Łomianki do realizacji inwestycji wodociągowo ... fileraport o stanie przygotowania gospodarki...

Warszawa, luty 2007

Raport o stanie przygotowania gospodarki wodno-ściekowej Gminy i Miasta Łomianki do realizacji inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnych z wykorzystaniem środków

pomocowych Unii Europejskiej

Przygotował i opracował: Jacek Raczko

Raport o stanie przygotowania gospodarki wodno-ściekowej Gminy i Miasta Łomianki do realizacji inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnych z wykorzystaniem środków pomocowych Unii Europejskiej

- 2 -

Spis treści Spis treści ................................................................................................................................................ 2 Spis skrótów zastosowanych w opracowaniu ......................................................................................... 4 I. Wstęp.............................................................................................................................................. 5

I.1. Fundusz Spójności – szansa, wyzwanie, pułapka................................................................. 5 II. Podsumowanie i Wnioski................................................................................................................ 7

II.1. Mankamenty systemu wodno-ściekowego ............................................................................ 7 II.2. Wnioski z analizy technicznej................................................................................................. 7 II.3. Przygotowanie przedsięwzięcia Funduszu Spójności ........................................................... 8

III. Podstawowe wymogi prawa i regulacji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej ..................... 9 III.1. Ustawa o gospodarce komunalnej..................................................................................... 9 III.2. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków........... 9 III.3. Rozporządzenie w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków........... 10 III.4. Prawo Wodne .................................................................................................................. 11 III.5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych ................................................ 12

IV. Demografia ............................................................................................................................... 15 V. System transportu ścieków – sieć kanalizacyjna.......................................................................... 17

V.1. Stan istniejący ...................................................................................................................... 17 V.2. Rozwój sieci kanalizacyjnej.................................................................................................. 18

VI. Istniejący system oczyszczania ścieków.................................................................................. 23 VI.1. Parametry projektowe...................................................................................................... 23 VI.2. Aktualne obciążenie......................................................................................................... 25 VI.3. Rezerwa obciążenia ........................................................................................................ 25 VI.4. Rozwój systemu oczyszczania ścieków .......................................................................... 27

VII. System dystrybucji wody – sieć wodociągowa......................................................................... 30 VII.1. Stan istniejący.................................................................................................................. 30 VII.2. Rozwój systemu dystrybucji wody ................................................................................... 30

VIII. System produkcji wody............................................................................................................. 32 VIII.1. Parametry projektowe...................................................................................................... 32 VIII.2. Aktualne obciążenie......................................................................................................... 33 VIII.3. Rezerwa obciążenia ........................................................................................................ 33 VIII.4. Rozwój systemu produkcji wody...................................................................................... 35

IX. Popyt......................................................................................................................................... 37 X. Ceny świadczonych usług ............................................................................................................ 39 XI. Koszty związane z zapewnieniem świadczenia usług wodno – ściekowych w latach 2000-2006 41 XII. Przychody ze sprzedaży usług w latach 2000-2006 ................................................................ 43 XIII. Stan przygotowania niezbędnych inwestycji ............................................................................ 47

XIII.1. Stan zaawansowania procesu ubiegania się o środki z Funduszu Spójności ................ 47 XIII.1.1. Karta Potencjalnego Przedsięwzięcia (KPP) .......................................................... 47 XIII.1.2. Wniosek o dofinansowanie przygotowania dokumentacji i wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia „Gospodarka wodno-ściekowa na terenie Miasta i Gminy Łomianki” 48

XIII.2. Podstawowe braki stanu przygotowania inwestycji ......................................................... 48 XIII.2.1. Rozpoznanie stanu własności gruntów w przebiegu tras przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych ................................................................................................ 49

XIII.3. Lokalizacja dla nowego ujęcia wody i SUW .................................................................... 49 XIII.4. Weryfikacji zbyt optymistycznych założeń dla rozporządzenia w sprawie aglomeracji... 50 XIII.5. Warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (WZiZT)............................................ 50 XIII.6. Oceny oddziaływania inwestycji na środowisko .............................................................. 50 XIII.7. Decyzje środowiskowe .................................................................................................... 50 XIII.8. Pozwolenia na budowę.................................................................................................... 50 XIII.9. Aktualna wycena nakładów inwestycyjnych .................................................................... 50

XIII.9.1. Roboty i zakupy....................................................................................................... 50 XIII.9.2. Wykupy gruntów i odszkodowania za zajęcie terenów........................................... 51

XIII.10. Dokumentacja technicznej i wykonawczej .................................................................. 51 XIII.11. Gotowość organizacyjna i instytucjonalna .................................................................. 51


- 3 -

XIII.12. Społeczna akceptacja ................................................................................................. 52 XIII.12.1. Rada Gminy ............................................................................................................ 52 XIII.12.2. Społeczność lokalna ............................................................................................... 52

XIV. Niezbędne inwestycje i termin ich realizacji......................................................................... 54 XIV.1. Wartość nakładów ........................................................................................................... 54 XIV.2. Terminy realizacji inwestycji ............................................................................................ 54

XV. Niezbędne działania w zakresie rozwoju i naprawy systemu wodno-ściekowego................... 56 XVI. Załączniki ............................................................................................................................. 58

XVI.1. Wstępna prognoza wpływu poszczególnych wariantów inwestycyjnych na ceny........... 58 XVI.2. Wstępna analiza zdolności finansowej w kontekście pełnienia roli inwestora i finansowania inwestycji..................................................................................................................... 59


- 4 -

Spis skrótów zastosowanych w opracowaniu EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

FIDIC Federation Internationale des Ingenieurs-Conseils (Międzynarodowa Federacja Inżynierów Konsultantów).

FS Fundusz Spójności

IPI Indykatywny Plan Inwestycyjny

JRP Jednostka Realizująca Projekt

JST Jednostka Samorządu Terytorialnego

KPP Karta Potencjalnego Przedsięwzięcia

MiG Miasto i Gmina

Mk Mieszkaniec

MPZP Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego

NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

OŚ Oczyszczalnia Ścieków

POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

PZP Prawo Zamówień Publicznych

RLM Równoważna Liczba Mieszkańców

SIWZ Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia

Skrót Nazwa

SUW Stacja Uzdatniania Wody

UE Unia Europejska

UMiG Urząd Miasta i Gminy

WZiZT Warunki Zabudowy i Zagospodarowanie Terenu

ZB Zakład Budżetowy


- 5 -

I. Wstęp Niniejsze opracowanie oprócz raportu o stanie gospodarki wodno-ściekowej zawiera wyniki uproszczonych prognoz dotyczących harmonogramu realizacji inwestycji, ich wartości oraz skutków jakie spowodują po stronie popytu i cen. W opracowaniu przedstawiono w sposób uproszczony i syntetyczny 3 warianty za-kresu rozwoju systemu wodno-ściekowego uzależnione od tego jaki obszar Miasta i Gminy Łomianki będzie przedmiotem rozwoju systemu do roku 2015. Przedmiotem analizy nie były szczegółowe rozwiązania techniczne, lokalizacyjne i finansowe. Pre-zentowane warianty w zamierzeniu stanowią jedynie przykładowe formy szerokiego spektrum możliwych rozwiązań. Niniejsze opracowanie ma charakter poglądowy. Jego celem jest nakreślenie wielorakiego, wariantowego kontekstu rozwoju systemu wodno-ściekowego. Dane liczbowe zawarte w niniejszym opracowaniu i elementy prognoz powinny być przedmiotem dalszych szczegółowych analiz. Niniejsze opracowanie stanowi jednakże wyraźny sygnał dotyczący kluczowych man-kamentów stanu obecnego i możliwych kierunków jego normalizacji. Niniejszy raport jest również próbą syntetycznej oceny obecnego stanu przygotowa-nia inwestycji w zakresie rozwoju systemu wodno-ściekowego Miasta i Gminy Ło-mianki. Ocena jest przeprowadzona w kontekście możliwości rozwoju, wymagań wynikają-cych z przepisów obowiązującego prawa oraz możliwości dofinansowania programu inwestycji ze środków bezzwrotnej pomocy finansowej Funduszu Spójności. Ocena dotyczy również obecnej kondycji technicznej i finansowej systemu wodno-ściekowego. Wnioski wynikające z raportu w zamierzeniu stanowić mają materiał do społecznej dyskusji oraz podstawę do podejmowania przez Władze Gminy i Radę Gminy decyzji w sprawie kontynuacji, kierunków i zakresu rozwoju systemu wodno-ściekowego w Gminie i Mieście Łomianki.

I.1. Fundusz Spójności – szansa, wyzwanie, pułapka Fundusz Spójności jako instrument finansowania inwestycji w sektorze wodno-ściekowym stanowi: • Z jednej strony dużą szansę:

o Możliwość pełnego zaspokojenia bieżących potrzeb rozwojowych systemu, o Szybki okres realizacji znacznych nakładów inwestycyjnych,

• Z drugiej strony stanowi olbrzymie wyzwanie dla beneficjentów pomocy finanso-wej z uwagi na:

o nieporównywalną z dotychczasową intensywność działań inwestycyjnych, o nowe procedury finansowania i rozliczeń, o znaczące obciążenia finansowe związane z:

prefinansowaniem wydatków przewidzianych do refundacji, znaczącą skalą zaciąganych na realizację projektu zobowiązań.

o nieuchronny „niekorzystny”, bo wzrostowy wpływ na ceny. Fundusz Spójności jako źródło środków na finansowanie inwestycji w sektorze wod-no-ściekowym jest dla przyszłych beneficjentów swoistą pułapką:


- 6 -

• wiąże się z realizacją bardzo dużych nakładów inwestycyjnych, • uzyskanie dotacji z FS staje się celem samym w sobie, • jednakże bez względu na wielkość otrzymanej dotacji, to wielkość inwestycji i re-

alizacja zasady zanieczyszczający płaci (100 mln zł inwestycji z darmowych środ-ków, to 100 mln zł wartości wytworzonego majątku, którego amortyzacja musi bezwzględnie znaleźć swoje odzwierciedlenie w cenach) decydują o społecznych skutkach przystąpienia do projektu FS.


- 7 -

II. Podsumowanie i Wnioski

II.1. Mankamenty systemu wodno-ściekowego Ocena bieżącego stanu systemu wodno-ściekowego ujawniła następujące jego man-kamenty: 1. Poziom cen za usługi wodno-ściekowe w analizowanym okresie 2000-2006 nie

pokrywał bezpośrednich kosztów działalności (zapewnienia usług wodno-ściekowych).

2. W konsekwencji powyższego stwierdzenia, ceny obowiązujące w zbadanym okre-sie 2000-2006 były i są niezgodne z obowiązującymi normami prawa.

3. W przedsiębiorstwie operatora systemu wodno-ściekowego brak jest niezawod-nego i działającego systemu pozwalającego na sprawną identyfikację podstawo-wych danych ilościowych i wartościowych w zakresie sprzedaży, kosztów i ewi-dencji majątku.

4. Pomimo ponad rocznej działalności ZWiK znajduje się w przejściowym stadium tworzenia spółki.

5. O ile dotacje do działalności ZBWiK znajdowały częściowo uzasadnienie, to pla-nowa polityka dopłat do kapitału dla pokrycia nieefektywnej gospodarki finanso-wej ZWiK nie jest prawidłowa z punktu widzenia sprawowania przez UMiG nadzo-ru właścicielskiego oraz gospodarowania środkami publicznymi.

6. W zasięgu oddziaływania sieci wodociągowej i kanalizacyjnej nie ma 100% pod-łączeń, co przy rzetelnej kalkulacji podwyższa poziom cen.

7. W systemie mogą istnieć nieprawidłowości w zakresie wypróżniania zbiorników przydomowych (szamb) oraz odprowadzania do kanalizacji wód deszczowych.

II.2. Wnioski z analizy technicznej 1. Wydajność systemu produkcji wody cechuje się bardzo niskim poziomem rezerw

w stosunki do niemal każdego wariantu rozwoju sieci wodociągowej, a wielkości szczytowego zapotrzebowania już obecnie mogą osiągać wartości krytyczne.

2. Istniejący system oczyszczania ścieków posiada jeszcze znaczną rezerwę prze-pustowości, przy czym w wariantach maksymalnego rozwoju sieci kanalizacyjnej konieczna jest rozbudowa systemu.

3. Konieczne jest rozeznanie możliwości pozyskania działek pod budowę nowych obiektów produkcji wody (w każdym rozpatrywanym wariancie) i oczyszczania ścieków (w wariantach maksymalnych).

4. W różnych opracowaniach prezentowane są biegunowo odmienne prognozy roz-woju demograficznego dla Miasta i Gminy Łomianki – sporządzenie miarodajnej prognozy stanowi element kluczowy z punktu widzenia planowania rozwoju sys-temu wodno-ściekowego oraz jego wydolności technologicznej.

5. Bez względu na rozległość obszaru i zakresu zadań inwestycyjnych konieczne jest podłączenie do zbiorczej sieci kanalizacyjnej 90% mieszkańców aglomeracji.

6. Oczyszczalnia ścieków w Łomiankach nie jest przystosowana do odbioru wód opadowych – budowa sieci kanalizacji deszczowej i oczyszczalni ścieków desz-czowych stanowi nie analizowany wariant rozwoju systemu.


- 8 -

7. Szacunkowe nakłady na rozbudowę oczyszczalni ścieków w wariancie maksy-malnego obciążenia są nieporównywalnie większe niż w pozostałych wariantach z uwagi na radykalne przekroczenie parametrów krytycznych.

II.3. Przygotowanie przedsięwzięcia Funduszu Spójności 1. Brak podstaw do rozpoczęcia przygotowania wniosku do FS:

a. Karta Potencjalnego Przedsięwzięcia nie jest wnioskiem o dofinansowanie z Funduszu Spójności.

b. Nieaktualny zakres rzeczowy inwestycji przedstawionej w KPP. c. Zakres inwestycji w KPP nieadekwatny do formalnych potrzeb kanalizowa-

nia aglomeracji. d. Nieokreślony zakres rzeczowy przedsięwzięcia.

2. Sprawy wymagające podjęcia działań lub kroków naprawczych a. Uchwalenie i wdrożenie programu naprawczego dla ZWiK:

i. Uporządkowanie polityki taryfowej, ii. Uporządkowanie stosunków majątkowych.

b. Przeprowadzenie konsultacji społecznych dla zapewnienia pełnego popar-cia dla planowanych zamierzeń.

c. Przygotowanie Wieloletniego Planu Inwestycji rozwojowych dla systemu wodno-ściekowego.

d. Weryfikacja zbyt rozległego z punktu widzenia spełnienia wymogów KPOŚK zasięgu aglomeracji.

e. Wystąpienie do Ministra środowiska w sprawie terminu realizacji zadań wynikających z KPOŚK.

f. Utworzenie działających struktur JRP pod kątem inwestycji FS. g. Podjęcie intensywnych i skoordynowanych działań zmierzających do przy-

gotowania dokumentacji i opracowań umożliwiających przystąpienie do przygotowania wniosku o dofinansowanie.

h. Reasumpcja uchwał podjętych w sprawach związanych z przygotowaniem i realizacja przedsięwzięcia FS.

3. Szanse a. Możliwość rozszerzenia zakresu kontraktu na przygotowanie dokumentacji

o opracowania koncepcyjne, projektowe, przygotowanie procedur admini-stracyjnych i przeprowadzenie konsultacji społecznych.

b. Możliwość rozpoczęcia fazy realizacyjnej przedsięwzięcia FS w 2008 roku. 4. Zagrożenia

a. Brak świadomego społecznego poparcia dla planów rozwojowych. b. Brak postępu w podnoszeniu stanu gotowości przedsięwzięcia do realiza-

cji.


- 9 -

III. Podstawowe wymogi prawa i regulacji w zakresie go-spodarki wodno-ściekowej

III.1. Ustawa o gospodarce komunalnej Ustawa o gospodarce komunalnej z dnia 20 grudnia 1996 roku (Art. 2) określa formy działania gospodarki komunalnej jakimi są obecnie zakłady budżetowe lub spółki prawa handlowego, a także, co istotne umożliwia powierzenie przez gminy świad-czenia usług komunalnych przez wszystkie podmioty rynkowe. Jednostki samorządu terytorialnego mogą więc powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki ko-munalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych. Usługi w zakresie odprowadzenia i oczyszczania ścieków realizowane są na tere-nach intensywnie zabudowanych w sposób zbiorowy (Ustawa o zbiorowym zaopa-trzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków) lub na terenach o zabudowie rozproszonej w sposób indywidualny (ustawy: Prawo budowlane, Prawo wodne, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).

