Opština Čoka

Lokalna strategija održivog razvoja

2010. – 2020.

2

Sadržaj: 1. Metodološki pristup................................................................................................................................................................. 4

2. Socio – ekonomska analiza ....................................................................................................................................................... 5

2.1 Geografski i istorijski podaci ................................................................................................................................................... 5

2.1.1 Pozicija i veličina............................................................................................................................................................. 5

2.1.2 Istorijski razvoj i ključni momenti u razvoju zajednice ...................................................................................................... 6

2.2 Demografija .......................................................................................................................................................................... 7

2.3 Lokalna ekonomija ................................................................................................................................................................. 9

2.3.1 Privreda ......................................................................................................................................................................... 9

2.3.2 Mala i srednja preduzeća (MSP) i preduzetništvo ......................................................................................................... 10

2.3.3 Javni sektor ................................................................................................................................................................ 10

2.3.4 Poljoprivreda .............................................................................................................................................................. 11

2.3.4.1 Ratarstvo .............................................................................................................................................................. 11

2.3.4.2 Stočarstvo............................................................................................................................................................. 11

2.3.4.3 Ostalo ................................................................................................................................................................... 11

2.3.5 Turizam ....................................................................................................................................................................... 12

2.4 Infrastruktura ..................................................................................................................................................................... 13

2.4.1 Saobraćajna infrastruktura........................................................................................................................................... 13

2.4.1.1 Putevi .................................................................................................................................................................. 13

2.4.1.2 Ulice .................................................................................................................................................................... 13

2.4.1.3 Železnica .............................................................................................................................................................. 13

2.4.1.4 Reka .................................................................................................................................................................... 13

2.4.2 Komunalna infrastruktura ............................................................................................................................................ 14

2.4.2.1 Vodovod .............................................................................................................................................................. 14

2.4.2.2 Kanalizacija ......................................................................................................................................................... 14

2.4.2.3 Upravljanje otpadom ........................................................................................................................................... 14

2.4.3 Energetska infrastruktura ............................................................................................................................................ 15

2.4.3.1 Gasovodna mreža ................................................................................................................................................ 15

2.4.3.2 Elektroenergetska mreža ...................................................................................................................................... 15

2.4.3.3 Geotermalna energija .......................................................................................................................................... 15

2.4.4 Telekomunikacije......................................................................................................................................................... 15

2.4.4.1 Fiksna telefonija ................................................................................................................................................... 15

2.4.4.2 Mobilna telefonija ................................................................................................................................................ 16

2.4.4.3 Internet ............................................................................................................................................................... 16

2.5 Ljudi: Zapošljavanje, znanje i socijalni kapital ....................................................................................................................... 16

2.5.1 Zapošljavanje.............................................................................................................................................................. 16

2.5.2 Nezaposlenost ............................................................................................................................................................ 16

2.5.3 Obrazovanje i veštine .................................................................................................................................................. 17

2.5.3.1 Predškolsko obrazovanje ...................................................................................................................................... 17

2.5.3.2 Osnovno obrazovanje........................................................................................................................................... 17

2.5.3.3 Srednje obrazovanje............................................................................................................................................. 18

2.5.3.4 Obrazovanje odraslih ........................................................................................................................................... 18

2.5.4 Zdravstvo ................................................................................................................................................................... 18

3. SWOT analiza......................................................................................................................................................................... 19

3.1 SWOT analiza ....................................................................................................................................................................... 20

4. Vizija i misija .......................................................................................................................................................................... 21

4.1 Vizija ............................................................................................................................................................................... 21

4.2 Misija .............................................................................................................................................................................. 21

5. Prioriteti razvoja i mere za njihovo postizanje u Opštini Čoka .................................................................................................. 22

6. Lista učesnika Strategije održivog razvoja Opštine Čoka .......................................................................................................... 23

Prilozi .............................................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.

3

Poštovane sugrađanke i sugrađani,

Opština Čoka izradila je strategiju održivog razvoja po prvi put u svojoj istoriji. Strategija održivog razvoja opštine Čoka koja se nalazi pred nama predstavlja dokument od izuzetne važnosti za

razvoj naše lokalne zajednice. Dokument je pripremljen na osnovu savremenih kretanja u oblasti strateškog planiranja. Planiranje razvoja naše opštine ima izuzetno stručnu osnovu. Dokument je realan i polazi od našeg trenutnog stanja, uvažavajući pri tome naše komparativne prednosti i nedostatke.

Tokom izrade strategije održivog razvoja opštine Čoka sprovodili smo istraživanja i analize glavnih razvojnih oblasti.

Verujemo da investiranjem u razvoj ljudskih resursa, privredni razvoj, unapređenje primarne poljoprivredne proizvodnje i razvoj komunalnih delatnosti i komunalne infrastrukture možemo doprineti zajedničkoj potrebi da se lepše, bolje, kvalitetnije i sigurnije živi.

Strategija održivog razvoja opštine Čoka u svim svojim elementima fokusirana je na period od 2010. do 2020.

godine, nakon čega je potrebno sprovesti ponovna istraživanja i uskladiti sa novim parametrima. Ovom prilikom želim da izrazim zahvalnost svima koji su dali svoj doprinos u izradi Strategije. Sa poštovanjem! Predrag Mijić Predsednik opštine Čoka

4

1. Metodološki pristup

Ova strategija je izrađena u saradnji između opštine Čoka i njenih građana uz savete i vođstvo Programa za podršku

opštinama severo-istočne Srbije podržanog od strane Evropske Unije. Tokom našeg rada sledili smo Vodič za opštinsko razvojno planiranje razvijen od strane ekspertskog tima MSPNE programa u oktobru 2007., uz poštovanje specifičnih potreba svake sredine.

Opštinsko razvojno planiranje je strateški i partnerski proces kroz koji zainteresovane strane ocenjuju lokalne

potencijale, uočene mogućnosti za brži društveno-ekonomski razvoj i poboljšanje životnih uslova u lokalnoj zajednici. Strategijom održivog razvoja opštine Čoka nisu obuhvaćene oblasti socijalne zaštite, ekologija, očuvanje i zaštita

postojećih kulturnih dobara. Opština Čoka 2007. godine izradila je i usvojila strategiju razvoja socijalne zaštite za period od pet godina. Izrada Zelene agende planira se za 2010. godinu, kao i izrada strategije ili akcionog plana očuvanja i zaštite postojećih kulturnih dobara (objekata i kulture) na teritoriji opštine Čoka.

Proces izrade ovog strateškog dokumeta počeo je uz tehničku pomoć Demokratskog centra za lokalni razvoj 2005.,

kada su prikupljeni osnovni podaci potrebni za analizu. Saradnja sa MSPNE timom započela je januara 2009. Veliki broj podataka, prikupljen u saradnji sa Demokratskim centrom za lokalni razvoj, korišten je u izradi ovog dokumenta. Definisani pravci razvoja, prioriteti i mere, rezultat su procesa zajedničkog rada i donošenja zajedničkih odluka.

Glavni principi: od učešća do održivosti Strategija je vođena i razvijena od strane lokalne uprave i zainteresovanih strana, ne od strane eksperata. Eksperti

su obezbedili samo savet, trening opštinskih koordinatora i iscrpnu stručnu i tehničku podršku. Proces je podrazumevao učešće predstavnika civilnih, poslovnih organizacija i predstavnika opštine. Različite

interestne grupe razmatrale su pitanja važna za budući nacrt strategije kroz proces konsultacija koji je sproveden tokom 2009. Deo istraživanja rađen je putem upitnika i to sa 50 glavnih aktera u lokalnoj zajednici. Organizovan je i konkurs za literarne radove, putem kojeg su u proces uključeni učenici osnovnih škola.

