytetin.

Nga ana tjetër zonat rurale në ato urbane mund të kenë një ndikim negativ në zonat rurale duke

hequr punëtorët nga aktivitetet prodhuese në zonat rurale ose përmes eksternaliteteve të llojeve të

ndryshme, për shembull përmes përkeqësimit të strukturave familjare ose të komunitetit, duke lënë

individët, veçanërisht gratë, në rënie në zonat rurale me perspektive të vogël zhvillimi.Janë

identifikuar efektet neto megjithatë është një vështrim empirik.

52

1.3.2.3. Pasojat për shpërndarjen e të ardhurave në vendin e origjinës

Disa studime hetojë nëse është rritur ose ulur pabarazia e remitancave në zonat rurale Stark, Taylor

dhe Yitzhaki (1986) krahasuar me dy fshatra meksikane: një i cili e ka pasur shumë të theksuar

emigracionin e brendshëm jashtë vendit, dhe një tjetër që ka qenë subjekt i shumë emigracioneve

ndërkombëtare jashtë vendit në jug të Kalifornisë. Duke përdorur të dhënat e familjarëve, autorët

janë në gjendje për të simuluar efektin e ndryshimeve të vogla në llojet e ndryshme të të ardhurave

(jo të ardhurat e remitances si dhe paratë e dërguara nga emigrantët ndërkombëtarë) dhe për të

siguruar një analizë më të mirë të pabarazive familjare në çdo fshat. Natyrisht, ndikimi i

ndryshimeve margjinale në remitancat mbi pabarazinë varet aty ku përfituesit e remitancave janë

të vendosur në kuadër të shpërndarjes së të ardhurave në fshat, dhe mbi shpërndarjen e vetë

remitancave.

Autorët gjetën se në fshatin ku shumë familje kanë krijuar lidhje me migrantët e brendshëm,

dërgesat nga emigrantët e brendshme kanë një ndikim të barazimit në shpërndarjen e të ardhurave

në fshat, ndërsa remitancat nga emigrantët ndërkombëtarë kanë një ndikim të barazimit. Stark,

Taylor dhe Yitzhaki (2008) tregojnë fuqinë e këtyre gjetjeve duke përdorur dekompozimin e

zgjatur Gini. Studime të tjera në Pakistan (Adams, 1994) dhe Filipinet (Rodriguez, 199827),

gjithashtu janë gjetur se migrimi i brendshëm ka më shumë gjasa për të ulur pabarazinë, në kontrast

me migrimin ndërkombëtar.

Shpjegimi i postulatit është selektiviteti i emigrantëve në mes dy llojeve të migrimit. Për më tepër,

ka qenë gjithashtu argumentuar se efekti do të mund të varet edhe në fazën e migrimit, kur

konsiderohet me kalimin e kohës. Studimi mbi migrimin ndërkombëtar nga Meksika në Shtetet e

Bashkuara, McKenzie (2005) konstaton se kur grupi i emigrantëve është i vogël, gama e sipërme

e mesme e shpërndarjes se pasurisë përfiton më shume nga migrimi dhe remitancat. Kur grupi

është rritur me hapa më të mëdha, a gradualisht shkon në dobi të individëve të varfër.

Siç është përmendur tashmë, e njëjta gjë ka mundesi të zbatohet për migrimin e brendshëm në

vendet në zhvillim që nga familjet e pronarëve që zakonisht migrojnë para familjeve fshatare gjatë

procesit të urbanizimit.

27 Economic development and cultural change, 1998, France

53

Kjo është në përputhje me idenë e pabarazisë në rajonin e origjinës ka një marrëdhënie me inversin

U-formë mbi migrimin.

Nga një pikëpamje ekonometrike, studimi i ndryshimeve në pabarazinë për shkak të migracionit

dhe remitancave mund të jetë i ndërlikuar. Një çështje e rëndësishme është nëse pjesëmarrja e

punës të tregut të familjeve rurale marrin dërgesa dhe është konsideruar të jetë endogjen apo jo

(dmth nëse transfertat e parave janë një zëvendësim potencial për të ardhurat në shtëpi ose jo).

Nëse ky është rasti, çfarë duhet të hetohet është se si shpërndarja e të ardhurave vërehet në vendin

e origjinës krahasohet me një skenar kundërshtuese pa migrimin dhe remitancat. Barham dhe

Boucher (1998) studiojnë këtë çështje duke përdorur të dhënat e një seksioni kryq nga një sondazh

të ekonomive familjare në një qytet të Nikaraguas me një histori të gjatë të migracionit. Për të

ndërtuar skenarin kundërshtues, autorët llogaritin të ardhurat e migrantëve nëse sikur të kishin

mbetur në qytet. Ata përdorin rezultatet për të llogaritur për vendimet e pjesëmarrjes dhe të

ardhurat për migrantët dhe jo-emigrantëve në familjet migrante.

Ndërsa thjesht duke krahasuar pabarazinë e të ardhurave matet me një indeks Gini dhe remitancat

do të tregojnë se dërgesat nga migrimi i brendshëm do të jenë reduktuar në pabarazinë, krahasuar

me skenarin kundërshtues tregon se, në fakt, migrimi i brendshëm rrit pabarazinë - një rezultat që

cilësohet i ngjashëm me atë të migrimit ndërkombëtar.

1.3.2.4. Pasojat për prodhimin në vendin e origjinës

Një çështje tjetër është se si migracioni mund të ndikojë në prodhimin në vendin e origjinës.

Në rastin e vendeve rurale punët e tepërta si në modelin Lewis, migracioni nuk duhet të ketë asnjë

efekt tjetër në prodhim përveç se remitancat shpenzohen për investime produktive apo për shkak

të rritjes së kërkesës për mallrat. Lucas (1987) përdor të dhëna seri të kohës gjatë një periudhe të

gjatë për të studiuar migracionin ndër-rajonal në Afrikën Jugore (migracioni ndërkombëtar për

minierat e Afrikës së Jugut nga vendet fqinje).

Modeli ekonometrik përfshin të dy përcaktuesit e migracionit ndërkombëtar në minierat e Afrikës

së Jugut dhe pasojat ekonomike për vendet fqinje të fuqisë punëtore të furnizimit.

54

Për çdo ekonomi, ekuacionet janë vlerësuar për migrimin e minierave, prodhimit bimor në familje,

bagëtisë akumulimit, dhe punës të pasurive, është gjetur se, në ekonomitë dërguese, prodhimi i

kulturave vendase (dmth prodhimi në zonat rurale) ndikohet negativisht nga tërheqja e punës (në

afat të shkurtër), por ndikohet pozitivisht nga investimet e dërguara nga emigrantët (në afat të

gjatë).

Ky përfundim është konfirmuar nga puna e Rozelle, Taylor dhe DeBrauë (1999) mbi një shembull

familjesh fermere në verilindje të Kinës në krahinat e Hebei dhe Liaoning.

1.3.2.5. Pasojat për kapitalin njerëzor dhe rritjen ekonomike në vendin e origjinës

Migrimi mund të ketë një efekt negativ në stokun lokal të kapitalit njerëzor duke hequr individët

me aftësi të veçanta, ose mund të ketë një efekt pozitiv nga stimulimi i investimeve në blerjen e

kapitalit njerëzor nga migrantët potencialë (Stark dhe Wang, 2002).

Këto dy efekte mund të veprojë në drejtime të kundërta në mënyrë që efekti i përgjithshëm është

një çështje e hetimit empirik. Ideja e një të ashtuquajture : 'ikje e trurit'

Në mënyrë për të kontrolluar endogjenitetin e migracionit, autorët njëkohësisht vlerësojnë normat

e migrimin të vendeve specifike, investimet në kapitalin njerëzor dhe normës së rritjes së

ekonomisë kombëtare, duke përdorur kursin e migrimin ex¬post si autorizim për probabilitetin ex-

ante për të migruar.

Në rastin e migracionit të brendshëm, Kochar (2004) ofron një provë duke përdorur të dhënat

mikroekonomike.

Metoda konsiston në vlerësimin se si dallimet në kthimet për shkollimin në mes të një zonë rurale

dhe zonën urbane ndikon në mundësinë e përfundimit të shkollës së mesme për djem në zonat

rurale të moshës 15-20.

55

1.3.2.6. Pasojat e e migrimit të destinacionit për zonën urbane

Në njohuritë tona, puna mbi efektet e migracionit të brendshëm në zonë urbane të destinacionit

është e pakët. Kjo bie në kontrast me studimet më të shumta të ndikimit të migrimit ndërkombëtar

për vendasit në vendin pritës të destinacionit (për anketat, shih Borjas, 1999, apo Greenwood dhe

McDowell, 1999).

Por efektet e migracionit të brendshëm mund të ndryshojnë nga ato.Në rastin e migracionit të

brendshëm, mungesa e një kursi të këmbimit e bën migrimin një mekanizëm qendror barazuar për

pabarazitë rajonale në aktivitetin ekonomik në mënyrë që ekuilibri i analizës të pjesshme duhet të

je e papërshtatshme. Për më tepër, për shkak të dallimeve në selektivitetin e emigrantëve (që

ndoshta duhet t'i atribuohen ndryshimet në kostot e migrimit dhe kufizime të migrimit) dhe për

shkak të dallimeve në kontekste lokale ekonomike (të tregut më të rregulluara të punës në vendet

e zhvilluara kundrejt tregjeve të punës urbane më pak të rregulluara në vendet në zhvillim ), efektet

e pritshme në fushën e destinacionit dhe Madhësitë e tyre duhet gjithashtu ndryshojnë.

Në veçanti, migrantët e brendshem në vendet në zhvillim kanë më shumë të ngjarë të jenë më pak

të aftë se vendasit në zonën urbane të destinacionit, ndërsa emigrantët ndërkombëtarë mund të jetë

më pak ose më shumë të aftë se sa amtare mesatare në vendin e destinacionittë migrimit

ndërkombëtar.

Për të karakterizuar më mirë flukset e migrimit të brendshëm dhe stoqeve, do të ishte shumë e

dobishme për të ndërtuar bazat e të dhënave për migracionin e brendshëm nga ana e arsimit në një

përzgjedhje të vendeve në zhvillim, duke plotësuar punën e Docquier dhe Marfouk (2005), i cili

kohët e fundit ka ndërtuar një bazë të dhënash të tillë për migrimit ndërkombëtar. Por, në njohuritë

tona, kjo punë mbetet për t'u bërë.

1.3.2.7. Pasojat e migrimit për ekonominë si një e tërë

Disa studime empirike kanë qenë më ambicioze dhe janë përpjekur për të matur ndryshimet

kombëtare në prodhim, të ardhurat dhe pabarazia që rezultojnë nga migrimi i brendshëm.Çështja

në rrezik është nëse migrimi i lejon punëtorët për të lëvizur në zonat ku ata janë më produktive

dhe nëse fitimet e efikasitetit ndodhin me koston e rritjes së pabarazisë. Nga pikëpamja e aplikuar ,

56

kemi vetëm modele strukturore të migrimit të brendshëm. Disa vepra kanë integruar migrimin e

brendshëm në vlerësimin e tyre të reduktimit të barrierave të tregtisë. Taylor, Yunez-Naude dhe

Dyer (2009) hetojë ndikimet e NAFTA për punësimin rural dhe të pagave dhe zonat rurale

të emigracionit jashtë vendit në Meksikë pas një reduktimi në qeverinë mbështetur në çmimin e

misrit. Kjo është bërë duke përdorur një model fshat-qytet që përbën familjen mikroekonomike.28

Modeli vlerësohet në të dhënat e anketës nga familjet që ndodhen në qytetet dhe fshatrat përreth

në provincën Michoacan. Autorët gjejnë vetëm një ndikim të vogël të liberalizimit të tregtisë. Zhao

dhe Wang (2008) simulojnë efektet e zvogëlimit të barrierave tregtare për migracionin në zonat

rurale-urbane dhe papunësisë urbane në Kinë. Simulimet e tyre tregojnë se ka një nevojë të madhe

për të koordinuar politikat tregtare, të punës dhe të migrimit të brendshëm. Në kontekstin e masave

liberalizuese të tregtisë (a. reduktimin gradual të tarifave të importit), nëse kontrollet rurale-urbane

të migrimit janë relaksuar (rritja e mobilitetit të punës) pa një reformë të tregut të punës ( është

imponuar një pagë plotësisht fleksibël urbane), pastaj papunësia urbane do të rritet në mënyrë

dramatike.

Autorët arrijnë në përfundimin se në qoftë se qetësohen kontrollet e migracionit atëher është

shoqëruar me një reformë të plotë në tregun e punës, kështu Kina do të ketë maksimalizuar fitimin

e saj nga liberalizimit të tregtisë.

Puna që përdorin këto modele për të studiuar efektin e kufizimeve të lëvizshmërisë janë të pakta.

Au dhe Henderson (2006) tregojnë që kufizimet e migracionit kanë gjeneruar grumbullim të

pamjaftueshëm në zonat urbane të Kinës, duke rezultuar në humbje të GDP-së. Whalley dhe Zang

(2004) hetojnë shkallën në të cilën kufizimet e lëvizshmërisë në Kinë (sistem Hukou) ndoshta

kontribuojë për pabarazinë e përgjithshme e të ardhurave.

Ata propozojnë një model të thjeshtë në të cilën heqin kufizimet e lëvizshmërisë shpërndajnë

punën nëpër regjione në mënyrë që të venë shenjën e barazimit produktivitetit margjinale (pagat

28

Për teknikat e llogaritshme të ekuilibrit të përgjithshëm përdoret për të shqyrtuar ndikimet e ndryshimeve të politikave

në ekonomitë e fshatit dhe migracionit, shih Taylor dhe Adelman (1996).

57

fleksibël). Kur kufizimet e migracionit janë hequr, të gjitha diferencat e pagave dhe pabarazia më

të ardhura zhduken.Zgjerime të cilat marrin në konsideratë dallimet e efikasitetit të punës nëpër

rajone apo në të cilat çojnë në rritjen e çmimeve në shtëpitë urbane. Hu (2004) simulon një

modelaglomerat hapësinor për të shpjeguar pabarazinë në rritjen rajonale ndërmjet zonave

bregdetare në Kinë dhe rrethina e tyre.

1.3.3. Matja e efektit të ndërveprimeve sociale dhe rrjetet sociale në lehtësimin e migracionit

dhe e asimilimit

Ne një seri të letrave shikojmë nëse rrjetet sociale luajnë një rol kyç në migrimin dhe asimilimin e

tregut të punës. Për të studiuar se si rezultatet e punës të emigrantëve ndikohen prej rrjeteve të tyre

sociale, një hyrje e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë është thjesht për të futur variabla në (3,6), siç janë

përqindja e emigrantëve me origjinë të njëjtë rurale që banojnë në vendin e destinacionit.

Megjithatë, punimet ekzistuese adoptojnë hyrje të ndryshme. Në studimin e tyre të migrimit në

Bangkok, Yamauchi dhe Tanabe (2003) duke drejtuar një model Probit mbi probabilitetin e

punësimit të emigrantëve të rinj (përcaktuar si ata të cilët kanë qëndruar në Bangkok më pak se

një vit) duke marrë në karakteristikat e llogarive individuale dhe familjare si dhe faktorët e rrjetit

që janë specifike për krahinën e origjinës: probabilitetin e punësimit të vlerësuar në mesin e grupit

të emigrantëve nga një fushë të caktuar, dhe shpërndarja relative e emigrantëve nga një fushë të

veçantë në të gjithë popullsinë migrante me banim në Bangkok. Me këtë metodë, lind një nevojë

për të dalluar efektin e eksternaliteteve të grupit specifik (efekti i rrjetit) nga korrelacioni midis

rezultateve të punës të tregut të grupeve të emigrantëve të kohëve të fundit dhe të mëparshme. Në

të vërtetë, nuk mund të ketë karakteristika të përbashkëta pa vëzhguar karakteristikat specifike për

krahinën e origjinës apo përballjeve në korrelacion midis migrantëve në të njëjtën origjinë. Ky

problem është trajtuar prej bashkimit ndër-seksione me kalimin e kohës dhe duke përfshirë efektet

fikse të origjinës specifike dhe goditjeve të vitit të origjinës specifike.

Rezultatet tregojnë se ndërsa efikasiteti i punë-kërkimit të emigrantëve të mëparshme rrit

probabilitetin e punësimit të emigrantëve të rinj, madhësia relative e popullsisë migrante në tregun

e punës lokale e zvogëlon atë.

58

Një kritikë për këtë lloj pune është se endogjeniteti potencial i rrjetit social është i kontrolluar rrallë

. Një përjashtim është Munshi (2003), i cili studion rolin e rrjeteve sociale në migrimin e

meksikanëve në Shtetet e Bashkuara, duke përdorur një dataset panel të vendimeve individuale të

lokacionit dhe rezultateve të punës nga komunitetet e shumta.

Implikimet e Politikës - Këto vepra sugjerojnë se arsimi apo rrjetet sociale mund të ndihmojë

emigrantët në procesin e tyre gradual të asimilimit në tregun e punës në qytet edhe pse kanalet e

veçanta përmes të cilave rrjetet dhe edukimi që operojnë nuk janë identifikuar. Këto kanale

komunikimi ndoshta përfshijnë lloje të ndryshme të mbështetjes ose mundësitë që emigrantët

mund të mungojnë. Në këtë aspekt, politikat që do të mund të ndihmojë emigrantët për të kapërcyer

barrierat e asimilimit janë të ndryshme.

Masat mund të synojnë përmirësimin e fuqisë shkëmbyese të emigrantëve në tregun e punës-, për

shembull përmes shkëmbimit të informacionit dhe të negociatave kolektive (Mosse et al., 2002).

Qeveritë mund të kujdeset që emigrantët, dhe veçanërisht emigrantët e varfër, nuk janë racionuar

në kredi në mënyrë që sipërmarrja nuk është dekurajuar, që emigrantët nuk janë të diskriminuar në

tregun e shtëpive, dhe që ata të gjejnë një hyrje të kënaqshme në të mirat publike, duke përfshirë

kujdesin për fëmijët, shëndetësor dhe arsimi.29

Mbështetja e përfshirjes politike të emigrantëve në politikën lokale mund të ndihmojë emigrantët

të sigurojnë që nevojat e tyre të merren parasysh nga hartuesit e politikave lokale. Disa masa të

tjera mund të sigurojë mbrojtjen e emigrantëve të zonave rurale në qytete, duke iu ofruar atyre me

informacion mbi legjislacionin dhe të drejtat e punës, duke favorizuar anëtarësimin në sindikata të

tyre, dhe për të siguruar që ata kanë kontrata me shkrim. Masa të tjera mund të garantojë për të

ruajtur të drejtat e emigrantëve në zonën rurale të origjinës që janë me larg.

29

Në Kinë, për shembull, emigrantët në zonat rurale ende përballen me pengesa të forta për të hyrë në shërbimet e kujdesit

shëndetësor (Shaokang, Zhenëei dhe Blas, 2002) ose për të edukuar fëmijët e tyre (Kinë Përditshëm, 2003).

59

Vlerësimi në shkallën dhe shpejtësinë e asimilimit të tregut të punës në vendin e destinacionit

Për të studiuar dinamikën e pagave të emigrantëve, studiuesi i referencës është Borjas, Bronars

dhe Trejo (1992), i cili përqëndrohet në lëvizjet ndërshtetërore në Shtetet e Bashkuara. Pas

ndërtimit të një maketi të emigrantëve për individët të cilët ndryshuan shtete gjatë periudhës së

konsideruar, autorët kanë përdorur logaritmin e pagave të punëtorëve si më poshtë:

ln wi = Xi.β+ γ1.Ei + γ2.Ei2 +δ0.Mi + δ1.Mi.T + δ2.Mi.T2 + εi (3.6)

Ku wi është paga, X1 është vektori i karakteristikave të personit M1 është variabël maketi për

emigrantët, Ei është kohëzgjatja e përvojës së tregut të punës T1 janë vitet që prej migrimit dhe εi

është një term gabim i rastit.