III.2. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym od-prowadzaniu ścieków

Głównym aktem prawnym związanym z działalnością wodno - ściekową jest Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odpro-wadzaniu ścieków. Określa ona:

• zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków,

• zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych,

• zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej ja-kości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków, a także ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środo-wiska i optymalizacji kosztów.

Ustawa określa zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków jako zadanie własne gminy. W ustawie tej zawarte są również warunki, do których musi stosować się przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne oraz odbiorcy usług wodno-ściekowych. Na prowadzenie usług wodno - ściekowych wymagane jest zezwolenie wydane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Jako obowiązek przedsiębiorstwa określone zostało zapewnienie realizacji, budowy i rozbudowy urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji. Ustawa reguluje również zasady ustalania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków. Zakłada ona m.in.:

• Roczny okres obowiązywania taryf,

• Kalkulację wysokości taryf na podstawie niezbędnych przychodów po dokonaniu ich alokacji na poszczególne taryfowe grupy odbiorców usług, przy uwzględnieniu kosztów związane ze świadczeniem usług w poprzednim roku obrachunkowym,


- 10 -

zmiany warunków ekonomicznych oraz warunków świadczenia usług oraz kosz-tów wynikających z planowanych wydatków inwestycyjnych.

Ustalone w ten sposób taryfy podlegają zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy lub w przypadku braku uchwały, w drodze decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

III.3. Rozporządzenie w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopa-trzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków

W art. 25 Ustawa (o zbiorowym zaopatrzeniu …) odwołuje się do przepisu wyko-nawczego jakim jest - Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz wa-runków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ście-ków (Dz.U. z dnia 17 lipca 2006 roku). W szczególności przepisy tego rozporządze-nia1 stanowią: § 3. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne: 1) opracowuje taryfę dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowa-dzania ścieków w sposób zapewniający: a) uzyskanie niezbędnych przychodów, b) ochronę odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat, c) eliminowanie subsydiowania skrośnego, d) motywowanie odbiorców usług do racjonalnego użytkowania wody i ograniczania zanieczyszczenia ścieków, e) łatwość obliczania i sprawdzania cen i stawek opłat; … § 6. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ustala niezbędne przychody dla potrzeb obliczenia taryfowych cen i stawek opłat planowanych na rok obowiązywania taryf, uwzględniając w szczególności: 1) koszty eksploatacji i utrzymania, w tym: a) amortyzację lub odpisy umorzeniowe, b) podatki i opłaty niezależne od przedsiębiorstwa, c) opłaty za korzystanie ze środowiska; 2) koszty zakupionej przez siebie wody lub wprowadzania ścieków do urządzeń ka-nalizacyjnych niebędących w jego posiadaniu; 3) spłaty rat kapitałowych ponad wartość amortyzacji lub umorzenia; 4) spłaty odsetek od zaciągniętych kredytów i pożyczek; 5) należności nieregularne; 6) marżę zysku. … § 9 ust. 1. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, które zgodnie z zawartą umową użytkuje nieodpłatnie środki trwałe, może uwzględniać w niezbędnych przy-chodach amortyzację lub umorzenie, jeżeli zawrze z gminą porozumienie ustalające, że środki finansowe pozyskane przez przedsiębiorstwo z tego tytułu, pomniejszone o 1 Dalej w tekście powoływane będzie jako rozporządzenie taryfowe


- 11 -

należny podatek dochodowy, będą wykorzystywane wyłącznie na cele modernizacji i odtworzenia tych środków trwałych. § 9 ust. 3. Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, których forma organizacyj-no-prawna uniemożliwia zaliczanie kosztów amortyzacji lub umorzenia do kosztów uzyskania przychodów, mogą uwzględniać je w niezbędnych przychodach, stano-wiących podstawę do ustalania cen i stawek opłat, jeżeli środki pochodzące z amor-tyzacji lub umorzenia będą stanowić wyłącznie źródło finansowania modernizacji i odtworzenia środków trwałych oraz spłaty kredytów i pożyczek zaciągniętych na sfi-nansowanie inwestycji. Pojęcie niezbędne przychody występujące w rozporządzeniu taryfowym stanowi praktyczne wdrożenia zasady „zanieczyszczający płaci”. Zasada ta oznacza, że sprawcy szkód w środowisku powinni ponosić koszty zapobiegania tym szkodom lub naprawiania ich skutków. Tak więc nie powinno mieć miejsca publiczne finansowanie polityki środowiskowej, bowiem płacić za nią powinni sprawcy zanieczyszczeń, jeśli tylko uda się ich zidentyfikować. W przypadku systemów wodno-ściekowych wdroże-nie tej zasady oznacza konieczność ponoszenia przez odbiorców tych usług kosztów związanych z negatywnym oddziaływaniem systemu na środowisko jakim są pobór wody, odprowadzanie ścieków i osadów pościekowych. Zapewnienie wdrożenia i stosowania zasady „zanieczyszczający płaci” stanowi klu-czowy warunek w kontekście ubiegania się o dofinansowanie projektu inwestycyjne-go ze środków Funduszu Spójności (FS).

III.4. Prawo Wodne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne stanowi (art. 42), że: • budowę urządzeń służących do zaopatrzenia w wodę realizuje się jednocześnie z

rozwiązaniem spraw gospodarki ściekowej, w szczególności przez budowę sys-temów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków,

• w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne,

• wprowadzający ścieki do wód lub do ziemi są obowiązani zapewnić ochronę wód przed zanieczyszczeniem, w szczególności poprzez budowę i eksploatację urzą-dzeń służących tej ochronie.

W nawiązaniu do powyższego ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne zde-finiowała pojęcie aglomeracji: • Aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza

są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych.

Dlatego też głównym celem odprowadzenia i oczyszczenia ścieków w Polsce jest realizacja systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków na terenach o skon-centrowanej zabudowie. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne (art. 208, ust. 1) zobowiązuje gminy do realizacji zadania własnego gmin w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków (ustawa o samorządzie gminnym Dz.U. z 2001 roku Nr 142, poz. 1591 z późn. zm., ustawa - Prawo wodne: art. 43, ust. 5) na obszarach aglomeracji wyznaczonych na ich terenie w terminach:


- 12 -

• do 31 grudnia 2015 roku w przypadku aglomeracji o równoważnej liczbie miesz-kańców (RLM2) wynoszącej od 2000 do 15 000,

• do 31 grudnia 2010 roku w przypadku aglomeracji o RLM wynoszącej powyżej 15 000.

Zapisy te są transpozycją ustaleń negocjacji z Unią Europejską w sektorze Środowi-sko, przeniesionych następnie do Traktatu o Akcesji Polski do Unii Europejskiej. Wypełnienie zobowiązań Rządu Rzeczpospolitej Polskiej, przyjętych w Traktacie Ak-cesyjnym Polski do Unii Europejskiej, podpisanym 16 kwietnia 2003 roku i ratyfiko-wanym przez Polskę 23 lipca 2003 roku, który w części dotyczącej wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków odwołuje się do dyrektywy 91/271/EWG, wymagać będzie w horyzoncie czasowym do 2015 roku bu-dowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach rozumianych jako obszary, na których zalud-nienie bądź działalność gospodarcza są na tyle skoncentrowane, aby konieczne było odprowadzanie ścieków systemami kanalizacji zbiorczej do oczyszczalni ścieków komunalnych. W trakcie negocjacji sektora Środowisko Polska uzyskała zgodę państw członkow-skich Unii na okres dostosowawczy w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków sięgający 2015 roku. Sformułowane zostały również cele pośrednie, które znalazły swój zapis w Traktacie Akcesyjnym, a mianowicie: • do 31 grudnia 2005 roku zgodność z Dyrektywą powinna być osiągnięta w 674

aglomeracjach, z których ładunki zanieczyszczeń biodegradowalnych stanowią 69% całkowitego ładunku tych zanieczyszczeń pochodzącego z aglomeracji,

• do 31 grudnia 2010 roku zgodność z Dyrektywą powinna być osiągnięta w 1069 aglomeracjach, których ładunki zanieczyszczeń im przypisywane stanowią 86% całkowitego ładunku tych zanieczyszczeń pochodzącego z aglomeracji

• do 31 grudnia 2013 roku zgodność z Dyrektywą powinna być osiągnięta w 1165 aglomeracjach, z których ładunki zanieczyszczeń stanowią 91% całkowitego ła-dunku tych zanieczyszczeń pochodzących z aglomeracji.

III.5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych Sporządzony przez Ministra Środowiska, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określa, zgodnie z wymogiem ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne, przedsięwzięcia w zakresie budowy, rozbudowy i/lub moderni-zacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych, a także terminy ich realizacji niezbędne dla realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do dyrektywy 91/271/EWG. Oznacza to: • konieczność osiągnięcia standardów jakości ścieków odprowadzanych do środo-

wiska wodnego z oczyszczalni ścieków zgodnie z wymaganiami załącznika 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie wa-runków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,

2 Pojęcie wyjaśnione jest w części VI.1 opracowania.


- 13 -

• zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komu-nalnych pochodzących z całego terytorium państwa w celu ochrony wód po-wierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacją (art. 45 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne),

• wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniające obsługę mieszkańców w dostosowaniu do występujących potrzeb i uwarunkowań ekono-micznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przynio-słaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych (art. 42 ust. 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne transponujący odpowiednie przepisy dyrektywy 91/271/EWG),

• odpowiednie, zgodnie z ustawą o odpadach i rozporządzeniami wykonawczymi do tej ustawy zagospodarowanie w środowisku osadów powstających w oczysz-czalniach ścieków.

W świetle założeń KPOSK systemy sieciowe obsługiwać będą w 2015 roku: • w aglomeracjach o RLM>100 000 co najmniej 98% mieszkańców, • w aglomeracjach o RLM wynoszącej 15 000÷100 000 co najmniej 90% miesz-

kańców, • w aglomeracjach o RLM wynoszącej 2 000÷15 000 co najmniej 80% mieszkań-

ców. Sposób wyznaczania aglomeracji określa rozporządzenie Ministra Środowiska z 22 grudnia 2004 roku w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji. Podstawowe kryteria wyznaczenia granic aglomeracji są następujące: • Obszar i granice aglomeracji wyznacza się uwzględniając zasięg sieci kanaliza-

cyjnych przy czym do tej samej aglomeracji należą tereny już obsługiwane przez sieć kanalizacyjną oraz tereny, na których planuje się budowę takiej sieci, wyzna-czone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, decyzjach o lokalizacji inwestycji celu publicznego i wieloletnich planach rozwoju urządzeń kanalizacyj-nych,

• Realizacja sieci musi być uzasadniona finansowo i technicznie przy czym wskaź-nik długości sieci obliczany jako stosunek przewidywanej do obsługi liczby miesz-kańców aglomeracji i niezbędnej do realizacji długości sieci nie może być mniej-szy od 120 mieszkańców na km sieci,

• Wskaźnik powyższy nie musi być stosowany w przypadku gdy siec kanalizacyjna będzie zlokalizowana na terenie objętym ochrona przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opiniujący i oceniają-cy wnioski aplikacyjne o pomoc finansową na - między innymi - budowę systemów kanalizacji zbiorczej wyraził opinię i obawy, że: Załączane do wniosków rozporządzenia wojewodów w sprawie wyznaczenia aglo-meracji wykazują znaczną dowolność interpretacyjną. Może to prowadzić do ko-nieczności zapewnienia systemów kanalizacji zbiorczej na obszarach obecnie nie zamieszkałych lub o koncentracji ludności nieuzasadniającej jej budowy. Skutkiem tego nastąpi wzrost kosztów wyposażenia aglomeracji w system kanalizacyjny. Zna-czący wzrost nakładów może skutkować brakiem możliwości sfinansowania tych wy-datków w wymaganym okresie. Dodatkowym skutkiem braku zachowania zasady ostrożności przy definiowaniu aglomeracji może być wybudowanie infrastruktury, któ-


- 14 -

rej koszty utrzymania ze względu na bardzo niską efektywność finansową i ekono-miczną będą nie do udźwignięcia przez społeczności lokalne. Aglomeracja Łomianki znajduje się na liście projektów KPOŚK z terminem realizacji zadań w zakresie rozwoju kanalizacji i modernizacji oczyszczalni ścieków do końca 2010 roku.


- 15 -

IV. Demografia Istnieje kilka, często rozbieżnych, prognozowanych wielkości dotyczących liczby lud-ności w Łomiankach na lata 2015 i 2025. Zawarte są, miedzy innymi, w takich opra-cowaniach jak: • Koncepcja systemu kanalizacyjnego, autorstwa Proeko Sp. z o.o. z 1995 roku, • Koncepcja kanalizacji miasta i gminy Łomianki, autorstwa Ekoland z 2000 roku, • Program ogólny budowy wodociągu w gminie Łomianki, autorstwa „P plus P” z

2001 roku (bazująca na prognozowanej liczbie ludności z koncepcji kanalizacji 2000 roku),

• Propozycja planu Aglomeracji, autorstwa UMiG Łomianki z 2005 roku. Opracowania powyższe były wykonywane w różnych okresach, a zatem określając liczbę ludności na rok 2015 i 2025, podczas ich przygotowywania kierowano się za-pewne różnym stanem ówczesnej liczby mieszkańców oraz różnymi przesłankami dotyczącymi: • trendów przyrostu liczby mieszkańców z okresu przygotowywania prognoz, • poglądem na planowany rozwój urbanistyczny gminy. Generalnie wielkości te prezentuje tabela poniżej:

Tabela IV-1 Wariantowe prognozy demografii wg dostępnych opracowań koncepcyjnych

miasto wieś RAZEM miasto wieś RAZEMkoncepcja kanalizacji z 1995 roku Mk 18000 9000 27000 20000 9000 29000koncepcja kanalizacji z 2000 roku Mk 21903 12436 34339koncepcja wodociagu z 2001 roku Mk 21903 12436 34339plan Aglomeracji z 2005 roku Mk 19079 9271 28350

Prognoza liczby mieszkańców wg opracowań historycznych

2015 rok 2025 rok

W aktualnym Studium Uwarunkowań i Kierunków Rozwoju dla Łomianek przewiduje znaczny przyrost liczby mieszkańców. Wzmiankuje się o liczbach na poziomie od 32 do 40 tys. mieszkańców bez określenia horyzontu czasowego, którego wielkości te dotyczą. Faktem jest również, że w Studium przewiduje się w wielu miejscach możli-wość realizacji zabudowy bliźniaczej, a nawet wielorodzinnej. Dla potrzeb niniejszego opracowania postanowiono: • przyjąć horyzont czasowy analizy do roku 2015, • sporządzić własną (uproszczoną i ostrożną) prognozę demograficzną; jej ostroż-

ność polega na zastosowanie dolnej granicy oszacowań liczby ludności. W efekcie oraz w wyniku analizy: • trendu przyrostów liczby ludności na podstawie danych GUS z lat 2000-2005, • danych UMiG Łomianki na temat wydanych ostatnio warunków zabudowy i zago-

spodarowania terenu uzyskano prognozę przedstawioną na wykresie poniżej.


- 16 -

Liczba mieszkańców na całym obszarze Łomianek(Wariant MAXIMUM: obszar aktualnie wyznaczonej AGLOMERACJI)

13 8

88

14 1

24

14 4

44

14 7

49

15 1

96

15 6

02

5 31

2

5 54

4

5 65

8

5 89

0

6 06

3

6 17

1

15 9

45

16 0

13

16 0

81

16 1

49

16 2

17

16 2

85

16 3

53

16 4

21

16 4

89

16 5

57

6 34

3

6 76

3

7 18

3

7 60

3

8 02

3

8 44

3

8 86

3

9 28

3

9 70

3

10 1

23

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

lata

liczb

a m

iesz

kańc

ów [M

k]

miasto (w g. GUS) w ieś (w g. GUS) miasto (w g. załozonego trendu) w ieś (w g. założonego trendu)

Jak widać prognoza zakłada stosunkowo duży przyrost liczby mieszkańców na tere-nach wiejskich przy niewielkim przyroście na terenie miejskim. Ważne: Wobec zróżnicowania poglądów na rozwój demograficzny gminy Łomianki mogących skutkować bardzo odległymi od siebie prognozami demograficznymi nale-ży koniecznie sporządzić miarodajną prognozę.


