metodologjia dhe shkrimi ligjor

8/16/2019 Metodologjia dhe shkrimi ligjor

1/18

METODOLOGJIA E SHKRIMIT LIGJOR

Mentor LECAJ, PhD.c.

LIGJËRIMET (RAPORTET ME GOJË)

Edhe pse qëllimi i ligjërimeve është parashtrimi i një çështjeje të cat!ar para një a!ditori, edhe ëto ërojnësh!më p!në me shrim. "i #olës, j! do të eni ontat të drejtpërdrejtë me dëgj!esin dhe m!nd ta m$ani gjallë

interesin e t%re në disa mën%ra&me 'ërin t!aj, me gjeste, me p%etje etj. (ë ëto raste, !r të dilni para një a!ditori,është sh!më normale që të eni emocione. )jo *ri'ë+ alon shpejt !r jeni të përgatit!r mirë.

DËGJUESIT

Asht! si!r le!esit edhe dëgj!esit m!nd të jenë të sh!mëllojshëm. (dr%shimi në mes të le!esve dhe dëgj!esveështë se dëgj!esit n! janë të *panjoh!r+ apo *larg+, si le!esit, por janë njerë' onret për$allë j!sh, të cilëve d!hett-! parashtroni idetë t!aja dhe t-! m$ani gjallë interesin pa i mër'it!r. )!r dëgj!esit janë të për'ier, është mirë që të

përgatiteni për një dëgj!es *mesatar+ jo për atë që e njeh temën po aq sa j!, dhe as për atë që a vetëm njoh!ri#illestare në #!shë. Ligjërimi në ëto raste d!het të jetë i $araspesh!ar për ta m$ajt!r gjallë interesin e të gjitha

palëve. Ligjërimi d!het të 'hvillohet me një gj!hë të qartë dhe të thjeshtë. Idealja në këto raste është “sa më endërlikuar tema, aq më e thjeshtë duhet të jetë gjuha”. (ë ëto raste është mirë që gjatë përgatitjes materialin tandajmë në/

01 2ështje që d!hen trajt!ar patjetër 31 2ështje të do$ishme

41 2ështje që n! do të ishte eq të trajtoheshin por që n! janë të domosdoshme

PËRGATITJA DHE PLANIFIKIMI

Mën%ra më e mirë është që të hedhesh në letër 5ose në seda1 piat r%esore të ligjërimit, me nënçështjet përatësedhe me treg!es se ! do të përdorni mjetet vi'!ale apo il!strime të tjera, sepse një leim i gjatë i materialit, pandërprerje, apo një recitim përmendesh i materialit e pam!ndëson ndërveprimin me dëgj!esit, pra shatojnëmonotoni. Megjithatë, nëse paraqitjen e eni për herë të parë n! a asgjë të eqe që #jalimin t!aj ta shr!ani të

plotë, d!e i ndarë paragra#ët në mën%rë të plotë dhe d!e i nënvi'!ar idetë r%esore.

(jë #ator tjetër i ligjërimeve është edhe oha. 6espetimi i ohës është një shenjë respeti për dëgj!esin por edhe

për ligjër!esin pasardhës. Disa ëshilla pratie0. Përdorni mjete të ndr%shme si aparat projesioni, ta$ela etj., 5por jo sh!më njëherësh sepse rijojnë idenë e

rrëm!jës1 dhe shem$!j, në mën%rë që raporti të jetë onret.

3. 7lisni qartë, pa ! ng!t!r, sepse nitimi është shenjë e ligjër!esve pa përvojë.

4. Përdorni #jali të sh!rtra dhe të qarta, shmangi paragra#ët e gjatë e të ndërli!ar të gj!hës së shr!ar.

8. 9!'ëqeshni herë pas here. M!nd të përdorni edhe h!mor për të rij!ar lidhje me dëgj!esit, por pa e tepr!ar.

:. "hiojeni dëgj!esin në s%. Mos ia ng!lni s%të dritares, ose vetëm një personi. 9ëjini që të gjithë të pranishmit të ndihen të $ara$artë.

;. Përpiq!ni t-i për#shini dëgj!esit në ligjërim, d!e ! $ërë p%etje të ndr%shme.

. Përpiq!ni që t-i largoni emocionet që m!nd të sh#aqen në mën%ra të ndr%shme.

CITATI

Citati është pjesë e sh!rtër e njerrë #jalë për #jalë nga një vepër ose nga një test i shr!ar, është riprodhim #jalë për #jalë i një shprehjeje ose i një mendimi të një tjetri. =ë citosh do të thotë të japësh #jalë për #jalë një pjesë tësh!rtër nga një vepër ose nga shrimi i një a!tori. ?endimi se !r d!het cit!ar d!het të merret nga vetë shr!esi,

por % d!het t-i ndjeë disa !dhë'ime d!e marrë paras%sh llojin e citimit dhe ontestin në të cilin do të përdoret.A!tori d!het të shmangë citimet që 'gjasin disa paragra#ë. "hpesh, m!nd të mos jetë nevoja të citohet e tërë #jalia.

1


2/18

A!tori m!nd të citojë vetëm atë pjesë që lidhet ng!shtë me parashtrimin e tij dhe që m!nd të $ëhet pjesë e str!t!rëssë #jalisë së vet. (ga ana tjetër, citimet e drejtpërdrejta i japin p!nimit vlera vetëm atëherë !r përdoren me !jdes.?ini re @ Përdorimi i ideve apo #ra'ave që paraqesin idetë e të tjerëve si idetë tona, qo#të jo e qëllimshme apo nga

pa!jdesia, është një o#endim serio' që njihet si plagjiat!rë.

(ë rastin e plagjiat!rës, n! shënohet n!mri i #aqes apo emri i a!torit. (ëse a!tori i p!nimit do t-i vendoste ato,atëherë n! do të onsiderohej plagjiat!rë. (ë çdo shrim serio' shencor, është sh!më e rëndësishme të citohen me

satësi te gjitha $!rimet që janë përdor!r nga a!toret tjerë. (jë p!nim serio' d!het ta $ëjë ëtë për tri ars%e r%esore/A1 për të treg!ar se është $ërë një h!l!mtim i plotë dhe i gjithanshëm i temës dhe eni njoh!ri të shëndosha

për të.)jo i rrit vlerën p!nës s!aj sepse ato janë të m$ështet!ra në një $a'ë të gjerë njoh!rish.

91 Për t-! njoh!r të drejtën a!torëve të cit!ar dhe për të mos rënë në plagjiat!rë. (jë temë e opj!ar, ose ide të përvetës!ara nga të tjerët, përveç që e 'hvlerësojnë shr!esin moralisht dhe intelet!alisht, m!nd të sjellinedhe pasoja administrative dhe ligjore 5sipas ligjit për të drejta të a!torit1 shtë e drejta e j!aj të përdornicitate, por ato gjithmonë d!het të shënohen si të tilla.

C1 Për t-! dhënë m!ndësi le!esve ta identi#iojnë $!rimin, t-i gjejnë të dhënat në $i$liogra#inë t!aj dhe tëërojnë e të gjejnë nëse anë interes për të le!ar më sh!më nga ai a!tor.

KUR CITOHET DHE SI ?

(ë p!nime st!dimore dhe raporte citimet m!nd të përdoren/0. Për të treg!ar se një a!toritet i #!shës m$ështet mendimin t!aj.

3. Për të paraqit!r mendimin e di!jt, të cilin do ta omentoni ose për të cilin do të arg!mentoni.

4. Për të dhënë një pjesë të plotë testi, vlera shprehëse dhe !ptimore e të cilit do të h!m$iste nëse do tëshprehej me #jalët t!aja.