Në modelin e vlerësuar (3,6), pritet që: δ0 < 0, masën e disavantazhit fillestar të emigrantëve (që

kur emigrantët mund të transferojë pjesërisht rajonin e tyre apo firmën-specifike të njohurive kur

emigrojnë), dhe δ1 > 0,,duke kapur ritmin e emigrantëve dhe jo emigrantëve. δ2 < 0 shpreh një

ulje në konvergjencë.30Autorët në mënyrë eksplicite nuk përfshijnë ndonjë karakteristikë të punës

në (3,6), sepse ata argumentojnë se proçesi i asimilimit pikërisht përfshin lëvizshmërinë e punës:

ata duan të krahasojnë të ardhurat e emigrantëve dhe jo migrantëve për të njëjtin lloj të vendeve të

punës, por edhe për të llogaritur për punë më të mirë.31 Siç është supozuar, Borjas tregon se

migrantët e brendshëm fillimisht fitojnë më pak se vendasit por përjetojnë një normë më të lartë të

rritjes në mënyrë që diferenca e pagave zhduket pas pak vitesh. Disavantazhi i parë i emigrantëve

30

Siç ndryshe standardi në ekuacionet e pagave, duhet të presë për të vëzhguar γ1> 0 dhe γ2 <0 duke reflektuar një efekt

pozitiv.Vektori β masave si tregu vlerat karakteristikat personale.

31

Në një situatë ku besohet se procesi catching-up ndodh përmes rritjes së pagave, do të ishte e nevojshme për të kontrolluar

për karakteristikat e punës. Në vendet në zhvillim, është dhënë dëshmi e përzier për segmentimin e tregut të punës, nuk është e

qartë se çfarë modeli i asimilimit të tregut të punës mbizotëron.

60

rrit me distancë emigrimin, duke reflektuar një mospërputhje në rritje në përvojën e punës

specifike.Studime të tjera që përpiqen të hapin kutinë e zezë e post-migrimit të punës-tregut

asimilon dhe për të identifikuar faktorët kyç të suksesit që janë të pakta. Friedberg (2000) replikon

metodologjinë Borjas et al për të studiuar asimilimin e emigrantëve të Izraelit. Tregohet se kapitali

njerëzor i fituar jashtë vendit është vetëm pjesërisht i transferueshëm, dhe se emigrantët më të

arsimuar të kenë një normë më të shpejtë asimilimi që sugjeron se emigrantët mund të përfitojnë

nga trajnime të mëtejshme në vijim te migracionit. Yamauchi (2004) heton dallimet në asimilimin

e tregut të punës midis migrantëve të brendshëm të arsimuar dhe të pa-arsimuar në Bangkok. Duke

bashkëvepruar arsimin me përvojën të destinacionit (përcaktuar si koha e kaluar në Bangkok), jep

një koefiçient pozitiv, duke sugjeruar se migrantët e arsimuar janë në gjendje për të rritur pagat e

tyre duke akumuluar me përvojë efektive në vendin e destinacionit më shpejt se emigrantët të

paarsimuar.32

1.3.3.1. Efekti i migrimit në paga lokale në vendin e destinacionit.

Dokumentet e para që kanë qenë të shqetësuar me fushat e destinacionit u përpoqën për të vlerësuar

ose duke i dhënë vështiresive të detyrës diskutimin nëse paradoks Todaro është verifikuar (shih

Todaro 1976, Garcia-Ferrer, 1980, Salvatore, 1981, Lucas, 1985 ). Por pak studime kanë hetuar

efektin e migrimit të brendshëm mbi pagat në zonat urbane të destinacionit (një përjashtim është

Wrage, 1981, për Kanada). Në perspektivën Todaro, një rritje migrimi-i detyruar në furnizimin e

punës mund të mposht pagat. Intuitive, ky efekt mund të studiohen në nivelin agregat nga hapat

e prapme të pagave urbane mbi flukset hyrëse të migrimit nga zonat rurale por flukset migratore

duhet të konsiderohet endogjen sepse ata i përgjigjen dallimeve në mundësitë rajonale të pagave.

Për të vlerësuar si duhet këtë ndikim, është e nevojshme që flukseve migratore si instrument, për

shembull, duke përdorur ndryshoret klimatike në rajonin rural të origjinës si është cekur më herët.

Një problem tjetër është se përbërja e punës në zonën urbane ndryshon me migracionin.

32

Duke ndjekur këto punimet, duke pasqyruar rolin e përvojës së përgjithshme dhe të veçantë, kjo do të jetë interesante

për të studiuar ndryshim në normën e e asimilimit në mesin e emigrantëve në varësi të faktit nëse ata kanë marrë arsimimin e tyre para ose pas migrimit.

61

Ky paragjykim i interpretimit të presionit të migrimit mbi pagave urbane i atribuohet një punë-

furnizimi rritje në lidhje me kërkesën për punë. Ky problem pjesërisht do të mund të tejkalohet

nga Segmentimi i flukseve të migrimit nga punëtorë të tregut të emigrantëve. Megjithatë, dallimet

në karakteristikat e pavëzhguara mes emigrantëve dhe vendasit mund të mbeten ende. Në

perspektivën Leëis ose në një perspektië e re të gjeografisë Ekonomike, historia mund të jetë

krejtësisht e ndryshme. Migrimi i brendshëm në vendet në zhvillim mund të shoqërojë grumbullim

dhe rritjen ekonomike në zonat urbane. Rritja e produktivitetit për shkak të rritjes së kthimit në

shkallë të mund të përfshinin një rritje të pagave. Ne nuk e dimë nga puna empirike e cila ka testuar

këto çështje, por mund të jetë një drejtim i dobishëm për kërkime në të ardhmen.

1.3.3.2. Efekti i migrimit në konkurs për punë në vendin e destinacionit

Një tjetër çështje e rëndësishme dhe e ndjeshme politikisht është e konkursit për vendet e punës

ndërmjet emigrantëve dhe vendasit. A janë punësuar emigrantët që të mund të mbahen nga

vendasit? Ose, përkundrazi, janë ata të vetë-punësuar apo të punësuar në segmente të izoluara

punëtorë-tregu? Literatura ofron vetëm dëshmi të përzier.

Në anën tjetër, Roberts (2001) përmend çështjen e punëtorëve vendas në Shanghai duke u larguar

nga nga ndërmarrjet shtetërore dhe të konkurrojnë me punëtorë emigrantë në sektorin formal.

1.3.3.3. Efekti i migrimit në varfëri në vendin e destinacionit

Implikimet e Politikës - Konsideratat e mësipërme sugjerojnë se fluksi i emigrantëve në qytete

mund të jetë problematik, nëse nuk vendoset siç duhet. Politikat rregulluese mbulojnë programe

të dizajnuara për të ndihmuar emigrantët përtëaritur në zonat urbane në mënyrë që të zvogëlojë

kostot ekonomike dhe sociale të migrimit dhe të maksimizuar fitimet e veta.Ideja është që të

sigurojë emigrantët nga fshati me një mjedis që u lejon atyre për të përdorur energjinë dhe të

aftësitë e tyre' (Skeldon, 1997). Masat mund të jenë të ndryshme si krijimi i qendrave pritëse për

migrantët, duke i ndihmuar ata të fusin mallra publike thelbësore, apo duke i ndihmuar ata të marrin

strehim të përballueshëm.

62

KAPITULLI 2

TIPOLOGJIA E LEVIZSHMERISE HUMANE

Synimi i këtij kapitulli është trajtimi i tipologjisë të lëvizshmërisë njerëzore, duke bërë dallimin

midis lëvizshmërisë së përhershme dhe të përkohshme, migrimit lokal, migrimit ndër - rajonal dhe

migrimit ndërkombëtar. Kapitulli është i ndarë në dy pjesë kryesore, ku në pjesën e parë pasqyrohet

një kornizë e përgjithshme e migrimit qarkullues në vendet në zhvillim, duke u ndalur dhe

shpjeguar lidhjet që ekzistojnë midis qarkullimit dhe minimizimit të rrezikut, qarkullimit dhe

rrjeteve sociale, qarkullimit dhe tregut të punës, qarkullimit dhe ndarjes së punës, qarkullimit dhe

dërgesave të parave, qarkullimit dhe modernizimit. Pjesa e dytë e kapitullit fokusohet tek tipologjia

e levizshmërisë njerëzore në Shqipëri, duke u përqëndruar tek e kaluara dhe tendencat aktuale të

lëvizjes së forcës punëtore, tek emigrimi modern shqiptar, dhe gjithashtu është bërë një analizë

nësë lëvizja e forcës punetore a mund të shërbejë si një element potencial i afrimit të Shqipërisë

në Eurozonë.

2. Tipologjia e lëvizshmërisë humane

Matja e lëvizjes së popullsisë është aspekti më i vështirë dhe problematik i tre aspekteve të

ndryshimit te popollsisë, të tjerët janë pjelloria dhe vdekshmëria (Skeldo, 1990). Duke pasur

parasysh vështirësitë e matjes, lëvizjet e popullsisë mund të diferencohen nga dimensionet e tyre

kohore dhe hapësinore. Dimensionet e perkohshme përfshijnë “qarkullimin” dhe “migrimin” edhe

pse dallimi midis këtyre te dyve është shpesh i paqartë në praktikë. Qarkullimi përfshin një

shumëllojshmëri lëvizjesh, zakonisht afatshkurtra dhe ciklike, si dhe ndryshime gjatë banimit.

Migrimi përfshin një ndryshim të përhershëm ose gjysëm të përhershëm të banimit. Qarkullimi

mund të ndahet në qarkullim të përditshëm, periodik, sezonal dhe afatgjatë (Gould dhe Prothero,

1975).

Qarkullimi ditor përfshin largimin nga një vendbanim deri në 24 orë. Qarkullimi periodik mund të

varioj nga një natë deri në një vit, edhe pse ai është zakonish më i shkurtër se ai sezonal. Vetë

qarkullimi sezonal është një lloj qarkullimi periodik ku periudha përcaktohet nga sezonaliteti i

mjedisit fizik ose ekonomik. Ky lloj qarkullimi përfshin personat ose grupet që nuk shkojnë në

shtëpitë e tyre gjate një sezoni apo gjatë një stine të vitit. Qarkullimi afatgjatë, përcaktohet nga

Gould dhe Prothero si mungesë nga shtepia për një vit, dhe prek grupe te tilla si punëtorët me pagë

63

dhe tregtarët të cilët mbajnë lidhje të ngushta sociale dhe ekonomike me origjinën e tyre dhe kanë

ndërmend që të kthehen sërisht aty.

Për këtë arsye migrimi është vetëm një formë e një fenomeni më të gjërë të lëvizjes njerëzore

ndërsa të tjerët përfshijnë për shembull udhëtimet në distanca të shkurtra apo të gjata, migrimi dhe

qarkullimin.

Tabela 2.2 përmbledh dimensionet kohore dhe hapësinore të lëvizjes së njeriut. Dimensioni

hapësinor për lëvizjet e popullsisë është i ndarë në dy kategori, në atë të brendshëm dhe atë

ndërkombëtar. Lëvizjet e brendshme ndodhin brenda kufijve të një vendi specifik ndërsa levizja

ndërkombëtare do të thotë kalimi i kufijve të një vendi për të shkuar në një vend tjetër.

Në lëvizjet e brendshme të popullsisë mund të dallohen katër lloje të ndryshme lëvizjesh: 1. nga

qyteti ne qytet (brenda urbane), 2. nga qyteti në zonat rurale, 3. nga zonat rurale në qytet, dhe 4.

nga zonat rurale ne zonat rurale (ndër rurale). Këto ishin llojet e transferimit të popullsisë të cilat

janë përdorur për të përpunuar dhe dokumentuar migrimin e brendshëm në Egjipt sipas statistikave

në dispodicion (shih seksionin 2.1 në këtë kapitull).

Përsa i përket afatit kohor të lëvizjes së popullsisë, ai varion nga një periudhe mungese shumë e

shkurtër në një periudhë të gjatë prej shumë vitesh e cila mund ose mund të mos perfundojë me

qendrim të përhershëm në një destinacion të ri.

Tabela 1. Tipologjia e lëvizjes njerëzore

Lëvizshmëri e

Përhershme

Migrimi Lokal

(Brenda-rajonal)

Migrim ndër-rajonal

Migrim Ndërkombëtar

Lëvizshmëri e

Përkohshme

Udhëtim Qarkullim/ Sezonal

Udhëtim në distancë

të gjatë

Lëvizje me distancë të

shkurtër

Lëvizje në distancë te

gjatë

64

2.1. Migrimi Qarkullues në vendet në zhvillim

Emigracioni qarkullues mund të zbulohet vetëm me anë të sondazheve të specializuara. Ai nuk

mund të kapet nga të dhënat e regjistrimit pasi qarkullim nuk do të thotë ndryshim në vendbanimin

e zakonshëm.

Qarkullimi për punë, është një lloj qarkullimi edhe më specifik, ai është proçesi në të cilin njerëzit

periodikisht lënë vendet e tyre të përhershme të banimit në kërkim të punësimit me pagë në vende

shumë të largëta për të mundësuar që ata të udhëtojnë çdo ditë (Mitchell, 1985).

Qarkullimi për punë do të thotë se punëtorët nuk do të ndryshojnë vendin e tyre të zakonshëm ose

juridik të banimit në fshat, por do të mungojnë në një vend urban - ose destinacion tjetër rural -

për periudha më të gjata se një ditë e vetme. Lëvizje të tilla në fakt mund të jenë të lidhura me

punësimin e përhershëm me kohë të plotë në destinacion, por zakonisht përfshin punë jo të

përhershme në sektorin informal të ekonomisë urbane (Hugo, 1982). Rëndësia e kësaj forme

lëvizhmërie jo të përhershme është paraqitur në një numër studimesh të përgjithshme (Abu-

Lughod, 1975; Bedford 1973; Chapman dhe Prothero, 1985; Parnwell 1993; Prothero dhe

Chapman 1985; Standing, 1985). Rastet e studimit të shteteve nga Hugo (1975, 1982, 1985, 1998)

dhe Spaan (1999) në Indonezi, Skeldon (1985, 1990) në Peru, dhe Roberts (1985) në Meksikë kanë

demonstruar shkallën dhe rëndësinë e formave jo të përhershëm të lëvizshmërisë në vendet në

zhvillim.

Teoritë e migrimit të diskutuara në një pjesë të mëparshëm të këtij kapitulli (seksioni 3.3) i

hulumtuan këto teori në terma të përgjithshëm, pasi ato aplikohen për migracionin – dhe kjo e

fundit është e përcaktuar në mënyrë implicite si zhvendosje e përhershme dhe gjysmë e

përhershme.

Megjithatë, disa nga konceptet e shqyrtuara përfshijnë një shpjegim të fuqishme të qarkullimit të

punës. "Ekonomia e re e migracionit të punës "(Stark, 1991) dhe" migrimi i mbijetesës "(Hugo,

1998) shpjegojnë lidhjen mes migrimit qarkullues dhe ndryshimeve socialo-ekonomike, ruajtjes

kulturore, zbutjes së varfërisë, maksimizimit të të ardhurave, dhe paralajmërimet e riskut.

65

Në paragrafët e ardhshëm do të shqyrtojmë disa prej këtyre dimensioneve të qarkullimit me rëndësi

për studimin.

2.1.1. Qarkullimi dhe mbartja e riskut

Siç e përmenda edhe më lart, "ekonomia e re e migracionit të punës", argumenton se ekonomit

familjare e diversifikojnë ndarjen e punës shtëpiake nëpër tregje të ndryshme të punës, në mënyrë

që të minimizojnë rrezikun dhe maksimizojnë të ardhurat (Massey et al., 1998). Duke ndarë me

kujdes punët në dispozicion përmes qarkullimit, familjet mund të arrijnë një objektiv të vështirë e

të dyfishtë - të maksimizojnë të ardhurat dhe të shmangin rrezikun.

Familjet rurale në vendet në zhvillim të cilat kanë një prevalencë të lartë për tu zgjeruar ndryshe

nga familjet bërthamë në fshat mund të qarkullojnë ose ndërrojnë punët në vendet e tjera - në

fshatrat e tjera fqinje ose në zonat urbane - në mënyrë që të plotësojnë të ardhurat e familjes, ndërsa

anëtarët e tjerë të familjes mund të bëjnë punët e kufizuara në fshat me bazë në bujqësi apo ndonjë

punë tjetër me bazë jo-bujqësore.

Gjetjet e rëndësishme të hulumtimit të Hugo mbi qarkullimin në Java, Indonezi (Hugo, 1982)

tregojnë se paralajmërimi i riskut është motivi më i rëndësishëm prapa qarkullim. Shumë prej

banorëve e zonave rurale në Java qarkullojnë, dhe ata e bëjnë këtë si një "strategji për mbijetesë",

dhe si një mekanizëm për të minimizuar rrezikun në vend që të synojnë maksimizimin e të

ardhurave si objektivë e përgjithshme "ekonomike".

2.1.2. Qarkullimi dhe rrjetet sociale

Zhvillimi i rrjeteve sociale luan një rol thelbësor në përvetësimin e të sapoardhurve në zonat e

destinacioneve, që lehtëson proçesin e qarkullimit të punës, duke lejuar emigrantët të ruajnë

besnikërinë e tyre fillestare sociale në vendet e tyre të origjinës. Rrjetet sociale ofrojnë

informacion, strehë dhe lehtësojnë përvetësimin e të sapoardhurve duke i prezantuar ato në tregun

e punës dhe tek shanset e mundshme.

Rrjetet sociale shihen si një formë e kapitalit social i cili mund të pakësojë rreziqet dhe kostot e

migracionit dhe të lëvizshmërisë. Është e rëndësishme të dihet që këto rrjete nuk janë thjesht te

66

vendosura në vendin e destinacionit në të cilin një emigrant lëviz, ose të izoluara rreth vendit të

origjinës së emigrantit, por mund të zgjaten ndërmjet të dyve, dhe si rrjedhim të ofrojnë terrenin e

zgjatur hapësinor që mundëson qarkullimin nga një vend në një tjetër dhe të mbahen shpesh për

një periudhë të zgjatur kohe- siç mund të jetë për gjithë jetën.

Rrjetet, më pas, janë një paketë lidhjesh të papërcaktuara që lidhin forcën levizëse, ish lëvizësit,

dhe ato që nuk lëvizin në vendin e origjinës dhe destinacionin nëpërmjet lidhjeve sociale. Lidhja

e tyre specifike për studimet rreth migrimit qarkullues është theksuar me së shumti kohët e fundit

nga Faist (1997: 193) i cili thotë se lëvizshmëria njerëzore ka ndryshuar nga të qenit “një levizje

lineare, një dimensionale, shtytëse dhe tërheqëse si dhe një lëvizje shkak- pasojë” drejt një

fenomeni “qarkullues dhe i ndërvarur” i cili është i ndikuar ngushtë nga një shumëllojshmëri

rrjetesh sociale të cilat janë rrënjosur në proçesin e lëvizjes, dhe që nga ana tjetër ndikon mbi to.

2.1.3. Qarkullimi dhe tregu i punës

Emigrantët qarkullues zakonisht bashkohen me sektorin informal urban. Termi “sektor informal”

njihet gjithashtu dhe nga emra të tjerë siç janë ekonomia paralele, mikro-ekonomia, ekonomia e

mbytur, sektori i paorganizuar dhe terma të tjerë. Në terma shumë të thjeshtë, sektori informal

është mënyra sesi njerëzit u bëjnë ballë kohëve të vështira dhe përfaqëson një ekzistencë thelbësore

për shumë njerëz dhe për familjet e tyre në vendet në zhvillim.

Sektori informal nuk ekziston i izoluar nga sektori formal; në të kundërt, ai është një pjesë kryesore

e të ashtuquajturit model modern i prodhimit dhe është i rrënjosur në ekonominë e shumë vendeve

të zhvilluara si dhe atyre në zhvillim.

Konkurrenca për të reduktuar kostot e punës dhe për të gjetur metoda prodhuese më “fleksibël”

ka rezultuar në rikonstruktimin e sektorit formal duke nënkontraktuar pjesë të prodhimit të tij dhe

tregtisë në sektorin informal. Forca punëtore moderne ndahet në seksionin “bërthamë” dhe

“periferik, ndonjëherë e trajtuar në tregjet e punës si “primare” dhe “dytësore”(Piore, 1979).

Ndërkohë qe bërthama është e përbërë nga punëtorë të përhershëm të mirë-trajnuar dhe të mirë

paguar, forca punëtore periferike përfshin punonjësit rastësor dhe me kohë të pjesshme të cilët

janë huazuar gjatë periudhës së ngarkesës së punës dhe më pas pushohen nga puna, pa asnjë

detyrim nga ana e punëdhënësit, kur ato nuk nevojiten më.