- 17 -

V. System transportu ścieków – sieć kanalizacyjna

V.1. Stan istniejący Funkcjonujący na terenie Łomianek system kanalizacji ściekowej to system mieszany (grawitacyjno-ciśnieniowy). Dzięki temu unika się stosowania bardzo dużych zagłę-bień przewodów do czego zmuszałoby ukształtowanie terenu Łomianek w przypadku stosowania sytemu wyłącznie grawitacyjnego (płaski teren z niewielkim spadkiem). Unika się również uciążliwego i kosztownego odwadniania wykopów, które sięgałyby daleko w głąb wód gruntowych. Aktualny stopień skanalizowania gminy Łomianki prezentują wykresy poniżej

Liczba mieszkańców aktualnie objętych systemem kanalizacyjnym

15 945

7580 8 365

6 343

90

6 253

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

Liczba mieszkańcówobecnie

Mieszkańcy"przyłączeni"

Mieszkańcy"nieprzyłączeni"

liczb

a m

iesz

kańc

ów [M

k]

wieśmiasto

Aktualny stopień skanalizowania

48%1%

34%

52%

99%

66%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

miasto wieś razem

stop

ień

skan

alizow

ania [%

]


- 18 -

W tabeli poniżej zaprezentowano podstawowe dane techniczne dotyczące istniejącej sieci kanalizacyjnej:

Tabela V-1 Podstawowe dane istniejącej sieci kanalizacyjnej

Podstawowe dane dotyczace istniejacej sieci kanalizacyjnejAktualna długość sieci kanalizacyjnej:Razem km 33,7kolektory grawitacyjne km 22,2kolektory tłoczne km 4,8przykanaliki km 6,7przepompownie ścieków szt 26wskaźnik długości sieci na 1 mieszkańca objętego systemem:na całą sieć m/Mk 4,4na sieć bez przykanalików m/Mk 3,5

Kępa Kiełpińska

Dziekanów Nowy

Dziekanów Polski

Dziekanów Bajkowy

Dziekanów Leśny

Sadowa

Łomianki Dolne

Kiełpin

granica miasta

obszary posiadające szkielet kanalizacji w zlewni oczyszczalni miejskiej

miejska oczyszczalnia ścieków

Łomianki -obszary

skanalizowane

Dabrowa Zachodnia

obszary skanalizowane do lokalnych oczyszczalni

V.2. Rozwój sieci kanalizacyjnej Gmina Łomianki złożyła do Wojewody Mazowieckiego propozycję planu aglomeracji i taka aglomeracja została przez Wojewodę wyznaczona (Rozporządzenie Nr 86 Wo-jewody Mazowieckiego z dnia 12 sierpnia 2005 roku w sprawie wyznaczenia aglome-racji Łomianki). Obszar wyznaczonej aglomeracji niemal w całości pokrywa się z ob-szarem gminy Łomianki. Wydaje się, że jest to uzasadnione w świetle wymogów roz-porządzenia gdyż: • Na obszarze miejskim oraz terenie Kiełpina, Dziekanowa Leśnego i Dziekanowa

Bajkowego istniały przesłanki pozwalające sądzić, że będzie możliwe uzyskanie wskaźnika bliskiego 120 Mk/km,

• Pozostałe tereny znajdują się w obrębie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.


- 19 -

Dziekanów Nowy

Dziekanów Polski

Dziekanów Bajkowy

Kiełpin

granica miasta

obszary posiadające szkielet kanalizacji w zlewni oczyszczalni miejskiej

miejska oczyszczalnia ścieków

Łomianki -wytyczona aglomeracja

Sadowa

Kępa Kiełpińska

Dabrowa Zachodnia

Dziekanów Leśny

Łomianki Dolne

granica wytyczonej aglomeracji

Oznacza to jednakowoż, że: • w świetle prawa, w tak wyznaczonej aglomeracji konieczne będzie udostępnienie

kanalizacji zbiorczej dla co najmniej 90% mieszkańców, • w świetle wymogów Funduszu Spójności, gdyby aplikować o jego środki na bu-

dowę kanalizacji, taka aplikacja będzie możliwa pod warunkiem uzyskania w ra-mach aplikowanego przedsięwzięcia także co najmniej 90% skanalizowania.

Warto zatem zastanowić się, czy nie będzie korzystniejsze ograniczenie zasięgu aglomeracji. Dla potrzeb niniejszego opracowania rozważono 3 podstawowe warian-ty realizacji inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnych do 2015 roku: • Wariant MINIMUM - obejmuje wyłącznie miasto Łomianki • Wariant ŚREDNI - obejmuje miasto Łomianki, Łomianki Dolne oraz Kiełpin • Wariant MAXIMUM - obejmuje cala gminę Łomianki Trendy liczby ludności w obszarach wariantowych Aglomeracji ilustruje poniższy wy-kres.


- 20 -

Prognoza liczby mieszkańców na obszarze poszczególnych wariantów Aglomeracji

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Licz

ba m

iesz

kańc

ów [m

k]

Wariant MAXIMUM Wariant ŚREDNI Wariant MINIMUM

Ważne: są to oczywiście warianty sztuczne, które mają jedynie za zadanie przed-stawienie pewnych przykładów w całym spektrum możliwości. Ważne: Biorąc pod uwagę, że każdy z wariantów Aglomeracji znajduje się w prze-dziale RLM (15 000÷100 000) – konieczne będzie udostępnienie kanalizacji dla co najmniej 90% mieszkańców Aglomeracji. Poniżej przedstawiono wykres obrazujący wymogi dotyczące liczby mieszkańców objętych systemem kanalizacji zbiorczej dla poszczególnych wariantów inwestycyj-nych.

Warianty AGLOMERACJIdane dotyczące zakresu korzystania przez mieszkańców z systemu

kanalizacyjnego

16 5

57

14 9

01

7 58

0

7 32

1

23 2

54

20 9

29

7 58

0 13 3

49

26 6

80

24 0

12

7 67

0

16 3

42

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

Łączna liczbamieszkańców w 2015

roku

Wymagana liczbamieszkańców

"przyłączonych" w 2015roku

Aktualna liczbamieszkańców

"przyłączonych"

Brakująca do wymaganejliczba mieszkańców

"przyłączonych" w 2015roku

Mk

Wariant MINIMUMWariant ŚREDNIWariant MAXIMUM

Poniżej w formie tabelarycznej i na wykresach przedstawiono podstawowe dane do-tyczące niezbędnej do wykonania sieci kanalizacyjnej wraz z kalkulacją podstawo-wych nakładów inwestycyjnych. W ocenie zakresu rzeczowego oraz nakładów inwe-


- 21 -

stycyjnych kierowano się głównie opracowaniem AL-PROJEKT ze stycznia 2007 ro-ku odpowiednio modyfikując dane dla potrzeb poszczególnych wariantów. Tabela V-2 Podstawowe dane projektowanej sieci kanalizacyjnej dla wariantów inwestycyjnych

Podstawowe dane dotyczace projektowanej sieci kanalizacyjnej Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

Długość sieci:Razem km 69 107 126kolektory grawitacyjne i tłoczne km 60 96 114przykanaliki km 9 11 12średni wskaźnik długości sieci na 1 mieszkańca objętego systemem:

na całą sieć* m/Mk 9,5 8,0 7,7na sieć bez przykanalików* m/Mk 8,3 7,2 6,9

Nakłady inwestycyjne mln PLN 84 128 149,2średni wskaźnik nakładów na 1 mieszkańca objetego systemem* tys PLN/Mk 11,5 9,6 9,1

*Paradoksalnie wskaźniki w wariantach Średnim i Maximum mogą maleć w stosunku do wariantu Minimum z uwagi na potencjalną działalnośc deweloperską przewidywaną na terenach wiejskich

Warianty AGLOMERACJIdługość kanalizacji do wybudowania

0

20

40

60

80

100

120

140

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

km

kolektory grawitacyjne i tłoczne przykanaliki


- 22 -

Warianty AGLOMERACJInakłady inwestycyjne na sieć kanalizacyjną

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

mln

PLN


- 23 -

VI. Istniejący system oczyszczania ścieków

VI.1. Parametry projektowe Łomianki posiadają własną oczyszczalnię ścieków. Miejska oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest na północno-wschodnim krańcu miasta Łomianki na działce przy ul. Brukowej mieszczącej się pomiędzy ul. Brukową, wałem przeciwpowodziowym oraz polami uprawnymi osiedla Buraków. Wylot przewodu zrzutowego ścieków oczyszczonych z oczyszczalni znajduje się na lewym brzegu rzeki Wisły (km 526+500 biegu rzeki). Uruchomiona w 1997 roku, oczyszczalnia stanowi własność komunalną Gminy Ło-mianki i eksploatowana była od początku przez gminny zakład budżetowy ZBWiK w Łomiankach (na bazie którego utworzono obecnie funkcjonującą spółkę skarbu gmi-ny Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łomiankach Sp. z o.o.). Oczyszczalnia ścieków w Łomiankach została zaprojektowana i wybudowana dla przyjmowania i oczyszczania ścieków dopływających kanalizacją i dowożonych tabo-rem asenizacyjnym powstających na terenie miasta Łomianki i jego przyległościach. W konsekwencji uzyskano następujące wielkości nominalne przepustowości odnie-sione do ścieków dopływających siecią kanalizacyjną i ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym („beczkowozami”):

Tabela VI-1 Nominalne przepływy dla oczyszczalni ścieków

Przepływy projektowane (nominalne)przepływ średniodobowy z kanalizacji - Q NOM-dśr-kanal m 3/d 4000przepływ średniodobowy dowożony beczkowozami - Q NOM- dśr-beczkow m 3/d 240Razem przepływ średniodobowy - Q NOM-dśr m 3/d 4240

Tabela VI-2 Nominalne ładunki dla oczyszczalni ścieków

Ładunki zanieczyszczeń projektowanych (nominalnych)ładunek średniodobowy z kanalizacji - ŁNOM-dśr-kanal RLM 20667ładunek średniodobowy dowożony beczkowozami - ŁNOM-dśr-beczkow RLM 6000Razem ładunek średniodobowy - Ł NOM-dśr RLM 26667 Z uwagi na to, że nie każdy metr sześcienny ścieków niesie ze sobą identyczną ilość zanieczyszczeń przyjęto dla określania wielkości tychże zanieczyszczeń stosować jednostkę o nazwie „Równoważna Liczba Mieszkańców” – w skrócie „RLM”. Ładunek zanieczyszczeń o wartości 1 RLM odpowiada z grubsza ilości zanieczyszczeń od-prowadzanych przez 1-go statystycznego mieszkańca (w skrócie „Mk”) z jego go-spodarstwa domowego w ciągu jednej doby. Zatem można przyjąć, że:

1 RLM = 1 Mk Patrząc na zdolność oczyszczania oczyszczalni w Łomiankach określoną na 26667 RLM można by wysnuć wniosek, że może ona przyjąć ścieki od 26667 miesz-kańców. Jest to stwierdzenie zwodnicze, gdyż oprócz typowych gospodarstw domo-wych do oczyszczalni odprowadzane są również ścieki z zakładów przemysłowych, zakładów usługowych i różnego rodzaju instytucji ze skanalizowanego terenu. Bywa i tak, że na oczyszczalnię o określonej zdolności oczyszczania dopływają ścieki od znacznie większej ilości mieszkańców niż zdolność oczyszczalni wyrażona w RLM, gdyż w wielu wypadkach ilość zanieczyszczeń wytwarzanych przez mieszkańców jest niższa od tej statystycznej wyrażonej w RLM:

1 RLM > 1 Mk


- 24 -

Zatem pomimo tego, że skład ścieków może być zróżnicowany to dla uproszczenia należy przyjąć stosowne założenie: Założenie: biorąc pod uwagę, że: • Łomianki nie posiadają charakteru przemysłowego, • zakłady usługowe zatrudniają głównie mieszkańców Łomianek, • z instytucji również korzystają głównie mieszkańcy Łomianek, • niniejsze opracowanie ma charakter wyłącznie poglądowy (a nie szczegółowej

analizy), założono, że dla oceny stopnia skanalizowania, ładunków ścieków oraz zdolności technologicznych systemu kanalizacyjnego będzie się uwzględniać wyłącznie ścieki od mieszkańców z gospodarstw domowych wg zasady:

1 RLM = 1 Mk Ważne: miejska oczyszczalnia ścieków w Łomiankach została zaprojektowania wy-łącznie do przyjmowania ścieków bytowo-gospodarczych i przemysłowych. Wody opadowe (deszczówka) i roztopowe oraz wody z odwodnień (piwnic, wykopów, itp) nie powinny trafiać na tę oczyszczalnię. Poniżej przedstawiono parametry nominalne oczyszczalni na tle liczby mieszkańców w okresie projektowania oczyszczalni oraz na tle prognozy liczby mieszkańców z tamtego okresu:

Przepustowość nominalna oczyszczalni miejskiej w Łomiankach dla ścieków dopływających kanalizacją na tle historycznej prognozy liczby mieszkańców Łomianek

11 00020 000 20 667

26 667

9 000

6171

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

Rzeczywista liczbamieszkańców w 1994 roku

Prognozowana liczbamieszkańców na 2025 rok(wg koncepcji kanalizacji z

1995 roku)

Przepustowość oczyszczalni- ograniczona dowozem

beczkowozami

Przepustowość oczyszczalni- z zakazem dowozu

beczkowozami

liczb

a m

iesz

kańc

ów [M

k]

OczyszczalniaWieśMiasto

Zwrócić należy uwagę na potencjalną możliwość ograniczania ilości ścieków dowo-żonych beczkowozami dzięki temu, że wraz z rozwojem sieci kanalizacyjnej coraz mniej mieszkańców będzie korzystało z tej formy odprowadzania ścieków. Na po-wyższym wykresie pokazano 2 wielkości przepustowości nominalnej dla ścieków do-pływających kanalizacją: • mniejsza – gdyby oprócz ścieków z kanalizacji dowożone były również beczko-

wozami ścieki ze zbiorników bezodpływowych (czyli tzw. szamb), • większa – gdyby zupełnie zaniechano przyjmowania ścieków dowożonych becz-

kowozami.


- 25 -

Warto nadmienić, że koncepcja kanalizacji z 1995 roku zakładała budowę po 2015 roku dodatkowej, gminnej (wiejskiej) oczyszczalni ścieków dla terenów Sadowej, Dziekanowa Nowego i Dziekanowa Polskiego.

VI.2. Aktualne obciążenie Aktualnie do miejskiej oczyszczalni ścieków w Łomiankach dopływają ścieki syste-mem kanalizacji ze skanalizowanej części miasta oraz dowożone są ścieki beczko-wozami z terenów nieskanalizowanych zarówno miasta jak i wsi. Ponadto ocenia się, że wśród ścieków doprowadzanych kanalizacja znajdują się również tak zwane „wo-dy przypadkowe” czyli głównie: • wody gruntowe przedostające się do systemu kanalizacyjnego poprzez nie-

szczelności w przewodach i studzienkach, • deszczówka, która przedostaje się do systemu kanalizacyjnego poprzez zalane

podczas opadów włazy studzienek oraz taka, którą nieuczciwi użytkownicy niele-galnie odprowadzają ze swoich posesji.

Można przyjąć, że zarówno wody gruntowe jak i deszczówka nie niosą ze sobą istot-nego ładunku zanieczyszczeń, ale wpływają na hydraulikę systemu kanalizacyjnego i samej oczyszczalni (zazwyczaj niekorzystnie).