Tokom procesa održano je 10 radionica što je dalo svim učesnicima mogućnost da daju svoje sugestije I predloge

za pravce razvoja zajednice. U okviru radnih grupa radili su ljudi bez obzira na poziciju i uticaj- bilo da su političari, poslovni ljudi,

poljoprivrednici ili mladi. Pokušali smo da ovaj dokument napravimo razumljivim ljudima koji treba da ga usvoje, implementiraju, a i onima

koji će imati koristi od njegove realizacije. Ključni princip primenjen pri određivanju naše vizije, ciljeva i prioriteta jeste princip održivog razvoja. Naša strategija nije "lista lepih želja". Ona odražava stvarne potrebe, kao i realnu procenu naših resursa,

komparativnih prednosti, finansijskih mogućnosti i kapaciteta naše zajednice. U cilju određivanja realne opštinske razvojne strategije urađena je analiza trenutnog stepena razvoja. Sve

dostupne informacije i podaci, u vreme izrade plana, su korišćeni ali treba ih uzeti sa izvesnom rezervom zbog nedostatka izvesnih podataka, njihove zastarelosti ili obezvređivanja (npr. zagađenje, telekomunikacije, bruto društveni proizvod,...).

5

2. Socio – ekonomska analiza

2.1 Geografski i istorijski podaci

2.1.1 Pozicija i veličina

Opština Čoka leži na levoj obali reke Tise na severnom delu AP Vojvodine u Republici Srbiji. Nalazi se 180 km

severno od Beograda i 100 km od Novog Sada, 170 km zapadno od Temišvara i 60 km južno od Segedina. Teritorija čokanske opštine graniči se sa teritorijama četiri opštine: sa Novim Kneževcem na severu, Kikindom na istoku, Sentom i Adom na zapadu. Na istoku jednim delom izbija na državnu granicu prema Rumuniji.

Karta 1: Položaj opštine Čoka u regionu

Čokansku opštinu sačinjavaju osam naselja. To su: Čoka, Ostojićevo, Padej, Sanad, Jazovo, Vrbica, Crna Bara i Banatski Monoštor. Čoka kao najveće naselje predstavlja centar opštine (karta broj 2). Teritorija opštine ima površinu od 321 km2 (Bugarski, 1971; 1978)

6

Karta 2: Položaj naselja u opštini

Reljef opštine Čoka odlikuje se svim onim elementima, koji su karakteristični za reljef severnog Banata. To je ravničarsko zemljište sa malim visinskim razlikama. Apsolutne visine se kreću od 78 m do 84 metra. Klimatske karakteristike opštine odlikuju iste karakteristike kao klimu Banata. Banat se nalazi u središnjem delu umerenog toplotnog pojasa. Prosečna godišnja temperatura je 11 C

o. Srednje mesečne temperature se kreću od 0 C

o

(januar) do 22 Co (julu). Preovladavajući vetrovi u opštini duvaju iz severozapadnog (Severac) i jugoistočnog pravca

(Košava). Prosečne godišnje padavine u opštini iznose 563,4 mm.

2.1.2 Istorijski razvoj i ključni momenti u razvoju zajednice

Banat je, kao i cela Panonska nizija, naseljen u praistorijskom dobu, najverovatnije za vreme bronzanog doba, a posle povlačenja Panonskog mora. Mnogi narodi su kroz vekove naseljavali ova područja. Među najznačajnijima su: Rimljani, Goti i Gepidi (germani), Huni, Avari, Bugari, Mađari, Tatari, Turci (mongoli), te od slovenskih naroda – Srbi. Od svih nabrojanih naroda, starosedeocima Čoke se mogu smatrati samo Srbi i Mađari. Svi ostali su izumrli, raselili se, asimilirali ili su došli posle povlačenja Turaka sa ovih prostora (1718. godine). Prvi pisani pomen Čoke datira iz 1247. godine, pod imenom Čaka. U tom vremenu sadašnja naseljena mesta oko Čoke su se nazirala, pošto je tle bilo močvarno i plavno, te su se naselja brzo gasila i premeštala, ali je Čoka, kao naseljeno mesto, uvek bila i ostala na današnjem mestu i prostirala se počevši od današnjeg Hrama Svetoga Trojstva, gde se nalazilo i pristanište, nadalje prema istoku. Tokom srednjeg veka, Čoka je izmenila brojne vladare. Osvajali su je i Huni i Turci i kupovale su je razne plemićke porodice. U doba duge i mračne turske vladavine, bilo je i retkih pozitivnh pojava, kao što su razvoj trgovine, uzgoj novih ratarskih vrsta (kukuruz), razvoj saobraćaja po trgovačkim putevima i sl. 1779. godine, pripajanjem Banata Mađarskoj, Čoka je pripala Torontalskoj županiji. Vlasnik poseda postaje Lerinc Marcibanji, koji je za njega platio 95.500 forinti na Prvoj otvorenoj carskoj aukciji u Beču 1782. godine. Počinje naseljavanje Nemaca, Mađara, Rumuna, Slovaka, Poljaka i drugih. 1773. godine je kod čokanskih Srba zabeleženo postojanje škole. 1797. godine Čoka je postala varošica sa svim tržišnim privilegijama za taj status. 1800. godine počinje sa radom i škola na mađarskom jeziku. Krajem XIX veka vlasnici postaju braća Lederer (Artur i Karolj), oni od Čoke prave imanje za uzor. Vrhunac privrednog razvoja u Čoki odvijao se upravo u vremenu dok je bila u njihovom vlasništvu. Posedi Lederera u Čoki i Crnoj Bari

7

iznosili su oko 9.500 katarstarskih jutara, na kojima su se proizvodili: šećerna repa, duvan, luk, lan, konoplja, sirak, lubenice, dinje i povrće, grožđe, pšenica, ječam, ovas, kukuruz i lucerka. Imanje Ledererovih bilo je jedno od najuzornijih u nekadašnjoj Torontalskoj županiji, a između dva svetska rata i u Jugoslaviji.Posebno su bili poznati po proizvodnji vina i cveća. 1934.kada je zbog svetske ekonomske krize bila otežana prodaja svinja,Ledereri odlučuju da naprave klanicu.Ova strateška odluka imaće velikog uticaja na kasniji period, jer je mesna industrija postala glavna industrijska grana, po kojoj je Čoka godinama bila poznata. 1941. godine Banat okupiraju Nemci i Čoka ulazi u sastav "Herman Gering verke" konzorcijuma. Nemci su održavali red i disciplinu i nisu dozvoljavali nacionalističke incidente, zbog proizvodnje hrane za trupe na frontu. 1945. godine se konfiskuje Ledererovo imanje i nacionalizuje industrija. Imanje drug Tito poklanja radnom narodu na upravljanje. Ruši se jedan stari svet i stvara novi. Tokom posleratnog perioda, Čoka je svoj privredni život i razvoj skoro potpuno oslonila na Industriju mesa "Čoka". Ona se razvija i modernizuje. 1968. dostiže svoj zenit izvozeći gotovo polovinu proizvodnje. Izvoz je tada bio stimulisan od strane države po principu „dinar subvencija na dinar izvoza“. Smenjuju se periodi izdvojenog poslovanja i udruživanja u poljoprivredne kombinate. Može se reći da su gotovo sva domaćinstva u Čoki bila na neki način povezana sa Industrijom mesa, bilo kroz neposredno zaposlenje više od 1.000 radnika ili kroz ugovore za uslužni tov. Zbog toga je potpuno razumljivo zašto je slom Industrije mesa sredinom 90-tih godina naneo strašan udarac čitavoj zajednici, od čijih se posledica Čoka još nije oporavila. Ni posle više od 10 godina nema novih privrednih poduhvata, a stanovnici i posle nekoliko neuspešnih pokušaja obnavljanja rada i dalje uporno čekaju "povratak" Industrije mesa, zajedno sa starim načinom života. Po vlastitom priznanju, većina stanovnika još uvek nije spremna da razmišlja ili razgovara o drugačijim mogućnostima. 1. septembra 1955. godine formirana je opština Čoka u današnjim granicama. Vlast su u opštini do 1992. godine vršili predstavnici jedine zvanične partije i politike. Upravljačke strukture su se prvenstveno određivale pomoću tzv. "ključeva", koji su trebali da obezbede ravnomerno učešće prestavnika različitih segmenata stanovništva. Nakon uvođenja višepartijskog sistema, u Čoki počinju svoj razvoj nove ideje i pokreti, ali se politka suštinski još neko vreme neće menjati. Svoja iskustva sa demokratijom i razvoj demokratije na lokalnom nivou Čoka će započeti posle opštih promena u zemlji 2000. godine.