67

Sektori informal është tashmë një hap larg nga bërthama, i shtrydhur nga forca formale e punës

dhe i vendosur në periferinë e jashtme. Kjo periferi e jashtme mund te jetë sigurisht e largët në

mënyrë hapesinore ashtu si edhe funksionale nga vendodhja urbane e këtyre llojeve të punësimit,

me punëtorë ruralë që qarkullojnë brenda dhe jashtë sektorit urban informal. Ndërkohë që puna e

tyre mund të jetë e lidhur me aktivitetet e sektorit formal, ato nuk janë të përfshirë formalisht nga

ndonjë ndërmarrje. Si rrjedhim, sektori informal ofron punë, të ardhura dhe jetesë për masën e

punëtorëve të cilët në të kundërt nuk kanë alternativa.

Nëpërmjet rrjeteve të tyre sociale dhe shtigjeve të qarkullimit, punëtorët nga zonat rurale mund të

mbijetojnë dhe të gjejnë punë në sektorin informal urban.

2.1.4. Qarkullimi dhe ndarja e punës

Kur familjet/banorët e shtëpisë marrin vendimin për të dërguar një ose më shumë nga anëtarët e

tyre- më së shumti meshkujt në rastet egjiptiane- ato janë koshientë mbi ristrukturimin dhe

rishpërndarjen e ngarkesës së punës në –dhe/ ose jashtë bujqësisë në fshat.

Qarkullimi afat gjatë ka shtyrë shumë anëtarë të vjetër të familjes dhe gra të punojnë për të

zëvendësuar mungesën e djemve të rinj që qarkullojnë diku gjetkë (Standing, 1985). Kjo linjë

argumentimi duket se përputhet me nënsistemin kontrollues rural të Mabogunje (1970) dhe me

“mekanizmat e rregullimit” rural që përfshijnë marrëdhëniet familje/banorë të shtëpisë dhe ri-

shpërndarjen e ngarkesës së punës dhe përgjegjësive kur një ose më shumë anëtarë të familjes

largohen. Në këtë situatë, gratë duket se marrin më shumë përgjegjësi dhe kanë më shumë kontroll

në mungesë të burrave të tyre.

Zbulimet nga një studim Egjiptian (Brink,1991) sygjerojnë që statusi i grave brenda familjes rritet

kur burrat e tyre migrojnë në kërkim të punës. Janë cituar dhe raste të grave që janë më aktive në

bujqësi, punës me rrogë, duke u marrë me agjensitë qeveritare dhe përgjithsisht duke marrë

pushtetin mbi rolin e burrave të tyre si vendim-marrës të familjes. Hulumtime të tjera në Egjipt

(Nawar dhe Mostafa, 1990; Taylor, 1984) sygjerojnë zbulime të ngjashme që do të thonë që statusi

i grave brenda familjes rritet kur burrat e tyre migrojnë/qarkullojnë për të kërkuar punë.

68

2.1.5. Qarkullimi dhe dërgesat e parave

Rëndësia e dërgesave të parave u atribohet një numri të caktuar faktorësh: së pari, shkalla dhe ritmi

i migrimit/qarkullimit ruralo- urban: së dyti, madhësia dhe qëndrueshmëria e dërgesave urbane-

drejt atyre rurale: së treti, interesi i përhapur në transferimin e të ardhurave dhe në mekanizmat që

prodhojnë ndryshime në shpërndarjen e të ardhurave: dhe së katërti, ndikimi i dërgesave të parave

në detyrimet e burimeve të ekonomisë ku kursimet janë jo optimal dhe, në veçanti , në sektorin

agrikulturor, veçanërisht në lidhje me ndryshimet teknologjike ne prodhimin agrikulturor (Stark

dhe Lucas, 1988).

Dërgesat e parave janë një formë e rëndësishme e mbështetjes së emigrantëve për familjet e tyre

në shtëpi. Për emigrantët më të varfer dhe ata që qarkullojnë dërgesat e paratë mund të jenë një

pjesë e madhe e të ardhurave të tyre të përgjithshme.

Ndikimi i dërgesave të parave tek familjet marrëse në zonat rurale ka qenë subjekt i një debati të

madh,duke u përqëndruar rreth shpërndarjes së përdorimit ndërmjet konsumit dhe investimit. Për

familjet dërguese më të varfra, dërgesat e parave janë pjesë e një “strategjie mbijetese”.

Ato mund të mbështesin nevojat themeltare të konsumit direkt siç janë dietat e përmirësuara. Por

kjo do të thotë qe pak ose aspak mbetet për investimet produktive ose inovative: ky është rasti për

shumicën e emigrantëve qarkullues, të cilët mezi mbijetojnë.

Rrjedha e dërgesave të parave që lidhet me tipet ndërkombëtare dhe kombëtare permanente dhe

gjysëm permanente të emigracionit është përgjithësisht më e qëndrueshme sesa e punëtorëve

qarkullues. Si pasojë e kësaj, efekti dhe shpërndarja e dërgesave mund te variojë ndërmjet grupeve

të ndryshme të emigrantëve.

Ndërkohë që dërgesat e emigrantëve afatgjatë janë të drejtuara më shumë drejt investimeve sesa

konsumit, dërgesat e emigrantëve qarkullues janë të drejtuara më shumë drejt përmbushjes së

nevojave bazike në familjet e tyre në fshat dhe vendet e origjinës. Do të kthehemi sërish tek

strategjia mbijetuese mbrapa qarkullimit te punës (Hugo, 1998).

69

2.1.6. Qarkullimi dhe modernizimi jetës

Zelinsky (1971) ka propozuar një model të njohur të quajtur hipotezat e “tranzicionit të lëvizjes”,

në të cilin luajnë rol tipe të ndryshme të imigracionit, përfshirë ketu edhe qarkullimin. Në këtë

model Zelinsky krijon teorinë që lëvizshmëria përgjithsisht rrit modernizimin.

Modeli siç u propozua nga Zelinsky përbëhet nga pesë faza për të përshkruar lidhjen ndërmjet

lëvizshmërisë dhe nivelit të zhvillimit të shoqërise siç vijon.

Së pari, ekziston shoqëria para-moderne tranzicionale me lëvizje të limituar qarkulluese.

Së dyti, vjen shoqëria e hershme e tranzicionit me lëvizje masive nga fshati drejt qytetit, lëvizjes

kolonizuese dhe qarkullimi.

Kjo pasohet nga shoqëria e tranzicionit të vonshëm me lëvizje të ngadalësuara, por ende të mëdha,

nga zonat rurale drejt zonave urbane, një rrjedhë e zvogëluar e imigrantëve drejt kufijve të

kolonizimit dhe qarkullimit të vazhdueshëm madje në rritje.

Së katërti, është shoqëria e avancuar ku lëvizjet ruralo-urbane ulen, lëvizjet urbano-rurale rriten

dhe shoqëritë urbanizohen gjithmonë e më shumë.

Në këtë mënyrë kemi rritjen e migrimit ndërkombëtar dhe qarkullimit në format e imigrimit të

punëtorëve të pakualifikuar ose gjysëm të kualifikuar së brendshmi, dhe emigracioni i krahut të

punës të mirë kualifikuar dhe personat profesionale në mënyrë ndërkombëtare.

Si përfundim, kemi shoqërinë super të avancuar të së ardhmes në të cilën Zelinsky hipotetizon

një rënie në nivelin e migracionit rezidencial dhe një ngadalësim në disa forma të qarkullimit

meqënëse janë themeluar sisteme më të mira komunikuese.

Qarkullimi i brendshëm- dhe ndërkombëtar vazhdon por lëvizjet ndërkombëtare janë të kufizuara

dhe të kontrolluara. Sigurisht, modeli i Zelinsky-t, si shumë modele të ndryshimit socialo-

ekonomike kombëtare, është bazuar gjërësisht në eksperiencën historike të vendeve të zhvilluara

në Perëndimit.

Për më tepër, çdokush mund të mos pajtohet lehtësisht , me përfitim të lartë, në fazën finale.

70

Duket sikur “modernizmi i super avancuar” është shoqëruar jo nga ngadalësimi i migracionit dhe

lëvizshmërisë, por nga një rritje në tërësi e llojeve të levizshmërisë në botën e zhvilluar- duke

përfshirë edhe format e reja të qarkullimit, shkëmbimet në distancë të largët etj. të cilat rrjedhin

nga stilet e reja të jetës, zonat e reja gjeografike ekonomike dhe mundësitë e tjera dhe faktorët e

rinj të fazave të jetës (udhëtuesit në moshë të re, emigrantët pensionistë etj.).

Për më tepër, këto forma të reja lëvizjeje lehtësohen (në vend që të shtypen ose zëvendësohen) nga

modele të reja të transportit të shpejtë dhe komunikimit (King, 2002). Gjithsesi, ajo çfarë na

intereson këtu janë më pak format e reja të emigrimit në Europë dhe gjetkë, dhe më shumë lidhje

të mundshme me modelin të Zelinsky-t, përfshirë referencën e tij të përsëritur mbi qarkullimin,

drejt botës në zhvillim në përgjithësi dhe drejt Egjiptit në veçanti.

Skeldon (1990) ka vlerësuar vlefshmërinë në gjerësi të modelit të Zelinsky-it mbi bazën e

shembujve bashkëkohor dhe historik.

Ai tregon se modeli, me pesë fazat e tij, është i dobishëm, por duhet të modifikohet për të zgjeruar

zbatueshmërinë e tij në botën në zhvillim, pasi modeli është ndërtuar mbi përvojën e botës së

zhvilluar.

Modifikimet i përkasin veçanërisht rolit të qyteteve dhe marrëdhënies ndërmjet zhvillimit dhe

llojeve të ndryshme të lëvizjes: domethënë, paralel me zhvillimin ekziston një rend ndryshimesh

në rëndësinë e qendrave urbane primare dhe të ndërmjetme, dhe një ndryshimin gjinor në përbërjen

e flukseve migratore.

Fillimisht është migrimi ndër-urban i drejtuar në qytetet primare, pas së cilit gjatë fazës së

shoqërisë së ndërmjetme kalimtare të dyja si qytetet primare ashtu dhe qendrat e vogla urbane

rriten me shpejtësi gjatë përshpejtimit të lëvizjes së drejtpëdrejtë ruralo-urbane nga rrethinat.

Përfundimisht, në shoqërinë e tranzicionit të kohëve të fundit qytetet e ndërmjetme janë " qark

shkurtra" dhe qytetet primare po bëhen destinacione kryesore (Skeldon, 1990, p. 111).

Për më tepër, ndërkohë që sekuenca përparon, migrimi i dominuar nga meshkujt evoluon drejt një

pjesëmarrje më të madhe të femrave dhe në këtë mënyrë pothuajse balancohet përbërja gjinore e

migrantëve.

71

Vlera e modelit të Zelinsky-it dhe versionit të modifikuar të Skeldon-it është se ai i kushton

vëmendje lidhjeve midis fazave të zhvillimit dhe formave të ndryshme të lëvizjeve të popullsisë

dhe nuk kufizohet vetëm në flukset e brendshme migratore. Në vend të kësaj ai tregon se në fazat

e ndryshme të zhvillimit zhvillohen forma të ndryshme të lëvizshmërisë - p.sh. qarkullimi ruralo-

urban dhe lëvizjet përtej kufijve ndërkombëtarë.

Skeldon mbështet dhënien e një shpjegimi për lëvizshmërisë e popullsisë në dy nivele të ndryshme,

strukturën e lëvizjes hapësinore dhe të përkohshme, me qëllim për të zbuluar rrjetet specifike

sociale të migrimit dhe zhvillimin e tyre, si dhe vendosjen e tyre në një kontekst më të gjërë

politiko-ekonomik, korniza e cilëv sigurohet nga analiza e sistemeve botërore.

Ai pranon ekzistencën e modeleve të lëvizshmërisë përpara fillimit të kapitalizmit në Botën e Tretë,

por pohon se me zhvillimin kapitalist, shoqëria është transformuar dhe modelet e lëvizshmërisë

janë modifikuar.

Megjithatë këto çështje do të merren përsëri për komente të mëtejshme më vonë në tezen time.

2.2. Tipologjia e levizshmërise humane në Shqiperi

Migrimi është ndoshta fenomeni më i rëndësishëm politik, social, dhe ekonomik në Shqipërinë

post-komuniste dhe ka qenë një fakt dominues i jetës së përditshme në dekadën e fundit. Fakte të

shumta dokumentojnë se, që nga viti 1990 rreth një e pesta e totalit të popullsisë është larguar nga

vendi dhe është duke jetuar jashtë vendit.

Gjithashtu Shqipëria ka përjetuar shkallë të madhe të lëvizjes së popullsisë nga zonat rurale në

zonat urbane. Migrimi nga zonat rurale në urbane ose ndërkombëtare në Itali apo Greqi, është

strategjia më e zakonshme e përballimit të jetesës në vend, dhe shërben si një valvul e rëndësishme

për t'i shpëtuar papunësisë dhe vështirësive të tjera ekonomike të shkaktuara si pasojë e tranzicionit

drejt ekonomisë së tregut.

Vlerësimet zyrtare të dërgesave burimi më i madh i valutës së huaj, më e madhe se vlera e

kombinuar e eksporteve dhe investimeve të huaja direkte, përbëjnë 14% të PBB-së (FMN,

2002). Ndërsa migrimi i zonave rurale është parë si një potencial për zgjidhje e problemit të

varfërisë në zonat rurale të Shqipërisë.

72

Migracioni i paligjshëm është gjithashtu një burim tensioni mes Shqipërisë, Bashkimit Evropian

dhe fqinjëve të saj. Migrimi, me të ardhurat nga emigrantët rezulton, si nje përbërës i

domosdoshëm në recetën e zhvillimit të Shqipërisë. Në fund të fundit, përmirësimet në ekonominë

shqiptare, në zonat rurale në menyre të veçantë, do të shërbejë si faktor i madh në stabilizimin e

flukseve migratore dhe përfundimisht reduktimin e prirjeve te shqiptarëve për të migruar.

Ky fakt pozitiv për lëvizjen e forces punëtore shërben si një element mbështetës për vendin tone

nese ai do ti bashkohej Eurozones.

2.2.1. E kaluara dhe tendencat aktuale të lëvizjes së forcës punëtore

Shqipëria ka një histori të gjatë të emigracionit të shtrirë mbrapa ndër shekuj. Lëvizjet më të

hershme të shqiptareve ishin emigrantët në Itali në 1448, të cilet ishin ushtarë dhënë mbretit të

Napolit nga Skenderbeu komandant ushtarak i Aleancës së fisnikëve shqiptare dhe heroi kombëtar

i Shqipërisë. Nga vdekja e Skënderbeut në 1468 deri në vitet e para të shekullit të 16-të, afërsisht

një e katërta e popullsisë së përgjithshme të Shqipërisë u larguan nga shtëpitë e tyre, si pasojë e

pushtimeve osmane.

Shumë nga këto arbereshe33 te emigruar në Itali në disa qytete në rajonet jugore, ku komunitetet

etnike shqiptare janë ende të pranishëm sot (Barjaba al, 1992;. Piperno, 2002). Gjatë gjithë

shekullit të 19 dhe 20 kane emigruar nje numër i madh i shqiptarëve për arsye politike dhe shkaqe

ekonomike. Kjo shpërngulje ishte drejtuar kryesisht drejt destinacioneve të dy vendeve me te afërt

si dhe larg, duke përfshirë Serbine, Rumanin, Bullgarin, Egjiptin, Shtetet e Bashkuara, Argjentinen

dhe Australin. Gjatë periudhës komuniste (1944-1990) valet e migrimit u ndalën edhe ne manure

virtuale. Emigrimi ishte zyrtarisht I ndaluar dhe dënohej ashpër. Vala më e fundit migratore filloi

në vitin 1990 dhe është ende duke u zhvilluar. Shkëndija fillestare ishte rënia e regjimit komunist.

Në kete kohe iu dha fund kontrolleve mbi migrimin e brendshëm dhe të jashtëm dhe thyerja e

ekonomisë së centralizuar e të planifikuar ne ekonomi tregu lëshoi një ndryshim demografik në

33

Arberesh ky term është përdorur për të përcaktuar pasardhësit e emigrantëve shqiptarë të shekullit të 15-16 dhe gjuhën që flasin.

73

njëritëm të paparë, shume individë dhe familje të tërë filluan të emigrojnë në qytete ose te largohen

nga vendi. Paqëndrueshmëria fillestare politike, trazirat sociale, dhe rënia ekonomike çuan në rritje

më të madhe të migracionit shqiptar në kohët e fundit, me rreth 300.000 individë që largohen nga

vendi nga marsi, 1991- 1992, kryesisht në Greqi dhe Itali (Piperno, 2002, Pastore, 1998).

Stabilizimi i gjendjes politike dhe ekonomike pas vitit 1992 reduktoi flukset migratore, të cilat

megjithatë mbetën të konsiderueshme. Inflacioni ra në më pak se 10 për qind në vitin 1995 nga një

nivel i lartë prej 226 për qind në vitin 1992, papunësia ra nga 28 për qind në 12 për qind, rritja

reale vjetore e PBB arriti nga -7,2 për qind në rreth 9 për qind nga viti 1993 në 1996. Remitancat

u bëne një komponent i rëndësishëm i ekonomisë shqiptare, me transferta te shpejta private dhe

përfaqëson një rritje të PBB-së gjatë periudhës 1995-1999, në aspektin e dërgesave zyrtare si pjesë

e PBB-së, shqipëria ishte e marrësi I gjashte më i madh në botë.

Në kushtet e remitancave për frymë, Shqipëria renditet e 14 (Gammeltoft, 2002). Shembja e

skemave piramidale kombëtare në fund të 1996 shkaktoi një tjetër rritje të migrimit ndërkombëtar.

Skemat piramidale e kishin origjinën e tyre në një sistem krediti te dobët zyrtar dhe në një treg

informal të parregult te ushqyer në pjesë të madhe nga remitancat.

Mbi 2 milion depozitat janë bërë në këto skema, që përfaqësojne më shumë se gjysma e GDP-së

1996, si njerëz qe kanë shitur shtëpitë, bagëtinë dhe të tjera asetet në mënyrë që të investojnë në

premtimin për të marrë një kthim 40 për qind çdo muaj në investimeve.

Rënia e filloi më 19 nëntor, 1996, dhe mori katër muaj të lëshohemduke shkaktuar trazira në të

cilat 2000 njerëz u vranë. Vendi ra në anarki, kontrolli i ushtrisë dhe policisë humbi

kontrollin. Dhjetëra mijëra shqiptarë u larguan nga vendi, duke filluar nga rajoni Vlorës ku

shpërthyen trazirat e para, dhe pastaj u përhapen në të gjithë vendin deri në mars të 1997. Shumë

prej këtyre emigrantëve u riatdhesuan, dhe një forcë shumëkombëshe e udhëhequr nga Italia

ndihmuar rivendosjen e rendit për të parandaluar një eksod të madh (Pastore, 1998). Përtej

ndikimit traumatik politik dhe shoqëror të kësaj krize, pasojat ekonomike ishin relativisht

jetëshkurtra. Ndërsa inflacioni u rrit dhe PBB ra ne 7 për qind në vitin 1997, nga 1998 deri 2002

ekonomia u rimekemb.

Kthimi i stabilitetit politik dhe i rritjes ekonomike përsëri ndihmoi në frenimin dhe stabilizoi

rrjedhjen migratore. Sipas shifrave zyrtare, në fund të vitit 2001 shqiptarët përbënin 10,5 për qind

(144.120) e 1360000 emigrantët me leje qëndrimi në Itali, duke e bërë Shqipërinë burimi i dytë

më i madh i emigrantëve nga një vend i vetëm.

74

Bashkimi familjar i lejeve llogaritet në 26 për qind të të gjitha lejeve të qëndrimit, dhe shqiptarët

ishin grupi më i madh në këtë kategori. Nga 232.816 lejet e dhëna në vitin 2001, 27.949 (mbi 12

për qind) vazhdonin të ishin shqiptarët. Numri i shqiptarëve në Greqi duket të jetë shumë më e

lartë. Dy legalizimet programet më të mëdha në 1998 dhe 2001 çuan në një total prej 720,000

aplikacione, nga të cilat shqiptarët përfaqësuar rreth 60 për qind, ose 430,000.3 . Duke pasur

parasysh se 720.000 emigrantë të kishin aplikuar për leje ligjore banimi deri në fund të 2001

585.000 prej tyre kishin lejet e punës.

