manual tÓpicos de nÚmeros complejos
TRANSCRIPT
■->»
#
EsPec>
■Q I Fagnltad \ ^ £ de 1 ••i \ ciencias / / i
N
MANUAL"TÓPICOS DE NÚMEROS COMPLEJOS
PRGLOqO
Lü prssmis publicación trata ds problemas y ejercimos de
números complejos, no pretendo cubrir d vasto tema que
representa los números complejos, sino cierto acápites más
saltantes, los cuales son comunenie manejados por nuestros
estudiantes de primer cielo de Ingeniería y ciencias básicas,
ñsimismo, -esta publicación sirve de base para el estudio de las
Ecuaciones Diferenciales Ordinarias Lineales de orden n; cuyos
soluciones se realizan en el plano complejo. Tal es así que he
tratado de trabajar básicamente con Ecuaciones Diferenciales de
EmL-n-QODDlNQTOhl.
Quisiera hacer patente mi gratitud a mi profesor el Doctor
Carlos Calderón Chamaehumbi, quién me asesoró constantemente
en ¡a elaboración de éste trabajo. Asimismo al C.P.il de la Facultad
de Ciencias de la UNASAM que hace posible ésta publicación.
Nelly Bustamante
El Autor
CONTENIDO
Operaciones con números complejos - forma cortesiaz
Conyugado y módulo de un número complejo
Forma polar de un número complejo
Argumento de un número complejo
A Exponencial de un número complejo - formula de MOIVRE
A Raíces de un número complejo
A Raíces racionales de un número complejo
A Conjuntos especiales de números complejo interpretación geométrico
01. Calcule los siguientes números complejos y exprésitos en la forma x+1 y donde; x,y eM
a) (2 - 3i) + (-1 + 6i)
Solución:
A = 2 - 3i B = -1 + 6i
Sea
A+B = 2 + i(6 - 3) = 1 - 3i
b) (4 + 2i) - (6 - 3i)4 - 6 + 2i + 3i = -2 + 5i
c) (6 - fii) (2 + 4/)
(ó - Jli) [l + 4í) = [6x2 + ^/2 (4)] + * [6(4) - 2^2 ]
= [l2 + A yjl\ + i [24 - 2 \¡l]
(ó - \¡2 i) (2 + 4i) = (l2 +4^ ) + í (24 - 2 \¡2)
Observación:
Usar: (a+bi) (c+di) = (ac - bd) + i(ad + be)
1 + id) 1 - i
1 + i = (1 + Q(1 + Q = 1 + 2¡ - 1 1 i
e) |4 - 5i| =
2 i = i1 - i2 1 + 1(i - 0(1 + o
[4 - 5i| = = yJT
f) Re (4 - 5i)
Re (4 - 5i) = 4
g) Img (6 + 2i) = 2
02. Expresar los siguientes números complejos en la forme r(cos0 + i senG)
con r > 0 ; 0< 9 < 271;
a) z, = 1 + ^3 i
Solución:
30 =Tg0 = ■—1
r = \¡i2 +3 = 2
1
A
z = r (cos 9 + i sen 9)
z = 2 (costc/3 + i sen tt/S)
b) z = (1 + i)2
Solución:
Si z = (1 + i) ; Tg9 = 1 ^ 9 = rc/4; elV
r = \¡2
■■■ Aplicando Moivre A
z" = rn [cos n 9 + i sen n9]
e
Tenemos que:
z 2 = (1 +/)2 = (\/2)2 f cos 2 — + ¡ sen 2 —| L 4 4 J
. f tu= 2 cos —L 2
TU+ ; sen2
1 + ic) z =1
Solución:
1 + iSabemos que z = i => z = i1 - i
9 = —de donde: 2
2
z = r (cos 0 + i sen0)
= l(cos + i sen 7t/2)
d) Z = (1+ 0(1-0
Solución