2.2 Demografija

Opština Čoka, prema poslednjem zvaničnom popisu, broji 13.832 stanovnika. Čoka predstavlja multietničku zajednicu sa većinskim mađarskim stanovništvom 7.133 (51,56%) stanovnika su Mađari. Srba ima 5.205 (37,63%), Roma 337 (2,43%), a kao Jugosloveni izjašnjavju se 228 stanovnika (1,64%), Slovaka ima 201 (1,45%). Kroz istoriju, Poljaci koji su živeli uglavnom u Ostojićevu, iz političkih razloga su se izjašnjavali kao Slovaci. Naseljena mesta sa mađarskim većinskim stanovništvom su Banatski Monoštor, Vrbica, Jazovo, Padej i Čoka. Ostojićevo i Sanad imaju srpsko većinsko stanovništvo. Crna Bara ima relativnu mađarsku većinu. Treba naglasiti da samo 34,11% od ukupnog broja stanovnika opštine Čoka živi u Čoki.

Tabela 1: Broj stanovnika po naseljima(2005.)

Naselje Broj stanovnika Broj stanovnika izražen u procentima od

ukupnog broja (%)

Čoka 4720 34,11

Crna Bara 568 4,10

Sanad 1312 9,48

Padej 2889 20,88

Ostojićevo 2829 20,44

Jazovo 978 7,06

Vrbica 404 2,92

Banatski Monoštor 135 0,97

Trend pada broja stanovnika, sveprisutan je na području Vojvodine i Srbije, pa tako je prisutan i u opštini Čoka. Prirodni priraštaj u 2007. godini je iznosio -175.

8

Privredni razvoj u periodu od 1950. do 1980. stvorio je na osećaj blagostanja, pa je i broj stanovnika bio u blagom porastu. U tom periodu, takođe su mladi visokoobrazovani nakon završetka školovanja odlazili u velike centre, ali su mladi sa sela zasnivali svoja domaćinstva u Čoki. Međutim, brojke u tom periodu nisu bile alarmantne. Značajnija promena u broju stanovnika evidentirana je u periodu od 1991-2002. Ponovo je ovakva skokovita promena rezultat pojava u okruženju, pre svega ratova na području bivše Jugoslavije. Smanjivanje tržišta na kome su do tada plasirani proizvodi, uticalo je na značajan pad proizvodnje. Period privatizacije koji je usledio uticao je na porast broja nezaposlenih, što je dovelo do emigracija u potrazi za egzistencijom. Istovremeno u opisanom periodu u Čoki nije zabeležen značajan broj izbeglica, raseljenih i prognanih lica, koji bi nadomestili broj odlazećih.

Tabela 2: Veličina i stanovništvo regiona/opštine

Površina u

km

Broj stanovnika

1991. 2002. Promena 2002. – 1991. %

Srbija 88.361 7.576.837 7.498.001 -78.836 -1,04

AP Vojvodina 21.506 1.970.195 2.031.992 61.797 3,14

Severno banatski okrug 2.328 177.542 165.881 -11.661 -6,57

Opština Čoka 321 15.118 13.832 -1.274 -8,43

Starosna struktura opštine Čoka uglavnom prati strukturu stanovništva Severnog Banata i Vojvodine. Jedino značajno odstupanje javlja se kada je u pitanju broj starijih od 60 godina, koji je u opštini Čoka veći od proseka za Vojvodinu i okrug.

Tabela 3: Stanovništvo po uzrasnim grupama(2002.)

Srbija Vojvodina Seveno

banatski okrug Čoka

0-14 1.176.770 322.214 25.944 2193

% 15,69 15,86 15,64 15,85

15-29 1.512.709 416.172 32.583 2.500 % 20,17 20,48 19,64 18,07

30-45 1.494.284 417.609 33.662 2.711

% 19,93 20,55 20,29 19,60

45-60 1.582.091 431.738 35.907 3.009

% 16.54 15.51 16.46 18.35

60-75 1.291.474 335.919 28.078 2.586 % 17,22 16,53 16,93 18,70

75 pa naviše 440.673 108.340 9.707 833

% 5,88 5,33 5,85 6,02

Ukupno 7.498.001 2.031.992 165.881 13.832

Izvor: Popis u Srbiji 2002.Republički zavod za statistiku

Analize takođe pokazuju i disbalans u odnosu broja muškaraca (6.793) I žena (7.073) i to 48,9% : 51%. Prema podacima iz popisa 2002. U opštini Čoka ima 5.293 domaćinstva. U proseku jedno domaćinstvo ima 2,61 člana. U ukupnom broju domaćinstava čak 53,71% ili 2.843 su sa jednim ili dva člana.

9

2.3 Lokalna ekonomija

Privreda opštine Čoka, se oslonila na imanje koje je osnovala porodica Marcibanji, a industrijalizovao Artur Lederer. Ona je u različitim oblicima, do sredine 90-ih, sa manje-više uspeha, funkcionisala kao zatvoren krug proizvodnje. Nakon tog perioda pojedini elementi ovog lanca su zbog različitih uzroka zakazivali. Na kraju je ceo sistem postao nefunkcionalan u tolikoj meri da više nije mogao da bude kičma ekonomije Čoke. Posle propasti velikih sistema stanovništvo se okrenulo poljoprivredi, uglavnom na malim individualnim gazdinstvima i pojedinim zanatskim delatnostima, često u zoni sive ekonomije. Posledica toga je manji nacionalni dohodak po stanovniku u opštini Čoka u odnosu na okruženje, region i državu.

Tabela 4: Nacionalni dohodak (2005.)

Ukupno Po stanovniku

Republika Srbija 918 .732. 972 123. 473

Vojvodina 291. 063. 478 144. 598

Severno banatski okrug 22. 272. 533 138. 548

Ada 1. 850. 933 99. 738

Kanjiža 3. 604. 797 133. 769

Kikinda 10. 679. 292 164. 697

Novi Kneževac 1. 337. 439 108. 330

Senta 3. 775. 954 151. 462

Čoka 1. 024. 118 74. 040

BDP opštine Čoka iznosi 32.294.000 € u 2006. godini (Zavod za statistiku Republike Srbije ). Nacionalni dohodak po stanovniku u 2005. godini iznosio je 74.040 RSD, što predstavlja 60% od nacionalnog proseka, odnosno 53% od proseka u okrugu.

2.3.1 Privreda

Današnju privredu opštine čine privatizovana preduzeća koja su naslednici nekadašnjeg Poljoprivrednog kombinata, Industrije mesa, Livnice, Vinarije, Mente i još nekih manjih preduzeća. Udeo prerađivačke i proizvodne industrije u nacionalnom dohotku je ispod republičkog proseka, a najveći udeo zauzima poljoprivreda.

Tabela 5: Procentualni udeli pojedinih grana u ukupnom nacionalnom dohotku

Privredna grana Srbija (%)

Vojvodina (%)

Čoka (%)

Poljoprivreda, ribarstvo, šumarstvo 16,98 22,40 54,79

Proizvodna/prerađivačka industrija 27,14 27,09 19,48

Energija i druge komunalije 1,80 2,91 12,26

Izgradnja 7,3 4,5 0,31

Trgovina 24,7 22,1 6,40

Turizam 1,8 1,1 0,61

Logistika 10,4 7,0 2,52

Komercijalne usluge 4,2 2,4 2,33

Javna uprava i društveni sektor 0,5 0,3 0,17

10

2.3.2 Mala i srednja preduzeća (MSP) i preduzetništvo

MSP i mikro preduzeća nemaju veliki udeo u ukupnoj privredi u Čoki. Posmatrano sa stanovišta vrste delatnosti, najveći broj registrovanih preduzetnika se uglavnom bavi trgovinom, dok je broj preduzeća koja se bave proizvodnim delatnostima znatno manji. Ovo je najverovatnije posledica toga da je u delatnostima trgovine dovoljan manji početni kapital i brži je obrt uloženih sredstava. Kao uzroci nerazvijenosti proizvođačkih i prerađivačkih MSP se mogu navesti i otežano dobijanje investicionih kredita, kao i mala vrednost nekretnina kada je potrebna hipoteka kao vid obezbeđenja dugoročnih kredita. Otežana je i mogućnost transporta robe zbog nepovoljne geografske pozicije opštine.