Tabela VI-3 Rzeczywiste przepływy na oczyszczalni ścieków

Przepływy aktualneprzepływ średniodobowy z kanalizacji - Q AKT-dśr-kanal m 3/d 1288

w tym ścieki m 3/d 1082w tym w ody przypadkow e m 3/d 206

przepływ średniodobowy dowożony beczkowozami - Q AKT- dśr-beczkow m 3/d 635Razem przepływ średniodobowy - Q AKT-dśr m 3/d 1923

Tabela VI-4 Rzeczywiste ładunki zanieczyszczeń na oczyszczalni ścieków

Ładunki zanieczyszczeń aktualneładunek średniodobowy z kanalizacji - ŁNOM-dśr-kanal RLM 7580

w tym ścieki RLM 7580w tym w ody przypadkow e RLM 0

ładunek średniodobowy dowożony beczkowozami - ŁNOM-dśr-beczkow RLM 7417Razem ładunek średniodobowy - Ł NOM-dśr RLM 14997

VI.3. Rezerwa obciążenia Istniejąca oczyszczalnia jest jak dotąd niedociążona w stosunku do jej zdolności pro-jektowej i to zarówno hydraulicznie jak i pod względem ładunku zanieczyszczeń. Dla wyliczenia rezerwy oczyszczalni założono, że: • nastąpią w przyszłości sukcesywne działania zmierzające do likwidacji dopływu

wód przypadkowych (obecnie udział ich w przepływie w kanalizacji wynosi około 16%),

• ilość ścieków dowożonych beczkowozami zostanie ograniczona do poziomu pro-jektowanego dla oczyszczalni.

Poniżej przedstawiono w formie graficznej wielkość: • rezerwy hydraulicznej • rezerwy ładunku zanieczyszczeń


- 26 -

Hydrauliczna ilość ścieków na oczyszczalni w m3/d

240 635-395

4000

1082 2918

0

206

-206-1000

0

1000

2000

3000

4000

5000

Nominalne Aktualne REZERWA

m3 /d

Wody przypadkowe

Ścieki z kanalizacji

Ścieki dowożonebeczkowozami

Ładunek ścieków na oczyszczalni w RLM/d

6 000 7 417

-1 417

20 667

7 580

13 087

0

00

-5 000

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

Nominalne Aktualne REZERWA

RLM

/d

Wody przypadkowe

Ścieki z kanalizacji

Ścieki dowożonebeczkowozami

Z powyższej prezentacji wynika, że rezerwa hydrauliczna wynosi 2918 m3/d, a re-zerwa ładunku zanieczyszczeń 13 087 RLM. Dla wyrażenia rezerwy za pomocą mieszkańców, którzy mogą jeszcze dodatkowo odprowadzać ścieki do miejskiej oczyszczalni w Łomiankach porównano rezerwę hydrauliczną z rezerwą ładunku zanieczyszczeń wg założeń: • 1 mieszkaniec odpowiada 1 RLM (1 Mk = 1 RLM), • 1 mieszkaniec może odprowadzać około 150 litrów ścieków na dobę. Wyniki przedstawiono poniżej w formie graficznej:


- 27 -

REZERWA oczyszczalni miejskiej w Łomiankach

19 456

13 087

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

wg kryterium hydraulicznego (dla 150 l/Mk/d)

wg kryterium ładunku(dla 1Mk=1RLM)

liczb

a m

iesz

kańc

ów m

ożliw

ych

do "p

odłą

czen

ia"

Jak widać znacznie niższa jest rezerwa ładunku zanieczyszczeń i tę głównie należy rozważać.

VI.4. Rozwój systemu oczyszczania ścieków Na wykresie poniżej zestawiono liczbę mieszkańców (która powinna mieć dostęp do sieci kanalizacyjnej w poszczególnych wariantach Aglomeracji) z nominalna przepu-stowością miejskiej oczyszczalni w Łomiankach. Pokazano również liczbę mieszkań-ców całej gminy Łomianki, którzy w poszczególnych wariantach nie będą posiadali dostępu do kanalizacji. Są to oczywiście prawdopodobni użytkownicy zbiorników bezodpływowych, czyli popularnych szamb.

Przepustowość nominalna oczyszczalni miejskiej w Łomiankach dla ścieków dopływających kanalizacją na tle prognoz liczby

mieszkańców Łomianek korzystających z sieci kanalizacyjnej

14 90120 929 24 012

11 7785 751 2 668

20 66726 667

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

Wariant MINIMUM Wariant ŚREDNI Wariant MAXIMUM Przepustowośćoczyszczalni -

ograniczona dowozembeczkowozami

Przepustowośćoczyszczalni - z

zakazem dowozubeczkowozami

Licz

ba m

iesz

kańc

ów [M

k]

Przepustowość miejskiej oczyszczalniMieszkańcy Łomianek "nie przyłączeni" w 2015 rokuWymagana liczba mieszkańców "przyłączonych" w 2015 roku


- 28 -

• Jak widać w każdym z wariantów teoretycznie możliwe jest odprowadzanie ście-ków zarówno od mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej jak i od tych którzy korzystają z szamb. Z tym, że osiągana jest graniczna wielkość obciążenia istniejącej miejskiej oczyszczalni powodując niebezpieczeństwo jej okresowego przeciążenia. W wariantach MINIMUM i ŚREDNIM w krytycznych sytuacjach bę-dzie można ograniczać przywóz ścieków beczkowozami, ale w wariancie MAXI-MUM takiej możliwości już nie będzie, gdyż prawie całe obciążenie oczyszczalni będzie już realizowane z sieci kanalizacyjnej.

• Ponadto należy się liczyć i to również w wariancie ŚREDNIM z okresowymi sko-kami ładunku zanieczyszczeń - charakterystycznego dla wszystkich oczyszczalni (płukanie przewodów kanalizacyjnych, ponadnormatywne zrzuty ścieków z zakła-dów usługowych i przemysłowych, wyjątkowo uciążliwe ścieki dowożone beczko-wozami),

• Jeszcze inne „niebezpieczeństwo” dla prawidłowej pracy oczyszczalni może za-istnieć w przypadku gwałtownego napływu mieszkańców korzystających z kanali-zacji na skutek np. realizacji dużych niewkalkulowanych inwestycji deweloper-skich. Inwestycje dla np. 2500 dodatkowych mieszkańców oznaczać będą przy-rost ładunku zanieczyszczeń o około 10% nominalnej przepustowości oczysz-czalni. Może to oznaczać (szczególnie w wariantach MAXIMUM i ŚREDNIM) przeciążenie oczyszczalni.

Dla ustrzeżenia się przed przeciążeniem oczyszczalni wydaje się, że konieczne wskazane będzie podjęcie pewnych kroków inwestycyjnych. Poniżej przedstawiamy przykłady takich działań: Wariant MINIMUM: • przebudowa istniejącego rurociągu zrzutowego ścieków oczyszczonych do Wisły

(istniejący przewód o średnicach Ø250÷300mm jest przyczyna spiętrzeń w pom-powni przewałowej i osadnikach wtórnych),

• wymiana prasy filtracyjnej (istniejąca, wyeksploatowana prasa może stanowić źródło kłopotów przy znacznie zwiększonej ilości ścieków).

Wariant ŚREDNI: • działania jak w Wariancie MINIMUM, • budowa zbiornika retencyjnego ścieków surowych. Wariant MAXIMUM: • działania jak w Wariancie MINIMUM, • budowa dodatkowej lub rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków (konieczne

jest pozyskanie terenu pod nowa oczyszczalnię, a także pod rozbudowę istnieją-cej oczyszczalni; teren sąsiadujący z oczyszczalnia będący we władaniu gminy został zarezerwowany pod oczyszczalnię wód opadowych).

Wielkość nakładów inwestycyjnych mogłaby wyglądać następująco:


- 29 -

Tabela VI-5 Wielkość nakładów inwestycyjnych dla wariantów

Szacunkowe nakłady na oczyszczanie ściekówWariant

MINIMUMWariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

Nakłady inwestycyjne mln PLN 1,5 2,5 7,0

zbiornik retencyjny mln PLN 1rurociąg zrzutowy mln PLN 0,8 0,8 0,8nowa prasa filtracyjna mln PLN 0,7 0,7 0,7dodatkowy ciąg ściekowy mln PLN 5,5

Warianty AGLOMERACJINakłady inwestycyjne na oczyszczanie ścieków

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

mln

PLN

Ważne: Działania i nakłady inwestycyjne w Wariancie MAXIMUM są być może nie-proporcjonalnie większe od wariantów MINIMUM i MAXIMUM, ale należy założyć, że osiągnięcie krytycznego obciążenia istniejącej oczyszczalni powinno skutkować znacznie bardziej radykalnymi w tym przypadku działaniami. Ważne: W wariancie MAXIMUM konieczne jest pozyskanie terenu pod nowa oczysz-czalnię lub pod rozbudowę oczyszczalni istniejącej.


- 30 -

VII. System dystrybucji wody – sieć wodociągowa

VII.1. Stan istniejący Funkcjonujący na terenie Łomianek system sieci wodociągowej w zasadzie nie od-biega od systemu kanalizacji ściekowej w rozumieniu obszaru objętego systemem oraz liczby obsługiwanych mieszkańców. Założenie: Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto, że obszar zwodociągowa-ny i liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej odpowiadają systemo-wi kanalizacyjnemu. W tabeli poniżej zaprezentowano podstawowe dane techniczne dotyczące istniejącej sieci wodociągowej: Tabela VII-1 Podstawowe dane o sieci wodociągowej Podstawowe dane dotyczące istniejącej sieci wodociągowejAktualna długość sieci wodociągowej:Razem km 35,8przewody sieciowe km 30,8przyłącza wodociągowe km 5,0hydrofornie na sieci szt. 26wskaźnik długości sieci na 1 mieszkańca objętego systemem:na całą sieć m/Mk 4,7na sieć bez przykanalików m/Mk 4,0

VII.2. Rozwój systemu dystrybucji wody Założenie: Przyjmuje się założenie, że rozwój sieci wodociągowej będzie podążał równocześnie z rozwojem sieci. Przemawiają za tym następujące przesłanki: • zapisy Prawa wodnego, które stanowi że budowę urządzeń służących do zaopa-

trzenia w wodę realizuje się jednocześnie z rozwiązaniem spraw gospodarki ście-kowej, w szczególności przez budowę systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków,

• fakt, iż w gminie praktykowano już taki rodzaj prowadzenia inwestycji, • udogodnienia związane z jednoczesną budową przewodów wodociągowych i ka-

nalizacyjnych umożliwiające w sprzyjających okolicznościach prowadzenie budo-wy w jednym wykopie, jednorazowe przeprowadzanie procedur przygotowania inwestycji oraz najczęściej niższe koszty, niż w przypadku inwestycji odrębnych.

W związku z przyjętym założeniem rozwój sieci wodociągowej przewiduje się na po-trzeby niniejszego opracowania zgodnie z przyjętymi wariantami realizacji inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnych do 2015 roku: • Wariant MINIMUM - obejmuje wyłącznie miasto Łomianki, • Wariant ŚREDNI - obejmuje miasto Łomianki, Łomianki Dolne oraz Kiełpin, • Wariant MAXIMUM - obejmuje cala gminę Łomianki. Poniżej w formie tabelarycznej i na wykresach przedstawiono podstawowe dane do-tyczące niezbędnej do wykonania sieci wodociągowej wraz z kalkulacją podstawo-wych nakładów inwestycyjnych. W ocenie zakresu rzeczowego oraz nakładów inwe-stycyjnych kierowano się głównie opracowaniem AL-PROJEKT ze stycznia 2007 ro-ku odpowiednio modyfikując dane dla potrzeb poszczególnych wariantów.


- 31 -

Tabela VII-2 Podstawowe dane o projektowanej sieci wodociągowej w wariantach

Podstawowe dane dotyczące projektowanej sieci wodociągowej Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

Aktualna długość sieci wodociągowej:Razem km 65 103 122przewody sieciowe km 60 90 105przyłącza wodociągowe km 5 13 17Średni wskaźnik długości sieci na 1 mieszkańca objętego systemem:

na całą sieć* m/Mk 8,8 7,7 7,4na sieć bez przyłączy* m/Mk 8,1 6,7 6,4

Nakłady inwestycyjne mln PLN 43 64 74,4średni wskaźnik nakładów na 1 mieszkańca objętego systemem* tys. PLN/Mk 5,8 4,8 4,6

*Paradoksalnie wskaźniki w wariantach Średnim i Maximum mogą maleć w stosunku do wariantu Minimum z uwagi na potencjalną działalność deweloperską przewidywaną na terenach wiejskich

Warianty AGLOMERACJIdługość wodociągu do wybudowania

0

20

40

60

80

100

120

140

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

km

przewody sieciowe przyłącza wodociągowe

Warianty AGLOMERACJI

nakłady inwestycyjne na sieć wodociągową

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

mln PLN


- 32 -

VIII. System produkcji wody

VIII.1. Parametry projektowe Łomianki posiadają własne ujęcie wody podziemnej wraz ze stacją uzdatniania wody. Miejska stacja wodociągowa zlokalizowana jest na północnym krańcu miasta Ło-mianki na działce przy ul. Fabrycznej. Stacja składa się z 2 studni wierconych (głów-na i rezerwowa) oraz stacji uzdatniania wody ze zbiornikiem wyrównawczym. Miejska stacja wodociągowa została uruchomiona w 1994 roku. Stacja stanowi wła-sność komunalną Gminy Łomianki i eksploatowana była od początku przez gminny zakład budżetowy ZBWiK w Łomiankach (na bazie którego utworzono obecnie funk-cjonującą spółkę skarbu gminy Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łomiankach Sp. z o.o.). W roku 2002 wyposażenie stacji zostało uzupełnione o dodatkowe filtry, a w bieżącym roku przewiduje się dobudowanie dodatkowego zbiornika retencyjnego na jej terenie. Parametry stacji przyjęte w niniejszym opracowaniu uwzględniają dobu-dowany zbiornik Miejska stacja wodociągowa w Łomiankach została zaprojektowana i wybudowana dla zaopatrzenia w wodę wyłącznie miasta Łomianki i to przyjmując stosunkowo krót-ki horyzont czasowy rozwoju miasta. W konsekwencji uzyskano następujące wielko-ści:

Tabela VIII-1 Nominalna wydajność podsystemów produkcji wody

Wydajności projektowane (nominalne) poszczególnych elementówWydajność dobowa ujęcia (studni) Q NOM-d-studnie m 3/d 2 400 Wydajność dobowa technologii uzdatniania Q NOM-d-uzdat m 3/d 2 736 Wydajność dobowa tłoczenia do sieci (hydroforni) Q NOM-d-hydrof m 3/d 2 880

Graficznie prezentuje to wykres poniżej:

wydajność nominalna miejskiej stacji wodociągowej w Łomiankach

2 400 2 736 2 880

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

pobór wody zestudni

uzdatnianie wody wtłaczanie wody dosieci

m3/

d

Jak widać w przedstawionym ciągu technologicznym najniższą wydajnością charak-teryzuje się ujęcie wody składające się z 2 studni wierconych, ale i pozostałe ele-menty produkcji wody stacji wodociągowej niewiele tą wydajność przekraczają.


- 33 -

W dalszych rozważaniach należy się posługiwać wydajnością najsłabszego ogniwa czyli studziennego ujęcia wody o wydajności 2400 m3/d.

VIII.2. Aktualne obciążenie Aktualnie miejska stacja wodociągowa w Łomiankach zaopatruje w wodę odbiorców na terenie miasta Łomianki. Część wody wtłaczanej do sieci wodociągowej nie trafia do odbiorców - tylko poprzez różnego rodzaju nieszczelności przecieka do gruntu. Są to tzw. „straty wody”. Udział strat wody w całej wodzie wtłaczanej do sieci jest sto-sunkowo niski i wynosi około 7%. Postanowiono nie wykazywać ich odrębnie w ni-niejszym opracowaniu tylko traktować je jako stały element zapotrzebowania wody przez użytkowników. Aktualna średniodobowa produkcja wody wynosi około 1 246 m3/d. Rozbiory wody czyli zapotrzebowanie na wodę charakteryzują się zazwyczaj dużą zmiennością i to zarówno w poszczególnych godzinach doby jak w poszczególnych dniach danego roku. Opracowania dotyczące stacji wodociągowej oraz sieci wodo-ciągowej takie jak: • Modernizacja i rozbudowa stacji wodociągowej Łomianki, autorstwa „P plus P” z

2001 roku • Program ogólny budowy wodociągu w gminie Łomianki, autorstwa „P plus P” z

2001 roku przewidują występowanie tzw. współczynnika nierównomierności dobowej „Nd” na poziomie Nd=1,4 Oznacza to w przypadku stacji wodociągowej w Łomiankach produkcję wody na po-ziomie około 1 744 m3/d. Tymczasem (według informacji otrzymanych z ZWiK w Łomiankach) wskaźnik ten osiągał okresowo wielkość nawet Nd=1,9. Oznacza to, że w takich dniach rozbiór wody był 1,9 razy wyższy od typowego średniego rozbioru.