Aplicando (a + bi) (c + di) = (ac - bd) + i(ad + be)
Enz = (l +i)(l -0 = (1 + l) + i(-l + 1) = 2
r = 2 ; 0 = 0°z = 2 i
z = 2(cos 0° + i sen 0°)
03. Demostrar talque: z = 1 ± i satisface la ecuación z2 - 2z + 2 = 0
La ecuación z2 - 2z + 2 = 0
Solución:
Si z = 1 + i en z2 - 2z + 2 = 0
'(1 +i)2-2(1 +i) + 2 = 0
l2 + i2 + 2i-/-2i+;Z = 0
1-1=0
Para z = 1 - i en z2 - 2z + 2 = 0
(1- i)2 - 2(1 -i) + 2 = 0
l2 - 2i + i2 - 2 + 2i + 2 = 0
1 -2i- 1 - 2 + 2i + 2 = 0
satisfacer z2 - 2z + 2 = 0z = 1 ± i
Demostrar que l+r + r2 = 0es tal que r3 = 1 ; r * 104. Si r
Si r3 = 1 => r3 - 1 = 0
(r- l)(r2 + r + 1) = 0
r2 + r + 1 = 0 L.q.q.dLuego r ^ 0
O
05. Demuestre que:
a) z + z =2Rez
b) |R e z| < |z]
c) z - z = 2i Im z
d) |z| < |Rez | + j Im z |
Solución:
a) z+z =2Rez
z =Rez-iImzSea. z = R e z + i Imz
=» z+z =Rez+i Imz + R e z - Im z
L . q. q. d.z+z =2Rez
observación (también podemos concluir que: R e z = ----- )
b) ¡Rez| < |z¡
Solución:
Si z = R e z + i Imz
=» |z|2 = |R e z|2 + |Imz|2
|R e z| < |z||z|2 > |R e z|2 L.q.q.d.y
Otra forma:
Si z = x + i y
; y2 > 0 |z| > x2 = (R e z)2|z|2 = x2 + y2
=+ | z | > R p(z) L.q.q.d
c) z - z =2 ilm z
Solución:
z = R e z + i Imz - (R e z - i Imz)z
L.q.q.dz - z = 2 i Imz
4
d) |z| < |R e z| + |Imz|
Solución:
Siz’=Rez + iImz ; |z| < |Rez| + |iImz|
z<, |R e z| + ¡Imz|
06. Probar que: | |zj| - |z2l | á lzi + zi\
Solución:
Sea:
Z, =Z, +Z2-Z, |Z| | = |z, +z,-z,|
|Zl! á ¡Z, +Z,| + |z2| desigualdad triangular
=> |Z|| - |z2| ^ |z, + Z2| 0Semilarmente en:
|z2 | = |z2 + z, -z, => |z2| * |z2 + z, I + |z,|
|z2 I - |z,| < -|Z| + Z2|
=» |z,| - |z2| s - |z, + z2| ... @
De (“) y (g) obtenemos:
-|z, +z2 | ¿ (| z,|- |z21 ) ^ |z, +z,|
| |Z| | + |z2|| < |z, + z2| L.q.q.d
07. Demuestra que: |z, + z2|2 + |z, - z2 |2 = 2|z, |2 + 2|z2|2
Dorn:
Vz, eD ; z2 e D
Z21 2 = (Z1 + Z2) (Z1 + Z2)lz 1
= C2! + Z2) (Z! + Z2)
0+ z2zi + z z2 + z2z2= zi zi
5
IZ1 - Z2¡2 = (Z1 ~ Z2> (Z, - Z2>
= (z, - z2) (z, - z2)
-CD= z, z, - Z2 z, - z, Z2 Z2 Z2
Sumando « + p = 2zl z 2 Z 2 Z 2
= 2|z,| + 21 z21
|zi +Z2lJ+ |Zi -Z2l2 = 2|z,| + 21z,I L.q.q.d
08. Si n es un entero positivo cualquiera, dq:
r" (cos n0 + i sen n 0) = rn (cos 0 + i sen n 0)
Solución:
Si n es un entero positivo, probaremos que:
r" (cos n0 + i sen n 0) = [r (eos 0 + i sen 0)]n
Prop: usaremos I.m
a) n = 1; z = r (eos 0 + i sen 0) = r (eos 0 + i sen 0)
b) Supongamos que se cumple para n; entonces:
r" (eos n0 + i sen n 0) es V ... H.I
Luego: z"+l = z11. z
= rn (eos n0 + i sen n 0) r (eos 0 + i sen 0)
zn+i = rn+| [eos (n+l)0 + i sen (n+1) 0]
n+]Se cumple para z
Luego rn (eos n0 + i sen n 0) = [r (eos + i sen 0) ]"