(ë raste tjera, !r ajo që doni ta përdorni nga $!rimi është ideja e përgjithshme e tij dhe jo gj!ha me të cilën ështëshpreh!r, por edhe !r ëtë ide m!nd ta përdorni me #jalë të j!aja e jo si në origjinal, atëherë m!nd të $ëni një

përm$ledhje ose ri#orm!lim të saj pa pas!r nevojën e citimit $renda thonjë'ave, por prapë d!het ta identi#ioniemrin e a!torit.

RREGULLAT E SHPA PËR CITIMET

0. Citimi i një #jalie të plotë, jo sh!më të gjatë 5nën 4B&8B #jalë1, 'aonisht $ëhet $renda në test. Ai #!tet nëthonjë'a, paraprihet nga d% pia dhe #jalia #illon me shronjë të madhe. (ë shrimet aademie 5tema diplome,disertacione, st!dime, etj.1 d!het të identi#iohen elementet e mëposhtëm/ a!tori, viti i $otimit, dhe n!mri i #aqes.=it!lli i veprës m!nd të përmendet, por jo domosdoshmërisht, sepse a!tori dhe viti i $otimit mja#tojnë për ta gjet!r në $i$liogra#i se për cilin $!rim $ëhet #jalë.

Paraqitja e tre elementeve te identi#iimit m!nd të $ëhet në disa mën%ra, p.sh.

• Siç thotë edhe vetë Dhimitër Pasko* (!!"# në $ara%jalën e tij të ve$rës “&regime të moçme shqi$tare''&ë $ër$iqeshta kthesh këngën në tregim është $othuaje njëjta gjë sikur të $ër$iqesh ta%utësh qiellin ekaltër në një kuvlitë errëta$o tangjeshështërë $ranverën )rendanëtrastë'(%.#.

• +ë $ara%jalën e $ërm)ledhjes '&regime të moçme shqi$tare' thuhet '&ë $ër$iqesh ta kthesh këngën në tregim është $othuaj e njëjta gjë sikur të $ër$iqesh ta %utësh qiellin e kaltër në një kuvlitë errët a$otangjeshësh tërë $ranverën )rendanë trastë' (Pasko, !!", % #

• Pasko (!!", %.# sh$rehet '&ë $ër$iqesh ta kthesh këngën në tregim është $othuaj e njëjta gjë sikur të $ër$iqeshta %utësh qiellin e kaltër në një kuvlitë errët a$o ta ngjeshësh tërë $ranverën )renda në trastë'

3. Citimi i një pjese #jalie, ose i një shprehjeje $ëhet vetëm nëpërmjet #!tjes në thonjë'a, pa vënë d% pia dhe pa e#ill!ar citimin më shronjë të madhe. aonisht në ëtë mën%rë citohen shprehjet e një personi të njoh!r dhe n! anevojë për të vënë datën apo ndonjë treg!es të mëtejshëm. oletiv dhe *#rontet e $ash!ara "talini gjithnjë i#orm!lonte det%rimet e 9ashimit "ovjeti në një mën%rë të tillë që të linte shteg për të $ërë një !jdi të veçantë, pasil!#ta të ishte #ill!ar.

4. )!r i njëjti $!rim citohet përsëri pa më tej dhe është ende i #resët në mendjen e le!esit, sepse va'hdon në

2


3/18

përgjithësi e njëjta vijë mendimi ose arg!mentimi dhe !r n! është cit!ar ndonjë vepër tjetër në mes, pas citimit nëllapa m!nd të shr!het 5po at%, #. 3>1 ose me termin latin 5i$id, #.3>1

8. (ë qo#të se pjesa e cit!ar n! është vetëm një #jali, por për$ëhet nga një ose më sh!më paragra#ë relativisht tëgjatë, atëherë citimi ndahet nga tr!pi i testit d!e lënë një rresht $osh dhe d!e rij!ar një $llo më vete, të #!t!r

pa më $renda se testi normal. (ë ëtë rast n! është e nevojshme të përdoren thonjë'at. denti#iimi i $!rimit nëllapa $ëhet në të njëjtën mën%rë si për citimet e sh!rtra.

• ismarku $ro$o-oi ta $engonte usinë në allkan jo me %or/ë, $or me alean/ë. 0ari nga ana e tij nuk ishtemësuar të m)etej i i-oluar. Duke e konsideruar ritaninë e 1adhe si kundërshtarin kr2esor dhe 3ran/ënende shumënjë aleate të )esueshme, 0ari $ranoi të ringjallte 4igën e &re Perandorëve, kësaj here m)i)a-ën e eal$olitikës.(5isinger, !!!, %"#

Disa a!torë parapëlqejnë të përdorin poshtëshënimet ose passhënimet, d!e i vënë citimit një n!mër rendor ose njëshenjë të veçantë. )jo ndihmon që vëmendja e le!esit të mos shëp!tet nga rrjedha e ngjarjeve apo e arg!mentimitqë parashtrohet në test. Poshtëshënimet shpjegojnë $!rimin e citimit në të njëjtën #aqe ! ndodhet edhe citimi,!rse pas&shënimet vendosen në #!nd të çdo apit!lli, ose edhe në #!nd të të gjithë shrimit ose li$rit, të rendit!ran!meriisht. gjedhja e njërit sistem apo tjetrit varet nga lloji i shrimit, gjatësia e sqarimit që ërohet të $ëhet, sidhe nga gj%imi i vete a!torit.

CITIMI I LIBRAVE ME DY OSE MË SHUMË AUTORË)!r li$ri ose $!rimi është shr!ar nga d% a!torë, atëherë përmenden m$iemrat e d%ve, si për shem$!ll/

Pasho dhe 1arku (66# e shtjellojnë më tej këtë te-ë në ka$itullin e d2të, %aqja 7 ku thonë “...”

Por !r janë tre ose më sh!më a!torë, mën%ra më e 'aonshme është që të vihet m$iemri i a!torit të parë, i cilindiqet nga et al 5latinisht *të tjerë+1, për shem$!ll/

(Pasho et al, 68, %. # e shtjellojnë më tej këtë te-ë në ka$itullin e d2të, %aqja 7 ku thonë “...”#

(dr%shimet në citime

(dodh që për ars%e të ndr%shme na d!het ta ndr%shojmë ose modi#iojmë pa thënien origjinale të a!torit të cit!ar,në mën%rë që t-i përshtatet testit tonë nga ana stilistie dhe gramatiore. Megjithatë në asnjë rast n! lejohet t-indr%shohet !ptimi i asaj që a thënë a!tori origjinal. Feqjet e #jalëve ose të shprehjeve 5pa prish!r !ptimin1

për#aqësohen nga tri pia 5elipsi1 !rse ndr%shimet dhe shtesat #!ten në llapa atrore, për shem$!ll/

“$lotësimi 9i standardeve: është vënë si kusht nga )ashkësia ndërkom)ëtare $ër dhënien e kom$eten/avemë të gjera autoriteteve kosovare”.

)ët! *standardeve+ është #!t!r në llapa atrore sepse #jalia origjinale ishte *plotësimi i t%re është vënë si !sht...+"hem$!ll i heqjes së një pjese të citimit është %/

+ë një studim të qarkut të ;l)asanit ...gjendja ekonomike dhe so/iale, emigrimi dhe in%rastruktura janë ndër %aktorët )a-ë që ndikojnë në )raktisjen e shkollës (1usai dhe o/e, 68, %.