VIII.3. Rezerwa obciążenia Na wykresach poniżej przedstawiono istniejące rezerwy miejskiej stacji wodociągo-wej w Łomiankach. Przedstawiono je w odniesieniu do 3 różnych sytuacji rozbioru wody (zapotrzebowania na wodę): • aktualnego zapotrzebowanie średniodobowego; • aktualnego zapotrzebowania maksymalnego dobowego przy Nd=1,4; • aktualnego zapotrzebowania maksymalnego dobowego przy Nd=1,9;


- 34 -

Rezerwa stacji wodociągowej na tle wydajności nominalnej i aktualnego średniego zapotrzebowania

2 4001 246 1 154

7 693

Wydajność nominalna [m3/d]

Aktualne średniezapotrzebow anie

[m3/d]

Rezerw a średnia[m3/d]

Możliw a dodatkow o do"podłączenia" liczba

mieszkańców[Mk]

Rezerwa stacji wodociągowej na tle wydajności nominalnej i aktualnego maksymalnego zapotrzebowania przy Nd=1,4

2 400 1 744656

4 371

Wydajność nominalna [m3/d]

Aktualnezapotrzebow anie dla

Nd=1,4[m3/d]

Rezerw a przy Nd=1,4[m3/d]

Możliw a dodatkow o do"podłączenia" liczba

mieszkańców[Mk]

Rezerwa stacji wodociągowej na tle wydajności nominalnej i aktualnego

maksymalnego zapotrzebowania przy Nd=1,9

2 400 2 36733 217

Wydajność nominalna[m3/d]

Aktualnezapotrzebow anie dla

Nd=1,9 [m3/d]

Rezerw a przy Nd=1,9[m3/d]

Możliw a dodatkow o do"podłączenia" liczbamieszkańców [Mk]


- 35 -

Jak widać na zamieszczonych wykresach istnieje jeszcze pewna rezerwa stacji uprawniająca do realizacji nowych przyłączeń do sieci wodociągowej. Biorąc pod uwagę, że trzeba się liczyć przynajmniej z osiąganiem współczynnika nierównomier-ności dobowej na poziomie Nd=1,4 rezerwa ta umożliwia przyłączenie jeszcze około 4 tys. mieszkańców.

VIII.4. Rozwój systemu produkcji wody Na wykresie poniżej przedstawiono 3 różne warianty prognozy zapotrzebowania na wodę na tle aktualnej wydajności istniejącej miejskiej stacji wodociągowej. Warianty odpowiadają rozwojowi sieci opisanemu w systemie dystrybucji wody.

Przepustowość nominalna miejskiej stacji wodociągowej na tle prognozy zapotrzebowania

na wodę

2 2353 139 3 602

894

1 2561 441

1 118

1 5701 801

2 400

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

8 000

Wariant MINIMUM Wariant ŚREDNI Wariant MAXIMUM Wydajność miejskiejstacji wodociągowej

Ilość

wod

y [m

3/d]

Średniodobowo Dodatkowo przy Nd=1,4Dodatkowo przy Nd=1,9 Wydajność miejskiej stacji wodociągowej

Istniejąca stacja wodociągowa może nie sprostać już wymaganiom zapotrzebowania na wodę dla Wariantu MINIMUM - nie wspominając już o Wariantach ŚREDNIM i MAXIMUM. Konieczne będzie podjęcie pewnych kroków inwestycyjnych. Poniżej przedstawiamy przykłady takich działań: Wariant MINIMUM: • budowa dodatkowej studni na dla zasilenia istniejącej stacji wodociągowej lub • budowa dodatkowej stacji wodociągowej o dobowej wydajności nominalnej na

poziomie około 1,8 tys. m3/d Wariant ŚREDNI: • budowa dodatkowej stacji wodociągowej o dobowej wydajności nominalnej na

poziomie około 3,6 tys. m3/d Wariant MAXIMUM: • budowa dodatkowej stacji wodociągowej o dobowej wydajności nominalnej na

poziomie około 4,4 tys. m3/d Wielkość nakładów inwestycyjnych mogłaby wyglądać następująco:


- 36 -

Tabela VIII-2 Nakłady inwestycyjne w ujęcia i stacje uzdatniania wody w wariantach

Szacunkowe nakłady na produkcjęWariant

MINIMUMWariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

Nakłady inwestycyjne mln PLN 2,0 5,0 10,0

Warianty AGLOMERACJINakłady inwestycyjne na produkcję wody

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

Wariant MINIMUM

WariantŚREDNI

Wariant MAXIMUM

mln

PLN

Ważne: W każdym wariancie konieczne jest pozyskanie terenu pod budowę stacji wodociągowych.


- 37 -

IX. Popyt Zapotrzebowanie na usługi wodociągowo-kanalizacyjne w latach 2000-2006 mierzo-ne wielkością sprzedanych usług przedstawia poniższa tabela. Tabela IX-1 Ilościowa sprzedaż usług wodociągowo-kanalizacyjnych w latach 2000-2006

[tys. m3]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Woda 220,00 263,99 277,60 298,87 318,37 362,32 405,94 Ścieki 220,81 261,15 275,69 280,46 322,18 338,86 381,07 Ścieki dowożone 48,21 79,51 105,72 148,66 186,31 177,71 194,39 Widoczny trend wzrostowy wielkości sprzedawanych usług jest wynikiem rozwoju zasięgu sieci wodociągowych i kanalizacyjnych oraz rozwoju zabudowy mieszkanio-wej w mieście i gminie. Zbiorcze systemy wodociągowe i kanalizacyjne w latach 2000-2006 podwoiły wielkość świadczonych usług, podczas gdy wielkość ścieków dowożonych wzrosła 4-krotnie.

Trend sprzedaży usług wodociągowo-kanalizacyjnych w latach 2000-2006

-

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

tys.

m3

Woda Ścieki Ścieki dowożone

Poniższy wykres przedstawia tempo rozwoju długości sieci i dowodzi, że wzrost roz-ległości sieci nie jest wprost proporcjonalny do wielkości zapotrzebowania na usługi jakie zapewnia. O wielkości sprzedawanych usług decyduje ilość użytkowników, któ-rzy podłączają się do systemu. Dowodem na to jest stałe tempo wzrostu ilości sprze-dawanych usług, któremu w latach 2003-2006 towarzyszy znikomy rozwój sieci (w latach 2005 i 2006 nie oddano do eksploatacji żadnego odcinka sieci).


- 38 -

Narastająca długość sieci w latach 2000-2006

20 000,00

22 000,00

24 000,00

26 000,00

28 000,00

30 000,00

32 000,00

34 000,00

36 000,00

38 000,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

m

Sieć kanalizacyjna

Sieć wodociągowa

Obecna, szacunkowa struktura popytu w podziale na grupy odbiorców przedstawia się następująco: Tabela IX-2 Szacunkowa struktura odbiorców systemu zbiorczego

Grupa odbiorców Sprzedaż wody Odbiór ścieków Gospodarstwa domowe 79% 77% Przemysł i usługi 14% 15% Podmioty użyteczności publicznej 7% 8%

Największy udział w ramach zbiorowego świadczenia usług wodociągowych i kanali-zacyjnych mają odbiorcy w gospodarstwach domowych (w budynkach jednorodzin-nych i wielolokalowych). Kierunki rozwoju miasta i gminy Łomianki nie przewidują wzrostu uprzemysłowienia, zatem należy sądzić, że udział tej grupy odbiorców bę-dzie w przyszłości rosnący.


- 39 -

X. Ceny świadczonych usług Ceny za usługi wodno-ściekowe w Łomiankach są podzielone na: • Ceny wody dostarczanej systemem wodociągowym bezpośrednio do odbiorców, • Ceny ścieków odbieranych systemami kanalizacji zbiorczej od użytkowników sys-

temu, • Ceny za przyjęcie ścieków dowożonych do oczyszczalni ścieków wozami aseni-

zacyjnymi. W całym analizowanym okresie powyższe ceny nie są różnicowane dla poszczegól-nych grup odbiorców. Tabela X-1 Ceny za usługi wodno-ściekowe w latach 2000-2006 [bez VAT w zł/m3] wraz z

dynamiką zmian

Okres obowiązywania do 2000-07-31 od 2000-08-01 do 2005-04-30 od 2005-05-01

Woda 1,20 1,64 1,93 Ścieki 1,50 2,11 2,69

Ścieki dowożone 4,00 4,21 4,83

Skala zmiany cen W roku 2000 W roku 2005 Średnia w okresie 2000-2006

Woda 36,67% 17,68% 10,14% Ścieki 40,67% 27,49% 13,22%

Ścieki dowożone 5,25% 14,73% 3,46% Z powyższej tabeli wynika, że w całym okresie 2000-2006 operator systemu jedynie dwukrotnie przeprowadził zmiany (podwyżki) cen. Średnioroczna intensywność zmian cen wyniosła około 10% dla wody i 13% dla ścieków, a maksymalne zmiany cen zrealizowano w 2000 roku i wyniosły odpowiednio około 37% i 41%. Poniższa tabela prezentuje średnioroczne ceny według których obciążani byli użytkownicy sys-temu w latach 2000-2006. Tabela X-2 Średnioroczne ceny za usługi wodno-ściekowe w latach 2000-2006 [bez VAT w

zł/m3]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Cena wody 1,38 1,64 1,64 1,64 1,64 1,83 1,93Cena ścieków 1,75 2,11 2,11 2,11 2,11 2,50 2,69Cena ścieków dowożonych 4,09 4,21 4,21 4,21 4,21 4,62 4,83

W oparciu o koszty eksploatacji systemu wodno-ściekowego w latach 2000-2006 oraz dane dotyczące amortyzacji eksploatowanego majątku wyliczono cenę kalkula-cyjną, tj. stanowiącą iloraz pełnych kosztów z amortyzacją i sprzedawanych ilości usług w zakresie dostarczania wody i odprowadzania oraz oczyszczania ścieków w systemie zbiorczym. Wyniki tej kalkulacji, których wizualizacja jest zaprezentowana na wykresach poniżej, wskazują jaki byłby najwyższy poziom cen za usługi, gdyby pokrywały one pełne koszty. Wbrew pozorom okresie funkcjonowania ZB nie jest to rachunek czysto hipo-tetyczny, gdyż zgodnie z rozporządzeniem taryfowym w kalkulacji cen ZB mógł uwzględnić raty pożyczki3 NFOŚiGW zaciągniętej na budowę oczyszczalni ścieków. 3 Roczna rata kapitałowa od zaciągniętej i pożyczki (spłacanej do 2011 roku) wynosi 2 mln zł, jest zatem porównywalna z amortyzacją od majątku wodno-ściekowego (Tabela XI-2).


- 40 -

Poniższe wykresy przedstawiają stawkę i towarzyszący jej niedobór.

Porównanie cen wody

-

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

[zł/m

3 net

to]

Cena w ody Niedobór ceny w ody

Porównanie cen ścieków

-

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

[zł/m

3 net

to]

Cena ścieków Niedobór ceny ścieków

Podobnie jak dla 2006 (patrz Tabela XII-3) roku niedobór jest znacznie wyższy dla cen ścieków niż wody. Środki budżetu Gminy mogły być w latach spłaty pożyczki przeznaczone w wartości 2 mln zł na realizację innych zadań np. inwestycji, w tym w rozwój sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.


- 41 -

XI. Koszty związane z zapewnieniem świadczenia usług wodno – ściekowych w latach 2000-2006 Tabela XI-1 Koszty świadczenia usług wodno-ściekowych w latach 2000-2006 [tys. zł]

Koszty 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 amortyzacja 0,40 3,60 4,10 5,40 8,00 47,10 473,50

materiały i energia 59,20 81,00 97,40 130,80 104,10 131,70 132,70wynagrodzenia i świadczenia 113,20 169,80 168,70 234,80 226,30 292,60 290,70

usługi obce 19,40 31,30 33,10 43,30 43,80 56,30 70,60podatki i opłaty 5,80 12,70 12,00 23,50 16,50 20,40 41,80

pozostałe koszty 3,80 4,20 2,80 5,40 6,40 5,60 7,00Woda 201,80 302,60 318,10 443,20 405,10 553,70 1 016,30

amortyzacja 2,00 13,40 15,60 20,50 29,90 177,40 1 893,90materiały i energia 269,60 304,50 366,50 492,00 391,50 495,30 530,70

wynagrodzenia i świadczenia 515,40 638,80 634,80 883,10 851,10 1 100,80 1 162,60usługi obce 88,60 117,90 124,50 162,70 164,90 211,90 282,40

podatki i opłaty 26,60 47,90 45,20 88,20 62,00 76,60 167,20pozostałe koszty 17,40 15,60 10,60 20,40 24,20 20,90 27,90

Ścieki 919,60 1 138,10 1 197,20 1 666,90 1 523,60 2 082,90 4 064,70Razem 1 121,40 1 440,70 1 515,30 2 110,10 1 928,70 2 636,60 5 081,00Powyższa tabela przedstawia koszty prowadzenia gospodarki wodnej i ściekowej: • Do 31 października 2005 przez Zakład Budżetowy Wodociągów i Kanalizacji (ZB-

WiK) • Od 1 listopada 2005 przez ZWiK Sp. z o.o. (ZWiK) Z zestawienia jasno wynika, że koszty zapewnienia usług wodociągowych są około czterokrotnie niższe od kosztów zapewnienia usług ściekowych. Ponadto należy zwrócić uwagę na szczególną pozycję w kosztach jaką jest amorty-zacja. Amortyzacja stanowi ekwiwalent ekonomicznego zużycia majątku (środka trwałego) w okresie jego użytkowania: • W okresie działalności ZBWiK amortyzacja w kosztach dotyczyła wyłącznie wła-

snych środków trwałych Zakładu zakupionych z nadwyżek przychodów; cały ma-jątek wodno-ściekowy podlegał corocznemu umarzaniu w ewidencji księgowej właściciela majątku – Gminy Łomianki;

• W okresie działalności ZWiK amortyzacja od własnych środków trwałych stanowi koszt działalności operacyjnej, a realizowana w przychodach jest jednocześnie źródłem tworzenia nadwyżki pieniężnej, której przeznaczeniem jest podtrzymanie wartości użytkowej majątku w drodze inwestycji restytucyjnych lub rozwój i mo-dernizacja majątku spółki.

Zgodnie z rozporządzeniem taryfowym amortyzacja jest również czynnikiem ceno-twórczym. W corocznej kalkulacji cen usług powinna być ona uwzględniana w spo-sób następujący: • Dla Zakładów Budżetowych – część odpisów umorzeniowych w wysokości prze-

widzianych w danym roku inwestycji odtworzeniowych na majątku; dzięki temu ZB osiąga nadwyżkę przychodów nad kosztami, która odprowadzana jest do budżetu Gminy w celu sfinansowania planowanych inwestycji.


- 42 -

• Dla Przedsiębiorstw wodociągowo kanalizacyjnych – w pełnej wysokości odpi-sów, co pozwala gromadzić środki pieniężne na wydatki inwestycyjne związane z utrzymaniem i rozwojem systemu.