Kështu duke kombinuar vlerësimet për të dy vendet, nga 2001 numri i shqiptarëve që jetojnë

ligjërisht në Greqi dhe Itali ishte rreth 570.000, ose rreth një e pesta e kohës së sotme.

2.2.2. Emigrimi modern shqiptar

Në periudhën e tranzicionit, që nga viti 1990, nga regjimi totalitar drejt demokracisë, Shqipëria ka

përjetuar një ecuri emigratore me shumë kthesa dhe ndryshime.

Sidoqoftë, në përmbledhje na është dashur të ndeshemi me disa probleme madhore, që meritojnë

shikim të veçantë: “brain drain”, kontrabandimi dhe trafikimi i qenieve njerëzore, dërgesat e

emigrantëve, rikthimi me dëshirë i shtetasve shqiptarë emigrantë, lëvizjet e ligjshme dhe të

paautorizuara për arsye ekonomike.

Sigurisht që kjo periudhë tranzicioni solli edhe pasoja ekonomike dhe sociale. Kështu, popullsia

është duke u ulur: rritja e saj natyrore në 2001 ishte 12/1,000 dhe niveli i lindshmërisë 18/1,000,

krahasuar me 19.6/1,000 dhe 25.2/1,000 në 1990.

Raporti i popullsisë totale që jeton në qendra urbane, 36% në 1991 në 49% në 2001. Kjo shënon

një nivel të lartë migrimi të brendshëm në një harkore zona të thella rurale-qendra rurale-qendra

urbane.

75

2.2.3. Lëvizshmëria e Punës dhe integrimi i Shqipërise në Eurozonë

Në qoftë se paga reale janë të ngurta, barra e goditjeve asimetrike bie mbi punësimin. Në një rast

të tillë, efektet të kundërt nga hitet e asimetrike mund të rregullohen me lëvizshmëri lartë, sidomos

të faktorit të punës.

Nga faktet e permendura mësipër dhe rezulton se lëvizshmëria e Punës në Shqipëri është mjaft e

lartë, për shkak të një pjesë të madhe të popullsisë që jetojnë dhe punojnë në vendet e BE. Që nga

viti 1990, 500-600,000 shqiptarë kanë lënë vendin dhe kanë emigruar në vendet e zhvilluara,

kryesisht në vendet e BE.

Kjo korrespondon me më shumë se 15% e popullsisë si një e tërë, 26% e popullsisë në moshë pune

dhe 35% të fuqisë punëtore.

Vendet të cilat shqiptarët i kanë preferuar për të emigruar, shumica janë kryesisht ato që janë

gjeografikisht afër Shqipërisë, me lidhje të caktuara ekonomike, historike dhe kulturore. Pothuajse

80% e emigrantëve shqiptarë janë vendosur në Greqi dhe Itali, duke punuar kryesisht në bujqësi,

ndërtim, tregti dhe aktivitetet e firmave. Të tjerët kanë zgjedhur Gjermanin, Anglin, Francën,

Belgjikën dhe disa kanë emigruar në SHBA dhe Kanada.

Shumica e tyre janë të legalizuar tashmë, që do të thotë që ata e kanë të lehtë të shkojnë në çdo

kohë. Emigracioni ka ndihmuar në zbutjen e pasojave të tranzicionit dhe rëniet në pagat reale. Ajo

ka ndihmuar edhe për të moderuar presionin mbi popullsinë aktive dhe duke reduktuar kështu

numrin e papunësisë.

Ndikimi ekonomik i lëvizjes është një faktor i madh pasi paratë dhe të ardhurat nga puna sezonale

jashtë vendit formojnë një pjesë të madhe dhe të vazhdueshme të GDP-së shqiptare (gati 15%) dhe

ato janë gati dy herë më shumën se masa e eksporteve.

76

KAPITULLI 3

VESHTRIM I PERGJITHSHEM MBI MIGRIMIN E BRENDSHEM NE QARKUN E

ELBASANIT

Në këtë kapitull trajtohet një vështrim i përgjithshëm mbi migrimin e brendshëm në qarkun e

Elbasanit. Kapitulli është i ndarë në katër pjesë kryesore, ku në pjesën e parë jepet një përshkrim i

përgjithshëm mbi pozitën gjeografike të qarkut të Elbasanit dhe popullsinë e tij duke përfshirë këtu

karakteristikat demografike dhe zhvillimin hapësinor. Gjithashtu në këtë pjesë të kapitullit bëhet

një vlerësim i situatës aktuale në lidhje me drejtimet e zhvillimit rajonal, duke paraqitur fuqitë dhe

dobesitë. Pjesa e dytë e kapitullit trajton në mënyrë të përgjithshme diferencat rajonale dhe prirjet

në urbanizim, duke paraqitur karakteristikat e rritjes, konkurrueshmërisë dhe kohezionit ekonomik

në qarkun e Elbasanit. Gjithashtu në këtë pjesë të kapitullit jepet një vështrim i përgjithshëm mbi

kohezionin social, shëndetin dhe edukimin, duke paraqitur dhe aksesin në infrastrukturë dhe

shërbime. Në pjesën e tretë të kapitullit jepet një tabllo e përgjithshme mbi prirjet në strukturën e

forcës së punës dhe drejtimet e migrimit të brëndshëm për qarkun e Elbasanit, duke dhënë analizën

e dinamikave të lëvizjeve të brendshme, për të shqyrtuar nëse migrantet e brendshëm kanë prirje

të lëvizin drejtpërdrejt nga origjina në destinacion apo kryejne levizje te shumefishta. Pjesa e katërt

e kapitullit fokusohet tek karakteristikat e migrimit të brendshëm dhe shkaqet e migrimit të

brendshëm për qarkun e Elbasanit.

3.1. Elbasani, një përshkrim i përgjithshëm mbi poziten e tij gjeografike dhe popullsinë e

tij

Qarku i Elbasanit shtrihet në zonën qëndrore të Shqipërisë. Ka një sipërfaqe të përgjithshme prej

3292 km² dhe një popullsi prej 433.244 banorë. Kufizohet në veri me Qakun e Dibrës, në Veri-

perëndim me Qarkun e Tiranës, në Jug me Qarkun e Beratit, ne Jug-perëndim me Qarkun e Fierit,

në Lindje me Republiken e Maqedonisë dhe në Jug-lindje me Qarkun e Korcës.

Në përbërje të tij jane katër rrethe: Rrethi i Elbasanit, që është edhe qendra e këtij qarku, rrethi

Librazhd, rrethi Peqin dhe rrethi Gramsh. Administrativisht, qarku ka 7 bashki, 43 komuna dhe

386 fshatra.

77

Qarku i Elbasanit është qarku i tretë më i madh në vend për sa i përket popullsisë, pas Tiranës dhe

Fierit, dhe i treti me i madh në aspektin e sipërfaqes, pas Korcës dhe Shkodrës. Në shkallë qarku,

sipas të dhënave të Regjistrimit të Popullsisë të vitit 2011, në zonën urbane jeton reth39 % e

popullsisë dhe në zonën rurale jeton 61 % e saj.

Niveli i lartë i popullsisë që banon në zonën rurale, vjen nga fakti që qarku i Elbasanit është ndër

strukturat organizative te vendit që ka më shumë fshatra.

Qarku është i vendosur në një nga korridoret kryesore evropiane, korridori VIII i cili lidh

perëndimin me lindjen e vendit, duke kaluar nga Librazhdi në Qafë Thanë. I vendosur në qendër

të Shqipërisë, qarku i Elbasanit ka një pozicion mjaft të favorshem strategjik si nyje lidhëse brenda

dhe jashtë vendit. Distanca nga qendra e qarkut në Tiranë është 57 km, e cila do të shkurtohet

ndjeshëm me funksionimin e arterit të ri Elbasan-Tiranë. Me aeroportin e Rinasit, qendra e qarkut

është 70,1 km. Ka dy rrugë kryesore për të hyrë në kryeqytet: njëra nga Kacollita ( 25 km, 40 min

) dhe tjetra nga Rrogozhina ( 44 km, 60 min ). Largësia nga qendra e Elbasanit në pjesen e saj

jugperendimore – Kosove e Vogël, Lushnje, Qarku Fier është 43 km ( 60 minuta).

Dy lumenjtë kryesorë që kalojnë nëpër rajon janë Shkumbini dhe Devolli. Lumi Shkumbin , i cili

është dhe arteri kryesor hidrografik ka një sipërfaqe të pellgut ujëmbledhës prej 1062 km 2 dhe

gjatësi 90 km. Ai ushqehet gjatë rrugës së tij me degë të fuqishëm si Rrapuni, Gostima dhe mjaft

përrenj e degëzime të tjera më të vogla si Zaranika, Manasdere, etj.

Elbasani është shumë i pasur edhe me liqene, kryesisht me origjine karstike, por edhe artificial.

Rajoni ka 85 liqene karstike të cilat janë vendosur ne zonën e Dumresë. Liqenet më të mëdha për

nga vëllimi janë Merhoja ( 11.3 milion metra kub ), liqeni Cestije ( 97 hektare ), Serefani ( 87.5 ha

), liqeni i Degës ( 37.5 ha) ndërsa më i vogli është Cartallozi ( 0.5 ha ). Liqenet më të thella janë

Merhoja ( 61 metra ), Peraska ( 51 metra ), Cerraga ( 29 metra ), Serefani ( 20.8 metra ). Një

karakteristike e këtyre liqeneve është se ata janë me regjim shiu që do të thotë se ata mbushen nga

rrjedhat e përkohshme sipërfaqesore. Gjithashtu funksionojnë edhe rezervuaret artificiale me sipër

faqe të konsiderueshme si liqenet e Funarit, liqeni në Lenije (Gramshit ), rezervuari i Babjes (

Librazhd ) etj. Të gjithë këto liqene janë shumë të përshtatshëm për zhvillimin e florës dhe faunës

ujore.

78

Sipërfaqja e tokës bujqesore në të gjithë qarkun është 277189 ha, nga të cilat, tokë e punueshme

është 73284 ha, tokë arë 63035 ha, tokë e përdorshme 50583 ha. Qarku i Elbasanit ka pasur pasuri

pyjore që kushtëzojnë dhe pasuri të mëdha të bimëve medicinale. Pyjet zënë një sipërfaqe prej

127510 ha, ndërsa livadhet dhe kullotat 35520 ha.

Qarku i Elbasanit ka pasuri të konsiderueshme të materialeve inerte, të cilat ndikojnë pozitivisht

në zhvillimin e industrisë së ndërtimit në Elbasan. Këtë fakt e dëshmojnë numri i madh i

kompanive të cilat merren me ndërtim.

Qarki i Elbasanit duke qënë në pozicion gjeografik në qendër të Shqipërisë lidhet nëpërmjet

infrastrukturës rrugore me të gjithë qytetet kryesore të Shqipërisë. Përfundimi i rrugës së re

Elbasan-Tiranë do te kthejë Elbasanin në një lagje të metropolit Shqiptar.

Linja hekurudhore që shtrihet në qarkun e Elbasanit, i bashkërenditet të gjithë sistemit hekurudhor

ne Shqipëri, duke mundësuar transportin e njerëzve dhe të mallrave në destinacione të ndryshme.

Amortizimi i kësaj linje ka bërë që kohët e fundit të mos përdoret si mjet transporti nga udhëtarët,

të cilët preferojnë më tepër transportin rrugor.

Tradita shumë vjecare në fushën e kulturës, reformat e sistemit arsimor në Shqipëri, ka bërë që

numri i nxënësve që frekuentojnë shkollat 9-vjecare dhe të mesme të rritet ndjeshëm.

Numri i shkollave në 9-vjecare në të gjithë qarkun është rreth 250 të shpërndara këto në 128 në

rrethin e Elbasanit, 60 në Librazhd, 24 në Peqin dhe 38 në Gramsh. Niveli i mesëm arsimor

përfaqësohet nga 41 shkolla të mesme.

Në qark numri i nxënësve që vazhdojnë shkollën 9-vjecare është 67858 ose 15 % të numrit të

përgjithshem të popullsisë. Në këtë rreth gjenden disa shkolla 9-vjecare dhe të mesme të sektorit

privat.

Qarku i Elbasanit ka Universitetin e tij “Aleksandër Xhuvani “, një institucion i rëndësishëm

arsimor e shkencor, i cili karakterizohet nga një larmishmëri e degëve shkencore, shoqërore dhe

humane.

Institucionet social - kulturore të qarkut, përmendim biblioteken e qytetit të Elbasanit dhe të

qyteteve Gramsh, Librazhd, Peqin, kineman Millenium të qytetit të Elbasanit, galeritë arteve nëpër

79

qytetet e qarkut dhe teatrin Skampa i cili u restaurua gjate vitit 2012 si rrjedhojë e djegies së këtij

institucioni me 4 gusht 2011.

Njësia administrative Librazhd. Ky rreth ka një sipërfaqe prej 1013 km2 dhe një popullsi prej

76.567 banorë. Shtrihet në pjesën lindore të Shqipërisë se mesme dhe kufizohet: në lindje me

Maqedoninë me një gjatësi prej 42 km, në juglindje me rrethin e Pogradecit, në jug me rrethin e

Gramshit, në veri me rrethin e Peshkopisë dhe Bulqizës dhe në perëndim me rrethin e Elbasanit.

Është një rreth malor.

Lartësia mesatare mbi nivelin e detit është 1049 m. Në relievin e tij bie në sy lugina e Shkumbinit

të sipërm që e përshkon rrethin mes për mes në drejtim nga juglindja në veriperëndim.

Në të djathtë ngrihet vargu i Shebenikut ( 2253 m ) dhe paralel me të, në lindje vargu Jablanicë-

Belice. Në të majtë të luginës ngrihet mali i Polisit dhe në veri të rrethit ngrihet malësia e

Cermenikës. Malet zënë 54,1 % të sipërfaqes.

Librazhdi ka klimë të ashpër me dimër të fortë dhe erëra të fuqishme. Reshjet bien kryesisht në

stinën e dimrit ku janë shenuar edhe mbi 400 mm. Mesatarja vjetore e reshjeve arrin ne 2000

mm/vit. Rrethi ka shumë burime të fuqishme ujore nëntokësore të cilët shfrytëzohen pjeserisht.

Njësia administrative Peqin. Ky rreth ka një sipërfaqe prej 140 km2 dhe një popullsi prej 36.897

banorë. Shtrihet në qendër të Shqipërisë se mesme dhe kufizohet në veri me rrethin e Tiranës, në

jug me rrethin e Lushnjes, në lindje me rrethin e Elbasanit dhe nga perëndimi me rrethin e Kavajës.

Duke qënë kryesisht zonë fushore dhe kodrinore përshkohet nga lumi Shkumbin dhe është i

vendosur përgjatë tij duke e ndarë në dy pjesë: pjesën veriore dhe atë jugore.

Lumi Shkumbin përbën një element shumë të rëndësishëm në sfondin natyror të kësaj zone, pasi

është përcaktues i burimeve hidrike. Lartësia mbi nivelin e detit varion nga 50-200 m, ndërsa si

pikë më e lartë mund të përmendim Galushin me lartësi 756 m mbi nivelin e detit. Karakterizohet

nga klimë mesdhetare e butë me reshje gjatë periudhës së dimrit. Mesatarja vjetore e reshjeve

varion 1200-1400 mm në vit.

Njësia administrative Gramsh. Ky rreth ka një sipërfaqe prej 695 km2 dhe një popullsi prej

39.789 banorësh. Shtrihet në jugperëndim të rrehtit të Elbasanit dhe kufizohet në pjesën veriore

me të, në verilindje me Librazhdin, në lindje me Pogradecin, në juglindje me rrethin e Korces, në

80

jug me Skraparin, në perëndim dhe jugperëndim me Kuҫovën dhe Beratin. Nga pikëpamja e

relievit është një rreth kodrinor malor.

Relievi varion nga 300 – 2000 m. Rreth 35 % e territorit shtrihet në lartësinë deri 600 m, 25 % në

lartësinë 600 – 1000 m dhe pjesa tjetër në lartësinë mbi 1000 m. Lartësia mesatare është 804 m.

Ajo është e shtrirë në krahinën malore qëndrore dhe në atë malore jugore të vendit. Malet zënë 38

% të sipërfaqes, kodrat 42 % dhe pjesa fushore 20 %. Nga pikëpamja e relievit e ndajmë në 4 zona.

a) Vargu lindor qëështë vazhdim i maleve Shpat – Polis, që ende pa hyrë në kufijtë e Gramshit

bashkohet dhe vazhdojnë në lartësinë mbi 1500 m me malet e Porocanit, Lisecit (1828 m).

Më në jug kemi malin e Valamarës (2373 m) që është edhe maja më e lartë e rrethit dhe që

mbaron në jug me malin e Lenies ( 2013 m ).

b) Në perëndim të kësaj zone malore shtrihet një varg tjeter me lartësi 1000 – 1500 m, që

fillon me malin e Tervolit, me malin e Gurit dhe vazhdon me malin Kurorës. E gjithë kjo

zonë njihet si Krahina e Vërҫës.

c) Zona e tretë është lugina e Devollit, e cila ka një lartësi rreth 600 m. Kjo është edhe zona

me zhvillim më të mirë bujqësor në këtë nënprefekturë.

d) Pertej luginës së Devollit, shtrihet një zonë kodrinore – malore me lartësi 600 – 1000 m e

lartë, që njihet si zona e Sulovës dhe Tomorricës. Lartësitë më të mëdha në këtë zonë janë

mali i Koshnicës (1730 m) dhe Kalaja e Irmenjit (980 m).

Klima e Gramshit është klimë mesdhetare malore me temperaturë mesatare 15.1 ° C. Lumi i

Devollit ka një gjatësi 184 km, brenda Gramshit është 49 km.

Në të derdhen lumenjtë Tomorrica me gjatësi 41 km, brenda Gramshit 14 km. Holta me gjatësi 29

km, Vërca me gjatësi 22 km, Lumi i Grabovës me gjatësi 16 km. Lumi i Devollit në

bashkërrjedhjen e tij me Osumin, ndryshon emrin dhe quhet Seman.

81

Rrethi i Elbasanit ka në përbërjen e tij 3 bashki dhe 20 komuna.

1. Bashkitë: Elbasan, Cerrik, Belësh.

2. Komunat: Bradashesh, Fierzë, Funar, Gjergjan, Gjianr, Gostimë, Gracen, Grekan, Kajan,

Klos, Labinot Fushë, Labinot Mal, Mallas, Papër, Rrasë, Shalës, Shirgjan, Shushicë,

Tregan, Zavalinë.

Përsa i përket popullsisë, ka peshën kryesore të popullsisë së qarkut. Sipas rezultateve paraprake

të regjistrimit të popullsisë të vitit 2011, rreth 61 % e popullsisë së qarkut banon në rrethin e

Elbasanit. Referuar në të dhënat paraprake të Regjistrimit te Popullsisë 2011, 45 % e popullsisë së

këtij rrethi banon në qytetet Elbasan dhe Cërrik dhe 55 % në zonën rurale. Lëvizja demografike

në këtë rreth tregon për një rritje të popullsisë urbane me ritme të ngadalta.

Përvec Bashkisë së Elbasanit me rreth 100.000 banorë, njësitë e tjera vendore janë shumë të vogla:

20 % e tyre janë me 10.000 – 15.000 banorë ( bashkitë e Cerrikut, Belshit, Gramshit ), 40 % me

5.000 – 10.000 banorë ( komunat e Shirgjanit, Papërit, Pajovës dhe bashkitë e Peqinit dhe

Prrenjasit ) dhe 38 % nën 5.000 banorë ( komunat e Klosit, Treganit, Lunikut, Fierzës etj.).

Rrethi i Librazhdit ka në përbërje të tij 2 bashki dhe 9 komuna.

1. Bashkitë: Librazhd, Prrenjas

2. Komunat: Hotolisht, Lunik, Orenje, Polis, Qendër, Qukës, Rrajcë, Steblevë, Stravaj. Përsa i

përket shpërndarjes së popullsisë, ajo rezulton 22 % në qytet dhe 78 % në fshat. Dendësia e

popullsisë llogaritet 75.5 banorë/km2.

Rrethi Peqin ka në përbërje të tij një bashki dhe 5 komuna.