4/18

BIBLIOGRAFIA

9i$liogra#ia është pjesë e pandashme e 'hvillimit të p!nës mendore dhe pjesë e pandashme e dë#timit të provaveshencore. (ëpërmjet saj $ëhet arg!mentimi i pohimeve të paraqit!ra në përm$ajtje të do!menteve. 9i$liogra#ia,

po asht!, është lasi#iim a përshrim shencor e sistemati i $otimeve të ndr%shme 5i li$rave, i revistave etj.1 për t-! $ërë të njoh!ra të tjerëve. 9i$liogra#ia vendoset në #!nd të p!nimit dhe ajo është pjesë e domosdoshme e p!nimitshencor. 9i$liogra#ia m!nd të për#shijë vetëm ato vepra që a!tori q!an si më të përshtatshme për tematiën e

p!nimit të tij ose m!nd të për#shijë edhe vepra që a sh#r%të'!ar dhe që lidhen sadopa me p!nimin e tij. Pra, $i$liogra#ia m!nd të etë gjatësi të ndr%shme.

=it!jt e $i$liogra#isë renditen në mën%rë al#a$etie sipas m$iemrit të a!torit. Në ras! "# $#" "a a#%r& '!rara*+! s+as ,!r-ës së arë ë +#..+ ë '!rës/ ?eprat pa a!torë n! d!het të radhiten nën ategorinë Ganonim-.

=it!jt $i$liogra#ië d!het të përm$ajnë të dhënat si vijon/

• M0+!-r+ + a#%r+& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!& !-r+ + $1!"#r $,a 2 +"a/

• T+#..+ + '!rës& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!/ T+#1 ! '!ra'! ë .%a s*"r#*!$ -! ,!r-a ë 1!rrëa/

• N#-r+ + 0%+-+ ( $ës! "a )& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!/

• E-r+ + ër"*2!s+& *ar#!s+ a% 0%#!s+ ($ë ras! "# "a)& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!/

• E-r+ + 0%#!s+& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!/

• V!$+ + 0%+-+& + $1!"#r $,a $1ë r!s1!/ (ë rast se q%teti n! është i njoh!r, vendoset edhe shteti.(ë rastse jepet më sh!më se një vend i $otimit, vendoset vendi i parë në listë.

• V++ + 0%+-+& + $1!"#r $,a $1ë +"ë/ (ë rast se vepra n! a asnjë datë $otimi, atëherë vendoset shënimis.d. 5lat.1 ose m.d. 5shq.1 H m!ngon data ose pa datë.

BURIMET NGA INTERNETI

9!rimet nga interneti d!het dhënë me adresën e t%re të plotë, nën një nënndarje të veçantë/ 9!rime nga interneti, si p. sh. http://www.bbc.co.uk/albania/!"ion #pa$ p$ h!$ t$ %un&it '$ ()/)*/+)),-

Pra, në ëto raste, pas adresës së !e$#aqes, d!het të shr!het dhe data !r është vi'it!ar për herë të #!ndit ajo, mësatësisht !r është parë për herë të #!ndit testi i cit!ar.

BIBLIOGRAFIA

9i$liogra#ia përveç se shër$en si treg!es i h!l!mtimeve t!aja, ajo është sh!më e rëndësishme edhe për le!esit sepsei jep të dhëna të nevojshme $ot!ese, në mën%rë që le!esi tIi gjejë $!rimet edhe për nevojat e veta. Cdo $!rim i

përmend!r në shrimin t!aj d!het të pasq%rohet në $i$liogra#i, dhe anasjelltas, $!rimet e dhëna në $i$liogra#i d!hett-i përgjigjen citimeve të $ëra në shrim. ?ende dhe shoqata të ndr%shme i anë të rij!ara mën%rat e veta të veçantatë shrimit të $i$liogra#isë. Megjithatë, ç#arëdo stili të përdoret, $!rimet në $i$liogra#i d!het të identi#iohen d!e idhënë ëto elemente/

0. Emrin e a!torit a!torëve

3. vitin e $otimit

4. tit!llin e plotë

8. vendin e $otimit dhe emrin e shtëpisë $ot!ese

DISA RREGULLA BA3Ë TË HARTIMIT TË BIBLIOGRAFISË

"ipas man!alit të "FPA $i$liogra#ia d!het të ndërtohet në $a'ë të ët%re rreg!llave/

0. 9i$liogra#ia shr!het sipas rendit al#a$eti të m$iemrave të a!torit të li$rit. )!r a më sh!më se një a!tor, $!rimirenditet al#a$etiisht në $a'ë të m$iemrit të a!torit të parë

P.sh . Aluni 0. #(123-. ( itulli IIIp4T'!nKon5a T!p5!!ta. 6!n I I DOLIITIL.ɑ

4


5/18

"htëpia $ot!ese. Al!shi, 9 dhe A$a'i, M. 50K>B1 =it!lli ili$rit.?endi i $otimit/"htëpia $ot!ese.

(ëse eni më sh!më se një $!rim nga i njëjti a!tor, për renditjen e veprave të tij përdoret viti i $otimit, d!e vënëveprën më të hershme në #illim. (ë qo#të se edhe viti është i njëjtë, atëherë renditni al#a$etiisht sipas shronjës së

parë të tit!llit të arti!llitli$rit dhe përdorni shronja po të rendit!ra al#a$etiisht m$as vitit, për shem$!ll 5 0K>Ba1dhe 50K>B $1 . P.sh

Aluhi 0. #(12)a- Ai'i h7ipta Tian$: Sht$pia 0otu!! 8. Aluhi 0. #(12)b- Kontukti9i'i n$ ai'.Tian$: Sht$pia0otu!! 8.

3. (ë qo#të se $!rimi n! a a!tor, atëherë renditeni al#a$etiisht në $a'ë të shronjës së parë të tit!llit. Enciklop!&ia ino! #(12)- Tian$: Sht$pia botu!! 8.

4. A!torëve të h!aj d!het t-! lihet emri siç është në gj!hën origjinale, sepse vetëm asht! $ëhet i m!ndshëm ërimi i $!rimit. Po asht! edhe tit!lli i li$rit$!rimit d!het vendos!r në origjinal, dhe në llapa përthimi i tij.

Gow! E.#(12;-.

:. 9!rimet nga interneti d!het dhënë me adresën e t%re të plotë, nën një nëntit!ll të veçantë *$!rime nga interneti+ p.sh.

http://www.bbc.co.uk/albanian/!"ion

MBAJTJA E SHËNIMEVE& PËRMBLEDHJET& RENDI IDITËS& DHE PROCESVERBALI

MBAJTJA E SHËNIMEVE

M$ajtja e shënimeve n! është opjim #jalë për #jalë i një materiali që leohet, apo i një ligjërate të pedagog!t. ë tëm$ajmë shënime të mira d!het 'hvill!ar *shqisa+e dallimit se ç#arë është e rëndësishme dhe ç#arë jo. )jo shqisë'hvillohet nëpërmjet leimit dhe dëgjimit të !jdesshëm. Po ësht!, m$ajtja e shënimeve ëron a#tësi organi'ativetë mira, qartësi dhe shpejtësi. "hënimet e qarta dhe të organi'!ara mirë jo vetëm !rsejnë ohën, por janë edhe mjetimë i mirë për ng!litjen e gjërave në !jtesë.

4ARTËSIA DHE SHPEJTËSIA

"hënimet janë të do$ishme vetëm !r janë të !pt!eshme pas disa ditësh, m!ajsh apo edhe vitesh. Pra ato d!het të jenë të qarta, r%esisht për vetë j!. "hënimet shpesh d!hen m$ajt!r shpejt sidomos në rastin e lesioneve oseligjërimeve. Për ëtë m!nd të përdoren sh!rtesat e ndr%shme si psh. Dmth. (qs, etj.