Łączna wartość majątku4 wodno-ściekowego wnosi: brutto około 81 mln zł, netto oko-ło 58 mln zł. ZWiK jest właścicielem jedynie infrastruktury sieciowej o wartości brutto około 50,5 mln zł (netto około 48 mln zł), zatem do kosztów zalicza jedynie część łącznej amortyzacji. Szacunkowe wartości pełnych rocznych odpisów amortyzacyj-nych (umorzeniowych) przedstawia poniższa tabela. Tabela XI-2 Wartość odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) majątku wodno-

ściekowego w latach 2000-2006 [tys. zł]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2 445 2 445 2 983 3 524 3 687 3 687 3 687

4 Według stanu na dzień 31 grudnia 2006 roku


- 43 -

XII. Przychody ze sprzedaży usług w latach 2000-2006 Tabela XII-1 Przychody ze sprzedaży usług wodno-ściekowych w latach 2000-2006 [tys. zł]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Woda 304,33 432,94 455,26 490,14 522,13 664,26 783,46 Ścieki 387,33 551,02 581,70 591,78 679,80 846,02 1 025,07 Ścieki dowożone 197,04 334,72 445,08 625,84 784,38 821,63 938,89 Razem 888,70 1 318,68 1 482,04 1 707,76 1 986,31 2 331,91 2 747,42

W okresie działalności ZBWiK z budżetu gminy realizowane były dotacje wysokości kosztów działalności nie pokrytych przychodami ze sprzedaży. Biorąc pod uwagę fakt, że ZBWiK prowadził wykonywał na zlecenie UMiG również inne zadania niż re-alizacja zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, po-ziom łącznych kosztów i przychodów nie ograniczał się jedynie do wymienionych w powyższej tabeli. Ponadto w okresie działalności ZBWiK Gmina realizowała ze środków budżetowych inwestycje w zakresie rozwoju systemu wodno-ściekowego. Nadwyżka kosztów na przychodami występuje również w okresie działalności ZWiK. Różnice między ponoszonymi kosztami i realizowanymi przychodami ze sprzedaży usług wodno-ściekowych przedstawia poniższa tabela. Tabela XII-2 Koszty i przychody z działalności wodno-ściekowej ZBWiK/ZWiK w latach 2000-

2006 oraz dotacje/dopłaty z budżetu MiG Łomianki[tys. zł]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Przychody 888,70 1 318,68 1 482,04 1 707,76 1 986,31 2 331,91 2 747,42 Koszty 1 121,40 1 440,70 1 515,30 2 110,10 1 928,70 2 636,60 5 081,00 Saldo kosztów i przychodów - 232,70 - 122,02 -33,26 - 402,34 57,61 - 304,69 -2 333,58

Dotacja 140,00 200,00 130,00 158,00 30,00 60,39 Dopłata do kapi-tału 2 031,50 1 693,00

Dla ZWiK ujemne saldo przychodów i kosztów bezpośrednio związanych z zapew-nieniem usług wodno-ściekowych stanowi stratę na sprzedaży. W 2006 roku, w któ-rym Spółka działała przez 12 miesięcy ujemny wynik na sprzedaży jest w przybliże-niu równy amortyzacji. Oznacza to, że ceny stosowane dla sprzedaży realizowanej w 2006 skalkulowane zostały na zbyt niskim poziomie. Ceny zapewniając pokrycie kosztów w roku 2006 przedstawia poniższa tabela. Tabela XII-3 Ceny równowagi dla roku 2006 [bez VAT, zł/m3]

Cena obowiązu-jąca

Pokrycie kosz-tów

Pełna amortyza-cja

Woda 1,93 2,41 3,04 Ścieki 2,69 5,47 6,89

Ścieki dowożone 4,83 9,82 12,37 Procentowa różnica

Woda 25,11% 57,60% Ścieki 103,38% 156,20%

Ścieki dowożone 103,38% 156,20% Cena zapewniająca pokrycie kosztów pozwoliłaby ZWiK zrównać przychody ze sprzedaży z kosztami wytworzenia usług. Cena z pełną amortyzacją, to hipotetyczny


- 44 -

poziom ceny, który powinien być realizowany przy uwzględnieniu w kosztach i kalku-lacji cen pełnej wartości zużywanego majątku: • W postaci opłaty dzierżawnej na rzecz właściciela ujęcia wody i oczyszczalni

ścieków (Gmina Łomianki), • Jako amortyzacja majątku własnego, w przypadku, gdy ujęcie wody i oczyszczal-

nia ścieków przekazane byłyby na majątek ZWiK. Nawet przy umiarkowanej kalkulacji uzasadnionych cen poziom istniejącego niedo-szacowania jest ogromny: cena wody jest co prawda zaledwie o ¼ niższa od pożą-danej, lecz cena ścieków jest aż dwukrotnie niższa w porównaniu z ekonomicznie uzasadnioną. Ujemny wynik na sprzedaży ZWiK w roku 2006 zostanie pokryty poprzez zwiększe-nie (dopłatę) kapitałów spółki w formie pieniężnej. Zjawisko to należałoby uznać za incydentalne, gdyby nie fakt, że decyzją Gminy ceny za wodę i ścieki zostały utrzy-mane w roku 2007 na poziomie roku 2006. ZWiK osiągnie zatem w kolejnym roku swojej działalności istotną stratę na sprzedaży, która ponownie zostanie pokryta pie-niężnym wkładem właściciela w kapitały Spółki. W roku utworzenia ZWiK otrzymał dopłatę do kapitału (Tabela XII-2), która stanowiła formę wyposażenia nowej Spółki w środki obrotowe do prowadzenia działalności. W kolejnych latach Spółka powinna osiągać nieujemny wynik finansowy i generować nadwyżkę finansową dla samo-dzielnego prowadzenia działalności statutowej. Przekształcenie ZBWiK w ZWiK Sp. z o.o. stworzyło szansę na urealnienie poziomu cen wody i ścieków, która nie została wykorzystana. Ceny w roku 2006 i 2007 nie zapewniają pokrycia niezbędnych przychodów systemu, ponadto nieodpłatna eks-ploatacja ujęcia wody i oczyszczalni ścieków jest sprzeczna z wprowadzoną obowią-zującymi przepisami zasadą „zanieczyszczający płaci”. Ceny usług wodno-ściekowych i tryb ich zatwierdzania mają bardzo silny kontekst polityczny i społeczny: • ZWiK jest w 100% własnością skarbu Gminy • Gmina jako właściciel Spółki:

o Z jednej strony powinna sprawować nadzór właścicielski i egzekwować od władz Spółki efektywne formy gospodarowania,

o Z drugiej strony wywiera na Spółkę wpływ sprzeczny z zasadami nadzoru właścicielskiego,

• Władze Samorządowe Gminy są pod nieformalną presją społeczną, • Utrzymanie cen usług wodno-ściekowych na niskim poziomie jest uznawane za

formę spełnienia deklaracji programowych, przestrzeganie interesu społecznego i spełnienie oczekiwań lokalnej społeczności (wyborców w przeszłych i przyszłych wyborach)

Forsowanie cen nie pokrywających niezbędnych przychodów stanowi nieprawidło-wość: • W kontekście rachunku ekonomicznego ZWiK • W kontekście obowiązujących norm prawnych (rozporządzenie taryfowe) • W kontekście powszechnie uznawanych norm ekologicznych Jeżeli Gmina podejmuje decyzję o dopłatach do działalności wodno-ściekowej, to decyzja ta powinna być podjęta przy zatwierdzaniu taryf, a poziom, zakres i przezna-czenie dopłat powinny wynikać z potrzeb i mieć oddziaływanie selektywne np. ubogie


- 45 -

warstwy lokalnej społeczności, wybrane podmioty użyteczności publicznej itp. Cena zatwierdzana jest wtedy na poziomie zapewniającym realizację niezbędnych przy-chodów, a dopłaty są transferami dokonanymi nie na rzecz Spółki, lecz na rzecz po-trzebujących tych dopłat. Czynnikiem decydującym o dopłatach powinien być czynnik społeczny – społeczna akceptowalność cen. Miarą społecznej akceptowalności stosowaną w praktyce jest procentowy udział wydatków na wodę i ścieki przypadających na 1 osobę w gospo-darstwie domowym w dochodzie do dyspozycji5. Przyjmuje się, że społecznie akcep-towalny poziom cen odpowiada obciążeniu dochodu do dyspozycji w przedziale od 3% do 5% (jest to kryterium stosowane dla projektów inwestycyjnych ubiegających się o wsparci z środków Funduszu Spójności). Dla potrzeb niniejszego opracowania wykorzystane zostaną wytyczne w zakresie oceny akceptowalności społecznej dla projektów Funduszu Spójności celem wyliczenia poziomu obciążenia dochodu rozpo-rządzalnego. Do wyliczenia wykorzystano wyniki badań budżetów gospodarstw do-mowych GUS, wskaźniki makroekonomiczne wg wytycznych Ministerstwa Środowi-ska (inflacja, tempo wzrostu dochodów), dobowe zużycie wody = produkcja ścieków na poziomie 144 litry. Tabela XII-4 Wyliczenie wariantowej zdolności mieszkańców do ponoszenia opłat w 2006

roku

Cena obo-wiązująca

Cena rów-nowagi Cena pełna

Średni dochód do dyspozycji [zł] 787 787 787 Miesięczne zużycie wody=ścieków [m3] 4,38 4,38 4,38

Cena wody z VAT [zł/m3] 2,07 2,58 3,25 Cena ścieków z VAT [zł/m3] 2,88 5,85 7,37

Miesięczna opłata za wodę z VAT [zł] 9,05 11,32 14,26 Miesięczna opłata za ścieki z VAT [zł] 12,61 25,64 32,30

Miesięczna opłata za wodę i ścieki z VAT [zł] 21,65 36,96 46,55 Udział w dochodzie do dyspozycji 2,75% 4,69% 5,91%

5 Dochód do dyspozycji jest to dochód rozporządzalny pomniejszony o pozostałe wydatki. Pozostałe wydatki obejmują: podatki i inne opłaty na rzecz państwa i samorządów lokalnych, tj. podatki od nieru-chomości, spadków i darowizn, posiadania psa, niektóre zaliczki na podatek dochodowy od osób fi-zycznych płacone m.in. od dochodów z własności, z wynajmu i sprzedaży nieruchomości, cła, przeka-zane dary oraz inne rodzaje wydatków (obejmujące m.in. przegrane w grach liczbowych, hazardo-wych, kaucje, zguby i straty pieniężne). Dochód rozporządzalny obejmuje pieniężne i niepieniężne (m.in. wartość artykułów otrzymanych nieodpłatnie oraz spożycia naturalnego, tj. artykułów i usług pobranych z prowadzonej działalności gospodarczej rolniczej i pozarolniczej na własny rachunek) bieżące dochody gospodarstwa domowe-go (bez zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych płaconych z tytułu dochodów: z pracy najemnej, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z innych świadczeń socjalnych oraz podatków płaconych przez osoby pracujące na własny rachunek). Dochód rozporządzalny przeznaczony jest na wydatki oraz przyrost oszczędności. W skład dochodu rozporządzalnego wchodzą: dochód z pracy najemnej, z indywidualnego gospodarstwa rolnego lub działki, z pracy na własny rachunek (część dochodu uzyskanego z prowadzenia działalności gospo-darczej przeznaczona na potrzeby konsumpcyjne gospodarstwa domowego, oraz na inwestycje m.in. na budowę lub remont domu lub mieszkania), dochód ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. emerytury, renty) i innych świadczeń socjalnych (np. zasiłki rodzinne, z pomocy społecznej), z tytułu własności, z wynajmu budynków i budowli nie związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz pozostały dochód (m.in. dary, alimenty, odszkodowania z tytułu ubezpieczeń, wygrane w grach liczbowych, hazardowych i na loteriach).


- 46 -

• Przy obecnie obowiązującej cenie poziom obciążenia dochodu do dyspozycji jest poniżej poziomu obciążeń 3-5%; miesięczna opłata za wodę i ścieki wynosi nie-całe 22 zł,

• Jeżeli cena pokryłaby poniesione w 2006 roku koszty, poziom obciążenia docho-du do dyspozycji mieści się w granicach społecznej akceptowalności, a miesięcz-ne wydatki wynoszą niecałe 37 zł,

• Gdyby w cenie uwzględnione zostały pełne koszty zużycia majątku, poziom ob-ciążenia dochodów przekroczyłby granicę 5%, a miesięczne wydatki sięgnęłyby około 47 zł.

Powyższe wyliczenie ma charakter pobieżny niemniej jednak wskazuje na to, że: • Urealnienie cen spełnia warunki społecznej akceptowalności, • Proces dochodzenia do cen opartych na rachunku ekonomicznym powinien być

rozłożony w czasie. Należy w tym miejscu wspomnieć o innych znanych, subiektywnych miarach spo-łecznej akceptowalności: • Porównanie poziomu cen za usługi z cenami obowiązującymi w innych syste-

mach (zawsze znajdzie się system, w którym ceny są niższe; system niekoniecz-nie porównywalny, ale np. bliski terytorialnie),

• Odniesienie się do podwyżki cen w stosunku do poprzednio obowiązujących (każda podwyżka cen jest zbyt wysoka, szczególnie jeśli poprzedzona została długim okresem bez zmian ceny).

Przygotowanie planu urealnienia cen nie powinno ograniczać się do określenia ter-minu po którym ceny osiągną pożądany poziom: • Należy zbadać możliwości obniżenia kosztów (koszty osobowe, rzeczowe i amor-

tyzacja), • Należy zbadać możliwości podłączenia wszystkich użytkowników pozostających

w zasięgu istniejącej sieci (wzrost wolumenu pozwoli obniżyć cenę jednostkową), • Po rozpoznaniu w/w należy zwrócić się wprost do lokalnej społeczności i uzyskać

jej poparcie: o w procesie dochodzenia do cen bazujących na niezbędnych przychodach, o w rozwoju sieci (przyłączaniu się do dostępnej infrastruktury sieciowej).


- 47 -

XIII. Stan przygotowania niezbędnych inwestycji

XIII.1. Stan zaawansowania procesu ubiegania się o środki z Funduszu Spójności

XIII.1.1. Karta Potencjalnego Przedsięwzięcia (KPP) W 2004 roku została przygotowana KPP dla przedsięwzięcia inwestycyjnego pod nazwą „Gospodarka wodno-ściekowa na terenia Miasta i Gminy Łomianki” o nastę-pujących parametrach Tabela XIII-1 Parametry projektu zgłoszonego w KPP

Wartość Długość nowej sieci kanalizacyjnej 47.500 m Modernizacja lub rozbudowa oczyszczalni ścieków Nie Długość nowej sieci wodociągowej 47.500 m Budowa nowego ujęcia wody pitnej Tak Ilość nowych przyłączeń do wodociągu i kanalizacji 2.785 Likwidacja szamb w podłączonych posesjach Tak Termin rozpoczęcia inwestycji 2008-06-30 Termin ukończenia inwestycji 2012-06-30 Wartość nakładów 85.500.000 zł Przewidywana struktura finansowania Dotacja FS 70% Pożyczki ekologiczne 21% Wkład własny gminy 9% Termin przygotowania Studium Wykonalności 2007-06-30

KPP stanowi dokument o charakterze wstępnego wniosku, lecz przygotowania KPP nie jest jednoznaczne z przygotowaniem wniosku o dofinansowanie. KPP jest doku-mentem o charakterze ewidencyjnym i statystycznym dla potrzeb przygotowania In-dykatywnego Planu Inwestycyjnego (IPI) dla programu operacyjnego w ramach któ-rego realizowane mogą być poszczególne inwestycje. Dla projektów wodno-ściekowych programem tym jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Indykatywny Plan Inwestycyjny pozwala na określenie i skoordynowanie najważniej-szych inwestycji, które będą w najbliższych latach realizowane przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Zamieszczenie projektów w IPI nie oznacza automatycznej akceptacji do dofinansowania. Realizacja projektu będzie uzależniona od spełnienia przez projekt wymogów dotyczących dokumentacji i gotowości oraz akceptacji wniosku o dofinansowanie wraz z wymaganymi załączni-kami przez Instytucję Zarządzającą6 lub decyzji Komisji Europejskiej w przypadku tzw. dużych projektów. Indykatywny Plan Inwestycyjny zawiera:

6 Minister Rozwoju Regionalnego


- 48 -

• Indykatywny wykaz projektów dużych (załącznik do POIiŚ) – tj. o wartości całko-witej przekraczającej 25 mln EURO dla projektów środowiskowych,

• Indykatywny wykaz projektów kluczowych – projekty inwestycyjne ważne z punk-tu widzenia realizacji strategii danego sektora o wartości poniżej 25 mln EURO spełniające wymogi programu (w trakcie przygotowania7).

Ze względu na ograniczenia wynikające z kwoty dostępnej alokacji z funduszy unij-nych, projekty w indykatywnym wykazie dużych projektów zostały podzielone na: projekty podstawowe i projekty rezerwowe. Lista projektów z zakresu środowiska została opracowana na podstawie analizy pro-jektów: • zgłoszonych do dofinansowania w latach 2004 - 2006 na podstawie KPP i speł-

niających wymagania programu, • wskazanych do przygotowania w ramach Memorandum Finansowego 013, • oczekujących na decyzję Komisji Europejskiej, zgłoszonych do dofinansowania w

perspektywie finansowej 2004 – 2006. Na dzień dzisiejszy projekt „Gospodarka wodno-ściekowa na terenie Miasta i Gminy Łomianki” nie znajduje się na liście projektów dużych. Należy jednak wspomnieć, że do czasu zatwierdzenia POIiŚ, publikowana była szeroka lista indykatywna projek-tów, uwzględniająca również inwestycje dla Miasta i Gminy Łomianki.