Tabela 6: Registrovane radnje po delatnostima

Rb. Delatnost Broj registrovanih radnji

1. Trgovci 44

2. Ugostitelji 13

3. Elektroinstalateri 9

4. Knjigovodstveni servisi i agencije 9

5. Autoprevoznici 8

6. Stolari i pogrebna oprema 5

7. Frizerski saloni 4

8. Mašinbravari 3

9. Vulkanizeri 3

10. Taksi prevoznici 2

11. Projektni biro i agencije 2

12. Limari 2

13. Užari 1

14. Optičari 1

15. Zidari 1

16. Fotografi 1

17. Moleri 1

18. Zdravstvena zaštita životinja 1

19. Proizvodnja sokova 1

20. Kamenorezac 1

21. Poslastičari 1

Tabela 7: Broj preduzetnika po godinama

Godina Broj preduzetnika

2004 101

2005 110

2006 116

2.3.3 Javni sektor

Posle zatvaranja većeg dela proizvodno-prerađivačkih kapaciteta opštine javni sektor i dalje ima veoma mali udeo u bruto domaćem proizvodu, ali veliki udeo u stepenu zaposlenosti na lokalnom nivou. To su podsektori koji ili su povezani sa opštinom ili sa republičkim organima kao što su: zdravstvo, obrazovanje, policija, socijalna služba. Uloga javnog sektora u donošenju odluka na lokalnom nivou je limitirana.

11

2.3.4 Poljoprivreda

2.3.4.1 Ratarstvo

Poljoprivredno zemljište, obradivo i neobradivo, obuhvata oko 29.000 ha, što predstavlja skoro 90% ukupne

površine opštine. Preovlađuju zemljišta nižih klasa, tako da 80% obradivog zemljišta spada u II,III i IV klasu.

Državnog zemljišta ima oko 12.000 ha. Od toga je 8.000 ha obradivo, a ostatak čine livade, pašnjaci, trstici, putevi i

kanali u vlasništvu države. Državno zemljište uglavnom obrađuju poljoprivredna preduzeća koja su nastala

privatizacijom delova nekadašnjeg poljoprivrednog kombinata i zemljoradničkih zadruga. Oni uglavnom gaje pšenicu,

kukuruz i industrijsko bilje (suncokret, šećernu repu).

Na teritoriji opštine ima 2.985 poljoprivrednih gazdinstava, sa prosečnom veličinom poseda od 2,5 ha. Zbog

usitnjenosti, nepovoljne starosne i obrazovne strukture, slabe i zastarele mehanizacije i nedostatka skladišnih

kapaciteta, individualni poljoprivredni proizvođači sve teže opstaju u uslovima velike konkurencije na tržištu primarnih

poljoprivrednih proizvoda.

2.3.4.2 Stočarstvo

U 693 domaćinstva gaji se nešto manje od 22.000 svinja svih uzrasnih kategorija. Ovo je desetostruko manji broj od

onog koji je uzgajan pre tri decenije. Ukupno ima 4.315 grla goveda, od čega nešto ispod 2.000 čine krave muzare. Na

teritoriji opštine ima oko 5.000 ovaca uglavnom autohtone rase ,,Čokanska cigaja“. U poslednje vreme uvode se i nove

rase ovaca koje se ukrštaju sa cigajom.

Zbog nepostojanja organizovane proizvodnje (farme, uslužni tov), malog broja grla po domaćinstvu, njihovog

neujednačenog rasnog sastava i slabih proizvodnih osobina, otežan je otkup tovnih svinja, jagnjadi i mleka i postiže se

nepovoljnija cena na tržištu. To dodatno obezhrabruje poljoprivrednike da se bave stočarskom proizvodnjom.

2.3.4.3 Ostalo

Na teritoriji opštine Čoka postoji tradicija u gajenju vinove loze, duvana, belog luka, arpadžika, lekovitog bilja i

cveća. Ove kulture se danas gaje na mnogo manjim površinama nego nekada. ,,Duvanska industrija Čoka“ organizuje

proizvodnju i otkup duvana. Proizvodnjom vina bavi se ,,Vinarija Čoka“ na 150ha, ali ne otkupljuje grožđe od

individualnih proizvođača. Organizovanjem proizvodnje i otkupa lekovitog bilja bavi se nekoliko privatnih preduzeća

(Menta Padej, Macval, Florena....)

Poslednjih godina u razvoju je proizvodnja povrća, (paradajz, krastavac, paprika),voća (jagode) i cveća u plastenicima.

Tabela 8: Setvena struktura, izraženau ha i u procentima u odnosu na ukupno zasejane površine

Vrsta proizvodnje Organizovana proizvodnja u ha %

Proizvodnja u individualnom sektoru u ha %

Ukupno %

ŽITA 3.422 49,72 8.049 59,83 11.471 56,41

1. pšenica semenska 20 0,29 0 0,00 20 0,102. pšenica merkantilna 1.971 28,64 1.209 8,99 3.180 15,64

3. pšenica ukupno 1.991 28,93 1.209 8,99 3.200 15,74

4. raž (ozimi i jari) 131 1,90 7 0,05 138 0,68

5. ječam (ozimi i jari) 259 3,76 708 5,26 967 4,76

6. ovas (ozimi i jari) 35 0,51 194 1,44 229 1,137. tritikale 0 0,00 84 0,62 84 0,41

8. kukuruz semenski 98 1,42 0 0,00 98 0,48

9. kukuruz merkantilni 908 13,19 5.788 43,03 6.696 32,93

10. kukuruz ukupno 1.006 14,62 5.788 43,03 6.794 33,41

11. ostala žita 0 0,00 59 0,44 59 0,29

INDUSTRIJSKO BILJE 1.310 19,03 2.127 15,81 3.437 16,90

12

Vrsta proizvodnje Organizovana proizvodnja u ha %

Proizvodnja u individualnom sektoru u ha %

Ukupno %

1. šećerna repa (koren i seme) 95 1,3 157 1,17 252 1,24

2. hmelj 0 0,00 0 0,00 0 0,003. industrijska paprika 0 0,00 81 0,60 81 0,40

4. suncokret 785 11,40 1.228 9,13 2.013 9,90

5. uljana repica 158 2,30 30 0,22 188 0,92

6. soja 225 3,27 122 0,91 347 1,71

7. duvan 0 0,00 182 1,35 182 0,908. sirak 0 0,00 5 0,04 5 0,02

9. lekovito bilje 43 0,62 292 2,17 335 1,65

10. ostalo industrijsko bilje 4 0,06 30 0,22 34 0,17

POVRTARSKO BILJE 0 0,00 883 6,56 883 4,34

1. krompir (rani i kasni) 0 0,00 278 2,07 278 1,372. mrkva 0 0,00 48 0,36 48 0,243. luk crni 0 0,00 121 0,90 121 0,60