SHËNIMET GJATË LE5IMIT

M$ajtja e shënimeve gjatë leimit a të mirën që 'aonisht n! r%het nën tr%sninë e ohës. detë e rëndësishmeështë mirë tIi nënvi'oni dhe citimet e marra nga a!tori tIi #!sni në thonjë'a, në mën%rë që !r tIi leoni më vonë , tIi!ptoni cilat janë shprehje të j!aja e cilat janë shprehje të një a!tori të cat!ar. Po ësht! është mirë që të vihen edhetë dhëna të plota $i$liogra#ie të $!rimit, nga i cili i eni marrë ato shënime.

PËRMBLEDHJET

Përm$ledhja është veprimtari që lidhet ng!shtë me m$ajtjen e shënimeve. jatë leimit ne për'gjedhim elementetthel$ësore dhe lëmë mënjanë ato më pa thel$ësore. Pastaj i om$inojmë mendimet tona në një ose disa paragra#ë të

5


6/18

plotë.

Fapat e mëposhtëm m!nd t-j!a $ëjnë më të lehtë organi'imin e mendimeve për të përcat!ar idenë r%esore tëmaterialit që do ta përm$lidhni.

0. leoni me !jdes të gjithë materialin që do të përm$lidhni

3. leoni në #illim për të pas!r një ide të përgjithshme, pastaj leoni sërish për të ndërt!ar idenë r%esore dhe

nën idetë.4. leoni tit!llin, shpesh idenë r%esore m!nd ta gjeni piërisht at%.

8. shioni #jalinë e parë dhe të #!ndit në secilin paragra#.

:. leoni #jalët ose #jalitë me shronja të thes!ara ose të pjerrta.

SHKRIMI I PËRMBLEDHJES

)!r ta eni të qartë në mendjen t!aj se cila është ideja r%esore e materialit, atëherë #illoni shrimin e përm$ledhjes,M!ndoh!ni të përdorni #jalët t!aja, përveç #jalëve %çe nga testi që $artin !ptime të rëndësishme.

Pasi ta eni $ërë ëtë, leoni, rishioni dhe ontrolloni gjatësinë e përm$ledhjes. P%esni veten/

0. A janë për#shirë të gjitha idetë dhe nënidetëN

3. A janë radhit!r mirëN4. A anë lidhje logjie me njëra tjetrënN

8. a a detaje të panevojshmeN

:. A janë të qarta #jalitëN

;. A janë të orrigj!ar ga$imet drejtshrimore dhe ontroll!ar shenjat e piësimitN

Përm$ledhja j!aj d!het të pasq%rojë jo vetëm idetë r%esore, por edhe tonin ose #r%mën e përgjithshme të origjinalit.

"hio shem$!jt.

RENDI I DITËS DHE PROCESVERBALI

6endi i ditës dhe procesver$ali janë mjete për tIi dhënë #ormë dhe organi'im një m$ledhjeje. Personi që ngarohet

me hartimin e rendit të ditës dhe të procesver$alit d!het të m$ajë ontat të va'hd!eshëm me drejt!esin r%etarin em$ledhjes, jo vetëm se ësht! sig!rohet m$arëvajtja e m$ledhjes, por edhe për ta lehtës!ar p!nën e vet.

RENDI I DITËS

6endi i ditës është një listë çështjes për t-! dis!t!ar në një m$ledhje, por m!nd të shër$ejë edhe për disa qëllime tëtjera. Mirë është që rendi i ditës të shpërndahet disa ditë para m$ledhjes, me qëllim që pjesëmarrësve t-! njo#tohetdata, vendi dhe tema e m$ledhjes dhe t-! jepet m!ndësia të përgatiten. Ai m!nd të shoqërohet edhe me materialetjera shtesë, do!mente, gra#ië etj, që lidhen me temën e dis!timit. 2#arë vihet në një rend diteN

(ë rendin e ditës së një m$ledhje të 'aonshme d!het të për#shihen/

• =it!lli 5i sh!rtë ose i 'gjer!ar1

• Data, vendi dhe lista e pjesëmarrësveO

• Fapja e m$ledhjes dhe njo#time të sh!rtraO

• Miratimi i procesver$alit të m$ledhjes së al!ar dhe ndonjë çështje që del prej tijO

• Piat r%esore të dis!timit O

• M$%llja.

Ja një shem$!ll #aqe 00K.

6


7/18

M0.!*1! ! S*%6aës E.0asa$+ E -ër"#rë& 78/89/8:& 7;


8/18

përshëndetjesh. Letrat '%rtare shr!hen për të om!ni!ar me instit!cione të ndr%shme ose për#aqës!es të t%re, për të ër!ar in#ormacione, për të $ërë #tesa, anesa ose për të #alënder!ar. )ëto letra ! drejtohen $i'neseve oseorgani'atave të ndr%shme.

NDËRTIMI I LETRAVE 3YRTARE

shtë $ërë pratië e 'aonshme që letrat '%rtare të shr!hen në të asht!q!ajt!rat Letra me oë, të cilat anë tëvendos!ra në r%e të #aqes emrin dhe adresën e instit!cionit, së $ash! me n!mrin e tele#onit, të #asit dhe te e&mailit. "h!më instit!cione dhe $i'nese vendosin në letra me oë edhe logon ose stemën e t%re. (donjëherë, ndodhqë ëto të dhëna të vendosen edhe në #!nd të #aqes së letrës, të ndara me një vijë nga pjesa tjetër e letrës. P.sh

Intituti i G5uh$i$ &h! L!t$i$

Ru"a B>ai' =ah$iC >. ... Tian$

T!l: ...... =a........

ose

Intituti i G5uh$i$ &h! L!t$i$ Ru"a B>ai' =ah$iC >. ... Tian$ T!l . . . . . . =a........

Poshtë oës vihet data, 'aonisht në anën e majtë të letrës, lënda 5një rresht i sh!rtër që përm$ledh gjithë përm$ajtjen e letrës1, marrësi i letrës dhe tit!lli i tij 5pas të cilit vendoset edhe adresa1 dhe përshëndetja për të. (ë

qo#të se n! e dini emrin e personit, m!nd tIi shr!ani në përgjithësi instit!cionit ose '%rës përatëse. nstit!cionetqeveritare 'aonisht për#shijnë në r%e 5para lëndës1 edhe n!mrin e protoolli të letrës.

(ë m$%llje të letrës vihet përshëndetja m$%llëse, si dhe emri, #!nsioni dhe nënshrimi i letërshr!esit, ose itit!llarit që për#aqëson instit!cionin që a shr!ar letrën, si dhe v!la, për ato instit!cione që e anë një të tillë. P.sh

=endra e >ruas (?dresa# (tele%oni# (3aksi# (;mail#

&iranë më @A@A

>. i pot.

L$n&a: =t!$ p$ p5!$'a5! n$ !'inain....

Bonjës.C.. ose Drejtorisë së >ruas

(3unksioni# 1inistria e Punës dhe e Eështjeve

So/iale (?dresa# (?dresa# ;dashur-onja..., &ë nderuar -otërinj,

@@@@@@@@@ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @

1e nderime,

?..