1. Bashki: Peqin

2. Komunat: Gjocaj, Karinë, Pajovë, Përparim, Shezë.

Popullsia është kryesisht e shpërndarë në fshatra. Popullsia në qytet përbën 25 % të popullsisë së

nënprefekturës.

82

Rrethi Gramsh ka në përbërjen e tij një bashki dhe 9 komuna.

1. Bashki: Gramsh

2. Komunat: Kodovjan, Kukër, Kushovë, Lenie, Pishaj, Porocan, Skënderbegas, Sult, Tunjë.

Popullsia është kryesisht e shpërndarë në fshatra. Popullsia në qytet përbën 25 % të popullsisë së

nënprefektuës.

Popullsia

Bazuar në Regjistrimin e Gjendjes Civile, popullsia në bashki dhe komuna të qarkut Elbasan

paraqitet:

Tabela 2:

Qarku

ELBASAN

1 Elbasan Elbasan 125173

2 Cerrik 14872

3 Belësh 16531

4 Bradashesh 15136

5 Fierzë 3786

6 Funarë 3109

7 Gostimë 12589

8 Grekan 5042

9 Gjinar 6886

10 Gjergjan 7706

11 Kajan 6556

12 Klos 4235

83

13 Labinot Fushë 5674

14 Labinot Mal 6483

15 Mollas 7745

16 Papër 8988

17 Shalës 6977

18 Shirgjan 10092

19 Shushicë 10846

20 Tregan 4447

21 Gramsh Gramsh 16552

22 Kodovjat 4431

23 Kukur 3381

24 Pishaj 9893

25 Tunjë 2283

26 Peqin Peqin 11050

27 Gjocaj 7178

28 Pajove 8799

29 Përparim 5502

30 Shezë 5377

31 Librazhd Librazhd 11712

32 Prrenjas 8723

33 Hotolisht 7100

34 Lunik 3701

35 Orenjë 5225

36 Polis 5116

84

37 Qendër 11290

38 Qukës 10772

39 Rajcë 10386

40 Stravaj 3051

Në bazë të Regjistrimit të Popullsisë të vitit 2011, popullsia sipas grup-moshave analitike,

paraqitet:

Tabela 3:

GRUP-MOSHA GJITHSEJ MESHKUJ FEMRA

QARKU 295827 148791 147036

0-4 17429 8897 8532

5-9 18985 9857 9128

10-14 25997 13346 12651

15-19 30346 15297 15049

20-24 26888 14675 12213

25-29 20690 11021 9669

30-34 17357 8554 8803

35-39 18385 8633 9752

40-44 19649 9472 10177

45-49 20157 9918 10239

50-54 20141 9950 10191

55-59 16420 8153 8267

60-64 13217 6780 6437

65-69 10550 5367 5183

85

70-74 8442 4065 4377

75-79 5704 2754 2950

80-84 3139 1366 1773

85-89 1481 469 1012

90+ 850 217 633

Tabela 4: Bizneset në Qarkun Elbasan të ndarë sipas sektorëve

RRETHET Tregeti Transport Shërbime Industri Ndërtim B

u

j

q

ë

s

i

Të

vogla

Të

Mëdha

Të

vogla

Të

mëdha

Të

vogla

Të

mëdha

Të

vogla

Të

mëdh

Të

vogla

Të

mëdha

Elbasan 1120 229 562 0 1122 1 177 42 182 266 8701

Peqin 80 0 10 0 45 0 0 1 0 7 0

Librazhd 357 1 59 0 23 0 36 3 20 2 0

Gramsh 166 10 81 3 79 9 24 12 0 21 2250

QARKU 1723 240 712 3 1269 10 237 58 202 296 10951

86

3.2. Diferencat rajonale dhe prirjet në urbanizim. Vlerësimi i situatës aktuale në lidhje me

drejtimet e zhvillimit rajonal

Në tabelën e mëposhtme jepet vlerësimi i situatës aktuale në lidhje me drejtimet e zhvillimit

rajonal, duke paraqitur për ҫdo rast fuqitë dhe dobësitë për:

1. Demografia dhe zhvillimi hapësinor

2. Rritja, konkurrueshmëria dhe kohezioni ekonomik

3. Kohezioni social, shëndeti dhe edukimi

4. Mjedisi, aksesi në infrastrukturë dhe shërbime

3.2.1. Demografia dhe zhvillimi hapësinor

Tabela 5

Fuqitë Dobësitë

Popullsia është e qëndrueshme gjate

periudhës 2002-2010 është ulur vetem

me 1.1 %

Popullsia është shumë e fragmentuar në

aspektin e shpërndarjes hapësinore. 38

% e njësive të qeverisjes vendore kanë

një popullsi nën 5.000 banorë dhe 40 %

të tjerë kanë një popullsi ndërmjet

5.000-10.000 banorë

Popullsia në moshë pune (ofertë

potenciale e punës) është sa 50.5 % e

popullsisë totale

Ka një shpopullim të zonave rurale për

shkak të migrimit në zonar urbane dhe

mëgjërë. Që nga viti 2002 popullsia në

bashki (zona urbane) është rritur me 3.3

% ndërsa në komuna (zona rurale) ai ka

shënuar rënie me 4.5 %

Elbasani është një qark me koeficientin

më të lartë të përdorimit të tokës gjatë

Niveli i ulët i urbanizimit (42.2 % ne vitin 2010)

dhe tendencë shumë e ngadaltë e urbanizimit ne

87

viteve duke treguar një përdorim

intensiv të tokës bujqësore

8 vjet (rritje prej 4.2 %) cka nuk korrespondon

me potencialin e perceptuar industrial dhe

shërbimeve.

Kapacitetet e larta hidrologjike

(lumenjtë). Për shembull, shfrytëzimi i

hidrocentraleve te Devollit do të ndikojë

në rajon, më saktësisht Gramsh dhe

rrethinat e saj.

3.2.2. Rritja, konkurrueshmëria dhe kohezioni ekonomik

Tabela 6

Fuqite Dobesite

Krahasuar me rajone të tjera të vendit,

sektori i industrisë në Elbasan zë pjesën

më të madhe në totalin e strukturës

ekonomike rajonale

Ekonomia rajonale nuk është produktive

mjaftueshëm. Rajoni përbën 10.7 % te

popullsisë së vendit dhe kontribuon

vetëm 8.5 % tëvlerës së Shtuar Bruto ne

Shqipëri

Ka edhe burime natyrore tërheqëse për

zhvillimin e turizmit të tilla si: një florë

dhe faunë e pasur, ujëra termale dhe 85

liqene

Ka potencial ekonomik pashfrytëzuara

në zonën industriale Bradashesh

Zona industriale aktuale në Bradashesh

pranë qytetit të Elbasanit ka një

infrastrukturë të ngritur dhe të

përshtatshme për sektorin e metaleve

dhe sektorë të tjerë të industrisë.

Toka bujqësore është shumë e

fragmentuar (mesatarisht 0.6 ha per

familje).

88

Elbasani është qarku me shkallën më të

lartë të lindshmërisë së ndërrmarjeve në

vend (19.5%), ndërsa per sa i përket

numrit të ndërrmarjeve aktive që

veprojnë në rajon, ajo renditet e pesta

pas Tiranës, Vlorës dhe Fierit

Mangësi të theksuara në përpunimin e

prodhimit bujqësor dhe blegtoral (p.sh:

qumesht, mish, ullinj). Sektori i

perpunimit të frutave dhe perimeve nuk

ekziston. Prodhimi bujqësor përdoret

kryesisht për të plotësuar nevojat lokale

Shkalla e lartë e pjesmarrjes ( pjesa që

zë fuqia punëtore ndaj popullsisë në

moshë pune është 62 %

Kapacitete të ulta ( sidomos ato

operacionale ) të njësive të qeverisjes

vendore, Dhoma e Tregëtisë, aktorët e

turizmit si dhe të komunitetit tëgjërë të

zhvillimit. Mungon promovimi i

biznesit në rajon

Kapacitete të ulta ne nivel rajonal për të

tërhequr investitorët e huaj

3.2.3. Kohezioni social, shëndeti dhe edukimi

Tabela 7

Fuqitë Dobësitë

Universiteti i Elbasanit ka potencialin e

një qendre rajonale arsimore për rajonin

(15.000 studentë aktualisht)

Zhvillimi i dobët i arsimit profesional

Pjesëmarrje e lartë në nivelin e mesëm

arsimor (88 % në nivel rajonal kundrejt

85 % ne nivel kombetar)

Braktisje e lartë e shkollës (sidomos ne

moshat 12-13 vjec) në zonat rurale për

shkak të mungeses së infrastrukturës.

89

Prania e lartë e shërbimeve sociale të

ofruara nga OJQ në rajon, kryesisht në

qytet

Klasat e kombinuar (kolektive),

fenomen ky më dominues në komuna,

ndikojne negativisht në stadartet e

mësimdhenies

Ofrim i mirë i shërbimeve dhe

lehtësirave shëndetsore

Kapacitetet e pamajftueshme të

NJQV-ve në rajon për t’u

përgjigjur/ofruar shërbime sociale në

bazë të funksioneve të deleguara në

kuadër të procesit te decentralizimit

Ne zonat rurale mbizotërojnë tregues

negative të shëndetit. Vdekshmëria

foshnjore është dukshëm më e lartë

sidomos në komunat e Gramshit dhe

Elbasanit

Kapacitete të pamjaftueshme lidhur me

politikat e zbatuara dhe/ose programet e

projektuara për regjistrimin e papunësisë

dhe promovimin e punësimit

90

3.2.4. Mjedisi, aksesi në infrastrukture dhe shërbime

Fuqite

Burimet e mëdha ujore në sasi dhe cilësi

Ka një strategji së menaxhimit të mbeturinave dhe një project në shkalle të gjërë rajonale

Shërbimi i mbledhjes së mbeturinave sigurohet në shumicën e NJQV-ve në rajon, mbulim

të mirë në zonë me shërbimet e mbeturinave

Ndërgjegjësim në rritje i komunitetit për ndotjen nga mbeturinat dhe mbrojtjen e mjedisit.

Dy vitet e fundit janë ndërrmarrë të paktën pesë iniciativa në lidhje me cështjen mjedisore.

Këto janë aktivitete të financuara nga programe të vecanta të ambasadës së Mbretërisë

Hollandeze, SIDA dhe SNV në bashkëpunim me OJQ-të vendore, Këshillit të qarkut dhe

të NJQV-ve të tjera në rajon.

91

3.3. Analiza krahasuese e te dhenave gjate periudhes mes dy censuseve 2001 dhe 2011

Në tabelën e mëposhtme jepen të dhënat krahasuese për migrimin e brendshëm në qarkun e

Elbasanit gjatë periudhës mes dy censuseve të viteve 2001 dhe 2011.

Vihet re se gjatë kësaj periudhe 8.502 individë kanë lëvizur por brenda të njëjtit rreth, 6.465

individë kanë ikur në një rreth tjetër brenda vendit, 10.186 janë individë të kthyer nga migrimi dhe

208.241 individë nuk e kanë ndryshuar vendbanimin e zakonshëm.

Ajo që bie më shumë në sy është fakti se janë femrat ato që kanë levizur më shumë brenda të njëjtit

rreth, 5.915 femra në krahasim me meshkujt që janë 2.587, pra rreth 3.328 invividë më shumë

femra se meshkuj.

Grupmosha që ka lëvizur më shumë qoftë brenda vendit apo dhe jashtë vendit është 25-34 vjec.

Meshkujt që kanë lëvizur më shumë brenda të njëjtit rreth janë të grupmoshës 15-24 vjec, ndërsa

tek femrat grupmosha që ka lëvizur më shumë është 25-34 vjec, rreth 2.307 femra.

Përsa i përket kategorisë migrantë të kthyer dominojnë meshkujt rreth 7.836 meshkuj, në krahasim

me femrat, rreth 2.350 femra.

Grupmosha dominante e migrantëve të kthyer si për meshkujt edhe për femrat është grupmosha

25-34 vjec.

Gjithashtu vihet re se me shume individe kane levizur brenda te njejtit rreth, 8.502 individe dhe

6.465 individe kane ikur ne nje rreth tjeter brenda vendit.

92

Tabela 8: Të dhënat e lëvizjes në Qarkun e Elbasanit gjatë periudhës mes dy censuseve 2001

dhe 2011

Gjinia Grupmosha

Gjithsej

Gjatë periudhës mes dy censuseve 2001

dhe 2011:

Nuk e kanë ndryshuar

vendbanimin e zakonshëm

Kanë ikur në një rreth tjetër brenda vendit

Kanë lëvizur por brenda të njëjtit rreth

Migrantë të kthyer

Gjithsej

Total 233,394

208,241

6,465

8,502

10,186

15-24 57,230

50,566

2,359

2,512

1,793

25-34 38,039

29,694

1,998

2,847

3,500

35-44 38,028

33,486

820

1,195

2,527

45-54 40,296

37,703

512

766

1,315

55-64 29,637

28,113

357

530

637

65+ 30,164

28,679

419

652

414

Meshkuj

Total 116,686

104,125

2,138

2,587

7,836

15-24 29,972

27,405

622

575

1,370

25-34 19,574

15,797

475

540

2,762

35-44 18,104

15,139

379

526

2,060

45-54 19,866

18,163

267

376

1,060

55-64 14,933

14,092

194

261

386

65+ 14,237

13,529

201

309

198

Femra

Total 116,708

104,116

4,327

5,915

2,350

15-24 27,258

23,161

1,737

1,937

423

25-34 18,465

13,897

1,523

2,307

738

93

35-44 19,924

18,347

441

669

467

45-54 20,430

19,540

245

390

255

55-64 14,704

14,021

163

269

251

65+ 15,927

15,150

218

343

216

Burimi: Llogaritje të autores bazuar në të dhënat mikro të Census 2011

http://www.instat.gov.al/al/figures/të-dhëna-mikro.aspx

94

KAPITULLI 4

PERMBLEDHJE E REZULTATEVE DHE DISKUTIMI I ZGJIDHJEVE

Qëllimi i këtij kapitulli është të shpjegohet në mënyrë të plotë qasja metodologjike e studimit si

dhe përzgjedhjet e bëra në punim lidhur me metodat kërkimore statistikore dhe ekonometrike.

Gjatë këtij kapitulli do shpjegohet si është realizuar mbledhja e të dhënave për këtë punim si dhe

metodat e përdorura për realizimin e analizave të studimit.

Gjithashtu në këtë kapitull prezantohen hipotezat e punimit në përputhje me pyetjet kërkimore të

ngritura në fillim të këtij studimi. Gjithashtu në këtë kapitull janë paraqitur modelet e studimit dhe

rezultatet e këtyre modeleve me qëllim qartësimin e konkluzioneve lidhur me pyetjet kërkimore

dhe vërtetimin e hipotezave të ngritura në studim.

4.1. Qasja kërkimore

Puna kërkimore në këtë punim bazohet në ngritjen e hipotezave dhe në testimin e tyre nëpërmjet

vëzhgimeve empirike, një qasje e ngjashme me një kërkim deduktiv në të cilin teoritë mund të

aplikohen në botën reale me qëllim testimin dhe vlerësimin e vlefshmërisë së tyre (Lancaster,

2005). Bazuar në studimet e realizuara nga (Hamed, 2009; Patton,1990; Janesick, 1998; Corbetta,

2003; Johnson dhe Christensen, 2004; Creswell, 1994; Naoum, 1999; Maxwell, 1998; Thomas,

2003; Stewart and Cash, 2006; Saunders et al, 2003; Coldwell & Herbst, 2004; Brown, 2003;

Malhotra, 2004), ky studim përfshin të dy tipet e kërkimeve: kërkimin sasior dhe kërkimin cilësor.

Kërkimi cilësor është përdorur në rishikimin e literaturës me qëllim ngritjen e një baze teorike për

njohjen e problematikës kërkimore. Ndërsa qasja sasiore përdoret për të zhvilluar studimin empirik

bazuar në gjetjet e kërkimit sasior.

95

4.2. Vlefshmëria e punimit

Me qëllim rritjen e vlefshmërisë së ndërtimit në punimin tonë kemi përdorur shumë burime të

evidencave duke përfshirë libra, artikuj dhe burime të marra nga adresa të ndryshme interneti. Baza

teorike e këtij punimi përfshin një numër të madh autorësh të cilët kanë realizuar studime dhe

analiza për çështje që i kemi konsideruar të rëndësishme në lidhje me qëllimin dhe objektivat e

këtij studimi. Në pjesë të caktuara në punim, informacionet i kemi pasqyruar në formë tabelore

ose grafike në mënyrë që informacioni i shprehur të jetë më i kuptueshëm për të interesuarit.

Në lidhje me kanalin e evidencës në këtë punim ne kemi vendosur të pasqyrojmë të gjitha hapat

e analizave të realizuara me qëllim që studiuesit në mënyrë të pavarur të studiojnë punimet e

autorëve të tjerë dhe të bëjnë krahasimet përkatëse.

Në këto kushte ndërtimi i vlefshmërisë në studimin tonë gjykojmë se është në një shkallë të lartë

dhe paragjykimet janë reduktuar në minimum.

Për të përcaktuar nëse konkluzionet e këtij punimi janë të vlefshme është e rëndësishme një njohje

e plotë lidhur me çështjet e trajtuara në këtë punim.

Punimi ynë përfshin një shpjegim të plotë të të gjitha analizave të realizuara për nxjerrjen e

konkluzioneve duke i krijuar mundësinë studiuesve të tjerë të interesuar në këtë fushë të bëjnë

krahasime me rezultatet e punimeve të realizuara prej tyre.

4.3. Qëllimi dhe objektivat e modeleve kërkimore të studimit

Bazuar në tipet e kërkimeve të kategorizuara nga (Hamed, 2009; Saunders dhe të tjerë, 2003; Collis

dhe Hussey, 2003) ky studim klasifikohet si kërkim analitik. Qëllimi kryesor i këtij kërkimi është

që duke përdorur të dhënat e pyetësorëve të analizojmë përmes metodave statistikore çështje

specifike të punimit dhe përmes përdorimit të modeleve ekonometrike të nxjerrim në dukje

vlefshmërinë e hipotezave të ngritura në punim.

Objektivat kryesore në ndërtimin e modelit kërkimor të këtij studimi janë:

96

1. Përzgjedhja e tipit të modelit statistikor që mund të japë rezultate të vlefshme për arritjen

e qëllimit të përgjithshëm të punimit

2. Përcaktimi dhe ndërtimi drejt i variablave të modelit që të realizohet një analizë e saktë në

punim

3. Aplikimi në mënyrë të saktë i programit ekonometrik në mënyrë që përfundimet e modelit

bazuar në rezultate të jenë korrekte

4. Interpretimi drejt i rezultateve të gjetura dhe sqarimi i kufizimeve që mund të kenë këto

rezultate.

Bazuar në pyetjet kërkimore të studimit dhe në të dhënat e siguruara, më poshtë paraqiten hipotezat

e këtij punimi të cilat do shërbejnë si variabla për modelet ekonometrike të realizuara.

Hipoteza kryesore e punimit

H1: A është migrimi rural – urban një strategji mbijetese për migrantët.

Pyetjet kerkimore në studim

1 Cilat janë motivet kryesore që shkaktojnë migrimin e brendshëm?

Mungesa e mundësive për punë në zonat rurale

Të ardhurat e ulëta dhe kushtet e vështira të jetesës

2 A i plotëson infrastruktura social-ekonomike në fshatrat origjinë normat më minimale të

jetesës?

3 Si percaktohet raporti migrim rural –urban në qarkun e Elbasanit migrim i përkohshëm apo

i përhershëm?

97

4.4. Rezultatet e të dhënave të pyetësorëve

Për të bërë të mundur analizën e temës u mbështetëm mbi rezultatet e mbledhura me anë të

pyetësorëve. Për këtë qëllim janë intervistuar 290 individë në rrethin e Elbasanit, për të cilët janë

mbledhur një sërë informacionesh për të mundësuar arritjen e një konkluzioni sa më të drejtë për

hipotezën bazë që kemi ndërtuar. Pyetësori përbëhet nga 5 seksione, ku në seksionin e parë merren

disa informacione të përgjithshme mbi individët si, mosha, gjendja civile, niveli arsimor dhe

profesioni. Në seksionin e dytë dhe të tretë merret informacion mbi kushtet e punës në Elbasan

dhe vendin e origjinës. Në seksionin e katërt dhe të pestë merret informacion mbi kushtet familjare

dhe planeve për të ardhmen.