4. luk beli 0 0,00 59 0,44 59 0,29

5. pasulj 0 0,00 104 0,77 104 0,51

6. boranija 0 0,00 29 0,22 29 0,14

7. grašak (za zrno i mahuna) 0 0,00 49 0,36 49 0,24

8. krastavci 0 0,00 34 0,25 34 0,179. kupus i kelj 0 0,00 28 0,21 28 0,14

10. paradajz 0 0,00 30 0,22 30 0,15

11. paprika 0 0,00 20 0,15 20 0,10

12. kupina 0 0,00 4 0,03 4 0,02

13. jagode 0 0,00 4 0,03 4 0,0214. maline 0 0,00 4 0,03 4 0,02

15. dinje i lubenice 0 0,00 20 0,15 20 0,10

16. ostalo povrće 0 0,00 51 0,38 51 0,25

STOČNO KRMNO BILJE 38 0,55 1.442 10,72 1.480 7,28

1. detelina – ukupno 0 0,00 215 1,60 215 1,06

2. lucerka 38 0,55 1.026 7,63 1.064 5,233. grahorica 0 0,00 16 0,12 16 0,08

4. stočni grašak 0 0,00 27 0,20 27 0,13

5. kukuruz za krmu 0 0,00 101 0,75 101 0,50

6. stočna repa 0 0,00 7 0,05 7 0,03

7. mešavina trava i leguminoza 0 0,00 26 0,19 26 0,13

8. ostalo krmno bilje 0 0,00 24 0,18 24 0,12UKUPNO ZASEJANO 4.770 69,30 12.501 92,93 12.501 61,48

OSTALI ZASADI 2.113 30,70 951 7,07 3.064 15,07

1. rasadnici – voćni i lozni 0 0,00 6 0,04 6 0,03

2. cveće i ukrasno šiblje 0 0,00 17 0,13 17 0,08

3. vrbici na oranicama 0 0,00 0 0,00 0 0,004. ugari 5 0,07 370 2,75 375 1,84

5. neobrađeno oranice i bašte 2.108 30,63 558 4,15 2.666 13,11

ORANICE I BAŠTE UKUPNO 6.883 100,00 13.452 100,00 20.335 100,00

2.3.5 Turizam

Nakon industrijalizacije, zamajac razvoja bila je prerađivačka industrija, te se nije radilo na negovanju i razvoju turizma kao grane privrede. Tako da danas ne postoje dovoljni preduslovi za ozbiljno bavljenje turizmom kao strateškim opredelenjem. Potencijalni resursi opštine u oblasti turizma su reka Tisa, rezervat velike Droplje, dvorac porodice Lederer sa starim parkom, vinski podrum iz 1903., lovišta i široke mogućnosti za sportski ribolov.

13

2.4 Infrastruktura

2.4.1 Saobraćajna infrastruktura

2.4.1.1 Putevi

Teritoriju opštine, u dužini od 24km, preseca Državni put prvog reda (magistralni put) M-24 koji povezuje Sentu i Kikindu (Kovin i Suboticu). Direktno prolazi kroz Padej, Ostojićevo i Čoku. Kao i dva Državna puta drugog reda (regionalni putevi) R-112 Đala-N.Kneževac-Čoka-Valkanj (Rumunija) i R-123 N.Kneževac-Vrbica-Crna bara-Kikinda. Državni putevi koji prolaze preko teritorije opštine Čoka su uglavnom u lošem stanju, sa vrlo malim ulaganjima u održavanje u poslednjih 20 godina. Ovo se posebno odnosi na put R-123. U izgradnji se nalaze pristupni putevi mostu između Ade i Padeja, kao i put N.Kneževac-Crna bara („Carski drum“).

2.4.1.2 Ulice

Tabela 9: Dužina i kvalitet uličnih saobraćajnica u opštini Čoka

Naselje Zastor(m) Ukupno

Asfalt Novi asfalt Beton Kaldrma Zemlja

Čoka 6.350 2.990 10.480 100 0 19.920

Padej 19.770 2.200 0 0 0 21.970

Ostojićevo 3.290 6.160 0 6.910 2.580 18.940

Jazovo 800 2.600 0 2.050 2.100 7.550

Sanad 2.550 2.600 4.450 0 1.200 10.800

Vrbica 0 1.480 2.190 580 270 4.520

Crna Bara 1.700 1.060 0 1.890 0 4.650

B. Monoštor 0 0 0 1.360 780 2.140

Ukupno: 34.460 19.090 17.120 12.890 6.930 90.490

2.4.1.3 Železnica

Železnička pruga Novo Miloševo-Čoka-Senta-Subotica (regionalna pruga br.3 u mreži) spada u grupu glavnih pruga u Vojvodini i na njoj se obavlja putničko-robni transport. Trasa pruge tangira naselja Padej, Ostojićevo i Čoka. Ostale pruge koje se nalaze na teritoriji opštine nisu u funkciji više desetina godina.

2.4.1.4 Reka

Tisa je plovna celom dužinom od 39km, kojom prolazi pored teritorije opštine, od svog 105. do 144. km. Na Tisi funkcioniše skela u Padeju (osim u zimskim mesecima) i skela „Batka“ (po potrebi). Na reci se nalazi i drumsko-železnički most kod Sente. Od 2007. godine u izgradnji je i drumski most između Ade i Padeja.

14

2.4.2 Komunalna infrastruktura

2.4.2.1 Vodovod

Distribuciju vode na području opštine Čoka vrši JKP „Čoka“, putem izvorišta, bunara i sistema cevovoda koji su vlasništvo mesnih zajednica. Distributivni sistemi su zasebni i nisu povezani u jedinstveni sistem. Kvalitet vode nije zadovoljavajući zbog prisustva teških metala i arsena. Mikrobiološka ispravnost se postiže hlorisanjem vode.

Tabela 10: Struktura vodovodne mreže po naseljenim mestima

Naselje Dužina(km) Vrsta cevi Broj bunara

Čoka 28 Azbest-cement 6

Padej 19 Pocinkovani čelik,PVC 4

Ostojićevo 16 Pocinkovani čelik 6

Sanad 14 PVC 2

Jazovo 12 Azbest-cement, Pocinkovani čelik 2

Crna bara 11 Azbest –cement 2

B.Monoštor 3 Pocinkovani čelik 1

Vrbica 14 Azbest-cement 1

Ukupno: 117 24

2.4.2.2 Kanalizacija

Na teritoriji naselja Čoka urađena je kompletna kanalizaciona mreža. Ukupna dužina kanalizacije iznosi 20.700 metara. Trenutno ima 4 crpne stanice. Prečistača nema, ali je urađeno idejno rešenje i definisana njegova lokacija. Za Padej, Ostojićevo i Sanad urađeni su idejni projekti sistema za odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda.

2.4.2.3 Upravljanje otpadom

Organizovano sakupljanje i odnošenje smeća obavlja JKP “Čoka“, samo na području naseljenog mesta Čoka. U Padeju i Ostojićevu mesne zajednice organizuju iznošenje smeća po potrebi. Na teritoriji opštine nema registrovanih deponija za odlaganje smeća. Odlaganje se vrši na privremenim deponijama, koje uglavnom nemaju ni osnovnu infrastrukturu. Opština Čoka ima potpisan ugovor sa subotičkom regionalnom deponijom. Na području opštine nije organizovana služba za uklanjanje leševa životinjskog porekla, niti služba za hvatanje i zbrinjavanje pasa i mačaka lutalica. Ne postoje ni adekvatni objekti za odlaganje otpada animalnog porekla (stočna groblja, jame grobnice,kafilerije).

15

2.4.3 Energetska infrastruktura

2.4.3.1 Gasovodna mreža

Snabdevanje gasom potrošača na prostoru opštine Čoka obezbeđeno je preko magistralnog gasovoda MG-03 kao i razvodnog gasovoda RG-03-01 i GMRS „Čoka“. Gasifikovano je samo naselje Čoka, ostala naselja nemaju izgrađenu gasovodnu infrastrukturu. Trenutno je priključeno oko 800 potrošača fizičkih lica i 44 pravna lica.

2.4.3.2 Elektroenergetska mreža

Potrošači u opštini Čoka snabdevaju se električnom energijom iz TS 110/20kV „Senta 2„ preko 20 kV dalekovoda. Naselja Sanad i Vrbica snabdevaju se radijalnim izvodom „Banatsko Aranđelovo“ iz TS „Kanjiža“ 110/20kV i 20kV razvodnog postrojenja „Novi Kneževac“.Na datom prostoru postoji izgrađena prenosna srednjenaponska 20kV mreža, kao i niskonaponska 0,4kV mreža i pripadajuće trafostanice.Potrošnja električne energije na području opštine Čoka u 2007. godini bila je 39.334 MWh sa stopom rasta u odnosu na 2006. Od 2,54%. Javna rasveta je rekonstruisana 2007. godine u skladu sa novim tehnologijama razvoja rasvetnih tela.