3unksioni (+ënshkrimi# (Fula e institu/ionit#

TRUPI I LETRËS

Mën%ra se si shr!het një letër '%rtare varet nga qëllimi i saj dhe shalla e njohjes personale dhe pro#esionale eletërshr!esit me letërmarrësin. j!ha e ët%re letrave d!het të jetë gjithmonë e 'gjedh!r dhe toni '%rtar. )ëto letra

d!het të jenë o$jetive dhe jo emotive. D!het r!ajt!r mirësjelljen në të shpreh!r edhe nëse letra përm$an një anesë.Marrësi i letrës do të jetë më i prir!r tIi përgjigjet dhe tIi 'gjidhë *hallin+ di!jt që i a shr!ar një letër tëmirësjellshme, se sa një tjetri që i a shr!ar një letër të m$!sh!r me #%erje.

STRUKTURA E LETRAVE

"tr!t!ra e letrave '%rtare është e thjeshtë. (ë paragra#in h%rës tregohet qëllimi i letrës dhe paraqitet çështjar%esore për të cilën do të #lisni. (ë paragra#in tjetër arg!mentohet po'icioni j!aj dhe paraqiten #atet e çështjes.

(dërsa në paragra#in e #!ndit ërohet in#ormacion ose propo'ohen veprime të mëtejshme. (ë ëto raste ështësh!më e rëndësishme të qenit i përpitë. Follësitë e tepr!ara për gjërat që n! janë thel$ësore e '$ehin qëllimin e

8


9/18

mesa'hit që doni të përcillni. Letrat që dërgohen nga individët, 'aonisht n! anë oë dhe stemë, ndaj edhestr!t!ra e t%re m!nd të ndr%shojë pa, por elementet janë të njëjtë si për të gjitha letrat e tjera.

(jë letër e tillë është jo /

Du$ '$ ().).)*

Fon5$ A.0. D!5to! ! D!5toi$ $ &$'a5a 8

#A&!a-

Tian$

L$n&a: K$k!$ p$ 7ai'

E&ahu on5a 0.

$ pit5! t$ p$"5i"5! ua5

M! n&!i'!

E.L.

A&!a

!n&a ! Gua #A&!a- #t!l!%oni- #=aki- #E'ail-

Tian$ '$ ((.)+.)*

D!5toi$ $ In%o'acionit T!l!9iioni $ !'ina &o t$ li"5$o5n$ & p!cialit$ t$ $ht5!9! "5ino! n&5!ku n"a &ikuti'! &h! p!t5! t$ p5!$'a$9!. 0ahk$n"5itu k!ni po"a'in ! plot$ t$ !'inait &h! t$ paa7it5! $ apotit.

Do t$ ihi' hu'$ t$ k$na7u iku n5$ #o! '$ hu'$- p!5 "a!ta$9! tua5 t$ 5!t$ p5!$'a$ n$ k$t$

!'ina.


10/18

nstit!cione të ndr%shme përcatojnë #ormatet e t%re për organi'imin e #aqes së letrës. Më poshtë shihni njëshem$!ll modeli shresash '%rtare/

RE.


11/18

njeri i ndershëm, p!nëtor ëm$ëng!lës om!ni!es, etj.

KËRKESA PËR PUNË

Letrat e ëresës për p!në n! ndr%shojnë sh!më nga letrat e tjera '%rtare. Paraqitja është e rëndësishme ndaj ështëmirë që ato të shr!hen në ompj!ter dhe në letër cilësore. (ë paragra#in e parë d!het përmend!r vendi i p!nës për të cilën po shr!ani, si dhe ! e eni parë relamën për ëtë vend p!ne. =r!pi i letrës d!het të përm$ajë një

përshrim sa më po'itiv të a#tësive t!aja dhe të tregojë pse jeni i përshtatshëm për atë vend p!ne. Po asht! m!nd tëshpreheni pse j! pëlqen % vend p!ne.

(ë #!nd d!het të tregoni nëse i eni $ashangjit!r letrës C?&në t!aj apo jo, si dhe të shprehni gatishmërinë t!aj për t-! paraqit!r në intervistë dhe për të dhënë in#ormacione tjera shtesë. =ë gjitha ëto të dhëna d!het t-i jepni nëmën%rë të sh!rtër e të përm$ledh!r, pa i marrë le!esit sh!më ohë.

. Shem)ull. 3. !G, !< dhe !".

Data...... @@@@@@@@@@@@@

F. Al'a Duhku D!5to! ! &$'a5a 8

Tian$

L$n&a: jatë kësaj kohe kam kr2er edhe studimet e larta në degën ;konomik dhe disa kurse $ër $ërdorimin e kom$juterit.

..$una që )ëj sot. Së d2ti, do të më $ëlqente të $ër)allesha me s%ida më të mëdha që o%rohen ngandërmarrjetë tilla si e juaja, me lidhje të shumta jashtë vendit.

Jnë )esoj se i kam të gjitha /ilësitë dhe a%tësitë që duhen $ër këtë vend $une. Po kështu, do desha të theksoj se kam ndërgjegje të lartë në $unë dhe di të komunikoj mirë me njerë-it. Do tKju isha mirënjohëse në se më

%toni $ër intervistë, $ër të më dhënë mundësinë që të %las më gjerë dhe tKi $ërgjigjem $2etjeve që mund të keni.

+ë $ritjetë $ërgjigjes suaj,

1e nderime, 1ira ardhi A&!a: T!l!%oni: E@'ail:

+. K!!&aktoit t$ "a!t$ La5'$tai A&!a....

L dashur-oti kr2eredaktor,

Po ju shkruaj këtë letër me sh$resën se në ga-etën tuaj mund të ketë ndonjë vend $une, $ër të /ilin mund të jem kandidate e $ërshtatshme.

=uhem Drina regu dhe sa$o kam m)aruar 3akultetin MistoriH3ilologji, dega >a-etari me mesatare !..>jatë kohës së studimeve kam sh%r2të-uar çdo mundësi $ër të %ituar $ërvojë në ga-etari. Për tre vjet kam qenë anëtare e redaksisë së ga-etës 'Studenti' dhe në vitin e %undit edhe kr2eredaktore e saj. Po kështu kam )ërë edhe tremuaj $raktikë ga-etarietek ga-eta '&ri)una'

Interesate mia janë mëte$ër në %ushën e ga-etarisë ekonomike. 1egjithatë do të mirë$risja ç%arëdo $osti)renda ga-etës suaj, të ç%arëdo niveli, që do të më je$te mundësinë $ër të hedhur ha$in e $arë të karrierës sime

$ro%esionale. Nam energjike, kam nuhatje të mirë $ër lajmin dhe i $ërm)ahem gjithmonë a%ateve në shkrimin eartikujve. Po kështu, ndoshta do tKju interesonte të dini se %las edhe anglisht dhe italisht.

Përveç 0FHsë, $o )ashkëngjis këtu edhe d2 shkrime të miat të )otuara në ga-etën 'Studenti'. +ë qo%të sekeni ndonjë vend $une, sado të $arëndësishëm, do tKju isha shumë mirënjohëse në se do të ma je$nit mua këtë mundësi.

1e res$ekt, Drina regu

11


12/18

?dresa................... &ele%oni............ ;Hmail............

CURRICULUM VITAE

C!rric!l!m vitae është një lloj artëvi'ite e 'gjer!ar për qëllime p!nësimi, gradimi etj. 2do!sh d!het ta etë njëC? të gatshme dhe sa më të përditës!ar. )ëresat për p!në d!het të shoqërohen me një C?. Cv d!het të plotësohenva'hdimisht. shtë mirë të m$ahet një variant *selet+ i C?së, i cili plotësohet para se të dërgohet. shtë mirë tër!hen në ompj!ter opjet e C?&së të cilat i dërgoni, sepse ato do t-j! d!hen për ta dit!r gjatë intervistës se çIenidelar!ar. Programet ompj!terie si Microso#t Uord anë sha$llone të gatshme për hartimin e C?&së. At% seleti iC?&së është i dhënë dhe vetëm d!het m$!sh!r me të dhënat t!aja.