Duke qenë se analiza jonë do të mbështetet mbi pyetësor atëherë ajo do të fokusohet më së shumti

në analizë përshkruese duke u mbështetur edhe në disa modele për të nxjerrë disa konkluzione sa

më të vlefshme. Në këto kushte është e rëndësishme që paraprakisht të bëjmë disa analiza

përshkruese mbi rezultatin e pyetësorit për të pasur një ide më të plotë të zgjedhjes që është bërë

dhe sesi janë frekuencat e variabla të ndryshëm të grupuar sipas nëngrupeve respektive.

Përsa i përket moshës së të intervistuarve kemi që nga 290 të pyeturit mbizotërues janë mosha 21-

30 vjeç, të ndjekur nga mosha deri në 20 vjeç. Nga grafiku shohim se tek grupmosha mbi 50 vjeç

kemi një numër shumë më të vogël sesa intervalet e tjera.

98

Grafiku 12: Individët sipas grup moshave

Për të pasur një informacion më të plotë të moshës së individëve të pyetur, informacioni i mësipërm

është paraqitur në trajtë tabelare si më poshtë, ku paraqitja është bërë në vlera absolute dhe në

përqindje për të pasur një ide më të plotë të intervaleve respektive.

Tabela 9: Numri i individëve sipas grupmoshës

Intervali Nr i individëve 21%

deri 20 61 39%

21-30 114 20%

31-40 59 16%

41-50 45 3%

51-60 9 1%

mbi 60 2 21%

61

114

59

45

92

0

20

40

60

80

100

120

Nr i individëve

99

Përsa i përket statusit të të intervistuarve vëmë re se pjesa më e madhe e të intervistuarve janë

beqar të cilët përbëjnë pothuajse 50 % të totalit të tyre, e cila në fakt është e pritshme për shkak të

moshës relativisht të re që kanë të intervistuarit nga analiza që bëmë në pyetjen më sipër. Rezultatet

sipas statusit mund ti shohim nga tabela dhe grafiku më poshtë.

Tabela 10: Numri i individëve sipas statusit

Statusi Nr %

Beqar 140 48%

Bashketoj 40 14%

I/E Martuar 97 34%

I/E Divorcuar 8 3%

I/E ve 4 1%

Grafiku 13: Individët sipas statusit

Niveli arsimor i të ardhurve dominohet nga ata me shkollë të mesme, ku nga 286 persona që i janë

përgjigjur kësaj pyetje 241 janë me shkollë të mesme. Brenda këtij grupi vëmë re se pjesa më e

madhe përbëhet nga ata me të mesme të përgjithshme. Vlen për tu theksuar fakti se nga 290 të

intervistuarit vetëm 2 prej tyre nuk kanë asnjë klasë ose 0.7 % e individëve që është një përqindje

e pa përfillshme. Përsa i përket të intervistuarve vetëm 24 prej tyre janë me universitet duke na

48%

14%

34%

3%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Beqar

Bashketoj

I/E Martuar

I/E Divorcuar

I/E ve

Statusi

100

lënë të mendojmë se shkollimi mund të mos jetë një faktor shumë i rëndësishëm për të lëvizur në

qytetin e Elbasanit.

Grafiku 14: Cili është niveli juaj më i lartë i shkollimit të cilin e keni përfunduar me sukses

Me interes është fakti se pjesa më e madhe e të ardhurve janë të moshës nga 16 deri në 20 vjeç.

Nga 290 të pyeturit 273 i janë përgjigjur kësaj pyetje nga vëmë re se 79.5 % i përkasin kësaj moshe.

Pra vëmë re se moshat më të prekura nga kjo lëvizje janë moshat e reja të cilat kanë parë si mundësi

më të mirë Elbasanin.

0

50

100

150

200

2 415

157

84

24

Arsimi

101

Grafiku 15: Në çfarë moshe e latë fshatin për herë të parë për të punuar ? (P21)

Lidhur me pyetje “Si është mënyra e pagesës” vëmë re se mënyra e pagesës është në 86.4 % të

rasteve me frekuencë mujore e ndjekur nga ajo ditore. Mënyra e pagesës mund të na lëri të

mendojmë edhe mbi stabilitetin e punës që kanë individët në rrethin e Elbasanit, nga ku mund të

themi se pjesa dërrmuese e tyre janë punonjës fiks. Në tabelën më poshtë kemi të dhënat mbi

mënyrën e pagesës sipas rasteve specifike të pyetësorit, nga ku duhet të theksojmë se nga 290 të

intervistuarit 8 prej tyre nuk janë përgjigjur.

Tabela 11: Si eshte menyra e pageses ?

Frekuenca Përqindja Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

Të përgjigjur Ditore 24 8.3 8.5 8.5

Javore 11 3.8 3.9 12.4

Pesëmbëdhjetë ditore 2 .7 .7 13.1

Mujore 244 84.1 86.5 99.6

Jo rregullisht 1 .3 .4 100.0

Total 282 97.2 100.0

Vlera që mungojnë 0 8 2.8

Totali 290 100.0

Të njëjtën analizë kemi bërë edhe në grafikun më poshtë lidhur me mënyrën e pagesës për të

pasur një pamje më të qartë të grupimeve.

Grafiku 16: Mënyra e Pagesës

1%

79.5%

15%

4%

deri 16

16-20

20-24

mbi 24

102

Pyetjes sesi e keni gjetur këtë punë, në shumicën e rasteve vëmë re se të punësuarit kanë kontaktuar

drejtpërdrejt me punëmarrësit për gjetjen e një pune. Nga të dhënat vëmë re se 58% e tyre e kanë

gjetur në këtë mënyrë. Ajo që bie në sy është fakti se 33 % e tyre e kanë gjetur punën nëpërmjet

miqsh ose të afërmish. Në këtë pikë mund të konkludojmë dhe tërheqjen që kanë individët për tu

mbështetur te të afërmit apo miqtë e tyre.

Grafiku 17: Si e gjetët këtë punë (p18)

Edhe pse vëmë re një moshë të re të pjesës dërrmuese të të anketuarve,është me interes fakti se

gati 50% (140 nga 286 të përgjigjur) e të anketuarve kanë punuar edhe më parë. Por në

vendbanimin e mëparshëm vetëm 5% e të anketuarve kanë pas punuar.

8.6%3.9%

0.7%

86.4%

0.4%

Ditore

Javore

Pesëmbëdhjetëditore

Mujore

Jo rregullisht

20%

13%

58%

8%

1%

-10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Nëpërmjet miqve

Nëpërmjet të afërmve

Punësuar nga punëmarrësi

Vetëpunësim

Emigracion

103

Grafiku 18: A keni bërë dhe punë të tjera më parë

Shumica e atyre që kanë qenë në marrëdhënie pune më parë kanë qenë në emigracion ku nga 140

që kanë pas punuar më parë 94 kanë qenë në emigracion në Greqi.

Nga këto të dhëna shohim se mundësitë për punësim në vendbanimin fillestar kanë qenë shumë të

vogla. Pra nga personat që kanë emigruar jashtë për punë vëmë re se 90 % e tyre kanë qenë në

Greqi, një pjesë e vogël në Itali etj.

Grafiku 19: Nëse keni udhëtuar ndonjëherë jashtë, për çështje pune, ku keni shkuar?

Lidhur me pyetje “A keni të afërm në Elbasan”, nga 290 të anketuarit 289 i janë përgjigjur kësaj

pyetje dhe 264 prej tyre pranuan se kanë të afërm në Elbasan ose 91 % e tyre.

100

110

120

130

140

150

jo po

146

140

1%

90%

9%

Austri

Greqi

Itali

104

Tabela 12: A keni të afërm në Elbasan (p32).

Frekuenca Përqindja Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

Të përgjigjur Jo 25 8.6 8.7 8.7

Po 264 91.0 91.3 100.0

Total 289 99.7 100.0

Vlera që mungojnë 0 1 .3

Totali 290 100.0

Pjesa më e madhe e tyre deklaruan se i vizitojnë rrallë të afërmit e tyre dhe vetëm 6.8 % e tyre

jetonin me të afërmit.

Tabela 13: Në se keni, a i vizitoni ato (P33)?

Frekuenca Përqindja Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

Të përgjigjur Jetoj me to 18 6.2 6.8 6.8

Shumë shpesh 2 .7 .8 7.6

Shpesh 17 5.9 6.4 14.0

Mesatarisht 190 65.5 72.0 86.0

Rrallë 35 12.1 13.3 99.2

Shumë rralle 2 .7 .8 100.0

Total 264 91.0 100.0

Vlera që mungojnë 0 3 1.0

Sistem 23 7.9

Total 26 9.0

Totali 290 100.0

Në grafik shohim më konkretisht përqindjet e të përgjigjurve sipas grupeve.

Grafiku 20: Sa shpesh i vizitoni të afërmit

105

Përsa i përket të njohurve vëmë re se vetëm 5.2 % i kanë nga fshati i tyre, ndërsa pjesa më e

madhe i ka nga qyteti i Elbasanit ose nga qytete të tjera.

Tabela 14:Miqtë e tu në Elbasan janë përgjithësisht nga fshati juaj apo janë miq që i keni takuar në momentin

që keni shkuar në Elbasan (P34)?

Frekuenca Përqindja Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

0Të përgjigjur Nga fshati im 15 5.2 5.2 5.2

Nga Elbasani ose qytete

te tjera

273 94.1 94.8 100.0

Total 288 99.3 100.0

Vlera që mungojnë 0 2 .7

Totali 290 100.0

0.0% 20.0% 40.0% 60.0% 80.0%

Jetoj me ta

Shumë shpesh

Shpesh

Mesatarisht

Rrallë

Shumë rrallë

6.8%

0.8%

6.4%

72.0%

13.3%

0.8%

106

Shumica e të ardhurve në qytetin e Elbasanit jetojnë me familjen e tyre

Tabela 15: Ku jetoni në Elbasan?

Frekuenca Përqindja Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

Të përgjigjur Me punëtor të

tjerë

39 13.4 13.5 13.5

Me miq 18 6.2 6.3 19.8

Me familjen 176 60.7 61.1 80.9

Tjetër 55 19.0 19.1 100.0

Total 288 99.3 100.0

Vlera që mungojnë 0 2 .7

Totali 290 100.0

Pasi bëmë një analizë të detajuar deskriptive të strukturave të të anketuarve tani është e

rëndësishme të shohim lidhjet që ekzistojnë ndërmjet variablave për të cilat kemi mbledhur të

dhëna.

Pyetja e parë e ngritur është të përcaktojë nëse motivi kryesor për migrimin e brendshëm është

mungesa e mundësive për punë në zonat rurale, të ardhura të ulëta dhe kushtet e vështira të jetesës.

Për të vërtetuar këtë hipotezë analizën do e zhvillojmë mbështetur mbi modelet logjistike pasi këto

modele kanë një avantazh statistikor kur si variabël të varur do të kemi një variabël dummy. Si

variabël i varur është marrë “A keni bere dhe punë të tjera më parë?” dhe a keni punuar më parë

në vendin e origjinës, i cili merr vetëm dy vlera dhe si i tillë do të trajtohet si një model logjistik.

Duke qenë se është një variabël i kombinuar me dy pyetje kemi krijuar një variabël të ri i cili merr

kushtin që individi të ketë punuar më parë, dhe të ketë punuar në vendin e origjinës.

Si variabla të pavarur për qëllim analitik do të merren një grup variablash por që në fund do të

përcaktojmë se cilët janë variablat më të rëndësishëm. Variablat që u morrin në analizë janë:

A keni ndonjë profesion apo jeni një punëtor i zakonshëm?

Sa gjatë keni që punoni në punën aktuale? _muaj, vite?

Sa është paga mesatare ditore? (nëse do jetë e plotësuar)?

Në se keni punuar më parë në fshatin tuaj, sa ka qene paga ditore qe merrje? (ky variabël

është plotësuar vetëm nga 17 individë, nuk mund të merret në konsideratë.)

107

Nga sa persona përbëhet familja juaj?

A keni një banesë në pronësi në emrin tuaj?

A zotëroni ndonjë tokë bujqësore?

A zotëroni në pronësi në familjen tuaj ndonjë nga këto mjete?

Rezultatet e modelit

Nga modeli shohim qe kemi 285 individë që janë përfshirë në model. Duke qenë se kemi marrë

vetëm ata individë të cilët janë përgjigjur në pyetësor, shohim që nuk kemi raste që mungojnë.

Tabela 16: Case Processing Summary

Unweighted Casesa N Percent

Selected Cases Included in Analysis 285 100.0

Missing Cases 0 .0

Total 285 100.0

Unselected Cases 0 .0

Total 285 100.0

a. If weight is in effect, see classification table for the total number of cases.

Tabela 17 tregon kodimin e variablit te varur që janë përfshirë në model. Në rastin tonë kemi dy

vlera:

0 për personat që nuk kanë punuar më parë në fshatin e tyre

1 për personat që kanë punuar më parë në fshatin e tyre

Tabela 17: Dependent Variable Encoding

Original Value Internal Value

Jo 0

Po 1

Tabela 18 tregon numrin e personave për secilën nga përgjigjet më sipër. Në këtë rast nuk kemi

vlera të vlerësuara por vetëm ato reale dhe për këtë qëllim vlerat e vlerësuara janë 0. Kjo tabelë

nuk ka ndonjë interes shumë të madh por mund ti referohemi më pas vetëm për të parë vlerat e

vlerësuara me ato reale.

108

Tabela 18: Classification Table

Observed

Predicted

P27 Percentage

Correct 0 1

Step 0 A keni punuar më

parë në fshatin tuaj

Jo 267 0 100.0

Po 18 0 .0

Overall Percentage 93.7

a. Constant is included in the model.

b. The cut value is .500

Tabela 19 tregon nëse ka diferencë të rëndësishme statistikisht ndërmjet personave që janë

përgjigjur jo dhe po, nga ku vëmë re se ka diferencë të rëndësishme statistikisht.

Nëse numri i atyre që janë përgjigjur me po dhe jo do të ishte më i përafërt atëherë Wald test do të

merrte një vlerë të vogël dhe vlera e p-së (sig në tabelë do të ishte më e madhe se 0.05). Në këtë

rast nuk do të kishim diferencë të rëndësishme ndërmjet dy grupeve.

Në tabelë me interes është edhe vlera e Expβ e cila tregon probabilitetin që një individ të ketë

punuar më parë në vendin e origjinës (18/267=0.067), ose ndryshe i referohemi si 1-0.067 për të

treguar mundësinë që ka një individ që të mos ketë punuar më parë në fshatin e origjinës.

Tabela 19: Variables in the Equation

B S.E. Wald Df Sig. Exp(B)

Step 0 Constant -2.697 .244 122.648 1 .000 .067

109

Tabela 20: Variables not in the Equation

Score df Sig.

Step 0 Variables P17 6.120 1 .013

P66 13.205 1 .000

P68 1.467 1 .226

P69 11.465 1 .001

P73_1 95.097 1 .000

Overall Statistics 108.072 5 .000

Në tabelën 21 jepen rezultatet e Omnibus test i cili na tregon nëse kemi të paktën disa mundësi

vlerësimi me modelin që kemi përzgjedhur. Nga rezultatet shohim që modeli është i rëndësishëm

statistikisht dhe mund të përdoret për vlerësime.

Tabela 21: Omnibus Tests of Model Coefficients

Chi-square df Sig.

Step 1 Step 64.163 5 .000

Block 64.163 5 .000

Model 64.163 5 .000

Në tabelën 22 jepet një paraqitje e vlerësimit të modelit tonë. Në këtë tabelë kemi vlerën e “-2 Log

likelihood” e cila përdoret me shpërndarjen χ2 (Chi-square) të tabelës më sipër. Ajo që ka rëndësi

për tu shpjeguar në këtë tabelë është R² sipas testit Nagelkerke, i cili është i ngjashëm me R² që

përdoret në modelet sasiore për të treguar shpjegueshmërinë e modelit. Në fakt baza është R² sipas

Cox & Snell, por duke qenë se kjo vlerë merrë vlera më të vogla se 1 është e vështirë për tu

implementuar për këtë qëllim përdorim R² sipas testit Nagelkerke. Pra nga kjo vlerë shohim që

modeli ynë ka një shpjegueshmëri prej 53.7 %.

Tabela 22: Model Summary

Step -2 Log likelihood

Cox & Snell R

Square

Nagelkerke R

Square

1 70.111a .202 .537

a. Estimation terminated at iteration number 9 because parameter

estimates changed by less than .001.

110

Testi Hosmer and Lemeshow është në fakt e kundërta e R² në këtë rast modeli konsiderohet i mirë

nëse ky test është statistikisht i pa rëndësishëm, pra të ketë një vlerë më të vogël se 0.05 ku në

rastin tonë shohim se kemi të bëjmë me një vlerë prej 0.002. në këto kushte mund të themi se

modeli është i mirë për tu mbështetur për të nxjerrë disa konkluzione.

Tabela 23:TestiHosmer and Lemeshow

Step Chi-square df Sig.

1 22.059 7 .002

Informacion më i detajuar për Testin Hosmer and Lemeshow jepet në tabelën më poshtë.

Tabela 24:Contingency Table for Hosmer and Lemeshow Test

P27 = 0 P27 = 1

Total Observed Expected Observed Expected

Step 1 1 29 28.999 0 .001 29

2 29 28.993 0 .007 29

3 29 29.955 1 .045 30

4 29 28.867 0 .133 29

5 30 29.615 0 .385 30

6 36 36.071 1 .929 37

7 28 26.949 0 1.051 28

8 33 32.922 2 2.078 35

9 24 24.627 14 13.373 38

Tabela e fundit jep koefiçentët e modelit. Interpretimi i koefiçentëve është si në rastin e modeleve

sasiore. Nga tabela vëmë re se për të gjitha pyetjet ekziston një lidhje e drejtë ndërmjet variablit të

varur dhe variablave të pavarur, përveç pyetjes P17 “Sa gjatë keni që punon në punën aktuale?”.

Ky rezultat mund të vij pasi këta persona mund të kenëmarrëdhënie më të forta me zonën nga kanë

ardhur sesa personat që nuk kanë pas punuar më parë në vendbanimin fillestar. Personat që kanë

pas punuar më parë duke qenë se kanë profesione të lidhura kryesisht me bujqësinë mund të

mendohen si edhe punonjës sezonal në vendbanimin e tyre fillestar. Variablat e tjerë shohim që

kanë një lidhje pozitive me variablin e varur.

Interpretimi i variablave në modelet logjistik është disi më ndryshe sesa në modelet sasiore (me

shumë variabla). Në këta modele vlerat βi shërbejnë për të kuptuar shenjën e lidhjes ndërmjet

111

variablave të pavarur dhe atij të varur ndërsa për të bërë interpretimin e efekteve të variablave në

model mbështetemi te vlerat Expβi. Nëse bëjmë një analizë të variablave të modelit tonë më

konkretisht po ti referohemi pyetjes 68 “A keni një banese ne pronësi në emrin tuaj?”,do të thotë

se nëse individi që ka pasur një banesë në emër të vet në vendin e origjinës ka 4.5 mundësit më

shumë që të mos ketë punuar më parë në vendin e origjinës.

Nga tabela shohim që në modelin tonë variablat janë të rëndësishëm statistikisht përveç pyetjes 69

“A zotëroni ndonjë toke bujqësore?”, që nuk është statistikisht i rëndësishëm.

Tabela 25:Variables in the Equation

B S.E. Ëald df Sig. Exp(B)

Step 1a P17 -.300 .126 5.699 1 .017 .741

P66 .726 .275 6.973 1 .008 2.068

P68 1.504 .843 3.178 1 .075 4.498

P69 1.078 1.218 .783 1 .376 2.938

P73_1 7.903 1.898 17.334 1 .000 2704.331

Constant -5.829 1.539 14.346 1 .000 .003

a. Variable(s) entered on step 1: P17, P66, P68, P69, P73_1.