09. Si |a| < 1 ¿Qué número complejo satisface la siguiente igualdad.
k ~ a\ <, i ?|1 - a z\
6
Solución:
Si z = x + i y a = a + b i a = a - b i
lz ~ <1 =» ¡z - a ¡2 < |1 - a z \ 2Sia z
Sustituyendo:
b i)2 < 1 - (a - b i) (x + i y) 2(x + i y) - (a +
\(x - a) + i (y - b) 2 < (1 - ax - by) (ay - bx) 2+
(x - a)2 + (y - b)2 < (1 - ax - by)2 + (ay - bx)2
x2 + y2 + a2 + b2 < {x2 y2){a2 + b2) + 1
(-2 ^)[l ~a2 -b2}±{l ~a2 ~ b2)
y2)[l - (a2 + b2)}<{\ - (a2 + b2))
+
[x2 4-
(*2 ^2)[l - l»|2] S (I l«l!)
Por hip. |a| < 1 =í- 1- |a|2 > 0 => x2 + y2 < 1
|z| < 1
◄ ►
11. Demostrar que:~ zz + c z + cz = 0
«G e R; Ceí, representa un círculo que pasa por el origen si “ * 0; y representa una línea recta que pasa por el origen si « = 0
7
Demostración:
®=» “Izj2 + c z + c z = 0“ZZ + CZ+CZ = 0
Sea z = x + i y c '= c, + i c2
Entonces: c z + cz = 2 Re (c z)
Luego c z = (c, + i c2) (x + iy) = (c,x - c2y) + i (c,y + c2x)
©2 Me c z = c,x - c2y ...
@© en
« ¡z|2 + 2 M e (cz) = “ (x2 + y2) + 2(c,x - c2y = 0)
Si « * 0
2 c2y2 c ,xiX2 J2 - = 0+x2 +2 . 2 X- + y¿
-2 c2 c1 2 U = 0Donde r = —2 \ ococ
4 c,2 4c22k 2 2= 0 c1 + c21 + r
<x2 oc2
es una circunferencia en el origen y de radio y
12. Encontrar las raíces cúbicas de la unidad
Solución
Si z = 1 haremos uso de:
i0 + 2 k ti0 + 2 A: Tt )( )=* Wk = r " + i sen seneos
nn
k = 1,2, ... n- 1
0 =0 °; r =1En z =1;
0° 0o = eos 0° + i sen 0o = lk = 0 ; w, = 1 eos ——• + i sen ----33
2 Tt 12 Tt , / Tt . Tt \= 1 ^ - eos— + i sen—j =k = 1 ; w2 = 1 + i sen -----eos3 3 3 3 2 2
I - v-Li4 Tt4 Tt 1 í - eos — - / sen —) =k = 2 ; w3 = 1 eos---- + i sen -----23 3 3 3 2
w, = 1
1w, = -2 2
I-£,w3 =2 2
>\ \-\l/2
\ 2 2
9
13. Encuentre las raíces cuadradas de i
Solución:
z = i =í> z= \fi
Ti rSiz = i=> z = 0 + ¡ 0 =2 1
it71
22 71 77k = 0 ; w, = 1i + i sen+ i sen = eoseos4 422
w,- )2 2
7777 + 277— + 27722k = 1 w, = 1 + i seneos
22
577577 + i sen ----4 J
eos4
7777 + i sen —- eos44
-v/222
w, =2 2
yi +, ¿i = (i + ow, =i 2 2 2
Ü - i A = - Jl (1 H- /)w2 = -22 2
14. Encuentre todas las raíces de los polinomios
a) z3 + 24
10
dW
Solución:
r = 2 Vsz3 = -24 6 = 1: ;
i0 + 2*71: 9 + Ikii
■■■ wk = rn + i seneosn n
+ i- ’vS[ 17:Si k = 0 + i senw eos3 2
- i®f[ 71+27: t: + 2tck = 1 + i seneosw2 3 3
]2 cos IX + i sen n
yj [ -i + o ] = -2 yj2
= 2yj[
= 2 yj [
= 2 \/3 j^cos (2n - —) + i sen (2k - —)J
= 2 yj [
t: + 4t: t: + 4t:k = 2 ; + i senW3 eos3 3
5 n 5 t:+ i seneos3 3
n n- i sen —eos3 3
■ 2^l21w32
Otra forma será:
+ 271 -) V 3 3 7r = 2 x yj e ; n =0,1,2
r = 2 x yjn = 0 ; e 3
r = 2 x yjí e = 2 x \f2 en = 1 3 i n
n + 4k 5n-(■
11 2 ; r = 2 x yj e = 2 x yj3 3
11
16. z4 = i 64
Solución:
371r = 64 ; 0= —2
3n----- + 2iZ m
1 ir4 er =
3 71371
n = 0 ; r, 764 e 2 Vi e S
3 7T/ -- * 271 \ 771
n = 1 ; r2 Veí = 2 \¡2 e 8
37X----- +471u_n ,
e 8n 2 ; r3 ^54 e = 2 Vi
3 7t----- + 6Jt .1571 .