XIII.1.2. Wniosek o dofinansowanie przygotowania dokumentacji i wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia „Gospodarka wodno-ściekowa na terenie Miasta i Gminy Łomianki”

Wniosek ten, złożony do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) nie powinien być utożsamiany z wnioskiem o dofinansowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego. Złożony 25 sierpnia 2006 roku przewiduje możli-wość dofinansowania 75% kosztów związanych z przygotowaniem: • Studium Wykonalności, • Oceny oddziaływania na środowisko, • Wniosku o dofinansowanie inwestycji z FS, • Dokumentacji przetargowej dla zadań inwestycyjnych przedsięwzięcia. We wniosku przewidziano przygotowanie przedmiotowej dokumentacji w okresie od 30 czerwca 2007 do 30 czerwca 2008.

XIII.2. Podstawowe braki stanu przygotowania inwestycji Wymogi dotyczące dokumentacji i gotowości projektów do ubiegania się o dotację z FS, poza przygotowaniem wniosku o dofinansowanie, studium wykonalności, ocen oddziaływania na środowisko oraz materiałów przetargowych, nakładają na wniosko-dawcę i beneficjenta obowiązek rozpoznania i tam gdzie konieczne pisemnego opra-cowania w aspektach prawnych, technicznych, społecznych, ekologicznych i innych,

7 Indykatywny wykaz projektów kluczowych zostanie opublikowany po przyjęciu przez Radę Ministrów


- 49 -

XIII.2.1. Rozpoznanie stanu własności gruntów w przebiegu tras przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych8

Planowane inwestycje kanalizacyjne i wodociągowe lokalizowane są w pasach dro-gowych dróg publicznych. W większości przypadków stan prawny tych dróg nie jest do końca uregulowany. Zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 roku (Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną - Dz.U. z 1998 nr 133 poz. 872) grunty pozostające w dniu 31 grudnia 1998 roku we władaniu jednostek samorządu teryto-rialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne z dniem 1 stycz-nia 1999 roku, stały się z mocy prawa własnością jednostek samorządu terytorialne-go. Przepis ten dotyczy dróg publicznych tj. dróg zaliczonych do kategorii dróg pu-blicznych w trybie przepisów ustawy o drogach publicznych. Art. 73 przewiduje, że podstawą do ujawnienia prawa własności jednostki samorządu terytorialnego w księdze wieczystej jest ostateczna decyzja wojewody. Z uwagi na fakt, że powyższa ustawa przewiduje możliwość uzyskania odszkodowa-nia na wniosek byłych właścicieli, do chwili obecnej Gmina nie złożyła żadnego wnio-sku do wojewody o potwierdzenie faktu przejścia własności gruntu zajętego pod dro-gą na rzecz Gminy (wszczęcie procedury mogłoby spowodować uruchomienie pro-cedury odszkodowawczej, a ustawa przewiduje przedawnienie roszczeń). W konsekwencji Gmina, w myśl obowiązującego prawa, jest właścicielem dróg pu-blicznych, lecz zapis tego faktu w księgach wymaga w przypadku każdej drogi decy-zji wojewody. Organem wydającym decyzje o pozwoleniu na budowę jest dla Miasta i Gminy Ło-mianki Starosta Powiatu Warszawskiego Zachodniego. W przypadku inwestycji gminnych (budowa wodociągu, kanalizacji, ulicy) prowadzo-nych w pasach drogowych dróg publicznych Starosta nie podważa prawa do gruntu wynikającego jedynie z zapisów rejestru gruntów (właściciel: nieustalony, władający: Urząd Miasta i Gminy Łomianki). Wpis w rejestrze jest dla Starosty wystarczającym potwierdzeniem prawa do dysponowania gruntem dla celów inwestycyjnych. Problem roszczeń odszkodowawczych nie powinien być, i na chwilę obecną nie jest, utrudnieniem przy uzyskiwaniu zezwoleń na budowę. Tylko w przypadku dróg niepu-blicznych, gdzie jako właściciel może być w rejestrze gruntów ujawniona osoba fi-zyczna lub prawna, Urząd powinien przeprowadzić negocjacje z tą osobą ustalające zasady przeprowadzenie inwestycji. Potencjalne roszczenia odszkodowawcze byłych właścicieli w skali gminy szacowane są na około 55 mln zł. Wystąpienie tego typu roszczeń powinno być traktowane jako ryzyko realizacji inwestycji.

XIII.3. Lokalizacja dla nowego ujęcia wody i SUW W KPP przewidziano 2 mln zł na zakup gruntu, prawdopodobnie pod nowe ujęcie i stację uzdatniania wody. Prawdopodobne lokalizacje zostały przeanalizowane pod kątem warunków dostępności warstw wodonośnych. Nie prowadzono rozmów w sprawie wykupu gruntów.

8 Opinia Referatu Geodezji UMiG Łomianki


- 50 -

XIII.4. Weryfikacji zbyt optymistycznych założeń dla rozporzą-dzenia w sprawie aglomeracji

Aglomeracja Łomianki obejmuje cały obszar Miasta i Gminy Łomianki. Osiągnięcie na tym obszarze 90% stopnia zapewnienie dostępu do zbiorczego systemu kanaliza-cji wymaga inwestycji znacznie większych niż zaplanowane w KPP. Należy rozważyć możliwość aktualizacji założeń przyjętych do wytyczenia obszaru aglomeracji tak, aby osiągnięcie celów akcesyjnych było ekonomicznie uzasadnione i społecznie ak-ceptowalne.

XIII.5. Warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (WZiZT) Brak Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) powoduje, że dla inwestycji innych niż infrastruktura sieciowa konieczne jest uzyskanie WZiZT. W związku z brakiem rozpoznania dostępności do potencjalnych lokalizacji nie wystą-piono jeszcze o wydanie WZiZT.

XIII.6. Oceny oddziaływania inwestycji na środowisko Po ostatecznym określeniu zakresu zadań inwestycyjnych możliwe jest dopiero pod-jęcie działań dla przygotowania ocen oddziaływania na środowisko, które stanowią jeden z załączników do Wniosku o dofinansowanie inwestycji.

XIII.7. Decyzje środowiskowe Decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji, są podobnie jak oceny oddziaływania na środowisko jednym z załączników do Wniosku o dofinanso-wanie inwestycji. Wymogiem Komisji Europejskiej jest uzyskanie decyzji również dla systemów kanalizacyjnych, co nie wynika wprost z przepisów prawa polskiego. Pro-cedura uzyskania decyzji środowiskowej trwa średnio około 3 miesiące.

XIII.8. Pozwolenia na budowę Stopień gotowości do realizacji projektu przewidzianego do sfinansowania z dotacji FS jest mierzony również kompletnością decyzji w sprawie pozwolenia na budowę dla zadań w kontraktach, dla których warunki kontraktu nie przewidują uzyskiwania pozwolenia na budowę przez wykonawcę. Do tych kontraktów należą bezwzględnie kontrakty na budowę sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Dla żadnego z zadań inwestycyjnych przyszłego projektu FS nie wystąpiono z wnio-skiem o wydanie pozwolenia na budowę.

XIII.9. Aktualna wycena nakładów inwestycyjnych

XIII.9.1. Roboty i zakupy Istniejące wartości różnych wariantów realizacji inwestycji są oparte na szacunko-wych wskaźnikach. Doświadczenie innych projektów (współfinansowanych z FS) znajdujących się obecnie w fazie rozstrzygania przetargów i realizacji inwestycji do-wodzi, że wartości nakładów inwestycyjnych są poważnie nieoszacowane. Przyczyną tego zjawiska jest bardzo intensywny popyt na wykonawstwo prac budowlano-montażowych z racji uruchomienia wielu dużych inwestycji infrastrukturalnych przy-gotowywanych do wdrożenia od roku 2003. Należy mieć również na uwadze, że reguły FS nie pozwalają na „rozdrabnianie” prze-targów. Dopuszczalnym kryterium podziału na przetargi jest:


- 51 -

• Lokalizacja prowadzonych robót sieciowych – realizacja budowy sieci wodocią-gowych i kanalizacyjnych na terenie Miasta i Gminy Łomianki powinna być uwzględniona w jednym przetargu;

• Typ prowadzonych prac – budowa dużych obiektów punktowych (SUW, OŚ) z reguły nie jest realizowana razem z sieciami wodociągowymi i kanalizacyjnymi;

• Rodzaj kontraktu wg reguł FIDIC9: o Żółta książka (Warunki Kontraktowe dla Urządzeń oraz Projektowania i

Budowy dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz robót inżynie-ryjnych i budowlanych projektowanych przez Wykonawcę) – wykonawca przygotowuje projekt techniczny i wykonawczy, uzyskuje decyzje admini-stracyjne (w szczególności pozwolenie na budowę) itp.

o Czerwona książka (Warunki kontraktowe na budowę) – wykonawca reali-zuje budowę w oparciu o przygotowaną przez zamawiającego dokumenta-cję i uzyskane decyzje oraz pozwolenia administracyjne.

W świetle powyższego wartość nakładów inwestycyjnych wymaga aktualizacji.

XIII.9.2. Wykupy gruntów i odszkodowania za zajęcie terenów Poza niezbędnym nabyciem gruntów pod budowę obiektów, powinny być rozpozna-ne kwestie związane z wielkością odszkodowań za: • Zajęcie pasa drogowego, • Umieszczenie urządzeń infrastruktury technicznej w pasie drogowym, • Usunięcie drzew i krzewów, • Zniszczenie zieleni.

Wyodrębnienie i oszacowanie tych kosztów stanowić będzie podstawę do ich póź-niejszej refundacji z kwalifikowanych źródeł finansowania.

XIII.10. Dokumentacja technicznej i wykonawczej Dokumentacja techniczna i wykonawcza stanowi podstawę dla przygotowania mate-riałów przetargowych pod kątem rodzaju kontraktu wg reguł FIDIC. Kosztorys inwe-storski stanowiący część tej dokumentacji stanowi element niezbędny do ogłoszenia przetargu zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych. Na dzień dzisiejszy dokumentacja de facto nie istnieje.

XIII.11. Gotowość organizacyjna i instytucjonalna Już na etapie przygotowywania dokumentacji i wniosku o dofinansowanie z FS po-winna zostać utworzona Jednostka Realizująca Projekt (JRP). Modelowy skład i su-gerowane wymagania kwalifikacyjne dla zespołu JRP obejmują: • Kierownika jednostki - znajomość procedur zamówień publicznych (UE i krajo-

wych) oraz wytycznych FIDIC, wykształcenie wyższe techniczne, uprawnienia budowlane, biegła znajomość języka angielskiego.

• Koordynatorów projektów - znajomość procedur zamówień publicznych (UE i kra-jowych) oraz wytycznych FIDIC, wykształcenie wyższe techniczne, uprawnienia budowlane.

9 FIDIC - potocznie oznacza warunki kontraktowe przygotowane i opublikowane przez Federation Internationale des Ingenieurs-Conseils (Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów).


- 52 -

• Zespół ds. promocji i informacji – biegła znajomość języka angielskiego. • Zespół finansowo-księgowy - wykształcenie wyższe ekonomiczne, znajomość

zagadnień finansów i księgowości, umiejętność wykonywania analiz finanso-wych, znajomość procedur zgodnie zamówień publicznych (UE i krajowych), zna-jomość języka angielskiego.

Wnioskodawca i beneficjent nie powinni polegać w 100% na usługach firm dorad-czych i zapewnić zatrudnienie etatowych pracowników mogących twórczo (i krytycz-nie) włączyć się w proces przygotowania przedsięwzięcia tak, aby na etapie realizacji projektu i jego rozliczeń sprawnie prowadzić działania zaplanowane wcześniej, przy aktywnym udziale własnym. Praca w zespole JRP powinna być zajęciem dedykowa-nym dla konkretnego pracownika (np. trwałe oddelegowanie obecnych pracowników do realizacji zadań JRP, z jednoczesnym zapewnieniem szkoleń lub staży w obecnie realizowanych projektach FS), co oznacza, że dla zapewnienia jego efektywnej pracy należy wykluczyć współwykonywanie innych zadań i obowiązków. Zespół JRP jeszcze nie istnieje lub znajduje się w początkowej fazie tworzenia (wy-znaczenie osoby do kontaktów w sprawie projektu nie jest tożsame z utworzeniem JRP).

XIII.12. Społeczna akceptacja

XIII.12.1. Rada Gminy Przystąpienie do realizacji przedsięwzięcia finansowanego ze środków FS, po usta-leniu jego zakresu i wartości wymaga decyzji Rady Gminy w formie uchwały. Uchwa-ła potwierdza wolę przystąpienia do realizacji, stanowi akceptację dla skutków eko-nomicznych i społecznych (obciążenia budżetu gospodarstw domowych, wzrost cen za wodę i ścieki), określa ewentualny wkład finansowy (udział w finansowaniu lub poręczaniu pożyczek dla beneficjenta) oraz nakreśla zakres i harmonogram nie-zbędnych dla realizacji przedsięwzięcia FS zmian o charakterze organizacyjno-instytucjonalnym (m.in. utworzenie JRP) oraz finansowym (transfery majątku, pro-gram dostosowawczy cen wody i ścieków). Wobec braku sprecyzowanego ostatecznie zakresu inwestycji oraz pełnego rozpo-znania jej potencjalnych skutków, wszelkie wcześniejsze decyzje Rady Gminy w tym zakresie wymagają reasumpcji.

XIII.12.2. Społeczność lokalna Nie mniej ważne z punktu widzenia wykonalności, trwałości i co najważniejsze celo-wości przedsięwzięcia jest uzyskanie społecznej akceptacji. Zadanie trudne do zre-alizowania z uwagi na następujące czynniki: • Obecnie obowiązujące ceny usług wodno-ściekowych są za niskie w stosunku do

ekonomicznie uzasadnionego i zgodnego z rozporządzeniem taryfowym poziomu, • Nawet bez realizacji przedsięwzięcia konieczne jest dokonanie dostosowawczych

korekt cen, • W wyniku realizacji przedsięwzięcia ceny usług wodno-ściekowych mogą wzro-

snąć w stopniu znacznie intensywniejszym niż w okresie dostosowania stawek. Bez względu na akceptację finansowych obciążeń związanych z zaopatrzeniem w wodę i odprowadzaniem ścieków członkowie społeczności lokalnej powinni zade-monstrować poparcie poprzez przyłączanie się do nowo tworzonej sieci.


- 53 -

Z innych czynników należy mieć również świadomość znacznych utrudnień i ograni-czeń w ruchu kołowym jakie spowodują realizowane działania inwestycyjne, podwyż-szenie poziomu hałasu i innych uciążliwości. Powyższe uwarunkowania akceptacji społecznej dla procesu realizacji wiążą się z opisanym w literaturze i powszechnie występującym syndromie NIMB (Not In My Backyard - zgoda, ale nie na moim podwórku). Syndrom ten stanowi uzewnętrznienie konfliktu między dobrem ogółu, a dobrem jednostki. W wolnej interpretacji może oznaczać: to co jest dobre dla mnie JEST dobre dla wszystkich, zaś to co jest dobre dla wszystkich NIE MUSI być dobre dla mnie (szczególnie kiedy mi się nie podoba). W zakresie inwestycji w wodno-ściekowych syndrom NIMB wywołuje następujące przykładowe postawy: • Nie popieram budowy wodociągu, bo mam własną studnię (zanieczyszczenie zło-

ża wody w mojej studni i sytuacje wymagające awaryjnego dostępu do wodociągu np. pożar nie są realnymi zagrożeniami),

• Nie popieram budowy kanalizacji, lub nie przyłączę się do kanalizacji, bo mam własne szambo i jestem z niego zadowolony (zbiornik przydomowy jest efektyw-niejszy finansowo w porównaniu ze zbiorcza kanalizacją tylko wtedy, gdy nie jest szczelny, a częstotliwość jego wypróżniania ogranicza się do sytuacji gdy zbiornik jest przepełniony; nawet wtedy istnieją sposoby na uwolnienie się od nadwyżki bez konieczności płacenia za wywóz);

• Przyłączę się do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, ale: o nie pozwolę rozkopać mojej ulicy, o nie zapłacę za przyłączenie się do studzienki, o nie akceptuje lokalizacji nowej oczyszczalni ścieków w moim sąsiedztwie.