C?&ja d!het të përm$ajë/

0. =ë dhënat t!aja personale 5emri, m$iemri, adresa, n!mri i tele#onit, adresa e e&mailit.1 M!nd të për#shiniedhe të dhëna të tjera, si gjendja civile#amiljare, datëlindja, por ëto n! janë të det%r!ara.

3. Përvojën t!aj personale në rend ronologji të anasjelltë. )jo $ëhet me qëllim që në C? të 'ërë vend më tëd!shëm p!na më e #!ndit që eni r%er.

4. Përvojën t!aj arsimore, përsëri në rend ronologji të anasjelltë, me të njëjtën logjië, që st!dimet e larta pas!niversitare !niversitare, ose st!dimet të tjera pro#esionale, të jenë të parat që të tërheqin vëmendjen e p!nëdhënësit të ardhshëm.

8. A#tësi të tjera që eni 5gj!hët e h!aja, ompj!teri, patentë sho#eri , etj.1

:. nteresat jashtë p!nës 5veprimtari të ndr%shme, anëtarësi në shoqata, etj.1

;. Emrat e d% re#erenteve që m!nd të shr!ajnë letra reomandimi për j!.

2#arëdo modeli të 'gjidhni për cv në t!aj, e rëndësishme është që ajo të përm$ajë të gjithë in#ormacionin e d!h!r të paraqit!r në mën%rë të rreg!llt dhe të mirë organi'!ar. Pre#erohet që C?&ja të shr!het në një #aqe #ormati A8 , esh!mta d%. )ontrollojeni C? në t!aj me !jdes për ga$ime drejtshrimore ose gramatiore, sepse ndonjëherëga$imet e tilla janë ars%eja e parë për dis!ali#iimin e një andidati.

(donëse qëllimi është për të $ërë përsht%pje sa më të mira, mos përdorni letra me ngj%rë apo lloje germash tëstërholl!ara. "a më thjeshtë aq më mirë.

Ja h!'bulli i n5$ N6@5! %. ()(@()+.

;mira Sula ?dresa......................... NAT

Boti ?.. Bonja 0.D. Drejtor i shkollës... Drejtore e organi-atës... ?dresa ?dresa

12


13/18

&ele%oni &ele%oni

;Hmail ;Hmail

I+&;;S?@F;PI1&?I& &N;?

?nëtare e shoqatës “5arnavalet Shqi$tare' ?nëtare e shoqatës së $rindërve të shkollës... 1ë $ëlqen të leQoj dhe të udhëtoj.

)% model cv&je është më i përshtatshëm për personat që anë përvojë p!ne relativisht të gjatë dhe të pas!r. )!rse për ata që janë në #illim të arrierës së t%re pre#erohet C?ja jo& ronologjie. )% variant e vë thesin më sh!më te a#tësitë dhe potenciali, se sa te renditja e përvojave.

Ja n5$ h!'bull i k$a5 N6@5! 5o@konolo"5ik! %. ()@()*:

Dorina lega ?dresa &ele%oni

;Hmail

a-etare e $orsaHdi$lomuar, e a$asionuar dhe me a%tësitë gjithanshme në gjurmimin dhe shkrimin e lajmit. ?%tësitë mira komunikuese dhe intervistuese. Punoj mirësinë eki$ ashtu edhe në mën2rë individuale dhe kam ini/iativë të mirënë-gjidhjene $ro)lemeve dhe ka$ër/iminesituatave të vështira. 5ërkoj një vend $une si ga-etare, ku mund të

$ërdor dhe të -hvillojmëtej a%tësitë e mia. ARSIMI

Di$lomë universitare, Dega >a-etari Di$lomë e shkollës së mesme të $ërgjithshme

A=TSI

Përdor mirë kom$juterin $ër shkrimin dhe redaktimin e lajmit

Martoj gra%ika

+johuri të mira%aqosjeje 3las mirë anglishten dhe italishten


14/18

"idoqo#të, në sh!micën e rasteve, andidatët meritojnë që për ta të shr!hen letra reomandimi dhe det%ra eshr!esit te reomandimit është që të njerrë në pah a#tësitë dhe tiparet e t%re më të mira. (doshta d!het të

përmendet edhe ndonjë e metë që e a, por sig!risht, jo në mën%rë që të $jerë menjëherë në s%. (ë qo#të se di!shmeriton lëvdata të sh!mta për p!nën ose araterin e tij apo asaj, atëherë reomand!esi s-a pse të !rsejë.

Sh!'bu5 %. ()?@ (),.

(. Kon%i&!ncial!

5r2eredaktorit të ga-etës &irana

dashur-oti.............

(4ënda Bnj. Drina regu#

Jnë e kam njohur $ër herë të $arë Drina regun kur %illoistudimet$ranë 3akultetit tonënë Degën>a-etari. 5am qenë $edagog i saj në lëndët“5omunikim'dhe'5ërkimi në media' Drina sh$ejt u kon%irmua si një

studente shumë e ndërgjegjshme. Punimet e saj të kursit ishin gjithnjë /ilësore dhe në $ërgjithësi dorë-oheshin)renda a%atit. Drina ka qenë mja%t aktive edhe në ve$rimtari të tjera. jashtëmësimore, si në )otimin e ga-etës'Studenti' a$o në klu)in e de)atit. +ë as$ektin shoqëror, Drina shquhej $ër marrëdhënie shumë të mira me

$edagogët dhe studentët e tjerë të kursit, ishte vaj-ë e qetë dhe e shtruar dhe $rania e saj kishte ndikim $o-itiv m)itë tjerët. H

3. K%$=+!$>+a.!

E &ahu on5a Al'a Duhku

#L$n&a: Fn5. E'ia Sula-

Bonja Sula ka $unuar në shkollën tonë si sekretare@ asistente e drejtorit të shkollës. >jatë kësaj kohe ajokreu studimet e larta ekonomike me korres$onden/ë. +ë shkollën tonë nukka vendtë lirë $ër të si llogaritare, kështuqë ajo do të largohet.

?jo ka $unuar gjithmonë me ndërgjegje dhe $ërkushtim dhe )eson që a%tësitë e saj mund tKi $ërdorë në një $ost më me $ërgjegjësi.

+e na vjen keq që $o na largohet, $ori urojmë gjithë të mirat në karrierën e saj të mëtejshme.

Përshëndetje,

1.+. Drejtori shkollës '; ?rdhmja' ?dresa&ele%oni

;Hmail

MËNYRA E TË SHPREHURIT& LLOJET E SHKRIMEVE& SHKRIMET SUBJEKTIVE DHEFUNKSIONALE

MËNYRA E TË SHPREHURIT

Derisa më herët emi #ol!r për procesin e të shr!arit dhe #a'at e tij, d!e thes!ar rëndësinë që a përm$ajtja etj,ët! do të ndalemi sh!rtimisht te një element që e përshon si përm$ajtjen asht! edhe #ormën. K2 !.!-!$ ës*ë-ë$2ra ! ë s*r!*#r+@ %s! s+.+ + ë s*"r#ar+/ "tili është ai që i jep përm$ajtjes jetë dhe rrjedhshmëri, ai që e vë*v!lën* e a!torit dhe që përshtat mjetet e ndr%shme gj!hësore dhe gramatiore me temën e shrimit. =ë esh stili të

mirë do të thotë të shr!ash qartë dhe satë.