2.4.3.3 Geotermalna energija

Na području opštine nalaze se 43 istražne bušotine različitog statusa. Sve bušotine su naftno-gasne, osim bušotine u Vrbici (Vbc-1/H) koja je namenska hidrotermalna. Na njoj je, pre skoro 30 godina, ispitivano više intervala na dubinama od 1100 do 2500 m. Izdvojeno je i nekoliko intervala plićih od 1000m koji su označeni kao interesantni za dalja istraživanja. Sve termalne vode u regionu ispitivanih, bez obzira na dubinu, sadrže u sebi rastvoren gas (metan), ne očekuje se da će biti agresivne na čelik i beton, ne očekuje se njihova povećana sklonost ka taloženju kamenca i očekivana je njihova niska mineralizacija („Nafta-gas“ Analiza hidrogeoloških uslova na teritoriji opštine Čoka 1983.). Napomena: Cena izrade projektno-tehničke dokumentacije i izrade same hidrotermalne bušotine dubine oko 1000m iznosi oko 35 miliona dinara. Da

bi se nakon izrade bušotine omogućila eksploatacija potrebno je izraditi nadzemni sistem za proizvodnju i pripremu vode, kao i dodatnu dokumentaciju, što sve ukupno košta još oko 15 miliona dinara.

2.4.4 Telekomunikacije

2.4.4.1 Fiksna telefonija

U opštini Čoka su razdvojeni dvojnici i izvršena je digitalizacija telefonske mreže. U funkciji su digitalne telefonske centrale sa 4.258 priključaka (2006. godina) u mestima Čoka, Padej, Ostojićevo, Jazovo, Sanad, Crna Bara i Vrbica. Veza krajnjih centrala u mestima Padej, Ostojićevo, Jazovo i Sanad sa nadređenom centralom ostvarena je po optičkom kablu, dok su krajnje centrale u Crnoj Bari i Vrbici sa Čokom povezane radio-relejnom vezom. Kroz opštinu Čoka prolazi magistralni optički kabl Kikinda-Subotica i međumesni optički kabl Čoka-Novi Kneževac.

16

2.4.4.2 Mobilna telefonija

Postoji 11 baznih stanica mobilne telefonije i to od sva tri operatera. Telekom ima šest, Telenor četiri i VIP jednu stanicu.

2.4.4.3 Internet

Teritoriju opštine, bežičnim internetom, pokrivaju tri lokalna internet provajdera. Prisutni su i ADSL provajderi koji pokrivaju područje čitave države.

2.5 Ljudi: Zapošljavanje, znanje i socijalni kapital

2.5.1 Zapošljavanje

Tabela 11: Pregled zaposlenosti i stopa zaposlenosti , tj. udeo zaposlenih u ukupnom radno sposobnom stanovništvu starosti od 15 do 64 godine, u opštini Čoka, Severnom Banatu, području Vojvodine i Srbije

Zaposleni Poslodavci Ukupan broj zaposlenih Stopa zaposlenosti

Čoka 1.291 377 1.668 18,3%

Severni Banat 30.781 6.756 37.537 33,4%

Vojvodina 400.748 144.018 544.766 39,1%

Srbija 1.546.471 522.493 2.069.964 40,8%

Izvor: Republički zavod za statistiku, 2006.

Iz prethodne tabele može se jasno uočiti da je stopa zaposlenosti u Čoki daleko ispod stope zaposlenosti u Severnom Banatu, Vojvodini i Srbiji, što u isto vreme ukazuje na visok nivo nezaposlenosti u Čoki.

2.5.2 Nezaposlenost

Polovina nezaposlenih u opštini Čoka je sa I stepenom stručne spreme, odnosno nema ni osnovno obrazovanje. Visok stepen nezaposlenosti prisutan je kod stanovništva iznad 40 godina života, 50% od ukupnog broja nezaposlenih ima iznad 40 godina starosti. Dok je 27% nezaposlenih starije od 50 godina.

Tabela 12: Pregled broja nezaposlenih lica po zanimanjima, odnosto stepenu stručne spreme, starosti i polu u opštini Čoka, početkom 2009. godine , prema evidenciji Nacionalne službe za zapošljavanje

Zanimanje Ukupno Do 18 dodina 19-25 godina 26-30 godina 31-40 godina 41-50 godina Preko 50 godina

Stepen str. spreme

Ukupno Žene Ukupno Žene Ukupno Žene Ukupno Žene Ukupno Žene Ukupno Žene Ukupno Žene

I 1.089 518 22 11 127 63 114 53 271 137 272 135 283 119

II 93 45 1 1 4 3 2 2 21 12 30 14 35 13

III 506 211 0 0 120 61 71 37 107 60 60 15 148 38

IV 378 228 0 0 72 42 30 17 78 53 123 79 75 37

V 21 1 0 0 0 0 0 0 2 1 4 0 15 0

VI-1 47 21 0 0 3 2 10 5 9 7 7 3 18 4

VI-2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

VII-1 31 21 0 0 2 2 9 7 3 3 8 4 9 5

VII-2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

VIII 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ukupno 2.165 1.045 23 12 328 173 236 121 491 273 504 250 583 216

17

2.5.3 Obrazovanje i veštine

Vaspitno-obrazovnim radom na teritoriji opštine Čoka bave se: jedna predškolska ustanova, tri osnovne škole sa isturenim odelenjima i jedna srednja škola. Reč je o državnim ustanovama. Na teritoriji opštine ne postoje registrovane privatne škole, ni predškolske ustanove.

2.5.3.1 Predškolsko obrazovanje

Uslugu predškolskog obrazovanja pruža predškolska ustanova „Radost“. Vaspitno-obrazovni rad se odvija u šest objekata, u šest naseljenih mesta Opštine Čoka. Usluge celodnevnog boravka ustanova nudi u objektu u Čoki. U naseljenim mestima Jazovo, Sanad, Ostojićevo, Padej i Crna Bara ustanova nudi samo usluge poludnevnog boravka.

Tabela 13: Broj grupa i dece u predškolskoj ustanovi „Radost“ (školska 2008/2009)

Mesto Broj grupa Broj dece Čoka 8 145

Padej 3 61 Ostojićevo 3 67

Sanad 2 30

Jazovo 3 27

Crna Bara 2 11 Ukupno: 21 341

2.5.3.2 Osnovno obrazovanje

Na teritoriji opštine Čoka postoje tri osnovne škole sa isturenim odelenjima:

• Osnovna škola ,,Jovan Popović'' u Čoki škola sa isturenim odelenjima u Sanadu, Crnoj Bari i Vrbici,

• Osnovna škola ,,Dr Tihomir Ostojić'' u Ostojićevu sa isturenim odelenjem u Jazovu i

• Osnovna škola ,,Servo Mihalj'' u Padeju. Pored redovne nastave, u školi u Ostojićevu postoje i specijalna odelenja. U njima se održava nastava za decu koja imaju problema u praćenju redovne nastave i decu ometenu u razvoju. U svim školama nastava se održava na srpskom i mađarskom nastavnom jeziku.