• Popieram dostęp do zbiorczego systemu wodno-ściekowego, ale nie za jego rze-czywistą cenę (przecież płacę podatki, które zasilają budżet Gminy).

Powyższe postawy nie mają racjonalnych podstaw i w dojrzałych społecznościach nie występują. Świadomość ich występowania jest na etapie konsultacji społecznych nieodzowna.


- 54 -

XIV. Niezbędne inwestycje i termin ich realizacji

XIV.1. Wartość nakładów Tabela XIV-1 Warianty nakładów inwestycyjnych [mln zł]

KPP10 Wariant MI-NIMUM

Wariant ŚREDNI

Wariant MAXIMUM

Sieć kanalizacyjna [mln zł] Tak 84,27 127,68 149,23 Oczyszczalnia ścieków [mln zł] Nie 1,50 2,50 7,00

Sieć wodociągowa [mln zł] Tak 42,76 63,92 74,42 Stacja uzdatniania wody [mln zł] Tak 2,00 5,00 10,00

RAZEM 85,5 130,52 199,09 240,65 Jak wynika z powyższej tabeli istnieje duża rozbieżność między danymi stanowiący-mi podstawę do przygotowania KPP, a wariantami inwestycyjnymi nakreślonymi w niniejszym opracowaniu. Oznacza to, że zarówno zakres jak i wartości inwestycji powinna zostać poddana szczegółowej analizie zanim podjęte zostano decyzje w sprawie form i terminów re-alizacji planowanych zadań.

XIV.2. Terminy realizacji inwestycji Czynniki wpływające na możliwy termin realizacji dotyczą dat brzegowych procesu inwestycji jak również okresu jej trwania. Należy do nich zaliczyć: • nałożony w KPOŚK termin realizacji przewidzianych w programie zadań (jeśli za-

dania nie zostaną wykonane do 2010 roku, należy wystąpić do Ministra Środowi-ska z wnioskiem o zmianę terminu realizacji),

• jeżeli przedmiotowe zadania inwestycyjne będą współfinansowane ze środków FS lub EFRR, to granicznym terminem ich ukończenia jest rok 2015,

• jeżeli inwestycja dofinansowana ze środków FS lub EFRR rozpoczęta zostanie do 2010 roku, to powinna być zrealizowana i rozliczona w ciągi 3 lat po roku decyzji o dofinansowaniu; jeśli rozpoczęta zostanie po 2010 roku, to okres ten wynosi 2 lata po roku w którym wydana jest decyzja o dofinansowaniu,

• okres potrzebny na przeprowadzenie procedury przetargowej (przetarg nieogra-niczony) – od 152 do 182 dni:

o nie uwzględnia czasu potrzebnego na przygotowanie dokumentacji prze-targowej,

o uwzględnia 30 dni na uzgodnienie SIWZ z NFOŚiGW, o nie uwzględnia procedury odwoławczej i nieskuteczności ogłoszenia o

przetargu, o nie uwzględnia niekiedy długiego okresu w którym podpisywana jest umo-

wa z wykonawcą, • okres weryfikacji i oceny wniosku o dofinansowanie:

o dla projektów powyżej 25 mln EURO – 6 miesięcy, o dla projektów poniżej 25 mln EURO – 3 miesiące,

10 KPP nie zawiera podziału nakładów poszczególne sieci i obiekty gospodarek wodnej i ściekowej


- 55 -

• okres rozpatrywania wniosku o ewentualna pożyczkę NFOŚiGW – 3 miesiące po decyzji o dofinansowaniu z FS,

• okres na przygotowanie dokumentacji technicznej – 2-3 miesiące, • przygotowanie kosztorysu inwestorskiego dla zamówienia na wykonanie robót

(FIDIC czerwona książka) lub planu kosztów na podstawie programu funkcjonal-no użytkowego dla zamówienia na roboty z projektowaniem (FIDIC żółta książka) – nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania w ramach PZP,

• okres potrzebny na przygotowanie opracowania studialnego: plan ogólny dla sys-temu (Masterplan), Wstępne Studium Wykonalności lub Studium Wykonalności - do 3 miesięcy.

W oparciu o plan działań nakreślony w następnym rozdziale należy sądzić, że rozpo-częcie realizacji inwestycji może nastąpić w 2008 roku i powinno zakończyć się w roku 2011.


- 56 -

XV. Niezbędne działania w zakresie rozwoju i naprawy sys-temu wodno-ściekowego Mając na uwadze stopień przygotowania inwestycji do realizacji oraz elementy ko-nieczne do potwierdzenia gotowości przedsięwzięcia, niezbędne jest przeprowadze-nia działań w następujących etapach: 1. Weryfikacja zakresu oraz wstępne ustalenie form realizacji przedsięwzięcia w za-

kresie rozwoju systemu wodno-ściekowego. Na tym etapie należy przygotować wariantowe studium dla inwestycji w zakresie rozwoju systemu obejmujące:

a. Nakreślenie alternatywnych celów planowanych działań; b. Analiza opcji realizacyjnych

i. Alternatywne opcje lokalizacyjne i techniczne, ii. Alternatywne terminy realizacji (etapowanie), iii. Alternatywne formy organizacji inwestycji;

c. Analiza dostępnych opcji finansowania; d. Nakreślenie strategii cenowej i wpływu przedsięwzięć na ceny; e. Konsultacje społeczne; f. Wnioski w zakresie:

i. Niezbędnych działań przygotowawczych; ii. Priorytetów inwestycyjnych.

2. Podjęcie decyzji dotyczącej: a. Harmonogramu realizacji inwestycji (wielkość, ilość etapów, priorytety); b. Podmiotu odpowiedzialnego za realizację inwestycji (udzielanie zamówień,

finansowanie, rozliczenie); c. Podmiotu odpowiedzialnego za eksploatację systemu; d. Terminu i form realizacji działań dostosowawczych:

i. Przekazanie majątku wodno-ściekowego operatorowi (przekazanie OS może nastąpić z jednoczesną cesją zobowiązań z tytułu po-życzki, lecz do tego niezbędne jest zapewnienie ekonomicznych podstaw wiarygodności ZWiK poprzez uporządkowanie polityki tary-fowej);

ii. Ścieżka dostosowania cen (uporządkowanie polityki taryfowej po-przez stopniowe podwyższanie cen do poziomu zgodnego z rozpo-rządzeniem taryfowym);

e. Wyboru lokalizacji dla nowych obiektów; f. Ukierunkowanie się na konkretne źródło finansowania

i. FS – jeden duży projekt, ii. EFRR – etapowanie projektów w ramach Regionalnego Programu

Operacyjnego dla województwa mazowieckiego. 3. Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej:

a. Ogłoszenie przetargu na przygotowanie wniosku o dofinansowanie, stu-dium wykonalności, oceny oddziaływania na środowisko i materiałów prze-targowych,

b. Uzyskanie/przygotowanie:


- 57 -

i. Decyzji administracyjnych: 1. pozwolenia na budowę, 2. decyzje środowiskowe,

ii. Dokumentacji technicznej, projektowej, wykonawczej lub planów funkcjonalno użytkowych wraz z aktualnymi wycenami i kosztory-sami.

4. Złożenie wniosku, okres rozpatrywania, decyzja o dofinansowaniu, podpisanie umów finansowych.

Kontekst społeczny uwidacznia się szczególnie silnie na Etapie 1 i 2. Istnieje ryzyko, że brak poparcia dla planów, a w szczególności możliwości rozwoju systemu wodno-ściekowego, może wydłużyć te etapy. Szacunkowy czas trwania poszczególnych etapów: 1. 2 do 3 miesięcy 2. 1 miesiąc 3. 2 do 3 miesięcy 4. 7 do 10 miesięcy Oznacza to, że przy sprawnym i skoordynowanym procesie przygotowania należy się liczyć z uzyskaniem podpisanych umów o dofinansowaniu: • w ciągu 12 do 16 miesięcy dla projektu mniejszego niż 25 mln EURO; • w ciągu 15 do 19 miesięcy dla projektu większego niż 25 mln EURO. W jednym i w drugim przypadku rozpoczęcie fazy realizacyjnej przedsięwzięcia jest możliwe w 2008 roku, co oznacza spodziewany termin jego ukończenia przed upły-wem roku 2011. Decyzja o dofinansowaniu spodziewana jest 4 miesiące przed upływem w/w okre-sów. Dokumentacja przetargowa jest uzgadniana na bieżąco z NFOŚiGW, przetargi mogą być ogłaszane przed podpisaniem umów o dofinansowanie. Wniosek o dofinansowanie wraz z załącznikami jest do przygotowania w ciągu 7 miesięcy od rozpoczęcia realizacji etapów zadań. Przygotowanie wniosku wraz z załącznikami może być zlecone w terminach przewi-dzianych w złożonym do NFOŚiGW wniosku o dofinansowanie. Zakres dokumentacji w ramach planowanego dofinansowania z NFOŚiGW można poszerzyć o pozostałą dokumentację techniczną i przygotowanie wniosków o wyda-nie pozwoleń administracyjnych.


- 58 -

XVI. Załączniki

XVI.1. Wstępna prognoza wpływu poszczególnych wariantów inwestycyjnych na ceny

Założenia: 1. Prognozę przeprowadzono dla 3 wariantów inwestycyjnych dotyczących gospo-

darki ściekowej i wodnej. 2. Efekt techniczny, cenowy i popytowy zaplanowano na rok 2012 (rozpoczęcie in-

westycji w 2008 roku, ukończenie w ciągu 3 lat i uwzględnienie jej efektów w kal-kulacji cen w kolejnym 2012 roku)

3. Wzrost liczby mieszkańców zgodny z ostrożna prognozą zawartą w rozdziale Demografia.

4. Jednostkowe dobowe zużycie wody i produkcja ścieków – 144 litry/dobę. 5. Amortyzacja od wytworzonego majątku:

a. 2% od sieci wodociągowych i kanalizacyjnych (okres amortyzacji = 50 lat), stawka niższa od bazowej (4,5%) celem złagodzenia szoku cenowego

b. 7% od nowych i modernizowanych obiektów ujmowania/uzdatniania wody i oczyszczania ścieków/gospodarki osadowej.

Wpływ poszczególnych wariantów inwestycji na ceny Wariant MINI-

MUM Wariant ŚREDNI

Wariant MA-XIMUM

Nakłady inwestycyjne [mln zł] 130,52 199,09 240,65 Sieć kanalizacyjna [mln zł] 84,27 127,68 149,23

Oczyszczalnia ścieków [mln zł] 1,50 2,50 7,00 Sieć wodociągowa [mln zł] 42,76 63,92 74,42

Stacja uzdatniania wody [mln zł] 2,00 5,00 10,00 Wartość odpisu amortyzacyjnego 2 785,50 4 356,87 5 663,00

Gospodarka ściekowa [tys. zł] 1 790,36 2 728,57 3 474,61 Gospodarka wodna [tys. zł] 995,14 1 628,30 2 188,39

Koszty działalności [tys. zł] 9 439,67 11 011,04 12 317,17 Zaopatrzenie w wodę [tys. zł] 2 694,76 3 327,92 3 888,01

Odprowadzanie ścieków [tys. zł] 6 744,91 7 683,12 8 429,15 Wielkość popytu w 2012 roku

Woda [tys. m3] 733,53 1 030,26 1 182,01 Ścieki [tys. m3] 997,05 1 158,92 1 241,70

Poziom cen w 2012 roku Woda [zł netto] 3,67 3,23 3,29 Ścieki [zł netto] 6,76 6,63 6,79

Poziom dochodu do dyspozycji na 1 mieszkańca [zł] 913,88 913,88 913,88 Wielkość miesięcznych wydatków 48,92 46,21 47,23

Na wodę [zł brutto] 17,22 15,14 15,42 Na ścieki [zł brutto] 31,70 31,07 31,81


- 59 -

Wariant MINI-MUM

Wariant ŚREDNI

Wariant MA-XIMUM

Obciążenie dochodu do dyspozycji 5,35% 5,06% 5,17% Z tytułu dostaw wody 1,88% 1,66% 1,69%

Z tytułu odbioru ścieków 3,47% 3,40% 3,48%

Porównując wyniki powyższej pobieżnej analizy z wynikami jakie prezentuje Tabela XII-4 (4,69% obciążenia dla ceny równowagi i 5,91% obciążenia dla ceny pełnej) od-nosząca się do widać, że realizacja inwestycji w każdym z analizowanych wariantów nie spowoduje podwyższenia względnego poziomu obciążeń budżetów gospodarstw domowych. Korzyści skali, wynikające ze znacznego przewidywanego wzrostu liczby użytkowników systemu pozwolą na obniżenie wskaźnika o około 0,75 punktu procen-towego, co w stosunku do wartości 5,91% stanowi spadek o ponad 12,5% do

XVI.2. Wstępna analiza zdolności finansowej w kontekście peł-nienia roli inwestora i finansowania inwestycji.

Wybór podmiotu odpowiedzialnego za realizację, który jest adresatem i dysponentem środków służących realizacji inwestycji jest istotny z uwagi na następujące aspekty: • podatkowy:

o JST będąca inwestorem nabywa środki trwałe w cenach zawierających podatek VAT, zatem wielkość nakładów i wytwarzanego majątku jest od 7 do 22% wyższa niż w cenach netto (ma to wpływ na amortyzację i z kolei na ceny),

o Podatki i opłaty lokalne nakładane na wykonawcę w toku realizacji prac powiększają wartość nakładów i powstającego majątku, lecz nie mogą być refundowane przez FS, gdyż nie stanowią dla JST kosztu rzeczywistego.

• Zdolność finansowa – dla inwestycji i tak znacznej wartości, skumulowanych w do realizacji w krótkim okresie, zdolność finansowa powinna być interpretowana w trzech aspektach:

o Możliwość potwierdzenia środków niezbędnych do sfinansowania wkładu własnego, którego wysokość nie jest na obecnym etapie jednoznacznie możliwa do określenia,

o Zdolność do ponoszenia wysiłku finansowego związanego z prefinanso-waniem wydatków do późniejszej refundacji zgodnie ze strukturą finanso-wania projektu.

o Wiarygodność kredytowa – zdolność zaciągania kredytów i pożyczek: Dla JST jest mierzona udziałem długu w dochodach budżetowych i

nie może przekraczać 60%. Dla przedsiębiorstw mierzona jest różnymi wskaźnikami wiarygod-

ności kredytowej, których pożądany poziom zależy od utrzymywania minimalnego poziomu rezerwy gotówkowej.

Prognoza dochodów budżetowych zawarta w projekcie budżetu UMiG na 2007 rok oraz plan regulowania zobowiązań Gminy przewidują 40% rezerwę salda zadłużenia w 2001 roku co przy dochodach budżetu rzędu 60 mln zł oznacza możliwość zacią-gnięcia lub poręczenia pożyczki o wartości do 24 mln zł.


- 60 -

Analiza możliwego do wniesienia wkładu własnego jest na obecnym etapie przed-wczesna, lecz można przyjąć, że UMiG jest w stanie zapewnić roczny wkład rzędu 2 mln zł w realizację inwestycji. ZWiK może być brany pod uwagą jako podmiot odpowiedzialny za realizację jedynie w przypadku, gdy zapoczątkowany zostanie, i będzie konsekwentnie realizowany program sanacji efektywności ekonomicznej gospodarowania, przy pełnym wsparciu Władz i Rady Gminy. Gdy ZWiK występować będzie jaki inwestor i beneficjent środ-ków FS i innych źródeł finansowania, UMiG może występować jako poręczyciel po-życzek lub wzmacniać pozycję finansową ZWiK poprzez dopłaty do kapitału, które w tym przypadku nie będą miały charakteru interwencyjnego, lecz będą efektem finan-sowego planu realizacji inwestycji.

Łomianki do realizacji inwestycji wodociągowo ... fileraport o stanie przygotowania gospodarki...

Documents