SHKRIMI I MIRË

Për të dit!r se ç#arë d!het $ërë për të 'hvill!ar dhe përmirës!ar *stilin+ e të shr!arit, është në do$i të përmendimnjë herë se cilat janë tiparet e një shrimi të mirë. N1ë s*"r+- + -+rë #*! ë "!ë s+. ë 6arë& !=!"+'& *! ëërs*as*ë- $,a a$a !-%>+%$a.! *! !s!+"!/

4ARTËSIA

14


15/18

artësia lidhet me tri aspete r%esore/

7/ N1%*#r+ ë sa"a ër ër-0a11!$ ! s*"r+-+&

/ Për%r+-+$ ! sr#"#ra'! ë 6ara ,ra-a+"%r! *!

9/ 3,1!*1!$ ! ërs*as*-! ë =1a.ë'!/

=ë tri ëto elemente shojnë rah për rah me njëri tjetrin.

THJESHTËSIA DHE EKONOMIA E SHPREHJES

(ë të shr!ar, #jalët e sh!mta tregojnë var#ëri mendimi. =ë qenit i thjeshtë dhe i !rs%er n! do të thotë të shpreheshsh!rt dhe thatë, por që ta shprehesh mendimin në mën%rë e#etive, pa #jalë $oshe dhe ndërliime të tepr!ara. 7jalët

$oshe janë shatërr!ese për një mesa'h.

PËRSHTATSHMËRIA

Mën%ra e të shr!arit d!het tIi përshtatet #!shës së st!dimit ose gjinisë e llojit letrar, si dhe më të rëndësishmit,le!esit. Përshtatshmëria a të $ëjë me tonin e shrimit. =oni i shrimit shpreh qëndrimin e shr!esit/ miratim,mosmiratim, 'emërim, ënaqësi, respet, ironi, etj. (jë shr!es i mirë d!het të dijë të 'gjedh #jalët që shprehinqëndrimin e tij dhe të dijë të dallojë se !r d!het përdor!r ton asnjanës dhe !r ton emocional, !r janë më të

do$ishme str!t!rat $isedore dhe !r ato '%rtare. Megjithatë a!torët m!nd të 'gjedhin enas edhe tonin *e ga$!ar+ për të arrit!r e#ete te cat!ara te le!esi 5h!mor, ironi, etj.1

SHUMËLLOJSHMËRIA DHE GJALLËRIA

Janë mjete për të m$ajt!r gjallë interesin e le!esit. Për ëtë shr!esi d!het të etë një njohje të mirë të gj!hës dhemjeteve të saj shprehëse, d!e i përdor!r ato në vendin dhe masën e d!h!r. (jë shr!es i mirë është ai që $alancontë shpreh!rit e thjeshtë dhe të !rs%er me një përdorim të gjallë dhe të 'hdërvjelltë të gj!hës. Disa lloje shrimesh, si

p.sh. letrat '%rtare, n! i rijojnë sh!më hapësirë shr!esit të shpalos shpirtin rij!es dhe individ!alitetin e vet.

Megjithatë, sh!mica e shrimeve, lënë vend për to. "hr!esi m!nd të arrij e#ete të jashtë'aonshme stilistienëpërmjet 'gjedhjes së #jalëve, gjatësisë dhe llojit të #jalive apo paragra#ëve që përdor, etj. )!r #litet për stilin, osemën%rën e të shpreh!rit, gjeja e parë që të shon në mend është individ!aliteti. "tili i mirë mësohet dhe 'hvillohet.Edhe pse disa njerë' janë më të prir!r se disa të tjerë për të shr!ar mirë dhe qartë, !shdo a m!ndësi ta përmirësoj

mën%rën e vet të të shpreh!rit nëpërmjet !shtrimit të va'hd!eshëm të leimit dhe të vetë shrimit.

LLOJET E SHKRIMEVE

Llojet e të shr!arit m!nd t-i ndajmë në disa ategori r%esore në përp!thje me qëllimin për të cilin shr!hen. Disast!di!es i përcatojnë atër lloje r%esore/

7/ ë s*"r#ar+ ërs*"r#!s

/ ë s*"r#ar+ r!,#!s

9/ ë s*"r#ar+ aras*r#!ss*1!,#!s

:/ ë s*"r#ar+ ar,#-!$#!s0+$ës/

"t!di!es të tjerë anë sht!ar edhe një ategori të pestëO të shr!arit rij!es ose artisti.

TË SHKRUARIT PËRSHKRUES

Me anë të tij përshr!hen njerë', vende, ngjarje ose sende 5siç janë ose siç anë qenë në të sh!arën1 d!e përdor!r mjete gj!hësore që ndihmojnë në rijimin e një pamjeje të qartë në mendjen e le!esit. )arateristië e ëtij shrimiështë edhe përdorimi i #ig!rave të ndr%shme letrare si/ meta#ora, personi#iimi, rahasimi , etj.

TË SHKRUARIT TREGUES

4ë..+-+ + ë s*"r#ar+ r!,#!s ës*ë ë r!,%1ë $1ë *+s%r+& $1ë $,1ar1! a $1ë ër'%1ë& ë 'ër!ë %s! ë

15


16/18

ër=22r#ar/ "hem$!j të ëtij shrimi janë romanet, tregimet, përrallat, #a$!lat, ditarët personale dhe raportet. Meanë të t%re m!nd të rrë#ehen përvojat vetjae ose jo, ndaj m!nd të shr!hen në veten e parë ose të tretë.

TË SHKRUARIT PARASHTRUESSHPJEGUES

shtë lloji i shrimit që shpjegon nat%rën , përdorimin , origjinën ose qëllimin e diçaje. "hrimet shpjeg!ese m!ndtë paraqesin edhe një proces ose një gjendje. =ë tilla janë për shem$!ll $rosh!rat që na shpjegojnë mën%rën e

përdorimit të pajisjeve eletro&shtëpiae, $rosh!rat t!ristie ose recetat e gatimit. (ë ëtë gr!p për#shihen edhe një pjesë e mirë e letrave '%rtare.

TË SHKRUARIT ARGUMENTUESBINDËS

)% lloj shrimi a për qëllim të japë një mendim dhe të m$ajë qëndrim për një çështje të cat!ar, d!e ! përpje!r të ndiojë te le!esi nëpërmjet përdorimit të ars%etimeve të m$ështet!ra me prova dhe arg!mente. (ë raste tjerashrimi $indës m!nd të përm$ajë arg!mente dhe ars%etime pro dhe !ndër një po'icioni të cat!ar, d!e ia lënële!esit tIi peshojë ato dhe të marr një vendim. )jo mën%rë e të shr!arit përdoret shpesh në ese, pam#lete, arti!jga'etash, etj.

TË SHKRUARIT KRIJUES DHE ARTISTIK

=ë shr!arit rij!es a për qëllim '$avitjen e le!esit, por me anë të tij shpesh përcillen mesa'he të #!qishme

ed!ative dhe shoqërore. (ë të përdoret një gj!hë e pas!r #ig!rative. Me anë të t%re shr!esi shpreh ndjenjat e dhemendimet e veta ose m$anë një qëndrim emocional. )ët! #!ten poe'itë, hartimet, esetë artistie, etj.