Në modelet logjistike duhet të bëjmë kujdes kur kryejmë analizën e variablave pasi nga rritja e

mundësive mund të kemi nga tabela që një variabël është shumë më i rëndësishëm, por nëse e

analizojmë të ndarë mund të dali që jo detyrimisht ai është më i rëndësishëm në model. Për këtë

është e rëndësishme që në model të shohim dhe tabelën e korrelacionit të variablave. Nëse i

referohemi rastit tonë shohim që p68 ka një korrelim shumë të vogël me p27. Duke qenë se ky

variabël ka dalë edhe jo i rëndësishëm në tabelën më sipër atëherë është më mirë që këtë variabël

ta heqim nga analiza jonë.

112

Shënime për variablat e modelit të parë:

Pyetja në lidhje me pagën ditore në fshat, ka qenë plotësuar nga vetëm 17 individë e si e tillë nuk

do të përfshihet në model.

Për pyetjen 17 kemi vepruar në këtë mënyrë, nëse është me muaj të pjesëtohen me 12 dhe të dalin

si numër. Kjo është bërë që te kalohet në variabël sasior periudha e qëndrimit në Elbasan.

Përsa i përket pyetjes 73, është marrë 73.1 73.2 dhe 73.3 dhe kam vendosur kusht që të paktën të

ketë një nga këto. Në këtë mënyrë krijojmë një variabël mbi kushtet dhe mundësitë që ka pasur në

fshat.

Pyetja kërkimore 2

Për pyetjen e dytë kërkimore në mbështetje të hipotezës së punimit nuk mund të ndërtohet modeli

pasi treguesit e infrastrukturës në vendin e origjinës nuk janë të përdorshëm (energji, uji, etj janë

të gjithë që i kanë, pra nuk mund të bëjmë gjë në këtë pjesë, shumica e të intervistuarve janë

përgjigjur që i kanë këto).

Këtu do ndalemi në analiza deskriptive.

Nëse i referohemi pajisjeve që kanë në vendbanimin e origjinës nga grafiku vëmë re se nga 289 që

i janë përgjigjur, pjesa më e madhe i ka këto pajisje përveç ngrohësit të ujit.

113

Grafiku 21: Cilat nga këto artikuj keni në shtëpinë tuaj

Të njëjtën analizë bëjmë edhe mbi mjetet që zotëron individi në vendin e origjinës. Vlen të

theksohet fakti se gati 40 % e tyre kanë pasur një veturë ose kamion në vendin e origjinës dhe

pothuajse 92% e tyre kanë pasur telefon.

Grafiku 22: A zotëroni në pronësi në familjen tuaj ndonjë nga këto mjete

1

5

4

1

11

259

288

284

285

288

278

30

0 50 100 150 200 250 300

jo

po

114

Më konkretisht të dhënat mbi kushtet e jetesës mund të përmblidhen si në tabelën më poshtë.

Tabela 26:Kushtet e jetesës në vendin e origjinës

Cilat nga këto artikuj keni

ne shtëpinë tuaj

A zotëroni në pronësi në familjen

tuaj ndonjë nga këto mjete

Ka

elektricitet

ne shtëpinë

tuaj

Ka ujë te

pishëm ne

shtëpinë tuaj

Ka

kanalizime

te ujërave te

zeza ne

shtëpinë tuaj

jo po jo po jo po jo po jo po

Televizor 1 288

Traktor ose makinë

bujqësore 281 8 1 288 1 288 1 288

Frigorifer 5 284 Motorrciklet 288 1

Lavatrice 4 285 Veture ose kamion 178 111

Stufa me gas

ose me dru 1 288 Biçikletë

150 138

Radio 11 278 Telefon 24 265

Ngrohës uji 259 30

Pyetja kërkimore 3

H1c: Cili është raporti migrimi rural –urban në qarkun e Elbasanit migrim i përkohshëm apo i

përhershëm

97.2%

99.7%

61.6%

52.1%

8.3%

2.8%

0.3%

38.4%

47.9%

91.7%

jo

po

115

Te kjo hipotezë po studiojmë që sa janë ata që duan të jetojnë në Elbasan (P96) por edhe se sa po

punojnë ata për këtë qëllim. Pra a po krijojnë ata kushte për të jetuar aty?

Variabëli i varur 96. Dëshironi të jetoni këtu përgjithmonë apo ...?

1. Të jetoj këtu,

2. Të kthehem në fshat,

3. Të shkoj diku tjetër.

Duke qenë se interesohemi për stabilitetin e të intervistuarve variabli i varur ka marrë vetëm dy

vlera:

1 - të jetoj këtu

0 – të kthehen në fshat ose diku tjetër

Si variabla të pavarur janë marrë:

P 29. Sa kohë keni që nuk punoni më në fshat?

P 32. A keni te afërm ne Elbasan? 0.Jo, 1 Po

P 35. jetoni ne Elbasan? 1.Me punëtor të tjerë 2.Me miq 3.Me familjen 4 TjetërSpecifiko

P 40. Në se jetoni me qera, sa shpenzoni për qera mujore ne Elbasan? __________ lekë

P 50. Sa % të pagës mujore keni kursyer ? _________%

P 51. A shpenzoni për familjen ndërkohë që jeni këtu ? 0.Jo, 1 Po

Rezultatet e modelit

Në fakt nga analiza që bëmë mbi të dhënat vumë re se nga 285 persona që i janë përgjigjur pyetjes

nëse duan të jetojnë në Elbasan apo jo, vëmë re 278 i janë përgjigjur "po". Në këto rrethana analiza

me anë të modeleve vështirësohet, pasi kemi 97.5% të personave që janë përgjigjur po.

116

Tabela 27:Dëshironi të jetoni në Elbasan për gjithmonë

Frekuenca Përqindja

Përqindja mbi të

përgjigjurit

Përqindja e

kumuluar

Vlerat 0 7 2.5 2.5 2.5

1 278 97.5 97.5 100.0

Totali 285 100.0 100.0

Për të bërë një analizë për këtë gjë kemi studiuar korrelacionin për variabla cilësor (Bivariate

Correlacion). Për këtë qëllim kemi tre teste të cilët janë Pearson, Kandall dhe Spearman. Fokusin

e kemi vendosur vetëm te pyetja nëse individët e pyetur dëshirojnë të jetojnë përgjithmonë në

Elbasan apo jo dhe për variablat e treguar më sipër. Nga tabela vëmë re se ka korrelim të fort me

variablat e tjerë cilësorë.

Tabela 28:Korrelacioni ndërmjet variablave cilësor P96 P32 P35 P40 P51

Kendall's

tau_b

P96 Correlation Coefficient 1.000 .253 .250 .087 .184

Sig. (2-tailed) . .000 .000 .138 .002

N 289 289 289 289 289

Spearman's

rho

P96 Correlation Coefficient 1.000 .254 .250 .087 .184

Sig. (2-tailed) . .000 .000 .139 .002

N 289 289 289 289 289

Pearson

Correlation

P96 Correlation Coefficient 1.000 .998** .931** .951** .983**

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000 .000

N 289 289 289 289 289

Analizën në këtë pikë e kemi zgjeruar edhe te krahasimi nëse ka diferencë të rëndësishme mes

mesatareve të kursimeve të bëra nga personat që shpenzojnë për familjen ndërkohë që janë në

Elbasan dhe atyre që nuk shpenzojnë. Kjo është bërë për të parë nëse individët që kanë ardhur në

Elbasan vazhdojnë të mbajnë marrëdhënie të forta me familjet e tyre në vendin e origjinës. Nga

analiza që bëmë shohim se ka diferencë të rëndësishme me 90 % ndërmjet këtyre dy grupeve, por

që nuk është e rëndësishme me 95 %. Kjo mund të ndikohet nga faktorë të tjerë.

Tabela 29:Lidhja midis shpenzimeve për familjen dhe nivelit të kursimit

ANOVA

117

Shuma e

katrorëve

Shkallët e

lirisë

Katrori Mesatar Testi Fisher F Sinjifikanca

Brenda grupeve 1304.638 1 1304.638 3.389 .067

Midis Grupeve 108552.330 282 384.937

Totali 109856.968 283

Përsa i përket planit për të ardhmen mund të themi se pjesa më e madhe siç e përmendëm edhe më

sipër preferon të jetoj në Elbasan.

Por interesant është fakti se pyetjes nëse do të dëshironit të shkonit jashtë vendit për të punuar, nga

282 të intervistuar që i janë përgjigjur kësaj pyetje 143 kanë pranuar se do të dëshironin që të iknin

jashtë.

Grafiku 23: A dëshironi të ikni jashtë për të punuar

Përsa i përket pyetjes në lidhje me paratë e fituara vëmë re se te pyetja të investoj për vete kemi

përgjigje më të mëdha po.

100

110

120

130

140

150

jo

po

139 143

118

Tabela 30:Çfarë plani keni për paratë që do të fitoni

Jo Po

Të investoj për vete 8 281

Të investoj për

familjen

12 275

Të blej një tokë 205 10

Të ndërtoj një shtëpi 54 218

Të blej një televizor 23 260

Të edukoj fëmijët 74 213

Grafiku 24: Çfarë plani keni për paratë që do të fitoni

3% 4%

95%

20%

8%

26%

97% 96%

5%

80%

92%

74%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Të investoj

për vete

Të investoj

për

familjen

Të blej një

tokë

Të ndëroj

një shtëpi

Të blej një

televizor

Të edukoj

fëmijët

Jo

Po

119

Konkluzionet dhe rekomandimet

Migrimi i brendshëm i punës nga zonat rurale në ato urbane është një pjesë e rëndësishme e

procesit të urbanizimit në vendet në zhvillim.

Ashtu sic e kam përmendur dhe në fillim të këtij studimi, qellimi i ketij punimi ishte të

analizohej strategjia e ndjekur nga individët në zonat rurale për të lëvizur drejt zonave urbane,

kur ato perballen me mundësi të kufizuara ekonomike në vendet e tyre.

Puna kerkimore në këtë punim është bazuar në ngritjen e hipotezave dhe në testimin e tyre

nëpërmjet vëzhgimeve empirike.

Qellimi kryesor i ketij kerkimi eshte qe duke perdorur te dhenat e pyetesorve te analizohen

permes metodave statistikore ceshtjet specifike te punimit.

Grupmosha qe ka dhe dendurinë më të lartë për migrimin e brendshëm të punës në Qarkun

Elbasan është 21-30 vjec, që zë rreth 39% e të intervistuarve.

Përsa i përket statusit të të intervistuarve është vënë re se pjesa më e madhe e të intervistuarve

janë beqarë, e përbëjne pothuajse 50% të totalit të tyre. Ky rezultat ishte i pritshem për shkak të

moshës relativisht të re që kanë të intervistuarit.

Niveli arsimor është dominuar nga ata me shkollë të mesme dhe vecanërisht ata me shkolle të

mesme të përgjithshme.

120

Hipoteza e pare e ngritur në këtë studim është të përcaktohet nëse motivi themelor për migrimin

e brendshëm është mungesa e mundësive për punë në zonat rurale, të ardhurat e ulëta dhe kushte

të vështira jetese.

Për vërtetimin e kësaj hipoteze analiza është zhvilluar mbështetur mbi modelet logjistike ku si

variabël i varur është përdorur një variabël cilësor, dhe hipoteza është vërtetuar dhe modeli ka

rezultuar me një shpjegueshmëri 53.7%.

Një hipotezë tjetër e ngritur në punim është në lidhje me raportin e migrimit rural-urban në

qarkun e Elbasanit, nëse kemi të bejme me migrim të përkohshëm apo të përhershëm.

Tek kjo hipoteze është studiuar që sa janë ato që duan të jetojnë në Elbasan, dhe sa punojnë ata

për ta arritur këtë qëllim.

Hipoteza është vërtetuar duke konkluduar se pjesa më e madhe e të intervistuarve preferon të

jetojë në Elbasan, pra kemi te bëjmë me migrim të përhershëm.

Gjithashtu në lidhje me planet që migrantët kanë për të investuar me paratë që kanë fituar në

Elbasan, është investimi për vete, dhe shumë pak prej tyre do investojnë në blerjen e tokave

bujqësore.

Përsa i përket investigimit të kushteve të jetesës dhe eksperiencës së punës së migrantëve, që

lëvizin nga fshati në qytet, në qarkun Elbasan, jemi ndalur ne analiza deskriptive.

Rreth 95% e të intervistuarve janë pergjigjur pozitivisht në lidhje me posedimin e aseteve bazë

në vendin origjinë.

Gjithashtu vihet re se 92% e individëve që kanë migruar nuk kanë patur në zotërim traktor,

motorcikletë apo makinë bujqësore në vendin origjinë.

Rekomandimet

Lidhjet midis lëvizjeve të popullsisë dhe politikave të zhvillimit janë reciproke.

121

Nuk është vetëm migrimi që ndikon tek zhvillimi dhe kontribuon drejt modernizimit, por

gjithashtu zhvillimi ndikon tek mënyra sesi drejtohet migrimi. Në këtë kontekst, migrimi është

pjesë e zhvillimit socio - ekonomik të cdo vendi.

Politikat dhe planet e zhvillimit duhet të përpilohen në mënyrë të tillë që të arrihet një strukturë

më e balancuar, qe do të motivonte individët rezidentë në zonat rurale, për të patur akses tek

përfitimet e zhvillimeve socio ekonomike në zonat urbane.

Skemat e zbutjes së varfërisë në fshat do te ndihmonin për të zvogëluar rrjedhat e migracionit

nga zonat rurale në ato urbane. Ata gjithashtu do të ndihmojnë dhe në procesin e ribashkimit të

familjeve.

Një politikë efektive migrimi për një vend si Elbasani duhet të jetë e tillë që të sigurojë se

lëvizjet migratore janë:

Jo të nxitura nga pabarazia rurale-urbane;

Me ritme të ngadalta, në mënyrë që të shmanget shkatërrimi social dhe ekonomik qoftë

në vendin origjinë dhe në atë destinacion;

Formuar në mënyrë të tillë që migrimi nuk ka efektin e transferimit të një problemi nga

një vend në tjetrin.

Zhvillimi rural është një ndër politikat kyce që mund të kontribuojë në reduktimin e flukseve

migratore, nga zonat rurale në ato urbane.

Zhvillimi rural duhet të përfshijë keto lloje të ndërhyrjeve:

Industrializimi i zonave rurale dhe krijimi i industrive të vogla, me intensitet të lartë të

punës.

Zhvillimi i skemave të mikrokredisë dhe financimi me pjesëmarrje të punës intensive

122

Mbështetja e organizatave joqeveritare (OJQ) në zhvillimin e tyre

Kontrolli i rritjes së popullsisë në mënyrë që të zvogëlohet presioni mbi shërbimet

publike dhe për të ulur normat e papunësisë në të ardhmen.

Megjithëse janë zhvilluar politika, ato duhet të marrin në konsiderate karakterin ndryshues te

sfidave të migrimit. Ndonëse disa çështje janë afatgjatë dhe u referohen marrëveshjeve për

sigurimin shoqëror, njohjen e pensioneve dhe përfitimeve apo promovimin e lidhjeve ekonomike,

sociale dhe kulturore me diasporën, të tjera janë më dinamike sepse i referohen situates aktuale në

vendet e destinacionit përfshirë ndikimin e krizës ekonomike në Evropë. Ato lidhen gjithashtu dhe

me proceset në vazhdimësi si bashkimi familjar, fenomenet e largimit dhe thithjes së trurit dhe

studentët shqiptarë jashtë vendit si dhe punësimi dhe aspektet sociale të riintegrimit të migrantëve

të kthyer. Këto sfida kërkojnë veprime të koordinuara të qeverisë qendore si dhe të autoriteteve

vendore në fushën e migrimit. Strategjia e re e migrimit që është aktualisht në proces formulimi

duhet të marrë parasysh zbatimin e strategjisë së mëparëshme dhe të përcaktojë mirë rolet dhe

përgjegjshmëritë e aktorëve zbatues. Opsionet e politikave duhet të bazohen në sisteme të

përshtatshme për mbledhjen dhe monitorimin e të dhënave, e veprimet nuk duhet të jenë vetëm të

mirë buxhetuara, por institucionet duhet të jenë si pro-aktive edhe përgjegjëse në adresimin e

sfidave të migrimit. Proceset e migracionit janë shoqëruar me një përkeqësim të shërbimeve

sociale, sepse profesionet si mjekët apo mësuesit synojnë të largohen nga zonat rurale në kërkim

të të ardhurave më të mira. Çështje të tjera që mund të veçohen si pasojë e migrimit janë personat

e lënë pas në rrezik cënueshmërie, sic janë fëmijët dhe të moshuarit. Fenomeni i migrantëve që

lënë fëmijët pas është më i shpeshtë në zonat rurale se sa ato urbane, sidomos në rastin e migrantëve

të larguar jashtë vendit. Është e dukshme mungesa e stukturave dhe eksperizës në nivelin e

komunitetit për të adresuar problemet emocionale të familjeve dhe për të ofruar shërbime sociale

dhe arsimore për fëmijët e lënë pas.

123

“Bibliografia”

1. Abu-Lughod, 1975; Bedford 1973; Chapman dhe Prothero, 1985; Parnwell 1993; Prothero dhe

Chapman 1985; Standing, 1985

2. Ahn, S.; Schmidt, P. (1995): ”Efficient estimation of models for dynamic panel data”, in:

Journal of Econometrics, Vol. 68, pp. 5-27.

3. Alfé, M. Christiansen, T. and Piedrafita, S. (2008) ‘Implementing committees in the enlarged

European Union: business as usual for comitology?’ in Best et al The Institutions of the

Enlarged European Union.

4. Andall, J. (2000) The Politics of Black Women in Italy. Gender, Migration and Domestic

Service, Aldershot, Ashgate.

5. Amin, S., ed. (1974) Modern Migrations in West Africa. Oxford University Press, London.

6. Arellano, M.; Bond, S. (1991): ”Some tests of specification for panel data: Monte Carlo

evidence and an application to employment equations”, in: Review of Economic Studies, Vol.

58, pp. 277-297.

7. Baldacci E., Inglese L., Strozza S.,( 1999), Determinats of Foreign Workers’ Wages in Two

Italian Regions with High Illegal Immigration, Labour,.13-3, pp.675-710.

8. Bali Online: www.indo.com/distance/index.html

9. Barjaba, K., Dervishi, Z. & Perrone, L. 1992. L’emigrazione albanese: spazi, tempi e cause.

Studi Emigrazione, (29)107: 513-537.

10. Bonifazi, C. & Strozza, S. 2002. International Migration in Europe in the Last Fifty Years. In

Bonifazi, C. and G. Gesano, eds. Contributions to International Migration Studies. Rome,

Istituto di Ricerche Sulla Popolazione e le Politiche Sociali. pp. 33-106.

124

11. Borjas, G.J. (1999) ‘The Economic Analysis of Immigration’, in Ashenfelter, O. and Card, D.

(eds.): Handbook of Labour Economics. Vol. 3A, Chapter 28.

12. Brücker H., G.Epstein, B.McCornick, G.Saint-Paul e K.Zimmermann (2002), Managing

Migration in the European Welfare State, with, Oxford Economic Press

13. Bruni M., Venturini A., (1995), Pressure to migrate and propensity to emigrate, International

Labour Review.134-.3, pp.377-400.

14. Burda, M.C. (1993): ”The determinants of East-West German migration. Some first results”,

in: European Economic Review, Vol. 37, pp.452-461.

15. Castles, S. (2006) Guestworkers in Europe: A Resurrection?, in «International Migration

Review», vol. 40, n. 4, pp. 741-766.

16. De Filippo, E. (2000) La componente femminile dell’immigrazione, in E. Pugliese (a cura di),

Rapporto Immigrazione, Roma, Ediesse, pp. 47-63.

17. Dell'Aringa C., Neri F., (1987), Illegal Immigrants and the Informal Economy, Labour,.1, 2,

pp.107-126 Dolado J.,Goria A., Ichino A., (1994), Immigration and Growth in the Host

Countries, Journal of Population Economics, 7-2, pp.193-215

18. Dickens, W.T and Katz, L.F. (1987). Inter-Industry Wage Differences and Industry

Characteristics. In (eds) Lang, K. and J.S. Leonard “Unemployment and the Structure of Labor

Markets.Basil Blackwell.

19. Dumani, B Tirana me shume Tirana 2007, Ekonomia dhe Tranzicioni Nr 4

20. Dustman, C. (2003). The Impact of EU enlargement on migration flows. UK Home Office

Report, 2003.

21. Dustmann, C., Fabbri, F., Preston, I. and Wadsworth, J. (2003): ‘The Local Labour Market

Effects of Migration in the UK,’ Home Office Online Report.