Tabela 14: Broj učenika po razredima u osnovnim školama (školska 2008/2009)

Razred

Naselje Jezik I II III IV V VI VII VIII Ukupno

Čoka Srpski 17 18 15 18 27 23 18 24 160

Mađarski 18 24 16 34 32 32 33 29 218

Ostojićevo Srpski 17 18 22 22 23 29 17 18 166

Mađarski 3 4 6 8 8 16 14 13 72

Padej Srpski 6 9 6 14 12 9 15 15 86

Mađarski 14 12 11 12 12 15 23 18 117

Sanad Srpski 7 13 6 15 11 15 14 13 94

Mađarski 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Jazovo Srpski 0 1 3 2 0 0 0 0 6

Mađarski 7 9 5 8 0 0 0 0 29

Crna Bara Srpski 7 0 6 7 0 0 0 0 20

Mađarski 4 2 5 5 0 0 0 0 16

Vrbica Srpski 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Mađarski 4 4 2 4 0 0 0 0 14

Ukupno 104 114 103 149 125 139 134 130 998

18

2.5.3.3 Srednje obrazovanje

Hemijsko-prehrambena srednja škola u Čoki osnovana je 1978. godine. Škola pruža usluge obrazovanja kadrova u sledećim područjima rada i obrazovnim profilima:

Tabela 15: Broj učenika prema području rada i obrazovnom profilu u Hemijsko-prehrambenoj srednjoj školi (školdka2008/2009)

Naziv područja rada i obrazovnog profila Broj upisanih učenika

I razred II razred III razred IV razred Ukupno

Hemija, nemetali i grafičarstvo Hemijsko tehnološki tehničar (srp.) - 8 9 7 27 Hemijsko tehnološki tehničar (mađ.) - 13 13 12 38

Tehničar za ind. farmaceutsku tehnologiju (srp.) 15 - - - 15

Tehničar za ind. farmaceutsku tehnologiju (mađ.) 20 - - - 20

Ukupno: 35 21 22 19 97

Poljoprivreda i prerada hrane Proizvođač preh. proizvoda (srp.) - - - - -

Proizvođač preh. proizvoda (mađ.) - 6 4 - 10

Mesar (srp.) - - - - -

Mesar (mađ.) - - 3 - 3

Ukupno: - 6 7 - 13

Lične usluge Ženski frizer (srp.) 15 10 10 - 35

Ženski frizer (mađ.) 15 11 15 - 41

Muški frizer (srp.) 7 3 2 - 12

Muški frizer (mađ.) 12 3 3 - 18

Ukupno: 49 27 30 - 106

2.5.3.4 Obrazovanje odraslih

Obrazovanje odraslih i permanentno obrazovanje sprovodi se u okviru Kulturno-obrazovnog centra, ali samo kao povremena aktivnost, najčešće u vidu pojedinačnih projekata.

Tabela 16: Pregled broja stanovnika preko 15 godina starosti u odnosu na nivo obrazovanja

Bez

obrazovanja %

Manje od osnovne škole

% Osnovna

škola % Srednja % Viša % Fakultet

%

Nepoznato % Ukupno

Čoka 319 2,7 3.347 28,8 3.248 27,9 4.089 35,1 337 2,9 260 2,2 39 0,4 11.639

Severni

Banat 3.353 2,4 30.322 21,9 38.579 27,9 55.136 39,8 5.374 3,9 5.078 3,7 602 0,4 138.444

Izvor: Opštine u Srbiji 2006, Republički zavod za statistiku

2.5.4 Zdravstvo

Zdravstvene usluge u opštini Čoka pružaju se u jednom Domu zdravlja, koji se nalazi u Čoki, kao i u 6 ambulanti koje se nalaze u Sanadu, Crnoj Bari, Vrbici, Jazovu, Ostojićevu i Padeju. U zdravstvenoj službi u opštini radi 12 lekara, 3 stomatologa, 2 farmaceuta, 25 medicinskih sestara, 3 patronažne sestre, 2 laboranta i 3 farmaceutska tehničara.

19

Na jednog lekara i stomatologa u opštini Čoka dolazi 1.075 stanovnika (2006.). U svim naseljenim mestima u opštini postoji prostor za apoteku i za stomatološku ambulantu, međutim, zbog nedostatka kadrova samo u Čoki se ove usluge pružaju svakodnevno.

3. SWOT analiza

SWOT je alatka koja omogućava da se putem analize najbitnijih informacija organizuju, vrednuju i klasifikuju saznanja iz određene oblasti. SWOT analiza ističe snage koje se mogu nadograditi, slabosti koje treba imati u vidu, i ako je moguće prevazići ih, šanse na koje se može uticati, te pretnje koje je potrebno minimizirati. SWOT analizom obuhvaćeni su svi segmenti koji su predmet socio – ekonomske analize.

20

3.1 SWOT analiza

SNAGE SLABOSTI

- postojanje velikih površina obradivog poljoprivrednog zemljišta

- veliki procenat obradivog poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini

- prihod od izdavanja zemljišta - područje pogodno za bavljenje stočarskom

proizvodnjom (pašnjaci) - tradicija bavljenja poljoprivrednom

proizvodnjom - razvijen uzgoj ovaca - ribnjaci (izgrađeni i potencijali) - veliki broj registrovanih poljoprivrednih

gazdinstva - postojanje kapaciteta za proizvodnju i preradu

lekovitog bilja - brend - veliki broj studenata u odnosu na broj

stanovnika - razvijena socijalna infrastruktura (obrazovne

ustanove, domovi kulture, zdravstvene ustanove)

- postojanje bazične infrastrukture u svim naseljenim mestima

- nedovoljno korišćenje prirodnih resursa - nepostojanje sistema za navodnjavanje (loše

stanje mreže kanala) - nepostojanje registrovanih farmi - veliki broj malih gazdinstava (usitnjeni posedi) - mali broj umatičenih grla - smanjeni stočni fond - nepostojanje organizovanog otkupa

poljoprivrednih proizvoda - nepostojanje prostora za skladištenje

poljoprivrednih proizvoda - nedovoljno razvijena proizvođačka i

prerađivačka MSP - nizak nivo preduzetničkog duha - negativan prirodni priraštaj - veliki odliv obrazovanih mladih u druge sredine - visok nivo nezaposlenosti - nedostatak stručnih kadrova - nepostojanje više škole i odeljenja fakulteta - loše stanje lokalnih puteva i ulica - loše organizovan međumesni saobraćaj - loša mreža atmosferske kanalizacije - nezaštićeni vodonosni slojevi - nepostojanje razvijene kanalizacione mreže u

svim naseljenim mestima – problem septičkih jama

- nepostojanje prečistača otpadnih voda - nepostojanje deponije i neadekvatno

upravljanje otpadom

MOGUĆNOSTI PRETNJE

- dostupni fondovi za razvoj poljoprivrednih delatnosti

- pogodna klima i zemljište za proizvodju lekovitog bilja

- blizina potrošačkih centara (Kikinda, Subotica, Zrenjanin, Novi Sad)

- blizina koridora 10 - postojanje državnog puta prvog reda (M-24) i

državnih puteva drugog reda (R-112 i R-123) - postojanje železničke trase - blizina rečnog vodotoka Tise - nalazište termalnih voda - blizina graničnog prelaza - dostupnost programa EU (IPA – prekogranična

saradnja Mađarska, Rumunija) - inicijative regiona DKMT

- slaba koordinacija između ministarstava u pogledu ruralne politike

- atraktivnost urbanih sredina u okruženju - neravnomeran regionalni razvoj - aktuelni zakonski okvir koji reguliše

eksploataciju termalnih voda - bela kuga na nacionalnom nivou - velika nezaposlenost na nacionalnom nivou

21

4. Vizija i misija

4.1 Vizija

Čoka je zajednica sa intenzivnom ekonomskom, društvenom i kulturnom aktivnošću, sposobna da iskoristi svoje

šanse za uspeh i razvoj.

4.2 Misija

Naša misija je da kroz partnerstvo zainteresovanih strana, korišćenjem raspoloživih resursa uspostavimo ponovo

zaokružen ciklus poljoprivredne proizvodnje i prerade, povećamo učešće malih i srednjih preduzeća u ukupnoj

privrednoj aktivnosti, usporimo odliv mladih, vodimo redovnu i adekvatnu brigu o ugroženim grupama, očuvamo

multietičnost i razvijamo poverenje unutar zajednice.