I
= 2 Vin 3 ; r4 e Re
ico*) z - 1
Solución:
100 r = 1 ; 0 = 0°En z - 1
í 71 «r = e 50 n = O , 1,2 ... 99
r-( ) ; "Tin Tin = 0,99+ i sen -----eos5050
16. Sea “p” el polinomio dado por:
p(z) = aG z" + a, z"'1 + ... + an ; a0, a, ... a„ eIR
Df: p{z) = p{z)
12
Demostración
Si p(z) = a0 zn + a, z"'1 + ... + an ; ... an ctesa„, a, ,
— H -1= a z" + a + ... azio n
~n ~n-lz + a += a‘ ‘ an » ük ük
Z1o
p(z) = p{z)
p(z) = P (z)
16. Indicar gráficamente los siguientes números complejos z y que satisfacen las siguientes condiciones:
a) |z - 2| =2
Solución:
|z-2| =2 ; c(z0) = (2,0) c(z,0) = (2,0)i, r= 1
◄
b) |z + 2| <2
Solución:
c(z0) = (-2,0) ;
13
c) |R e Z¡ ¿ 3
Solución:
Si z = x + i y
-3 < x <3
-|3 - 3
d) | ImZ | > 1
Solución:
Si z = x + i y
ImZ = y ¡y|>i ^ y> 1 V y < -1=>
y < i •-1
zA y < -i
14
17. Calcule las raíces con sus correspondientes multiplicidades de los siguientes polinomio
a) z2 + z - 6 = 0
Solución:
z2 + z - 6 = (z+3) (z-2) = 0
z = -3 .... multiplicidad 1 z = 2 .... multiplicidad!
b) z2 + z + 1 = 0
z2 + z+ l=z2 + z+ — - — + 1 =ü 4 4
1 )2 + I = 01 4
=^ z +2
=> (z +' 2
1 U) 2= 0
2 '2 21 = 0iz + z +=»2
/ ... multiplicidad 11 +=> z ~i 2 2
1 - -— i ... multiplicidad 1^ Z2 = 2 2
c) z3-'3z2 + 4 = 0
z3 - 3z2 + 4 = (z - 2)2 (z+ 1) = 0
multiplicidad 2 multiplicidad 1
z = 2z = 1
•) z4 - 3 = 0
Solución:
r^rz4 - 3 = z4 -
15
4!-(7s)*] kMV?)1]
-{’-'fl){‘ * V3)(, -(V3<) (,
(Vi*)1
Vs ,■) = 0
z = \¡3 ... multiplicidad 1
z = -/3 ... multiplicidad 1
z = Vj « ... multiplicidad 1
z = - \¡3 i ... multiplicidad 1
17. Sea a = 2 + 3i; VxeR : f(x) = ax + (bx)2
b = 1 - i
a) Calcular a) (Kef) (x) ; b) 1m f(x)
Solución:
f(x) = x(2 + 3i) [(1 -i)x ]2
f(x) = 2x + (3x - 2x2)i
=4- Ke(x) = 2x
b) Im f(x) = 3x2 - 2x2
#
16
V
BIBLIOGRAFÍA
■) Introducción a las Ecuaciones Diferenciables Ordinarios : de: *
CoddingtonEARL . A.
•) Cálculo James Stewart
•) Algebra I Armando Rojo
•) Número Complejos y Ecuaciones Polinómicos : J: Aznarac
•) Variable Complejo Colección Shaum
•) Número Complejo Eduardo Espinoza
nieacias J f
£ÍVa3£>
17