Megjithatë, të rralla janë rastet !r ëto lloje të të shr!arit i gjejmë në #ormat e t%re të pastra. "hrimet 'aonisht janë një om$inim i d% ose më sh!më llojeve, për shem$!ll, rrallë m!nd të gjesh një tregim ! n! a përshrime.Po ësht!, shrimet arg!ment!ese$indëse 'aonisht për#shijnë edhe shpjegime të sit!atave të ndr%shme.

SHKRIMET SUBJEKTIVE DHE FUNKSIONALE

Me shrime #!nsionale !ptojmë në përgjithësi shrimet o$jetive, në të cilat shr!esit parashtrojnë ide dhe #ate5dhe rrallë ndjenja1 nga realiteti, si raportet, esetë shencore, letrat '%rtare, temat ërimore, etj. (dërsa shrimetrij!eses!$jetive shprehin r%esisht ndjenja, mendime vetjae dhe shpesh intime të m$ështet!ra në realitet, por të para nga një ëndvështrim i $rendshëm, s!$jetiv.

ëllimi parësor i shrimit aademi, në ëtë rast është që të japë !dhë'ime $a'ë për ato lloje shrimesh që janë pa

a sh!më të str!t!r!ara, të cilat m!nd t-i q!ajmë me emrin shrime #!nsionale.

MËNYRA E TË SHPREHURIT LLOJET E SHKRIMEVE SHKRIMET SUBJEKTIVE DHEFUNKSIONALE

MËNYRA E TË SHPREHURIT

Derisa më herët emi #ol!r për procesin e të shr!arit dhe #a'at e tij, d!e thes!ar rëndësinë që a përm$ajtja etj,ët! do të ndalemi sh!rtimisht te një element që e përshon si përm$ajtjen asht! edhe #ormën. )% element është*mën%ra e të shpreh!rit+ ose stili i të shr!arit. "tili është ai që i jep përm$ajtjes jetë dhe rrjedhshmëri, ai që e vë*v!lën* e a!torit dhe që përshtat mjetet e ndr%shme gj!hësore dhe gramatiore me temën e shrimit.

S*"r+-+ + -+rë

=ë esh stili të mirë do të thotë të shr!ash qartë dhe satë. N1ë s*"r+- + -+rë #*! ë "!ë s+. ë 6arë& !=!"+'&

*! ë ërs*as*ë- $,a a$a !-%>+%$a.! *! !s!+"!/

4ARTËSIA

artësia lidhet me tri aspete r%esore/

7/ N1%*#r+ ë sa"a ër ër-0a11!$ ! s*"r+-+&

/ Për%r+-+$ ! sr#"#ra'! ë 6ara ,ra-a+"%r! *!

9/ 3,1!*1!$ ! ërs*as*-! ë =1a.ë'!/

16


17/18

=ë tri ëto elemente shojnë rah për rah me njëri tjetrin.

THJESHTËSIA DHE EKONOMIA E SHPREHJES

Në ë s*"r#ar& =1a.ë ! s*#-a r!,%1$ë 'ar=ër+ -!$+-+/ =ë qenit i thjeshtë dhe i !rs%er n! do të thotë tëshprehesh sh!rt dhe thatë, por që ta shprehesh mendimin në mën%rë e#etive, pa #jalë $oshe dhe ndërliime tëtepr!ara. F1a.ë 0%s*! 1a$ë s*"aërr#!s! ër $1ë -!sa*/????

PËRSHTATSHMËRIA

Më$2ra ! ë s*"r#ar+ #*! + ërs*a! =#s*ës së s#+-+ *! -ë ë rë$ës+s*-+& .!#!s+/


18/18

ra%r!/ Me anë të t%re m!nd të rrë#ehen përvojat vetjae ose jo, ndaj m!nd të shr!hen në veten e parë ose tëtretë.

TË SHKRUARIT PARASHTRUESSHPJEGUES

shtë lloji i shrimit që shpjegon nat%rën , përdorimin, origjinën ose qëllimin e diçaje. "hrimet shpjeg!ese m!ndtë paraqesin edhe një proces ose një gjendje. Të +..a 1a$ë ër s*!-0#.. 0r%s*#ra (! r!1a *! !2ra) 6ë $as*1!,%1$ë -ë$2rë$ ! ër%r+-+ ë a1+s1!'! !.!"r%s*ë+a"!& 0r%s*#ra #r+s+"! %s! r!>!a ! ,a+-+/ Në"ëë ,r# ër=s*+*!$ !*! $1ë 1!së ! -+rë ! .!ra'! 2rar!/

TË SHKRUARIT ARGUMENTUESBINDËS

)% lloj shrimi a për qëllim të japë një mendim dhe të m$ajë qëndrim për një çështje të cat!ar, d!e ! përpje!r të ndiojë te le!esi nëpërmjet përdorimit të ars%etimeve të m$ështet!ra me prova dhe arg!mente. (ë raste tjerashrimi $indës m!nd të përm$ajë arg!mente dhe ars%etime pro dhe !ndër një po'icioni të cat!ar, d!e ia lënële!esit tIi peshojë ato dhe të marr një vendim. )jo mën%rë e të shr!arit përdoret shpesh në ese, pam#lete, arti!jga'etash, etj.

TË SHKRUARIT KRIJUES DHE ARTISTIK

Të s*"r#ar+ "r+1#!s "a ër 6ë..+- 0a'+1!$ ! .!#!s+& %r -! a$ë ë +1 s*!s* ër>+..!$ -!sa*! ë =#6+s*-!

!#"a+'! *! s*%6ër%r!/ Në ë ër%r! $1ë ,1#*ë ! as#r =+,#ra+'!/ Me anë të t%re shr!esi shpreh ndjenjat edhe mendimet e veta ose m$anë një qëndrim emocional. Kë# =#!$ %!+ë& *ar+-!& !s!ë ar+s+"!& !1/

Megjithatë, të rralla janë rastet !r ëto lloje të të shr!arit i gjejmë në #ormat e t%re të pastra.

S*"r+-! a"%$+s* 1a$ë $1ë "%-0+$+- + 2 %s! -ë s*#-ë ..%1!'!& ër s*!-0#..& rra..ë -#$ ë ,1!s* $1ër!,+- "# $#" "a ërs*"r+-!/ P% "ës*#& s*"r+-! ar,#-!$#!s!0+$ës! a"%$+s* ër=s*+1$ë !*!s*1!,+-! ë s+#aa'! ë $r2s*-!/

SHKRIMET FUNKSIONALE(OBJEKTIVE) DHE SUBJEKTIVE

M! s*"r+-! =#$"s+%$a.! "#%1-ë $ë ër,1+*ës+ s*"r+-! %01!"+'!& $ë ë >+.a s*"r#!s+ aras*r%1$ë +!*! =a"! (*! rra..ë $1!$1a) $,a r!a.+!+& s+ ra%r!& !s!ë s*"!$>%r!& .!ra 2rar!& !-a "ër"+-%r!& !1/

Nërsa s*"r+-! "r+1#!s!s#01!"+'! s*r!*+$ "r2!s+s* $1!$1a& -!$+-! '!1a"! *! s*!s* +$+-! ë

-0ës*!#ra $ë r!a.+!& %r ë ara $,a $1ë "ë$'ës*r+- + 0r!$s*ë-& s#01!"+'/4ë..+-+ arës%r + s*"r+-+ a"a!-+"& $ë "ëë ras ës*ë 6ë ë 1aë #*ë+-! 0aë ër a% ..%1! s*"r+-!s* 6ë

1a$ë a" a s*#-ë ë sr#"#r#ara& ë >+.a -#$ + 6#a1-ë -! !-r+$ s*"r+-! =#$"s+%$a.!/

18

metodologjia dhe shkrimi ligjor

Documents