22. Economic and Social Council (2008). Report of the Secretary – General entitled “World

population monitoring, focusing on population distribution, urbanization, internal migration

and development.” 10 January and 13 February. E/CN.9/2008/3 and Corr. 1.

23. European Commission (2007): The impact of free movement of workers in the context of EU

enlargement. Brussels.

24. European Commission (2006a): Labour migration patterns in Europe: recent trends, future

challenges. Brussels.

125

25. European Commission (2006b): Employment in Europe, chapter 5: Geographic Mobility

within the EU. Brussels.

26. European Commission (2008): The impact of free movement of workers in the context of EU

enlargement - Report on the first phase (1 January 2007 – 31 December 2008) of the

Transitional Arrangements set out in the 2005 Accession Treaty and as requested according to

the Transitional Arrangement set out in the 2003 Accession Treaty.

27. Eurostat (2000). Patterns and Trends in International Migration in Western Europe. European

Communities, Luxembourg, Ch. 9: The Migration Impacts of Previous EU Enlargements And

Lessons for the Future, p.174-182.

28. Faini, R. & Venturini, A. 2001. Home Bias and Migration: Why is migration playing a marginal

role in the globalization process?. ChilD Working Paper No. 27/2001.

29. Hatton, T.J. (1995). A model for UK emigration, 1870-1913. Review of Economics and

Statistics, 77, pp.407-415.

30. Harris, J.R.; Todaro, M.P. (1970): ”Migration, Unemployment and Development: A Two Sector

Analysis”, in: American Economic Review, Vol. 60, pp.126-142.

31. INSTAT, Rezultatet Kryesore të Censusit të Popullsisë dhe Banesave 2011 në Shqipëri, Tiranë:

Shtypshkronja “Adel Print”, 2012.

32. INSTAT, Popullsia e Shqipërisë, 1 Janar 2016, Tiranë: INSTAT, 2016.

33. INSTAT, "Popullsia sipas dy Censuseve të Popullsisë dhe Banesave 2001 dhe 2011," in

Shqipëria në shifra, Tiranë, INSTAT, 2013.

34. Jileva, Elena 2002, Larger than the European Union: The Emerging EU Migration Regime and

Enlargement. Migration and the Externalities of European Integration. ed. Sandra Lavenex and

Emek M. Uçarer. Lanham MD, Lexington Books.

35. Johnson P., Zimmermann K.F.(eds), (1993), Labour markets in an ageing Europe, Cambridge

University Press

36. King, R. & Mai, N. 2002. Of myths and mirrors: interpretations of Albanian migration to Italy,

Studi Emigrazione, (39)145: 161-200.

37. Kule Dh., Mançellari, A., Papapanagos, H., Qirici, S. & Sanfey, P. 1999. The causes and

consequences of Albanian emigration during transition: evidence from micro data. EBRD

Working paper No 46. London, EBRD.

126

38. Laslett, P. (1983) Family and Household as Work Group and Kin Group: Areas of Traditional

Europe Compared, in R. Wall, J. Robin e P. Laslett, Household and Family Forms in Historic

Europe, Cambridge, Cambridge University Press, pp. 513-564.

39. Liaw, Kao Lee and Jacques Ledent. 1987, "Nested Logit Model and Maximum Quasi

Likelihood Methos: A flexible Methodology for analyzin Migration Patterns, Regional Science

and Urban Economics.

40. Massey, D.S., F.G. Espana (1987), The Social Process of International Migration, Science, 237,

pp. 733-738.

41. Massey, Donglas. S, Mary J. Fischer and Chiara Capoferro (2006). International migration and

gender in Latin America: a comparative analysis. International Migration, vol. 44, No. 5

(December)14.

42. Napolitano, O.; Bonasia, M. (2010): ”Determinants of different internal migration trends: the

Italian experience”, MPRA Paper No. 21734.

43. Parnwell, M. (1993) Population Movements and the Third World. Routledge, London.

44. Pedersen, P., M. Pytlikova, and N. Smith (2004), Selection or network effects? Migration flows

into 27 OECD countries, IZA Discussion Paper 1104, IZA, Bonn.

45. Piperno, F. 2003. Remittances enhancement for local development in Albania: constraints and

opportunities, Working Papers 4/2003, CeSPI, Rome.

46. Pissarides, Christopher A. and Ian Mc Master. 1990, " Regional Migration, Wage and

Unemployment: Empirical Evidence and Implications for Policy", Oxford Economic Papers.

47. Prothero, R.M. and Chapman, M., eds (1985) Circulation in Third World Countries. Routledge

and Kegan Paul, London.

48. Pytlikova, M. (2007), EU Enlargement: Migration from the New Member States, Mimeo,

Aarhus School of Business, CIM and Department of Economics.

49. Richmond, A.H. and Kubat, D., eds (1976) Internal Migration: The New World and the Third

World. Sage, Beverly Hills.

50. Schwartz 1973, Greenwood, Ladman & Siegel 1981

51. Scrinzi, F. (2004 ) Professioniste della tradizione. Le donne migranti nel mercato del lavoro

domestico, in «Polis», vol. 18, n. 1, pp. 107-136.

127

52. Sevestre, P.; Trognon, A. (1995): ”Dynamic Linear Models”, in: Matyas, L.; Sevestre, P. (Eds.):

”The Econometrics of Panel Data. A Handbook of the Theory with Applications”, 2.Edition,

Dordrecht et al.

53. Skeldon, R. (1985) “Circulation: a transition in mobility in Peru”, in Prothero, R.M. and

Chapman, M. (eds.) Circulation in Third World Countries. Routledge and Kegan Paul, London,

100-20.

54. Stillwell, J. and P. Congton 1991, " Migration Modelling: Concepts and Contents", in Stillwell,

Migration Model: Macro and Micro Approaches, Bellhaven Press, London.

55. SOPEMI, (1995), Trends in International Migrations. Annual report, OECD, Paris

56. Smith, Terence R.1979, "Migraion, Risk Aversion and Regional Differentiation", Journal

Regional Science.

57. Sriskandarajah, D. (2004) EU enlargement and labour migration : an IPPR Factfile.

58. Stark, O. (1984), Rural-to-Urban Migration in Less Developed Countries: A Relative

Deprivation Approach, Economic Development and Cultural Change, 32(3), pp. 475-486.

59. Straubhaar T. (1986) "The Causes of International Migration- A Demand Determined

Approach" , International Migration Review, .20/.4, pp.835-855

60. Shami, S., ed. (1994) Population Displacement and Resettlement: Development and Conflict

in the Middle East. Center for Migration Studies, New York.

61. Tayyib, Salar, Rocca Valeria and Zsofia Bossanyi (2011). Core gender indicators for assessing

the socioeconomic status of agricultural and rural population. Budapest: FAO Regional Office

for Europe and Central Asia.

62. Tyner, A. (1999) The Global Context of Gendered Labor Migration from the Philippines to the

United States, in «American Behavioral Scientist», vol. 42, n. 4, pp. 671-690.

63. The Economist, November 2-8th, 2002, vol. 365, No. 8297. How and When to Open The Door

to Migrants?

64. Thomas, Alun. 1993, " The influence of wages and House Prices on British Interregional

Migration Decisions," Applied Economics".

65. Yamauchi & Tanabe, 2003

66. Vullnetari, J Migration Culture and Creativity in South Albania, 2011, ISSN:26986

67. Vitali O., 1974, Le migrazioni interne: una sintesi storico-statistica, Affari Sociali

Internazionali

128

68. White, Stephen E. 1992, " Interstate Return Migration: Regional Differences and Implications,

"Social Science Journal".

Shtojce:

Pyetësor Nr. ______________________

Vendi ku zhvillohet intervista _________________

Emri ____________________________ Data / /2014 Ora _________

Seksioni I INFORMACION I PERGJITHSHEM

1. Sa vjeç jeni ? ______

vjeç

(1)

2. Cila eshte gjendja juaj civile ? 1.Beqar/e 2.Bashketoj 3.I/E Martuar 4.I/E Divorcuar 5. I/E

ve

(2)

3. Cili eshte niveli juaj me i larte i shkollimit te cilin e keni perfunduar me sukses?

1.Asnje klas` 2.Filloren 3. 8/ 9-vjecare 4.E mesme (pergjithshme) 5.E mesme (profesionale)

6.Universitet

(3)

4. A jeni duke ndjekur shkollen aktualisht? 0.Jo, 1

Po

(4)

129

5. N` se po, cilin nivel arsimimi jeni duke ndjekur aktualisht ?

6. 1.Filloren 2.9-vjecare 3.E mesme (pergjithshme) 4.E mesme (profesionale)

5.Universitetin

(5)

7. A dini te lexoni dhe ta kuptoni nje dokument apo nje gazete ? 0.Jo, 1 Po

8. A dini te shkruani nje leter ? 0.Jo, 1

Po

(6)

9. A keni ndonje profesion apo jeni nje punetor i zakonshem ?0.kam profesion 1.Punetor pa profesion

10. Në se keni profesion, cili eshte profesioni juaj ?

_________________

(7)

11. Nga cili rreth keni ardhur? ________________ Cili fshat ?

_________________

(8. 8a)

Seksioni II INFORMACION RRETH PUNES DHE KUSHTEVE TE JETESES

12. Sa zgjat kontrata juaj aktuale e punës? 0. Nuk kam kontrat, në se ka Muaj ___ Vite

_____

(9, 9a)

13. Numri i oreve te punes ne dite ? ____

orë

(10)

14. Numri i diteve te punes ne jave? _____

ditë

(11)

130

15. Si eshte menyra e pageses ? 1.Ditore 2.Javore 3. Pesmbëdhetditore 4. Mujore 5.Jo

rregullisht

(12)

16. Sa eshte paga mesatare ditore

?

(13)

17. Sa gjate ke qe punon ne punen aktuale? ________ Muaj _____

Vite

(14 14a)

18. Si e gjetet kete pune?

1.Nepermjet miqve 2.Nepermjet te afermve 3.E punesuar nga punemarresi 4. Tjetër, specifiko

_______________

(15)

19. Sa kohe keni qe punoni larg fshatit tuaj? ________ Muaj _____

Vite

(16 16a)

20. Sa here ne muaj e vizitoni fshatin tuaj? __________ herë në

muaj

(17 17a)

21. Ne cfare moshe e late fshatin per here te pare per te punuar ? ______

vjeç

(18)

22. Jepni arsyen kryesore pse zgjodhët Elbasanin per te punuar?

______________________________

(19)

131

23. Keni menduar ndonje alternative tjeter ne ate kohe ? 0.Jo, 1

Po

(20)

24. A keni bere dhe pune te tjera me pare ? 0.Jo, 1

Po

(21)

25. Cila ka qene puna juaj e meparshme ?

____________________

(22)

26. Ku keni punuar ?

______________________

(23)

27. Në se keni ppunuar më parë në fshatin tuaj, çfarë pune keni bërë? Puna: ____________ 0 nuk kam

punuar

(24)

28. Në se keni punuar më parë në fshatin tuaj, sa ka qene paga ditore qe merrje? __________

lekë

(25)

29. Sa kohë keni që nuk punoni më në fshat? __________

muaj

(26)

30. Në s keni udhetuar jashte vendit ndonjehere per ceshtje pune, Ku? _____________ 0 nuk kam

udhëtuar

(27)

31. Në s keni udhetuar jashte vendit ndonjehere per ceshtje pune, sa gjatë keni ndenjur? _______

muaj

132

(28)

32. A keni te aferm ne Elbasan? 0.Jo, 1

Po

(29)

33. Në se keni, a i vizitoni ato ? 0.Jetoj me to 1.Shumë shpesh, 2. Shpesh, 3 Mesatarisht 4 Rrallë 5. Shumë

rralle

(30)

34. Miqte e tu ne Elbasan jane pergjithsisht nga fshati juaj apo jane miq qe i keni takuar ne momentin

qe keni shkuar ne Elbasan? 1.Nga fshati im 2.Nga Elbasani ose qytete te

tjera

(31)

35. Ku jetoni ne Elbasan? 1.Me punetor te tjere 2.Me miq 3.Me familjen 4 TjetërSpecifiko

___________

(32 32a)

36. Në se nuk jetoni me familjen, me sa persona e ndani dhomen?

___________________

(33 33a)

37. A ka elektricitet ne rezidencen tuaj? 0.Jo, 1

Po

(34)

38. A ka uje te pishem ne rezidencen tuaj? 0.Jo, 1

Po

(35)

39. A ka kanalizime te ujrave te zeza ne zonen ku banoni? 0.Jo, 1

Po

133

(36)

40. Në se jetoni me qera, sa shpenzoni per qera mujore ne Elbasan? ______________

lekë

(37 37a)

41. Sa janë shpenzimet ditore per jetesen ne

Elbasan?

(38)

42. Sa shpenzoni ne dite per:

43. Kafe dhe Caj? _________ lekë,

(39)

44. Cigare _________ lekë,

(40)

45. Pije alkolike dhe joalkolike _________ lekë,

(41)

46. Ushqim _________ lekë,

(42)

47. Cfare keni ngrene per mengjes sot?

_____________

(43)

48. Cfare keni ngrene per darke

dje?____________________

(44)

49. Cfare keni ngrene per dreke

dje?__________________

134

(45)

50. Sa % të pagës mujore keni kursyer ?

_________%

(46)

51. A shpenzoni per familjen nderkohe qe jeni ketu ? 0.Jo, 1

Po

(47)

52. Keni kontakte me familjen nderkohe qe jeni ketu ? 0.Jo, 1

Po

(48)

53. Në se po, si kontaktoni me to ? 1.Me email 2.Me mesazhe 3.Me telefonata 4. Tjetër Specifiko

_______

(49)

54. A paguani ndonje lloj sigurimi shendetsor ? 0.Jo, 1

Po

(50)

55. A keni pasur ndonje shqetesim shendetsor gjate qendrimit ? 0.Jo, 1

Po

(51)

56. Në se po, cfare lloj shqetesimi ?

______________________

(52)

57. A jeni vizituar tek ndonje mjek (farmaci)? 0.Jo, 1

Po

(53)

135

58. Sa ju ka kushtuar ? ________

lekë

(54)

59. A keni pasur ndonje shqetesim te lidhur me natyren e punes gjate qendrimit dhe punesimit ketu?

0.Jo, 1

Po

(55)

60. Në se po cfare lloj shqetesimi ?

______________

(56)

61. A keni shkuar ne spital ? 0.Jo, 1

Po

(57)

62. Kush ju coi ne spital ? 1.Shkova vete 2.Me koleget 3.Me punedhenesit, 4. Tjetër specifiko

__________

(58)

63. Kush pagoi per transportin dhe mjekimin ?1.I pagova vete 2.Koleget 3.Punedhenesi4. Tjetër specifiko

_______

(59 59a)

64. Pas sad itësh u rikthyet ne pune pas shqetesimeve shendetsore ? ________

ditë

(60)

Seksioni III INFORMACION RRETH KUSHTEVE TE JETESES NE VENDIN E ORIGJINES

65. Përmendni qytetin/Fshatin ku jeton familja juaj ?

________________

136

(61)

66. Nga sa persona perbehet familja tuaj ? _______

persona

(62)

67. Pa llogaritur bashkëshorten dhe fëmijët tuaj, sa persona të tjerë jetojnë në familjen tuaj?________

persona

(63)

68. A keni nje banese ne pronësi në emrin tuaj ? 0.Jo, 1

Po

(64)

69. A zoteroni ndonje toke bujqesore ? 0.Jo, 1

Po

(65)

70. Në se pos a dynim _______

dynim

(66)

71. Kush punon ne tokat bujqesore gjate kohes qe ju nuj jeni aty ?

_______________

(67)

72. Cilat nga keto artikuj keni ne shtepine tuaj ?

1.televizor 0.jo 1.po (68)

2.frigorifer 0.jo 1.po (69)

3 Lavatrice 0.jo 1.po (70)

4.stufe me gaz ose me dru 0.jo 1.po (71)

5.radio 0.jo 1.po (72)

6.ngrohes uji 0.jo 1.po (73)

73. Azotëroni në pronësi në familjen tuaj ndonje nga keto mjete ?

1.traktor ose makina bujqësor 0.jo 1.po (74)

137

2.motorrciklete 0.jo 1.po (75)

3.veturë ose kamjon 0.jo 1.po (76)

4.biciklete 0.jo 1.po (77)

5.telefone 0.jo 1.po (78)

74. Ka elektricitet ne shtepine tuaj ? 0.jo 1.po

75. Ka uje te pishem ne shtepine tuaj ? 0.jo 1.po

76. Ka kanalizime te ujrave te zeza ne shtepine tuaj ? 0.jo 1.po

77. Sa dhoma gjumi ka ne shtepine tuaj? __________ dhoma gjumi

Seksioni IV INFORMACION RRETH JETES FAMILJARE

78. Sa femije keni? ________ fëmijë (0 në se nuki

keni)

(79)

79. Në se deshironi femije te tjere, sa fëmijë dëshironi? ____________ fëmijë (0 në se nuk

dëshironi)

(80)

80. Cili eshte numri ideal i fëmijëve që ju do të donit per familjen tuaj ? ______ Meshkuj

________Femra

(81 81a)

81. Cila eshte mosha ne te cilen femijet (meshkuj )duhet te japin kontributin e tyre ne familje ne punet

bujqesore, ose ne pune ? ___________

vjeç

(82)

82. Në se ke djal/ djem të rritur, a jetojnë ata me ty në qytet ? 0.jo

1.po

(83)

83. Cila eshte mosha ne te cilen femijet (femra )duhet te japin kontributin e tyre ne familje ne punet

bujqesore, ose ne pune

?

138

(84)

84. Në se ke vajzë/vajza të rritura, a jetojnë ata me ty në qytet ? 0.jo

1.po

(85)

85. Deri ne cfare niveli arsimi do donit te arrinte djali/djemtë tuaj ? ___________ vite

shkolle

(86)

86. Deri ne cfare niveli arsimi do donit te arrinte vajza/vajzat tuaja? ___________ vite

shkolle

(87)

87. Nqs nuk doni qe ta arsimoni vajzen a mund të jepni arsyen kryesore Pse?

______________________

(88)

88. Cfare arsimi ka gruaja juaj ?

______________

(89)

89. Kur ju te plakeni prisni qe femijet tju ndihmojne ekonomikisht ? 0.jo

1.po

(90)

90. Kur te plakeni pretendoni te jetoni me femijet? 0.jo

1.po

(91)

91. A keni degjuar ndonjehere rreth planifikimit familjar ? 0.jo

1.po

(92)

139

92. A keni perdorur ndonjehere metodat e planifikimit familjar ju apo gruaja juaj ? 0.jo

1.po

(93)

93. A jeni duke perdorur aktualisht ju dhe gruaja juaj ndonje metode te planifikimit familjar ? 0.jo

1.po

(94)

94. Në se po, cilin metode ?

_________________

(95)

95. A mendoni te perdorni ne te ardhmen metoda te planifikimit familjar ? 0.jo

1.po

(96)

Seksioni VI PLANET PER TE ARDHMEN

96. Deshironi te jetoni ketu pergjithmone apo ...? 1 Të jetoj këtu, 2. Të kthhm në fshat, 3. Të shkoj diku

tjetër, Spcifiko

ku____________

(97)

97. Në se do të ktheheni në fshatin tuaj, mbas sa kohësh mendoni të ktheheni? __________ vite 0 nuk

e

di

(98)

98. Do deshironit te udhetonit jashte vendit per te punuar ? 0.jo

1.po

(99)

99. Cfare plani keni per parate qe do fitoni këtu?

Te investoj per vete 0.jo 1.po (100)

140

Te investoj per familjen Shpenzime per martese 0.jo 1.po (101)

Te blej nje toke 0.jo 1.po (102)

Te nderoj nje shtepi 0.jo 1.po (103)

Te blej nje televizor 0.jo 1.po (104)

Te edukoj femijet 0.jo 1.po (105)

Tjetër, specifiko ____________ 0.jo 1.po (106)

100. Kryesisht, kush vendos per te ardhurat si do te investohen ? 1 Une, 2. Babai, 3. Nëna, 4 Tjetër

Specifiko

_______________

(107)

101. Si do ta perkufizoni migrimin tuaj ne

……?

(108)

102. Cilat jane qellimet apo planet

afatgjata?

(109)

103. Komente te

pergjithshme

(110)

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

Faleminderit!