22

5. Prioriteti razvoja i mere za njihovo postizanje u Opštini Čoka

Prioritet 1. Unapređenje primarne poljoprivredne proizvodnje

Mera 1.1 Komasacija i premer poljoprivrednog zemljišta

Mera 1.2 Uređenje mreže kanala

Mera 1.3 Uređenje atarskih puteva

Mera 1.4 Podizanje vetrozaštitnih pojaseva

Mera 1.5 Podizanje nivoa znanja proizvođača primarnih poljoprivrednih proizvoda

Mera 1.6 Podrška udruživanju proizvođača primarnih poljoprivrednih proizvoda

Prioritet 2. Privredni razvoj

Mera 2.1 Kreiranje podsticajnih mera za proizvodnju hrane i agroindustrije

Mera 2.2 Podsticaj razvoja industrije pomoćnih lekovitih sredstava na bazi lekovitog bilja

Mera 2.3 Stvaranje uslova za razvoj i podsticaj kreativne industrije

Mera 2.4 Formiranje institucionalnih kapaciteta za podršku razvoja privrede

Mera 2.5 Razvoj zanatstva i male privrede

Prioritet 3. Razvoj ljudskih resursa

Mera 3.1 Obrazovanje odraslih

Mera 3.2 Usklađivanje obrazovne ponude sa potrebama

Mera 3.3 Obezbeđenje dodatnog obrazovanja u cilju sticanja novih znanja i veština

Mera 3.4 Poboljšanje znanja i veština zaposlenih u lokalnoj samoupravi

Mera 3.5 Stvaranje uslova za ostanak visokoobrazovanog kadra u opštini Čoka

Mera 3.6 Podrška uključivanju zainteresovanih strana u procese donošenja odluka

Prioritet 4. Razvoj komunalnih delatnosti i komunalne infrastrukture

Mera 4.1 Prostorno planiranje

Mera 4.2 Održivo upravljanje prirodnim vrednostima i zaštita životne sredine

Mera 4.3 Unapređenje upravljanja vodama

Mera 4.4 Unapređenje upravljanja otpadom

Mera 4.5 Unapređenje međumesnog saobraćaja

23

Mera 4.6 Izgradnja i održavanje lokalnih puteva i ulica

6. Lista učesnika Strategije održivog razvoja Opštine Čoka

Predstavnici javnih preduzeća i nosioci javnih funkcija:

1. Predrag Mijić, predsednik opštine 2. Ferenc Balaž , zamenik predsednika opštine 3. Nevenka Lovrić, načelnica opštinske uprave 4. Iren Jo, načelnica za finansije 5. Mirjana Marjanov, član opštinskog veća za oblast socijalnih pitanja i zdravstvo 6. Iboja Levai, direktorica Doma zdravlja 7. Iboja Onodi, direktorica Javnog komunalnog preduzeća 8. Dušanka Rajić, direktorica Direkcije za izgradnju opštine Čoka 9. Aleksandra Raičević, direktorica Centra za Socijalni rad 10. Galjina Bugarski, direktorica predškolske ustanove „Radost“ 11. Antonije Cicmil, direktor o.š. „dr Tihomir Ostojić“ 12. Tibor Terek, direktor Hemijsko-prehrambene srednje škole 13. Laslo Kormanjoš, direktor Kulturno obrazovnog centra Čoka 14. Kalman Feher, nekadašnji visoki državni funkcioner (ambasador SFRJ) 15. Milan Jovanov, nekadašnji rukovodioc Industrije mesa Čoka 16. Miladin Lalić, nekadašnji rukovodioc Industrije mesa Čoka 17. Vladimir Petrović, nekadašnji rukovodioc Industrije mesa Čoka 18. Zorica Štrbac, nekadašnji rukovodioc Industrije mesa Čoka i visoki funkcioner u Lokalnoj vlasti

Radna grupa - ruralni razvoj:

1. Predrag Mijić, predsednik opštine 2. Ferenc Balaž, zamenik predsednika opštine 3. Eva Ševenjhazi, samostalni stručni saradnik za privredu, poljoprivredu i preduzetništvo opštine Čoka 4. Aleksandra Raičević, direktorica Centra za Socijalni rad 5. Jasmina Maluckov, menadžer Kancelarije za razvoj zajednice 6. Nedeljko Kolundžija, predsednik udruženja sportskih ribolovaca „Zlatica“ 7. Kornel Tot, član opštinskog veća za oblast obrazovanja, omladine i sporta 8. Boris Ilić, koordinator Lokalne akcione grupe

Radna grupa – infrastruktura:

1. Predrag Mijić, predsednik opštine 2. Ferenc Balaž, zamenik predsednika opštine 3. Iboja Onodi, direktorica Javnog komunalnog preduzeća 4. Eva Ševenjhazi, samostalni stručni saradnik za privredu, poljoprivredu i preduzetništvo opštine Čoka 5. Stana Đember, predsednica Saveta Mesne zajednice Padej 6. Aleksandra Raičević, direktorica Centra za Socijalni rad 7. Jasmina Maluckov, menadžer Kancelarije za razvoj zajednice 8. Nedeljko Kolundžija, član Saveta Mesne zajednice Čoka 9. Robert Koso, samostalni stučni saradnik za urbanizam i građevinarstvo opštine Čoka 10. Kornel Tot, član opštinskog veća za oblast obrazovanja, omladine i sporta 11. Boris Ilić, zamenik predsednika Saveta Mesne zajednice Čoka

24

Radna grupa – ljudski resursi:

1. Predrag Mijić, predsednik opštine

2. Ferenc Balaž, zamenik predsednika opštine

3. Iboja Levai, , direktorica Doma zdravlja

4. Aleksandra Raičević, direktorica Centra za Socijalni rad

5. Eva Ševenjhazi, samostalni stručni saradnik za privredu, poljoprivredu i preduzetništvo opštine Čoka

6. Jasmina Maluckov, menadžer Kancelarije za razvoj zajednice

7. Peter Gligor, osnivač i nekadašnji direktor Radničkog univerziteta u Čoki

8. Nedeljko Kolundžija, član Saveta Mesne zajednice Čoka 9. Boris Ilić, koordinator Lokalne akcione grupe

10. Kornel Tot, član opštinskog veća za oblast obrazovanja, omladine i sporta

11. Živa Pavlov, zamenik predsednika Skupštine opštine Čoka

12. Kormanjoš Laslo, direktor KOC

Predstavnici privrede:

1. Milovan Vasić, Stara livnica Čoka 2. Jožef Arok, o.p.b.r.“Pekara Arok Jožef, Jolanka“ 3. Svetlana Radin, a.d.“Menta“ Padej 4. Branislav Obradović, Per – vuk d.o.o. Kula 5. Slavoljub Knežević, Vinoprodukt Čoka

Učenici osnovnih škola – učesnici konkursa:

1. Tijana Višnjić 2. Eliza Dupak 3. Strahinja Prokin 4. Marko Bojin 5. Nataša Vilovski 6. Jelena Badža 7. Balaž Mesaroš 8. Nikolija Krajnović 9. Monika Jo 10. Andrea Čehak

Stručna podrška:

1. Marija Carić, Demokratski centar za lokalni razvoj 2. Slobodan Kaitović, Demokratski centar za lokalni razvoj 3. Cecilija Dujin, Program podrške opštinama severoistočne Srbije (MSP – NE Srbije) 4. Zorica Bilić, Program podrške opštinama severoistočne Srbije (MSP – NE Srbije) 5. Dragana Vujnov, RCR Banat 6. Ana Vujnov, RCR Banat 7. Radojica Mojsijev, RCR Banat

Lektor za srpski jezik: Marijana Golić

25

Lektor za mađarski jezik: Edit Hever Prevod na mađarski jezik: Konja Livia Prevod na engleski jezik: Beara Dragan Tehničko uređenje:

1. Boris Ilić 2. Kornel Tot 3. Jasmina Maluckov 4. Vanja Smajlović

Popunjavanjem anonimnog anketnog lista doprinos izradi ovog dokumenta dalo je i 23 predstavnika najbitnijih

aktera u lokalnoj zajednici. Ankatni list je poslat na 49 adresa registrovanih udruženja građana, škola, javnih

preduzeća i ustanova sa teritorije opštine. Dobijeno je 23 povratna odgovora.